ZOALS HET LEVEN KOMT

Transcriptie

1 ZOALS HET LEVEN KOMT

2 Andere boeken in de reeks Getuigenissen Kinderen van de weg Is dit liefde? Ben ik zo angstaanjagend? Ik wil niet kiezen tussen papa en mama bettie elias Zoals het leven komt met illustraties van Ann Kestens Tien jongeren op een ongewoon pad

3 VOORWOORD Dit boek is een uitgave ten voordele van Een Hart voor Limburg. Het Streekfonds Een Hart voor Limburg geeft financiële steun aan projecten die ten goede komen aan kinderen en jongeren in Limburg die bijzonder kwetsbaar zijn. Onder impuls van een bestuurscomité, bekende peters en meters, partners en vrijwilligers worden elk jaar tientallen acties opgezet om fondsen in te zamelen. Een Hart voor Limburg zet zich in om de lokale solidariteit en verdraagzaamheid te stimuleren. De Limburgers worden aangemoedigd om zelf initiatief te nemen en zo bij te dragen aan een betere leefomgeving voor iedereen. Bettie Elias Zoals het leven komt. Tien jongeren op een ongewoon pad 2009 Clavis Uitgeverij, Hasselt Amsterdam Omslag en illustraties: Ann Kestens Omslagontwerp: Studio Clavis Trefw.: jongeren, ingrijpende ervaringen, toekomst NUR 213/243/193/180 ISBN D/2009/4124/037 Alle rechten voorbehouden. Als ik terugkijk op mijn jeugd, ziet alles er normaal uit. Ik heb een gewone opvoeding gehad, ben naar een normale school geweest, had gewone hobby s en een goede gezondheid Maar is dat allemaal wel zo gewoon? Is dat zo vanzelfsprekend? Nee, ik mag gewoon van geluk spreken. Zelf vind ik dat ik tot nu toe een fantastisch leven heb gehad, mede dankzij mijn opvoeding en omgeving. Natuurlijk met zijn ups en downs. Ik besef dat dit voor velen niet het geval is Ik hoop dat ik met mijn muziek en met mijn ambassadeurschap voor Een Hart voor Limburg een steun kan zijn voor degenen die dat geluk niet hebben of gehad hebben. Koen Buyse zornik Dit boek is gedrukt op papier met een certificaat van de Forest Stewardship Council, die verantwoord bosbeheer stimuleert. 5

4 INHOUD GINO: Ik wil nooit zoals mijn vader worden. 11 WENDY: Timmety is het dierbaarste wat ik heb. 19 BARIALAI: In Afghanistan heb ik nooit geleerd 27 om gewoon met meisjes om te gaan. HELEEN: Ik ben misschien anders, 37 maar iedereen is toch uniek! IRIS: Het internaat was een hel toen ik gepest werd. 45 AIDA: Ik zei nooit dat ik me slecht voelde. 53 DANIËL: Hier wil ik nooit meer weg. 65 Het zijn mijn nieuwe ouders. LAURA: Ik wil een gewoon meisje zijn, 73 en niet het meisje dat kanker heeft gehad. ASHKA: Het doet me pijn dat mijn zieke moeder 83 zo hard moet werken. BART: Ik heb geleerd 89 om mijn eigen grenzen te trekken. 7

5 GINO: IK WIL NOOIT ZOALS MIJN VADER WORDEN. Gino maakt een vrolijke indruk. Zijn donkere ogen lachen van onder zijn blauwe baseballpet. Gino is vijftien jaar. Sinds zijn vijfde woont hij in een van de gezinsvervangende tehuizen van de Wiekslag, een tehuis waar een aantal kinderen en jongeren probeert samen te leven zoals in een gezin. Samen met negen andere kinderen en met de hulp van zes begeleiders probeert Gino een gewoon leven te leiden en aan zijn toekomst te bouwen. Het leven is tot nu toe echter niet mals voor hem geweest. Tot mijn vijfde woonde ik met mijn twee broers, Giovanni en Jeffry, gewoon thuis bij mijn moeder en mijn vader. Ik ging naar de kleuterklas en na school voetbalden we in de tuin. Dat is het enige wat ik mij herinner. Een gezellig thuis. Tot mijn moeder kanker kreeg. Door haar ziekte en door geldgebrek mijn vader had niet echt een job zijn we met z n drieën hier terechtgekomen. IN HET BEGIN HEB IK VEEL GEHUILD. EIGENLIJK WIST IK NIET GOED WAT ME OVERKWAM. Eerst gingen we in het weekend nog naar huis. Toen ik een jaar of zeven was, is mijn moeder gestorven tijdens een van de weekends dat we thuis waren. Het was een zondagmorgen, denk ik. Ik ging haar wekken boven in haar slaapkamer, maar ik kreeg haar niet wakker. Ik besefte niet dat ze al dood was Tegen de middag is mijn va- 9

6 der ook eens gaan kijken waar ze bleef. Hij heeft ons verteld dat ze dood was Ik ben er zeker van dat we nog thuis zouden zijn als mijn moeder niet ziek was geworden. De weekends naar mijn vader zijn geleidelijk aan afgebouwd. Sinds mijn dertiende gaan we helemaal niet meer naar hem. Hij heeft een nieuwe vrouw, met wie hij twee kinderen heeft. OP EEN DAG HEEFT HIJ GEZEGD DAT HIJ ONS NIET MEER WILDE ZIEN, DAT HIJ NU TWEE ANDERE KIN- DEREN HEEFT OM VOOR TE ZORGEN. Ja, dat is hard aangekomen Maar ik probeer vooruit te kijken. Mijn broers hebben het daar veel moeilijker mee. Vooral Giovanni, mijn tweelingbroer, kan het niet verwerken. Hij kan er ook moeilijk over praten en reageert zich vaak af met agressief gedrag. Tot een half jaar geleden woonde hij hier ook, maar de situatie is uit de hand gelopen. In een conflict heeft hij een stagiair en andere kinderen bedreigd met een breekmes. Benjamin, een van de jongens uit de groep, had hem uitgedaagd. Je moeder is een hoer, had hij gezegd, en daar kon Giovanni niet tegen. Er is van alles fout gelopen. Hij heeft drugs verkocht, is weggelopen en opgepakt door de politie Nu zit hij sinds een half jaar in Mol, in een gesloten instelling. Het is een harde maatregel, maar ik besef dat hij het te bont gemaakt heeft. Aan de andere kant vind ik dat Benjamin hem niet zo had mogen uitdagen. Ja, ik mis hem soms, als ik me alleen voel Om de twee weken ga ik hem s woensdagsnamiddags opzoeken in Mol. Meestal gaan we samen een frietje eten of poolen. Doordat hij mijn tweelingbroer is, heb ik een speciale band 10

7 met hem. Maar vroeger was dat meer dan nu. Nu moet ieder zijn eigen weg gaan. Ik heb een andere weg gekozen: sport, meisjes Ik rook niet. Ik doe alles wat mag. Giovanni doet juist het tegenovergestelde. Dat is spijtig. Met mijn andere broer heb ik niet zoveel contact. Tot zijn veertiende heeft hij hier gewoond. Nu is hij achttien jaar en binnenkort gaat hij alleen wonen. Het samenleven met zoveel kinderen is niet altijd gemakkelijk. MAAR DIT HUIS IS MIJN THUIS. WAAR ZOU DAT ANDERS ZIJN? HIER EET IK, HIER SLAAP IK, HIER WOON IK. De andere kinderen beschouw ik niet als broers en zussen. Het zijn gewoon vrienden, sommigen toch. Ach, het valt wel mee. We leven hier samen met zes begeleiders. Sommige begeleiders betekenen meer voor mij dan anderen. Sonja ken ik al van mijn vijfde, ze is mijn individuele begeleider. Dat schept een band. En Brecht en Bart weten hoe ze met me moeten omgaan. Bij problemen kan ik bij hen terecht. Eigenlijk kan ik hier met alle problemen terecht. Ik vertrouw hen, ze zullen er geen misbruik van maken. De eerste keer dat ik met een meisje naar bed ben geweest, heb ik dat verteld aan Goele, een van de begeleiders. Ik moest dat niet vertellen, ik heb dat uit mezelf gedaan. Maar het is goed dat ze dat weten. Het is zoals iets aan je ouders vertellen, dat lucht op. We hebben er een tijdje over gepraat. Ze vroeg me of ik het veilig gedaan had. Ouders zouden misschien beginnen te flippen, hier niet. Ik kan hier waarschijnlijk meer kwijt dan bij gewone ouders. Natuurlijk zijn hier regels, regels die je thuis ook hebt. Als we weggaan, moeten we op tijd terug zijn. We moeten vragen om tv te kijken of om op de computer en de PlayStation te spelen. Er is ook een uur dat we moeten gaan slapen. Vijftienjarigen moeten om tien uur in bed liggen. Helpen met de afwas is een vaste taak. Gelukkig niet elke dag, want we werken met beurtrollen. Iedereen heeft een eigen kamer, die je zelf moet opruimen en één keer in de week moet dweilen. Het moeilijkste hier is uitslapen! Normaal gezien mogen we in het weekend tot twaalf uur uitslapen, maar de kleintjes zijn al wakker om acht uur s morgens. Van uitslapen komt er meestal niet veel in huis. En er wordt onder elkaar soms al eens ruzie gemaakt. Meestal over kleine dingen. Bij een echt conflict wordt er ingegrepen door de begeleiders. En als het helemaal uit de hand loopt, moet je op time-out. Dan word je naar een boerderij of een ziekenhuis gebracht. Je wordt uit de groep gehaald om te bekomen of om af te koelen. Twee jaar geleden ben ik ook op time-out gezet. Benjamin was mij aan het treiteren met mijn moeder. Altijd hetzelfde liedje. Je moeder is een hoer, riep hij naar mij. Hij weet dat het een gevoelig punt is. Normaal gezien kan ik veel verdragen. Maar op dat moment niet. Eerst was er een scheldpartij, maar hij bleef maar doorgaan en toen ben ik op Benjamin beginnen te slaan. IK BEN DAARNA EEN WEEK OPGENOMEN GEWEEST IN EEN ZIEKENHUIS. ECHT ERG VOND IK DAT NIET, WANT IK WIST DAT IK IN DE FOUT WAS GEGAAN. HET WAS EEN SERIEUZE UITBARSTING DAT IS VOORBIJ. IK KIJK NU NAAR DE TOEKOMST, NIET MEER NAAR HET VERLEDEN. Later wil ik basketter worden! Basket spelen en fitnessen zijn mijn favoriete hobby s. Als dat niet lukt, wil ik schrijnwerker worden. Ik volg nu houtbewerking op school. En later wil ik 12 13

8 trouwen en kindjes krijgen. Maar wat ik vooral niet wil, is zoals mijn vader worden Ik ben tevreden met mijn leven hier. Volgend jaar ga ik naar een leefgroep voor jongens. Als ik zeventien ben, mag ik naar een huis voor begeleid wonen en als ik achttien ben, ga ik alleen wonen. Misschien ben ik als het zover is nog samen met mijn lief, Roxanne. Veertien is ze nu. Ja, ik voel me echt verliefd. Aan mijn moeder denk ik nog veel. Soms droom ik over haar. Op mijn kamer heb ik een paar foto s van haar hangen. En mijn vader? Ik wil hem nog wel eens zien, maar hij mij niet. Maar stel dat hij nu morgen zou bellen Ik zou er toch eerst over moeten nadenken. Hij heeft mij in de steek gelaten. Waarom zou ik dat ook niet doen? 14

9 WENDY: TIMMETY IS HET DIERBAARSTE WAT IK HEB. Wendy kijkt vertederd naar haar zoontje Timmety, dat vanuit de box haar aandacht probeert te trekken. Met haar nauwsluitende kleren, lange blonde haren en een kleine neuspiercing is het nauwelijks voor te stellen dat ze al vijftien maanden moeder is. Ze was zestien toen ze zwanger werd, zeventien toen ze een kind op de wereld zette. Het was een ongelukje. Ik kende Dennis een half jaar als gewone vriend toen we begonnen te verkeren. Na vijftien dagen was ik zwanger! Mijn moeder had me net aangeraden om met de pil te beginnen. Maar het was al te laat. Of het schrikken was? Nee, voor mij niet. Ik heb altijd kinderen gewild. Ik heb ook heel lang met poppen gespeeld. Dat is mijn baby, zei ik altijd. TOEN IK HOORDE DAT IK ZWANGER WAS, WILDE IK HET NIET LATEN WEGHALEN. DAAR HEB IK ZELFS NIET OVER MOETEN NADENKEN. ABORTUS WAS UITGESLOTEN. OOK AL KENDE IK DENNIS NOG NIET ZO LANG. Als hij me in de steek zou laten, doe ik het wel alleen, dacht ik. Maar Dennis wilde het ook houden. Als ik nu opnieuw zwanger zou worden, zou hij het wel willen laten weghalen. Voor mijn moeder was het uiteraard anders.voor haar was het wel even schrikken. Maar ze heeft mij zelf de keuze laten maken. Dat vond ze heel belangrijk. Ze heeft mij eerst proberen duidelijk te ma- 17

10 ken dat een kind krijgen een hele verantwoordelijkheid is Een kind heb je voor je hele leven, zegt Wendy s moeder, die het gesprek op een afstand volgt. Elke dag, van s morgens tot s avonds. Maar ik kon niet in haar plaats beslissen om het weg te laten halen. Stel dat ze nadien geen kinderen meer kon krijgen. Dat was een beslissing die Wendy zelf moest nemen, vond ik. En zij wilde het per se houden. Het is in elk geval veel te vroeg, maar we redden het wel. Het was inderdaad schrikken toen ze het kwam vertellen. Ik zat zelf midden in een echtscheiding en ik kreeg er zomaar opeens een schoonzoon bij die ik niet eens kende. Wij vangen Timmety mee op. Anders zou het niet lukken, denk ik. Toch proberen we haar zo veel mogelijk zelf te laten doen. DE NACHTEN ZIJN BIJVOORBEELD VOOR MIJ, EN DAT IS NIET ALTIJD GEMAKKELIJK. AFGELOPEN NACHT WAS TIMMETY AL OM TWEE UUR WAKKER. JA, DAT ZIJN MOMENTEN DAT IK OP MIJN TANDEN MOET BIJTEN. Heel soms, als hij een hele nacht gehuild heeft, vraag ik me wel eens af of ik wel de juiste beslissing genomen heb. Maar dat is heel zeldzaam. Tijdens de bevalling heb ik het mij ook afgevraagd. Elf uur pijnlijke weeën Dat was niet om te lachen. Maar meestal sta ik zelf met verwondering naar hem te kijken. Is dit wel echt? Heb ik nu echt een kindje? Ook onze vrienden reageren er positief op. We nemen Timmety heel veel mee en zij spelen ook met hem. Ik ben de enige moeder in onze vriendenkring. Hij hoort er echt bij. Op het moment dat ik zwanger werd, volgde ik op school bejaardenzorg en kinderverzorging. Het was de bedoeling dat 18

11 ik zou wachten tot ik drie maanden zwanger was voordat ik het zou vertellen. Maar na een week heb ik het al aan een vriendin verteld. Ik moest het echt kwijt. En na twee weken wist iedereen het. Iedereen was heel verbaasd, maar ook blij. Het spijtige was dat ik mijn opleiding niet kon voortzetten. Door mijn zwangerschap mocht ik geen stages doen. En een jaar overslaan wilde ik niet. Daarom ben ik van school veranderd. IK VOLG NU TWEE KEER PER WEEK EEN OPLEIDING VOOR WINKELBEDIENDE IN EEN SCHOOL WAAR ZE EEN SPECIALE KLAS VOOR ZWANGERE MEISJES OF JONGE MOEDERS HEBBEN. DE BABY S MOGEN MEE NAAR SCHOOL EN ZITTEN SAMEN MET DE MOEDERS IN DE KLAS. Dit jaar waren we met drie jonge moeders om les te volgen. s Namiddags krijgen we BJM, dat is Begeleiding Jonge Moeders. Dat houdt van alles in. Hoe geef je een baby een badje, wat moet er in de huisapotheek staan, welke kinderziektes zijn er, hoe maak je fruitpap Maar ook over het verloop van de zwangerschap en de geboorte hebben we informatie gekregen. En over voorbehoedsmiddelen! Of over de ontwikkelingsfasen van een kind op het gebied van taalvaardigheid. Het is heel ruim opgevat. We krijgen ook af en toe praktijk. Een ziekenhuis bezoeken of snoepjes leren maken of iets knutselen om op de kinderkamer te hangen. Ik doe het nu twee jaar en ben van plan nog een derde jaar te doen, zodat ik in de voormiddag bedrijfsbeheer kan volgen. Ja, Timmety neem ik weer mee. Hij amuseert zich daar kostelijk De andere drie dagen in de week ga ik werken, afwassen in een brasserie. Het is een goedlopende zaak, dus er is heel veel afwas. Het is zwaar werk, maar ik heb geld nodig. Binnenkort gaan Dennis, Timmety en ik alleen wonen. Dennis heeft geen vast werk, soms doet hij een interim. Mijn vader heeft daar eens een opmerking over gemaakt, dat hij te lui was om te werken of zo, en nu hebben ze daar ruzie over. Jammer, want alleen op bezoek gaan bij hem doe ik niet zo vaak. Tot nu toe hebben we met ons drieën bij mijn moeder ingewoond. Dat was wel handig. Als ik ga werken, blijft Timmety bij haar of soms bij Dennis. Ik betaal hier vierhonderd euro voor kost en inwoon. Daardoor heb ik toch nog kunnen sparen. Ik zou graag een autootje willen kopen binnenkort. Als ik nu naar school ga, moet Timmety achter op de fiets tot aan de bushalte. Dat is vervelend als het regent en waait. Daarom wil ik een kleine auto kopen. Als we alleen gaan wonen, zal er veel veranderen. Maar dat zal wel lukken, zeker? Ik heb niet het gevoel dat ik iets moet missen. Wat zou ik moeten missen? Door een kind te krijgen ben ik een stuk volwassener geworden. Uitgaan doen we bijna niet meer, hooguit twee keer per jaar. Onze vrienden komen wel veel naar hier. Vorige week hebben we hier in de tuin een barbecue gehouden. Als ik ga winkelen, neem ik hem gewoon mee of hij blijft bij mijn moeder. Vorige week was een vriendin jarig en Timmety is bij haar gebleven. Dat zal in de toekomst ook nog kunnen, maar we zullen hem naar hier moeten brengen. Het zal een stuk omslachtiger zijn en iets meer tijd kosten. HET MOEILIJKSTE TOT NU TOE WAS DE EERSTE KEER WEER GAAN WERKEN NA MIJN ZWANGERSCHAPSVERLOF. TIMMETY ACH- TERLATEN NA DRIE MAANDEN DAG EN NACHT SAMEN TE ZIJN GE- WEEST. Ik heb hem vreselijk gemist. De hele dag heb ik gedacht: 20 21

12 Ik wil naar huis. Ik wil naar mijn kindje. Na verloop van tijd went dat en leer je afscheid nemen. Maar die eerste dag was heel erg. Verder vond ik het ook best moeilijk dat ik tijdens mijn zwangerschap op een streng dieet stond. Doordat ik suiker in mijn bloed had, mocht ik geen zoetigheden meer eten en moest alles zo mager mogelijk zijn. Geen ijsjes, geen snoep, geen frietjes, geen spaghetti Voor de rest heb ik een prima zwangerschap gehad. Ik heb gewerkt tot een week voor de bevalling en mijn twaalf kilo die ik was bijgekomen, was ik meteen kwijt! Doordat ik na de bevalling niet goed op mijn eten gelet heb, was mijn melk te dun. Na tien dagen ben ik gestopt met borstvoeding. OP DAT MOMENT WAS IK OPGELUCHT, OMDAT IK TEPEL- KLOVEN HAD EN MIJN TEPELS BEGONNEN TE BLOEDEN. BIJ ELKE VOEDING HAD IK AFSCHUWELIJKE PIJN. Achteraf vind ik het wel spijtig dat ik het niet langer heb volgehouden. Moedermelk is voor de baby het gezondste. Maar die eerste dagen zijn toch al goed geweest voor hem. Hij is nog maar één keer echt ziek geweest. En één keer is er een ongelukje gebeurd. Hij was aan het spelen met een glas dat opeens in stukken op de grond viel en omdat we er niet meteen bij waren, heeft hij zich aan de scherven gesneden. Wij zijn in allerijl naar de dokter gereden en die heeft Timmety s hand genaaid. Er was even paniek, maar Timmety is heel flink geweest. Veel toekomstplannen heb ik niet. Ik zou nog een tweede kindje willen, liefst een meisje. Ik had nu al graag een meisje gehad. Ik hou heel erg van roze Toen ik hoorde dat het een jongen was, was ik een beetje teleurgesteld. Niet lang, één dag maar. Nu heb ik een spiraaltje om niet zwanger te worden, maar over vier jaar wil ik een zusje voor Timmety. Verder hoop ik het goed te hebben en dat we niet te veel op ons budget moeten letten. Gisteren heb ik een paar schoenen gekocht van zeven euro. Het moet altijd goedkoop zijn. Niet dat ik dat erg vind. Ik koop liever tien zaken voor honderd euro in plaats van één ding dat honderd euro kost. We hebben het geluk dat mijn moeder ook gaat samenwonen met haar vriend, waardoor ze alles dubbel heeft en er veel spullen naar mij komen. EIGENLIJK DENK IK NIET ZOVEEL NA OVER DE TOEKOMST. IK KIJK UIT NAAR ONS EIGEN HUISJE, DAT IK ZELF WIL INRICHTEN. MET VEEL FELLE KLEURTJES GROEN, BLAUW, GEEL, ROZE Het mag alleen niet te duur zijn. Vandaag heb ik al een paar glazen gekocht. Ik kijk er echt naar uit

13 BARIALAI: IN AFGHANISTAN HEB IK NOOIT GELEERD OM GEWOON MET MEISJES OM TE GAAN. Verlegen doet Barialai de deur van zijn studio open. Een kale ruimte met een bed, een bureau en een keukentje in de hoek. Op het bureau hangt een verkleurde sticker van de kringloopwinkel. De bijna achttienjarige Barialai woont sinds anderhalf jaar in ons land, na een helse vlucht uit Afghanistan. Hij is klein van gestalte en heeft een rond gezicht. Als hij begint te vertellen, slaat hij zijn donkere, vriendelijke ogen neer. De problemen zijn heel lang geleden begonnen. Ik woonde met mijn ouders in Pulkhumri, in de provincie Baghlan, waar we een goed leven hadden. Mijn vader was dorpshoofd en had veel grond, een huis en een goed draaiende winkel. Daar kwam plots een einde aan met de komst van de Taliban. We zijn gevlucht naar Kampera, maar ook dat dorp werd na verloop van tijd door de Taliban aangevallen. Kampera heeft zich moeten overgeven en de inwoners moesten al hun wapens inleveren bij de Taliban. Mijn vader had één geweer en dat heeft hij aan de Taliban gegeven. Er waren echter mensen in het dorp die beweerden dat mijn vader nog meer wapens had. De Taliban is teruggekomen om de andere wapens op te vragen. Maar mijn vader had niets meer. EEN VAN DE TALIBANS HEEFT MIJN VADER DOODGESCHOTEN. ZOMAAR, OPEENS. HIJ NAM ZIJN GEWEER EN 25

14 SCHOOT. HET IS VOOR MIJN OGEN GEBEURD. Ik heb gezien hoe mijn vader dood neerviel op de grond. Ja, ik was heel bang In Afghanistan mag een jonge vrouw niet alleen wonen. Daarom zijn mijn moeder en ik bij haar broer gaan wonen, oom Nizam. Maar na een jaar of twee dook plots een broer van mijn vader op. Hij wilde per se met mijn moeder trouwen. In Afghanistan mag een man vier vrouwen hebben, en door dat huwelijk zou mijn moeder zijn tweede vrouw worden. Maar ze wilde helemaal niet met hem trouwen, ze wist dat hij alleen maar uit was op de bezittingen van mijn vader. Dus ze weigerde. Mijn oom is vervolgens naar de Taliban gegaan en zij hebben mijn moeder verplicht om toch met hem te trouwen. Tegen de druk van de Taliban kon ze niet op. Als ze geweigerd had, hadden ze haar misschien in de gevangenis gegooid. Of nog erger, misschien hadden ze haar gedood. Mijn moeder en ik zijn met tegenzin bij hem gaan wonen, in hetzelfde huis waar ook zijn vrouw en zes kinderen woonden. Vanaf die dag is mijn leven een hel geworden. Mijn oom verplichtte mij om de hele dag te werken. Ik moest elke dag water gaan halen in het dorp. Dat was heel ver stappen en heel zwaar om te dragen. EN DAT TERWIJL ZIJN EIGEN KINDEREN NIETS MOESTEN DOEN. ZIJ MOCHTEN NAAR SCHOOL GAAN, IK NIET. IK WERD OOK MISHANDELD DOOR MIJN OOM. EN DOOR ZIJN ZONEN. BIJ HET MINSTE KREEG IK STOKSLA- GEN OP MIJN HANDEN, MIJN RUG OF OP MIJN HOOFD. WAAR ZE ME MAAR KONDEN RAKEN, SLOEGEN ZE EROP LOS. Mijn moeder durfde niets tegen hem te zeggen. Zij had ook schrik om geslagen te worden. Mijn oom is een slechte man 26

15 Na het Talibanregime zijn we terug naar Pulkhumri verhuisd. Ik denk dat ik een jaar of dertien was. Mijn oom verplichtte me om in de stad te gaan werken. Ik moest er water in plastic zakken verkopen. En als ik s avonds thuiskwam, moest ik water gaan halen en het huis poetsen. Maar wat mijn oom niet wist, was dat ik in de stad maar een halve dag werkte. De rest van de dag ging ik stiekem naar school. Pas na twee jaar is hij het te weten gekomen en hij was razend van woede. Hoe lang moet ik zo nog leven? heb ik hem gevraagd. Ik wil naar school gaan, ik wil iets leren. Het is de eerste keer dat ik tegen hem in opstand gekomen ben. Dat de bezittingen van mijn vader aan mij zouden toekomen, had ik niet mogen zeggen. In razernij heeft hij een steen in mijn gezicht gegooid, waarbij ik een tand verloren heb. Daarna heeft hij mij aangevallen met een mes. Ik ben op de vlucht geslagen en heb onderdak gevonden bij oom Nizam. Maar uiteindelijk ben ik toch teruggegaan, voor mijn moeder, die alleen bij hem was achtergebleven. Mijn moeder was heel angstig. Je moet doen wat hij zegt, zei ze altijd, anders gaat hij je doden. Een jaar is er nog voorbijgegaan, een jaar van hard werken, weinig eten en veel stokslagen. Naarmate ik ouder werd, vreesde mijn oom dat ik de bezittingen van mijn vader zou opeisen. VIJFTIEN MOET IK GEWEEST ZIJN TOEN MIJN MOEDER OP EEN AVOND HOORDE DAT MIJN OOM MET ZIJN VROUW EN KINDEREN BESLISTE OM MIJ TE DODEN. Mijn moeder is in paniek naar mij toe gekomen en heeft mij gesmeekt om te vluchten. Ik was bang en boos tegelijk. Waar kon ik naartoe? Eerst reageerde ik onverschillig. Mijn leven is zo slecht, dacht ik. Als hij mij wil doden, doet hij maar. Uiteindelijk ben ik toch met mijn moeder meegegaan naar oom Nizam, met wie ze samen een winkel had. Om mij te kunnen laten vluchten, hebben ze de winkel moeten verkopen. Tienduizend dollar hebben we moeten betalen aan een bende smokkelaars om mij naar Europa te brengen. Er was geen geld meer om mijn moeder te laten vluchten. Maar zij zou die zware tocht waarschijnlijk nooit overleefd hebben. Van Afghanistan ben ik met een groep andere vluchtelingen naar Iran getrokken, vandaar naar Turkije en Griekenland, vervolgens naar Italië en Frankrijk. En daarna naar België. Veertig dagen in barre omstandigheden. We hadden nauwelijks eten en drinken. EÉN KEER HEBBEN WE ZELFS ZES DAGEN NIETS TE ETEN GEKREGEN. OM TE OVERLEVEN HEBBEN WE WATER UIT DE ZEE GEDRONKEN. We hebben veel stukken te voet moeten afleggen over moeilijk begaanbare wegen. Vooral s nachts als het bitterkoud was. En altijd die angst om opgepakt en teruggestuurd te worden. Of de angst dat je niet meer kon volgen en dat de smokkelaars je zouden achterlaten. Tijdens onze tocht hebben ze een Pakistaanse jongen die niet meer kon stappen, achtergelaten in de bergen. Nee, je kon niemand helpen. Het was bitterhard In Frankrijk heeft men beslist om in België asiel aan te vragen. Het was de eerste keer dat ik van België hoorde. Waarom België? Ik weet het niet. De smokkelaars hadden informatie van andere mensen gekregen. Op 28 december hebben ze me op de trein van Parijs naar Brussel gezet. Ik zal het nooit vergeten. Rond elf uur in de voormiddag ben ik in Brussel aangekomen. Daar 28 29

16 stond ik. Alleen. Uitgehongerd, vermagerd en zo slap als iets. Ik wist niet waar het Commissariaat voor Vluchtelingen was. Ik heb het aan veel mensen in het Engels gevraagd. Maar niemand die mij kon helpen. Tot ik eindelijk een man tegenkwam die een stuk met mij is meegelopen om de weg te wijzen. Toen ik op de Commissariaat aankwam, was ik totaal uitgeput. Ze hebben mij meteen een aantal vragen gesteld. Mijn naam, waar ik vandaan kwam en hoe oud ik was. Ik herinner mij niet veel meer. Ze hebben een vingerafdruk genomen en daarna hebben ze me overgebracht naar een asielcentrum. Daar kreeg ik een bed en eten. Ik was heel blij en opgelucht dat ik was aangekomen en de gevaarlijke tocht overleefd had. Zestien en een half was ik en moederziel alleen in een vreemd land. Na een aantal interviews, die met de hulp van een tolk werden afgenomen, ben ik in het asielcentrum van Sint-Truiden terechtgekomen. De assistenten hebben me heel goed opgevangen. MET EEN VEERTIGTAL MIN- DERJARIGEN LEEFDEN WE DAAR IN EEN APART BLOK. OVERDAG GING IK NAAR SCHOOL. EINDELIJK NAAR SCHOOL. IN EEN TECHNI- SCHE SCHOOL HEB IK EEN OPLEIDING VOOR VLOERDER GEVOLGD. Ik heb er ook Nederlands geleerd. Ondertussen had ik asiel aangevraagd. Drie keer ben ik naar Brussel moeten gaan voor een interview. Na het eerste interview kreeg ik een negatief advies. Ik heb een week niet kunnen slapen, zo verdrietig was ik. En angstig om teruggestuurd te worden. Maar uiteindelijk ben ik erkend als vluchteling en kan ik niet meer teruggestuurd worden. Na vijf jaar word ik Belg. En dat vind ik heel goed. Ik mis mijn moeder, maar ik weet dat ze het min of meer goed maakt. Soms bel ik naar een leerkracht Engels waar ik contact mee heb en dan komt zij daar ook naartoe. Het doet altijd deugd als ik haar stem hoor. Oom Nizam is gekidnapt, heeft ze me een keer verteld. Meer wist ze er niet over. Misschien durft ze niet meer te vertellen. Of ik ooit wil teruggaan naar Afghanistan? Ik weet het niet. Ik hoop wel ooit terug te keren, maar ik ben bang van mijn oom. Hij is nog altijd op zoek naar mij. Eén zoon heeft hij naar Pakistan gestuurd om mij te zoeken, een andere zoon naar Iran. Hij zal nu wel weten dat ik in Europa ben. IK WOON NU DRIE MAANDEN ALLEEN IN DEZE STUDIO. IN HET BEGIN IS HET NIET GEMAKKELIJK GEWEEST. IK HEB HIER GEEN VRIENDEN EN SOMS VOEL IK ME EENZAAM, MAAR NU BEN IK ER- AAN GEWEND. Ik was veel liever in het asielcentrum gebleven. We leefden er als broers en zussen met elkaar, het was één grote familie. Maar als je achttien wordt, moet je er weg. Het is een fijne tijd geweest. Ik krijg nu geld van het OCMW waarmee ik de huur betaal, elektriciteit en gas, en eten Het is niet veel, maar ik kan er net mee rondkomen. Ik ga nog altijd deeltijds naar school, twee dagen studeren en drie dagen werken. Vroeger was het een droom van mij om apotheker te worden, maar daar is het nu te laat voor. Ik ken de taal niet voldoende en het zijn lange studies. Daarom ben ik vloerder geworden. Het is een simpele job, maar ik heb geld nodig om te leven. In mijn vrije tijd ga ik soms naar de bibliotheek, waar ik op het internet kan surfen. Ik kan er chatten met jongens die ik in het asielcentrum heb leren kennen of ik volg op BBC het nieuws over Afghanistan. Voor de rest kijk ik veel tv. Gisteren zijn twee 30 31

17 vrienden, ook Afghaanse vluchtelingen, die in Antwerpen wonen, hier op bezoek geweest. We hebben samen gekookt en tv gekeken. Het was gezellig, maar nu ben ik weer alleen. Ik ben van plan om een studentenjob te zoeken. Anders ben ik te veel alleen en dat is niet goed. Wat mijn toekomstdromen zijn? IK ZOU GRAAG EEN VRIEN- DIN HEBBEN, EEN MOOI MEISJE. IK ZOEK WEL, MAAR IK DURF NIET ZOMAAR IETS ZEGGEN TEGEN EEN MEISJE. IK HEB SCHRIK VAN MEISJES. NEE, IK HEB NOG NOOIT EEN LIEFJE GEHAD. In Afghanistan kun je niet openlijk met meisjes omgaan. Dat laat de cultuur niet toe. Als je te veel interesse toont voor een meisje, kan zij problemen krijgen met haar broers. Eén keer heb ik tegen een meisje gezegd dat ik haar heel mooi vond. Ze schrok heel erg en zei dat haar broer achter mij aan zou komen als hij wist wat ik gezegd had. Je mag niet naar mij kijken, voegde ze eraan toe. De cultuur hier is veel vrijer, veel opener. Maar ik heb nooit geleerd om gewoon met meisjes om te gaan. Misschien moet ik het toch eens proberen 32

18 HELEEN: IK BEN MISSCHIEN ANDERS, MAAR IEDEREEN IS TOCH UNIEK! Heleen is een frisse verschijning, groot en slank, met lange blonde haren en helderblauwe ogen. Met haar zeventien lentes kijkt ze de toekomst optimistisch tegemoet, ook al is die voor haar anders dan voor haar leeftijdgenoten. Heleen is autistisch. Volgens het woordenboek is autisme een toestand van volledig opgaan in fantasie en dagdromen, waarin de verbindingen met de buitenwereld zijn verbroken. IS AUTISME EEN ZIEKTE? EEN HANDICAP? MENSEN DIE MET AUTISTEN WERKEN, ZEGGEN DAT ELKE AUTIST ANDERS IS. ER BE- STAAT NIET ZOIETS ALS ÉÉN DEFINITIE, ÉÉN SOORT AUTIST. Heleen vertelt hoe zij het beleeft, wat het voor haar betekent. Ondanks het feit dat ze niet graag met vreemden praat, heeft ze er toch mee ingestemd om over haar autisme te praten. Op twee voorwaarden: het interview moet plaatsvinden op een vertrouwde plek op school en er moet een van haar begeleidsters aanwezig zijn. Tot aan het eerste studiejaar ben ik naar een gewone school geweest. Ik herinner mij er niet zoveel meer van, het is meer dan tien jaar geleden. Behalve dat ik vaak niet wilde meespelen met de andere kinderen. Gewone spelletjes zoals tikkertje of met de poppen spelen, wilde ik absoluut niet. Ik ging wel heel erg op 35

19 in fantasiespelletjes, als het maar niets met de realiteit te maken had. AL HEEL VROEG ZEI IK TEGEN MIJN MAMA: IK BEN SPECI- AAL, ALS ZE ME VROEG WAAROM IK WEER NIET HAD WILLEN MEE- DOEN MET DE ANDEREN. Maar ik wist toen nog niet wat er aan de hand was. Ik wist zelfs niet dát er iets aan de hand was. Vanaf mijn zesde ben ik naar de Passer gegaan, een school voor autistische kinderen, waar ik nog beter kon verdwijnen in mijn fantasiewereld. Ik herinner me vooral de grote speelplaats toen ik op de eerste schooldag aankwam. Plaats genoeg om in mijn eentje te fantaseren. Ik dwaalde ook altijd rond in het bos achter de school. Daar deelde ik voor de eerste keer mijn fantasiewereld met een vriendje, een jongen van mijn klas. Ik speelde altijd de rol van Misty van Pokémon. Na verloop van tijd had ik ook een eigen rol: ik was een trainster die heel veel Pokémons had, ook verzonnen Pokémons. EIGENLIJK SPEELDE IK MEZELF, OF VOELDE IK MEZELF IN DIE ROL. Naast die rollen was ik ook de Prinses der Goeden. Alle goeden van een film kwamen naar mij en ik was hun prinses. Ook nu is dat nog zo. Of ik fantaseer dat ik een van de figuren van Harry Potter ben. Niet Hermelien, die is veel te bazig. Ik haat haar, met al haar regeltjes. Nee, ik fantaseer dat ik Ginny ben, de zus van Ron. Zij is niet zo slim, gelukkig maar, ze is gewoon. Maar toch kan ze haar mannetje staan, zoals ik En ze is dapper, ook zoals ik. Ja, ze lijkt veel op mij Fantaseren doe ik meestal thuis. Overdag ben ik op school en moet ik leren of ben ik met mijn vrienden bezig. Maar thuis praat ik met mijn fantasiefiguren, met Harry Potter of met de 36

20 Prinses der Goeden Ja, ik doe dat hardop. Op het toilet, of op mijn kamer. Door met hen te praten kan ik bepaalde zaken die op school gebeurd zijn, verwerken. MIJN FANTASIEWERELD IS HEEL BELANGRIJK VOOR MIJ, IK VOEL ME ER GOED IN. SINDS MIJN ELFDE HEB IK OOK EIGEN FIGU- REN GECREËERD, DE GODENDIEREN. Dat zijn wilde dieren zoals roofvogels, vossen, hyena s en wolven, die speciale krachten hebben. Ze zijn gemaakt door Egyptische goden. Door een feuilleton op Ketnet, Papyrus, ben ik erg gefascineerd geraakt door de Egyptische mythologie. Ik wil er ook een serie over schrijven, De kronieken van Godinia. Aan het eerste boek ben ik nu twee à drie jaar bezig. Soms heb ik een writer s block, maar als dat gebeurt, concentreer ik mij op het illustreren van de verschillende Godendieren. Zelf speel ik geen rol in het boek, maar een van de personages, Sara, lijkt wel op mij. Uiterlijk niet zij heeft zwarte haren en bruine ogen maar voor de rest wel. Zij voelt zich niet thuis in de gewone wereld. Een van de Godendieren, een valk, is haar komen halen en heeft haar meegenomen naar Godinia. Ja, er zit toch een stukje van mezelf in Ik vind het heel moeilijk om te omschrijven wat autisme voor mij betekent. Ze hebben mij weleens gezegd dat ik het syndroom van Asperger heb. Dat is een bepaalde vorm van autisme, meer weet ik er niet over. Maar ik ben in elk geval geen kernautist. Dat zijn mensen die heel extreem reageren op bepaalde situaties, bijvoorbeeld als er iets niet klopt. Elk regeltje is belangrijk en als ervan afgeweken wordt, beginnen ze te flippen. Zo ben ik niet. Ik ben wel slecht in zelfstandigheid, en ik vind het ook heel moeilijk om met vreemde mensen om te gaan. Naar de bakker of de slager gaan is een hel. Mijn hoofd staat meestal op ontploffen van de flitsende gedachten. Dat gaat van Je kunt het wel! naar O nee! O nee! Waar ben ik mee bezig! Heel inspannend voor mij. Naar de supermarkt gaan, daarentegen, vind ik totaal geen probleem. Ik laad mijn karretje vol, betaal aan de kassa en ben weer weg. Tegen drukte in een stad kan ik ook niet goed. Al die mensen die de hele tijd op je afkomen. Ik heb geen claustrofobie, maar als er veel volk in een winkel is, heb ik er wel last van. Volgende week ga ik met mijn vader naar een concert in Vorst Nationaal, de eerste keer dat ik tussen zo veel mensen zal staan. Maar ik denk dat het wel zal lukken. Veel volk daar betekent ambiance! VROEGER HAD IK MEER BEHOEFTE AAN VASTE REGELTJES EN VASTE GEWOONTES. DAT IS NU MINDER. IK PROBEER DE DINGEN TE NEMEN ZOALS ZE KOMEN. WEL HEB IK BEHOEFTE AAN OVERZICHT. Als er een feest is of een speciale dag, weet ik graag vooraf hoe de dag gaat verlopen, wat er allemaal gaat gebeuren. Moest er toch iets afwijken, is dat geen ramp meer. Soms gebeurt het dat als er iets heel onverwachts voorvalt, ik te achterdochtig reageer. Zo zag ik dat mijn beste vriendin haar spullen op school was vergeten. Ik dacht onmiddellijk het ergste. Ze is ontvoerd! flitste het door mijn hoofd. Ik zet dat zelf meteen recht, maar er is toch eerst een moment van paniek. De film Ben X heb ik niet gezien. Ik heb gehoord dat hij veel te extreem is en dat hij slecht afloopt. Dat wil ik niet zien. Zelf ben ik nooit gepest geweest met mijn autisme. Hier op school 38 39

21 is iedereen een autist. Dus als er gepest wordt, gaat dat over andere dingen. Iedereen wordt toch al eens gepest, zeker? Wat mijn omgeving moeilijk vindt aan mijn autisme? Bij mijn moeder weet ik dat heel goed! Het feit dat ik niet tegen nieuwe dingen kan. IK BEN TEGEN VERANDERING EN ZEG BIJGEVOLG VEEL NEE. Ze moet mij telkens weer overtuigen om toch eens iets nieuws te proberen. Wij hebben daarover een afspraak gemaakt en dat vind ik wel goed. Die afspraak houdt in dat ik iets nieuws altijd één dag probeer. Als ik het niet fijn vond, moet ik het niet meer doen. Zo ben ik een keer op kamp gegaan waar ik niemand kende en met die afspraak is het toch gelukt. Ik heb het een dag geprobeerd en ben daar gebleven. Zonder die afspraak zou ik waarschijnlijk niet vertrokken zijn. Altijd eerst proberen is goed. Anders leer ik geen nieuwe dingen en als ik later zelfstandig wil zijn, is dat toch belangrijk. Daarom volg ik op school Zorg op maat. We leren koken, poetsen, strijken enzovoort. Het is vooral praktijk en minder leren. Wij hebben geen examens, wel toetsen. Ik kan goed leren, maar de druk van een examen kan ik niet aan. Bij een examen moet je goed op voorhand plannen, organiseren en leren. Dat kan ik niet. Ik ben een uitsteller Eén avond voor een toets leren lukt mij wel. Normaal gezien blijf ik nog drie jaar hier op school. Het is ook de bedoeling dat we ergens stage lopen. Het feit dat ik nu nog geen stageplaats heb, bezorgt me stress. Ik zou graag iets willen doen met computers, zoals administratieve taken in Word of Excel. Ik maak ook muziekvideo s op computer en daar ben ik heel goed in. Maar dat zou ik nooit als job willen doen. Ik doe dat om mij te uiten en daar wil ik niet in beperkt worden. Wat ik na school wil doen, weet ik nog niet. Ik kijk niet echt vooruit, ik leef in het nu. Ik wil nú genieten! Mijn moeder wil ook altijd over de toekomst praten, maar ik heb daar geen zin in. Toch heb ik een duidelijk toekomstbeeld. Ik wil later heel graag trouwen, kinderen krijgen en een goede job hebben. Maar ik wil er nu nog niet mee bezig zijn En er is ook nog mijn boek, dat zou ik heel graag willen uitgeven. Dat is een droom, misschien gebeurt het niet. Ik zou wel niet kunnen verdragen dat ik er veel aan zou moeten veranderen van de uitgever. Ook niet aan de saaie stukken Sinds twee maanden heb ik een vriendje, een echt lief. Hij zit bij mij in de klas. Het gaat echt heel snel. We hebben al over trouwen gesproken. Hij is superromantisch. Kijk, dit kettinkje met mijn naam heeft hij zelf gemaakt. Hij schrijft ook gedichten voor mij. We hebben veel vertrouwen in elkaar. Soms zien we elkaar ook buiten de school. Onlangs zijn we ergens gaan wandelen in een park. Ik heb vroeger nog liefjes gehad hier op school, maar nu is het anders Of ik mij verzoend heb met mijn situatie? Ik neem mijn situatie zoals ze is, ik ben optimistisch. IK HEB NOG NOOIT GE- DACHT DAT IK WOU DAT IK GEEN AUTISME HAD. IK BEN MISSCHIEN ANDERS, MAAR IEDEREEN IS TOCH UNIEK! Soms is het vervelend omdat veel mensen niet weten wat autisme is. Ofwel kennen ze het helemaal niet en vragen ze: Wát heb je?, als ik vertel dat ik autistisch ben. Ofwel denken ze meteen aan Ben X of aan Rainman. En zo ben ik helemaal niet 40 41

22 IRIS: HET INTERNAAT WAS EEN HEL TOEN IK GEPEST WERD. Iris is groot voor haar leeftijd, alleen een beugel met blokjes verraadt dat ze nog dertien moet worden. Iris woont op een schip. Haar ouders varen met een vrachtschip heen en weer op het Albertkanaal. Van Lommel naar Olen en Hasselt, maar ook naar Antwerpen, Rotterdam en Ghlain. Ze vervoeren wit zand, bijvoorbeeld naar glasfabrieken in Nederland. Iris moeder is ook een schippersdochter en haar moeder, Iris grootmoeder, ook. Het varen gaat over van generatie op generatie. Zolang ze varen, wonen ze niet in een huis, maar op een schip. In een ruimte die iets groter is dan een caravan. HET SCHIP VAN IRIS HEEFT TWEE SLAAPKAMERS, EEN LIVING EN EEN KEU- KEN. IRIS SLAAPT HET BEST IN HAAR KAJUIT ALS DE MOTOREN AANSTAAN. HET EENTONIGE GELUID ZINGT HAAR IN SLAAP. Maar meestal slaapt ze niet op het schip. In de week zit Iris op internaat, omdat het schip geen vaste ligplaats heeft. Heikamp is een internaat voor schippersdochters en schipperszonen, maar ook voor kinderen van foorreizigers. Ik ben op internaat gegaan toen ik vijf en een half was. De kleuterklassen heb ik op verschillende plaatsen gedaan. Een dag in Hasselt, of Antwerpen, daarna weer in Olen. Waar het schip 43

23 had aangelegd, ging ik naar de kleuterschool. Vanaf het eerste leerjaar ben ik op internaat gegaan. Van zondagavond tot vrijdagavond. Elke week. HET IS HARD GEWEEST. IK HEB IN HET BEGIN VEEL GEHUILD. ELKE ZONDAGAVOND KEEK IK OP TEGEN DE WEEK DIE KWAM. WEER EEN ELLENDIGE WEEK, DACHT IK DE HELE TIJD ONDERWEG NAAR HET INTERNAAT. Vooral de avonden waren moeilijk. Ik miste mijn ouders en mijn eigen omgeving. Het schip. Mijn eigen plek. Geleidelijk aan ben ik aan de situatie gewend geraakt. Er was toch niets aan te doen. Vroeger moet het nog veel erger geweest zijn. Mijn grootmoeder heeft hier ook op internaat gezeten, maar zij mocht alleen tijdens de vakanties naar huis. Dat zou ik nooit volgehouden hebben. In de lagere school sliep ik in een slaapzaal waar vijf bedden stonden. Dat kon ook wel eens plezierig zijn, als we s avonds stiekem kussengevechten hielden bijvoorbeeld. De grootste problemen heb ik gehad in het derde en vierde leerjaar. Ik werd door alle meisjes van de klas heel hard gepest. En s avonds lag ik met hen in een slaapzaal. Dat was vreselijk. s Nachts lag ik te huilen van verdriet tot ik eindelijk in slaap viel. Twee jaar heb ik dat verzwegen voor mijn ouders, omdat die kinderen me met van alles bedreigden. Als ik ook maar iets durfde te vertellen, zouden ze een oudere broer van een van de meisjes op mij afsturen, en die zou me eens goed onder handen nemen. Ja, motten uitdelen. Het pesten bestond vooral uit uitsluiten en uitschelden. Ik ben na een tijdje met andere kinderen beginnen om te gaan, maar ze lieten me niet met rust. Zo was er nog een jongen van de scheepvaart op internaat, met wie ik speelde. Je bent ver- 44

24 liefd, werd er achter mijn rug geroepen. Dus ben ik daar ook maar mee opgehouden. Of ik ging spelen met kinderen van het eerste en het tweede leerjaar en dan werd ik uitgescholden voor klein kind. Zo was er altijd iets. Ik kon geen kant uit. Het internaat was een hel in die periode. Uiteindelijk heb ik het in de zomervakantie toch gezegd tegen mijn moeder. Die heeft onmiddellijk contact opgenomen met de directrice en het volgende jaar, mijn vijfde leerjaar, was alles opgelost. Een van de pestkoppen is nu mijn beste vriendin. Het is een moeilijke tijd geweest. Ik heb er alvast uit geleerd dat ik me vanaf het begin niet mag laten doen, dat ik van me af moet bijten. Een les voor de rest van mijn leven. Hoop ik. Het leven op internaat is aan veel regels gebonden, meer dan thuis. Het begint al na school. In de lagere school moesten we in twee rijen naar het internaat stappen, een jongensrij en een meisjesrij. Altijd eten op hetzelfde uur, spelen van dat uur tot dat uur, huiswerk maken om zo laat, stipt het licht uit De naschoolse activiteiten zijn ook allemaal gepland. Dinsdag zwemmen, woensdagnamiddag naar de film of in de winter schaatsen. En zo gaat de week verder. Tot het weekend is, eindelijk naar huis, naar het schip. IK VOEL ME NIET BIJZONDER OMDAT IK OP EEN SCHIP WOON. IK HEB HET NOOIT ANDERS GEKEND. Er zijn zeker voordelen aan verbonden. Ik kan op het dek lekker in het zonnetje gaan liggen of als het heel warm is, springen we in het water en zwemmen we in het kanaal. Als klein kind speelde ik in een zandbak op het dek. Een ander voordeel is dat je veel ziet als het schip vaart. Het stuk naar Ghlain is heel mooi. Of onderweg gaan we shoppen in Rotterdam, Schiedam en Leerdam. Als we ergens aangelegd hebben, gaan we soms buurten bij andere schippers. Dat is meestal heel gezellig. Het is wel een nadeel dat vriendinnen hier niet zomaar even kunnen binnenspringen. Maar ze kunnen tijdens de vakantie wel komen logeren. Volgende week komt er een vriendin van Leuven een hele week op vakantie. Ik kijk er al naar uit. Sinds dit jaar moet ik van mijn moeder ook af en toe meehelpen op het schip. En dat doe ik niet zo graag. Na een aantal vaaruren moet de olie ververst worden in de machinekamer. Soms hang ik helemaal onder de olie. HET BELANGRIJKSTE NADEEL VAN WONEN OP EEN SCHIP IS DAT IK OP INTERNAAT MOEST. MAAR SINDS IK NAAR DE MIDDELBARE SCHOOL GA, VIND IK DAT GEEN NADEEL MEER MAAR EEN VOORDEEL. Vanaf dit jaar heb ik een eigen kamer in het internaat. Met een bed, een bureau, een wastafel. Eén muur heb ik helemaal behangen met posters van zangers en popgroepen. Er is geen stukje muur meer te zien. We krijgen nu ook meer vrijheid. Zo moeten we niet meer verplicht meedoen met alle activiteiten die georganiseerd worden. We mogen op onze kamer blijven als we geen zin hebben om mee te doen. En we mogen ook bij elkaar op de kamer komen. Ik bedoel de meisjes bij de meisjes, en de jongens bij de jongens! Er is een jongenskant en een meisjeskant, met daartussenin een rode deur. Die deur mag je absoluut niet passeren. Als je dat toch doet, krijg je straf. Dat kan van alles zijn. Geen ontspanningsactiviteit, niet naar tv kijken, niet op de 46 47

25 computer mogen, de kleintjes gaan helpen Eén keer hebben we onze lakens moeten aftrekken en heel netjes moeten opvouwen. Dat kwamen ze controleren en daarna moesten we ons bed opnieuw piekfijn opdekken. Pff We zijn al eens stiekem naar de jongenskant gegaan. En omgekeerd. Of we hebben eens een kussengevecht aan de rode deur gehouden. De kussens vlogen van de ene kant naar de andere. Heel spannend was dat. Ze hebben ons gelukkig niet betrapt. Veel hangt ook af van welke opvoeder dienst heeft. Niet iedereen is even streng. Gelukkig maar. Ik wil niet dat mijn kinderen later op internaat moeten gaan, alleen als het echt nodig zou zijn. Ik ben niet van plan om voor een schippersbestaan te kiezen. Ik zou heel graag dierenarts willen worden. Toen ik vier jaar was, heb ik een hondje gehad dat verdronken is. Op een dag is het uitgegleden op het dek en in het water terechtgekomen. Mijn moeder heeft het eruit kunnen halen en we zijn zo vlug mogelijk naar de dierenarts gereden. Maar onderweg is het gestorven. Ik herinner me nog dat ik naast het hondje achter in de auto zat en dat mijn hand op zijn natte buikje lag Dat zal ik nooit vergeten. Misschien dat ik daarom dierenarts wil worden. Ik weet het niet. MAAR EEN SCHIP- PERSVROUW WIL IK ZEKER NIET WORDEN. OOK AL HEB IK GEEN SPIJT DAT IK OPGEGROEID BEN OP EEN SCHIP. 48

26 AIDA: IK ZEI NOOIT DAT IK ME SLECHT VOELDE. Waarom leven we als we toch doodgaan? Wat is de zin van het leven? Existentiële vragen als deze hebben jaren rondgetold in het hoofd van de achttienjarige Aida. In combinatie met de prestatiedruk op school en het zich slecht in haar vel voelen, stegen de problemen haar boven het hoofd. Uit wanhoop ondernam ze uiteindelijk een zelfmoordpoging. Zestien was ze op die noodlottige dag. Het is moeilijk te geloven als ze met een stralende, open blik begint te vertellen. Ik zat in het vijfde middelbaar toen het gebeurde, maar eigenlijk zijn de problemen veel vroeger begonnen. Ik herinner me dat ik me in de lagere school niet kon verheugen op een schoolreis omdat ik wist dat die toch zou voorbijgaan. DE KINDEREN VAN MIJN KLAS WAREN ENTHOUSIAST EN GENOTEN AL VOORAF, TERWIJL IK ALLEEN MAAR KON DENKEN AAN HET EINDE. DAAR- DOOR KON IK NOOIT VAN IETS GENIETEN. Daar komt nog bij dat ik in de lagere school werd uitgestoten door mijn één jaar oudere zus en enkele nichtjes. Ze vonden me te klein en op de speelplaats mocht ik nooit meespelen. Daar heb ik fel onder geleden. s Woensdagsnamiddags en in het weekend gingen zij spelen in een bos bij mijn nichtjes, maar ik mocht nooit mee. Op een dag vroegen ze me toch om mee te gaan. In plaats van met mij 51

27 te spelen, hebben ze me vastgebonden aan een boom en me alleen achtergelaten. Ik heb geschreeuwd en gehuild tot ik niet meer kon. Na een paar uur, zo leek het toch, zijn ze me komen losmaken. Terug thuis heb ik alles aan mijn moeder verteld. Zij was kwaad op mijn zus, maar niet zo kwaad als ik had verwacht. Blijkbaar besefte ze niet hoe erg het voor mij geweest was. Ze hebben me ook eens in een kast opgesloten. Niet lang, maar ik was toch heel bang. Eigenlijk was ik hun speelbal en ik liet met me spelen. In die tijd was ik heel mager en ik vond mezelf heel lelijk. In de middelbare school ging het aanvankelijk goed. Ik volgde Latijn en ik had vrienden en vriendinnen. Maar ik had nog altijd een laag zelfbeeld en ik vond mezelf heel lelijk. Mijn ouders hadden in die periode problemen en maakten veel ruzie, wat ik me erg aantrok. Ik voelde me vaak slecht, zonder dat ik kon zeggen waarom ik me slecht voelde. In het tweede jaar ben ik na de schoolreis beginnen te hyperventileren bij mijn moeder op kantoor ze werkt bij het CLB in mijn school. Ik beefde over mijn hele lichaam. Mijn moeder is beginnen te huilen omdat ze zich schuldig voelde over de ruzies thuis. Ze dacht dat dat de oorzaak was. Achteraf denk ik dat mijn depressie al begonnen is in het tweede jaar van het middelbaar. NAARMATE IK OUDER WERD, ZIJN DE PROBLEMEN VERERGERD, VOORAL THUIS. IK WERD HEEL VLUG KWAAD, ALLES WAS EEN AAN- LEIDING OM MET DE DEUREN TE GOOIEN EN ME OP MIJN KAMER OP TE SLUITEN. Als mijn zus gelijk kreeg van mijn ouders, begon ik te schreeuwen en te huilen en liep ik naar mijn kamer. Mijn zus en ik hadden veel ruzie met elkaar. In het vierde jaar begon 52

28 ze uit te gaan ook met mijn nichten maar ik mocht nooit mee omdat ze me te klein vonden. Ik zag er ook heel jong, en lelijk, uit. Mijn moeder zei wel dat ze me moesten meenemen, maar dan wilde ik niet meer. Ik was immers niet gewenst. Het is precies altijd zo geweest dat ik te jong was en er niet bij mocht horen. ONDERTUSSEN BLEVEN DE CONFLICTEN THUIS ZICH OPHOPEN. IEDEREEN GING ERVAN UIT DAT MIJN WOEDEBUIEN TE MAKEN HADDEN MET MIJN PUBERTEIT. De band met mijn vader werd ook slechter en slechter. Hij had geen begrip voor mijn gedrag en vond mij een verwend kind. Ook in het vierde jaar bleven de problemen doorgaan. Ik huilde veel en werd boos om niets. Mijn moeder begon zich zorgen te maken en stelde voor dat ik eens zou praten met een psycholoog. Ik moest niet alles vertellen wat erin mij omging, ik kon zelf kiezen wat ik vertelde en wat niet. Ook stelde ze voor dat alles wat ik vertelde, niet zomaar aan haar verteld werd. Ook dat kon ik zelf kiezen. Maar ik wilde echt niet. Ik kon mijn gevoelens niet verwoorden en ik was er zeker van dat een vreemde mij niet kon helpen. Dus ik heb het niet gedaan en alles bleef bij het oude. Op school was ik vrolijk of gedroeg ik mij gewoon zoals iedereen, maar thuis kwamen alle negatieve gevoelens naar boven. Ik kon niet hardop zeggen dat ik me slecht voelde. Hoe begin je daarover? Na een tijdje vroegen mijn ouders niets meer, omdat ik toch niets zei tegen hen. Ook met vrienden kon ik er niet over praten. Niemand praatte over zulke zaken. Ik dacht ook dat iedereen zich regelmatig zo slecht voelde als ik Stilaan ben ik in een depressie gesukkeld. Ik voelde me altijd slecht en ik wist niet waarom. Ik besefte dat ik een depressie had, maar ik kon er met niemand over praten. In het begin van het vijfde jaar heeft een vriendin een zelfmoordpoging ondernomen. Iedereen op school was heel meelevend en ze maakten zich zorgen over haar. Ik wil ook geholpen worden, dacht ik de hele tijd. Of soms had ik hevige huilbuien en probeerde mama mij te troosten. IK ZIE HET NIET MEER ZITTEN, WILDE IK ZEGGEN, MAAR IK KREEG HET NIET OVER MIJN LIPPEN, OMDAT IK NIET WIST WAT ER SCHEELDE. Op school kreeg ik concentratieproblemen en s nachts viel ik pas tegen twee, drie uur in slaap, waardoor ik s morgens niet uit mijn bed kon en de hele dag moe was. Ik voelde me futloos en duizelig en at nog heel weinig. Als het kon, lag ik overdag in bed. s Nachts werd ik overvallen door nare gedachten. Waarom leven we als we toch doodgaan? vroeg ik me af. Ik zag er het nut niet van in als het toch voorbijgaat. Ik vond het leven zinloos en ik wilde niet meer leven. Die gedachten had ik al een tijdje, maar in de loop van het vijfde werden ze versterkt. Ondertussen bleef iedereen denken dat ik een moeilijke puber was. Stilaan raakte ik steeds meer geïsoleerd. Ik verwachtte niets meer van mijn ouders of mijn vrienden. Ik was alleen nog met mezelf bezig. In die periode schreef ik af en toe gedichten, die ik aan mijn moeder liet lezen. Ze vond de gedichten mooi, maar zo somber. Voel je je zo? vroeg ze soms aan mij. Ik heb altijd nee gezegd, omdat ik het vernederend vond. Met mijn gedichten probeerde ik een signaal te geven, ook met huilen, maar verder kwam ik niet. De relatie met mijn vriendinnen verslechterde ook. Niet dat we ruzie hadden, maar als zij uitgingen, had ik nooit 54 55