Een veilig sportklimaat voor iedereen

Transcriptie

1 Een veilig sportklimaat voor iedereen Is uw hockeyvereniging wel zo open en veilig voor iedereen? Uitgave januari 15 KNHB

2 Workshop een veilig sportklimaat voor iedereen Inleiding Sportiviteit & Respect Homoacceptatie

3 Inleiding Sport is voor iedereen Geen vanzelfsprekendheid Hoe creëer je als vereniging een veilige omgeving voor iedereen? VSK aanbod

4 Homoacceptatie Voorbeelden: Ervaring Thijs Smeenk in het voetbal Zelf ervaringen?

5 Homoacceptatie bespreekbaar maken Wat kan je als verenigingsbestuurder doen? 1. Neem het op in beleid ; beleids- en procesrol 2. Draag het uit ; communicatierol 3. Geef het goede voorbeeld ; voorbeeldrol 4. Corrigeer anderen ; weerbaarheidsrol

6 1. Beleids- en procesrol Stel als vereniging gedragsregels op die de vereniging wil uitdragen Verwerk hierin dat bepaalde scheldwoorden niet worden geaccepteerd Stel een vertrouwenscontactpersoon aan en laat leden weten hoe deze persoon te benaderen is en voor wat

7 2. Communicatierol Benoem S&R, waaronder homoacceptatie tijdens teambijeenkomsten Geef aandacht aan het onderwerp op de diverse communicatiemiddelen van de vereniging

8 3. Voorbeeldrol Maak homoacceptatie bespreekbaar binnen de vereniging Benoem het tijdens vergaderingen, beschrijf het in bestaande reglementen en beleid. Maak altijd duidelijk dat iedereen welkom is. Wees je bewust van je eigen opmerkingen en gedrag Maak geen grappen over mensen die anders zijn

9 4. Weerbaarheidsrol Corrigeer spelers, toeschouwers, ouders wanneer ze bepaalde kwetsende scheldwoorden gebruiken

10 Aan de slag Meer informatie is te vinden op de site van NOC*NSF, JBF Contact opnemen met KNHB; Stappenplan opstellen binnen je vereniging

11 ! Factsheet sport en homo- accepta/e! Het probleem Homo wordt in teamsporten vaak als scheldwoord gebruikt.de hetero- norm komt (onbewust) tot uitdrukking in grappen, in afwijzing van niet- mannelijk gedrag, verbaal geweld en/of spreekkoren. Dit maakt dat homo- en biseksuele mannen zich buitengesloten voelen. Veel sportbestuurders, vrijwilligers en sporters denken dat ze voldoende tolerant zijn. Als iemand uit de kast komt zal het wel geen probleem zijn. Poten(ële homo- en biseksuele teamsporters ervaren vooral gepercipieerde drempels (angst voor uitsluifng, homo- onvriendelijke grappen, verzwijgen van seksuele oriëntafe of ontwijkend gedrag van teamleden of omstanders). Huidige sporters ervaren deze drempels minder (MoFvacFon, 2011).! Waar gaat het over? Het gaat over de toekomst van sporten in georganiseerd verband: 1) iedereen moet zichzelf kunnen zijn, 2) iedereen moet de sport kunnen beoefenen waarin hij/zij plezier in heem en 3) iedereen moet plezier hebben in de omgang met teamgenoten. Om te bereiken dat homo- en biseksuelen vrij kunnen sporten is acceptafe nodig door de meerderheid. Het gaat dus niet over homo s, over homoseksualiteit of over het bestrijden van homofobie. Ook gaat het niet om het uit de kast laten komen van homoseksuele sporters (rolmodellen). Het gaat om accepta(e en de organisa(e ervan door de vereniging.! Wie gaat het aan? Het is vooral een probleem voor jongeren (12-26) die worstelen met hun seksuele gevoelens; de helm van hen overweegt zelfmoord (SCP, 2012) Sporters hebben homo- en biseksuele gevoelens (10% van alle Nederlanders). Een kwart van hen past het gedrag aan om negafeve reacfes te voorkomen en de helm is getuige geweest van vervelende opmerkingen over homoseksuelen (SCP, 2012).! Wat levert homo- accepta/e op? Een veilig en open sportklimaat in het voetbal voor homo- en biseksuelen. Sport is gebaat bij de deelname van iedereen, ongeacht leemijd, azomst, huidskleur, religie of seksuele voorkeur. Iedereen moet zichzelf kunnen zijn en kunnen presteren naar vermogen.! Hoe organiseer je accepta/e? AcceptaFe begint met een gedragsverandering van de meerderheid, zij die om de kast heen staan. De John Blankenstein FoundaFon (JBF) staat een aanpak voor waarin homo- acceptafe een onderdeel is v van Naar een veiliger sportklimaat. In het uitdragen van acceptafe staat de liefde voor de sport en het sportklimaat voorop. Een open en veilig sportklimaat vergt de inzet van zowel verenigingen als bond. AcceptaFe neem je het beste op in de bestaande clubprakfjk: in het respecteren van gedragsregels, het uitdragen dat homoseksuelen welkom zijn door coaches, spelers en bestuurders, elkaar durven corrigeren bij verbaal geweld, bespreekbaar maken in de club. De JBF ondersteunt verenigingen in het hele land om homo- acceptafe bespreekbaar te maken, met advies, huiskamergesprekken, workshops. 28 sep 2014!

12 Ondersteuning van jouw vereniging Als vereniging draag je al bij aan de acceptatie van seksuele diversiteit door deze bespreekbaar te maken. Vraag aan de leden wat er speelt. Worden er bijvoorbeeld vervelende grappen en opmerkingen gemaakt over homoseksualiteit? Benoem het thema ook in het bestaande reglement en beleid en treedt op bij ongewenst gedrag. Zo kun je als vereniging heel makkelijk bijdragen aan de acceptatie van homoseksualiteit. Voor advies kan jouw vereniging terecht bij de Gay Union Through Sports (GUTS) en de John Blankenstein Foundation (JBF). Zij zijn deskundig op het gebied van homoacceptatie in de sport en bieden (meestal kosteloos) ondersteuning op maat. Het is toch gek dat we homoseksualiteit in onze familiekring en vrienden gewoon vinden, maar dat in de kantine en kleedkamers er een soort van kramp omheen hangt. Uitsluiting van homo s is niet meer van deze tijd. De teamprestatie en de band met elkaar, daar gaat het om. Karin Nederpelt-Blankenstein, voorzitter John Blankenstein Foundation Wil je als vereniging meer informatie of wil je graag ondersteuning? Neem dan contact op via info@alliantie-gelijkspelen.nl. Sommige verenigingen zijn al bekend met Sportiviteit & Respect, Seksuele Intimidatie of Naar een Veiliger Sportklimaat. Het thema seksuele diversiteit kan heel goed in deze programma s worden geïntegreerd. Met vragen over deze programma s kun je bij de sportbond terecht. Ook kan de bond je helpen bij het aanstellen van een vertrouwens(contact)persoon. Hizkia Blanken maakt deel uit van een zaalvoetbalteam. Ik voel me thuis in dit team. We gaan leuk met elkaar om en ook mijn vriend is hier hartstikke welkom. Foto: Istock Christopher Futcher Als NOC*NSF vinden wij dat iedereen met plezier en in een veilige omgeving moet kunnen sporten. Het is de verantwoordelijkheid van alle bestuurders, trainers, vrijwilligers, sporters en toeschouwers in de sport om deze veilige omgeving te creëren. Vanzelfsprekend ook voor homoseksuelen, lesbiennes en biseksuelen. André Bolhuis, voorzitter NOC*NSF De Alliantie Gelijkspelen bestaat uit: Gay Union Through Sports (GUTS), NOC*NSF, Nederlandse Sport Alliantie (NSA), John Blankenstein Foundation (JBF), COC Nederland en Movisie. Samen bevorderen zij de acceptatie van homo- en biseksuelen, lesbiennes en transgenders in de sport. De Alliantie Gelijkspelen heeft de steun van het Ministerie van OCW en het Ministerie van VWS. Onze vereniging is er voor iedereen. Ook voor homo s. Het programma Naar een veiliger sportklimaat is opgezet om gewenst gedrag te stimuleren en ongewenst gedrag in en rondom sport aan te pakken. Dit moet ervoor zorgen dat iedereen met plezier en in een veilige omgeving kan sporten, vanzelfsprekend ook homoseksuelen, lesbiennes en biseksuelen. Het programma Naar een veiliger sportklimaat wordt uitgevoerd door de sportbonden en NOC*NSF (met KNVB, KNHB en NOC*NSF als voortrekkers) en heeft de steun van het Ministerie van VWS, het Ministerie van Veiligheid en Justitie, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en de MOgroep. Deze folder is een bewerking van de handreiking Onze club is er voor iedereen, ook voor homo s, ontwikkeld door de John Blankenstein Foundation. Foto: William Moore

13 Sport is van iedereen. Daarom is het belangrijk dat iedereen met plezier kan sporten en zich thuis voelt in een vereniging. Ongeacht leeftijd, geslacht, etniciteit, seksuele voorkeur en geloof. Dit is voor homoseksuelen, lesbiennes en biseksuelen nog niet altijd vanzelfsprekend. Zij voelen zich niet altijd thuis in een vereniging en worden soms letterlijk uitgesloten. Hiervan ben je je misschien niet bewust. Lees in deze folder wat jij kunt doen om een leuke en veilige sportomgeving te creëren voor iedereen. Onze vereniging is er voor iedereen. Ook voor homo s. Statement Onze vereniging is er voor iedereen Onze vereniging vindt dat: - iedereen welkom is. - er een veilig sportklimaat moet zijn waarin iedereen welkom is, zich thuis voelt en met plezier kan sporten. Ongeacht leeftijd, geslacht, etniciteit, seksuele voorkeur en geloof. - iedereen binnen de vereniging verantwoordelijk is voor het creëren van een veilige en prettige sportomgeving en een respectvolle omgang met elkaar. TIP verwerk deze tekst in het bestaande reglement en beleid en/of hang deze tekst op in de kantine. Het gaat mij maar om één ding: dat ik kan zijn wie ik ben, dan voel ik me prettiger en presteer ik beter. Dit geldt niet alleen in de sport, maar net zo goed op school en op het werk. Marleen van Iersel, beachvolleybalster GEEF HET GOEDE VOORBEELD Maak homoacceptatie bespreekbaar binnen de vereniging. Benoem het tijdens vergaderingen en beschrijf het in het bestaande reglement en beleid. Maak duidelijk dat iedereen welkom is, ook homoseksuele, lesbische en biseksuele leden. Wees je bewust van je eigen opmerkingen en gedrag. Maak geen grappen en vervelende opmerkingen over mensen die anders zijn, zo sluit je niemand (onbewust) uit. NEEM HET OP IN BELEID Spreek af dat (scheld)woorden zoals homo, pot en mietje niet worden geaccepteerd. Verwerk het statement Onze vereniging is er voor iedereen (tekst staat links) in het bestaande reglement en beleid. Bespreek de gedragsregels met elk nieuw clublid. Stel een vertrouwens(contact)persoon aan die ook aandacht heeft voor de acceptatie van homoseksualiteit. Laat alle leden weten hoe ze deze vertrouwens(contact)persoon kunnen benaderen. Wat kan ik doen? DRAAG HET UIT Trainers en jeugdleiders vertellen aan het begin van elk seizoen aan hun pupillen dat de vereniging vanzelfsprekend ook homoseksualiteit accepteert. Ouders roepen in het clubblad andere ouders op om hun kinderen, de tegenstanders en de scheidsrechters niet af te branden. Laat in het clubblad of website ook homoseksuele leden aan het woord. Leg deze folder in de kantine zodat iedereen in de vereniging kan lezen wat hij of zij kan doen. CORRIGEER ANDEREN Roep (mede)sporters, ouders en supporters op om scheldwoorden terug te nemen. Corrigeer ouders langs de kant die hun kinderen aanmoedigen met scheldwoorden. Maak duidelijk dat dit binnen de vereniging niet wordt geaccepteerd, omdat opmerkingen onbedoeld kwetsend kunnen zijn. Als iedereen zichzelf kan zijn, wordt de sport alleen nog maar mooier. Minke Booij, oud-hockeyinternational

14 Verhalen in de sport # 1, maart % ziet het probleem niet Rob Schuitema van hockeyvereniging hdm ontdekte verborgen angsten Ik had al enige homo s en lesbiennes in mijn vriendenkring, dat is voor mij vanzelfsprekend. Maar bij hdm was ik er nog nooit één tegen gekomen. Ik was ervan overtuigd dat homoseksualiteit in onze familie-vereniging geen issue was, totdat ik me er echt in verdiepte Dat zegt Rob Schuitema, gedelegeerde van het bestuur voor homo-acceptatie bij de Haagse hockeyvereniging hdm (1908). De vraag die me aan het denken zette was: Hoeveel homo s ken ik nou eigenlijk bij hdm? Op een club met leden geen één! Blijkbaar bestond daar dus geen enkele transparantie over. Bespreekbaar Ik besloot om een huiskamergesprek te starten met leden die het aangaan en met een coach. Tot mijn verbazing was dat het begin van een moeizame zoektocht. Toen ik een ex-speelster van het eerste opbelde, reageerde ze afhoudend: Nee, ik heb nooit een probleem ervaren. Totdat ze haar verhaal deed aan de huiskamertafel. Ze bleek zes jaar lang geworsteld te hebben om in haar team uit de kast te komen. Ik dacht: Misschien biedt hdm niet die open en veilige omgeving die ik veronderstelde. Ook heb ik een mannelijke speler benaderd. Van diverse bronnen vernam ik dat hij homo is. Toen ik hem sprak hield hij ook af: Ik heb geen idee hoe je bij dit verhaal komt. Dit klopt niet. Zijn reactie schokte mij omdat ik zeker weet dat hij zijn coming-out met zijn team had gedeeld. Blijkbaar is het toch moeilijk om vanzelfsprekend open te zijn tegenover iedereen. Niet uitvergroten We zijn nu een klein jaar verder. Het gesprek aan de huiskamertafel - onder deskundige begeleiding van Huub ter Haar van de John Blankenstein Foundation - heeft ertoe geleid dat de Commissie Sportiviteit & Respect homo-acceptatie als onderdeel ziet van het bevorderen van respect op en rond de velden. Ons streven is om homo-acceptatie niet uit te vergroten, maar vanzelfsprekend mee te nemen in het begrenzen van kwetsend gedrag. Binnen hdm wordt met enthousiasme op mijn missie gereageerd. Ik ben er trots op dat we het bespreekbaar gaan maken, onder meer met een interview met de lesbische speelster op de website, posters en andere activiteiten. Als mensen mij voorhouden dat ik het thema niet zo groot moet maken, raak ik extra gemotiveerd. Hoe meer ik erover praat hoe scherper dit verborgen probleem boven het maaiveld komt. Tip Zoek iemand binnen de vereniging die hier echt voor wil gaan. Iemand die overtuiging en gesprekskwaliteiten combineert. Die persoon moet zich willen verdiepen in het thema en met overwicht koers kunnen houden. Veiligheid bestaat er pas als iedereen zich zichtbaar thuis voelt bij een vereniging. Rob Schuitema Rob Schuitema (54) is getrouwd met Monique Jongman en vader van drie zoons. Hij werkt bij Rijkswaterstaat. Rob is sinds 1999 actief bij hdm en vijf jaar voorzitter geweest van de Scheidsrechterscommissie. Rob is auteur van het boek Cees Vuurpijl, een autobiografisch verhaal over zijn ontmoetingen met een dakloze bij hem in de buurt. Dit is de eerste van een reeks verhalen. Met als doel homo-acceptatie in de georganiseerde sport zichtbaar en bespreekbaar te maken. Kijk hier voor meer verhalen. Wil je als sportbestuurder, coach of als aanvoerder homo-acceptatie in jouw sport bespreekbaar maken? Mail de John Blankenstein Foundation (teamsporten) of GUTS (individuele sporten). Wij helpen je graag met advies en tools.

15 topsporter Tekst: Huub ter Haar Beeld: Hollandse Hoogte W at betekent het WK hockey in Den Haag voor Nederland? Het WK is voor mij een jongensdroom. Ik was een jongen van 14 toen het WK 98 in Utrecht werd gehouden. In de finale maakte Teun de Nooijer de winnende goal; ik zat er met mijn neus bovenop. Toen ontstond mijn droom. Die mannen waren mijn helden. Het besef groeide dat ik ook de top wilde halen. Vijftien jaar later speel ik al tien jaar in het Nederlands team en krijg ik dé kans om hetzelfde te beleven als die jongen toen. Nu als aanvoerder. Mijn droom komt uit! Het WK is een enorme boost voor de populariteit van het hockey in Nederland, en zelfs wereldwijd. Als wij goed presteren is dat goed voor de aanwas. We hebben een fantastische jonge lichting, goed gemixt met ervaring. Deze groep speelt al vier, vijf jaar samen, dus deze keer moet het lukken om wereldkampioen te worden. Wat hebben leiderschap en uit de comfortzone stappen voor jou met elkaar te maken? Inderdaad neem ik graag het voortouw. Dat kan ik, omdat ik mezelf regelmatig bewust uit mijn comfortzone trek. Daarmee verleg ik grenzen. Daar heb ik ook altijd naar gezocht. Ik heb actief een andere club gezocht en mij bijvoorbeeld gefocust op andere posities in het veld. Dat heeft mij als mens verrijkt. Natuurlijk ga ik weleens op mijn bek, maar dat maakt mij alleen maar sterker. Behoort dit gesprek daar ook toe? Nee. Voor mij is dit leuk en homoseksualiteit is totaal geen issue. wk hockey: 31 mei t/m 15 juni in den haag ROBERT VAN DER HORST aanvoerder van oranje hoewel in het mannen-tophockey nog nooit een actieve speler uit de kast is gekomen, is het sportklimaat volgens aanvoerder robert van der horst uiterst open en respectvol. In voetbal staat homo-acceptatie inmiddels op de agenda. Hoe zit dat in het herenhockey? Daar heerst stilzwijgen. Zo voel ik dat niet. Er wordt niet over gesproken, omdat er geen aanleiding is om erover te praten. In het voetbal ligt het problematischer, omdat er veel publiek om het veld zit dat nogal wat verbaal geweld gebruikt. Het thema ligt niet zo gevoelig in het hockey. Ik zie geen enkel probleem. Is dat niet vreemd? Nee. Een vriend heeft een voor mij aannemelijke theorie over het testosterongehalte: vrouwen in topsport maken veel mannelijke hormonen aan en dat zou verklaren dat er relatief veel lesbiennes in tophockey actief zijn. Bij mannen leidt het hoge testosterongehalte tot een uitgesproken machocultuur. Dat verklaart wellicht waarom homoseksualiteit niet bespreekbaar is en waarom homo s daar niet zichtbaar aanwezig zijn. Er is ooit een oud-tophockeyer uit de kast gekomen, maar zijn naam kan ik hier niet noemen, omdat hij er zelf voor zover ik weet niet mee naar buiten is gekomen. Als hockey een ander publiek kent, moet dat toch juist een reden zijn voor meer openheid? Zeker. Maar als ze niet openlijk aanwezig zijn, dan speelt het niet. Marilyn Agliotti, speelster van Oranje, zei: Herenhockey en homogevoelens zijn nu nog een onmogelijke combinatie. Ik denk dat het nog heel lang duurt voordat de eerste man daar uit de kast komt. Daar ben ik het niet mee eens. In de topsportwereld waarin ik verkeer, ervaar ik een open vorm van communiceren. Er bestaat onderling veel respect en mensen handelen met verstand. Stél dat iemand uit de kast zou komen, dan krijgt dat ongetwijfeld veel media-aandacht maar het zal voor de collega s geen probleem zijn. Ik heb nog geen homoseksuele tophockeyer meegemaakt, hoewel hij er statistisch wel moet zijn. In de hoofdklasse spelen twaalf teams; bij een percentage van 10% moet minstens een heel team niet-heteroseksueel zijn. Haal de helft eraf... Het blijft eigenlijk wel een raadsel. Bestaat de hockeywereld, zoals Agliotti ook beweert, niet vooral bij het imago van een succesvol gezin met labrador en Volvo? En gevoelens die daarvan afwijken, horen daar dan niet bij. Dat is goed verwoord. Ik geloof echter dat de wereld aan het veranderen is. De acceptatie groeit. Ik zie een draagvlak groeien voor homoseksualiteit. Hoewel als er nu een statement komt over sport en homo s, dan kan het thema ineens zo zwaar worden. Wordt het meteen zo n issue. Voor mij is dat een teken dat de acceptatie nog niet volledig is. Doel je dan op de rel rond René van der Gijp? Ja, hoewel ik zijn uitspraak gechargeerd vind, vond ik de ophef ook erg uitvergroot. Jonge jongens zullen door zo n uitspraak eerder de kleedkamers uitvluchten. Hoe was het sportklimaat toen jij zestien was? Het is en blijft een mannenwereld. Er werden én worden volop grappen gemaakt. Hé homo!, is voor mij niet meer dan een luchtige opmerking, omdat het mij niet raakt. Maar ik realiseer me dat het voor een jongen die het aangaat, niet goed is. een voor mij aannemelijke theorie over het testosterongehalte: vrouwen in topsport maken veel mannelijke hormonen aan en dat zou verklaren dat er relatief veel lesbiennes in tophockey actief zijn Zou jij het als coach bespreekbaar maken? In beginsel niet, want ik geloof in eigen verantwoordelijkheid. Als de case voorbijkomt, kaart ik het aan, maar ik zal het niet zonder reden bespreekbaar maken. Ze zijn er niet, dus we hoeven het er niet over te hebben? De vraag is: ligt het initiatief bij de jongen zelf, of bij de coach of de club? Ik vind dat die jongen het gevoel moet hebben dat hij geaccepteerd kan worden in de hockeywereld. Van daaruit moet hij zelf als eerste de keuze maken of hij het wil bespreken. De omgeving moet vertrouwd zijn, zodat hij zich kan ontwikkelen. Het gaat mij om elk talent dat niet verloren mag gaan. Is het ook een verantwoordelijkheid van de bond? Ja, die speelt ook een rol in het samenspel van sporter, coach en club in deze. Klappen van de stick Robert van der Horst (29) kent het klappen van de stick. Hij speelde al 211 officiële interlands voor de Nederlandse hockeyploeg. Hij is al drie keer de beste speler van Nederland en drie keer genomineerd als beste speler ter wereld. Van der Horst leidt het Nederlands team. Hij nam deel aan de Olympische Spelen in Peking (2008) en Londen (2012, zilver). Robert is bezeten van hockey; het spel stroomt door zijn aderen. Hockey verloopt veel sneller, kent meer acties en is tactisch boeiender dan bijvoorbeeld voetbal. Hij hoopt dat velen het WK bezoeken, dat van 31 mei tot en met 15 juni 2014 in Den Haag plaatsvindt. Het ultieme doel voor mij is dat we op het WK anderen kunnen inspireren. Ik hoop dat het daardoor één groot Oranjefeest wordt, dat we als team worden gedragen en gaan vliegen. Dan winnen we alles. 062 maatschappij maatschappij 063