Samenvatting van de Richtlijnen

Transcriptie

1 Samenvatting van de Richtlijnen Rijkswaterstaat Ministerie van Infrastructuur en Milieu Richtlijn 76/160 De Richtlijn stelde minimumkwaliteitscriteria vast voor zwemwater in de lidstaten (art. 2). In de bijlage van de Richtlijn zijn negentien fysisch-chemische en microbiologische parameters opgenomen. Voor die parameters schrijft de bijlage hetzij grenswaarden (onderdeel I van de bijlage: Imperative-values), hetzij richtwaarden (onderdeel G van de bijlage: Guide-values), dan wel beide voor. De lidstaten dienen op grond van art. 3 van de Richtlijn zwemwaterkwaliteitsnormen in het nationale recht vast te leggen met daarin waarden die ten minste even streng zijn als de in onderdeel I genoemde grenswaarden. De waarden van onderdeel G moeten bij die vastlegging zoveel mogelijk worden geëerbiedigd. Het staat de lidstaten vrij strengere grens- en richtwaarden voor te schrijven dan die van de Richtlijn (art. 7, lid 2). De door de lidstaten op te stellen zwemwaterkwaliteitsnormen kunnen overigens betrekking hebben op alle badzones - plaatsen waar zich zwemwater bevindt - in die lidstaat, dan wel op een afzonderlijke badzone. Op die manier kan rekening worden gehouden met de aard en de feitelijke zwemwaterkwaliteit van de verschillende badzones. Art. 4 van de Richtlijn verplichtte de lidstaten de nodige maatregelen te nemen om de zwemwaterkwaliteit in de badzones op het eigen grondgebied in overeenstemming te brengen met de daarvoor geldende grens- en richtwaarden voor 10 december In afzonderlijke gevallen kon een afwijking van die termijn worden toegestaan. Voor het realiseren van de vereiste zwemwaterkwaliteit in bepaalde badzones konden de lidstaten namelijk een langere termijn hanteren, mits een plan voor waterbeheer voor die zone werd opgesteld en de Commissie daarvan voor 10 december 1981 op de hoogte werd gesteld (art. 4, lid 3). Ten aanzien van in de directe omgeving van landsgrenzen gelegen badzones, is overleg omtrent de realisering van de zwemwaterkwaliteitsnormen door de betrokken lidstaten vereist (art. 4, lid 4). De zwemwaterkwaliteit wordt geacht aan de op grond van de Richtlijn op te stellen waterkwaliteitsnormen te voldoen indien 95% van de monsters overeenstemt met de in de bijlage opgenomen grenswaarden, zulks onder de voorwaarden genoemd in art. 5, lid 1 van de Richtlijn. Voorschriften ten aanzien van de frequentie en methode van monitoring zijn opgenomen in art. 6. De kwaliteit van het zwemwater moet worden gemeten ten minste met de frequentie aangegeven in de bijlage. Voor de meeste parameters is die frequentie eens in de twee weken gedurende het badseizoen. Verder geeft de Richtlijn aan hoe en waar monsters van het zwemwater moeten worden genomen, maar schrijft niet voor op welke manier die monsters vervolgens moeten worden geanalyseerd. Voor een aantal parameters, zoals salmonella en streptokokken, hoeft monitoring van de zwemwaterkwaliteit alleen plaats te vinden indien er gegronde redenen zijn om te vermoeden dat de desbetreffende stoffen of organismen in het zwemwater aanwezig zijn. In art. 7, lid 1 van de Richtlijn komt het zogenaamde stand-stillbeginsel tot uitdrukking: toepassing van de krachtens de Richtlijn genomen maatregelen mag er in geen geval toe leiden dat rechtstreeks of indirect achteruitgang van de feitelijke zwemwaterkwaliteit mogelijk wordt gemaakt. Bedoeld artikel beoogt te bewerkstellen dat geen verslechteringen van de feitelijke zwemwaterkwaliteit optreden, zelfs niet indien die feitelijke kwaliteit beter is dan in de bijlage van de Richtlijn wordt voorgeschreven. Een rapportageverplichting voor de lidstaten is opgenomen in art. 13 (zoals gewijzigd bij Richtlijn 91/692). Jaarlijks moeten de lidstaten een verslag over de uitvoering van de Richtlijn indienen bij de Commissie. De Commissie publiceert eveneens jaarlijks een verslag over de tenuitvoerlegging van de richtlijn in de EU. Samenvatting van de Richtlijnen 1

2 De artt. 9 tot en met 11 regelen de instelling van een comité belast met het aanpassen van de in de Richtlijn opgenomen grens- en richtwaarden aan de vooruitgang van de wetenschap en de techniek. De comitologie-bepalingen zijn sinds de vaststelling van de oorspronkelijke richtlijn tweemaal gewijzigd, laatstelijk bij Verordening 1137/2008 (PbEU L311, ). Een hardheidsclausule is ten slotte opgenomen in art. 8 van de Richtlijn. Omdat de lidstaten op bepaalde natuurlijke omstandigheden die de zwemwaterkwaliteit beïnvloeden, geen invloed kunnen uitoefenen, mag onder omstandigheden van het bepaalde in de Richtlijn worden afgeweken. In de eerste plaats kan worden afgeweken van bepaalde, met zoveel woorden in de bijlage aangeduide, parameters vanwege uitzonderlijke meteorologische of geografische omstandigheden. In de tweede plaats hoeft niet aan de in de bijlage genoemde waarden te worden voldaan indien het desbetreffende zwemwater een natuurlijke verrijking met bepaalde stoffen ondergaat. Die afwijkingen mogen evenwel niet plaatsvinden ten opzichte van dwingende eisen van volksgezondheid en moeten direct aan de Commissie worden gemeld, onder vermelding van de redenen voor afwijking en de aan die afwijking gestelde termijn. Zoals gezegd is inmiddels bij Richtlijn 2006/7 een herzien EU zwemwaterregime vastgesteld. Hoewel de nieuwe Richtlijn uiterlijk op 24 maart 2008 door de lidstaten moest zijn omgezet, en haar voorganger vanaf dat moment vervangt, wordt bij gebreke daaraan de oude Richtlijn 76/160 pas op uiterlijk 31 december 2014 definitief ingetrokken. Echter, zodra een lidstaat alle nodige wettelijke, bestuursrechtelijke en praktische implementatiemaatregelen heeft genomen, is de nieuwe Richtlijn van toepassing en vervangt zij Richtlijn 76/160. Het inwerkingtreden van Richtlijn 2006/7, met ingang van 24 maart 2006, doet dan ook geen afbreuk aan de bestaande implementatieverplichtingen van de lidstaten onder het oude regime. Verwijzingen naar de voormalige Richtlijn moeten voortaan worden gelezen als verwijzingen naar de nieuwe Richtlijn 2006/7 (art. 17). Richtlijn 2006/7 Krachtens de nieuwe Zwemwaterrichtlijn dienen de lidstaten, met ingang van het badseizoen van 2008, elk jaar alle zwemwateren aan te wijzen en hiervoor de duur van het badseizoen te bepalen (art. 3). Voor ieder van deze zwemwateren moeten lidstaten voorafgaande aan, gedurende, en na afloop van het badseizoen de waterkwaliteit controleren. De richtlijn stelt minimumkwaliteitscriteria vast waaraan al het zwemwater in de EU moet voldoen, aan de hand van microbiologische parameters die zijn opgenomen in Bijlage I. Waar de oude Richtlijn 76/160 nog 19 van zulke parameters voor analyse voorschreef, is dit in de nieuwe Richtlijn 2006/7 teruggebracht tot 2: intestinale enterokokken en Escherichia coli. Wel moeten onder bepaalde omstandigheden ook andere parameters in aanmerking genomen worden, zoals de aanwezigheid van cyanobacteriën of microalgen (art. 9 en Bijlage III). De oude verplichting om alle 19 parameters te controleren vervalt zodra een lidstaat het nieuwe controleregime krachtens Richtlijn 2006/7 invoert. Richtlijn 2006/7 voert een nieuw systeem in van indeling van zwemwateren naar waterkwaliteit, op grond van de beoordeling en controle van bovengenoemde twee parameters in Bijlage I (art. 4), en aan de hand van de criteria in Bijlage II. De vier categorieën van zwemwaterkwaliteitsstatus zijn uitstekend, goed, aanvaardbaar, en slecht (art. 5 en Bijlage II). De indeling is gebaseerd op de beoordeling van zwemwaterkwaliteitsgegevens van het afgelopen badseizoen en de drie voorgaande badseizoenen (art. 4, lid 2), in plaats van een beoordeling van een meetreeks van één jaar, zoals onder de oude richtlijn gold. Aan de hand van een voorafgaand aan het badseizoen vastgesteld tijdschema voor controle worden per seizoen in ieder zwemwater minstens vier monsters genomen, behalve wanneer het badseizoen zeer kort is of indien er sprake is van bijzondere geografische beperkingen (art. 3 en Bijlage IV). Naast deze kwaliteitsbeoordeling moeten ook profielen van ieder zwemwater opgesteld worden, met een beschrijving van het betrokken gebied, de eventuele bronnen van verontreiniging en de ligging van de Samenvatting van de Richtlijnen 2

3 controlepunten(art. 6 en Bijlage III). Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van gegevens verzameld in de context van de kaderrichtlijn water (art. 6, lid 3). De zwemwaterprofielen worden uiterlijk op 24 maart 2011 voor het eerst opgesteld (art. 6, lid 1). De eerste indeling naar kwaliteitsstatus moeten de lidstaten uiterlijk aan het einde van het badseizoen van 2015 voltooid hebben (art. 5, lid 2). Bovendien moeten op dat moment ook alle zwemwateren ten minste de kwaliteitsstatus aanvaardbaar hebben, en moeten de lidstaten realistische en evenredige maatregelen getroffen hebben om het aantal als goed en uitstekend ingedeelde zwemwateren te doen toenemen (art. 5, lid 3). Zwemwateren kunnen tijdelijk als slecht worden ingedeeld en toch nog aan de voorwaarden van de Richtlijn voldoen (art. 5, lid 4, onder a). Voorwaarde is dat in het volgende badseizoen passende beheersmaatregelen worden genomen, waaronder een zwemverbod of een negatief zwemadvies, om blootstelling van zwemmers aan verontreiniging te voorkomen; de oorzaken en redenen van het nietbereiken van de aanvaardbare kwaliteitsstatus worden geïdentificeerd; er passende maatregelen worden genomen om de oorzaken van verontreiniging te voorkomen, te verkleinen of weg te nemen; en het publiek door middel van een duidelijk en eenvoudig teken gewaarschuwd en voorgelicht wordt over de oorzaken van de verontreiniging en de op basis van het zwemwaterprofiel genomen maatregelen. Echter, voor zwemwateren die vijf opeenvolgende jaren als slecht ingedeeld worden (of waarvoor het behalen van aanvaardbare kwaliteit onhaalbaar of onevenredig duur is), moet een permanent zwemverbod worden ingesteld of een permanent negatief zwemadvies uitgebracht (art. 5, lid 4, onder b). Een lidstaat kan evenwel voor het einde van de periode van vijf jaar een permanent negatief zwemadvies of zwemverbod uitbrengen indien het bevoegde orgaan van oordeel is dat het verwezenlijken van de gewenste kwaliteit onhaalbaar of onevenredig duur is. Ingeval van uitzonderlijke omstandigheden, zoals onverwachte situaties die een negatief effect hebben of redelijkerwijs kunnen hebben op de zwemwaterkwaliteit en op de gezondheid van de zwemmers, dienen lidstaten passende beheersmaatregelen te nemen, waaronder voorlichting van het publiek en, zo nodig, een tijdelijk zwemverbod (art. 7). In het bijzonder worden zulke (onmiddellijke) beheersmaatregelen voorgeschreven ingeval van (mogelijke) proliferatie van cyanobacteriën, oftewel blauwalg (art. 8). Ook wordt specifiek controle voorgeschreven voor macroalgen en/of marien fytoplankton, teerachtige residuen, glas, plastic, rubber of ander afval (art. 9). Voortbouwend op de structuur van de kaderrichtlijn water, schrijft Richtlijn 2006/7 voor dat lidstaten in grensoverschrijdende (zwem)wateren en stroomgebieden samen dienen te werken, onder meer door passende informatie-uitwisseling en gezamenlijk uitgevoerde beheersmaatregelen (art. 10). De bepalingen omtrent actieve voorlichting en inspraak door het publiek maken een belangrijk onderdeel uit van de wijzigingen van Richtlijn 2006/7 ten opzichte van de oude zwemwaterrichtlijn. In de besluitvorming in het kader van de Richtlijn dient inspraak door het publiek aangemoedigd en gefaciliteerd te worden (art. 11). Met name de publieke informatie en voorlichtingsbepalingen zijn uitgebreid. Bovenstaande informatie met betrekking tot de indeling, de beschrijving en de eventuele verontreiniging van de zwemwateren dient op een gemakkelijk toegankelijke plaats, in de directe nabijheid van de betrokken zones, actief en onmiddellijk voor het publiek beschikbaar te worden gesteld, bijvoorbeeld door duidelijke tekens en symbolen, en/of gebruikmakend van passende media en technologieën zoals het Internet. Met name een zwemverbod of een negatief zwemadvies moet snel en gemakkelijk kunnen worden opgemerkt (art. 12). Bij uitvoeringsbesluit zijn de symbolen voor het zwemverbod, negatieve zwemadvies en de indeling in zwemwaterkwaliteit vastgesteld (PbEU L 143, p (2011/321/EU)). De lidstaten verstrekken aan de Commissie voor elk zwemwater bij de controles verkregen resultaten, tezamen met de zwemwaterkwaliteitsbeoordeling en een beschrijving van de belangrijkste Samenvatting van de Richtlijnen 3

4 beheersmaatregelen die werden genomen; uiterlijk op 31 december van elk jaar met betrekking tot het voorafgaande badseizoen (art. 13). Vervolgens stellen zij voor het aanstaande badseizoen de Commissie op de hoogte van eventuele wijzigingen ten opzichte van de voorafgaande jaarrapportage. Op basis hiervan publiceert de Commissie jaarlijks, uiterlijk op 30 april en mede via internet, een samenvattend rapport over de zwemwaterkwaliteit in de EU (art. 13, lid 4). De Richtlijn voorziet in een herbeoordeling van de Richtlijn in 2020 (art. 14, lid 3). Naast de uitvoeringservaringen en effectbeoordeling van de Richtlijn zal daarbij rekening gehouden worden met een wetenschappelijke evaluatie die voorzien is voor de periode , inzake kwaliteitsbeoordeling van zwemwater mede op basis van epidemiologisch en virologisch onderzoek (art. 14, lid 1 en 2). In de tussentijd zal de Richtlijn periodiek aangepast worden aan de wetenschappelijke en technische vooruitgang (art. 15). Krachtens art. 16 wordt de Commissie in de uitvoering van de Richtlijn (en de technische aanpassingen daarvan) bijgestaan door een comité. Deze comitologie-bepalingen zijn met ingang van augustus 2009 aangepast aan de nieuwe regelgevingsprocedure met toetsing, krachtens Verordening 596/2009/EG (PbEU L188, ). Zoals gezegd voorziet de nieuwe zwemwaterrichtlijn in een overgangsregeling met het oog op de bestaande voorschriften van de oude Richtlijn uit 1976 (art. 17). Hoewel de nieuwe Richtlijn 2006/7 uiterlijk op 24 maart 2008 door de lidstaten moest zijn omgezet (art. 18, lid 1), en haar voorganger vanaf dat moment vervangt, wordt de oude Richtlijn 76/160 formeel pas op uiterlijk 31 december 2014 definitief ingetrokken. Het inwerkingtreden van Richtlijn 2006/7, met ingang van 24 maart 2006, doet dan ook geen afbreuk aan de bestaande implementatieverplichtingen van de lidstaten onder het oude regime. Echter, zodra een lidstaat alle nodige wettelijke, bestuursrechtelijke en praktische implementatie maatregelen heeft genomen, is de nieuwe Richtlijn van toepassing en vervangt zij Richtlijn 76/160. Verwijzingen naar de voormalige Richtlijn moeten voortaan worden gelezen als verwijzingen naar de nieuwe Richtlijn 2006/7 (art. 17, lid 3). Samenvatting van de Richtlijnen 4

5 Colofon URL: / Datum: 16 januari 2017 Dit is een publicatie van: Post Postbus KA Rijswijk Bezoek Lange Kleiweg 34 Rijswijk is onderdeel van Rijkswaterstaat Leefomgeving van Rijkswaterstaat, de uitvoeringsorganisatie van het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Meer over Rijkswaterstaat Leefomgeving vindt u op ( #1)nl/leefomgeving. Meer over Rijkswaterstaat vindt u op