Mogelijkheden van computerondersteuning voor lesmateriaalontwikkelaars van exacte vakken in zuidelijk Afrika
|
|
- Christel Veenstra
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mogelijkheden van computerondersteuning voor lesmateriaalontwikkelaars van exacte vakken in zuidelijk Afrika C ASCADE-SEA staat voor Computer Assisted Curriculum Analysis, Design and Evaluation for Science (and mathematics) Education in Africa, en is de naam van een computerprogramma dat is ontwikkeld gedurende de in dit boek beschreven studie. Het onderzoek had tot doel te verkennen welke ondersteuningsmogelijkheden de computer kan bieden bij het ontwikkelen van exemplarisch lesmateriaal voor de exacte vakken in het voortgezet onderwijs in zuidelijk Afrika. Via een iteratief proces van analyse, prototypeontwerp, evaluatie en revisie, is gezocht naar kenmerken van een valide, praktisch bruikbaar en potentieel effectief systeem. Behalve een prototypisch product heeft dit onderzoek ook een bijdrage geleverd aan de articulatie van ontwerpprincipes en daaraan gerelateerde ontwerpgerichte onderzoeksmethoden. Achtergrond Drie ontwikkelingen zijn van invloed geweest op de totstandkoming van dit onderzoek: de snelle groei van elektronische taakondersteuningssystemen (Electronic Performance Support Systems - EPSSs), een recente Nederlandse studie op het gebied van computerondersteunde curriculumontwikkeling, en een toename aan samenwerkingsverbanden tussen de Universiteit Twente en curriculumvernieuwingsprojecten in zuidelijk Afrika. Sinds de jaren '80, toen het gebruik van de computer op de werkplek begon toe te nemen, zijn verkenningen gaande naar manieren waarop de computer ondersteuning kan bieden bij het uitvoeren van taken. Dit heeft geleid tot het concept EPSS, dat verwijst naar taakondersteuning door elektronische middelen. Hoewel definities variëren, bieden de meeste EPSSs tips en advies, gereedschap en sjablonen, leermogelijkheden en communicatiehulpmiddelen. De veronderstelling is dat met name systemen die ondersteuning bieden bij het xv
2 English and Dutch summaries uitvoeren van complexe taken (zoals curriculumontwikkeling) een positieve bijdrage zouden kunnen leveren aan het functioneren van individuen en organisaties. Om meer te kunnen leren over de mogelijkheden van de computer bij het ondersteunen van het curriculumontwikkelingsproces, is in 1993 door de Universiteit Twente een onderzoek gestart, genaamd CASCADE (Computer Assisted Curriculum Analysis, Design and Evaluation). Deze studie, die werd uitgevoerd in samenwerking met het Instituut voor Leerplanontwikkeling (SLO), was gericht op de vraag welke ondersteuning de computer kan bieden bij het plannen en uitvoeren van formatieve evaluatieactiviteiten van lesmateriaal. Het computerprogramma (CASCADE) dat binnen dit onderzoek werd ontwikkeld en onderzocht bleek gebruikers te helpen bij het verbeteren van de interne consistentie van de formatieve evaluatieplannen en -activiteiten, het vergroten van hun zelfvertrouwen op het gebied van het uitvoeren van formatieve evaluatietaken, en het onderbouwen van strategische beslissingen. Deze bevindingen werden veelbelovend gevonden, temeer daar bleek dat het CASCADE-programma ook buiten de oorspronkelijke beoogde context waardevol zou kunnen zijn. (Voor meer informatie over het CASCADE-programma en bevindingen, zie Nieveen, 1997.) Parallel aan het CASCADE-onderzoek, raakte dezelfde onderzoeksgroep steeds meer betrokken bij initiatieven tot curriculumontwikkeling in zuidelijk Afrika. De uitwisseling van informatie, problemen en mogelijke oplossingen tussen Nederlandse en Afrikaanse instituten leidde ertoe dat een onderzoekslijn vaste vorm kon krijgen. Zou de computer ondersteuning kunnen bieden aan Afrikaanse curriculumontwikkelaars? Zou het eerder uitgevoerde CASCADE-onderzoek hierbij een waardevol uitgangspunt kunnen bieden? Wat zou een geschikte manier zijn om hier achter te komen? Om mogelijkheden te verkennen voor het ontwikkelen van een EPSS dat Afrikaanse curriculumontwikkelaars zou kunnen ondersteunen bij de verschillende uitdagingen waarmee zij in het ontwikkelproces geconfronteerd worden, is in samenspraak met collega s in zuidelijk Afrika besloten om een onderzoek te starten. Het onderzoek kreeg de naam CASCADE-SEA. Conceptueel kader In de praktijk van zuidelijk Afrika geschiedt de ontwikkeling van exemplarisch lesmateriaal doorgaans vooral door 'resource teachers.' Het CASCADE-SEA-onderzoek is gebaseerd op het idee dat curriculumontwikkeling en de professionele ontwikkeling van docenten processen zijn die elkaar wederzijds kunnen versterken. Beide processen komen samen wanneer docenten exemplarisch lesmateriaal ontwikkelen. Het onderzoek had tot doel te verkennen hoe de computer de ontwikkeling van dergelijk materiaal kan ondersteunen en richtte zich daarmee op het kruispunt van xvi
3 Mogelijkheden van computerondersteuning voor lesmateriaalontwikkelaars van exacte vakken in Afrika deze twee processen. Daarbij moet aangetekend worden dat beide processen niet in een isolement plaatsvinden, maar binnen het bredere kader van een ondersteuningsstructuur bestaande uit onder andere regionale nascholingscentra, docentenopleidingen en universiteiten. Figuur NS.1 vat deze ideeën samen. De figuur laat zien dat curriculumontwikkeling en de professionele ontwikkeling van docenten elkaar overlappen in het ontwikkelproces van exemplarisch lesmateriaal. Daarnaast is de rol van computerondersteuning bij dat ontwikkelproces afgebeeld. Figuur NS.1: Conceptueel model van deze studie Aan het begin van het onderzoek en ook gedurende latere fasen is literatuuronderzoek uitgevoerd naar met name de volgende concepten: curriculumontwikkeling, docentenontwikkeling, exemplarisch lesmateriaal, en computerondersteuning. Inzichten uit deze literatuurstudie hebben geholpen bij het vormgeven van de structuur van de studie en het CASCADE-SEA-programma zelf. Op basis van deze bevindingen zijn uitgangspunten geformuleerd die richting hebben gegeven aan de verdere onderzoeks- en ontwikkelactiviteiten. Deze uitgangspunten hebben betrekking op de volgende onderwerpen: Lokale relevantie: iedere onderwijskundige innovatie moet zorgvuldig bestudeerd worden en, indien noodzakelijk, (her)ontworpen worden voor de context en cultuur waarin zij geïmplementeerd wordt. Samenwerking: ontwerp- en ontwikkelactiviteiten (gerelateerd aan de innovatie) moeten worden uitgevoerd in samenwerking met en niet voor de betrokken partijen. Authenticiteit: activiteiten moeten gebaseerd worden op een grondige kennis van de beoogde context en tevens zouden onderzoek en ontwikkeling zoveel mogelijk in natuurlijke testsituaties moeten plaatsvinden. Wederzijds voordeel: Onderzoeksactiveiten moeten er zoveel mogelijk op gericht zijn dat ze ook tot betekenisvolle ervaringen van participanten leiden. Continue (her)analyse: een zorgvuldige en regelmatige analyse van de voor- en nadelen van de innovatie voor de beoogde context, dient te leiden tot adequate ontwerp- en revisiebeslissingen. xvii
4 English and Dutch summaries Vraagstelling en Onderzoeksontwerp Vanuit de hiervoor genoemde uitgangspunten is gekozen voor een ontwerpgerichte onderzoeksbenadering ter beantwoording van de hoofdvraag: Wat zijn kenmerken van een valide, praktisch bruikbaar en potentieel effectief ondersteuningssysteem voor '(resource) teachers' die tot taak hebben exemplarisch lesmateriaal te ontwikkelen voor de exacte vakken binnen het voortgezet onderwijs in zuidelijk Afrika? Met validiteit wordt bedoeld dat een product state-of-the-art kennis bevat die relevant is voor de gebieden waarin ondersteuning wordt geboden, en die op een consistente manier wordt aangeboden. Praktische bruikbaarheid verwijst naar de mate waarin het product aansluit bij behoeftes, wensen, en attitudes van gebruikers en de mate waarin gebruikers het product kunnen hanteren. Potentieel effectief verwijst naar de mate waarin gebruik van het programma mogelijkerwijs leidt tot betere producten en professionele ontwikkeling van docenten. Figuur NS.2: Afbeelding van de CASCADE-SEA studie Het onderzoek bestond uit drie fasen (zie ook Figuur NS.2): behoefte- en contextanalyse; ontwerp en formatieve evaluatie van een viertal prototypes; en een meer summatieve evaluatie van het eindproduct (inclusief exploratie van de potentiële waarde van het product binnen andere contexten.) Elke fase bestond uit meerdere cycli van activiteiten waarin verschillende groepen experts en gebruikers participeerden. In totaal, hebben acht cycli plaatsgevonden met circa 510 participanten uit 15 verschillende landen (met name binnen de zuidelijk Afrikaanse regio.) Dataverzameling vond xviii
5 Mogelijkheden van computerondersteuning voor lesmateriaalontwikkelaars van exacte vakken in Afrika plaats met behulp van 108 instrumenten, te weten interview- en 'walkthrough'-schema's; vragenlijsten; discussieleidraden; observatieschema's; logboeken; en checklists voor documentanalyse. Onderzoek en ontwikkeling van prototypes De verschillende dataverzamelingrondes zijn uitgevoerd om inzicht te verkrijgen in belangrijke kenmerken van het CASCADE-SEA-systeem. Deze kenmerken zijn uiteindelijk op drie abstracteniveaus geformuleerd: algemene uitgangspunten, ontwikkelrichtlijnen, en productspecificaties. De uitgangspunten zijn het meest abstract en benadrukken de implicaties van de voornoemde thema's (lokale relevantie, samenwerking, authenticiteit, wederzijds voordeel, en continue (her)analyse) voor het ontwerp van het programma. De ontwikkelrichtlijnen bevatten criteria voor het vormgeven van de inhoud, ondersteuning en gebruikersinterface van het programma, en zijn gebaseerd op zowel literatuur als ervaring en reflectie. De productspecificaties bevatten concrete aanwijzingen over hoe de gewenste kenmerken (zoals verwoord in de uitgangspunten en de ontwikkelrichtlijnen) van de inhoud, ondersteuning en gebruikersinterface van het programma gerealiseerd kunnen worden. Tijdens de analysefase droegen diverse participanten bij aan het greep krijgen op de context, mogelijke gebruikersgroepen en gebieden (van curriculumontwikkeling) waarbinnen een ondersteuningssysteem nuttig zou kunnen zijn. In de hierop volgende ontwerp- en ontwikkelfase zijn vervolgens vier prototypes ontworpen en formatief geëvalueerd (uitkomsten van evaluatie-activiteiten vormden steeds de basis voor het ontwikkelen van de volgende prototypes.) De laatste fase van de studie was voornamelijk gericht op het verkennen van de potentiële impact van de eindversie van het programma. (Deze versie, samen met andere bestanden die horen bij deze dissertatie, zijn opgenomen in de CD-ROM achter in dit boek.) Conclusies Binnen dit onderzoek is een programma ontwikkeld dat door experts en gebruikers als valide en praktisch bruikbaar is beoordeeld. Het oordeel luidt dat het in potentie gebruikers kan brengen tot betere exemplarische lesmaterialen en dat het tevens bijdraagt aan eigen professionele ontwikkeling. De volgende combinatie van programmakenmerken lijken hieraan een bijdrage te hebben geleverd: Inhoud: CASCADE-SEA structureert het ontwikkelingsproces op een systematische manier en illustreert de iteratieve aard van dit proces door de uitwerking van de analyse-, ontwerp- en evaluatie-activiteiten die begeleid worden door een expliciete rationale. Ondersteuning: Om de gebruiker te ondersteunen bij het ontwikkelen van lesmateriaal biedt CASCADE-SEA een combinatie van: generiek en op maat gemaakt advies; interne en externe gereedschappen; impliciete en xix
6 English and Dutch summaries expliciete leermogelijkheden; en tekstuele en mondelinge communicatiehulpmiddelen. Gebruikersinterface: CASCADE-SEA presenteert de inhoud en ondersteuning op een heldere, consistente en een visueel (en technisch) vriendelijke wijze, die de gebruiker zowel flexibiliteit als controle over het proces biedt. Absolute uitspraken over de beoogde kwaliteitsaspecten (validiteit, praktische bruikbaarheid en potentiële impact) blijken onmogelijk, omdat deze context- en gebruikersafhankelijk zijn. Naast ontwerpprincipes en het programma zelf, heeft het onderzoek ook aanbevelingen voor soortgelijk ontwerpgericht onderzoek opgeleverd. xx
Nederlandse samenvatting
213 Nederlandse samenvatting Introductie Shanghai (China) is bezig met de tweede ronde van een grootscheepse curriculumvernieuwing. De belangrijkste doelen van deze vernieuwing zijn: i) het ontwikkelen
Nadere informatiewaarbij de kennisontwikkeling plaatsvindt vanuit een specifieke situatie en gericht is op een specifiek gemeenschappelijk doel. In dit proces is het v
Samenvatting Het oplossen van complexe vraagstukken gebeurt steeds vaker door experts die in multidisciplinaire teams virtueel, veelal langs elektronische weg, samenwerken zonder elkaar rechtstreeks te
Nadere informatieOntwerpgericht onderzoek Brahim Boukhari
Ontwerpgericht onderzoek Brahim Boukhari 1 Inhoud Context Doel Centrale vraag Methodologie Theoretisch model Resultaten Prototypefase Conclusie Vragen Brainstormsessie 2 Context Nieuw curriculum sinds
Nadere informatieEvaluatie Curriculum Onderzoek in de opleiding
Evaluatie Curriculum Onderzoek in de opleiding Helmond, 16 juni 2016 Puck Lamers Master Onderwijswetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen drs. Monique van der Heijden dr. Jeannette Geldens Kempelonderzoekscentrum
Nadere informatiePresenteer je eigen onderzoek op de Mbo Onderzoeksdag op 12 november 2015!
Voorstellen voor onderzoekspresentaties Mbo Onderzoeksdag Presenteer je eigen onderzoek op de Mbo Onderzoeksdag op 12 november 2015! Indienen van een voorstel kan tot en met 15 mei 2015 via e-mailadres:
Nadere informatieHoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die
Hoofdstuk 2: Kritisch reflecteren 2.1. Kritisch reflecteren: definitie Definitie: Kritisch reflecteren verwijst naar een geheel van activiteiten die worden uitgevoerd om uit het gevonden bronnenmateriaal
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs. Maaike Rodenboog, SLO
21 e eeuwse vaardigheden inzetten in het voortgezet onderwijs Maaike Rodenboog, SLO m.rodenboog@slo.nl SLO, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Onafhankelijke, niet-commerciële positie als
Nadere informatie1. Voorkennis 2. Recente inzichten en dilemma s 3. Begeleiding 4. Uitwisseling in groepjes 5. Slot: visie op ontwerpgericht onderzoek in de eigen
* 1. Voorkennis 2. Recente inzichten en dilemma s 3. Begeleiding 4. Uitwisseling in groepjes 5. Slot: visie op ontwerpgericht onderzoek in de eigen begeleiding/organisatie * Studentonderzoek? Eigen onderzoek?
Nadere informatieHuiswerk, het huis uit!
Huiswerk, het huis uit! Een explorerend onderzoek naar de effecten van studiebegeleiding op attitudes en gedragsdeterminanten en de bijdrage van de sociale- en leeromgeving aan deze effecten Samenvatting
Nadere informatieDe Netwerkschool. Sligte H., Heyma A., van Eck, E., van der Meijden, A. (2015)
Sligte H., Heyma A., van Eck, E., van der Meijden, A. (2015) De Netwerkschool Onderzoek naar werkzame bestanddelen voor vernieuwing van het middelbaar beroepsonderwijs Kohnstamm Instituut SEO Economisch
Nadere informatieCodesign als adviesstrategie bij curriculumontwikkeling: Fasen, hoofdvragen, belangrijkste activiteiten, beoogde resultaten en succesfactoren
Codesign als adviesstrategie bij curriculumontwikkeling: Fasen, hoofdvragen, belangrijkste activiteiten, beoogde resultaten en succesfactoren Ineke van den Berg, Magda Ritzen & Albert Pilot Universiteit
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag
Nadere informatieInvloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting
xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het
Nadere informatieKwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017
Kwaliteitscode - Vlaanderen 2015-2017 Situering van de Kwaliteitscode Afstemming op Europese referentiekaders De regie-pilots De uitgebreide instellingsreview In de periode 2015-2017 krijgen de universiteiten
Nadere informatieAOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren
Het forum AOS docentonderzoek Rapporteren en presenteren Wanneer is je onderzoek geslaagd? Evalueren en beoordelen Oefening 4 (pagina 316 of 321) Rapporteren en presenteren Verspreiding van resultaten
Nadere informatieBEGELEIDINGSNOODZAAK
SAMENVATTING VASTSTELLEN BEGELEIDINGSNOODZAAK IN DE PRAKTIJK Maria J.E. Schouten MSc., dr. Karen Nieuwenhuijsen, drs. Saskia Andriessen, Stefan van der Veen MSc, prof. dr. Monique H.W. Frings- Dresen Financiering
Nadere informatieSSamenvatting. 1. Introductie
S 1. Introductie PowerPoint is niet meer weg te denken bij presentaties. Het programma kende wereldwijd meer dan 200 miljoen gebruikers in 2012. Sommigen wenden het aan voor hun colleges, anderen voor
Nadere informatieDoelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel
Doelen Praktijkonderzoek Hogeschool de Kempel Auteurs: Sara Diederen Rianne van Kemenade Jeannette Geldens i.s.m. management initiële opleiding (MOI) / jaarcoördinatoren 1 Inleiding Dit document is bedoeld
Nadere informatieTeaching, Learning & Technology
Symposium over didactische inzet van video Zac Woolfitt/Iris Sutherland/Richard Kragten Teaching, Learning & Technology Miniconferentie Inholland innoveert Overzicht Presentatie 1 Zac Woolfitt Presentatie
Nadere informatiewaarom? externe drivers Technologie Digitalisering Globalisering
waarom? externe drivers 1 Technologie Digitalisering Globalisering Wat zijn de dominante factoren die leren en werken veranderen in de 21ste eeuw? externe drivers Voortgaande digitalisering veroorzaakt
Nadere informatieEen voorbeeld van een schoolprogramma gericht op preventie van overgewicht in Nederland: het DOiT programma
7 Samenvatting 8 Dit proefschrift beschrijft de voorbereiding op de landelijke implementatie van het Dutch Obesity Intervention in Teenagers (DOiT) programma. Daarnaast wordt de evaluatie beschreven die
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties
Nederlandse samenvatting (Summary in Dutch) Het managen van weerstand van consumenten tegen innovaties De afgelopen decennia zijn er veel nieuwe technologische producten en diensten geïntroduceerd op de
Nadere informatieVragen pas gepromoveerde
Vragen pas gepromoveerde dr. Maaike Vervoort Titel proefschrift: Kijk op de praktijk: rich media-cases in de lerarenopleiding Datum verdediging: 6 september 2013 Universiteit: Universiteit Twente * Kun
Nadere informatieSCAN. in kwaliteitsvol toetsen
SCAN in kwaliteitsvol toetsen Instructies Overloop en beoordeel de concrete indicatoren van valide, betrouwbaar, transparant, efficiënt en/of leerrijk toetsen voor het geheel van toetsen/ de toets van
Nadere informatieWorkshop Viewbrics: Kijken om vakoverstijgende (21e eeuwse) vaardigheden beter te beoordelen
Workshop Viewbrics: Kijken om vakoverstijgende (21e eeuwse) vaardigheden beter te beoordelen Track Onderwijsacademie voor VO-docenten 26 Januari 2017 Nationale Onderwijstentoonstelling (NOT) dr. Ellen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/41478 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Hei, Miranda de Title: Collaborative learning in higher education : design, implementation
Nadere informatieVragen werken beter bij onderwijsvernieuwing dan modellen
Vragen werken beter bij onderwijsvernieuwing dan modellen Over het verschil tussen ontwerpen in de theorie en in de praktijk Een interview met Adam Handelzalts; onderzoeker en docent aan de vakgroep Curriculumontwerp
Nadere informatieCommunication and Performance
10. Samenvatting Onderzoeksvragen en theoretisch achtergrond Innovatieactiviteiten zijn cruciaal voor bedrijven en vormen de basis voor hun overleven. 130 jaar geleden werden de eerste bedrijfsmatig geplande
Nadere informatieICT & Beginnende geletterdheid: Richtlijnen voor het pabo-curriculum
ICT & Beginnende geletterdheid: Richtlijnen voor het pabo-curriculum Nelleke Belo, Susan McKenney & Joke Voogt 08/01/15 VELON Conferentie 11-03-2014 1 ICT & Onderwijs Trends en discussies in Nederland
Nadere informatieDit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.
Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met
Nadere informatieSamenvatting Hoofdstuk 1
Samenvatting Dit proefschrift onderzocht manieren om community ontwikkeling in opleidingsscholen te stimuleren. De vier studies leverden inzichten op in de manier waarop docentenin-opleiding (dio s) samenwerken
Nadere informatieMarleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden
HANDOUT SCENARIO-ONTWIKKELING Marleen van de Westelaken Vincent Peters Informatie over Participatieve Methoden SCENARIO-ONTWIKKELING I n h o u d Scenario-ontwikkeling 1 1 Wat zijn scenario s? 1 2 Waarom
Nadere informatieHet weblog als instrument voor reflectie op leren en handelen: Een verkennende studie binnen de eerste- en tweedegraads lerarenopleiding 1
Weblogs 1 Het weblog als instrument voor reflectie op leren en handelen: Een verkennende studie binnen de eerste- en tweedegraads lerarenopleiding 1 Iwan Wopereis Open Universiteit Nederland Peter Sloep
Nadere informatievanuit de technische en organisatorische omgeving, werk-verdeling, budget, planning, en hergebruik van componenten. Het documenteren van SA dient
9 Samenvatting Software heeft vooruitgang in veel vakgebieden mogelijk gemaakt en heeft een toenemend invloed op ons leven en de samenleving in zijn geheel. Software wordt gebruikt in computers, communicatienetwerken,
Nadere informatieDe begeleidings- en beoordelingstrajecten zijn schriftelijk vastgelegd en te raadplegen door anderen. ILS en Radboud Docenten Academie.
Rapportageformat Instrument Keurmerk HAN ILS en samenwerkingsscholen Versie VO, oktober 2014 Standaard 1. De samenwerkingsschool in relatie tot de kwaliteit van de leerwerkomgeving van de lerende Deze
Nadere informatieStudents Voices (verkorte versie)
Lectoraat elearning Students Voices (verkorte versie) Onderzoek naar de verwachtingen en de ervaringen van studenten, leerlingen en jonge, startende leraren met betrekking tot het leren met ICT in het
Nadere informatieSamenvatting (Dutch summary)
Parenting Support in Community Settings: Parental needs and effectiveness of the Home-Start program J.J. Asscher Samenvatting (Dutch summary) Ouders spelen een belangrijke rol in de ontwikkeling van kinderen.
Nadere informatie21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs. stand van zaken en toekomstige mogelijkheden. Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015
21 e eeuwse vaardigheden in het onderwijs stand van zaken en toekomstige mogelijkheden SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling Petra Fisser VELON-studiedag Breda, 13 november 2015 SLO, nationaal
Nadere informatieStudenten en leerkrachten leren praktijkgericht onderzoek doen. Anje Ros, Lector Leren & Innoveren Anja van Wanrooij, Basisschool Het Mozaïek
Studenten en leerkrachten leren praktijkgericht onderzoek doen Anje Ros, Lector Leren & Innoveren Anja van Wanrooij, Basisschool Het Mozaïek Tijdschema Inleiding Anje (15 minuten) Praktijk casus Anja (10
Nadere informatieDe mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie
De mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie Zou je door een andere focus en een andere manier van denken de kans op succes kunnen verhogen? In het praktijkonderzoek verschil
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Dit proefschrift gaat over de invloed van inductieprogramma s op het welbevinden en de professionele ontwikkeling van beginnende docenten, en welke specifieke kenmerken van inductieprogramma s daarvoor
Nadere informatieFeedback conceptvisie REKENEN & WISKUNDE
Feedback conceptvisie REKENEN & WISKUNDE Reactieformulier Curriculum.nu visie Negen ontwikkelteams, leraren en schoolleiders werken aan de actualisatie van het curriculum voor alle leerlingen in het primair
Nadere informatiePraktijkkennis boven tafel halen. Daan Andriessen Jubileum congres Design Science Research Group 3 november 2011 Hogeschool Utrecht
Praktijkkennis boven tafel halen Daan Andriessen Jubileum congres Design Science Research Group 3 november 2011 Hogeschool Utrecht Ontwerpgericht onderzoek Nieuwe Bestaande oplossingen oplossingen Fase
Nadere informatieCompetentie reflectie van het eerste jaar.
Competentie reflectie van het eerste jaar. In dit document word beschreven welk competentie niveau( s) ik behaald heb in het eerste jaar. Met daarbij de manier waarop en aantoning in de vorm van een cijfer
Nadere informatieEVALUATIE PLAN. {Voeg naam programma in} Evaluatie plan voor {tijdsperiode in jaren} Gemaakt door: {voeg in namen van auteurs en naam van organisatie}
Bijlage 3 89 EVALUATIE PLAN {Voeg naam programma in} Evaluatie plan voor {tijdsperiode in jaren} Gemaakt door: {voeg in namen van auteurs en naam van organisatie} {Datum} 90 Introductie Introduceer hier
Nadere informatieRealisatie. Indienersbrochure DE PILOTSTARTER. Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening
Realisatie Indienersbrochure DE PILOTSTARTER Platform voor pilots over de vernieuwing van gemeentelijke informatievoorziening DE PILOTSTARTER Werk je ook aan innovaties om gemeentelijke dienstverlening
Nadere informatieHet Ontwikkelteam Digitale geletterdheid geeft de volgende omschrijving aan het begrip digitale technologie:
BIJGESTELDE VISIE OP HET LEERGEBIED DIGITALE GELETTERDHEID Digitale geletterdheid is van belang voor leerlingen om toegang te krijgen tot informatie en om actief te kunnen deelnemen aan de hedendaagse
Nadere informatieOnderzoek Meesterstuk HOGESCHOOL DE KEMPEL
Onderzoek Meesterstuk HOGESCHOOL DE KEMPEL Dinsdag 5 maart 2013 TUO K3 Onderzoek meesterstuk Projectplan: In studiejaar 2011-2012 is op basis van ervaringen met onderzoek in het CP3 programma het nieuwe
Nadere informatieDe student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen.
Competentie 1: Creërend vermogen De student kan vanuit een eigen idee en artistieke visie een concept ontwikkelen voor een ontwerp en dat concept tot realisatie brengen. Concepten voor een ontwerp te ontwikkelen
Nadere informatieWordt Lesson Study lessenstudie? Onderzoek naar de effectiviteit en bruikbaarheid van Lesson Study in de Nederlandse context
Wordt Lesson Study lessenstudie? Onderzoek naar de effectiviteit en bruikbaarheid van Lesson Study in de Nederlandse context Siebrich de Vries, Gerrit Roorda & Klaas van Veen 9 mei 2017 Professionaliseringsaanbod
Nadere informatieMobiel woordjes verwerven en leren in en buiten de les. Verantwoording Profielproduct ontwikkelaar
Mobiel woordjes verwerven en leren in en buiten de les Verantwoording Profielproduct ontwikkelaar Student: Jaury de Jong Studentnummer: 10129634 School: Amstelveen College Opdrachtgever: Helen Vogelpoel
Nadere informatieValidatie schattingsmethodiek Defensie. Rapportage Klankbordgroep
Validatie schattingsmethodiek Defensie Rapportage Klankbordgroep 21 december 2011 Rapportage Klankbordgroep Inleiding / Samenvatting De Klankbordgroep heeft op verzoek van het ministerie van Defensie toezicht
Nadere informatieEVALUATIE PLAN. {Voeg naam GB programma in} Gemaakt door: {voeg in namen van auteurs en naam van organisatie} {Datum}
EVALUATIE PLAN {Voeg naam GB programma in} Evaluatie plan voor {tijdsperiode in jaren} Gemaakt door: {voeg in namen van auteurs en naam van organisatie} {Datum} 1 Introductie Introduceer hier de onderdelen
Nadere informatiePaper beschrijft het probleem (de wens) en motiveert de keuze hiervoor, zij het enigszins schetsmatig.
Paper 1 Ontwerpplan Criterium Onvoldoende Voldoende Ruim voldoende Excellent Probleembeschrijving Paper maakt niet duidelijk welk probleem (welke wens) centraal staat en om welke reden. Paper beschrijft
Nadere informatieSamenvatting. Inleiding
Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.
Nadere informatieOpdrachten speciaal herontworpen voor eerstejaars studenten
Opdrachten speciaal herontworpen voor eerstejaars studenten Auteur: Dick Vrenssen, docent pedagogiek psychologie onderwijskunde, Fontys Hogeschool Kind en Educatie In het schooljaar 2013/ 2014 heeft het
Nadere informatieOnderzoek met effect! Hoe kan onderzoek op school leiden tot betere innovaties? Anje Ros Lector Fontys Hogescholen Sr onderzoeker KPC Groep
Onderzoek met effect! Hoe kan onderzoek op school leiden tot betere innovaties? Anje Ros Lector Fontys Hogescholen Sr onderzoeker KPC Groep Drie beelden over onderzoek Het verdwijnt altijd in de onderste
Nadere informatieInhoudsopgave. 1. Inleiding...3. 4. Eisen aan competentiemodellen...14
Deel I INTRODUCTIE IN COMPETENTIES EN COMPETENTIEMODELLEN 2. Een korte geschiedenis...4 2.1 De 20ste eeuw... 4 2.2 Kerncompetenties... 6 3. Het begrip competentie...9 3.1 Het competentiebegrip gedefinieerd...
Nadere informatieEvalueren van de kwaliteit van onderzoek
Evalueren van de kwaliteit van onderzoek Een aanpak voor zelfevaluatie van nauwkeurigheid, betrouwbaarheid en validiteit door vwo-leerlingen bij onderzoek in de bètavakken Promotieonderzoek in kader van
Nadere informatiePORTFOLIO Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) Naam : Functie : Faculteit : Instituut : Telefoonnummer : Datum :
PORTFOLIO Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) Naam : Functie : Faculteit : Instituut : Email : Telefoonnummer : Datum : 1 Inhoud Onderwijscv... 3 1. Onderwijsvisie... 7 2. Didactisch ontwerp en uitwerking
Nadere informatieRaadsvoorstel. 3. Inleiding
Raadsvoorstel Agenda nr. 6 Onderwerp: Reactie geven op de onderzoeksvraagstelling en uitwerking daarvan voor de evaluatie van de Metropoolregio Eindhoven Soort: Besluitvormend Opsteller: J. v.d. Kolk Portefeuillehouder:
Nadere informatieUitwerkingen hoofdstuk 5
Uitwerkingen hoofdstuk 5 Oefening 1 Het beoordelen van de keuze voor methoden van dataverzameling Freek richt zich met zijn dataverzameling alleen op de verpleegkundigen in het ziekenhuis. Hij had echter
Nadere informatieWerkplan vakverdieping kunstvakken
Werkplan vakverdieping kunstvakken 2012-2013 algemene gegevens Naam: Klas: Nanda ten Have VR3C Gekozen vakverdieping: Beeldend onderwijs Persoonlijke leerdoel gekoppeld aan de vakcompetenties of gericht
Nadere informatieFormat met toelichting
Format met toelichting Volledige naam (en afkorting) Dit vind ik ervan! 2.0 Eigenaar Platform Dit vind ik ervan! Bestaande uit Cordaan, Philadelphia en Siza In gebruik sinds 1 januari 2015 Referenties/documentatie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Docenten in het hoger onderwijs zijn experts in wát zij doceren, maar niet noodzakelijk in hóe zij dit zouden moeten doen. Dit komt omdat zij vaak weinig tot geen training hebben gehad in het lesgeven.
Nadere informatieShaking up the Cost Benefit Analysis process. Issues and directions for improvement when assessing integrated spatial transport plans through a cost
Shaking up the Cost Benefit Analysis process. Issues and directions for improvement when assessing integrated spatial transport plans through a cost benefit analysis E. Beukers Samenvatting Het maatschappelijke
Nadere informatieAMFORS. Pilot met projectiesysteem. Mei 2018
AMFORS Pilot met projectiesysteem Mei 2018 Vraag/doelstellingen Vaststellen van effecten op inzetbaarheid van medewerkers door operator support systeem: Verwachte effecten op productiviteit en kwaliteit?
Nadere informatieToetsbekwaamheid BKE november 2016
Toetsbekwaamheid BKE november 2016 De Basiskwalificatie Examinering heeft als doel de hbo-toetspraktijk te versterken. Een belangrijk aspect in die toetspraktijk is het gesprek over toetsing: het vragen/
Nadere informatieVoorwoord. Nienke Meijer College van Bestuur Fontys Hogescholen
3 Voorwoord Goed onderwijs is een belangrijke voorwaarde voor jonge mensen om uiteindelijk een betekenisvolle en passende plek in de maatschappij te krijgen. Voor studenten met een autismespectrumstoornis
Nadere informatieHet werkplan. algemene gegevens. gekozen onderwerp
Het werkplan algemene gegevens Naam: Manon Oonk Klas: Vr3C gekozen onderwerp Korte beschrijving van het gekozen onderwerp: Mijn opdracht is om de herfstkinderen in de kleutergroep extra uitdaging te bieden
Nadere informatieDigitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan
Digitale geletterdheid en de lerarenopleidingen, een ontwikkelplan SLO nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling VELON conferentie Brussel, 4 februari 2016 Petra Fisser, Monique van der Hoeven, Sigrid
Nadere informatieMedewerker onderwijsontwikkeling
Medewerker onderwijsontwikkeling Doel Ontwikkelen van en adviseren over het onderwijsbeleid en ondersteunen bij de implementatie en toepassing ervan, uitgaande van de geformuleerde strategie van de instelling/faculteit
Nadere informatieSamenvatting Onderzoek Pilot ISO Milieuprestatiemeting
Samenvatting Onderzoek Pilot ISO 14001 Milieuprestatiemeting 28 november 2018 door Mart van Assem N181101 VERSI E 28 NOVEMB ER 2018 SAMENVATTING ONDERZOEK PILOT ISO 14001 MILIEUPRESTATIEMETING 1 1 Achtergrond
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Feedforward en beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase studiejaar 2014-2015 VT-DT Feedforwardformulier afstudeeronderzoek:
Nadere informatieRAPPORT JAARLIJKS ONDERZOEK OBS DE MEANDER
RAPPORT JAARLIJKS ONDERZOEK OBS DE MEANDER School : OBS De Meander Plaats : Delfgauw BRIN-nummer : 28CZ Onderzoeksnummer : 90721 Datum schoolbezoek : 16 januari 2007 Datum vaststelling : 7 mei 2007 INHOUDSOPGAVE
Nadere informatieRapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.
Samenvatting Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. In 2007 is de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) opgericht, het
Nadere informatieDe human resources van werknemers met een chronische aandoening: maak er gebruik van
De human resources van werknemers met een chronische aandoening: maak er gebruik van Dr. Joke Haafkens, Amsterdams Instituut voor Arbeidsstudies, UvA j.a.haafkens@uva.nl Inleiding workshop 1. Context 2.
Nadere informatieBijlage V. Bij het advies van de Commissie NLQF EQF. Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en Dublin descriptoren.
Bijlage V Bij het advies van de Commissie NLQF EQF Tabel vergelijking NLQF-niveaus 5 t/m 8 en. Tabel ter vergelijking NLQF niveaus 5 t/m 8 en Dublindescriptoren NLQF Niveau 5 Context Een onbekende, wisselende
Nadere informatiehoe worden innovatieve, grote en complexe schepen in de praktijk ontwikkeld?
xiv Samenvatting In de scheepsontwerp industrie en specifiek in de ontwikkeling van grote, complexe en innovatieve schepen spelen ervaren scheepsontwerpers een belangrijke rol in het organiseren en structureren
Nadere informatie1 en 2 oktober 2013. Bezoek aan Groningen
1 en 2 oktober 2013 Bezoek aan Groningen programma 1-2 oktober 2013 www.cultuurindespiegel.be 1. Stavaza van CIS Nederland 2. Emiel Copini (14-18jaar) en Theisje van Dorsten (4-10 jaar) 3. Astrid Rass
Nadere informatieDe Toetsing Getoetst in definities
De Toetsing Getoetst in definities Kenniscentrum Kwaliteit van Leren Tamara van Schilt-Mol 2016 Extra definities Kwaliteitscriteria Bij het vaststellen van kwaliteitscriteria gaat over de vraag welke visie
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4.
Samenvatting In 2012 zijn door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport buurtsportcoaches (BSC es) geïntroduceerd. Deze BSC es hebben als doel mensen te stimuleren meer te gaan bewegen. Deze
Nadere informatieRUBRICS LA 2 UITDAGEND ONTWERPEN
RUBRICS LA 2 UITDAGEND ONTWERPEN Criterium 1: De principes die ten grondslag liggen aan onderwijskundige ontwerpmodellen en aan de toepassing er van kunnen verantwoorden (30 1.1 laat zien dat hij/zij de
Nadere informatieLaag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten
Blooms taxonomie Laag Vaardigheden Leerdoelen Formulering van vragen /opdrachten Evalueren Evalueren = de vaardigheid om de waarde van iets (literatuur, onderzoeksrapport, presentatie etc) te kunnen beoordelen
Nadere informatieBijlagen ( ) Eisen aan het onderzoeksvoorstel
Bijlagen (2008-2009) Eisen aan het onderzoeksvoorstel Het onderzoeksvoorstel dat na vier weken bij de begeleider moet worden ingediend omvat een (werk)titel, een uitgewerkte probleemstelling (die een belangrijke
Nadere informatieTake-home toets: Kwalitatief onderzoek
vrijdag 18 januari 2013 Take-home toets: Kwalitatief onderzoek Naam: Lisa de Wit Studentnummer: 500645721 Klas: LV12-2G1 Vak: Kwalitatief onderzoek Docent: Marjoke Hoekstra 1 Inleiding Voor het vak: Kwalitatief
Nadere informatieSummery. Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers
ummery amenvatting Effectiviteit van een interventieprogramma op arm-, schouder- en nekklachten bij beeldschermwerkers 207 Algemene introductie Werkgerelateerde arm-, schouder- en nekklachten zijn al eeuwen
Nadere informatieSAMENVATTING (Summary in Dutch)
SAMENVATTING (Summary in Dutch) Dit proefschrift beschrijft de resultaten van een onderzoek naar computerondersteuning bij het opstellen van dienstroosters voor het verplegend personeel in de intramurale
Nadere informatieHet implementeren van een value-model als kader voor innovatie in de gezondheidszorg: Productontwikkeling van testapparaten in de medische sector.
Het implementeren van een value-model als kader voor innovatie in de gezondheidszorg: Productontwikkeling van testapparaten in de medische sector. De ontwikkeling van een Value Creation Strategy. DOVIDEQ
Nadere informatieBEGRIP VAN BEWIJS. vrije Universiteit amsterdam. Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk. Vragenlijst. Herman Schalk
Instituut voor Didactiek en Onderwijspraktijk BEGRIP VAN BEWIJS Herman Schalk Vragenlijst Toelichting bij de vragenlijst p. 3 Vragen bij de elementen van begrip van bewijs p. 4 vrije Universiteit amsterdam
Nadere informatieOntwerpen en succesvol inzetten van je (digitale) leeromgeving
Ontwerpen en succesvol inzetten van je (digitale) leeromgeving Wim De Boer Bloomwise.nl donderdag 25 januari Onderwijs- en inspiratiedag : Onderwijsinnovatie en technologie Programma Visie op onderwijs
Nadere informatieRisico s in grondexploitatie. Gemeente Súdwest-Fryslân. Rekenkamer Súdwest-Fryslân. Maart 2012
Risico s in grondexploitatie Gemeente Súdwest-Fryslân Rekenkamer Súdwest-Fryslân Maart 2012 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1: Opzet van onderzoek 2 Hoofdstuk 1: Opzet van onderzoek 1.1 Inleiding en aanleiding
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Feedforward en beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase studiejaar 2014-2015 VT-DT Beoordelingsformulier afstudeeronderzoek:
Nadere informatieInleiding Deel I. Ontwikkelingsfase
Inleiding Door de toenemende globalisering en bijbehorende concurrentiegroei tussen bedrijven over de hele wereld, de economische recessie in veel landen, en de groeiende behoefte aan duurzame inzetbaarheid,
Nadere informatieLesson Study: Effectief en bruikbaar in het Nederlandse onderwijs?
Lesson Study: Effectief en bruikbaar in het Nederlandse onderwijs? NRO-project 405-15-726 Siebrich de Vries, Gerrit Roorda, Klaas van Veen ORD, 28 juni 2017 1. Aanleiding Inhoud presentatie 2. Wat is Lesson
Nadere informatieONDERZOEK ALS EFFECTIEVE INTERVENTIE OM DE PRAKTIJK TE VERSTERKEN MARCO SNOEK
ONDERZOEK ALS EFFECTIEVE INTERVENTIE OM DE PRAKTIJK TE VERSTERKEN MARCO SNOEK Onderwijs ontwikkeling 2 INHOUD Onderzoek als impuls voor onderwijsontwikkeling? Wat weten we over onderwijsontwikkeling? De
Nadere informatieDe curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden:
Marco Snoek over de masteropleiding en de rollen van de LD Docenten De curriculum van de masteropleiding PM MBO kan op verschillende niveau s bekeken worden: Het intended curriculum : welke doelen worden
Nadere informatieDe Taxonomie van Bloom Toelichting
De Taxonomie van Bloom Toelichting Een van de meest gebruikte manier om verschillende kennisniveaus in te delen, is op basis van de taxonomie van Bloom. Deze is tussen 1948 en 1956 ontwikkeld door de onderwijspsycholoog
Nadere informatieOntwerpen van een instrument voor de collegiale screening van kennistoetsen
Jan Adema Karin J. Gerritsen-van Leeuwenkamp MSc Dr. Gerard J.J.M. Straetmans NVE Nunspeet, 10 november 2016 Ontwerpen van een instrument voor de collegiale screening van kennistoetsen Inleiding Kwaliteit
Nadere informatieFeedback conceptvisie DIGITALE GELETTERDHEID
Feedback conceptvisie DIGITALE GELETTERDHEID Negen ontwikkelteams, leraren en schoolleiders werken aan de actualisatie van het curriculum voor alle leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs. Dit
Nadere informatie