Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

Transcriptie

1 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod Juni 2010

2 Colofon uitgave Afdeling Bestuursinformatie Sector Bestuurs- en Concernzaken Gemeente Utrecht Postbus CE Utrecht in opdracht van Afdeling Ontwikkeling Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling In samenwerking met Afdeling Openbare Orde en Veiligheid Gemeente Utrecht internet rapportage Linda Scheelbeek Sofie Smeets informatie Linda Scheelbeek foto omslag Sietse Brouwer drukwerk OBT Opmeer, Den Haag bronvermelding Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan met de bronvermelding: Bestuursinformatie, gemeente Utrecht Juni 2010

3 Voorwoord Voor u ligt de "Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod". Zoals u bekend, is deze wet per 1 januari 2009 in werking getreden. De wet geeft burgemeesters de bevoegdheid om bij situaties van huiselijk geweld in te grijpen door de pleger een huisverbod van 10 dagen op te leggen, hetgeen verlengd kan worden tot maximaal 28 dagen. Het huisverbod heeft als doel een time-out te creëren, waarin hulpverlening snel op gang wordt gebracht voor het hele gezin. De implementatie van deze wet is regionaal opgepakt, waarbij Utrecht en Amersfoort als centrumgemeenten fungeren voor de regio Utrecht. Bij de invoering van deze wet is afgesproken dat Utrecht een evaluatie voor het "eigen" centrumgebied zou uitvoeren, omdat het een nieuw instrument in de aanpak van huiselijk geweld betreft. De Dienst Maatschappelijk Ontwikkeling en de afdeling Openbare orde en veiligheid zijn hierbij betrokken. Ook Amersfoort heeft een evaluatie voor het "eigen" centrumgebied uitgevoerd. Aan het begin van de rapportage treft u een samenvatting van de evaluatie. De implementatie van de Wet tijdelijk huisverbod is succesvol verlopen. Voor alle betrokkenen in het kader van het tijdelijk huisverbod is hulpverlening op gang gebracht binnen 10 dagen. De ketenpartners die betrokken zijn bij de aanpak van huiselijk geweld hebben het afgelopen jaar een flinke inspanning geleverd om de implementatie van de Wet tijdelijk huisverbod optimaal uit te voeren. De inzet, betrokkenheid en professionaliteit worden dan ook door ons gewaardeerd. Uiteraard zijn er verbeterpunten. In de evaluatie worden dan ook aanbevelingen gedaan. Deze aanbevelingen dienen een vervolg te krijgen. De afdeling Openbare orde en veiligheid en de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling zijn belast met het maken van een voorstel ten aanzien van deze aanbevelingen. Dit zal in overleg en samenspel gebeuren met de andere gemeenten uit het centrumgebied en alle andere bij het huisverbod betrokken instanties en organisaties, zoals politie, Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld en hulpverlenende instanties. De burgemeester van Utrecht, de wethouder Wet maatschappelijke ondersteuning Mr. A. Wolfsen V. Everhardt 3

4 4 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

5 Samenvatting en aanbevelingen In 2009 zijn in de regio Utrecht in totaal 64 huisverboden opgelegd Uit registratiegegevens van het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG) blijkt dat in alle regiogemeenten samen in huisverboden zijn opgelegd. Het huisverbod werd in de gehele regio (voor zover bekend) in totaal tien keer overtreden, zes keer in Utrecht stad en vier keer in de overige regiogemeenten. Het grootste gedeelte van de huisverboden werd opgelegd bij partnergeweld. 58% van de achterblijvers en 42% van de uithuisgeplaatsten is na afloop van het huisverbod nog in beeld bij de hulpverlening Uit de monitor van het ASHG blijkt dat iets meer dan de helft van de achterblijvers (58%) en 42% van de uithuisgeplaatsten na afloop van het huisverbod nog contact heeft met één of meerdere hulpverleningsinstanties, van welke aard dan ook. Achterblijvers hebben vooral contact met het Algemeen maatschappelijk werk (AMW), uithuisgeplaatsten met De Waag, Centrum Maliebaan of Kade 17. Kinderen betrokken bij grootste deel opgelegde huisverboden Bij 33 van de 40 in de stad Utrecht opgelegde huisverboden waren kinderen betrokken. In de meeste gevallen waren deze kinderen jonger dan twaalf jaar. Met het oog op deze kinderen is door hulpverleningsinstanties in totaal 39 keer contact gezocht. De meeste contacten met betrekking tot kinderen werden gelegd door Bureau Jeugdzorg, gevolgd door het Schoolmaatschappelijk Werk. Bij 55% van de opgelegde huisverboden waarbij één of meerdere kinderen betrokken waren, is ook na afloop van het huisverbod nog zicht op deze kinderen. Bij alle opgelegde huisverboden zijn de tien dagen van het 10-dagen model gehaald Bij alle opgelegde huisverboden is het gelukt om binnen de vastgestelde tien dagen de situatie te beheersen en in kaart te brengen. In alle gevallen is volgens het 10-dagen model gewerkt, waarbij een gedegen plan voor de hulpverlening tot stand is gekomen en/of een weloverwogen advies om het huisverbod op te heffen dan wel te verlengen. Professioneel betrokkenen zijn overwegend tevreden over rollen, verantwoordelijkheden en taakverdeling m.b.t. het huisverbod Over de wijze waarop rollen, verantwoordelijkheden en taken bij het huisverbod verdeeld zijn, zijn professioneel betrokkenen overwegend tevreden. Het is duidelijk wie wat doet en wie waar verantwoordelijk voor is. De uitvoering van het 10-dagen model verloopt conform de gemaakte afspraken. Toch lopen zij ook tegen een aantal knelpunten aan. Zo wordt de periode van tien dagen als kort ervaren. De tijdsdruk ligt hiermee erg hoog en het is moeilijk om tot een passend hulpaanbod te komen. Daarnaast geven betrokken professionals aan dat het huisverbod een forse 5

6 tijdsinvestering met zich mee brengt. Andere knelpunten vormen de beschikbaarheid van relevante informatie en mogelijke motivatieproblemen onder Hulpofficieren van Justitie (HOvJ's). Bij dit laatste punt dient wel opgemerkt te worden dat het tijdelijk huisverbod een nieuwe maatregel betreft, die voor de HOvJ's nog niet helemaal als politietaak voelt. Dit zal vooral ook een kwestie van tijd zijn. Ook de afstemming met een strafrechtelijk traject levert nog diverse knelpunten op. In deze evaluatie gaan we hier niet verder op in, dit knelpunt komt wel terug in de regionale evaluatie van het tijdelijk huisverbod. Het ASHG tot slot ervaart het als een knelpunt dat zij zelf de rol van procesregisseur vervult, maar dat de casemanagersrol (en daarmee de methodische regie) elders ligt. Aanbevelingen rollen, verantwoordelijkheden en taken Het verdient aanbeveling om de procesregie bij het ASHG te houden, tot het moment dat duidelijk is welke instantie het meest geschikt is om het case management op zich te nemen. In de praktijk betekent dit dat de procesregie -in gevallen waarbij meer tijd nodig is dan de tien dagen van het huisverbod- zo lang als nodig bij het ASHG blijft. De rol van de HOvJ's bij de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod dient kritisch bekeken te worden. Motivatieproblemen onder HOvJ's zou ondervangen kunnen worden door alleen gemotiveerde HOvJ's in te zetten bij huisverboden. Aan de andere kant klinkt de roep om het aanscherpen van de sturing op het proces; de afspraken die in dit proces gemaakt zijn moeten nu eenmaal worden uitgevoerd. Daarbij dient niet uit het oog verloren te worden dat het tijdelijk huisverbod een nieuwe maatregel betreft, die ook gewoon tijd nodig heeft om goed 'ingeburgerd' te raken. In aansluiting hierop is het noodzakelijk te kijken naar mogelijkheden om het proces in de toekomst verder te vereenvoudigen en/of te versnellen. Het verdient aanbeveling nog eens kritisch te kijken naar hoe de procesregie en de methodische regie beter op elkaar afgestemd kunnen worden. Professioneel betrokkenen zijn overwegend tevreden over samenwerking Over de onderlinge samenwerking bij de uitvoering van het 10-dagen model zijn de professioneel betrokken partijen overwegend goed te spreken. Door de samenwerking tussen politie, gemeente en hulpverlening kan met het tijdelijk huisverbod niet alleen ingegrepen worden bij huiselijk geweld, maar wordt ook direct hulp verleend. Wel is er bij betrokkenen behoefte aan meer onderlinge terugkoppeling. Een ander knelpunt treedt op wanneer een huisverbod wordt overtreden, of wanneer de situatie zeer dreigend is. Betrokken instanties hebben dan (uit veiligheidsoverwegingen) de neiging zich terug te trekken. Aanbevelingen samenwerking Het verdient aanbeveling nog eens kritisch te kijken naar hoe de onderlinge terugkoppeling tussen professioneel betrokken partijen op dit moment geregeld is en hoe deze verder verbeterd zou kunnen worden. 6 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

7 Er dient nog eens goed gekeken te worden naar hoe professioneel betrokken partijen omgaan met situaties waarbij een huisverbod wordt overtreden, of waarbij een hoge mate van dreiging speelt. Samenwerking, elkaar tijdig informeren en weten te vinden en meer gebruik maken van bestaande lijnen zijn hier de sleutelwoorden. Gezamenlijk kan dan gekeken worden of van een vrijwillig naar een meer gedwongen karakter bewogen kan worden. Voldoende kennis en deskundigheid aanwezig Professioneel betrokken partijen zijn overwegend goed te spreken over de aanwezige kennis en deskundigheid binnen hun eigen organisatie en bij andere bij het huisverbod betrokken instanties. Er vindt ook regelmatig bijscholing plaats. Knelpunten met betrekking tot kennis en deskundigheid bevinden zich met name op het vlak van het tijdig en op juiste wijze doorspelen van relevante informatie. Daarnaast zijn specifieke doelgroepen nog onvoldoende in beeld. Verder wordt het belang benadrukt van het op peil houden van kennis. Aanbevelingen kennis en deskundigheid Het verdient aanbeveling nog eens kritisch te kijken naar de wijze waarop onderlinge informatie-uitwisseling momenteel plaatsvindt. Informatieprocessen dienen beter gestroomlijnd te worden. Er dient meer geïnvesteerd te worden in kennis over specifieke doelgroepen van het huisverbod, zoals migrantengezinnen, mensen met een verstandelijke beperking en verslaafden. Deze kennis is noodzakelijk om ook aan deze specifieke doelgroepen hulp op maat te kunnen bieden. Er dient blijvend geïnvesteerd te worden in het op peil houden van kennis over het huisverbod bij betrokken professionals. Labelen van cases heeft zowel voor- als nadelen Het labelen van cases is ingezet als beheersinstrument, met het oog op de informatievoorziening en ten behoeve van aandachtsvestiging. Deze doelen worden behaald. Een label is een helder teken en relevante informatie wordt bij gelabelde cases reeds vooraf verzameld. Aan de andere kant is het volgens professioneel betrokkenen zeer de vraag of het labelen als beheersingsmaatregel (nog) wel nodig is. In Utrecht zijn in 2009 betrekkelijk weinig huisverboden opgelegd. Bovendien blijkt het in de praktijk voor te komen dat HOvJ's bij ongelabelde cases bij voorbaat al niet langs gaan. Zij kijken hierbij niet zoals afgesproken- naar de context van de huiselijk geweldzaak. Aanbevelingen labelen Het verdient aanbeveling nog eens kritisch te kijken naar de huidige praktijk rond het labelen van cases. Als beheersingsinstrument lijkt het labelen niet langer noodzakelijk. Voor HOvJ's dient het duidelijk te zijn dat bij huiselijk geweld altijd gekeken dient te worden naar de context. Of een HOvJ langsgaat bij een huiselijk geweldzaak mag nooit uitsluitend afhangen van of een casus gelabeld is of niet. Aan de andere kant mogen de succesfactoren 7

8 van het labelen, de informatievoorziening en de aandachtsvestiging, vanzelfsprekend niet verloren gaan. Huisverbod is een goed startpunt, maar tijdsdruk en vrijwilligheid compliceren passend hulpaanbod De meeste professioneel betrokkenen zien het tijdelijk huisverbod als een goed startpunt om in contact te komen met betrokkenen van huiselijk geweld. Het huisverbod biedt de mogelijkheid om hulpverlening en eventuele veranderingen in gang te zetten. Aan de andere kant vormt de vrijwillige basis waarop uithuisgeplaatsten en achterblijvers mogen meedoen aan hulpverlening een belangrijk knelpunt. Verschillende partijen ervaren dat de druk al na korte tijd van de ketel is en dat hulpverlening dan eerder als bemoeienis wordt gezien. Daarom stelt een aantal partijen dat er een pressiemiddel mist. Een andere knelpunt met betrekking tot de effectiviteit van het 10-dagen model is de (reeds eerder genoemde) tijdsdruk. Tot slot speelt het punt dat hulpverleners uit de tweede lijn in principe geen zorg kunnen verlenen aan mensen zonder zorgverzekering. Aanbevelingen effectiviteit 10-dagen model Het verdient aanbeveling te bekijken hoe professioneel betrokken partijen, wanneer de situatie hierom vraagt, gezamenlijk kunnen bewegen van een vrijwillig naar een meer gedwongen karakter van de hulpverlening. Handelingsverlegenheid speelt voor de meeste partijen geen rol De meeste professioneel betrokkenen herkennen geen situaties van handelingsverlegenheid. Als dit al het geval is, wordt handelingsverlegenheid ook niet per definitie als een ongewenste situatie gezien; het is vooral zaak om hier zorgvuldig mee om te gaan. Daarbij is het noodzakelijk dat handelingsmogelijkheden duidelijk en beschikbaar zijn. Positie van het kind verdient blijvend aandacht Het ASHG, Bureau Jeugdzorg en het AMW hebben in maart 2010 gezamenlijk afspraken gemaakt om de positie van kinderen in het hulpverleningsproces te waarborgen. Ook hebben zij met elkaar afgesproken kinderen meer als cliënt te benaderen en ouders beter in te lichten over de kwalijke effecten van huiselijk geweld op jonge kinderen. Desondanks menen verschillende professioneel betrokken partijen dat de positie van het kind nog steeds meer aandacht behoeft. Bij huisverboden betrokken kinderen worden nog steeds niet altijd door de hulpverlening gezien. Hoewel Bureau Jeugdzorg sinds februari 2010 altijd wordt uitgenodigd bij huisverboden waarbij kinderen betrokken zijn, zegt dit nog niets over daadwerkelijke acties die voor kinderen in gang worden gezet. Ook worden er vraagtekens geplaatst bij de mate waarin het hulpaanbod voor kinderen aansluit bij de vraag. 8 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

9 Aanbevelingen positie van het kind Het verdient aanbeveling om op de zeer korte termijn concrete afspraken te maken over wie wat doet met betrekking tot het waarborgen van de positie van kinderen in het hulpverleningsproces. Kinderen die betrokken zijn bij een huisverbod moeten altijd gezien worden door een hulpverlener. Er dient centraal geregistreerd te worden welke acties voor kinderen in gang zijn gezet en er moet een verantwoordelijke partij aangewezen worden (bv. Bureau Jeugdzorg). Deze moet er op toe zien dat voor alle betrokken kinderen hulpverlening wordt opgestart. Het huidige hulpverleningsaanbod voor kinderen dient nog eens kritisch onder de loep te worden genomen. Daarbij dient gekeken te worden of het huidige aanbod wel voldoende aansluit bij de vraag. Meningen verdeeld over toekomst Begeleidingscommissie De Begeleidingscommissie is volgens de meeste professioneel betrokken partijen nog steeds nodig en relevant. De commissie is nodig om te voldoen aan de behoefte aan praktisch overleg en relevant omdat bij dit overleg 'alle petten gelijk gezet worden'. Wel wordt in de huidige samenstelling van de Begeleidingscommissie Bureau Jeugdzorg gemist. Over de toekomst van de commissie zijn de meningen verdeeld. Sommige professioneel betrokkenen zijn van mening dat de Begeleidingscommissie binnen enkele maanden opgeheven kan worden. Er zouden nog voldoende andere organen zijn waar praktische zaken rond het huisverbod in de toekomst besproken kunnen worden. Andere professionals voelen meer voor bijvoorbeeld een afgeslankte vorm van de huidige Begeleidingscommissie of het terugbrengen van het aantal bijeenkomsten (naar bijvoorbeeld twee per jaar). Aanbevelingen Begeleidingscommissie Op dit moment wordt de Begeleidingscommissie door professioneel betrokkenen nog ervaren als nodig en relevant. Het verdient dan ook aanbeveling de commissie voorlopig nog voort te laten bestaan. Bureau Jeugdzorg dient als partij te worden toegevoegd aan de Begeleidingscommissie. Het verdient aanbeveling te bekijken of het aantal commissiebijeenkomsten teruggebracht kan worden naar bijvoorbeeld twee bijeenkomsten per jaar. Op termijn dient bekeken te worden of de Begeleidingscommissie verder kan in afgeslankte vorm en wellicht uiteindelijk kan worden opgeheven. De noodzakelijke sturing en signalering op het gebied van het tijdelijk huisverbod dient dan in andere vormen van overleg opgenomen te worden. 9

10

11 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Samenvatting en aanbevelingen 5 Inleiding 13 1 Het huisverbod in cijfers 15 2 Hulpverlening rond het huisverbod 21 3 Kinderen en het huisverbod 27 4 Betrokkenen over het huisverbod 29 11

12

13 Inleiding Wet tijdelijk huisverbod sinds januari 2009 van kracht Sinds 1 januari 2009 is de Wet tijdelijk huisverbod van kracht. Het huisverbod is bedoeld om huiselijk geweld verder terug te dringen. De wet wordt uitgevoerd aan de hand van het zogenaamde 10-dagen model. De wet geeft burgemeesters de bevoegdheid om bij situaties die acuut dreigend zijn voor het slachtoffer en eventueel betrokken kinderen in te grijpen. Zij kunnen plegers van huiselijk geweld een huisverbod opleggen van tien dagen. Gedurende deze tien dagen is het de bedoeling dat voor alle betrokkenen een hulpverleningstraject wordt opgezet. Evaluatie, een jaar na invoering Een jaar na invoering van het tijdelijk huisverbod wil de centrumgemeente Utrecht, conform gemaakte afspraken, aan het Regionaal College en het College van de stad Utrecht rapporteren over de stand van zaken met betrekking tot de uitvoering van het huisverbod volgens het 10-dagen model. De afdeling Ontwikkeling van de Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling en de afdeling Openbare Orde en Veiligheid (OOV) hebben Bestuursinformatie gevraagd deze evaluatie uit te voeren. Enerzijds is hierbij behoefte aan cijfermatige informatie over het aantal opgelegde huisverboden in de regio en de kenmerken hiervan. Anderzijds wil de gemeente ook kwalitatieve informatie over de effectiviteit van het 10-dagen model, dat gehanteerd wordt om een geïntegreerd hulpaanbod te realiseren. Cijfermatige gegevens; gemeenten, politie en ASHG Om in kaart te brengen hoeveel huisverboden in het afgelopen jaar in Utrecht en de regio zijn opgelegd en welke kenmerken hierbij een rol speelden, heeft de afdeling Bestuursinformatie cijfermatige gegevens opgevraagd bij de afdeling OOV van de gemeente Utrecht, overige regiogemeenten, de politie en het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG). Naast aantallen opgelegde huisverboden gaat het hierbij om gegevens als intrekkingen en verlengingen van het huisverbod, kenmerken van uithuisgeplaatsten en achterblijvers, de relatie tussen pleger en slachtoffer, soort huiselijk geweld, samenloop met strafrecht, opgestarte hulpverleningstrajecten, etc. Niet alle regiogemeenten hebben gegevens aangeleverd over de huisverboden die zij in het afgelopen jaar hebben opgelegd. Voor het totaal aantal opgelegde huisverboden in de regio maken we daarom gebruik van gegevens van het ASHG. De door de gemeenten aangeleverde gegevens tellen zodoende niet geheel op tot het in de rapportage genoemde totaal. In de bijlage vindt u een overzicht van de door de gemeenten geleverde gegevens. Kwalitatieve informatie aan de hand van interviews met professioneel betrokkenen Om een beeld te kunnen schetsen van de effectiviteit van het gehanteerde 10-dagen model bij de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod, heeft de afdeling Bestuursinformatie interviews gehouden met acht personen die professioneel bij het huisverbod betrokken zijn. De lijst met geïnterviewden vindt u in de bijlage. Met deze professioneel betrokkenen is gesproken over rollen 13

14 en verantwoordelijkheden, samenwerking, kennis en deskundigheid, het labelen van potentiële huisverbod zaken, handelingsverlegenheid, de effectiviteit van het 10-dagen model, de positie van het kind bij het huisverbod, de toekomst van de begeleidingscommissie en eventuele (andere) knelpunten. Leeswijzer In de hoofdstukken 1 en 2 gaan we nader in op cijfermatige gegevens over de uitvoering van het huisverbod in Hoofdstuk 1 beschrijft de aantallen opgelegde huisverboden, zowel in de gehele regio als specifiek in Utrecht stad en de bijbehorende achtergrondkenmerken. Ook politiecijfers over aantallen incidenten, meldingen en aangiften huiselijk geweld komen aan bod. Hoofdstuk 2 beschrijft vervolgens cijfers over hulpverlening rondom het huisverbod. In hoofdstuk 3 wordt aandacht besteed aan bij huisverboden betrokken kinderen en de hulpverlening aan deze kinderen. In hoofdstuk 4 tot slot, gaan we kort in op de Wet tijdelijk huisverbod, welke taken en verantwoordelijkheden hier bij komen kijken en hoe deze over de verschillende betrokken partijen zijn verdeeld. Vervolgens komt de mening van de geïnterviewde professionals over de uitvoering van de wet en in het bijzonder over het gehanteerde 10-dagen model aan bod. 14 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

15 1 Het huisverbod in cijfers Bij 5% van alle meldingen huiselijk geweld wordt een huisverbod opgelegd. In 2009 zijn in de regio Utrecht 64 huisverboden opgelegd. 40 huisverboden werden opgelegd in de stad Utrecht, 24 huisverboden in de overige regiogemeenten. Bij het overgrote deel van de opgelegde huisverboden was sprake van partnergeweld. Van de 40 in Utrecht stad opgelegde huisverboden werd de helft na de initiële tien dagen verlengd. In Utrecht stad werden de meeste huisverboden -zowel absoluut als relatiefopgelegd in de wijk Overvecht. 60% van de Utrechtse uithuisgeplaatsten is in Nederland geboren. De overige 40% heeft een geboorteland buiten Nederland. Vooral Marokko en Suriname komen meermaals voor als geboorteland. Sinds de invoering van de Wet tijdelijk huisverbod, half februari 2009 in Utrecht stad en 1 juli 2009 in de rest van de regio, registreren het ASHG, de regiogemeenten en de politie alle opgelegde huisverboden en bijbehorende achtergrondkenmerken van uithuisgeplaatsten, de achterblijvers en eventuele kinderen. In dit hoofdstuk bekijken we de stand van zaken met betrekking tot het huisverbod over het jaar We kijken hierbij zowel naar de gehele regio, als specifiek naar Utrecht stad. 1.1 Het huisverbod in 2009 In 2009 zijn in de regio Utrecht in totaal 64 huisverboden opgelegd Uit registratiegegevens van het ASHG blijkt dat in alle regiogemeenten samen in huisverboden zijn opgelegd. Na een eerste beoordeling van de situatie door de politie bepaalt de Hulp Officier van Justitie of een tijdelijk huisverbod noodzakelijk is. Dit doet hij of zij aan de hand van het Risicotaxatie-instrument Huiselijk Geweld (RiHG). De burgemeester beslist uiteindelijk of een huisverbod ook daadwerkelijk wordt opgelegd. In totaal werden 68 RiHG's ingevuld. Bij één opgelegd huisverbod is geen RiHG ingevuld, vijf ingevulde RiHG's hebben uiteindelijk niet geleid tot het opleggen van een huisverbod. Het huisverbod werd in de gehele regio (voor zover bekend) in totaal tien keer overtreden, zes keer in Utrecht stad en vier keer in de overige regiogemeenten. In bijlage II vindt u een overzicht van de door de regiogemeenten aangeleverde gegevens. Niet alle regiogemeenten hebben gegevens over opgelegde huisverboden aangeleverd. Voor het totaal aantal opgelegde huisverboden in de regio hebben we ons daarom gebaseerd op gegevens van het ASHG. 15

16 Aantal incidenten en aangiften huiselijk geweld fors gestegen In 2009 registreerde de Politie Regio Utrecht in totaal incidenten huiselijk geweld (tabel 1.1). Bijna 60% van deze incidenten vond plaats in de stad Utrecht. Bij in totaal incidenten ging het om incidenten die via de meldkamer (een melding) zijn binnengekomen. Van 935 incidenten is uiteindelijk ook aangifte gedaan. Zowel het totaal aantal incidenten (+28%) als het aantal aangiften huiselijk geweld (+20%) is ten opzichte van 2008 fors gestegen. Ook het aantal meldingen huiselijk geweld (+5%) nam licht toe. Tabel 1.1 Geregistreerde incidenten, meldingen en aangiften huiselijk geweld, 2009 Incidenten meldingen Opgenomen aangiftes Abcoude Breukelen Bunnik De Bilt De Ronde Venen Houten IJsselstein Loenen Lopik Maarssen Montfoort Nieuwegein Oudewater Utrecht Utrechtse Heuvelrug Vianen Wijk bij Duurstede Woerden Zeist Totaal Centrumregio Totaal Centrumregio excl. Utrecht Bron: Politie Regio Utrecht Tijdelijk huisverbod bij 5% van de meldingen huiselijk geweld opgelegd Eerder zagen we al dat in de Centrumregio Utrecht in tijdelijke huisverboden opgelegd zijn. In datzelfde jaar kwamen er bij de Politie Regio Utrecht vanuit de Centrumregio meldingen huiselijk geweld binnen. Dit betekent dat bij 5,0% van de meldingen huiselijk geweld een huisverbod is opgelegd. In Utrecht stad ligt dit aandeel met 5,2% iets hoger dan in de overige regiogemeenten (4,8%). Hier dient overigens wel bij opgemerkt te worden dat de Wet tijdelijk huisverbod pas in februari 2009 van start is gegaan. Vrijwel alle opgelegde huisverboden in 2009 zijn parallel gestart met een strafrechtelijk traject. 16 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

17 Grootste deel huisverboden opgelegd bij partnergeweld Het overgrote deel van de tijdelijke huisverboden wordt opgelegd bij partnergeweld (tabel 1.2). In één op de tien gevallen was er sprake van bedreiging. Belediging en kindermishandeling hebben minder vaak tot het opleggen van een tijdelijk huisverbod geleid. Tabel 1.2 Soort huiselijk geweld waarvoor huisverbod is opgelegd, 2009 Partnergeweld 86,6% Bedreiging 10,4% Belediging 1,5% Kindermishandeling 1,5% Totaal 100% Bron: Politie Regio Utrecht, bewerking BI 1.2 De stand van zaken in Utrecht stad In 2009 zijn in de stad Utrecht 40 huisverboden opgelegd In 2009 is in de stad Utrecht 45 keer een RiHG ingevuld. In 40 gevallen heeft dit geleid tot het opleggen van een huisverbod. Hiermee werden 39 mannen en één vrouw (tevens slachtoffer) uit huis geplaatst. Alle uithuisgeplaatsten zijn geboren tussen 1952 en In 21 gevallen is het huisverbod van kracht geworden in een weekend (inclusief vrijdag) of op een feestdag. In 2009 zijn geen huisverboden geweigerd of ingetrokken. Huisverboden voornamelijk opgelegd bij partnergeweld Ook in Utrecht stad ging het bij het overgrote deel van de opgelegde huisverboden om partnergeweld. In één geval was er sprake van geweld van een inwonende broer en een inwonende schoonzus. Beiden kregen een huisverbod opgelegd. In één geval was sprake van geweld van een zoon tegen zijn ouders. Bij bijna de helft van de opgelegde huisverboden is middelengebruik geconstateerd Bij 19 van de 40 in Utrecht stad opgelegde huisverboden is middelengebruik geconstateerd (alcohol, softdrugs of harddrugs). In één geval was sprake van een verstandelijke handicap en in één geval van gokverslaving in combinatie met een psychische aandoening. Helft huisverboden is na 10 dagen verlengd In totaal 20 huisverboden zijn na de aanvankelijk opgelegde tien dagen verlengd. De meeste verlengingen betroffen een uitbreiding met 18 dagen (tabel 1.3). Twee keer werd een huisverbod verlengd met 7 dagen, één keer met 10 dagen. Het huisverbod werd in totaal zes keer overtreden. Twee keer was sprake van recidive en heeft een pleger van huiselijk geweld tot twee maal toe een huisverbod opgelegd gekregen. 17

18 Tabel 1.3 Verlenging huisverbod, stad Utrecht 2009 Geen verlenging 20 Verlenging met 7 dagen 2 Verlenging met 10 dagen 1 Verlenging met 18 dagen 17 Totaal 40 Bron: afdeling OOV, gemeente Utrecht Juridische procedures In de stad Utrecht zijn drie voorlopige voorzieningen geweest en één beroepsprocedure. De voorlopige voorzieningen en de beroepsprocedure betroffen in totaal twee uithuisplaatsingszaken. In één zaak heeft de uithuisgeplaatste eerst een voorlopige voorziening aangevraagd en is vervolgens in hoger beroep gegaan, waarbij opnieuw een voorlopige voorziening is aangevraagd. Bij alle voorlopige voorzieningen en de procedure is de gemeente Utrecht in het gelijk gesteld. Bij 28 van de 40 uithuiszettingen is het advocatenpiket ingeschakeld. Geboorteland uithuisgeplaatsten In totaal 60% van de Utrechtse uithuisgeplaatsten is in Nederland geboren. De overige 40% (16 personen) heeft een geboorteland buiten Nederland. Vooral Marokko en Suriname komen meermaals voor als geboorteland (tabel 1.4). Tabel 1.4 Geboorteland uithuisgeplaatsten, stad Utrecht 2009 Nederland 24 Marokko 7 Suriname 4 Turkije 2 Duitsland 1 Kameroen 1 Afghanistan 1 Totaal 40 Bron: afdeling OOV, gemeente Utrecht Huisverboden per Utrechtse wijk In 2009 werden zowel absoluut als relatief gezien de meeste huisverboden opgelegd in de wijk Overvecht (tabel 1.5). Dit waren er in totaal 12, wat neerkomt op één huisverbod op ruim inwoners. De wijk Zuidwest komt met 9 opgelegde huisverboden op de tweede plaats. In de wijken Noordoost, Oost en de Binnenstad werd in 2009 geen enkel huisverbod opgelegd. 18 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

19 Tabel 1.5 Opgelegde huisverboden per Utrechtse wijk 2009 Inwoneraantal per Aantal huisverboden per inwoners West ,15 Noordwest ,15 Overvecht ,38 Noordoost Oost Binnenstad Zuid ,04 Zuidwest ,26 Leidsche Rijn ,12 Vleuten-De Meern ,12 Totaal Utrecht ,13 Bron: Politie Utrecht 19

20 20 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

21 2 Hulpverlening rond het huisverbod Op dag één van het huisverbod wordt in concept een plan van aanpak voor alle betrokkenen opgesteld. Voor alle uithuisgeplaatsten, achterblijvers en eventueel betrokken kinderen wordt in eerste instantie een hulpaanbod opgestart. Ruim de helft van de achterblijvers is na afloop van het huisverbod nog in beeld bij de hulpverlening. Het AMW onderhoudt de meeste contacten met achterblijvers. 42% van de uithuisgeplaatsten is na afloop van het huisverbod nog in beeld bij de hulpverlening. De Waag onderhoudt de meeste contacten met uithuisgeplaatsten. Volgens hulpverleners is huiselijk geweld na een huisverbod in iets meer dan de helft van de gevallen gestopt. In ruim eenderde van gevallen is echter niet bekend of geweld is gestopt. Gedurende de tien dagen dat het huisverbod van kracht is, is het de bedoeling dat voor alle betrokkenen een hulpverleningstraject wordt opgezet. In dit hoofdstuk bekijken we aan de hand van registratiegegevens van het ASHG voor de regio hoeveel betrokkenen ook na afloop van het huisverbod in beeld blijven bij hulpverlenende instanties. Ook kijken we specifiek voor Utrecht stad in hoeverre uithuisgeplaatsten en achterblijvers zijn benaderd met een hulpaanbod. 2.1 Hulpverlening rond het huisverbod Concept plan van aanpak op eerste dag, aangevuld in zorgoverleg Wanneer een tijdelijk huisverbod wordt opgelegd, wordt door de hulpverlening een plan van aanpak opgesteld, waarin staat welke hulpverlening voor de uithuisgeplaatste, de achterblijver en eventuele kinderen wordt opgestart. Op dag één van het huisverbod wordt dit plan in concept opgesteld. Dit concept wordt verder aangevuld in het zorgoverleg. Wanneer een huisverbod in het weekend wordt opgelegd, vindt het zorgoverleg plaats op de eerstvolgende dinsdag. Wanneer het huisverbod op een andere dag wordt opgelegd, vindt het zorgoverleg doorgaans drie dagen na de oplegging plaats. Alle uithuisgeplaatsten, achterblijvers en eventuele kinderen krijgen hulpaanbod Het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASGH) heeft in de Centrumregio over het jaar tijdelijke huisverboden geregistreerd, 40 in de stad Utrecht en 24 in de rest van de regio. Bij alle 64 zaken was sprake van één achterblijver, bij 51 uithuisplaatsingen waren minderjarige kinderen betrokken. Voor alle uithuisgeplaatsten, achterblijvers en aanwezige kinderen is volgens het ASHG in eerste instantie een hulpaanbod opgestart. 21

22 Ruim helft achterblijvers na afloop huisverbod nog in beeld bij hulpverlening Uit de monitor van het ASHG blijkt dat iets meer dan de helft van de achterblijvers (58%) nadat het huisverbod is afgelopen nog contact heeft met één of meerdere hulpverleningsinstanties (figuur 2.1). In totaal 27% heeft geen contact meer en van 16% van de achterblijvers is onbekend of zij na afloop van het huisverbod nog bij een hulpverleningsinstantie in beeld zijn. Figuur 2.1 Contact achterblijver met hulpverlening, na afloop huisverbod onbekend 16% geen contact 27% contact 58% Bron: ASHG Meeste achterblijvers in beeld bij het AMW De meeste achterblijvers die na afloop van het huisverbod nog bij de hulpverlening in beeld zijn, hebben (in ieder geval) contact met het Algemeen maatschappelijk werk (68%; tabel 2.1). Een kleiner deel heeft na het aflopen van het huisverbod nog contact met Bureau Jeugdzorg (14%) of De Waag (11%). Bij de overige instanties zijn per instantie één à twee achterblijvers in beeld. 22 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

23 Tabel 2.1 Hulpverleningsorganisaties waarmee achterblijvers contact hebben, na afloop huisverbod 2009 Algemeen Maatschappelijk Werk 68% Altrecht 3% Bureau Jeugdzorg 14% Centrum Maliebaan 5% Kade 17 5% MEE 3% Psychiater 3% Raad 5% Reclassering 3% De Waag 11% Onbekend 3% Bron: ASHG 42% uithuisgeplaatsten na afloop huisverbod nog in beeld bij hulpverlening In totaal 42% van de uithuisgeplaatsten heeft na afloop van het huisverbod nog contact met één of meerdere hulpverleningsinstanties (figuur 2.2). 45% heeft geen contact meer en van 12% is niet bekend of er nog contact is. Eén uithuisgeplaatste is na afloop van het huisverbod nog gedetineerd. Figuur 2.2 Contact uithuisgeplaatste met hulpverlening, na afloop huisverbod gedetineerd 2% onbekend 12% contact 42% geen contact 45% Bron: ASHG Meeste uithuisgeplaatsten na afloop huisverbod in beeld bij De Waag Ongeveer een kwart van de uithuisgeplaatsten die na afloop van het huisverbod nog in beeld zijn bij hulpverlenende instanties heeft (ondermeer) contact met De Waag (tabel 2.2). Een iets kleiner deel heeft contact met Centrum Maliebaan of Kade

24 Tabel 2.2 Hulpverleningsorganisaties waarmee uithuisgeplaatsten contact hebben, na afloop huisverbod 2009 Algemeen Maatschappelijk Werk 15% Altrecht 4% Bureau Jeugdzorg 15% Centrum Maliebaan 19% Kade 17 19% Mee 4% Raad 7% Reclassering 11% De Waag 26% Bron: ASHG Volgens hulpverleners is het geweld in iets meer dan de helft van de gevallen gestopt Volgens de inschatting van hulpverleners is het geweld na het huisverbod in iets meer dan de helft (56%) van de gevallen gestopt (figuur 2.3). In 6% van de gevallen zijn zij van mening dat het geweld niet is gestopt en bij 38% van de opgelegde huisverboden is niet bekend of het geweld gestopt is. NB: Het gaat hierbij uitdrukkelijk om de inschatting van de hulpverlening en dus niet om een objectieve meting. Figuur 2.3 Geweld na huisverbod volgens hulpverleners gestopt onbekend 38% geweld gestopt 56% geweld niet gestopt 6% Bron: ASHG Bij een derde deel van de huisverboden is een casushouder aangewezen Bij 34% van de opgelegde tijdelijke huisverboden is één van de betrokken hulpverleningsinstanties aangewezen als casushouder. In de helft van de gevallen is dit niet gebeurd en bij 16% is onbekend of een casushouder is benoemd. Het Algemeen maatschappelijk werk en Bureau Jeugdzorg zijn het vaakst aangewezen als casushouder (tabel 2.3). 24 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

25 Tabel 2.3 Casushouder bij opgelegd huisverbod, Algemeen Maatschappelijk Werk 27% Altrecht 5% ASHG 5% Bureau Jeugdzorg 23% Centrum Maliebaan 5% Kade 17 9% Raad voor de Kinderbescherming 9% De Waag 14% Anders 5% Bron: ASHG Tijdsinvestering sterk afhankelijk van eventuele verlenging en aantal betrokken partijen De gemiddelde tijdsinvestering van het ASHG bij een huisverbod is 17 uur. Per casus is het aantal benodigde uren zeer verschillend. Wanneer sprake is van een verlenging is de tijdsinvestering aanzienlijk groter dan bij een huisverbod dat na tien dagen afloopt. De tijdsinvestering is ook afhankelijk van het aantal betrokken partijen; hoe meer partijen, hoe meer tijd nodig is voor de onderlinge afstemming. Het Algemeen maatschappelijk werk komt op een gemiddelde tijdsinvestering van 20 uur per huisverbod. Dit is exclusief het hulptraject na afloop van de periode van het huisverbod. De gemeente investeert na het opleggen van een huisverbod gemiddeld één uur per casus. Bij een verlenging van het huisverbod loopt de tijdsinvestering op naar gemiddeld zes uur per casus. Bij juridische procedures kan de tijdsinvestering van de gemeente al gauw oplopen tot meer dan 40 uur per casus. 2.2 Hulpverlening rond het huisverbod, stad Utrecht 52 keer contact opgenomen met uithuisgeplaatsten Met de 40 personen die in 2009 in de stad Utrecht een huisverbod kregen opgelegd, werd door hulpverleningsinstanties in totaal 52 keer contact opgenomen om een hulpverleningstraject op te starten. De meeste contacten werden gelegd door De Waag, Centrum Maliebaan en Kade 17 (tabel 2.4). Niet alle uithuisgeplaatsten kregen een traject aangeboden. 25

26 Tabel 2.4 Contact opgenomen met uithuisgeplaatsten, stad Utrecht, 2009 aantal % Algemeen maatschappelijk werk 6 12% Centrum Maliebaan 15 29% Kade % Reclassering 1 2% De Waag 18 35% Totaal % Bron: ASHG keer contact opgenomen met achterblijvers Met de 39 Utrechtse achterblijvers van wie een huisgenoot in 2009 een huisverbod kreeg opgelegd, werd door hulpverleningsinstanties in totaal 57 keer contact gelegd. De meeste achterblijvers werden benaderd door het Algemeen maatschappelijk werk (tabel 2.5). In totaal 12% werd benaderd door De Waag. Ook werden er twee trajecten aangeboden aan betrokken moeders die in hetzelfde huis woonden als de uithuisgeplaatste en de achterblijver. Tabel 2.5 Contact opgenomen met achterblijvers, stad Utrecht, 2009 Aantal Algemeen maatschappelijk werk 33 58% Altrecht 2 4% Indigo 3 5% Kader % Kader 17 + AMW 3 5% MEE 4 7% De Waag 7 12% Maatschappelijk werk voor betrokken moeder in zelfde huis 2 4% Totaal % Bron: ASHG Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

27 3 Kinderen en het huisverbod Bij 33 van de 40 in de stad Utrecht opgelegde huisverboden waren kinderen betrokken. In de meeste gevallen waren deze kinderen jonger dan 12 jaar. Met het oog op deze kinderen is in 2009 door hulpverleningsinstanties 39 keer contact gelegd. In de helft van de gevallen werd dit contact gelegd door Bureau Jeugdzorg, in een kwart van de gevallen door Schoolmaatschappelijk werk. In iets meer dan de helft van de gevallen waarbij kinderen betrokken waren bij een huisverbod, had de hulpverlening na afloop van het huisverbod nog zicht op de kinderen. 3.1 Kinderen en het huisverbod Kinderen betrokken bij huisverboden Bij 33 van de 40 in de stad Utrecht opgelegde huisverboden waren één of meerdere kinderen betrokken. In de meeste gevallen waren deze kinderen jonger dan 12 jaar (tabel 3.1). In twee gevallen betrof het kinderen van 12 jaar of ouder en in vier gevallen was er zowel sprake van één of meerdere kinderen onder de 12 jaar, als van een kind van 12 jaar of ouder. Tabel 3.1 Kinderen betrokken bij opgelegd huisverbod, stad Utrecht 2009 Eén of meer kinderen < 12 jaar betrokken 27 Eén of meer kinderen >= 12 jaar betrokken 2 Kinderen jonger en ouder dan 12 jaar betrokken 4 Geen kinderen betrokken 7 Totaal 40 Bron: afdeling OOV, gemeente Utrecht 3.2 Hulpverlening aan kinderen 39 keer contacten gelegd met oog op betrokken kinderen Bij 33 huisverboden in de stad Utrecht waren één of meerdere minderjarige kinderen betrokken. Met betrekking tot deze kinderen is in 2009 door hulpverleningsinstanties 39 keer contact gezocht. De meeste contacten betreffende kinderen werden gelegd door Bureau Jeugdzorg (tabel 3.2). Een kwart van de contacten met betrekking tot kinderen werd gelegd door het Schoolmaatschappelijk werk. 27

28 Tabel 3.2 Contact opgenomen met oog op betrokken kinderen, stad Utrecht, 2009 Algemeen maatschappelijk werk 5 13% Bureau Jeugdzorg 20 51% MEE 2 5% Raad voor de Kinderbescherming 2 5% Schoolmaatschappelijk werk 10 26% Totaal % Bron: ASHG 2010 In ruim helft gevallen na aflopen huisverbod zicht op kinderen Bij 55% van de opgelegde huisverboden waarbij één of meerdere kinderen betrokken waren, is ook na afloop van het huisverbod nog zicht op deze kinderen (figuur 3.1). In 37% van de gevallen heeft de hulpverlening geen zicht meer op betrokken kinderen en in 8% is onbekend of de kinderen nog in zicht zijn. Figuur 3.1 Zicht op kinderen na afloop huisverbod onbekend 8% geen zicht op kind(eren) 37% zicht op kind(eren) 55% Bron: ASHG 28 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

29 4 Betrokkenen over het huisverbod De verdeling van taken en verantwoordelijkheden binnen het 10-dagenmodel is duidelijk. De periode van tien dagen wordt echter als kort ervaren, het huisverbod vraagt een forse tijdsinvestering van professioneel betrokkenen en niet iedereen is even gemotiveerd om mee te werken. Niet altijd is alle relevante informatie gemakkelijk beschikbaar. Alle professioneel betrokkenen zijn overwegend tevreden over de samenwerking. Af en toe zou er onderling wel meer terugkoppeling mogen zijn. Partijen zijn overwegend goed te spreken over de aanwezige kennis en deskundigheid. Het naar elkaar doorspelen van relevante informatie blijft een aandachtspunt. Specifieke doelgroepen zijn nog onvoldoende in beeld. Het labelen van cases leidt tot de beoogde doelstellingen van beheersing, informatievoorziening en aandachtsvestiging. In de praktijk komt het voor dat - ondanks afspraken hierover- Hulpofficieren van Justitie niet langsgaan bij ongelabelde cases, alleen vanwege het feit dat ze ongelabeld zijn. Het tijdelijk huisverbod blijkt een goed startpunt voor contact met betrokkenen van huiselijk geweld. Tijdsdruk en de basis van vrijwilligheid voor uithuisgeplaatsten en achterblijvers compliceren echter een passend hulpaanbod. Daarnaast kunnen hulpverleners uit de tweede lijn in principe geen zorg verlenen aan onverzekerden. Handelingsverlegenheid speelt voor de meeste professioneel betrokken partijen geen rol van betekenis. Er zijn afspraken om de positie van kinderen te waarborgen in het hulpverleningsproces en om kinderen meer als cliënt te benaderen. Een belangrijk knelpunt is dat kinderen niet altijd gezien worden door hulpverleners. De Begeleidingscommissie is nog steeds nodig en relevant. Wel wordt Bureau Jeugdzorg hierin gemist. Over de toekomst van de commissie zijn de meningen verdeeld. De meeste burgemeesters voelen zich voldoende toegerust om de Wet tijdelijk huisverbod uit te voeren. 4.1 Inleiding Met ingang van 1 januari 2009 is de wet tijdelijk huisverbod van kracht. Het huisverbod is bedoeld om huiselijk geweld verder terug te dringen. Het is een bestuurlijke maatregel die wordt opgelegd, verlengd en ingetrokken door de burgemeester. Het tijdelijk huisverbod is een extra mogelijkheid, naast het civiel- en strafrecht. De maatregel is bedoeld om een strafrechtelijk traject te voorkomen, door reeds vroegtijdig in het proces in te grijpen. 29

30 Het tijdelijk huisverbod Bij de uitvoering van de Wet tijdelijk huisverbod wordt het zogenaamde 10-dagen model gehanteerd. Dit betekent dat bij het opleggen van een tijdelijk huisverbod een pleger van huiselijk geweld in ieder geval tien dagen zijn of haar woning niet meer in kan. In die periode mag hij of zij ook geen contact meer opnemen met de partner of kinderen. Het tijdelijk huisverbod is bedoeld als afkoelingsperiode na een noodsituatie. In deze periode wordt de hulpverlening op gang gebracht. Afhankelijk van de situatie kan de burgemeester het huisverbod verlengen tot maximaal vier weken (28 dagen). Een uithuisgeplaatste die zich niet aan het verbod houdt, kan maximaal twee jaar gevangenisstraf krijgen. De uithuisgeplaatste heeft de mogelijkheid om tegen het huisverbod in beroep te gaan bij de rechtbank. Taken en verantwoordelijkheden De doelstelling van een tijdelijk huisverbod is om rust en veiligheid te creëren en hulpverlening op gang te brengen om zo het huiselijk geweld te stoppen. Burgemeesters, politie en gemeente (afdeling OOV) werken samen met ketenpartners: Advies en Steunpunt Huiselijk Geweld (ASHG), Altrecht, Centrum Maliebaan, De Waag en AMW toeleiding (Portes, Zuwe, Vitras, Cumulus, Doenja). In de regio Utrecht is afgesproken dat er bij een melding van huiselijk geweld een Hulpofficier van Justitie (HOvJ) langsgaat met een hulpverlener van de crisisinterventie. Aan de hand van het risicoinventarisatie formulier huiselijk geweld (RiHG) wordt bepaald of een tijdelijk huisverbod opgelegd kan worden. Als dit het geval is, legt de burgemeester een tijdelijk huisverbod op. Het ASHG wordt ingelicht over het tijdelijk huisverbod en start de hulpverlening. De reguliere hulpverlening neemt op de eerste werkdag na het huisverbod contact op met de betrokkenen om afspraken te maken over het vervolgtraject. Op de derde werkdag na het huisverbod vindt in beginsel het zorgoverleg plaats met de betrokken hulpverlenende instanties. In het zorgoverleg krijgt elke betrokkene één hulpverlener toegewezen. Na een week heeft het ASHG contact met de betreffende zorgpartners over de stand van zaken. Op basis hiervan stelt het ASHG voor OOV een advies op over eventuele verlenging van het huisverbod. Als er sprake is van verlenging dan hoort OOV de betrokkenen. Binnen tien dagen geeft OOV een advies aan de burgemeester over mogelijke verlenging. De uithuisgeplaatste kan ook in beroep gaan tegen het huisverbod. Als de uithuisgeplaatste een voorlopige voorziening aanvraagt bij de rechter, dan moet deze de uithuisgeplaatste binnen drie werkdagen horen. De uitspraak volgt dan direct, of -als dit niet mogelijk is- in ieder geval binnen 24 uur (artikel 6 van de Wet tijdelijk huisverbod). Effectiviteit 10-dagen model aan de hand van interviews met professioneel betrokkenen Om een beeld te kunnen schetsen van de effectiviteit van het gehanteerde 10-dagen model, heeft de afdeling Bestuursinformatie interviews gehouden met acht personen die professioneel bij het huisverbod betrokken zijn. De lijst met geïnterviewde betrokkenen vindt u in de bijlage. In de rest van dit hoofdstuk vindt u de mening van deze professioneel betrokkenen over rollen en verantwoordelijkheden, samenwerking, kennis en deskundigheid, het labelen van potentiële huisverbod zaken, handelingsverlegenheid, de effectiviteit van het 10-dagen model, de positie van het kind bij het huisverbod en de toekomst van de begeleidingscommissie. 30 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod

31 4.2 Rollen, verantwoordelijkheden en taakverdeling Professioneel betrokkenen overwegend tevreden over rollen, verantwoordelijkheden en taakverdeling Bij de uitvoering van het 10-dagen model spelen verschillende rollen, verantwoordelijkheden en taken. Deze zijn verdeeld over de betrokken partijen. Over de wijze waarop deze rollen, verantwoordelijkheden en de taken verdeeld zijn, zijn de professioneel betrokkenen overwegend tevreden. Toch lopen zij ook tegen een aantal knelpunten aan. Succesfactoren De verdeling van taken en verantwoordelijkheden binnen het 10-dagen model is helder. Het is voor alle professioneel betrokkenen duidelijk wie wat doet en wie waar verantwoordelijk voor is. De uitvoering van het 10-dagen model verloopt volgens de politie, de gemeente (OOV) en het AMW in grote lijnen conform de gemaakte afspraken. Knelpunten Verschillende professioneel betrokkenen geven aan de periode van tien dagen als kort te ervaren. De tijdsdruk ligt hiermee bijzonder hoog. Zeker wanneer een huisverbod net voor een weekend wordt opgelegd, houdt je met tien dagen erg weinig tijd over. Het lukt dan vaak niet om de situatie binnen de initiële termijn te stabiliseren. Een periode van tien dagen is volgens verschillende professioneel betrokkenen ook te kort om tot een passend hulpaanbod voor zowel de uithuisgeplaatste als de achterblijver en eventuele kinderen te komen. De eerste tien dagen zijn vooral gericht op het stabiliseren van de situatie. Pas daarna komt er ruimte voor meer inzicht in de problematiek, onderkenning bij de betrokkenen en het motiveren van betrokkenen om de problemen ook daadwerkelijk aan te pakken. Na tien dagen is vaak ook nog niet duidelijk wie het case management op zich neemt. Mogelijke oplossing volgens geïnterviewden: Geopperd wordt om de procesregie bij het ASHG te houden, tot het moment dat duidelijk is welke instantie het meest geschikt is om het case management op zich te nemen. In de praktijk betekent dit dat de procesregie -in gevallen waarbij meer tijd nodig is dan de tien dagen van het huisverbod- zo lang als nodig bij het ASHG blijft. Het huisverbod brengt een forse tijdsinvestering met zich mee voor professioneel betrokkenen. Dit komt vaak bovenop de reguliere werkzaamheden, wat overvolle agenda's tot gevolg heeft. Eén van de geïnterviewden geeft aan dat een deel van de Hulpofficieren van Justitie vraagtekens plaatst bij de rol van de politie bij de uitvoering van het tijdelijk huisverbod. Het is een bestuursrechtelijke en geen strafrechtelijke maatregel. De burgemeester legt het tijdelijk huisverbod op, de uitvoering zou dan ook een taak moeten zijn van de gemeente 31

32 en niet van de politie. Gevolg van deze houding is dat een deel van de HOvJ's weinig gemotiveerd zou zijn om het huisverbod uit te voeren. In de praktijk komt het volgens geïnterviewde daarom voor dat er bij een huisverbodwaardige melding van huiselijk geweld niet wordt geacteerd. Mogelijke oplossing volgens geïnterviewde: Dit probleem zou ondervangen kunnen worden door alleen gemotiveerde HOvJ's in te zetten bij huisverboden. Deze HOvJ's zouden dan meer vrijgemaakt moeten worden, specifiek voor deze taak. Ook vanuit de hoek van de hulpverlening wordt overigens geopperd om huisverboden te laten uitvoeren door een specifiek team van zeer betrokken en gemotiveerde mensen. Een andere oplossing ligt in het aanscherpen van de sturing op het proces; de afspraken die in dit proces gemaakt zijn moeten nu eenmaal worden uitgevoerd. Daarbij zal zeker gekeken moeten worden naar de mogelijkheden om het proces te vereenvoudigen en/of te versnellen, maar het lijkt ook een kwestie van gewenning aan de nieuwe maatregel. Een ander knelpunt treedt op met betrekking tot de informatie in het Proces Verbaal. Voor het huisverbod wordt een ander Proces Verbaal opgesteld dan voor een strafzaak. Juist deze laatste bevat vaak inhoudelijke informatie die noodzakelijk is in het kader van eventuele juridisch bestuurlijke procedures. Het gaat dan om informatie over eerder huiselijk geweld, eerdere meldingen en/of aangiften en eventueel letsel bij slachtoffers. Deze informatie staat vaak niet in het Proces Verbaal van het huisverbod vermeld. Opmerking: Inmiddels heeft OOV in samenwerking met JZ een lijstje opgesteld met de belangrijkste informatie die naast het RiHG aan het Proces Verbaal toegevoegd dient te worden. Een ander knelpunt is de terugkoppeling vanuit het Justitieel Casusoverleg Huiselijk Geweld (JCHG). Relevante informatie uit dit overleg wordt niet automatisch teruggekoppeld naar de hulpverlening. Het ASHG ervaart het als een knelpunt dat zij zelf de rol van procesregisseur vervult, maar dat de casemanagersrol (en daarmee de methodische regie, ofwel de regie over de gehanteerde werkwijze) elders ligt. Mogelijke oplossing volgens geïnterviewden: Wanneer het case management bij het ASHG zou blijven, zouden monitoring en actie naar aanleiding van de resultaten hiervan aan elkaar gekoppeld kunnen worden. Het zorgoverleg vindt vaak zo kort na het opleggen van het huisverbod plaats, dat de hulpverlening nog geen kans heeft gezien de cliënt te zien. Dit is met name het geval wanneer een huisverbod op vrijdagavond, op een feestdag of in het weekend wordt opgelegd. 32 Evaluatie Wet tijdelijk huisverbod