Aanvullende panelbeoordeling Hbo-bachelor International Business and Languages. Hogeschool Avans, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen,

Transcriptie

1 Aanvullende panelbeoordeling Hbo-bachelor International Business and Languages Hogeschool Avans, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Inholland, NHL hogeschool, Hogeschool Rotterdam, Stenden Hogeschool, Christelijke Hogeschool Windesheim, Hogeschool Zeeland Panelrapport 24 oktober 2011

2 pagina 2

3 1 Samenvattend advies Algemene bevindingen en aanbevelingen Bevindingen per opleiding Beoordeling profielen 12 2 Inleiding en verantwoording Profiel IBL Opdracht en samenstelling panel Werkwijze panel Opbouw paneladvies 19 3 Beoordeling per opleiding Hogeschool Avans Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Hanzehogeschool Groningen Hogeschool Inholland NHL hogeschool Hogeschool Rotterdam Stenden Hogeschool Christelijke Hogeschool Windesheim Hogeschool Zeeland 47 4 Beoordeling competentieprofiel IBL-opleidingen Hogeschool Inholland en Hogeschool Zeeland Hogeschool Inholland Hogeschool Zeeland 52 5 Overzicht beoordelingen 54 Bijlage 1: Samenstelling panel 57 Bijlage 2: Toetsschema s 60 Bijlage 3: Inschrijvingen, diploma s 91 pagina 3

4 1 Samenvattend advies 1.1 Algemene bevindingen en aanbevelingen Opdracht Op verzoek van de HBO-raad en de NVAO heeft het panel het beoogde en gerealiseerde niveau van de talen beoordeeld van negen opleidingen International Business and Languages (IBL). Hierin heeft het panel ook de kwaliteit van de toetsing en beoordeling van de taalproducten betrokken.tevens heeft het panel een oordeel gegeven over de totale set van eindcompetenties van de opleidingen IBL van de hogescholen Inholland en Zeeland. Het panel heeft haar oordeel gevormd op basis van het IBL-profiel van Domeinspecifieke eisen Vrijwel alle opleidingen hebben als beoogd niveau voor de talen de normen van het IBLprofiel 2010 genomen. Eén hogeschool heeft hoger ingezet voor alle actieve en lager voor de passieve vaardigheden. In twee gevallen is voor een van de talen hoger en in twee gevallen lager ingezet. De twee gevallen van een lager beoogd niveau betreffen Spaans. In nog twee andere hogescholen bereikt Spaans evenmin het niveau dat in het IBL-profiel is vastgelegd. Het panel adviseert de opleidingen daarom aan Spaans speciale aandacht te geven. Het panel heeft afwijkingen van de beoogde niveaus, gezien de onduidelijkheden in deze ten tijde van de visitaties, niet tot een onvoldoende laten leiden. Wel is het panel van mening dat de afwijkingen alsnog dienen te worden bijgesteld. Speciale aandacht wil het panel ook vragen voor Nederlands als moderne vreemde taal voor studenten die het Nederlands niet als moedertaal hebben. In de praktijk is dat veelal Duits omdat enkele hogescholen een grote instroom Duitstalige studenten hebben. Het panel is van mening dat voor niet-nederlandstaligen de eigen moedertaal niet als moderne vreemde taal genomen mag worden. Het profiel voor IBL voorziet immers in drie vreemde talen naast de moedertaal. Wanneer het Nederlands niet als moderne vreemde taal wordt aangeboden, bijvoorbeeld als de opleiding Engelstalig is, dient de opleiding aan te kunnen tonen dat deze studenten net zo goed in staat zijn om voor de opleiding te slagen als Nederlandstalige studenten. Dit kan bijvoorbeeld blijken uit de slagingspercentages van beide groepen. Met betrekking tot het IBL-karakter van de eindkwalificaties van de Hogeschool Inholland en de Hogeschool Zeeland is het panel van mening dat de eindkwalificaties van Inholland een goed IBL-profiel vertonen. De eindkwalificaties van de Hogeschool Zeeland missen focus, doordat naast de IBL-eindcompetenties ook de eindcompetenties van het profiel van Business Administration zijn opgenomen en die van het profiel van Manager Toerisme. Het programma is daardoor overladen en levert geen herkenbare IBL-afgestudeerden af. De Hogeschool Zeeland dient het profiel aan te passen. Aangeleverd materiaal Ter beoordeling heeft het panel van de afsluitende toetsen drie exemplaren opgevraagd uit ieder van de categorieën onvoldoende, voldoende, goed en tevens alle eindwerkstukken van het jaar Het panel had grote moeite zich een beeld te vormen van de kwaliteit van de toetsing en het niveau van de talen door de wijze waarop het materiaal is aangeleverd. Op het materiaal van een enkele hogeschool na, was het materiaal rommelig en onvolledig en leek het ad hoc te zijn verzameld. Vaak is niet aangeleverd wat gevraagd pagina 4

5 was, of is juist materiaal aangeleverd waarom niet was gevraagd. Het panel adviseert op dit punt beleid te ontwikkelen en een overzichtelijke documentatie op te zetten. Het aanleveren van materiaal, en de beoordeling ervan door toekomstige panels, zou aanzienlijk eenvoudiger zijn wanneer het eindniveau op betrouwbare wijze getoetst zou worden in de afstudeeropdrachten, en de presentatie en verdediging daarvan. Beoordeling en toetsing Het panel is bij alle opleidingen kritisch over de kwaliteit van toetsen en beoordelen van de moderne vreemde talen. Met name betrouwbaarheid en transparantie zijn in het geding. Het panel heeft regelmatig geconstateerd dat er geen duidelijke beoordelingscriteria zijn die zijn afgeleid van de niveaus van het Common European Framework of Reference for languages (CEFR), dat er geen inzichtelijke normering is en dat de beoordelingsformulieren onvolledig zijn ingevuld. Ook is regelmatig geen of slechts een summiere toelichting bij de beoordeling gegeven. Dit geldt voor zowel de toetsen als de beoordeling van het afstudeerwerkstuk. Het was voor het panel daardoor niet altijd duidelijk op basis waarvan het cijfer tot stand was gekomen. Het panel heeft tevens bij twee opleidingen vastgesteld dat werk dat als afsluitende beoordeling is aangeleverd, het werk van tweetallen of groepswerk betreft, zonder dat de individuele prestaties van de student zijn beoordeeld. Het panel acht dit niet aanvaardbaar. Het panel staat positief tegenover het aftoetsen met behulp van internationaal erkende toetsen als het Cambridge Certificate en de DELF-toetsen, wanneer deze aanvullend gebruikt worden aan de meer in het (competentiegerichte) onderwijs geïntegreerde vormen van toetsing. Een veel gebruikt toetsinstrument is het taalportfolio. Het panel plaatst hier kanttekeningen bij. Een portfolio is een goed middel om de competentieontwikkeling van de student zichtbaar te maken. Wanneer het als instrument voor summatieve toetsing wordt gebruikt, moet duidelijk worden aangegeven: welk bewijsmateriaal de student moet laten zien om het eindniveau aan te tonen; voor welke vaardigheden; aan welke eisen dit materiaal moet voldoen en aan de hand van welke criteria dat wordt beoordeeld, hoe en door wie. Het panel heeft geconstateerd dat dit vrijwel nergens het geval is. Vaak vindt er een beoordelingsgesprek plaats op basis van een portfolio, waarbij het gesprek als summatieve toetsing geldt voor meerdere vaardigheden. Het panel is van mening dat zonder afdoende eisen ten aanzien van het portfolio een dergelijk gesprek alleen kan gelden als een toetsing van mondelinge vaardigheden. Het panel is van mening dat de eindwerkstukken een zo actueel mogelijk beeld moeten geven van de beheersing van de moderne vreemde talen. De student zal immers snel na het afstuderen een baan zoeken en de werkgever moet ervan uit kunnen gaan dat minimaal de landelijk afgesproken IBL-niveaus bereikt zijn. Tussen de eerder in de opleiding gemaakte afsluitende toetsen en het eindwerkstuk liggen stages, periodes in het buitenland en afstudeeropdrachten in een internationale omgeving. Dit beïnvloedt de taalvaardigheden in gunstige zin door ervaring in een of meer moderne vreemde talen, of juist in minder gunstige zin doordat bepaalde talen naar de achtergrond worden gedrongen. Het panel is daarom van mening dat in de eindwerkstukken ook de beheersing van de talen dient te worden getoetst. Dat is meestal niet het geval. Een aantal opleidingen toetst mondelinge en schriftelijke vaardigheden via samenvattingen van de afstudeerscriptie en via de presentatie/verdediging van de scriptie in de moderne vreemde talen. De beoordeling van de taalvaardigheden gebeurt door taaldocenten in aanwezigheid van de andere examinatoren. Hiervan wordt door middel van pagina 5

6 beoordelingsformulieren rekenschap gegeven. De beoordeling van de taalvaardigheden wordt gewogen in het eindcijfer. Het panel vindt dit een goed beleid, maar heeft bij geen enkele opleiding die deze vorm van toetsing als beleid hanteert kunnen vaststellen dat dit consequent wordt uitgevoerd. Vaak wordt bovendien het gerealiseerde taalniveau niet of slechts globaal beoordeeld en vrijwel nooit expliciet meegewogen in het eindoordeel van de scriptie. Het panel adviseert dat er per taal en per vaardigheid criteria worden opgenomen in het beoordelingsformulier voor de scriptie, die overeenkomen met beschrijving van de CEFR-niveaus van het IBL-profiel. Bij alle opleidingen is een deel van de scripties in het Engels en soms in een andere vreemde taal geschreven, maar uit het materiaal blijkt dat dit niet verplicht is. Het heeft de sterke voorkeur van het panel dat de scriptie in een vreemde taal wordt geschreven, met samenvattingen van voldoende omvang in de twee andere vreemde talen, en dat de presentatie/verdediging van de scriptie in drie vreemde talen wordt gevoerd. Opvallend is ook dat de meeste opleidingen geen specifiek toetsbeleid hebben voor de moderne vreemde talen. Het panel adviseert een dergelijk toetsbeleid te ontwikkelen, en tegelijkertijd waar van toepassing de toetspraktijk te verbeteren. Alleen wanneer er geen individuele toetsing van de eindwerkstukken plaatsvond, heeft het panel een onvoldoende gegeven voor 2.8 beoordeling en toetsing. Dit was bij twee opleidingen het geval. In de conclusies komt daarom regelmatig de formulering voor dat beoordeling en toetsing verbetering behoeven en dat dit tot een voldoende leidt. Gerealiseerd niveau Het ongelijksoortige materiaal en het ontbreken van materiaal heeft het er voor het panel niet gemakkelijker op gemaakt de gerealiseerde niveaus vast te stellen. Het panel heeft in deze in alle redelijkheid gezocht naar bewijzen. Vanuit het oogpunt van bewijsvoering wogen actieve vaardigheden daarbij zwaarder dan passieve, schrijven zwaarder dan spreken en eindwerkstukken zwaarder dan eerdere toetsen. Vanwege de onduidelijkheden over de vereiste niveaus ten tijde van de visitaties, heeft het panel in deze aanvullende beoordeling toch het oordeel voldoende gegeven wanneer voor een van de talen het niveau niet bereikt bleek te zijn. Het panel heeft ook een voldoende gegeven wanneer voor een van de talen onvoldoende materiaal aanwezig was om het niveau te kunnen vaststellen. Wanneer voor meer talen het niveau niet kon worden vastgesteld door het ontbreken van materiaal, of wanneer voor één taal het materiaal ontbrak en voor een tweede het niveau niet werd behaald, heeft het panel het oordeel onvoldoende gegeven. Op basis hiervan is voor acht van de negen opleidingen het oordeel 'voldoende' gegeven voor het gerealiseerd niveau, en voor een opleiding een 'onvoldoende'. Het panel is evenwel van oordeel dat alle talen voldoende dienen te zijn, overeenkomstig het profiel van 2010, en verwacht van de opleidingen dat zij zo snel mogelijk hun tekortkomingen wegwerken, ook als de talen als geheel in deze aanvullende beoordeling een voldoende hebben gekregen. pagina 6

7 1.2 Bevindingen per opleiding Hogeschool Avans Overwegingen Het beoogde niveau voor de talen komt overeen met dat van het profiel 2010, dat voor Duits is zelfs hoger (B2 in plaats van B1). Het panel heeft zich voldoende een indruk kunnen vormen van de beheersing van de taalvaardigheden. De opleiding heeft geen eenduidig beleid ten aanzien van de toetsing van de moderne vreemde talen in de eindwerkstukken. De vreemde taal wordt niet met het eindwerkstuk getoetst. Het panel is kritisch over de wijze waarop eindwerkstukken worden beoordeeld. Het panel is van mening dat de beoordeling van de eindwerkstukken op individuele basis dient te gebeuren, hetgeen niet het geval is. Het beoordelingsformulier wordt verder niet altijd volledig ingevuld en er wordt geen toelichting gegeven op de beoordeling. Daardoor is niet altijd inzichtelijk hoe het cijfer tot stand is gekomen. Voor Engels, Frans en Spaans heeft het panel voor verschillende taalvaardigheden vastgesteld dat het niveau voldoet. Voor Duits was dat alleen mogelijk voor schrijfvaardigheid. Het niveau Engels van de eindwerkstukken voldoet aan het beoogde eindniveau. Conclusie Het beoogde niveau van Spaans, Frans en Engels is voldoende en voor Duits goed. Dit brengt 1.1 domeinspecifieke eisen op voldoende. Het gerealiseerde niveau voor Spaans, Frans en Engels is voldoende en voor Duits goed. Dit brengt 6.1 resultaten op voldoende. De toetsing laat te wensen over. Het ontbreken van een individuele beoordeling van de eindwerkstukken leidt tot een onvoldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Overwegingen Het beoogde niveau voor de talen komt overeen met dat van het profiel 2010; dat voor spreken en schrijven Engels is zelfs hoger (C1 in plaats van B2). Het panel heeft zich voldoende een indruk kunnen vormen van de beheersing van de taalvaardigheden. Het panel beoordeelt het schrijven van de Engelse rapporten door tweetallen, zonder dat er sprake is van een individuele beoordeling,als negatief. Voor het overige beoordeelt het panel de kwaliteit van de toetsing als goed en is het ook positief over het feit dat studenten worden gestimuleerd internationaal erkende examens af te leggen in de vreemde talen. Wel heeft het panel opmerkingen bij de wijze waarop eindwerkstukken zijn beoordeeld. De opleiding heeft geen eenduidig beleid voor de taal waarin de scriptie geschreven is en de toetsing van de vreemde taal bij afstuderen. Voor Duits, Frans en Spaans heeft het panel voor verschillende taalvaardigheden vastgesteld dat op het beoogde eindniveau wordt getoetst. Voor schrijfvaardigheid Engels heeft het panel op basis van de scripties vastgesteld dat het hogere ambitieniveau (C1) vrijwel wordt gerealiseerd. Ook voor de actieve vaardigheden Frans wordt een hoger niveau (B2) gerealiseerd. Conclusie Het beoogde niveau is voldoende voor Duits, Frans en Spaans, en goed voor Engels. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen. Het gerealiseerde niveau is voldoende voor Duits en Spaans, en goed voor Frans en Engels. Dit leidt tot een voldoende pagina 7

8 voor 6.1 gerealiseerd niveau. Het toetsbeleid ten aanzien van de afstudeerwerken behoeft verbetering; dit leidt tot een voldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing Hanzehogeschool Groningen Overwegingen Het beoogde niveau voor de talen komt overeen met dat van het profiel Het panel heeft zich voldoende een indruk kunnen vormen van de beheersing van de schriftelijke vaardigheid. Schrijven, spreken en gesprekken voeren worden bij het afstuderen afsluitend getoetst. De opleiding gebruikt daarbij goede beoordelingsformulieren, maar het panel is kritisch over de wijze waarop die zijn ingevuld. De opleiding heeft geen consistent beleid ten aanzien van de schrijftaal en de samenvatting van de scriptie in de vreemde taal. Het panel heeft vastgesteld dat het bereikte niveau schrijfvaardigheid van de vier talen voldoet aan het beoogde niveau. Conclusie Het beoogde niveau komt voor de talen Engels, Duits, Frans en Spaans overeen met dat van het profiel van Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen. Ook het gerealiseerde niveau van deze talen komt overeen met dat van het profiel Dit leidt tot een voldoende voor 6.1 gerealiseerd niveau. Het toetsbeleid ten aanzien van de afstudeerwerken en de wijze van beoordelen behoeft verbetering; dit leidt tot een voldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing Hogeschool Inholland Overwegingen Het beoogde niveau voor de talen komt overeen met dat van het IBL-profiel Het panel heeft voor verschillende vaardigheden van de vier moderne vreemde talen van de locatie Rotterdam vastgesteld dat op het beoogde eindniveau wordt getoetst en heeft in het algemeen een goede indruk van de kwaliteit van de toetsing op de locatie Rotterdam. Het panel is positief over de opzet van het toetsen van de vreemde talen door middel van samenvattingen en de presentaties van afstudeerscripties in verschillende talen en adviseert de opleiding dit beleid consequent uit te voeren. De opleiding voert verder geen consistent beleid ten aanzien van de taal waarin de scriptie geschreven is. De wijze van beoordelen van afstudeerwerkstukken dient verbeterd te worden. Daarbij zouden specifieke criteria voor de beoordeling van het taalniveau geformuleerd moeten worden, die aansluiten bij de CEFR-systematiek. De opleiding maakt verder gebruik van twee verschillende beoordelingsformulieren. Het bereikte eindniveau schrijfvaardigheid Engels voldoet, blijkens de scripties en de Engelstalige samenvattingen, aan het beoogde niveau. Van de locatie Alkmaar voldoet het niveau Engels en Frans aan het beoogde niveau. Het niveau Duits is niet aangetoond door het ontbreken van materiaal, het niveau van Spaans is als onvoldoende beoordeeld. Van de locatie Diemen voldoet het niveau Engels en Spaans aan het beoogde niveau, voor Frans is dit deels het geval. Het panel wil hier de opleiding het voordeel van de twijfel geven, maar ziet de slechte samenvatting Frans als een ernstig signaal waar onmiddellijk op gereageerd dient te worden. Van Duits is het niveau niet aangetoond door het ontbreken van materiaal. pagina 8

9 Conclusie Locatie Rotterdam Zowel het beoogde als het gerealiseerde niveau van de talen voldoen aan de normen. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen, 2.8 beoordeling en toetsing en 6.1. gerealiseerd niveau. Locatie Alkmaar Het beoogde niveau van de talen voldoet aan de normen. Het toetsbeleid is goed van opzet, maar dient consequent te worden toegepast en in de beoordeling verbeterd te worden. Het gerealiseerde niveau van Engels en Frans is voldoende, dat van Duits is niet aangetoond en het niveau van het Spaans voldoet niet. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen, 2.8 beoordeling en toetsing en een onvoldoende voor 6.1. gerealiseerd niveau. Locatie Diemen Het beoogde niveau van de talen voldoet aan de normen. Het toetsbeleid is goed van opzet, maar dient consequent te worden toegepast en in de beoordeling verbeterd te worden. Het gerealiseerde niveau voor Engels en Spaans voldoet aan de normen, dat van Frans ten dele. Het niveau van het Duits is niet aangetoond. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen, 2.8 beoordeling en toetsing en 6.1. gerealiseerd niveau NHL hogeschool Overwegingen De beoogde eindniveaus komen voor Engels, Duits en Frans overeen met de normen in het IBL-profiel van In afwijking van het IBL-profiel is het beoogde eindniveau voor de actieve vaardigheden Spaans A2 (in plaats van B1) en voor de passieve vaardigheden B1 (in plaats van B2). De toetsen Engels en Spaans voldoen naar het oordeel van het panel niet aan de vereiste kwaliteit. Het beleid van de opleiding om het eindniveau van mondelinge en schriftelijke vaardigheden van alle moderne vreemde talen via het afstuderen te toetsen, moet consequent worden toegepast en verder verbeterd worden met duidelijke beoordelingscriteria, die worden opgenomen in het beoordelingsformulier. Het bereikte eindniveau schrijfvaardigheid Engels, Duits en Spaans voldoet blijkens de scripties en de samenvattingen aan het beoogde niveau. Het panel kan door het ontbreken van materiaal geen oordeel geven over het eindniveau van Frans. Conclusie Het beoogde eindniveau voor Spaans komt niet overeen met dat van het profiel van IBL Het panel adviseert de beoogde eindkwalificaties voor Spaans met het profiel in overeenstemming te brengen. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen. De toetsing laat te wensen over en dient verbeterd te worden. Omdat er wel sprake is van een individuele beoordeling leidt dit tot een voldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing. Het aangeleverde materiaal is te beperkt om een oordeel uit te kunnen spreken over het gerealiseerde eindniveau van Frans. Het panel concludeert dat voor Engels, Duits en Spaans het eindniveau is aangetoond. Dit leidt tot een voldoende voor 6.1 gerealiseerd niveau. pagina 9

10 1.2.6 Hogeschool Rotterdam Overwegingen De beoogde eindniveaus voor de talen komen overeen met die van het profiel van IBL De algemene indruk van het panel is dat, op enkele uitzonderingen na, op een correcte manier wordt getoetst, zij het dat de beoordeling niet transparant is. De opleiding voert geen consequent beleid ten aanzien van de schrijftaal en samenvatting van de scripties. De wijze waarop bij de scripties de taalcomponent wordt beoordeeld, was voor het panel niet transparant. Voor Duits, Frans en Spaans heeft het panel voor verschillende vaardigheden vastgesteld dat op het juiste niveau wordt getoetst. Het taalniveau van de Engelstalige scripties voldoet aan het beoogde eindniveau voor schrijfvaardigheid Engels. Conclusie Zowel het beoogde als het gerealiseerde niveau van de talen voldoen aan de normen. Het beleid ten aanzien van de scripties en de beoordeling ervan verdient verbetering. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen, 2.8 beoordeling en toetsing, en 6.1 gerealiseerd niveau Stenden Hogeschool Overwegingen Het beoogde eindniveau voldoet voor Nederlands, Duits, Engels en Frans aan de normen van het IBL-profiel van Het beoogde eindniveau voor Spaans voldoet niet aan de norm van het IBL-profiel. De kwaliteit van de toetsen Duits laat te wensen over en het materiaal was onvoldoende van kwaliteit en kwantiteit om een oordeel te kunnen geven over de kwaliteit van het Duits. Bij de, volgens de opleiding afsluitende, toets schrijfvaardigheid Engels en Nederlands worden studenten niet individueel beoordeeld. Bij de scripties ontbreken de beoordelingsformulieren, waardoor het panel geen zicht heeft op het beoordelingsproces. Voor Engels en Frans en Nederlands heeft het panel voor enkele vaardigheden vastgesteld dat op het beoogde eindniveau wordt getoetst. Het niveau van de toets schrijfvaardigheid Spaans voldoet niet aan het beoogde eindniveau dat in het IBLprofiel is vastgesteld. Het bereikte niveau schrijfvaardigheid Engels voldoet blijkens de scripties aan het beoogde niveau en ligt zelfs hoger. Onduidelijk is echter in hoeverre de begeleidende docent Engels hierin vooraf corrigerend heeft opgetreden. Conclusie Het beoogde eindniveau voldoet voor Engels, Duits, Frans en Nederlands aan de normen van het IBL-profiel en is voor Nederlands zelfs hoger. Spaans voldoet daar niet aan. Het panel adviseert de opleiding de beoogde eindkwalificaties aan het profiel van 2010 aan te passen. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen. Het toetsen van Duits, Engels, Nederlands en de afstudeerscripties verdient verbetering en is niet altijd betrouwbaar en transparant. De afsluitende beoordeling voor Engels en Nederlands gebeurt deels als groepsbeoordeling. Dit leidt tot een onvoldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing. Het gerealiseerde niveau is voldoende voor Frans en goed voor Engels en Nederlands. Het gerealiseerde niveau van het Spaans ligt op A2 in plaats van op B1. Het gerealiseerde niveau van het Duits van de Nederlandstalige studenten is niet aangetoond. Daarmee komt het oordeel voor 6.1 op voldoende. pagina 10

11 1.2.8 Christelijke Hogeschool Windesheim Overwegingen Het beoogde eindniveau is voor de passieve vaardigheden bij alle talen lager dan wat in het IBL-profiel is bepaald. Het panel verzoekt de opleiding deze eindniveaus aan te passen. Het panel is kritisch over een deel van de toetsing. Dit betreft met name de betrouwbaarheid en transparantie van de beoordeling. De beoordelingsdossiers van de scripties zijn echter uitgebreid. Wel beveelt het panel aan de beoordelingscriteria voor de vreemde taal te expliciteren en een eenduidig beleid te voeren ten aanzien van de samenvatting van de scriptie. Voor Engels, Duits en Frans heeft het panel voor verschillende vaardigheden vastgesteld dat op het juiste niveau wordt getoetst; voor Spaans is dit deels het geval. De ambitie van de opleiding dat studenten voor schrijfvaardigheid Engels niveau C1 bereiken, wordt niet altijd gerealiseerd, maar het taalniveau van de Engelstalige scripties voldoet wel op zijn minst aan het beoogde eindniveau B2 voor schrijfvaardigheid Engels. Conclusie De beoogde eindniveaus voor de talen komen niet overeen met de normen van het IBLprofiel De toetsing behoeft verbetering. Het gerealiseerde niveau is voor Duits, Engels en Frans voldoende, voor Spaans is dit niet het geval voor de schrijfvaardigheid. Het panel beoordeelt 1.1 domeinspecifieke eisen als voldoende; 2.8 beoordeling en toetsing als voldoende; en 6.1 gerealiseerd niveau als voldoende Hogeschool Zeeland Overwegingen De beoogde niveaus zijn nog niet uitgewerkt voor de verschillende vaardigheden, maar de algemeen beoogde niveaus liggen niet lager dan die van het IBL-profiel van Het panel heeft, op een enkele uitzondering na, een gunstige indruk van de kwaliteit van de toetsing van de taalvaardigheden. De moderne vreemde talen worden echter in geen enkel opzicht getoetst bij het afstuderen. Er is geen eenduidig beleid voor de taal waarin de scriptie geschreven is. De opleiding is ambitieus wat betreft het beheersingsniveau van de moderne vreemde talen, maar weet dit niet altijd te realiseren. Voor Engels, Duits en Frans heeft het panel voor verschillende vaardigheden vastgesteld dat op het juiste niveau wordt getoetst; het niveau van de actieve vaardigheden Frans is zelfs van hoger dan in het profiel is bepaald. Voor Spaans is het niveau van de toetsing deels niet voldoende. Het niveau Engels van de Engelstalige scripties voldoet aan het beoogde niveau voor schrijfvaardigheid Engels. Conclusie Het beoogde niveau is voldoende voor Engels, Duits, Frans en Spaans. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen. De toetsing van de talen in de eindscripties behoeft verbetering. Dit leidt tot een voldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing. Het gerealiseerde niveau is voldoende voor Engels en Duits en goed voor Frans; deels voldoende voor Spaans. Het panel beoordeelt 6.1 gerealiseerd niveau als voldoende. pagina 11

12 1.3 Beoordeling profielen Hogeschool Inholland Overwegingen De opleiding heeft een bijgesteld profiel aangeleverd: Opleidingsprofiel International Business and Languages , deel 1 Beleid en deel 2 Competentiekaart (Hogeschool Inholland, 18 januari 2011). Hieruit blijkt dat de opleiding een duidelijke visie heeft op het beroep, waarbij wordt aangesloten bij de beroepsvisie van het landelijke IBLprofiel. Het landelijke competentieprofiel heeft de opleiding vertaald naar een competentiekaart met elf competenties. Internationaal zaken doen, ondersteund door internationale communicatie en intercultureel bewustzijn wat de kern is van het landelijke IBL-profiel zijn in de competentiekaart duidelijk herkenbaar. De beheersing van de moderne vreemde talen is geformuleerd als een aparte competentie, waarbij de opleiding voor het beoogde eindniveau per taal en taalvaardigheid het landelijke IBL-profiel volgt. Conclusie Het panel concludeert dat het bijgestelde competentieprofiel van de IBL-opleiding van Hogeschool Inholland voldoende IBL-specifiek is. Dit leidt tot een voldoende voor 1.1 domeinspecifieke eisen (algemeen) Hogeschool Zeeland Overwegingen Het profiel van de IBL-opleiding van Hogeschool Zeeland is beschreven in International Business and Languages (Tourism); beroepsprofiel, competentieprofiel en curriculum (Hogeschool Zeeland, 20 maart 2009). Daaruit blijkt dat IBL niet alleen binnen het domein Commerce is geplaatst, maar ook binnen het domein Business Administration (BA). Dit zijn twee verschillende invalshoeken. De opleiding gaat uit van het beroeps- en competentieprofiel BA en het beroeps- en competentieprofiel IBL zonder daartussen samenhang aan te brengen. Bovendien is de opleiding toegespitst op het profiel Manager Toerisme. Dit profiel is op het binnenland gericht, terwijl de focus internationaal zou moeten zijn. Conclusie Het panel concludeert dat de opleiding niet opleidt voor IBL-functies en focus ontbeert. Het panel adviseert de opleiding de eindkwalificaties in overeenstemming te brengen met het IBL-profiel. Het panel gaat ervan uit dat de opleiding dit zal doen en beoordeelt op basis daarvan 1.1 domeinspecifieke eisen (algemeen) als voldoende. pagina 12

13 Den Haag, 24 oktober 2011 Namens het panel ter aanvullende beoordeling van de opleiding hbo-bachelor International Business and Languages van Hogeschool Avans, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Inholland, NHL hogeschool, Hogeschool Rotterdam, Stenden Hogeschool, Christelijke Hogeschool Windesheim, Hogeschool Zeeland. Prof. dr. C.L.J. de Bot (voorzitter) Drs. J. C. van Vonderen (secretaris) pagina 13

14 2 Inleiding en verantwoording In 2009 en 2010 zijn negen opleidingen International Business and Languages (IBL) gevisiteerd. Dit betreft de IBL-opleidingen van Avans Hogeschool, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen, Hanzehogeschool Groningen, Hogeschool Inholland, NHL hogeschool, Hogeschool Rotterdam, Stenden Hogeschool, Christelijke Hogeschool Windesheim en Hogeschool Zeeland. In de rapporten van de VBI's die deze opleidingen destijds beoordeeld hebben, wordt niet duidelijk, hetzij op welk niveau de talen beheerst moeten worden, hetzij om welke talen het gaat, of wat het gerealiseerde niveau is. Dit terwijl de talen een essentieel onderdeel zijn van de IBL-opleiding. Ten tijde van de visitaties functioneerden twee profielen voor IBL met uiteenlopende niveaus voor de talen, waardoor de talen in feite op elk mogelijk niveau konden worden aangeboden en gerealiseerd. Daardoor kon de NVAO de oordelen van de panels over het gerealiseerde niveau niet eenduidig interpreteren. Daarnaast constateerde de NVAO dat de profielen van de IBL-opleidingen van Hogeschool Zeeland en Hogeschool Inholland te weinig IBL-specifiek waren. De informatie in de rapporten was daarmee voor de NVOA onvoldoende om tot een oordeel te komen. De NVAO constateerde tevens dat door deze situatie het civiele effect van het diploma IBL in gevaar dreigde te komen. Voor werkgevers en afgestudeerden moet immers duidelijk zijn waar een diploma voor staat. Daarop is besloten tot een aanvullende panelbeoordeling van de genoemde IBL-opleidingen. De coördinatie van deze aanvullende panelbeoordeling is op verzoek van de NVAO door de HBO-raad gedaan. 2.1 Profiel IBL De professional International Business and Languages wordt gekarakteriseerd als de schakel tussen het bedrijf en de internationale omgeving, die de belangen van het bedrijf of organisatie in kaart kan brengen, doelen kan stellen en deze kan vertalen in plannen. Hij legt en onderhoudt contacten met de internationale relaties van het bedrijf of organisatie, met name op de onderstaande drie gebieden: internationaal inkoop-, verkoop- en accountmanagement; internationaal communicatiemanagement; exportmanagement, waarbij de IBL er zich bezighoudt met de logistieke, financiële en verzekeringstechnische aspecten van het internationale goederenverkeer. De IBL er vertaalt deze contacten in activiteiten op strategisch, tactisch en operationeel niveau. Ten tijde van de IBL-visitaties fungeerden tegelijkertijd twee verschillende competentieprofielen. Ten eerste was dat het profiel van het domein Commerce (2005), waartoe IBL behoort naast Commerciële Economie, Small Business and Retail Management, en Food and Business. Dit profiel bestaat uit acht domeinspecifieke competenties, die elk zijn uitgewerkt op drie niveaus. Voor elke opleiding is het niveau vastgesteld waarop de Commerce-competenties ten minste dienen te worden ontwikkeld. De competenties zijn: 1. Ondernemerschap 2. Marktonderzoek 3. Bedrijfs- en omgevingsanalyse 4. Strategie en beleidsontwikkeling pagina 14

15 5. Planning en uitvoering 6. Relatiemanagement 7. Communicatie 8. Leiderschap en management. Voor IBL is voor competentie 7 'Communicatie vastgelegd dat er tenminste drie moderne vreemde talen (MVT) beheerst dienen te worden, waarvan 1 MVT op minimaal niveau 2 dient te zijn, MVT 2 op niveau 1, 2, of 3 en MVT 3 op niveau 1, 2, of 3. De taalniveaus in dit profiel komen overeen met de volgende indeling volgens het Common European Framework of Reference for languages (CEFR) 1 : Taalniveau 1 = A2 Taalniveau 2 = B1 Taalniveau 3 = B2/C1 Daarnaast gold het landelijk profiel IBL uit In dit profiel was voor de talen vastgelegd dat er ten minste drie MVT beheerst dienen te worden, waarbij Engels verplicht is. Voor de talen golden de volgende niveauvereisten: Engels B2/C1 MVT 1 B1/B2 MVT 2 B1/B2 Een vergelijking van beide profielen maakt duidelijk dat het niveau van de MVT volgens het Commerce-profiel alleen op niveau 3 en deels op niveau 2 overeenkomt met de niveaus van het IBL-profiel van In feite konden de niveaus van de talen daarom variëren van heel laag tot heel hoog. In 2009 verscheen een geactualiseerd IBL-profiel dat aan deze verwarrende situatie een einde poogde te maken, maar in feite beide profielen (IBL 2003 en Commerce 2005) naast elkaar liet bestaan. Om die reden werd het IBL-profiel van 2009 door de HBO-raad aanvankelijk niet goedgekeurd. Inmiddels is evenwel een nieuw landelijk beroeps- en competentieprofiel IBL Bekent Kleur (17 december 2010) opgesteld, dat door alle IBLopleidingen is onderschreven en is vastgesteld door de HBO-raad. Dit profiel plaatst IBL nadrukkelijk binnen het domein Commerce en stelt de niveaus voor de talen op die van het profiel van 2003 en op niveau 3 van het Commerce profiel. In het profiel worden drie competentiegebieden onderscheiden: 1. International business: de IBL'er is in staat om op professionele wijze de bedrijfsmatige processen rondom internationaal zaken doen te ontwikkelen, uit te voeren en aan te sturen; 2. International communication: de IBL'er is in staat om internationale zakelijke communicatie op professionele wijze in drie moderne vreemde talen vorm te geven; 3. Intercultural awareness: de IBL'er heeft inzicht en kennis van het belang van interculturele verschillen op de diverse fases van het proces van internationaal zaken doen en kan zich inleven in verschillende culturen ter ondersteuning van de bedrijfsmatige processen rondom internationaal zaken doen. De karakterisering zoals die is weergegeven aan het begin van deze paragraaf, is die van het profiel van 2003 en is gehandhaafd in het profiel van Internationale communicatie is een kerncompetentie van de IBL'er. IBL-studenten moeten hierin een hoger niveau bereiken dan studenten van andere opleidingen Commerce. Hiervoor is ruimte gecreëerd door lagere eisen voor andere competenties te stellen. 1 A = basisgebruiker, B = onafhankelijke gebruiker, C = vaardige gebruiker pagina 15

16 Engels is verplicht in de IBL-opleiding; de opleidingen bepalen zelf hun keuze voor de twee andere moderne vreemde talen, maar het beheersingsniveau daarvan is in het competentieprofiel vastgelegd. Om het beoogde beheersingsniveau te bereiken, moet elke student ten minste 30 EC in het buitenland realiseren via bijvoorbeeld studie of stage. In het profiel van 2010 is verder een Body of Knowledge and Skills (BoKS) opgenomen die specifiek voor IBL geldt en afwijkt van de BoKS voor Commerce. Het beheersingsniveau van de talen is in het profiel van 2010 gedifferentieerd volgens de indeling van het CEFR voor: luisteren, lezen, gesprekken voeren, spreken, en schrijven. Ook voor de operationalisering van deze vaardigheden is in het IBL-profiel 2010 aangesloten bij het CEFR, waarin de taalniveaus zijn uitgewerkt in can do statements. In deze can do statements zijn specifieke taalvaardigheden aangegeven. Bijvoorbeeld: luisteren B2: I can understand extended speech and lectures and follow even complex lines of argument provided the topic is reasonably familiar. I can understand most TV news and current affairs programmes. I can understand the majority of films in standard dialect. In de BoKs is nader aangegeven om welke specifieke zakelijke taalvaardigheden het gaat. Voor bijvoorbeeld luisteren B2 gaat het om korte berichten via omroepsysteem, productpresentaties, bedrijfspresentaties. 2.2 Opdracht en samenstelling panel De HBO-raad heeft in samenwerking met de NVAO een panel van deskundigen samengesteld, met de opdracht om op basis van schriftelijk materiaal het beoogde en gerealiseerde niveau van de talen vast te stellen en daarover een oordeel uit te spreken aan de hand van het profiel van Een tweede taak van het panel was een uitspraak te doen over de totale set eindcompetenties van de IBL-opleidingen van Hogeschool Zeeland en Hogeschool Inholland in relatie tot het profiel IBL Het panel bestaat uit negen leden, waaronder vier taalexperts (zie bijlage 1 voor de cv's): prof. dr. Kees de Bot (voorzitter), hoogleraar Toegepaste Taalwetenschap, Rijksuniversiteit Groningen; prof. dr. Margot van Mulken, hoogleraar Internationale Bedrijfscommunicatie, Radboud Universiteit Nijmegen; drs. Caroline Schep, manager Communicatie, Stadsgewest Haaglanden, Den Haag; Frank Hauwert, voormalig directeur Fenedex, examenbureau van de exportbranche; Baukje Hilarides, manager opleidingen NIMA; Roger Staats BSc, docent Engels, Radboud into Languages (talencentrum Radboud Universiteit); Kasper Maes MA, docent Duits, Radboud into Languages; Silvia de Groot Lic, docent Spaans, Radboud into Languages; drs. Evelyne Vos-Fruit, docent Frans, Radboud into languages en de Faculteit der Letteren van de Radboud Universiteit, Communicatie- en informatiewetenschappen / Internationale Bedrijfscommunicatie. Het panel is ondersteund door een extern secretaris, drs. José van Vonderen, die het adviesrapport heeft opgesteld. De heer Ad van Bemmel was procescoördinator namens de HBO-raad. Namens de NVAO werd hij hierbij ondersteund door drs. Adèle Meijer (beleidsmedewerker). pagina 16

17 Alle panelleden en de secretaris hebben een onafhankelijkheids- en geheimhoudingsverklaring ondertekend. 2.3 Werkwijze panel Voor de beoordeling heeft het panel gebruik gemaakt van het Accreditatiekader bestaande opleidingen hoger onderwijs hbo-bachelor van de NVAO (Accreditatiekader; Stcrt. 2003, 120). De aanvullende beoordelingen zijn door het panel gerelateerd aan 1.1 domeinspecifieke eisen; 2.8 beoordeling en toetsing; en 6.1 gerealiseerd niveau. Bij de opleidingen is vooraf documentatie opgevraagd, bestaande uit een overzicht van de beoogde niveaus per taal voor de vijf verschillende CEFR-vaardigheden, een vastgesteld document toetsbeleid voor de talen, de afsluitende schriftelijke toetsopgaven en de gemaakte en beoordeelde toetsen die bij deze opgaven horen (van iedere toets drie exemplaren in de categorie onvoldoende, voldoende, goed), beoordelingsverslagen van toetsen spreekvaardigheid (in drie categorieën zoals bij de schriftelijke toetsen), en de gemaakte eindwerkstukken van studiejaar , inclusief de beoordeling en het beoordelingsverslag (in geval van een presentatie). In geval van een grote Duitstalige instroom is ook gevraagd naar hetzelfde materiaal voor de Nederlandstalige varianten van genoemde documentatie. Daarnaast zijn aan de opleidingen de volgende vragen voorgelegd: - Welke taal is verplicht? - Welk niveau van het Nederlands is vereist wanneer Nederlands niet de moedertaal is van de student? - Vindt toetsing van het ingangsniveau van de vreemde talen plaats? Enkele opleidingen hebben daarnaast uit eigen beweging informatie verstrekt over de stage en/of studie in het buitenland. Het panel heeft het materiaal bestudeerd aan de hand van drie vragen: 1. Is er voldoende materiaal om een oordeel te kunnen geven over het eindniveau van elke taalvaardigheid per taal? Het panel zag zich geconfronteerd met de situatie dat er aan de vraag om drie toetsen aan te leveren per categorie onvoldoende, voldoende en goed, vaak niet voldaan is. Sommige opleidingen gaven als reden dat dit niet mogelijk was, omdat toetsen niet worden bewaard. Tevens zijn niet altijd de afsluitende toetsen aangeleverd of juist wel toetsen die duidelijk niet afsluitend zijn. Onder afsluitende toetsing wordt die toetsing verstaan die vanuit de eindkwalificaties gezien het uiteindelijke bereikte niveau van een of meer eindkwalificaties aantoont. Voor sommige hogescholen was dit niet duidelijk en werd afsluitende toetsing gezien als afsluitend van een blok, semester of project. Om tot een overzicht te kunnen komen heeft het panel de toetsschema s opgevraagd van de afsluitende toetsen (bijlage 2). In de schema s is aangegeven voor welke toetsen materiaal is aangeleverd door middel van markering. Bij het ontbreken van toetsmateriaal van afsluitende toetsen zijn de eindwerkstukken als afsluitend beschouwd. Het panel heeft ondanks het onvolledige karakter van het materiaal in de meeste gevallen wel tot een beoordeling kunnen komen. Voor de beoordeling van de mondelinge vaardigheden heeft het panel zich alleen kunnen baseren op beoordelingsformulieren, voor zover die zijn aangeleverd, en de wijze waarop die waren ingevuld. Enkele hogescholen geven aan dat zij de passieve vaardigheden luisteren en lezen impliciet pagina 17

18 meetoetsen met de actieve vaardigheden spreken, gesprekken voeren en schrijven. Voor de beantwoording van de vraag of er voldoende materiaal was om een oordeel te kunnen geven, is daarom met name naar de schrijfvaardigheid gekeken. 2. Wat is de kwaliteit van de toetsing? Het panel is van mening dat een oordeel over het beheersingsniveau van de talen niet los gezien kan worden van de kwaliteit van de toetsen zelf. Het panel heeft voor de kwaliteit van de toetsing op de volgende wijze gekeken naar: - de validiteit: sluiten de toetsen aan bij de eindkwalificaties; - de betrouwbaarheid: is de toetsing consequent dezelfde voor alle studenten, is gebruik gemaakt van een normering/criterialijst, zijn er meerdere beoordelaars, is bij een groepsproduct de individuele prestatie beoordeeld; - de transparantie: is duidelijk op grond waarvan het cijfer tot stand is gekomen. Het panel heeft daarbij afzonderlijk aandacht besteed aan de kwaliteit van de toetsing van de eindwerkstukken (meestal scripties) en deze beoordeeld als ware het de afsluitende toets. Het panel heeft alleen een onvoldoende voor 2.8 beoordeling en toetsing gegeven wanneer er geen sprake was van een individuele beoordeling van de eindwerkstukken, en heeft zich voor het overige beperkt tot dringende adviezen tot verbetering. De reden hiervoor is dat het panel het eindwerkstuk als doorslaggevend ziet en de validiteit van de toetsen gesteld heeft boven betrouwbaarheid en transparantie. Aandacht voor de kwaliteit van de toetsing door beoordelingspanels is relatief nieuw en het panel heeft de opleidingen daar nu niet op willen afrekenen. Het is echter duidelijk dat de lat hoger zal moeten komen te liggen. 3. Voldoen de toetsen aan het beoogde eindniveau? Voor de beoordeling van de beheersingsniveaus is het profiel IBL 2010 als maatstaf genomen. Als naar het oordeel van het panel de kwaliteit van de toetsing te wensen overliet, terwijl het niveau van de toetsen voldoende werd gevonden, dan heeft het panel deze laatste bevinding het zwaarst laten meewegen in het uiteindelijke oordeel. Als het niveau van een van de talen onvoldoende was, heeft het panel toch het oordeel voldoende gegeven, omdat het panel rekening heeft willen houden met de onduidelijkheden in het profiel ten tijde van de visitatie. Wanneer het niveau voor één taal niet kon worden aangetoond, heeft het panel toch een voldoende gegeven in het algemene oordeel onder 6.1 gerealiseerd niveau, wanneer het niveau van de andere talen als voldoende kon worden beoordeeld. Bij volledige implementatie van het profiel zal dat uiteraard niet het geval meer mogen zijn. Wanneer voor twee of meer talen geen niveau kon worden vastgesteld door het ontbreken van materiaal, heeft het panel een onvoldoende gegeven. De toetsen en scripties zijn niet op hun algemene kwaliteit beoordeeld, maar alleen met betrekking tot het niveau van de talen, en op hun IBL-karakter in het geval van Hogeschool Inholland en Hogeschool Zeeland. De IBL-opleidingen van Hogeschool Zeeland en Hogeschool Inholland hebben op verzoek van de NVAO een bijgestelde set eindcompetenties aangeleverd. Ook dit materiaal is beoordeeld aan de hand van het profiel van IBL van Het panel is op 11 februari 2011 voor het eerst bijeengekomen in het kantoor van de HBOraad en heeft toen een deel van de aangeleverde toetsen en eindwerkstukken bestudeerd. Het panel miste echter een overzicht waaruit blijkt op welk moment in de opleiding en op pagina 18

19 welke manier het bereikte eindniveau per taal en taalvaardigheid wordt getoetst. Op verzoek van het panel hebben de opleidingen vervolgens een toetsschema aangeleverd (bijlage 2). Tijdens de eerste bijeenkomst werd duidelijk dat de grote hoeveelheid en de aard van het materiaal een tweede bijeenkomst noodzakelijk maakte. Tussen de eerste en tweede bijeenkomst hebben de taalexperts van het panel in het kantoor van de NVAO op eigen gelegenheid het materiaal verder bestudeerd. Hun bevindingen zijn door de secretaris verwerkt in een overzicht. De overige panelleden hebben tussentijds de competentieprofielen bestudeerd van de IBL-opleidingen van Hogeschool Inholland en Hogeschool Zeeland, in relatie tot het landelijk profiel IBL De tweede bijeenkomst vond plaats op 7 april Het bestuderen van de documenten en deze tweede bijeenkomst vonden om praktische redenen plaats in het kantoor van de NVAO. Tijdens deze bijeenkomst is de kwaliteit van de toetsing verder bestudeerd en zijn de bevindingen in hun totaliteit besproken. Op basis daarvan is het panel tot een globaal oordeel gekomen over de beoogde en gerealiseerde taalniveaus per opleiding en de kwaliteit van de beoordeling en toetsing. Tevens heeft het panel een standpunt ingenomen over het IBL-karakter van de competentieprofielen van de IBL-opleidingen van Hogeschool Inholland en Hogeschool Zeeland. Bij het opstellen van het conceptrapport bleken er hier en daar nog lacunes te zijn in de beoordelingen van de toetsproducten. De taalexperts hebben dit materiaal schriftelijk ontvangen en hun oordeel per gegeven. De secretaris heeft op basis hiervan een conceptadvies opgesteld. Waar dat nodig was, heeft het panel het advies gecorrigeerd en aangevuld. Het rapport is vervolgens door de HBO-raad ter correctie van feitelijke onjuistheden voorgelegd aan de instellingen op 26 september Dit heeft geleid tot enkele aanpassingen. Het panel heeft het rapport ten slotte vastgesteld op 24 oktober Opbouw paneladvies In hoofdstuk 3 wordt per opleiding weergegeven wat de bevindingen, overwegingen en conclusies van het panel zijn. In hoofdstuk 4 is de beoordeling van de opleidingsprofielen van Hogeschool Inholland en Hogeschool Zeeland weergegeven. In hoofdstuk 5 staat een overzicht van de beoordelingen. pagina 19

20 3 Beoordeling per opleiding Voor alle negen IBL-opleidingen geldt dat Engels verplicht is en dat de studenten daarnaast twee andere moderne vreemde talen kunnen kiezen uit Duits, Frans en Spaans. De IBLopleiding van Hogeschool Inholland biedt ook Portugees aan; bij de IBL-opleiding van de Hanzehogeschool kunnen studenten ook Italiaans kiezen. Deze twee talen zijn door het panel niet beoordeeld, omdat daarvoor de deskundigheid ontbrak. In dit hoofdstuk geeft het rapport per opleiding wat algemene gegevens en gaat het daarna in op drie vragen: is er voldoende materiaal voor een oordeel over het eindniveau; wat is de kwaliteit van de toetsing; en voldoen de toetsen aan het beoogde eindniveau (zie par. 2.3). De door de opleidingen aangegeven beoogde eindniveaus, per taal en taalvaardigheid, zijn vrijwel altijd de beheersingsniveaus van het IBL-profiel Wanneer daarvan wordt afgeweken, wordt dit in de beschrijving van de opleiding aangegeven. Beoogd beheersingsniveau taalvaardigheden volgens IBL-profiel 2010 Engels Taal 2 Taal 3 Luisteren C1 B2 B2 Lezen C1 B2 B2 Gesprekken voeren B2 B1 B1 Spreken B2 B1 B1 Schrijven B2 B1 B1 Voor elke opleiding is in een tabel aangegeven welk materiaal beschikbaar was. Om welke toetsen het daarbij gaat is blauw gemarkeerd in deze tabellen en geel in het toetsschema dat elke opleiding heeft aangeleverd (bijlage 2). Ook is in de tabellen aangegeven hoe de toetsen zijn beoordeeld door de docenten van de opleiding: o(onvoldoende), v(voldoende), g(goed) voor zover het panel dit uit het materiaal kon opmaken. 3.1 Hogeschool Avans Bevindingen De Duitse instroom volgt voor aanvang van de opleiding verplicht een online cursus van de Delfse methode Nederlands-voor-buitenlanders. Deze cursus wordt voortgezet in de propedeuse. Welk niveau Nederlands de studenten moeten bereiken, is niet duidelijk. Het ingangsniveau van de moderne vreemde talen wordt niet getoetst. Wel worden in de propedeuse extra contacturen Frans en Duits ingezet om niveauverschillen door vooropleiding gelijk te trekken. In afwijking van het IBL-profiel volgen studenten niet één, maar twee verplichte semesters in het buitenland, voor studie en stage, in twee verschillende taalomgevingen. Na de stage in het buitenland participeren studenten met buitenlandse studenten in een Engelstalig eindsemester. De opleiding streeft voor gesprekken voeren, spreken en schrijven Duits een hoger eindniveau na dan het IBL-profiel voorschrijft, namelijk B2 in plaats van B1. pagina 20

21 Er is voldoende toetsmateriaal aangeleverd om tot een oordeel te kunnen komen over het eindniveau van alle vaardigheden Frans en de schrijf- en spreekvaardigheid van Spaans. Voor Engels bestond het materiaal uit toetsen schrijf-, lees- en spreekvaardigheid uit jaar 1, 2 en 3 die niet het eindniveau toetsen. Het eindniveau wordt getoetst met het Cambridge Business English Certificate (BEC) Higher Exam, waarvan geen toetsen of andere bewijzen zijn aangeleverd. Deze toets is wel opgenomen in het toetsschema van de opleiding. Voor Duits had het panel de beschikking over een aantal toetsen schrijfvaardigheid en een taalportfolio waarin lees- en schrijfvaardigheid worden getoetst. Hiermee is voldoende materiaal aangeleverd voor een oordeel. pagina 21