Protatype Augustus nhoud

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Protatype Augustus 2005. nhoud"

Transcriptie

1 nhoud Inhoud 1 Voorwoord 2 Van de voorzitter 3 Bmt on stage 4 Borrellezing Organon 6 MediCie 7 Protagoras ABC 8 Smartdrugs 10 Rondleiding door W-Hoog 12 Intro Programma 15 Prot goes science 16 Nieuws van de faculteit 21 ProZAc 24 ProBoKoCo 25 In the sprotlight 26 Protagoras disputen 28 Nieuw bestuur 30 Lieve Bouzo 33 Protpuzzel 34 Winnaar vorige puzzel 34 De maat aller dingen 35 Protagenda 35 Colofon 36 1

2 oorwoord Voor jullie ligt de intro-uitgave van de zevende jaargang van het Protatype. Voor Dyon en mij de laatste Protatype als hoofdredactie, voor veel eerstejaars de allereerste die ze lezen. Voor die eerstejaars begint nu de intro, een tijd waarin ze heel veel nieuwe mensen en dingen zullen leren kennen, veel te veel om te kunnen onthouden. Daarom in deze Protatype onder andere een rondleiding door W-hoog, een voorstelrondje van alle faculteitsmedewerkers en een ABC om alle belangrijke studententermen nog even te herhalen. Zo is het mogelijk om na de intro alles nog even door te lezen, zodat je niet verdwaalt als je de eerste collegedag op de TU rondloopt. Ook voor de ouderejaars staan er genoeg interessante stukjes in het Protatype, zoals over exoskeletten, of over de borrellezing van Organon. Voor de mensen die nou eindelijk wel eens willen weten wat Smartdrugs precies zijn en wat ze doen, is ook daarover een stukje. Verder stelt het zeventiende bestuur zich voor, want 31 augustus is er bestuurswissel. Dan mogen zij zich een heel jaar inzetten voor Protagoras, wat wij met het zestiende bestuur met veel plezier hebben gedaan het afgelopen jaar. Hoewel ik er wel bij moet zeggen dat ik best wel weer zin heb om gewoon te gaan studeren na zo n druk en overvol jaar! Als laatste wil ik natuurlijk iedereen heel erg bedanken die afgelopen jaar stukjes heeft geschreven voor in het Protatype. Daarbij denk ik natuurlijk in de eerste plaats aan de redactie, maar ook aan alle andere mensen die stukjes hebben geschreven. Zonder hen zou het Protatype een stuk dunner zijn geweest! Dan rest mij nog slechts één ding in dit voorwoord: Yvette en Moniek, veel succes! Irene Kaashoek Hoofdredacteur 2

3 an de voorzitter De zomer is weer voorbij en het wordt weer langzaam drukker in W-Hoog. Een verse lichting eerstejaars is binnen en het collegejaar kan beginnen. Maar voordat het zover is, is er eerst nog de introweek. Na het grote succes van vorig jaar staat er voor de maandagavond een BMT-feest gepland in café Santé. Gezellig iedereen weer ontmoeten na de vakantie en voor de eerstejaars een kans om de andere BMT groepjes te leren kennen, voordat iedereen zich verspreid over de bunker. Na de intro doet zich (voor de ouderejaars) meteen een mooie kans voor om wat studiepunten binnen te halen met de hertentamenweek. Daarna is er in de eerste week van het jaar de bestuurswisseling op de ALV van SvBMT Protagoras. Het 17 e bestuur zal zich in dit Protatype en ook tijdens de intro uitgebreid aan jullie voorstellen. Als na de daverende introductieweek de college s beginnen lijkt het studentenleven als eerstejaars BMT-er ineens niet meer zo rooskleurig. Je dagen worden gevuld met college s, OGO-bijeenkomsten en begeleide zelfstudies. Van het gevoel dat je tijdens de intro over studeren had, is niet veel meer over. Voor je het weet beginnen de eerste deeltentamens en staan de resultaten van de eerste weken TU vast. Aan het eind van die tentamenweek is er dan gelukkig de mogelijkheid om mee te gaan op het introkamp van Protagoras. Want wat is er nu fijner dan na zo n eerste tentamenweek een weekendje lol maken met je lotgenoten? Tijdens het kamp leer je veel actieve leden van de vereniging kennen en ook veel eerstejaars buiten je OGO-groepje. Naast het introkamp heeft Protagoras haar studenten nog veel meer te bieden om het studeren zo leuk en makkelijk mogelijk te maken. Voor de aankoop van je studieboeken kun je bij ons terecht en via de website zijn oude tentamens te downloaden om je optimaal voor te bereiden op de tentamens. Ook worden er symposia, excursies en studiereizen georganiseerd om je kennis te laten maken met verschillende bedrijven in de biomedische sector. Deze week zul je ook ontdekken dat een student van tijd tot tijd graag een biertje drinkt. Daarom is er iedere donderdagmiddag een borrel in onze borrelruimte In Vivo in de kelders van W-Laag. Daarnaast organiseert Protagoras verschillende feesten, gala s en andere ontspannende activiteiten door het jaar heen, en natuurlijk de BMT-intro. Namens Protagoras wens ik jullie allemaal een hele leuke introductie toe en hopelijk tot ziens op het introkamp! Nicole Hijnen Voorzitter der SvBMT Protagoras 3

4 Na mijn afstudeerwerk had ik nog één ding op mijn to-do lijstje staan: Ga op stage. Ik besloot mijn afstudeerbegeleider Maarten Merkx nog maar een keertje te raadplegen en hij kwam met de naam Daan van Aalten. Hij zou een vakgroep hebben aan de universiteit van Dundee. Meestal wordt het noemen van deze stad gevolgd door een twijfelende vraag: Uhh, waar ligt dat ook alweer? Australië toch?. Bijna goed, het ligt in Schotland. Het is de vierde stad van Schotland, van de grote steden ligt alleen Aberdeen nog noordelijker. Gelukkig ligt het wel aan de oostkust. Dit is het zonnigste stukje van Schotland, vandaar de twijfelachtige bijnaam Sunny Dundee. Maar waar Dundee eigenlijk om bekend staat, is de universiteit. Vooral het Life Sciences centrum wordt zonder gène in een adem genoemd met Oxford en Cambridge. Daar zijn ze, naar mijn mening, terecht trots op. De vakgroep waar ik stage gelopen heb, luistert naar de naam: Structure, dynamics and drug design of proteins from human pathogens. Je kent ze vast wel, die mooie plaatjes van eiwit structuren. Het is goed voor te stellen dat het veel gemakkelijker is om onderzoek te doen naar een eiwit, en bijvoorbeeld specifieke remmers, als je ook weet hoe het er uitziet. En er zijn verschillende manieren om deze structuren te bepalen, in deze groep doen ze dat met Röntgen-diffractie. Er wordt Röntgen-straling gebruikt, omdat je namelijk alleen naar iets kan kijken als de golflengte van de lichtbron kleiner is dan datgene waar je naar wilt kijken. In dit geval wil je dus naar bindingen tussen atomen te kijken. Het probleem is alleen dat één enkel molecuul een te zwak signaal geeft. Dit wordt opgelost door de eiwitten te kristalliseren, waardoor er veel moleculen in dezelfde oriëntatie zitten. Elk soort kristal geeft zo zijn specifieke diffractie patroon. Hiermee kan dan achterhaald worden hoe het eiwit mt on stage Alex in Schotland zich in het kristal heeft gepositioneerd en wat de dimensies zijn van een unit-cell. Elke reflectie is het gevolg van een elektromagnetische straling, dus in de berekeningen behandel je de reflecties als golven. Zoals elk periodiek signaal, kan ook dit opgebouwd worden uit individuele golffuncties. De intensiteiten van de reflecties zijn dan de amplitudes van die golffunctie. Als je dan vervolgens kunt achterhalen wat de fasen waren van die signalen, krijg je een 3D-oplossing: de elektronenwolk. Dit soort onderzoek is met name interessant voor de breed-opgeleide BMT-student. Bij dit onderzoek heb je immers zowel kennis nodig in het biologische wet-lab, als abstract verbeeldingsvermogen in de wiskunde, gecombineerd met uitdagend computerwerk. Verder is er chemische kennis nodig om het mechanisme van de eiwitten te achterhalen en daarmee remmers te ontwerpen. Concreet probeert men een structuur van een eiwit te bepalen, en deze informatie te gebruiken om nieuwe remmers te ontwikkelen. Deze remmers worden dan weer samen met het eiwit gekristalliseerd, en zo ontstaat een iteratief proces waarin sterke remmers gevonden worden om bijvoorbeeld infecties van humane patogenen te genezen. Om dit onderzoek te doen is er daar een goed micro-biologisch lab. Vooral de interne logistiek met betrekking tot standaard buffers is erg goed. Kweekmedia worden voor je gemaakt, soms wordt zelfs een hele klonering voor je gedaan. Het lab is erg internationaal geörienteerd en huist vele nationaliteiten. Oh ja, voor ik het vergeet: Nederlandse studenten zijn altijd welkom Alex Faesen diffractiepatroon 4

5 5

6 orrellezing Organon Op 7 juni werd er in borrelruimte In Vivo een borrellezing gehouden door Organon. Cees Meeuwisse kwam er spreken over de bio-informatica aanpak van Organon om nieuwe medicijnen te ontwikkelen die reumatoïde artritis (RA) moeten tegengaan. RA is een aandoening waarbij het kraakbeen in gewrichten verdwijnt, waardoor de botten over elkaar schuren. Dit veroorzaakt veel pijn. [1] Het komt vooral voor bij de handen, knieën en heupen. RA is een auto-immuunziekte, wat betekent dat het eigen afweersysteem van de mens het kraakbeen in de gewrichten afbreekt. Door betrokkenheid van het complexe immuunsysteem spelen veel factoren mee bij het ontstaan van RA. De aanpak van Organon bestaat uit het in kaart brengen van alle bekende factoren die meespelen bij het ontstaan van RA. De bron van deze informatie kan veelzijdig zijn. Zowel literatuurstudies als experimenten worden hiervoor gebruikt. Vervolgens is al deze informatie in een computermodel van RA gestopt. Omdat Organon geen informatica bedrijf is, is er een partnerschap aangegaan met Entelos. Entelos heeft technieken ontwikkeld om ziektesystemen te modelleren en daarnaast virtuele patiënten met elk hun eigen fenotype te creëren. Het voordeel volgens Entelos is dat de onderzoekstijd om tot een geschikte medicijnkandidaat te komen stukken korter wordt. Tegenwoordig vallen in de twaalf jaar ontwikkeltijd van een medicijn veel te veel kandidaten af tijdens testfases, waardoor naast tijd ook veel geld verloren gaat aan achteraf nutteloze medicijnen. Een ziektemodel (PhysioLab in de bewoording van Entelos) wordt met een top-down aanpak opgebouwd. Het model begint met de grote structuren te beschrijven en een gedetailleerder, dieperliggend systeem wordt alleen in specifieke gevallen gebruikt als dat echt nodig is. Over het algemeen worden alle biologische elementen (bijvoorbeeld eiwitten, cytokines, celpopulaties) gemodelleerd Overzicht van hoe een Physiolab op de PC eruit ziet. Verschillende modellen zijn gelinkt. Elke blokje stelt weer een bepaalde reactie voor in het lichaam. [3] 6

7 met simpele systemen die dynamisch de concentratie en plaats van een element beschrijven en de relatie met andere elementen (zie figuur). Het model kan verder zo beïnvloed worden dat parameters over de tijd veranderen om nieuwe uitkomsten te krijgen met verschillende scenario s. [2] Zo kunnen bijvoorbeeld ook de clinical trial s die Organon doet in silica geverifiëerd worden met behulp van deze modellen. Tijdens de lezing kwam duidelijk naar voren dat Organon hier al een tijdje mee bezig was. Men is nu bezig met het derde generatie model. Het derde model voegt B-cellen, dendritische cellen en een serum compartiment toe aan het bestaande model. Volgens het praatje is deze manier van combineren van informatie dé manier voor de farmaceutische industrie om de toekomst door te komen wanneer een groot aantal patenten op medicijnen af zullen lopen. En dit is uiteraard ook de manier om BMT studenten die zich in de bio-informatica of systeem biologie verdiept hebben werk te bieden. Niels Vrolijk Alex Bangs - Predictive Biosimulation and Virtual Patients in Pharmaceutical R&D, in Studies in Health Technology Information, Vol 111: edicie Jaja, de intro is in volle gang en wat zie je dan rond lopen? Inderdaad, mensen met camera s. En waar zijn die mee bezig? Zij zijn filmmateriaal aan het schieten voor de DVD die aan het einde van het jaar uit komt. We zullen het hier speciaal voor de aankomende eerstejaars even uiteenzetten. Net als iedere vereniging levert Protagoras een jaarverslag af. In het huidige tijdperk van de technologie is het natuurlijk best strak als je naast je saaie boekje nog wat extra aflevert. Zo is dus de MediCie ontstaan. Dit selecte gezelschap vormt de mediacommissie en is verantwoordelijk voor het afleveren een digitaal jaarverslag. Deze vijf mensen proberen nu de mooie momenten van het leven binnen Protagoras vast te leggen, zowel op film als op foto. Deze worden dan bewerkt tot korte filmclipjes om later via de DVD getoond te kunnen worden aan de leden van Protagoras. Af en toe komen er trailers uit tijdens de algemene ledenvergadering om te laten zien wat er onder andere is gebeurd. Het is nog de bedoeling dat deze trailers ook op de site gaan komen, maar zo ver zijn we nog niet, helaas. Tijdens de intro hebben alle deelnemers een wegwerp fotocameraatje gekregen om daar foto s mee te maken (wat anders ). Aan het einde zullen wij al die foto s krijgen en de voor jullie speciale momenten aan elkaar koppelen tot een geweldige slideshow. Samen met het geschoten filmmateriaal wordt het hopelijk een strakke voorstelling. Nu is er denk ik wel een grof idee gegeven van wat de MediCie doet. Mocht je nog vragen hebben, je kunt altijd de mannen/ vrouwen in de blauwe polo s met oranje filmstrip opdruk aanschieten. Arjan van Adrichem 7

8 rotagoras ABC Apfelkorn: De benzine van de vereniging. Met deze drank als verenigingsdrank moet je de komende vijf jaar wel door kunnen komen! Genot: Niks zo lekker als met een goudgele rakker in de hand aan de bar te hangen in In Vivo. Bouzo: De grote rode esculaap, de trots van Protagoras. Als onze mascotte heeft hij de grote eer om op de bar te mogen liggen in In Vivo. Hypothese: Standaard begin van de wetenschappelijke werken, vaak gevolgd door een onderzoeksvraag. Cocktails: Als je aan de tropen denkt, denk je aan cocktails, zowel drank als vaccinaties/medicijnen, welke misschien wel door biomedici worden gemaakt. In Vivo: De borrelruimte van Protagoras in de kelder van W-Laag. Deeltentamen: Voor eerstejaars een reden om hard te studeren, voor ouderejaars een buitenkans om gemakkelijk eerstejaars vakken te halen Joule: Eenheid van arbeid. Eieren: Onmisbaar bij het eieren gooien, tevens lekker bij het ontbijt. Koekenla: Een la in het Prothok waar je met een koekenkaart allerlei koekjes en andere lekkernijen kan kopen. Flirten: Een veel voorkomende (ont-)spanning tussen studenten, die kan resulteren in blauwtjes, maar wat de groentjes doet verdwijnen. Leden: Dit is, mits actief, waar iedere vereniging op draait, zo ook Protagoras. Verschillende commissies voor verschillende mensen! 8

9 Mascotte: Ook wij hebben een mascotte: Bouzo, de slang gevaarlijk en rood. Tentamens: Dingen om je geen zorgen over te maken, gewoon even door de zure appel heen bijten. Notebook: De officiële benaming voor lapdoos. Mulitfunctionele spelletjescomputer met gettoblasterfunctie en hét toegangsportaal voor al je sociale contacten Universiteit: De instelling waar je nog vele jaren zult doorbrengen. Oio: Onderzoeker in opleiding. Verantwoordelijkheid: Iets wat nu bij jou zelf ligt. Protagoras: Dé studievereniging van Biomedische Technologie, ook wel afgekort met prot. Weddenschap: Een wedje leggen, het opent deuren Quotatie: Bij ons heet dit protpraat, een notering in het Protatype betekent een echte goed foute uitspraak. Xylofoon: Net als triangels en tamboerijnen bij voorkeur niet te gebruiken tijdens colleges. Reactie: Een uitwisseling van atomen tussen moleculen of een uitwisseling van gevoelens tussen mensen. Y-chromosoom: Een van beide geslachtschromosomen, deze bepaalt het mannelijke geslacht. Sportcentrum: Een gezonde geest in een gezond lichaam en daarom staat er een prachtig sportcomplex op de TU/e campus. Zon: De ster waarom onze planeet draait en die op mooie dagen tevoorschijn komt als aangename afleiding... 9

10 In de zomer van vorig jaar liep ik lekker in Eindhoven door de stad. Ik werd aangehouden door een Engels koppeltje van middelbare leeftijd. Do you know where we can find a coffee shop, werd ik gevraagd. Je hoeft zoals ik geen roker te zijn om mensen toch de goede kant op te sturen, want het softdrugsbeleid in Nederland zorgt ervoor dat deze plekken zich gewoon tussen winkels in kunnen bevinden. Loop je echter door de Kleine Berg en links de Bergstraat in, dan zie je aan de linkerkant een andere, iets exotischere shop. Hoge stolpen belicht met psychedelische lampen stellen diverse potjes en pilletjes tentoon. Het is een zogenaamde smartshop, waar allerlei soorten middeltjes verkocht worden die zeer verschillende effecten hebben op het menselijk lichaam. Als BMT er raak je natuurlijk erg benieuwd naar wat dit dan precies inhoudt en in plaats van alles één voor één te testen, heb ik besloten een klein literatuuronderzoekje te doen om te kijken of de negatieve ideeën die mensen hebben bij elk woord waar drugs in voor komt terecht zijn. Terwijl drugs natuurlijk nog altijd medicijn betekent. Wat opvalt, is dat alle drugs verkrijgbaar in de smartshop natuurlijk is: het zijn ofwel kruiden danwel andere plantenextracten. De meest voorkomende middelen worden hieronder besproken. martdrugs Oh, zit dat zo! Hallucinogenen Een bekende categorie binnen de smartdrugs zijn de paddo s. Dit zijn paddestoelen die bepaalde hallucinogenen bevatten (zoals psilocybine). Deze kunnen de hersenen op een andere manier laten werken. Ze veranderen de ervaring van de werkelijkheid: ruimte, tijd, omgeving, gevoelens en waarneming worden anders beleefd. De definitie van een hallucinatie is: een waarneming zonder zintuiglijke prikkel. De waarnemingsstoornissen kunnen in intensiteit wisselen. De waarnemingen kunnen sterker zijn (heldere kleuren, indringende geluiden), synaesthetisch (bijvoorbeeld kleuren zien bij geluiden), vreemd of onwerkelijk (depersonalisatie en derealisatie) dan wel echte hallucinaties zijn waarbij dingen waargenomen worden die er helemaal niet zijn. Vaak is er sprake van vervormingen van wat er gezien wordt. Soms worden er geometrische figuren gezien, of de sporen van dingen die bewegen. De dingen groter of kleiner zien dan ze zijn wordt macropsie resp. micropsie genoemd. Een belangrijk kenmerk van paddo s is dat het je gemoedstoestand kan versterken. Voel je jezelf goed, dan kun je een ongelofelijke lachbui krijgen, maar ben je depressief, dan kan angst de overhand nemen. Het is dus erg gevaarlijk om dit alleen te doen. Het meest krachtige hallucinogeen is afkomstig van de plant genaamd Salvia Divinorum. (zie plaatje). Dit kan bij verkeerd gebruik zorgen voor een zogenaamde bad trip, een nare ervaring van desoriëntatie en angstaanvallen. 10

11 Energizers Wanneer je jezelf een grote dosis energie wilt geven, kun je dit doen met behulp van zogenaamde energizers. Voor een hele nacht doorfeesten worden de herbal XTC s aanbevolen (ofwel natuurlijke XTC s). Dit klinkt een beetje eng, maar van wat ik op de inhoud van dit potje zie, is het niks anders dan een vitamine boost en een hoop caffeïne. Een koffiekraam in de Stunt zou een goed alternatief zijn. Opvallend zijn de studiebevorderende middelen, bijvoorbeeld MegaMind. Het ondersteunt de productie van neurotransmitters zoals acetylcholine en stimuleert de verdediging van antioxidanten tegen vrije radicalen. Zo kun je jezelf beter concentreren en beter dingen onthouden. Ook verhoogt het de energieproductie. Een van de bekendste energizers is Ephedra. Het heeft een zelfde soort werking als het lichaamseigen adrenaline en het chemische amfetamine. De werkzame stof in Ephedra is ephedrine, dat de vetverbranding stimuleert en een verhoogde energieproductie en perceptie geeft. Daarnaast heeft Ephedra een gunstige invloed op de luchtwegen. Al 5000 jaar geleden werd het in de Chinese gezondheidskunde gebruikt, bijvoorbeeld ter verlichting van de luchtwegen, en het bevorderen van de stofwisseling. Vandaag de dag wordt het vooral gebruikt als oppeppende smartdrug, als afslankmiddel en om de spieren meer te ontwikkelen. Veelvuldig gebruik kan echter zeer gevaarlijk zijn. Een jongen deelt zijn ervaringen en vertelt dat hij het gebruikte om fit te blijven op school en nachten door kon leren waardoor hij hoge punten haalde. Toen hij dit steeds vaker ging doen, raakte hij verslaafd. Hij gebruikt de pillen nu al meer dan 10 jaar. Wanneer hij twee dagen niets inneemt, voelt hij zich totaal vermoeid, Alsof ik door een vrachtauto ben overreden. Afrodisiaca Een hele andere categorie smartdrugs zijn de afrodisiaca. Dit zijn de genotsmiddelen. Het woord is afgeleid van Aphrodite, de godin van de liefde uit de Griekse mythologie. Een afrodisiacum zorgt ervoor dat je meer zin hebt in sex of beter kunt presteren door een verhoogde bloedtoevoer naar de geslachtsdelen. Al vanaf de oudheid is men op zoek naar liefdesmiddeltjes. De meeste werken niet, en velen zeggen dat sommige afrodisiaca zelfs levensgevaarlijk zijn. Af en toe ontdekt men middeltjes die wel effect hebben. De meest bekende is de Spaanse vlieg. Dit middel, dat van een kleine, glinsterende kever wordt gemaakt, bevat een stof (cantharidine) die bij kleine hoeveelheden al dodelijk is. Het wordt door velen sterk afgeraden. Een middel dat wèl blijkt te werken is Yohimbine. Dit is een afrodisiacum dat wordt verkregen uit de bast van de West-Afrikaanse Yohimbe boom. Traditioneel wordt de bast in water gekookt, wat een echt liefdesdrankje oplevert. Het kan echter ook onschuldige, maar vervelende bijwerkingen hebben, zoals transpireren, hoofdpijn en slecht slapen. Zoals jullie zien, is het gebruik van smartdrugs, hoewel legaal, dus niet altijd ongevaarlijk. De meeste drugs hierboven zijn niet lichamelijk verslavend, maar ze kunnen wel psychisch verslavend zijn. Dat betekent dat je verslaafd bent aan de effecten ervan. Dit kan ook zorgen voor ernstige sociale problemen. Het is goed als mensen zich bewust zijn van wat dit soort middelen precies inhoudt, om sommige vooroordelen uit de weg te helpen, maar ook om de mogelijke gevaren ervan in te zien. Bram Coolen

12 ondleiding door W-Hoog Welkom bij de W-hoog tour. Hierin maakt de redactie je wegwijs in het gebouw waar voor het grootste gedeelte de studie van een BMT bachelor plaatsvindt. Zoals je misschien al gemerkt hebt is W-hoog niets anders dan een groot blok beton, waarvoor zelfs een betonprijs is uitgereikt. Toch vindt er achter sommige deurtjes baanbrekend onderzoek plaats. Het gebouw W-hoog leent zijn naam aan de studie Werktuigbouwkunde en bij de oprichting van BMT werd dit gebouw ook gekozen als de werkplek voor biomedici. Kijk maar eens goed rond en je zult snel zien waar de BMThoeken zich bevinden. In deze tocht beperken we ons tot vloer 1, waar naast onderzoek ook veel organisatorisch werk van BMT gedaan wordt. Ten eerste moet je natuurlijk de trap van W-hoog betreden om in het gebouw zelf te komen. We kunnen vloer 1 in twee delen splitsen. Het gedeelte waar je je kan ontspannen tussen de colleges door en het gedeelte waar je keihard zal studeren. Het ontspannende gedeelte bestaat onder andere uit de kantine. Deze is geopend van s morgens 09:00 tot s middags 14:00 uur, met een zeer gevarieerde keuze uit brood, beleg, soep, etcetera. Je kan er natuurlijk ook altijd even een bakkie koffie halen om wakker te worden. Aan de kantine grenst de belangrijkste kamer van heel W- hoog en dat is natuurlijk het Prothok, waar al het werk van Protagoras, de studievereniging der BioMedische Technologie, plaatsvindt. Je kan hier met al je vragen terecht bij het bestuur, maar je kan er in de pauze natuurlijk ook even gezellig gaan kletsen of lunchen. Met de koeken- en/ of borrelkaart kan je er ook altijd terecht voor koekjes en blikjes frisdrank. Naast het Prothok zit de studievereniging van Werktuigbouwkunde, Simon Stevin. Er is altijd wel wat rivaliteit gaande tussen beiden, zonder enige kwade zin verder hoor In het kantinegedeelte van W-hoog zijn nog twee bijzondere kamers. In alle gebouwen van de TU/e geldt een rookverbod, behalve in de apart ingerichte rookkamers. Voor BMT ers die na in Maastricht een rokerslong te hebben gezien nog steeds aan roken kunnen denken, kan dus een uitvlucht gemaakt worden naar W-hoog Daar kan ten alle tijden in gezelschap gerookt worden. Een kamer waar je niet zomaar in komt is W-hoog Dit is een erg net ingerichte vergaderzaal voor speciale gelegenheden. Mocht je ooit in een belangrijke commissie als de opleidingscommissie komen, of later werkzaam worden op de faculteit, dan zul je hier vast ooit komen te zitten. Een andere vergaderzaal, die wel vaak door studenten gebruikt wordt, voornamelijk voor het studentenoverleg, is W-hoog Deze zaal vindt je als je net voor de kantine in de gang naar achteren loopt. Als je in de kantine bent kan je een aantal richtingen uit. Als je verder de kantine inloopt kom je vanzelf bij een loopbrug, die je naar het natuurkunde gebouw leidt, met de bijbehorende studievereniging van der Waals. Je staat nu weer tussen het trappenhuis en de kantine, je kan natuurlijk links door de schuifdeuren weer naar buiten lopen, maar dat zou saai zijn. Je kan ook aan de rechterkant van het trappenhuis gaan lopen, waar je het Onderwijsbureau tegenkomt. Hier zitten de drie vrouwen die al het onderwijsgerelateerde administratieve werk doen. Zij delen namelijk de OGO-groepen in, ze maken de collegeroosters en verwerken de tentamencijfers. Ook maken zij het trimesterboek in samenwerking met de jaarcoördinator, zodat jij weet wat er allemaal gedaan moet 12

13 worden ieder trimester. Als je wat meer privé wil studeren kan je er ook altijd een OGO-hok reserveren. Als je nog een stukje doorloopt, kan je naar rechts een gang door, waar vooral op donderdag veel mensen doorheen lopen, om naar de borrelruimte In Vivo te gaan. Daar is het uiteraard altijd gezellig! Dat doen we nu echter niet, we lopen nog een stukje door en dan vind je aan de rechterkant SEL 1, (op vloer drie vind je SEL 3). SEL staat voor Simulatie en Experimenteel Laboratorium. Studenten zie je hier heel vaak studeren of aan OGO werken. Er zijn voldoende internetaansluitingen en als er voor OGO experimenten moeten worden uitgevoerd, gebeurt dat meestal in een van de de twee SEL s. Ook staan er de meest gebruikte BMT boeken, voor als je iets op wil zoeken. Als je nog wat verder doorloopt door de gang, kom je bij de collegezaal terecht, waar je heel wat uurtjes door zal brengen om aandachtig naar alle colleges te luisteren (of niet). Naast de collegezaal is het trappenhuis wat je naar SEL 3 leidt, wat voor dezelfde doeleinden wordt gebruikt als SEL 1. Voor de collegezaal ligt nog een soort vergaderruimte, waar jullie ook een aantal presentaties zullen moet geven, genaamd CIC BMT. Nu staan we weer tussen het trappenhuis en de kantine en lopen we links van het trappenhuis. Aan deze kant vind je de receptie, hier kan je met al je niet-studiegerelateerde vragen terecht. Naast de receptie, in W-hoog 1.29, huist de beheerder van W-hoog: meneer de Waal. Hij zorgt ervoor dat er geen problemen zijn betreffende het gebouw en de apparaten die erin staan. Dan is er ook nog een gedeelte waar je eigenlijk niet zo heel vaak mee te maken krijgt. Dit gedeelte is wat uitgestrekter en bevat veel administratieve kamertjes. Je zal hier wel vaak doorheen lopen, maar eigenlijk zijn hier maar een klein aantal kamers van belang voor jou. Bijna achterin zitten namelijk twee personen die erg belangrijk zijn voor de studie, namelijk de studieadviseur en de opleidingsdirecteur. Bij de studieadviseur, Koos Blankestijn, kan je terecht met je persoonlijke problemen rondom je studie. Wanneer je bijvoorbeeld een OGO bijeenkomst of andere verplichte onderdelen moet missen, dan moet je dit altijd aan hem laten weten. Ook als het even wat minder gaat met de studie, dan kan hij je weer op het goede spoor helpen. Hij is te vinden in W-hoog De opleidingsdirecteur, Fons Sauren, coördineert de gehele studie. Hij bepaalt precies welke vakken er gegeven worden en welke docenten hier voor worden aangesteld. Je kunt niet direct met vragen naar hem toe, want daar zijn andere organen voor, zoals Protagoras, het studentenoverleg en de jaarcoördinatoren. Zijn kamer is naast die van het secretariaat, W-hoog Daar zit ook secretaresses Janneke en Helmi. Verderop zitten nog wat belangrijke mensen, maar daarvoor kun je beter even bij het stukje van de faculteit kijken, daar staan ze allemaal nog een keer in, mét foto. Verder op weg naar achteren kom je wederom twee uitgangen tegen. De één leidt naar links naar de bibliotheek, waar in stilte gestudeerd kan worden. De ander leidt naar W-hal. Dit lijkt een onbelangrijk gedeelte te worden, maar vergis je niet. Ook hier heeft Protagoras een kamer weten te bemachtigen, genaamd Prothok 2, waar veel van haar spullen opgeborgen kunnen worden. Ook kan hier een commissie samen vergaderen of werken aan de voorbereiding van activiteiten. Als je de W-hal uitloopt kun je naar het Hoofdgebouw, Scheikundegebouw (Helix) of het gebouw van Elektrotechniek (E-hoog). Hopelijk leren jullie zo de weg in W-hoog vlug kennen, zonder verdwalen! Renate Boekhoven en Bram Coolen 13

14

15 ntro Programma De intro is erg leuk, dus daarom hier een programma van wat er allemaal gaat gebeuren. Handig voor de ouderejaars om te weten waar er iets te doen is en natuurlijk praktisch voor de eerstejaars die ineens hun groepje kwijt zijn en hun zakboekje niet bij hebben... Maandag 15 augustus 10:00u Instructie voor de papa s en mama s (In Vivo) 12:00u Algemene opening door Rector Magnificus (AUD) 13:00u Groepsindeling (Senaatszaal) 13:30u Kennismakingsspelletjes (buiten) 15:00u BMT Safari (WH) 17:00u Eten (bunker) 18:30u Protical Adventure (grasveldje tussen WH en NL) 23:00u Feest! (Café Santé) Woensdag 17 augustus 09:00u Ontbijt en sporttoernooi (SSC) 12:00u Lunch 12:30u Bunkertocht (Bunker) 15:30u Scalatocht (Scala) 18:30u Eten (bij papa s en/of mama s thuis) 21:00u Kroegentocht (Stratumseind) s avonds feest in de bunker Donderdag 18 augustus 09:30u Ontbijt 10:00u Cultuurprogramma (stad) 12:00u Lunch 13:00u Cultuurprogramma (stad) 17:00u Eten (eetcafé in de stad) 20:00u Bunkerfestival (Bunker) Dinsdag 16 augustus 09:00u Ontbijt 09:30u Faculteitsprogramma (WH) 12:00u Lunch 13:00u Instantietocht (vooral HG) 17:00u Eten (WH) 19:00u Sportmarkt (SSC)/alternatief programma (In Vivo) 22:00u Presentatie studentenverenigingen (AUD) s avonds feest in de bunker Vrijdag 19 augustus 05:00u Doorzakprogramma (buiten, later in In Vivo) 10:30u Anti-katerbrunch (veldje tussen WH en NL) 12:00u Ruil je rot (stad) 14:00u Cantus (tent op TU-terrein) Na dit programma kan iedereen moe en voldaan naar huis, of nog even nafeesten bij de studentenverenigingen! 15

16 Zomer... Tropische temperaturen, lekker vochtig en veel mensen die buiten rondlopen. De ideale omstandigheden voor verscheidene insecten om erop uit te gaan. Dan lig je daar lekker op het strand de Metro te lezen die je uit de trein hebt meegenomen, komt er zo n beestje voorbij kruipen. De gemiddelde reactie van de mens is dan de krant op te rollen en het exoskelet van de vlieg samen te drukken tussen de krant en het oppervlak waarop hij zojuist is neergestreken. Daar wilde ik het vandaag eens over hebben, over dat exoskelet. Een exoskelet is een uitwendig skelet, opgebouwd uit chitine, een hoorn-achtige stof. Alle dieren met een exoskelet zijn ongewervelden (Protostomia) en behoren tot de geleedpotigen. Dit in tegenstelling tot dieren met een inwendig skelet (Vertebrata). Dit weet je vast nog wel van de biologie lessen op het voortgezet onderwijs. Tegenwoordig klopt dit niet meer helemaal. Japanse wetenschappers van de Tsukuba Universiteit hebben een stap gemaakt in de science-fiction wereld met de presentatie van een robot-pak. Dit pak, een exoskelet voor mensen, kan helpen bij het tillen van zware ladingen of mensen met een handicap assisteren bij het beklimmen van een trap. Humans may be able to mutate into supermen in the near future zei Yoshiyki Sankai, Professor en wetenschapper aan de Japanse Tsukuba Universiteit die het onderzoek leidt. Het exoskelet, een vijftien kilogram zwaar op batterijen lopend pak genaamd HAL-5, werd in juni 2005 gepresenteerd op de wereld expositie te Aichi prefecture in Japan. rot goes science Exoskeletons, een krachtige stap naar de toekomst Maar hoe werkt zo n pak nou? HAL staat voor Hybrid Assistive Limb. Hal-5 is het resultaat van tien jaar onderzoek en een combinatie van mechanica, elektronica, bionica en robotica,samengevat cybernetica. Bij HAL-5 werken twee controlesystemen samen om de drager te helpen met het lopen of traplopen. Een bio-cybernetisch systeem gebruikt bio-elektrische sensoren op de huid van de benen om signalen die van de hersenen naar de spieren lopen op te vangen. Dit kan doordat wanneer iemand wil gaan staan of lopen het zenuwsignaal naar de spieren ook een meetbaar elektrisch verschil op het huidoppervlak creëert. Dit verschil wordt door de sensoren gemeten en naar de computer op de rug of draadloos naar een ander systeem gestuurd. Hier wordt het zenuwsignaal getransformeerd naar signalen die de elektrische motoren op de heupen en knieën van het exoskelet laat bewegen. Dit alles gebeurt in een fractie van een seconde. De motoren kunnen zelfs sneller reageren op het signaal van de hersenen dan de spieren van de drager zelf! Terwijl dit biocybernetisch systeem delen van het exoskelet individueel laat bewegen zorgt een tweede systeem voor autonome robotische controle van de motoren om de bewegingen met elkaar te coördineren. Het systeem start automatisch wanneer iemand begint te bewegen. De eerste keer dat iemand loopt worden de eigenschappen zoals de loopsnelheid,de stapgrootte en de houding van de gebruiker opgeslagen in de ingebouwde database voor later gebruik. Wanneer de drager van het exoskelet opnieuw gaat lopen, alarmeren de sensoren de computer, welke de bewegingen herkent en regenereert voor een sneller en soepeler verloop van de beweging. 16

17 De werking van beide systemen kan worden gekalibreerd naar wens van de gebruiker. Dit door bijvoorbeeld meer ondersteuning naar een bepaald zwakker ledemaat te sturen. Zo kan dan bijvoorbeeld de kracht op een herstellend been verminderd worden, wat natuurlijk de genezing verbetert. Professor Sankai heeft al vele verzoeken binnen gekregen voor de apparaten van mensen met hersen- of wervelkolom schade. Zijn onderzoek zal verder gaan met het bekijken of HAL ook medische rehabilitatie mogelijkheden heeft. Door de herkenning van bewegingen door de computer weet het pak ook bij zwakke signalen wat er gebeurt. Op deze manier kan het ouderen of gehandicapten weer aan het lopen zetten. Op dit moment is in Japan veel onderzoek gaande naar technologie speciaal voor ouderen. Ongeveer 20% van de bevolking van Japan is gepensioneerd en dit percentage groeit sterk omdat jonge japanners een carrière appreciëren boven het stichten van een gezin. Met een gewicht van vijftien kilo en een computer op zakformaat is de HAL-5 niet een robot die je bestuurt, maar eentje die je draagt, zoals kleding of zelfs huid. Alles bij elkaar is het niet zo cool als de Power loader van Sigourney Weaver tijdens haar gevecht met de Alien Queen in Aliens, maar het is zeker een robotische stap in die richting. De eerste commerciële pakken zullen ongeveer anderhalf tot twee millioen yen kosten, wat neerkomt op een bedrag tussen de elfduizend en zestienduizend euro. Science-Fiction-News.asp?NewsNum=402 Tropical Banana (alcoholvrije cocktail, 1 persoon) ecept! Want wat is een Protical Protatype zonder Protical Cocktails? Hawaian Punch (alcoholische cocktail, 1 persoon) Ingrediënten: 1/2 banaan, 1/2 dl ananassap, 1 dl melk, 1 eetlepel honing, 2 eetlepels gemalen kokos en wat ijsblokjes Bereidingswijze: Pel de banaan en snijd deze in schijfjes. Doe de banaan met het ananassap, de melk, de honing, 1,5 eetlepel kokosrasp en wat ijsblokjes in een blender en mix het drankje schuimig. Giet het over in een longdrinkglas, bestrooi met de rest van de kokosrasp en garneer met een stukje banaan. Ingrediënten: 15 ml amaretto, 15 ml wodka, 15 ml rum (wit), 15 ml crème de bananas, 40 ml jus d orange, 40 ml ananassap, scheutje grenadine, ijsblokjes Bereidingswijze: Vul een longdrinkglas met drie ijsblokjes. Schenk alle ingrediënten over het ijs (de grenadine als laatst). Even roeren en dan... genieten! Voeg een vrolijk roerstaafje en een partje ananas op de rand toe als finishing touch. 17

18

19

20

21 Beste eerstejaars, Tijdens de intro zullen jullie door studievereniging Protagoras wegwijs gemaakt worden in W-hoog en heel veel mensen leren kennen. Natuurlijk wil de faculteit hierin niet achterblijven en willen we in deze Protatype een paar mensen voorstellen die jullie wellicht in jullie eerste jaar nodig zullen hebben, of waarover je zult horen spreken. Een gezicht erbij is dan wellicht wel handig. ieuws van de faculteit Voorstelrondje De opleidingsdirecteur is eindverantwoordelijke voor al het BMTonderwijs. Welke kennis moet je opdoen? Welke vaardigheden moet je onder de knie krijgen? De opleidingsdirecteur stelt het curriculum vast. Hij zorgt er dus voor dat alles wat je als toekomstig biomedisch ingenieur moet leren, ook aan bod komt in je opleiding. Als uit interne evaluaties blijkt dat het nodig is, of als belangrijke ontwikkelingen in het vakgebied het noodzakelijk maken, zal de opleidingsdirecteur zorgen voor verbeteringen en vernieuwingen van het onderwijs(proces). Koos Blankestijn Studieadviseur kamer WH Frank Baaijens Decaan kamer: WH Fons Sauren Opleidingsdirecteur kamer: WH De decaan is het hoofd van de faculteit. Hij is daarnaast ook voltijdshoogleraar van één van de divisies van BMT en is dus direct bij het onderzoek betrokken. Bij diploma-uitreikingen zul je hem vaak tegenkomen als voorzitter. Bij de studieadviseur kun je terecht met vragen over bijvoorbeeld studiekeuze, studieplanning, studievaardigheden, studieadvies, toets- en examenregelingen, etc. Hij geeft informatie en advies en zorgt zonodig voor begeleiding of bemiddeling. De studieadviseur houdt zoveel mogelijk rekening met je persoonlijke situatie. Daarom zijn alle gesprekken vertrouwelijk. Aan het eind van het eerste studiejaar geeft de studieadviseur aan de hand van je studieresultaten een persoonlijk studieadvies: stoppen of doorgaan. Dit advies is overigens niet bindend. Mariken Althuizen Bachelorcoördinator kamer: WH Als bachelorcoördinator is het Marikens taak ervoor te zorgen dat het onderwijs in de bachelor (jaar 1 t/m 3) op rolletjes loopt. Zij coördineert de personele inzet bij vakken en OGO en is verantwoordelijk voor de communicatie 21

22 over onderwijszaken richting studenten en docenten. Het is aan haar om organisatorische verbetering en vernieuwing van het onderwijsproces te implementeren. Om dit alles goed te kunnen doen, werkt de bachelorcoördinator nauw samen met het Onderwijsbureau. Om op de hoogte te blijven van de gang van zaken, overlegt en evalueert ze regelmatig met studenten, coördinatoren, tutoren en docenten. En natuurlijk met de opleidingsdirecteur. Helmi van de Moosdijk & Janneke Cuijpers Secretariaat BMT kamer: WH Het secretariaat van het bestuur wordt gevoerd door Helmi; zij werkt voor de decaan (Frank Baaijens) en de directeur bedrijfsvoering (Rob Debey). Janneke werkt voor het Opleidingsinstituut en bij haar kun je eventueel afspraken maken met de opleidingsdirecteur. Verder kun je bij het secretariaat terecht voor bijvoorbeeld readers die bij een OGO casus horen. Maureen van de Sande, José Janssen, Elly van de Broek & Mirjam van der Kerkhof Onderwijsbureau kamer: WH Het onderwijsbureau is verantwoordelijk voor o.a. de facultaire studentenadministratie, de OGO-administratie en de secretariaten van de Examencommissie BMT. Het onderwijsbureau begeleidt het onderwijsproces. Het zorgt o.a. voor: Planning van colleges, OGO, tentamens en examens; Indeling van OGO-groepen; Uitgifte van trimesterboeken; Verzamelen en verwerken van studieresultaten; Verwerken van keuzes m.b.t. afstudeerrichtingen; Verwerken van keuzevakkenpakketten; Voorbereiden en afwerken van examenvergaderingen en diploma-uitreikingen. Het onderwijsbureau is geopend tussen en uur. Marije Mulder Studievoorlichting kamer: WH De studievoorlichter zorgt ervoor dat scholieren genoeg informatie krijgen over onze opleidingen. En misschien kiezen ze dan, net als jullie, voor BMT! Voor de voorlichting is het heel belangrijk dat er enthousiaste studenten meehelpen, bijvoorbeeld voor het begeleiden van meeloopdagen en bij voorlichtingsdagen. Als dit je leuk lijkt, kun je je hiervoor aanmelden bij Marije. Ook kun je bij haar terecht als je door je oude school wordt uitgenodigd om iets te vertellen over BMT. Voor tips, een kant-en-klare presentatie, brochures, pennen, etcetera. 22

23 Jos Arts Medewerker kwaliteitszorg kamer: WH De medewerker kwaliteitszorg verzamelt evaluatiegegevens ( ervaringen ) van alle onderwijsvormen die BMT kent (vakken, casussen, stages, projecten etc.), analyseert deze en bespreekt ze met betrokkenen. Hiermee is het mogelijk om continu het onderwijs bij BMT verder te verbeteren. Als je dus een mailtje met een enquête of een uitnodiging voor een gesprek ontvangt weet je van wie het afkomstig is. stage wilt gaan, kijk dan vooral even op de website van de Graduate School: Daar kun je doorklikken op students en BMT students. Zodat je je ook een beeld kan vormen van degene die dit stukje in de Protatype schrijft, zet ik voor deze keer ook mijn foto naast mijn naam. Rest mij verder niets dan jullie een heel leuke intro te wensen. Namens de faculteit, Marije de Jong - Voorlichter BMT WH i.m.d.jong@tue.nl Ivonne Lammerts Coördinator graduate school BEST/e kamer: WH i.m.m.lammerts@tue.nl De coördinator graduate school BEST/e is verantwoordelijk voor de coördinatie van de masteropleidingen BME en ME en doorstroom/zij-instroom naar deze opleidingen (ook vanuit het buitenland). Voor het geval je binnenkort gaat starten met de master of in het buitenland op rotpraat Nicole: Ja die ene kapster die was er niet, want die had net haar slokdarm geknipt Vier Protagorianen zitten in een auto en zijn de weg een beetje kwijt. Hier heb je echt een kompas nodig... Straks gaat de zon onder, dan weten we helemaal niet meer waar we zijn! Henk-Joost: Nou, dan zetten we gewoon de koplampen aan en raggen maar! 23

24 rozac Even voorstellen Beste introgangers en mede-protagorianen, zoals velen van jullie nog niet (en anderen weer wel) weten is er binnen de studievereniging Protagoras een commissie die diverse activiteiten regelt, opzet en mee helpt organiseren, genaamd ProZAc, oftewel de Protagoras Zinderende Activiteiten Commissie. Een paar voorbeelden van activiteiten die door ons worden georganiseerd zijn onder andere de kerstlunch en de batavierenrace. Ook helpen wij mee bij het organiseren van bijvoorbeeld het introkamp. Door middel van dit stukje willen wij, Geert, Dennis, Chris en Sander, jullie alvast een beetje kennis laten maken met de commissie en daarbij tegelijkertijd een beetje reclame maken voor onze eerste twee activiteiten van het jaar. Film-avond Als eerste activiteit staat op de planning een film-avond in In Vivo (waar jullie dan ongetwijfeld al flink mee kennis hebben gemaakt) in de week van de constitutieborrel of de week erna. Het idee hiervan is vrij eenvoudig, iedereen kan naar In Vivo komen waar door de ProZAc een scherm, een beamer en één of twee goede films geregeld worden, waarna er onder het genot van een drankje de studieperikelen van de eerste weken besproken kunnen worden. Eten wordt tijdens de avond geregeld, echter zijn eten en drinken wel op eigen kosten, de rest is gratis. BBB (Borrel, Bikken, Bowlen) Als tweede activiteit zal er zoals bijna jaarlijks het BBB, (borrel, bikken, bowlen) op het programma staan. De naam spreekt eigenlijk al voor zich. Er wordt op donderdag eerst geborreld, waarna er samen zal worden gegeten en daarna gebowld. Natuurlijk kan hierna nog gestapt worden door mensen die hier nog behoefte aan hebben. De precieze kosten en de data van de activiteit zullen nog bekend worden gemaakt middels posters en mail. Als derde puntje voor het eerste trimester staat natuurlijk het introkamp op het programma waar we vast en zeker velen van jullie zullen terugzien. Wat we daar gaan doen? Dat zie je dan wel weer Nieuw commissielid gezocht! Bij deze als laatste nog even een oproepje. Wij als Pro- ZAc bestaan aan het begin van dit jaar uit maar vier leden, waarvan allen twee en een half- en derdejaars zijn. Hierbij zouden wij heel graag één of twee eerstejaars/tweedejaars willen zien, omdat zij natuurlijk een frisse kijk hebben op zaken en extra creativiteit kunnen we natuurlijk altijd gebruiken. Dus lijkt jou het wel wat om ook actief bezig te zijn tijdens je studietijd? Wil je ook wat meer mensen buiten je jaar leren kennen? Dan is commissiewerk de ideale manier om dit te bereiken. Heb je interesse, schiet dan even het bestuur aan, of zoek ons zelf op. We zijn op activiteiten herkenbaar aan het felgroene shirt. Ook volgt in het eerste trimester nog de commissievoorlichting, ook altijd een goede manier om je te oriënteren op wat er binnen BMT nog aan gezelligs gebeurd. We wensen bij deze iedereen een geweldige intro toe, en we hopen jullie allen op één of meerdere activiteiten te zien komend jaar! Namens de ProZAc, Geert Litjens Voorzitter ProZAc 24

25 robokoco In de intro zal je er zeker mee te maken krijgen; uren kroeghangen, liters bier naar binnen gieten en zeuren bij de barman om toch nog een extra laatste ronde, om vervolgens op je fiets naar huis te zwalken. De dag erna hevige koppijn ondervindend, probeer je je te herinneren wat je allemaal hebt gedaan of afgesproken... De beste manier om op deze beroerde dag van je brakheid af te komen schijnt toch een biertje te zijn; s ochtends als ontbijt. Dit biertje kan tevens dienst doen als goede bodem voor de rest van de dag, die je samen met je introgroepje ongetwijfeld in een waas zal doorbrengen. Even een bierestafette bij Demos en je bent alvast goed in de stemming voor het volgende feest s avonds. Tijdens je intro zal een dag er vaak ongeveer zo uitzien. Er is immers overal aan bier te komen, en je moet ingewijd worden in het studentenleven. Natuurlijk zullen er na de intro ook weer serieuze aangelegenheden zijn, waarvoor je niet kan beginnen met een biertje als ontbijt. Om te voorkomen dat je hierdoor na je intro last krijgt van afkickverschijnselen, verzorgt de ProBoKoCo elke donderdagmiddag van vier tot zeven een borrel in In Vivo. Enthousiaste tappers tappen goedkoop, voor studenten betaalbaar, bier en schenken uiteraard ook fris. Naast bier zijn er ook verschillende versnaperingen te krijgen, zoals tosti s, borrelnootjes, chips enzovoorts. En wat is er beter dan na een weekje hard studeren te relaxen aan de bar of in de zithoek? Of misschien een potje darts of tafelvoetbal? Het kan allemaal! En als je het eng vindt om tussen allemaal ouderejaars te staan, dan neem je toch je hele OGO-groepje mee! Hoe meer studenten, hoe meer vreugd! Ook komend jaar zullen er weer regelmatig speciale borrels gehouden worden, zoals we afgelopen jaar onder andere de cocktail-, biermenuutjes-, karaoke-, en sinterklaasborrel hebben gehad. Bij mooi weer verhuizen we lekker naar buiten. Verder blijft het nog even gissen wat onze toekomstige Commissaris In Vivo voor ons in petto heeft. Wat wel al vast staat is de constitutieborrel; Gratis drank op kosten van het 17 e bestuur om hun bestuursjaar in te wijden. Deze borrel zal plaatsvinden op 6 september en iedereen is hier van harte welkom. Helaas komt voor mij het jaar als CIV dus ten einde. Volgend jaar ben ik uiteraard nog wel terug te vinden achter de bar. Ikzelf heb dit jaar heel leuk gevonden om te doen en ik hoop dat iedereen die regelmatig in In Vivo te vinden is geweest en met name de tappers er hetzelfde over denken. Ik hoop dan ook dat iedereen die het afgelopen jaar regelmatig in In Vivo te vinden is geweest, ook op mijn laatste borrel als CIV komt, in de week na intro, om mijn tijd als CIV goed af te sluiten. Linda Verhoeven 25

26 Donderdag 23 juni 05 Al meteen bij binnenkomst in het kantoor van de rector magnificus wordt ons gevraagd wat wij studeren. Biomedische Technologie studenten, daar was hij wel bekend mee. Misschien dat enkele ouderejaars hem dan ook herkennen van het college Wiskundige modellen in de fysiologie. Tot voor kort was dit zijn voornaamste functie: college geven bij de faculteit Wiskunde en Informatica. Iets wat hij graag deed, maar waar hij rond februari van dit jaar afscheid van heeft genomen met veel pijn en moeite. Daar tegenover stond wel zijn aanstelling als rector magnificus. Na de aanstelling van dhr van Santen als academisch hoogleraar werd het tijd een nieuwe rector magnificus te zoeken. Deze werd al snel gevonden in de persoon van Hans van Duijn. Het was een ontzettende eer om hiervoor gevraagd te worden, maar ik moest er wel goed over nadenken en alles thuis bespreken. Toen er eenmaal een ja-woord werd gegeven, was alles binnen een paar weken rond. Per 1 april is Hans van Duijn dus de nieuwe rector magnificus van de TU/e en dus werd het tijd om hem eens te interviewen met het uitzicht op een geheel nieuw collegejaar onder zijn leiding. n the sprotlight Rector Magnificus Hans van Duijn Even voorstellen Ik ben Hans van Duijn, de nieuwe rector magnificus van de TU/e en gek van wiskunde. Zelf heb ik hier in Eindhoven technische natuurkunde gestudeerd, maar bij mijn afstuderen kwam de liefde voor wiskunde naar voren. Tijdens mijn afstuderen heb ik me bezig gehouden met een model van de gasontlading en dan vooral de partiële differentiaalvergelijking die daar bij kwamen kijken. Na mijn afstuderen ben ik gepromoveerd in de wiskunde in Delft en Leiden. Daarnaast heb ik nog onderzoek uitgevoerd in de Verenigde Staten, maar ik ben toch terug gekomen naar Nederland. Via Amsterdam en Leiden kwam ik in 2000 terug als hoogleraar wiskunde aan de TU/e. U bent vrij snel rector magnificus geworden na het vertrek van Van Santen. Hoe is dit allemaal in zijn werk gegaan? In 2004 ben ik decaan geworden en nu al rector magnificus. Dat is inderdaad wel snel. Op het moment dat ze mij benaderd hadden, waren er twee dingen waar ik goed over na moest denken: de baan staat ver van de wiskunde en het kost erg veel tijd. Dit laatste was natuurlijk ook erg belangrijk om thuis te overleggen. Maar uiteindelijk heb ik ja gezegd en daarna is alles erg snel gegaan. Ik moet zeggen dat het erg leuk is: je praat met veel belangrijke mensen zoals ministers en bobo s uit de industrie. U bent nu rector magnificus, maar wat was uw toekomstperspectief op de middelbare school? Al op de middelbare school vond ik Natuurkunde een erg interessant vak en onderzoeker leek me altijd al leuk. Dus in dat opzicht heb ik dit dus best bereikt. Alleen rector magnificus had ik niet voorspeld! 26

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een

De studiebelasting voor Werktuigbouwkunde bedraagt gemiddeld 42 uur per week. Wiskunde is wel een Naam opleiding: Werktuigbouwkunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen kan

Nadere informatie

Naam opleiding: Molecular Science & Technology. Toelating

Naam opleiding: Molecular Science & Technology. Toelating Naam opleiding: Molecular Science & Technology Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit?

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit? Naam opleiding: Industrieel Ontwerpen Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen

Nadere informatie

Commissie-infolunch 18 september 2013

Commissie-infolunch 18 september 2013 Commissie-infolunch 18 september 2013 Lustrumboekcommissie ProZAc Ouderdagcommissie Redactie Protatype Feescommissie Esculaap commissie Introcommissie Symposiumcommissie ProBoKoCo LumiCie BuEx / Studiereis

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit? Nanobiology wordt uitsluitend in Delft gegeven.

Wat is het verschil tussen deze opleiding bij de TU Delft en die bij een andere universiteit? Nanobiology wordt uitsluitend in Delft gegeven. Naam opleiding: Nanobiology Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen kan altijd

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

Bètadag 2015. Bèta In Leiden

Bètadag 2015. Bèta In Leiden + Bètadag 2015 + Bèta In Leiden In samenwerking met de landelijke stichting bètadag organiseert Universiteit Leiden dit jaar de bètadag. Een Hele dag vol activiteiten zodat scholieren kunnen ervaren hoe

Nadere informatie

Nieuwsbrief Bètasteunpunt September 2011

Nieuwsbrief Bètasteunpunt September 2011 Nieuwsbrief Bètasteunpunt September 2011 Het Bètasteunpunt van de Hanzehogeschool is in 2009 opgezet om o.a. hulp te bieden aan leerlingen uit het voortgezet onderwijs die bezig zijn met hun profielwerkstuk.

Nadere informatie

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen!

Inhoud. 1 Wil je wel leren? 2 Kun je wel leren? 3 Gebruik je hersenen! 4 Maak een plan! 5 Gebruik trucjes! 6 Maak fouten en stel vragen! 1 Wil je wel leren? Opdracht 1a Wat heb jij vanzelf geleerd? 7 Opdracht 1b Van externe naar interne motivatie 7 Opdracht 1c Wat willen jullie graag leren? 8 2 Kun je wel leren? Opdracht 2a Op wie lijk

Nadere informatie

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer -

Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon. - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon - Eelco de Boer - Gratis Rapport : Wat Te Doen Voor, Tijdens En Na Je Eerste Marathon Beste lezer, Ik hoop dat jouw doorzettingsvermogen

Nadere informatie

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK. Wat is dat? Eva van de Sande. Radboud Universiteit Nijmegen WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK Wat is dat? Eva van de Sande Radboud Universiteit Nijmegen EERST.. WETENSCHAPSQUIZ 1: Hoe komen we dingen te weten? kdsjas Google onderzoek boeken A B C 1: We weten dingen door

Nadere informatie

Zonder dieet lekkerder in je vel!

Zonder dieet lekkerder in je vel! Zonder dieet lekkerder in je vel! Vijf vragen en vijf stappen om te ontdekken hoe je jouw eetpatroon kunt veranderen en succesvol kunt afvallen. Overgewicht neemt ernstige vormen aan, veel volwassenen

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen.

Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Dit document hoort bij de training voor mentoren blok 4 coachingsinstrumenten, leerstijlen. Leerstijlentest van David Kolb Mensen, scholieren dus ook, verschillen nogal in de wijze waarop ze leren. Voor

Nadere informatie

VCSVU. nieuwsbrief 14 september 2010 - Jaargang 1 - nr. 6

VCSVU. nieuwsbrief 14 september 2010 - Jaargang 1 - nr. 6 VCSVU nieuwsbrief 14 september 2010 - Jaargang 1 - nr. 6 Lieve leden, De laatste nieuwsbrief verscheen vlak voor de zomervakantie, dus het is weer de hoogste tijd voor een nieuwsbrief. Ten eerste hoop

Nadere informatie

Introductie: Brom en Bram

Introductie: Brom en Bram ! Activiteit 43 Brom, Bram en Brim Ontwikkelingsaspecten De kleuters doen ervaringen op met het onderscheiden van klanken (auditieve discriminatie). Materiaal kopies van de tekeningen van Brom en Bram

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Blok 1 - Introductie

Blok 1 - Introductie Reflectie jaar 1 Algemeen Aan het begin van het eerste jaar kwamen een hoop nieuwe dingen op mij af. Na een jaar reizen had ik veel zin om aan de studie Voeding en Diëtetiek te beginnen en was erg benieuwd

Nadere informatie

Naam opleiding: Technische Natuurkunde. Toelating

Naam opleiding: Technische Natuurkunde. Toelating Naam opleiding: Technische Natuurkunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen

Nadere informatie

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012

Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012 Speech van commissaris van de koningin Max van den Berg, opening vmbo-schooljaar, Hogeland College, Uithuizen, 20 september 2012 Beste leerlingen, dames en heren, Er is een filmpje op YouTube dat begint

Nadere informatie

Naam opleiding: Technische Bestuurskunde. Toelating

Naam opleiding: Technische Bestuurskunde. Toelating Naam opleiding: Technische Bestuurskunde Toelating Is de studie moeilijk? Een studie aan de TU Delft is pittig, zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie gelijk vol voor gaat. Gas terugnemen

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

Nieuwsbrief CliëntAanZet

Nieuwsbrief CliëntAanZet Nummer 4 April 2015 Van de redactie Hallo, Hier weer een nieuwe nieuwsbrief CliëntAanZet. Heb je een leuk idee voor deze nieuwsbrief? Of wil je misschien zelf iets schrijven? Stuur een bericht naar: Cliëntzeggenschap,

Nadere informatie

Wil jij minderen met social media?

Wil jij minderen met social media? Wil jij minderen met social media? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2016 Hulpboekje social media 1 Hoe sociaal zijn social media eigenlijk? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt op social media.

Nadere informatie

Naam opleiding: Life Science & Technology. Toelating

Naam opleiding: Life Science & Technology. Toelating Naam opleiding: Life Science & Technology Toelating Is de studie moeilijk? De studie is pittig; zorg er daarom voor dat je er aan het begin van je studie direct vol voor gaat. Gas terugnemen kan altijd

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is.

De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008. Het wonder komt ongemerkt je geest binnen wanneer die even pas op de plaats maakt en stil is. De Robijn Nieuwsbrief Januari 2008 Lieve mensen, Allereerst wens ik iedereen een vreugdevol nieuw jaar toe. Misschien begin je dit jaar met de beste voornemens, zoals altijd en heb je bewust gekeken naar

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet?

De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet? TIPS VOOR DE EXAMENS De examenperiode is een moeilijke tijd. Je moet hard studeren en je hebt veel stress. Wat is een goede studiemethode en wat doe je beter niet? Wat moet je doen? 1. Lees de tekst op

Nadere informatie

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag

Thema Op het werk. Demet TV. Lesbrief 8. De eerste werkdag Thema Op het werk. Demet TV Lesbrief 8. De eerste werkdag Deze les gaat over de eerste werkdag. gaat voor het eerst werken bij een snoepfabriek. Hij komt binnen en maakt kennis met de chef. De chef vertelt

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst.

Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Hallo, Wij zijn Kai & Charis van de Super Student en wij geven studenten zin in de toekomst. Dat is namelijk helemaal niet zo makkelijk. Veel studenten weten nog niet precies wat ze willen en hoe ze dat

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Tips voor een goede spreekbeurt

Tips voor een goede spreekbeurt Diabetes?! Een spreekbeurt die je alles vertelt over diabetes: Wat is het? Hoe ontstaat het? En vooral ook: Wat betekent het voor jou, je broer, zus, vader of moeder. Tips voor een goede spreekbeurt Vertel

Nadere informatie

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld:

Hoe je je voelt. hoofdstuk 10. Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: hoofdstuk 10 Hoe je je voelt Het zal je wel opgevallen zijn dat je op een dag een heleboel verschillende gevoelens hebt. Je kunt bijvoorbeeld: zenuwachtig wakker worden omdat je naar school moet, vrolijk

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

De olifant die woord hield

De olifant die woord hield De olifant die woord hield Een voorstelling van verhalenverteller Peter Faber www.peterfaber.eu Inleiding Aan het eind van haar leven las Annie MG Schmidt al haar sprookjes nog eens door. Genadeloos streepte

Nadere informatie

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!

Nadere informatie

NASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van:

NASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van: NASCHOOLSE DAGBEHANDELING Figaro Welkom! Binnenkort kom je kennismaken op Figaro. In dit boekje leggen we je alvast wat dingen uit. Het boekje is gemaakt voor kinderen die hier voor de eerste keer komen,

Nadere informatie

Gefeliciteerd! 3. Laatste loodjes 6. Tot zover 12

Gefeliciteerd! 3. Laatste loodjes 6. Tot zover 12 Gefeliciteerd! 3 Waarom dit boek? 3 Hoe gaat dit boek jou helpen? 3 Is er nog iets dat je moet weten voordat je verder leest? 4 Laatste loodjes 6 De agenda 6 Nu jij 9 Tot zover 12 Gefeliciteerd! Als je

Nadere informatie

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne.

Bij. research. Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Bij research Gemaakt door: Flore Wassenberg A3c Stage gelopen bij Ron en Janne. Opdracht 1 Stagelogboek De eerste dag heb ik bij Ron Steijvers stage gelopen en die is project leider ontwikkelaar, vooral

Nadere informatie

NIEUWSBRIEF. Gebruik van het dossier We zien dat er een aantal mentoren al gebruik maken van Het Dossier. Complimenten daarvoor.

NIEUWSBRIEF. Gebruik van het dossier We zien dat er een aantal mentoren al gebruik maken van Het Dossier. Complimenten daarvoor. NIEUWSBRIEF December Mentorschap Midden-en Noordoost Brabant 2015 Editie 2 Jaargang 1 Hierbij ontvangt u de nieuwe nieuwsbrief van het Mentorschap Midden -en Noordoost brabant. Hiermee houden wij u op

Nadere informatie

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach

Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Test: Je ouders als studie oriëntatiecoach Je ouders kunnen perfecte last minute studie oriëntatiecoaches zijn, maar weten ze eigenlijk wel wat je dromen en ambities zijn? En omgekeerd: weet jij hoe jouw

Nadere informatie

Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B

Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B Look! Inspire : De schaduw kant van verslavende middelen Daan Hermans G&I 1B 1 Inhoudsopgave Inleiding.. 3 Tijdlijn verzameling..4 week 1 & 2..4 week 3 & 4..5 week 5 & 6..6 week 7...7 De verwerkingskeuze....7

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

Samenvatting Mensen ABC

Samenvatting Mensen ABC Samenvatting Mensen ABC Week 1ABC: Wie zijn wij? Info: Wie zijn wij mensen Mensen zijn verschillend. Iedereen is anders, niemand is hetzelfde. Dat noem je uniek. Een mens heeft een skelet van botten. Daarom

Nadere informatie

Vragenlijst: Wat vind jij van je

Vragenlijst: Wat vind jij van je Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op

Nadere informatie

Meer succes met je website

Meer succes met je website Meer succes met je website Hoeveel geld heb jij geïnvesteerd in je website? Misschien wel honderden of duizenden euro s in de hoop nieuwe klanten te krijgen. Toch levert je website (bijna) niets op Herkenbaar?

Nadere informatie

Nieuwsflits juli 2014

Nieuwsflits juli 2014 Nieuwsflits juli 2014 Samen bouwen in Vertrouwen Nog maar een kleine 2 weken en dan is het vakantie wat is het weer enorm snel gegaan. En wat hebben we allemaal weer ontzettend veel geleerd! Vanaf deze

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten.

Lekker ding. Maar Anita kijkt boos. Hersendoden zijn het!, zegt ze. Die Jeroen is de ergste. Ik kijk weer om en zie hem meteen zitten. Lekker ding Pas op!, roept Anita. Achter je zitten de hersendoden! Ik kijk achterom. Achter ons zitten twee jongens en drie meisjes hun boterhammen te eten. Ze zijn gevaarlijk, zegt Anita. Ze schudt haar

Nadere informatie

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap.

Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. Het koken en eten mag je zelf doen, maar ik begeleid je daarbij. Stap voor stap. EET PALEO 3 Inhoudsopgave Inleiding 6 Mijn Paleo verhaal 8 De 7 stappen in het kort 12 Stap 1 Richt je op de praktijk 14

Nadere informatie

Musical De Eendenclub verdwaalt

Musical De Eendenclub verdwaalt Pagina 1 van 9 Musical De Eendenclub verdwaalt Normale versie voor 3 typetjes (Otto/Elle/Izzi) Een eigen productie van Recrateam Zang: Leonie van Gent en Martijn Boer Stemmen op de cd-versie: Martijn Boer

Nadere informatie

E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN!

E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN! E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN! E-BOEK: DE STUDIEKEUZE KOMT ERAAN! Carine Vos Richting-Wijzer Advies Zwolle augustus 2011 Carine Vos Pagina 2 Voorwoord In mijn bedrijf Richting-Wijzer Advies kom ik

Nadere informatie

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17

Waarom dit boek? 7. 1 De ik-fabriek, wat is dat? Lichaamsseintjes Je lichaam is net een fabriek 17 Inhoud Waarom dit boek? 7 1 De ik-fabriek, wat is dat? 10 2 Lichaamsseintjes 14 3 Je lichaam is net een fabriek 17 4 De ik-fabriek, hoe ziet die eruit? 18 4.1 De eerste verdieping: voelen 20 4.2 De tweede

Nadere informatie

Knabbel en Babbeltijd.

Knabbel en Babbeltijd. Knabbel en Babbeltijd. (zorg ervoor dat je deze papieren goed leest, uitprint en meeneemt naar de VBW) Het thema van deze VBW-week is Zeesterren. Het thema is de titel van de week (dus geen kreet of korte

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1

Ebook Nooit Meer Afgeleid. Auteur: Mark Tigchelaar. Nooit Meer Afgeleid. 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Nooit Meer Afgeleid 2012 Mark Tigchelaar www.mtcompany.nl 1 Delen uit dit E-BOOK zijn afkomstig van de site van www.mtcompany.nl en het boek Haal meer uit je hersenen. MTcompany 2012 Auteur: Mark Tigchelaar

Nadere informatie

Sneller, Leuker en Makkelijker : Plannen. Pauline Jonker Maak Mij Wat Wijs!

Sneller, Leuker en Makkelijker : Plannen. Pauline Jonker Maak Mij Wat Wijs! Sneller, Leuker en Makkelijker : Plannen Pauline Jonker Maak Mij Wat Wijs! Welkom! Allereerst bedankt voor het downloaden van deze planner! Deze planner gaat jou helpen om SLiM te plannen. Je gaat leren

Nadere informatie

Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen

Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen Naam: Huseyin Ayaz St. Nummer: 1683039 Groep: imm08209 Universiteit der dromen Onze film gaat over een droom van een student die de Vrije universiteit doorloopt en aan het eind van het film woedend wakker

Nadere informatie

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout

D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout D E P A U L U S C A K E of de suiker is niet méér waard dan het zout Personen Verteller Huisvrouw Cake ingrediënten; o Bloem o Zout o Suiker o Eieren o Kersen o Sukade o Krenten o Boter (Bij dit toneelstuk

Nadere informatie

Inspirerend Presenteren

Inspirerend Presenteren Inspirerend Presenteren Door Kai Vermaas & Charis Heising Bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla bla Inleiding Wil je leren hoe jij een presentatie kunt geven waar je zeker bent van je verhaal? En

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde

Economie en Bedrijfseconomie. Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Economie en Bedrijfseconomie Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde Faculteit der Economische Wetenschappen en Bedrijfskunde ( FEWEB) Opbouw van studie door prof. dr. Henri de Groot (programmadirecteur)

Nadere informatie

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT

WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT WANNEER EEN SPECIAAL IEMAND ALS HEEFT 1 Je leest waarschijnlijk dit boekje omdat je mama of papa of iemand anders speciaal in je familie Amyotrofische Laterale Sclerose heeft. Het is een lang woord en

Nadere informatie

Schoolkrant. Juli 2015

Schoolkrant. Juli 2015 Schoolkrant Juli 2015 Inleiding Shakira Naar de middelbare school! Interview juf Sanne over het kamp van groep 7/8. Interview juf Femke over bruiloft 25 jaar jubileum Over ons Spelletjes Shakira Geschreven

Nadere informatie

gebrouwen en nog veel meer!

gebrouwen en nog veel meer! 2 Fantaziehuiskrant november 2013 Inleiding: De afgelopen vier maanden hebben we weer van alles meegemaakt op het Fantaziehuis, in deze krant kun je lezen wat er zoal gebeurde! In de zomermaanden hadden

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

Jouw toekomst. Havo 5

Jouw toekomst. Havo 5 Jouw toekomst. Havo 5 2011-2012 LOB havo 5 Havo 5 Fase 4 = Beslissen: Deze fase ga je in als je in Havo 5 zit. Je stelt nu je definitieve top 2 vast. Je gaat nog een keer naar de beroepenavond, je organiseert

Nadere informatie

Agenda 15 t/m 17 juni Kamp groep 8 24 juni Onderbouwdag (groep 1 t/m 4 is vrij) We luisteren naar elkaar.

Agenda 15 t/m 17 juni Kamp groep 8 24 juni Onderbouwdag (groep 1 t/m 4 is vrij) We luisteren naar elkaar. Vrijdag 10 juni 2016 Agenda 15 t/m 17 juni Kamp groep 8 24 juni Onderbouwdag (groep 1 t/m 4 is vrij) Regel van de week: We luisteren naar elkaar. Storing bij het versturen van e-mails Afgelopen week hebben

Nadere informatie

TOETS NT2-1 schrijven. Goed voorbereid slagen. voor het staatsexamen NT2 programma 1. Opgavenboekje nr. 1 SCHRIJVEN. niveau B1. tijdsduur: 120 minuten

TOETS NT2-1 schrijven. Goed voorbereid slagen. voor het staatsexamen NT2 programma 1. Opgavenboekje nr. 1 SCHRIJVEN. niveau B1. tijdsduur: 120 minuten Goed voorbereid slagen voor het staatsexamen NT2 programma 1 Opgavenboekje nr. 1 SCHRIJVEN niveau B1 tijdsduur: 120 minuten Deel 1: Zinnen afmaken 15 opdrachten Maak de zinnen af: 1. Het is in de vakantie

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma

BE HAPPY. 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma BE HAPPY 90-dagen Goed Gevoel conditionering programma Alle rechten voorbehouden. Geen deel van dit boek mag worden gereproduceerd op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

Nadere informatie

10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen.

10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen. 10 tips om je partner zo goed mogelijk te ondersteunen. Omdat het automatische gedrag is uitgeschakeld kosten onderstaande handelingen je partner al veel energie (hier denk je zo snel niet aan, omdat het

Nadere informatie

Project Alcohol 2014

Project Alcohol 2014 Project Alcohol 2014 Naam: Jong geleerd is oud gedaan!!!! Laat je niet Naam: F L s E s E N Klas:!!! 1 Inleiding De carnaval komt eraan. Een feest dat gevierd moet worden. Maar is het feestje van plezier

Nadere informatie

Vrienden kun je leren

Vrienden kun je leren Vrienden kun je leren Hallo! Wij zijn Reinder en Berber, en wij hebben de afgelopen maanden hard gewerkt om dit boekje te maken, speciaal voor jongeren met het syndroom van Asperger. Hieronder vind je

Nadere informatie

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.]

[IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] 2011 Life Coach Désirée Snelling Berg Desirée [IN 3 STAPPEN JE EX TERUG.] Leer de technieken om met behulp van je onderbewuste en het universum je ex weer terug te krijgen. Inleiding Het is geen geheim

Nadere informatie

Bijlage interview meisje

Bijlage interview meisje Bijlage interview meisje Wat moet er aan de leerlingen gezegd worden voor het interview begint: Ik ben een student van de Universiteit van Gent. Ik wil met jou praten over schrijven en taken waarbij je

Nadere informatie

Studieloopbaan en Loopbaanorientatie

Studieloopbaan en Loopbaanorientatie Studieloopbaan en Loopbaanorientatie Nieke Campagne Studenten Loopbaan Service Universiteit Leiden Programma - Wat kan er in de opleiding - Hoe kies je? - Loopbaan oriëntatie en Studieloopbaankeuzes, binnen

Nadere informatie

r ipboek voor ouders over studiekeuze

r ipboek voor ouders over studiekeuze s t r ipboek voor ouders over studiekeuze Uw kind gaat kiezen, hoe kunt u helpen? Studeren Werken Eigen Bedrijf Start Index Uw kind gaat kiezen. Wat kunt u doen als ouder? Hebt u vragen? Mail of bel mij.

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel

Onderzoek Stress. 5 Juni 2014. Over het 1V Jongerenpanel Onderzoek Stress 5 Juni 2014 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 20 mei tot en met 5 juni 2014 in samenwerking met 7Days, deden 2.415 jongeren mee. Hiervan zijn er 949 scholier en

Nadere informatie

DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 HAVO

DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 HAVO DEEL 1 DE NATIONALE WETENSCHAPSAGENDA VOOR SCHOLIEREN - DEEL 1 In Nederland wordt veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Maar wie bepaalt wat er onderzocht wordt? In het voorjaar van 2015 hebben Nederlanders

Nadere informatie

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden

Vragen gesteld in het evaluatieformulier + Antwoorden Verslag Studenten Evaluatie Videoproject Door Tonny Mulder, a.b.mulder@uva.nl, 26 sept 213 De studenten van de opleidingen Biologie, Biomedische Wetenschappen en Psychobiologie krijgen in het 1 ste jaar

Nadere informatie

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten)

Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten) Evaluatie-rapport STEP In-housedag bij Ekelmans & Meijer Advocaten (Rechten) -- De Boelelaan N-b, HV Amsterdam info@stepweb.nl T. () F. () postbank rekening K.V.K Amsterdam S INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE.

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Rawfood. tips & tricks 66 FRONTIER LIFE 15.02

Rawfood. tips & tricks 66 FRONTIER LIFE 15.02 Rawfood tips & tricks 66 FRONTIER LIFE 15.02 Auteur: Noëlle Kabel VOEDING In augustus 2013 kwam ik in aanraking met rawfood. Ik had toen al een jaar alle geraffineerde suikers uit mijn eetpatroon geschrapt,

Nadere informatie