Doorlopende leerlijn cultuuronderwijs groep 6. Struinen in de uiterwaard Typisch Nederlands 1

Transcriptie

1 Doorlopende leerlijn cultuuronderwijs groep 6 Struinen in de uiterwaard Typisch Nederlands 1 1

2 STRUINEN IN DE UITERWAARD Typisch Nederlands 1 2

3 Inhoud Leerlijn cultuuronderwijs... 4 Inleiding... 6 Opzet Struinen in de uiterwaard... 7 Relevante kerndoelen... 9 Natuur en landschap Les 1 Introductieles op school door de vakdocent natuur en landschap Natuur en landschap Les 2 Struinen in de uiterwaard door de vakdocent natuur en landschap Beeldende vorming Les 3 Een baken ontwerpen op Bolderburen door de vakdocent beeldende vorming Natuur en landschap Les 4 Presentatie van de groepswerken Bijlage 1: Algemene informatie Contactgegevens Colofon

4 Leerlijn cultuuronderwijs In het kader van de Brede School Culemborg is een leerlijn cultuuronderwijs opgezet voor de Culemborgse basisscholen. De leerlijn is een samenwerkingsverband van Bibliotheek Rivierenland, het Elisabeth Weeshuis Museum, Steunpunt Natuur- en Milieu-educatie Culemborg en een aantal zelfstandige kunstdocenten (deels aangesloten bij Kunsteducatie Culemborg). Deze partijen hebben gezamenlijk lespakketten ontwikkeld en zetten vakdocenten in voor gastlessen op school en op locatie. De vakdocent erfgoed verzorgt lessen in samenwerking met vrijwilligers van het Elisabeth Weeshuis Museum en de Grote of Barbarakerk. Vakgebieden In de leerlijn worden de volgende cultuurdisciplines ingezet: Beeldende vorming / theater / muziek (zelfstandige kunstdocenten / Kunsteducatie Culemborg) Erfgoed (Elisabeth Weeshuis Museum) Leesbevordering / mediawijsheid (Bibliotheek Rivierenland) Natuur en landschap / gezond en voeding / techniek en duurzaamheid (Stichting Natuur- en Milieueducatie Culemborg) Omgevingsonderwijs en creativiteitsontwikkeling De twee peilers onder deze leerlijn cultuuronderwijs vormen omgevingsonderwijs en creativiteitsontwikkeling. Opeenvolgende jaarthema s beginnen bij de leerling zelf, waarna de wereld steeds groter wordt. Door leerlingen bewust te maken van hun relatie met de fysieke en sociaal/culturele omgeving, willen we bijdragen aan hun identiteitsontwikkeling. Met de inzet van verschillende cultuurdisciplines ontwikkelen leerlingen hun creativiteit. Creativiteit in de breedste van het woord. Niet alleen creatieve vaardigheden zoals acteren en schilderen, maar ook 21 ste- eeuwse vaardigheden, zoals opgelossingsgericht denken en kritisch mediagebruik. Deze vaardigheden kunnen ze verder uitbouwen door deel te nemen aan naschoolse cursussen en activiteiten, georganiseerd door de partners in deze leerlijn. Kerndoelen Elk programma in de leerlijn bestaat uit een combinatie van twee of meer cultuurdisciplines. Tijdens hun basisschool-carrière maken de leerlingen minimaal twee keer kennis met een discipline. De leerlijn sluit aan bij de kerndoelen voor het basisonderwijs. Alle programma s haken aan bij de leerlijnen Taal, Oriëntatie op jezelf en de wereld, en Kunstzinnige oriëntatie. In elk lespakket staan de relevante kerndoelen per programma vermeld. Doorontwikkeling Om de samenhang binnen en tussen onze programma s verder te verbeteren, starten we komend schooljaar met de implementatie van het SLO-leerplankader kunstzinnige orientatie. Daarbij werken we vanuit verschillende cultuurdisciplines gericht aan dezelfde culturele competenties van leerlingen. Ook krijgt reflectie een grotere rol in de programma s. Het gaat om culturele competenties die noodzakelijk zijn bij het doorlopen van een creatief proces: orienteren, onderzoeken, creeëren en evalueren. Meer informatie: kunstzinnigeorientatie.slo.nl 4

5 Basispakket en extra programma s De programma s worden gedurende het schooljaar aangeboden in vier blokken. Deelname is kosteloos voor de scholen van de Brede School Culemborg. Wel zijn aan deelname voorwaarden verbonden, welke dat zijn is in te zien op de website van de Brede School Culemborg: Naast het basispakket bieden verschillende organisaties ook extra lespakketten aan die aansluiten bij de jaarthema s. Aan deze extra lespakketten zijn kosten verbonden. Overzicht leerlijn cultuuronderwijs Brede School Culemborg Titel Thema Groep Cultuurdisciplines Naar buiten! Dit gaat over mij 1/2 Opgetrommeld Dit gaat over ons 1/2 Willie het weeskind Het hele jaar rond 3 Woningbouw Hier wonen wij 4 Dirk, leven in een ME stad Onze stad 5 Struinen in de uiterwaard Typisch Nederlands 1 6 Veelkleurig NL Typisch Nederlands 2 6 Beedenstorm in Culemborg Overal en altijd 1 7 Waterland Overal en altijd 2 7 WOII in Culemborg. Tolerantie en vrijheid Overal en altijd 3 8 Leesbevordering Natuur & Landschap (Muziek) Leesbevordering Gezondheid&Voeding (Muziek) Erfgoed Muziek Gezondheid & Voeding Techniek Beeldend Media / Leesbevordering (Erfgoed) Erfgoed Leesbevordering /Media Theater Natuur & Landschap Beeldend Leesbevordering / Media Gezondheid & Voeding (Muziek) (Erfgoed) Erfgoed Beeldend Theater Natuur & Landschap Beeldend Erfgoed Media Techniek (Leesbevordering) 5

6 Inleiding Het programma Struinen in de uiterwaard maakt deel uit van het jaarthema Typisch Nederlands. Daarin onderzoeken leerlingen de fysieke en culturele kenmerken van Nederland en reflecteren daarop. In dit programma onderzoeken de leerlingen het landschap in hun directe omgeving: de uiterwaarden rondom Culemborg. 6

7 Opzet Struinen in de uiterwaard Doelgroep: groep 6 van de basisschool. Het programma bestaat uit de volgende onderdelen: 1. Een introductieles door school door de vakdocent natuur en landschap Een les van 60 minuten waarin de leerlingen kennismaken met de uiterwaard. Met behulp van een PowerPoint-presentatie en enkele voorwerpen wordt het bezoek aan de uiterwaard geïntroduceerd. 2. Een struinles in de uiterwaard door de vakdocent natuur en landschap Een les van 90 minuten in de uiterwaarden bij Werk aan het Spoel. Tijdens het struinen verzamelen de leerlingen natuurlijk materiaal dat ze in de volgende les gaan verwerken. 3. Een les beeldende vorming bij molen Bolderburen door de vakdocent beeldende vorming Een les van 120 minuten in het lokaal van Ons Kindercentrum bij molen Bolderburen. In deze les gaan leerlingen van hun vondsten een groepswerk maken. We binden samen de strijd aan tegen het water door de loop van het rivier te veranderen. De rivier wordt verstevigd, versierd en van bootjes voorzien, gemaakt van het gevonden materiaal uit de uiterwaard. 4. Afsluitende les Een les van 45 minuten door de leerkracht zelf. De kinderen presenteren de resultaten. Het groepswerk blijft een tijdje staan in het lokaal van Ons Kindercentrum. Belangstellende ouders en leerlingen van andere groepen kunnen de resultaten daar bekijken. 7

8 Culturele competentie: Onderzoeken: de leerlingen onderzoeken het landschap van de uiterwaard en het belang daarvan voor de inwoners van Culemborg. Leerdoelen lessenserie: Natuur en landschap - De leerling heeft kennisgemaakt met diverse dieren en planten in de uiterwaard - De leerling heeft het landschap uiterwaard beleefd door zoveel mogelijk zintuigelijke ervaringen. - De leerling heeft kennisgemaakt met het landschapstype uiterwaard. Beeldende vorming - De leerling leert naar de eigen omgeving te kijken en/of te beleven. - De leerlingen leren samen nadenken over keuzes en leren beslissingen nemen die nodig zijn voor het maken van een kunstwerk. - De leerlingen leren samenwerken - De leerlingen doorlopen het proces van het maken van een kunstwerk van idee tot presentatie. - De leerling beleeft bezig zijn met kunst als een unieke ervaring 8

9 Relevante kerndoelen Kerndoel 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. Kerndoel 40: De leerlingen leren in de eigen omgeving veel voorkomende planten en dieren onderscheiden en benoemenen leren hoe ze functioneren in hun leefomgeving. Kerndoel 54: De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en beweging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om ermee te communiceren. Kerndoel 55: De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren. Kerndoel 56: De leerlingen verwerven enige kennis over en krijgen waardering voor aspecten van cultureel erfgoed. 9

10 Natuur en landschap Les 1 Introductieles op school door de vakdocent natuur en landschap Duur: 60 minuten Waar: in de klas, op school Gegeven door: vakdocent natuur en landschap Lesdoelen: Aan het einde van de les: - kunnen de leerlingen kenmerken van een uiterwaard benoemen; - kunnen de leerlingen het ontstaan van de uiterwaard verwoorden; - is de groep voorbereid op een bezoek aan de uiterwaard. Voorbereiding: Digibord met computer met internetverbinding Inhoud van de les: Met behulp van een PowerPoint-presentatie maakt de gastdocent de leerlingen vertrouwd met de uiterwaard. Er wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van de uiterwaard door de jaren heen. Daarnaast worden een aantal kenmerkende planten (wilgen) en diersoorten belicht. En het thema stenen in de rivier zal behandeld worden. Bovendien worden de leerlingen voorbereid op hun bezoek aan de uiterwaard. Door wilgen en stenen centraal te stellen, kan ook alvast vooruitgeblikt worden naar de beeldende les, waarbij ze met deze materialen aan de slag gaan. De struintassen worden, zo mogelijk, achtergelaten, zodat de groep zich alvast kan oriënteren op de inhoud en mogelijke opdrachten. 10

11 Natuur en landschap Les 2 Struinen in de uiterwaard door de vakdocent natuur en landschap Duur: 90 minuten Waar: Uiterwaard bij Werk aan het Spoel, Goilberdingerdijk 40, Culemborg Gegeven door: vakdocent natuur en landschap Lesdoelen: Aan het einde van de les hebben leerlingen: - het landschap en de natuur in de uiterwaard beleefd; - natuurlijke vondsten verzameld; - diverse planten- en diersoorten leren kennen. Nodig: - Ehbo, prikweg, mobiele telefoon. - De groep is verdeeld in groepjes van vijf leerlingen, met bij elk groepje een hulpouder. - Leerlingen hebben geschikte kleding en laarzen aan, tasje voor vondsten en eventueel een verrekijker mee. - De struintassen met diverse zoekkaarten en onderzoeksmateriaal die tijdens de introles zijn uitgedeeld aan de groep. Inhoud van de les: Met behulp van opdrachtkaarten en zoekkaarten in de struintassen (en opdrachten die passen bij de actuele omstandigheden) gaan leerlingen de natuur en het landschap in de uiterwaard beleven. 11

12 Beeldende vorming Les 3 Strijd tegen het water door de vakdocent beeldende vorming Duur: 120 minuten Waar: lokaal Ons Kindercentrum bij molen Bolderburen, Prijsseweg 1 Culemborg Gegeven door: vakdocent beeldende vorming Lesdoelen: - De leerlingen gebruiken hun verbeelding in het ontwerpen van een 'baken'. - De leerlingen doorlopen het proces van het maken van een kunstwerk van idee tot presentatie. - De leerlingen maken een eenvoudige ruimtelijke constructie. - De leerlingen werken samen aan een product. Voorbereiding: Verzamelen van vondsten (die langer goed blijven, zoals takken en stenen) tijdens de struinles. Vervoer naar Bolderburen (bij voorkeur op de fiets). De groepsleerkracht blijft bij de les aanwezig. Nodig: Via de vakdocent: Voldoende wilgentenen op maat Elastieken en touw Beeldmateriaal Via de groepsleerkracht: Groepsindeling in werkbare groepjes van drie (maximaal vier) leerlingen Een camera om het proces en het uiteindelijke resultaat te fotograferen. Via de leerlingen: Regenkleding indien nodig. Bij het struinen gevonden natuurlijke en niet-natuurlijke materialen en gevonden voorwerpen. Allerlei aanspoelsels als takken, versleten hout, touw, stukjes plastic, plastic voorwerpen, etc. Inhoud van de les: 1. Inleiding in het lokaal (max. 30 min.) De docent en de leerlingen maken kennis met elkaar. De docent bespreekt de ervaringen van de leerlingen tijdens de struinles. Huishoudelijke mededelingen. De vakdocent vertelt een verhaal met beeldmateriaal. De vakdocent geeft uitleg over de opdracht die de leerlingen gaan uitvoeren.

13 De docent geeft een demonstratie en technische uitleg. 2. Kern buiten op het terrein van Bolderburen (60 min.) De leerlingen werken in twee groepen aan een nieuwe loop van de rivier. Waterkolken, een meanderend stroompje, dijken en bruggen, alles kan voorbij komen in deze les. Net als dat bij een watersnoodramp de kracht ligt in het samenwerken, zo wordt deze les een succes door naar elkaar te luisteren, te overleggen, samen te werken en oog te hebben voor elkaars ideeën. Op deze manier ontstaan iedere week de origineelste oplossingen voor de problemen die ze op moeten lossen. 3. Afsluiting buiten (30 min.) De werkstukken worden samengevoegd tot één beeld. Er worden foto s gemaakt. De leerlingen geven de beelden een plaats op het terrein. Er wordt gezamenlijk opgeruimd. Wanneer er geen presentatie is, worden de werkstukken door de leerlingen binnen de lestijd afgebroken en het materiaal gesorteerd en opgebonden. Informatie algemeen: Het groepswerkstuk kan een tijdje blijven staan bij Ons Kindercentrum Bolderburen. Leerlingen en ouders kunnen daar de resultaten komen bekijken. Aan de groep om een geschikt middel te vinden om de bezoekers daar te krijgen. De gemaakte foto s kunnen daarbij ingezet worden. Ook de voorbeeldbrief in bijlage 1 kan daarvoor gebruikt worden. Na een paar dagen, meestal aan het eind van de week, moeten de werkstukken weer opgeruimd worden en de materialen weer netjes verzameld worden en opgeslagen. De leerkracht verzorgt dit met een hulp van leerlingen of ouders. Mocht dat een probleem zijn, dan kunnen er tijdens de les foto s gemaakt worden en worden de werkstukken aan het eind van de les meteen opgeruimd. Dit is uiteraard minder leuk en gaat ten koste van de werktijd. 13

14 Natuur en landschap Les 4 Presentatie van de groepswerken Duur: 45 minuten Waar: in de school Gegeven door: leerkracht zelf Lesdoelen: - De leerlingen reflecteren op de afgelopen lessen. - De leerlingen presenteren de groepswerken aan elkaar - De klas presenteert de resultaten aan de ouders / rest van de school Informatie algemeen: De groepswerken blijven een tijdje staan in het lokaal van Ons Kindercentrum bij Bolderburen. Leerlingen en ouders kunnen daar de resultaten komen bekijken. Aan de groep om een geschikt middel te vinden om de bezoekers daar te krijgen. Nodig: - Film/foto s van het maakproces en de gemaakte werkstukken - Keuze voor geschikt PR-middel 14

15 Bijlage 1: Algemene informatie Aan de ouders van groep 6, Wij hebben met de groep de afgelopen weken meegedaan aan het bredeschool-programma Struinen in de uiterwaard. We zijn naar de uiterwaarden bij Werk aan het Spoel geweest en hebben daar verschillende belevingsopdrachten gedaan. We hebben daar kennisgemaakt met de natuur en het landschap. Onlangs hebben we bij Ons Kindercentrum bij molen Bolderburen een werkstuk gemaakt van de verzamelde natuurlijke materialen en zwerfafval. Graag nodigen we jullie uit om de werkstukken te komen bekijken. Ze zijn nog tot.. te bewonderen op het buitenterrein van Bolderburen. Adres: Ons Kindercentrum/ molen Bolderburen Prijsseweg 1 Culemborg Met vriendelijke groet, Mede namens de kinderen van groep 6.. leerkracht 15

16 Contactgegevens Naam docent Michiel Kok Jacqueline Aggenbach Lucienne Bartels Marry Roseboom Instelling Les adres Tel.nr NME natuur/ landschap KEC Cultuurcoördinator Brede School Coördinator BredeSchool Natuur en landschap Beeldende vorming coordinatie@bredeschoolculemborg.nl

17 Colofon Vakdocenten Brede School Culemborg Het programma Struinen in de uiterwaard voor groep 6 van het basisonderwijs maakt deel uit van de leerlijn cultuuronderwijs Brede School Culemborg. De leerlijn is een samenwerkingsverband van Bibliotheek Rivierenland, het Elisabeth Weeshuis Museum, zelfstandige kunstdocenten, Kunsteducatie Culemborg en Steunpunt Natuur- en Milieu-educatie Culemborg. 17