ZOALS DON BOSCO, MET DE JONGEREN VOOR DE JONGEREN. BRIEF VAN DE HEILIGE VADER, PAUS FRANCISCUS. aan Fr. Ángel Fernández Artime,

Transcriptie

1 ZOALS DON BOSCO, MET DE JONGEREN VOOR DE JONGEREN. BRIEF VAN DE HEILIGE VADER, PAUS FRANCISCUS aan Fr. Ángel Fernández Artime, Algemeen Overste van de salesianen bij de 200ste verjaardag van de geboorte van de hl. Johannes Bosco. In het geheugen van de Kerk leeft de heilige Johannes Bosco als de stichter van de salesiaanse congregatie, van de Dochters van Maria Hulp der Christenen, van Vereniging van de salesiaanse Medewerkers, de Vereniging van Maria Hulp der Christenen en als vader van de Salesiaanse Familie vandaag. Verder leeft hij ook in het geheugen van de Kerk als een heilige opvoeder en herder van jonge mensen. Voor de jongeren opende hij een weg tot heiligheid en hij liet ons zowel een opvoedingsproject als een spiritualiteit na, die hij ontving van de Heilige Geest als een charisma voor onze tijd. De tweehonderdste verjaardag van zijn geboorte heb ik met de vreugde met de Salesiaanse Familie mogen vieren in de basiliek van Maria Hulp der Christenen te Turijn. Daar worden de relieken van de stichter bewaard. Met deze boodschap wil ik

2 opnieuw samen met u God danken en, tegelijkertijd, u herinneren aan de wezenlijke aspecten van de spirituele en pastorale zorg van Don Bosco. Ik wil u bemoedigen om deze zorg levendig te houden. Italië, Europa en de wereld zijn in de voorbije twee eeuwen veranderd. Maar de ziel van de jongeren is dat niet. Ook vandaag zijn er jongens en meisjes die open staan voor het ware leven en voor een ontmoeting met God en de anderen. Velen echter lopen het gevaar ontmoedigd te geraken of kennen een geestelijke bloedarmoede en marginalisering. Don Bosco leert ons in de eerste plaats om niet werkeloos toe te kijken, maar om op de voorposten gaan te staan en de jongeren een integrale opvoeding te geven. Deze vindt een stevige basis in de religieuze opvoeding, waarin de geest, de gevoelens, de gehele persoon altijd beschouwd wordt als een schepsel van God en door Hem bemind. Daarop bouwt een echt menselijke en christelijke opvoeding, getekend door preventieve en inclusieve zorg. Zij richt zich vooral naar de jongeren van de volksklassen en naar gemarginaliseerde groepen in de samenleving. Zij biedt hen kansen tot onderwijs en beroepsvorming om zo te groeien tot goede christenen en eerlijke burgers. Via morele en culturele opvoeding, via nabijheid werkte Don Bosco voor het welzijn van mens en samenleving. Deze opvoeding combineert vreugde, studie en gebed of ook arbeid, deugd en godsdienstzin. De rijping van de levensroeping maakt hier integraal deel van uit, omdat iedereen in de Kerk een concreet levensproject opneemt waartoe de Heer hem roept. Dit breed en veeleisend opvoedingsproject stelt Don Bosco onder het motto Da mihi animas. Zo heeft hij gerealiseerd wat wij vandaag noemen opvoedend evangeliseren en evangeliserend opvoeden (CONGREGATIE VOOR DE CLERUS, Algemeen Directorium voor de catechese [15 augustus 1997], nr. 147). Een kenmerk van deze pedagogie van Don Bosco is de amorevolezza. Zij moet begrepen worden als een waarachtige en voelbare liefde. Zij bevat sympathie, genegenheid, begrip en deelname aan het leven van de jongere. Zij zegt dat het in de

3 opvoeding niet voldoende is om lief te hebben, maar dat deze liefde ook moet uitgedrukt worden in echte en concrete gebaren van de opvoeder. Dankzij die amorevolezza hebben talrijke kinderen en adolescenten in de salesiaanse context rijke en gezonde ervaringen beleefd. Deze kostbare ervaringen vormen de persoonlijkheid en de levensstijl van jonge mensen. De opvoedkundige praxis van Don Bosco kent nog andere trekken: het familiale midden; de aanwezigheid van de opvoeder als een vader, leraar en vriend van de jongere in de salesiaanse pedagogie met het klassieke begrip assistentie aangeduid; verder een klimaat van vreugde en feest; voldoende plaats voor zang, muziek en theater; het belang van het spel, van de speelplaats, trektochten en sport. We kunnen enkele opvallende aspecten van zijn persoonlijkheid opsommen. Met het oog op de redding van de zielen leefde hij in een totale overgave aan God. In een beweging beleefde hij zijn gegevenheid aan God en aan jonge mensen. Deze houding heeft hem doen groeien en leidde tot het nemen van moedige beslissingen. Hij zou zich te wijden aan de arme jeugd, met als doel het opzetten van een brede beweging van armen voor de armen. Met een onvermoeibaar missionair elan maakte hij plannen om deze beweging uit te breiden over de grenzen van taal, ras, cultuur en godsdienst heen. Hij beleefde dit project in een hartelijke stijl met een sympathiek onthaal van persoonlijke ontmoeting en begeleiding. Hij was in staat om samen te werken met de heilige Maria Domenica Mazzarello en om een beweging van leken-medewerkers op te richten. Zo bracht hij een de Salesiaanse Familie op de been die als een grote boom met vele takken zijn erfgoed heeft ontvangen en dit verder ontwikkelt. Kortom, Don Bosco beleefde een grote passie voor de redding van de jeugd. Voor de jongeren was hij een geloofwaardige getuige van Jezus Christus en een geniale evangelisator, diep verbonden met de Kerk, in het bijzonder met de paus. Hij leefde voortdurend in gebed verenigd met God en kende een sterke kinderlijke devotie tot de Madonna. Hij aanriep haar als de Onbevlekte en Hulp van de christenen. Hij kende mystieke ervaringen en bezat wonderlijke gaven ten voordele van zijn jongens.

4 Ook vandaag staat de Salesiaanse Familie open en richt ze zich naar nieuwe educatieve en missionaire grenzen. Zij doet dit via de nieuwe sociale media en intercultureel onderwijs bij volkeren met verschillende religies of in landen van de derde wereld, of op plaatsen gekenmerkt door migratie. De uitdagingen van het negentiende-eeuwse Turijn hebben geglobaliseerde dimensies aangenomen: de idolatrie van het geld; onrecht dat geweld veroorzaakt; ideologische kolonisatie en culturele uitdagingen in stedelijke contexten. Sommige aspecten hebben meer rechtstreeks met de wereld van de jeugd te maken, zoals de verspreiding van het internet. Zij dagen u uit, zonen en dochters van Don Bosco, jullie die geroepen zijn om te werken met de gekwetsten, om ook in deze crisissituatie te bouwen op de inspirerende gave van de Heilige Geest. Als Salesiaanse Familie zijn jullie geroepen om de charismatische creativiteit te laten herleven in en buiten uw opvoedkundige instellingen, en u met apostolische toewijding in te zetten op de wegen van de jongeren, met name in de grensgebieden. De jeugdpastoraal, zoals wij die gewoonlijk uitwerkten heeft geleden onder de schok van de sociale veranderingen. In de gebruikelijke structuren vinden de jongeren vaak geen antwoorden meer op hun zorgen, hun behoeften, hun vragen en kwetsuren. Het is aan ons, volwassenen, om hen geduldig te beluisteren, hun twijfels of hun vragen te verstaan en met hen te leren spreken in een taal die ze begrijpen. (Apostolische Exhortatie Evangelii Gaudium, 105). Laten we ervoor zorgen, als opvoeders en als gemeenschappen, om hen te vergezellen op hun weg, zodat ze zich gelukkig voelen omdat ze Jezus brengen in iedere straat, op ieder plein en in iedere uithoek van de aarde. (zie: EG, 106). Don Bosco zal u helpen om de diepe aspiraties van de jongeren niet teleur te stellen: leven, openheid, vreugde, vrijheid, toekomst; de wens om samen te werken in de opbouw van een meer rechtvaardige en broederlijke ontwikkeling voor alle volken; de bescherming van de natuur en het milieu. Zoals hij het deed, zal hij hen helpen ervaren dat men alleen in een leven van genade, dat wil zeggen in de vriendschap met Christus, de meest authentieke idealen ten volle kan bereiken. U zult de vreugde smaken om ze te begeleiden bij het zoeken naar een synthese tussen geloof, cultuur en

5 het leven, op de momenten dat zij moeilijke keuzes moeten maken en wanneer men probeert om de complexe werkelijkheid te begrijpen. Ik signaleer in het bijzonder dat er twee opdrachten zijn om vandaag de realiteit van de jeugd te benaderen. De eerste is opvoeden vanuit een christelijke antropologie in de taal van de nieuwe media en sociale netwerken, die diepe culturele codes nalaat bij de jongeren. Kortom: werken vanuit een visie op de menselijke en religieuze werkelijkheid. De tweede is het promoten van het sociale vrijwilligerswerk en zich niet neergeleggen bij de heersende ideologieën, maar daartegenover een visie plaatsen die de menselijke waardigheid en de waarde van de arbeid promoot. Als opvoeders kunnen evangeliseren is een natuurlijke gave en een genade, maar het evangeliseren is ook het resultaat van de vorming, studie, bezinning, gebed en ascese. Don Bosco zei tot de jongeren: Voor jullie studeer ik, voor jullie werk ik, voor jullie leef ik; voor jullie ben ik bereid om zelfs mijn leven te geven ben (Salesiaanse Constituties nr. 14). In het licht van wat Paus Benedictus XVI vaak heeft aangeduid als educatieve hoogdringendheid (zie zijn Brief aan het bisdom en de stad Rome met een dringende opdracht voor de opvoeding, 21 januari 2008), nodig ik meer dan ooit de Salesiaanse Familie uit om een daadwerkelijk educatief verbond tussen de verschillende religieuze en seculiere organisaties te bevorderen en pedagogisch op weg te gaan vanuit de diverse charisma s ten gunste van jongeren in verschillende continenten. In het bijzonder herinner ik er aan dat het belangrijk is om de families van de jongeren hierbij te betrekken. Er kan inderdaad geen effectieve jeugdpastoraal zijn zonder een waardevolle gezinspastoraal. De salesiaan is een opvoeder, die in de veelheid van relaties en verplichtingen, altijd de eerste verkondiging van het evangelie brengt, direct of indirect, maar het mag nooit ontbreken: Jezus Christus houdt van jou, Hij heeft zijn leven gegeven om je te redden, en Hij leeft iedere dag naast je om je weg te verhelderen, je te versterken, om te bevrijden (EG, 164). Trouwe volgeling van Don Bosco zijn vraagt zijn catechetische keuze, die zijn levenslange inzet was, te vernieuwen en deze vandaag te

6 plaatsen in de zending van een nieuwe evangelisatie (EG, ). De evangelisatie dient prioritair te zijn in de salesiaanse instellingen en ze moet gebeuren vanuit een theologische en pedagogische bekwaamheid en met een duidelijk getuigenis van de opvoeder. Het vereist een vertrouwdheid met het Woord van God, het regelmatig ontvangen van de sacramenten, vooral biecht en de eucharistie, en een kinderlijke relatie met de Maagd Maria. Beste broeders en zusters, salesianen, Don Bosco getuigt dat het christendom een bron van geluk is, want het is het evangelie van de liefde. En in deze bron vindt ook de salesiaanse opvoedingspraktijk, de vreugde en het feest zijn wortels en continuïteit. We worden volledig mens als we meer dan mens worden, als we God toelaten ons boven onszelf uit te tillen om ons diepste zelf te bereiken. Daar bevindt zich de bron van de evangelisatie. (EG, 8) De verwachtingen van de Kerk met betrekking tot de zorg voor de jeugd zijn geweldig. Groot is ook het charisma dat de heilige Geest aan de hl. Johannes Bosco geschonken heeft. Dit charisma wordt nu gedragen door de Salesiaanse Familie met een passie voor de jeugd op alle continenten en met een bloei van talrijke roepingen tot het priesterschap, van religieuzen en leken. Daarom moedig ik u hartelijk uit aan om de erfenis van Don Bosco, uw stichter en vader, met een evangelische radicaliteit hem zo eigen in zijn denken, spreken en handelen en met een goede ingesteldheid en met volle overgave op te nemen, met de jongeren en voor de jongeren. Vanuit het Vaticaan, 24 juni 2015 Hoogfeest van de geboorte van Johannes de Doper