Opgaven gestuurd werken in het sociale domein. Meer en betere opgaven realiseren in het sociaal domein met gemeenten, zorgpartners en inwoners.

Transcriptie

1 Opgaven gestuurd werken in het sociale domein Meer en betere opgaven realiseren in het sociaal domein met gemeenten, zorgpartners en inwoners. Vught, 1 september 2014

2 Inhoudsopgave Het wordt spannend rondom de drie decentralisaties!... 1 U wilt... 1 Opgaven gestuurd werken: hoe gaat dat?... 2 Hoe werkt het en wat is het resultaat?... 2 Opgaven gestuurd werken: een eerste verdieping... 3 Drie pijlers voor het organiseren van effectieve samenwerking... 3 Drie instrumenten voor Opgaven gestuurd werken... 4 Verschillende manieren met opgaven gestuurd werken aan de slag te gaan... 4 Is uw interesse gewekt?... 5 Contact... 5 Bijlage: referenties... 6

3 Het wordt spannend rondom de drie decentralisaties! De Algemene Rekenkamer maakt zich zorgen over de haalbaarheid van de uitvoeringstermijn omtrent de decentralisaties van taken in het sociaal domein. Minister Plasterk schrijft dat hij ook ziet dat er nog veel moet gebeuren de komende maanden, maar wil de datum van 1 januari 2015 niet ter discussie stellen. Een groot aantal zorgaanbieders heeft nog altijd geen heldere afspraken met gemeenten. Zij willen graag een opdrachtgever die helderheid biedt. De Commissie van Geel ziet verder vier zorgpunten in een tussentijdse evaluatie van de drie decentralisaties: Geen integraliteit: de drie decentralisaties bevinden zich in verschillende stadia van implementatie. De discussies en kaderstelling vanuit de raad volgen die dynamiek: Het verschil in fasering tussen de drie decentralisaties kan ten koste gaan van het integrale perspectief op de drie decentralisaties. Te weinig aandacht voor rolverandering: de aandacht ligt nu te veel op het proces van de decentralisaties. Uiteindelijk gaat het om de vraag of het nieuwe stelsel ook inhoudelijk vorm is gegeven, met een noodzakelijke rolverandering van alle betrokken partijen. Meer aandacht moet er komen voor het inhoudelijk vormgeven van de nieuwe zorgtaken. Te intern gericht: Gemeenten richten hun blik te weinig naar buiten. De focus ligt vooral op projectstructuren, organisatie-oplossingen en verantwoordelijkheden. Voor een succesvolle implementatie van de drie decentralisaties is een sterkere oriëntatie op buiten nodig. Daar spelen de zorgvraagstukken, daar ligt de kennis (bij ketenpartners) en daar liggen ook de oplossingen. Samenwerking loopt niet lekker: gemeenten moeten samenwerken, maar dit lukt nog niet goed. U wilt U herkent vast de knelpunten die worden genoemd maar legt u er niet bij neer, u gaat een stap verder. U wilt aan de slag en de knelpunten adequaat en snel oplossen. U wilt graag: 1 Helderheid en duidelijkheid, goede afspraken met gemeenten waarmee u uit de voeten kunt. 2 Een zinvolle bijdrage leveren aan het realiseren van maatschappelijke effecten. Afspraken en de verantwoording hierover zijn hierop gericht en maken dit mogelijk 3 Effectief samenwerken met gemeenten en inwoners om deze opgaven te realiseren. 4 Bouwen in plaats van vergaderen. Al bouwende ontdekken wat al kan, wat er nog nodig is en wie welke bijdrage levert. Partners+Pröpper heeft al veel ervaring opgedaan met gemeenten en maatschappelijke organisaties die hetzelfde willen als u. Hiervoor hebben wij de afgelopen jaren de werkwijze Opgaven gestuurd werken ontwikkeld. Als lid van het expertteam transities sociaal domein van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties hebben we in diverse gemeenten gezorgd voor goede samenwerking tussen zorgpartijen en gemeente. 1

4 Opgaven gestuurd werken: hoe gaat dat? Opgaven gestuurd werken betekent dat al het handelen is gericht op het realiseren van maatschappelijke opgaven. De opgaven worden gerealiseerd door effectieve samenwerking tussen maatschappelijke organisaties, gemeenten en inwoners. Opgaven gestuurd werken omvat innovatieve werkwijzen en instrumenten die u daarbij ondersteunen van verkennen, ontwerpen, realiseren tot en met evalueren/bijsturen maar ook het samenspel in teams en de samenwerking met andere partijen. Hoe werkt het en wat is het resultaat? Wij zien in onze dagelijkse adviespraktijk goede resultaten van Opgaven gestuurd werken. Klanten en deelnemers aan werkplaatsen geven dit aan ons terug, bijvoorbeeld: Hoe werkt het? Het opgaveteam start met een werkplaats van een of twee dagen. De dag start met het verkennen van de opgave. Op een scherm wordt de input van het team direct getoond. Er wordt niet gediscussieerd, alles wat deelnemers zeggen krijgt een zinvolle plek. Doordat alle input op een scherm wordt getoond en alles een plek krijgt ontstaat een concreet beeld en vanuit overzicht zien de deelnemers samenhang: de opgaven, de kansen en barrières hiervoor, de betrokken actoren, de gezamenlijke aanpak, de middelen en de bijdrage die de coproducenten leveren aan het realiseren van de gemeenschappelijke opgave. Voor de realisatie van een maatschappelijke opgave is altijd een inzet vanuit meerdere beleidsterreinen en van meerdere partijen uit de samenleving nodig. Het opgaveteam bestaat uit alle noodzakelijke disciplines en partijen. Tijdens de verkenning van de maatschappelijke opgaven blijkt in veel gevallen dat het opgaveteam nog geen volledig beeld heeft van bijvoorbeeld de huidige situatie in de samenleving. Dat wat nog moet worden uitgezocht krijgt een plek in een verkenningsagenda. Deze agenda bestaat dan uit heldere onderzoeksvragen die worden gekoppeld aan deelnemers/partijen die de juiste informatiepositie hebben. Door het creëren van een veilige en inspirerende omgeving delen deelnemers graag hun inzicht in de opgave. Dat inzicht bevat altijd zinvolle elementen die een plek krijgen. Die plek wordt ook zichtbaar op het scherm zodat geen enkele inbreng verloren gaat. Wat zeggen deelnemers aan een werkplaats Opgaven gestuurd werken? Dit is eindelijk een geheel andere manier van werken, niet eindeloos praten maar gelijk bouwen en de wijze van samenwerking krijgt heel concreet gestalte Ik krijg een concreet beeld van wat we willen realiseren en de samenhang tussen alles Eindelijk weten we nu hoe integraal werken werkt We moeten nog beschikken over veel informatie, maar we hebben nu in ieder geval een concrete verkenningsagenda waarin helder is wat we moeten weten en wie de informatie gaat leveren Geen enkele inbreng valt tussen wal en schip, in elk verhaal van de partners zit wel een parel die een plek krijgt 2

5 Over de afgelopen jaren hebben wij al veel verzameld over de beleving van onze klanten over Opgave gestuurd werken. Hierin zijn heldere kernresultaten te herkennen. Samenvattend zien wij de volgende kernresultaten van een Opgaven gestuurde werkwijze : Kernresultaten van Opgave gestuurd werken in het sociaal domein Groei in productiviteit: met minder mensen meer realiseren. Sturen op maatschappelijke effecten: helderheid en scherpte over de gewenste situatie in de samenleving. De opgaven zijn uitgewerkt in maatschappelijke effecten, evalueerbare doelen en de afstand van de gewenste tot de feitelijke situatie is helder. Bundeling van krachten en effectieve samenwerking: het zijn van een goed samenwerkingsspeler, waarbij de interne organisatie in dienst staat van extern samenspel. Door coproductie meer realiseren voor de samenleving. Een integrale en effectieve aanpak met alle partners: het aandeel in en de bijdrage van alle partners aan de maatschappelijke aan opgaven is helder. Producten en diensten worden slim en samenhangend ingezet. Een duurzame en constructieve samenwerkingsrelatie: solide basis voor het realiseren van maatschappelijke opgaven en continuïteit van zorg en ondersteuning aan cliënten. Dit betekent dat de gemeente en zorgpartijen een goed samenwerkingsspeler zijn voor elkaar. Flexibiliteit en professionele ruimte: afspraken die ruimte geven om in te spelen op nieuwe omstandigheden, tussentijds prioriteiten bij te stellen en maatwerk te leveren. Welzijnswerkers hebben hun handen vrij om te doen wat nodig is. Zingevende planning en control: Samen een goede en gedeelde informatiepositie opbouwen over het welzijn van mensen in de gemeente, wijken en buurten. Welzijnswerkers kunnen zich bezig houden met het bieden van ondersteuning aan mensen die dat nodig hebben, met zo min mogelijk bureaucratie en administratieve lasten. Verantwoording staat in het teken van leren en doorontwikkelen. Goed opdrachtgever- en opdrachtnemerschap: opdrachtgever en nemer bieden helderheid, weten wie en wanneer welke bijdrage levert aan de realisatie van maatschappelijke opgaven en nemen daarbij verantwoordelijkheid. Opgaven gestuurd werken neemt nu een grote vlucht bij veel publieke organisaties. In de bijlage vermelden wij de organisaties die wij momenteel begeleiden. Opgaven gestuurd werken: een eerste verdieping Drie pijlers voor het organiseren van effectieve samenwerking 1 De zaak: Hoe realiseer je integrale maatschappelijke opgaven? Hoe kan je met zo min mogelijk mensen en middelen zoveel mogelijk doelen en taken realiseren? 2 De persoon: Hoe zet je mensen in hun kracht zodat zij zich maximaal kunnen ontplooien als bijdrage aan de maatschappelijke opgaven? 3

6 3 Het team: Hoe organiseer je slagvaardig teamspel? Hoe kom je tot een goede casting van teams passend bij de opgave? Hoe zet je creatieve werkvormen in om te bouwen in plaats van te vergaderen? Hoe verbind je dit met Het Nieuwe Werken en goed samenwerken met andere partijen? Drie instrumenten voor Opgaven gestuurd werken 1 Gereedschapskist: handige instrumenten, tools en formats helpen de professional en worden voortdurend doorontwikkeld met de gebruikers. De tools zijn al beproefd door veelvuldig gebruik in verschillende teams. Dit jaar zal overigens een online versie van de gereedschapskist worden gelanceerd, wij verwachten binnenkort de eerste bèta versie waarmee onze klanten van het eerste uur zullen gaan werken. 2 Digitale werkomgeving en ICT: voor elke opgave is er een digitale werkruimte, er is overzicht over alle opgaven voor alle betrokkenen binnen en buiten de organisatie. 3 Informatie en kennisdeling: ontsluiting en analyse van alle relevante databronnen, monitoring op realisatie van maatschappelijke opgaven, uitwisseling van informatie en ervaringen. Verschillende manieren met opgaven gestuurd werken aan de slag te gaan Er bestaan verschillende manieren om met opgaven gestuurd werken te beginnen, maar altijd geldt: gewoon doen, verzamel een aantal mensen, vorm een team en ga aan de slag. Het is niet noodzakelijk een complexe reorganisatie in gang te zetten en de organisatiestructuur te veranderen. Opgaven gestuurd werken is vooral een werkwijze die gaandeweg en op maat kan worden toegepast door het bestuur, directie en medewerkers. Onze ervaring is dat door enthousiasme van mensen de werkwijze verder wordt verbreed in de organisatie. Dit doen zij op verschillende manieren, als voorbeeld: 1 Werkbijeenkomst: een eerste oriëntatie. Toelichting op en presentatie van Opgaven gestuurd werken bij de realisatie van concrete en uitdagende opgaven. Aan de hand van een werkboek leren deelnemers wat Opgaven gestuurd werken voor hun opgave(n) kan betekenen, zij maken kennis met de basisprincipes van opgaven gestuurd werken en handige tools, formats en instrumenten. We maken werk met werk : tijdens de workshop wordt gewerkt aan een actuele opgave die door de deelnemers kan worden aangedragen. Het resultaat van deze bijeenkomst is een handzame poster van de eerste uitwerking van de opgave die is aangedragen. 2 Werkbijeenkomsten: samen realiseren van een urgente opgave. De basisprincipes en instrumenten worden gepresenteerd. Wij werken mee in een team bij het realiseren van concrete opgave(n). Tegelijkertijd begeleiden we de invoering, ondersteunen we ervaringsuitwisseling en de borging van kennis. Resultaat is de realisatie van de opgaven inclusief het organiseren van de benodigde interne en externe samenwerking. 3 Trainingsprogramma: verdere verbreding van de werkwijze. 4

7 Rond alle opgaven waar uw organisatie voor staat wordt een effectief trainingsprogramma gerealiseerd. Bestuur, leidinggevenden en medewerkers nemen deel aan opgaveteams. Ook kunnen externe samenwerkingspartners deelnemen. Er wordt, naast de realisatie van de inhoudelijke opgave, in het programma aandacht gegeven aan individuele en teamontwikkeling. Resultaat is een organisatiebrede werkwijze conform Opgaven gestuurd werken waarbij samenwerkingspartners de werkwijze delen of zelf ook toepassen. Is uw interesse gewekt? We zijn benieuwd naar uw vragen en verkennen graag hoe Opgaven gestuurd werken voor u tot resultaten kan leiden en hoe je deze werkwijze kan implementeren. Dat kan ook door u in contact te brengen met mensen die met Opgaven gestuurd werken al resultaten hebben geboekt. Contact Graag praten we met u door over uw vragen en de kansen voor Opgaven gestuurd werken bij de realisatie van uw opgaven. Dr. Igno Pröpper is algemeen directeur van Partners+Pröpper. Hij was van 1990 tot 2001 als universitair hoofddocent Bestuurskunde aan de Vrije Universiteit, waar hij doceerde op het terrein van organisatie, beleid en communicatie in het openbaar bestuur. Igno begeleidt een groot aantal publieke organisaties bij het realiseren van opgaven en de toepassing van opgaven gestuurd werken zoals in de gemeente Rijswijk. Telefoon: (06) i.propper@partnersenpropper.nl en Apeldoorn. Ing. Peter Struik MBA is directeur Advies bij Partners+Pröpper. Hij verricht onderzoek en begeleidt publieke organisaties bij organisatievraagstukken op het terrein van bestuurskrachtontwikkeling, intergemeentelijke samenwerking en interactief beleid. Hij begeleidt onder meer gemeenten en zorgaanbieders bij het realiseren van opgaven in het sociaal domein, zoals in de gemeenten Rijswijk, Bergen Telefoon: (06) p.struik@partnersenpropper.nl Meer informatie treft u ook aan op onze website: 5

8 Bijlage: referenties Partners+Pröpper is op diverse terreinen aan de slag met opgaven gestuurd werken, bij een groot aantal verschillende organisaties, zoals: Gemeente Rijswijk: is begonnen met concrete pilots en maakt nu de slag naar een gemeentebrede toepassing. Het College heeft nu met hulp van Opgaven gestuurd werken een Collegewerkprogramma Nieuwe Stijl, waarin volledig ruimte is voor samenwerking met maatschappelijke organisaties, bedrijven en inwoners. Gemeente Bergen en Stichting Welzijn Bergen: willen de samenwerking innoveren en meer richten op het realiseren van maatschappelijke effecten en daarbij samen een ontwikkelagenda beheren en uitvoeren. Gemeente Apeldoorn: wil een bekostigingsmethodiek wat samenwerking tussen gemeenten en maatschappelijke organisatie stimuleert en afhankelijk van de maatschappelijke opgave op maat kan worden gesneden. Gemeente Landgraaf en zorgpartijen: willen tot goede samenwerking komen. Gemeenten in de Hoeksche Waard en Noord-Oost Friesland: opgaven gestuurd Provincie Friesland: wil een betere samenwerkingspartner worden van gemeenten en wil de interne werkwijze en organisatie daarop toerusten. Gemeente Nijmegen: om focus aan te brengen zijn vijf opgaven/ speerpunten verkend ter voorbereiding van de college-onderhandelingen. Woonbedrijf Eindhoven en Gemeente Eindhoven: willen een effectieve aanpak en samenwerking voor de wijkaanpak. Ministerie van Veiligheid en Justitie, Toepassing bij ketensamenwerking veiligheidshuis, rond veelplegersproblematiek en de ISD-maatregel (Inrichting voor Stelselmatige Daders). 6