REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN"

Transcriptie

1 HANZEMAG.NL 5 REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN 19e jaargang 11 december 2013

2

3 GRENZE- LOOS HANZE IMPORT EN EXPORT: DE CIJFERS 4 GRENZELOOS STUDEREN: TOPSTUDIES EN DROOMSTAGES 10 GITARIST DAAN KLEIJN VERHUISDE NAAR NEW YORK 16 HOW TO MAKE A TYPICALLY DUTCH WINTER DISH 2 int

4 NI HAO, STUDENTEN UND STUDENTINNEN FROM SPAIN! Boudewijn Otten 4 Illustratie: Daphne Prochowski Duitsers zijn tuk op een volledige opleiding op de Hanzehogeschool, studenten uit de rest van wereld komen meestal voor een half jaar. Hanzestudenten lopen graag stage in het buitenland, vreemde collegebanken bezetten ze het liefst in het zonnige zuiden.

5 Duitsers, Duitsers, Duitsers, Chinezen en Oost-Europeanen. Tel ze bij elkaar op en je hebt tachtig procent van de pak m beet 1100 buitenlanders die voor langere tijd aan de Hanzehogeschool studeren. De Hanze is al jaren populair bij de oosterburen. Dozenten verfügen über einen internationalen Background und damit garantieren sie einen hohen Standard der beiden Unterrichtssprachen Englisch und Deutsch. Zo prijst de Hanze Internationale Betriebswirtschaft aan, de opleiding die één op de drie studenten van de International Business School volgen: driehonderd Studenten und Studentinnen aus aller Welt. Herkomst buitenlandse studenten in het reguliere onderwijs (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012) Duitsland Azië Oost-Europa Andere landen Toch daalt het aandeel Duitsers de laatste jaren. Van 62 procent in 2009 tot 57 procent in De reden daarvoor ligt níet in een groei van het aantal buitenlandse studenten, want dat schommelde in de periode steevast rond de elfhonderd , , , ,2 Percentage Duitsers onder buitenlandse studenten (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012) Dit betekent dat de Hanze de laatste jaren méér niet-duitse studenten naar Groningen heeft gelokt, wat overeenkomt met het doel van een steeds breder uitwaaierende internationalisering. Toch is de populatie lang niet zo mondiaal als de zinsnede aus aller Welt suggereert. De studenten komen weliswaar uit alle windstreken van de wereld, maar de hoofdmoot is Europeaan. Driekwart van de buitenlanders die op de Hanzehogeschool studeren, had z n wiegje in het aloude Avondland staan, zo meldt het laatste jaarverslag van de Hanzehogeschool (2012). Om en nabij duizend studenten van de Hanzehogeschool lopen stage in het buitenland. Waar ze dat doen, hangt af van hun wensen en de inspanningen die zij en hun begeleiders zich getroosten. Recente gegevens over hun stagebestemmingen zijn helaas niet voorhanden. Die zijn er wel over de zogeheten uitwisselingsstudenten (ook wel exchange-studenten genoemd). 588 Naar Nederland Uitwisseling en stage 523 Naar het Buitenland Buitenlandse uitwisselingsstudenten op de Hanze, Hanzestudenten op uitwisseling in het buitenland en Hanzestudenten op buitenlandstage (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012) Het International Student Office (ISO) van de Hanzehogeschool houdt bij hoeveel studenten op uitwisseling gaan, dat wil zeggen: een half jaar aan een buitenlandse instelling studeren. Hun plaatsje op de Hanzehogeschool wordt dan ingenomen door een buitenlandse student die in Groningen op uitwisseling gaat. De Hanzehogeschool heeft uitwisselingsovereenkomst met 400 buitenlandse instellingen. In het studiejaar zullen 499 studenten zes maanden aan één van die instellingen doorbrengen (minder dan de 588 in het topjaar ). Ongeveer de helft van hen pakte z n koffers eind augustus, de rest reist eind januari af. Hanzestudenten op uitwisseling in het buitenland (Bron: Jaarverslag Hanzehogeschool 2012) 132 Zuid-Europa 122 West-Europa Buitenlandstage Spanje is de populairste bestemming: 99 Hanzestudenten volgt daar een halfjaars programma aan een bevriende universiteit (onder meer in Madrid, Malaga en Almeria) Azië-Aus-Nwz Latijns Amerika 45 Noord-Europa Noord-Amerika Oost-Europa Engineering Bedrijfskunde Gezondheidsstudies Sociale Studies Kunsten Fin. Eco. Management HBO-Rechten Facility Management Informatietechnologie In West-Europa zijn de grote drie in trek: Duitsland (32), Groot-Brittannië (29) en Frankrijk (27). In Noord-Europa is Finland koploper met 21 studenten. Het zal weinigen verbazen dat booming China hoog op de lijst staat (28 studenten), maar Thailand en Taiwan (die dit jaar allebei tien Hanzestudenten verwelkomen) zijn in opmars. In Latijns Amerika loop je Hanzestudenten vooral tegen het lijf op de Nederlandse Antillen (elf), Mexico (tien) en Peru (ook tien). Vermeldenswaard is dat geen enkele student in Afrika neerstrijkt. De Hanzehogeschool heeft meerdere opleidingen waarin de uitwisseling verplicht is. Het leeuwendeel van de uitwisselingsstudenten (328) volgt dan ook de opleidingen International Business & Management Studies, International Communication en International Business & Languages. De instituten waaronder die opleidingen vallen (achtereenvolgens IBS, ICM en Marketing Management), dragen daarom het meeste bij aan de uitwisseling. Uitwisselingsstudenten van IBS, ICM en IMM (Bron: International Student Office, november 2013) Uitwisselingsstudenten per instituut 192 International Business School Communicatie & Media Marketing Management De overige academies en instituten zijn minder actief met het uitwisselen van studenten. Engineering scoort met 33 uitwisselingsstudenten het hoogst. Het Instituut voor Life Science & Technology en de Academie voor Verpleegkunde hebben slecht één student die dit jaar op uitwisseling gaat. (Bron: International Student Office, november 2013) Arch. BK, Civiele Techniek Sportstudies Pedagogische Academie Verpleegkunde Life Science & Techn. 5

6 GRENZELOOS STUDEREN Rina Tienstra Het aantal studenten dat naar het buitenland gaat voor de studie of stage, groeit als kool. Maar hoe zit het met de kwaliteit? Waar moet je wel wezen en waar juist niet? Je kunt voorkomen dat je studie een sof wordt, en je stage een drama. 6 Illustratie: Sam Peeters Wereldwijd bewegen zich veertig miljoen studenten over de aarde en over vijf jaar zijn dat er zeventig miljoen. De internationale studiemobiliteit is groot, zegt Simon van der Wal. De internationale marketingmanager voor de Hanzehogeschool en de Rijksuniversiteit stond aan de wieg van de eerste internationale onderwijsprogramma s en zet ze over de hele wereld in de markt. We begonnen destijds in de negentiger jaren met programma s met unique selling points. Studenten van de International Business School deden een stukje van de studie en een project in het buitenland. Dat werd erg populair. Later merkten we dat steeds meer buitenlandse studenten behoefte kregen om langer in Europa te blijven. Landen in Azië en Afrika zochten onderwijskwaliteit. De vraag naar studieplekken steeg, er waren ook te weinig studieplekken in die landen.

7 TWEE UNI'S OP CV Die situatie is veranderd. Er zijn nu ontelbare mogelijkheden. We onderscheiden drie groepen studenten. De free movers doen hun hele studie in het buitenland, de institutional movers willen twee universiteiten noemen op hun cv. Zij volgen uitwisselingsprogramma s of studeren aan universiteiten in meerdere landen, met een double degree diploma als resultaat. En dan hebben we de subsidized movers, die scholarships van hun overheid krijgen. Deze groep groeit enorm. Bij de Academie voor Architectuur, Bouwkunde & Civiele Techniek zit momenteel bijvoorbeeld een groep Brazilianen in de collegebanken. Ze worden gesubsidieerd door Science without Borders. INTERNATIONAL FLAVOUR Nederlandse studenten krijgen ook steeds meer belangstelling voor het buitenland. Vooral exchangeprogramma s in de tropische bestemmingen zijn populair. Van der Wal: De behoefte aan international flavour begint al op de middelbare school. Veel scholieren trekken er een half jaar op uit als ze hun diploma hebben. En dat willen ze ook als ze gaan studeren. Maar dan wel buiten Europa. Duitsland, Engeland en België zijn te dichtbij en te bekend. Ze willen iets van de wereld zien én buitenlandervaring staat vanzelfsprekend prima op je cv. Studenten gaan natuurlijk ook voor het avontuur. Hoe red ik me in een andere cultuur zonder mama en papa? Heimwee is steeds minder een probleem: de wereld is kleiner door sociale media en de betere bereikbaarheid. WAAR MOET JE HEEN? Voor kennis en studie op hoog niveau moet je van oudsher in de Verenigde Staten of Engeland zijn, meent Van der Wal. Maar in die landen zijn exchange-programma s met een lantarentje te zoeken, omdat studenten van daar niet zes maanden het land uit willen. Uitwisselingsprogramma s, de naam zegt het al, vinden met gesloten beurzen plaats: voor iedere Hanzestudent die naar het buitenland wil, moeten we een buitenlandse student vinden die hiernaartoe wil komen. Van de Wal heeft genoeg alternatieven: de top-universiteiten van Hongkong bijvoorbeeld. We hebben goede contacten met vijf universiteiten. Ook Taiwan, Maleisië, India en Thailand bieden mogelijkheden. We zetten nu exchangeprogramma s in Vietnam op. Combinaties met een half jaar stage zijn ook heel goed te doen in Azië. Er is werk genoeg, ook na de stage. Maar je moet er wel heen willen natuurlijk. Aan de andere kant, omdat daar interessante businessbanen te vinden zijn, gaan Nederlandse en buitenlandse studenten voor hun masterstudie ook vaak naar de randstad. EN WAAR MOET JE WEGBLIJVEN? India raadt Van der Wal niet aan. Mensonterende toestanden en het is er onveilig. Ook een stage of universiteit in Latijns Amerika zou ik niet zo gauw kiezen. Mexico en Colombia en ook Brazilië, hoe booming ze ook zijn, ik zou mijn dochter er niet heen sturen. Ook Nigeria en sommige andere Afrikaanse landen zijn behoorlijk onveilig. Er is zoveel anders te kiezen. De Hanzehogeschool onderhoudt contacten met universiteiten over de hele wereld. Wil je naar een instelling waarmee we geen banden hebben, dan raad ik je aan om de rankings goed te bekijken. ELLEN SCHIPPER KWAM NA ZES WEKEN FLORIDA VAN EEN KOUDE KERMIS THUIS Ik ga naar Amerika! Daar kan ik vast iets goeds gaan doen op commercieel gebied, dacht derdejaars Commerciële Economie Ellen Schipper in september. Ik heb heel veel gereisd door Centraal Amerika en een funstage ergens in de tropen trok me niet zo. Omdat mijn opleiding geen stage-contacten had in Amerika, schreef ik me in bij Stage USA, een bemiddelingsbureau. De intake verliep goed, we skypeten, ik vulde een heleboel formulieren in en ze stelden me veel inhoudelijke vragen over mijn studie en mijn wensen. Het bureau kwam op de proppen met een stage bij de Chris Evert Tennis Academy in Boca Ra Ton, in Florida, vlak boven Miami. (Tennister Chris Evert vierde in de jaren zeventig triomfen over de hele wereld.) De werkzaamheden waren nogal globaal, breed en een beetje vaag. Jan Hennie Zijlstra, die de stages bij mijn opleiding begeleidt, keurde de opdrachten af. Via het bemiddelingsbureau werden die aangescherpt. Ik zou de acquisitie voor de tennisschool gaan doen en sponsors zoeken. Bij aankomst was het superdruk op de Evert-campus, er was net een tennistoernooi en er waren medewerkers op vakantie. Van inwerken was geen sprake. In week twee vroeg ik: wat mag ik doen? Dat bleken allemaal hele kleine dingen te zijn. De koelkasten vullen en de telefoon opnemen, dat was het wel zo n beetje. In week drie heb ik mijn competenties maar eens vertaald en gevraagd hoe ik die zou JAN WILLEM DERKS REGELDE OP EIGEN HOUTJE EEN SUPERSTAGE IN CHICAGO Ik wilde graag een stage doen in een Engelstalig land. Maar ik wilde sowieso een inhoudelijke bijdrage leveren. Via wroeten en proberen kwam ik uiteindelijk in contact met een Amerikaan met een eigen drankmerk. Hij introduceerde me bij Wirtz Beverage, een drankengroothandel die alle grote drankmerken van de hele wereld verhandelt. Ze hebben een omzet van twee miljard dollar per jaar. Jan Willem Derks solliciteerde via Skype en werd, hoewel hij niet thuis was in de drank, de eerste Europese stagiair op het kantoor in Chicago. De eisen van school waren duidelijk: je moet werken, onderzoek doen en zorgen dat je opdrachten in het verlengde van de studie liggen. Dus geen koffie halen, maar iets commercieels Koffie halen heb ik ook echt niet gedaan, zelfs niet voor m n collega s. Jan Willem liep tweeëneenhalve maand mee op trade development en onderzocht voor de divisie digital activation de bekendheid en uitstraling van Wirtz Beverage en de concurrenten op internet en sociale media. Ze willen hun markt uitbreiden naar meer staten. Het binnenhalen van leveranciers gaat in iedere kunnen behalen. Ik stelde een groot onderzoek voor. Maar het bleef bij huiswerkbegeleiding en kamercontroles. Op een gegeven moment stond ik zelfs de trappen te dweilen. Van mijn opdrachten kwam niets terecht. Ze zeiden dat ik maar wat op facebook en twitter moest gaan doen, maar dat was na een halve dag wel klaar. En ze werken daar zelfs niet eens met sponsoren. Ik mailde steeds naar het bemiddelingsbureau om een oplossing te zoeken voor mijn problemen, ze schreven dat ze er mee bezig zouden gaan, maar niemand reageerde uiteindelijk echt met een oplossing. Na vier weken was ik het afwachten zat. In week vijf heb ik Cultural Homestay International gebeld of mijn visum ook voor andere bedrijven gold, want ik wilde weg. Dat was niet het geval. Ik dacht: dan koop ik een auto en ga een rondreis maken. Dat kon ook niet, je krijgt geen verzekering onder de 25 jaar. Ik ben echt geen opgever, maar na vijfenhalve week heb ik de knoop doorgehakt. Ik ging terug. Vanuit Amerika ben ik op zoek gegaan naar een stageplaats in Nederland en die vond ik gelukkig snel. Ik loop nu stage op de redactie van de Libelle bij Sanoma en dat gaat hartstikke goed. Vlak voordat ik vertrok, probeerde het stagebureau nog met me te skypen, maar toen was het al te laat. Die stage heeft me handen vol geld gekost. 800 euro voor het bemiddelingsbureau en 1000 voor het visum en ik kan niets verhalen want alles is via skype besproken. Als je van plan bent naar Amerika te gaan zou ik zeggen: regel het zelf of doe het via een bemiddelingsbureau waar de school goede contacten mee heeft. Amerikaanse staat via een veilingsysteem. Je biedt bij een leverancier op de verkoop van hun producten. De Amerikanen waren thrilled door zijn adviezen. Jan Willem stapte over naar de afdeling sales. Dat vond ik wel heel lekker na drie maanden op kantoor. Iedere dag werd ik opgehaald door een andere sales representative en ik heb met veertig mensen meegelopen. Een geweldige ervaring, je komt natuurlijk allerlei verschillende types tegen in de supermarkten, liquor stores, bars en restaurants. Dat heeft me een schat aan verkoopervaring opgeleverd. Zakendoen over de grens is heel anders. Jan Willem onderhandelde zelf ook, over zijn stagevergoeding. Ik wilde wel redelijk betaald worden. Dat heeft ook met niveau te maken: ze laten je iets relevants doen en het geeft de kwaliteit van je stage ook een boost. Ik werkte zo n veertig à vijfenveertig uur per week. Zelf proefde Jan Willem geen druppel van de drankjes van zijn baas. Je mag daar officieel geen alcohol drinken tot je 21-ste. Maar als ik in mijn nette pak met strop in bars kwam, was het geen probleem om een drankje te doen. Zijn favoriete drankje is de Fireball. Een cinnamon based shot uit Canada. Een upcoming en booming product, we kregen er veel orders voor binnen. 7

8 BIJ DE LES 8 DUIDELIJK Je hoopt dat alles helder is. Dat alles glashelder is. Dat zou fijn zijn. Iedereen weet waar hij aan toe is. Maar zo is het niet. Mensen zijn vaag. Duidelijkheid is iets ongewoons. Ik verwijt het mezelf. Ik ben immers ook schuldig. Het is namelijk niet altijd leuk om duidelijk te zijn. Soms is het fijn om er omheen te draaien omdat je anders moet toegeven dat het niet gelukt is. In zo n geval krop ik het op. Ik ga de confrontatie niet aan. Ik verschuil mij dan liever achter andere dingen, achter mijn ipad of mobiel. Onnodig. Ik moet toch een keer praten. Apart is dat ik van mezelf weet dat ik een doemdenker ben. Maar dat vergeet ik even als ik aan het doemdenken ben. Dat slaat nergens op. Ik weet het. Het zit in mijn hoofd dat ik zo ben. Vroeger had ik er geen moeite mee. Ik stapte op iedereen af. En als het niet goed ging, was dat gelijk merkbaar. Hoe vaak heb ik wel niet naast de tafel van mijn wiskundedocent gestaan: Meneer, ik snap het niet. Dat was prettig. Een veilige omgeving waar het niet erg is als het mis gaat. Van fouten moet je leren, is me altijd verteld. Eigenlijk is het nu niet veel anders. De wereld vergaat niet als ik een foutje maak. En die confrontatie-angst is niet nodig. Ik ben gezegend met begripvolle mensen om mij heen. Dat wil niet zeggen dat het leuk is om toe te geven dat het fout gaat. Misschien gaat het tegenwoordig gewoon iets te vaak fout. Iets te vaak Meneer, ik snap het niet. Zou ik aan het vertroebelen zijn? HABON ABDULAHI WAT GEBEURDE ER IN VREDESNAAM MET NOKIA? Boudewijn Otten Eindelijk eens slecht nieuws uit Finland. De opkomst en ondergang van het roemruchte rijk Nokia is een schoolvoorbeeld van productmismanagement. Nokia, geen redden meer aan, leren vierdejaars IBS van Mariusz Soltanifar. Wel twintig handen gaan omhoog, misschien wel meer. Er gaat een huivering door lokaal H-003. Mariusz Soltanifar (32) had het verwacht. De vraag die hij stelde, illustreert fraai wat hij vandaag in de hoofden van de 29 studenten International Business wil pompen: als je je marktpositie niet goed verdedigt, raak je die zomaar kwijt. Tien jaar geleden had iedereen een mobieltje van Nokia (dat waren die twintig opgestoken handen), maar anno 2013 helemaal niemand meer. ALS BEREN OP DE HONING Dat heeft met penetratie te maken. Nokia is een schoolvoorbeeld: het bedrijf veroverde snel een marktpositie door veel geld in de productie en de marketing te steken. De Nokia s van toen waren niet al te duur, ze voorzagen in een behoefte, en ze waren hip. Ideale omstandigheden voor marktpenetratie. De consumenten kwamen op de Nokia s af als beren op honing. Groei, groei, groei. Precies om half drie priemt de zon een paar straaltjes in de grauwe derde middag van december. Met een fluisterzacht Hai legt Soltanifar de vierdejaars het zwijgen op. Het is menens: de studenten weten dat de toetsing van het vak International Product Management aanstaande is. Ze hebben nog een week voordat ze met een productanalyse op de proppen moeten komen. Dan is het bijvoorbeeld handig om te weten wat het verschil tussen penetratie en roll-out is. DER FEIND HÖRT MIT! Marktpenetratie is geboden als er veel concurrentie is, als het product eenvoudig te imiteren is en als het bedrijf in staat is om het product snel op grote schaal te produceren. Hoe pak je dat aan? De klas antwoordt rap: kosten drukken, er veel geld in steken, lagelonenlanden, standaardisering. Enne moet je testen of de consument het product ziet zitten?, wil Soltanifar weten. Tuurlijk, antwoordt een student. Je moet altijd weten of er behoefte is, Of juist niet, zegt z n buurman, dan is het God zege de greep. Dat vindt Soltanifar ietwat ver gaan. Maar er zitten wel degelijk risico s aan consumententests. Welke? Der Feind hört mit, daar komen de antwoorden van de studenten op neer. Inderdaad, zegt Soltanifar, je geeft de concurrent inzicht in je bedoelingen en dat is lastig als het product makkelijk na te maken is. Nog een nadeel? PENETREREN OF UITROLLEN? Een meisje op de eerste rij voert reputatieschade aan. Als een gerenommeerd bedrijf testpanels een slecht product voorlegt, zingt dat snel rond. Daar gaat je goede naam. Een roll-out (in nieuw-nederlands ook wel: een uitrol) klinkt veel relaxter. Dat kan een bedrijf doen als het weinig geld in een nieuw product wil steken en als de kans op een reactie van de concurrentie klein is. Kortom, als ze de tijd hebben om het product stap voor stap in de markt te zetten. Als ze een patent hebben, bijvoorbeeld, reageert een studente op rij vier. Zeker, beaamt Soltanifar, of een goede naam of een grote voorsprong op de concurrentie. Penetreren of uitrollen, bij de introductie van een product zal een bedrijf één van die twee strategieën moeten kiezen. Nokia koos voor penetratie. Zeer terecht, meent Soltanifar. Ze schatten goed in dat er een latente behoefte was en door hun grootscheepse goedkope aanbod groeide die behoefte als kool. In die groeifase liet Nokia echter steken vallen. Concurrenten hadden veel beter in de smiezen dat de behoeften van consumenten nog veel verder gingen dan wat Nokia bood. Met het vervullen van díe behoeften gingen Apple, Samsung en de rest van de mobielhandel aan de haal. Nokia hield te weinig rekening met wat de consument wil. Dat is dodelijk in de groeifase van de levenslijn van het product. Handel is hard. Geen redden meer aan, luidt Soltanifars verdict, als ik Nokia was, zou ik me op een andere markt storten.

9 Foto: Luuk Steemers

10 Foto's: Luuk Steemers

11 WARUM-VR AGEN AUFS STATION 36 aspirant-verpleegkundigen verlaten voor vijf maanden huis en haard om stage te lopen in Oldenburg. Ze bekwamen zich in de gründliche Duitse ziekenhuisbehandelingen en zorgen en passant voor een cultuuromslag in de Oldenburgse ziekenhuiswereld.

12 KÜMMERN & KLINGELN IN OLDENBURG Rina Tienstra Op 14 november stappen Cornelia van Slochteren, Emily Zuurhof en Alof Huizing bij het krieken van de dag in de auto richting Oldenburg. Dat doen de Verpleegkunde-docenten iedere donderdag, strijk en zet. De drie oud-verpleegkundigen begeleiden in Noord-Duitsland tweedejaars bij hun eerste stage. Om half tien staan ze paraat in de Veranstalltungsraum in het Evangelische Krankenhaus Oldenburg, vijf maanden lang de pleisterplaats voor Nederlandse studenten die stage lopen in drie Oldenburgse ziekenhuizen. Vandaag ontvangen ze de ene helft van de studenten. De andere helft staat aan het bed. 12 GEEN KLINGELENDE PATIËNTEN Zijn er nog vragen of problemen van algemene aard?, vraagt Alof Huizing als de studenten zich hebben geïnstalleerd met koffie, thee en pepernoten. Er is er maar eentje, van technische aard. In een paar van de negen huizen die de Hanzehogeschool voor de studenten in Oldenburg huurt, ligt het internet eruit. Een regelrechte ramp voor sommige studenten, zo lijkt het. Huizing legt de studenten met engelengeduld uit dat er waarschijnlijk problemen zijn bij het financiële boekingssysteem. Hij belooft er in de loop van de dag persoonlijk achteraan te gaan bij energiebedrijf RWE. De groep gaat aan de slag. Drie studenten geven presentaties waarin ze de anderen informeren over hun afdeling en hun kerncompetenties. Emily Zuurhof vraagt Ada van Station 33, de afdeling Neurologie, om te beginnen. Ada verpleegt patiënten met hersenziektes. Ze hebben een hersenbloeding of herseninfarct gehad of ze lijden aan

13 Multiple Sclerose of ASL (amyotrofische laterale sclerose), spierziektes die het zenuwstelsel aantasten. Ada heeft veel contact met de patiënten. Op Station 33 is dat niet altijd eenvoudig. Sommige patiënten kunnen helemaal niet meer praten. Maar als je ze wat beter kent, weet je precies waar ze last van hebben en wat ze willen. Dankbaar werk. Een man met ASL had een hele slechte dag. Het lukte hem ineens niet meer om zelf te eten en hij gooide uit pure wanhoop en frustratie zijn vork door de kamer. Ik heb hem toen moeten voeren. Dat accepteerde hij en dat vond ik ontroerend. Het is natuurlijk niet altijd rozengeur en maneschijn. Met een medestudent verzorgde ik laatst een terminaal zieke patiënt. Het geven van mondzorg was moeilijk, dat vonden we allebei echt heel ranzig om te doen. Toen Ada na het weekend weer op de afdeling kwam, was de patiënt overleden. Dat was mijn eerste dode patiënt, best heftig. Ik heb er wel over gepraat op het werk en met mijn huisgenoten. Emily Zuurhof vraagt of Ada het moeilijk vindt om met jonge patiënten met een levensbedreigende aandoening te werken. Dat niet, maar ik word me wel bewust van m n eigen kwetsbaarheid en het feit dat ik wél gezond ben. Ze vindt het jammer dat sommige patiënten niet precies weten welke onderzoeken ze moeten ondergaan, ook al zijn die meestal niet zo ingrijpend. Cornelia van Slochteren raadt Ada aan zich te verdiepen in die onderzoeken zodat zíj de mensen kan informeren. Daarnaast is het volgens Van Slochteren, ook zinnig om haar kritiek aan te kaarten op de afdeling: Voor iemand met claustrofobie kan een MRI-scan behoorlijk traumatisch uitpakken. De werkdruk op Ada s afdeling is wisselend. Laatst had ik zelfs helemaal geen mensen die klingelden, ik wist niet wat me overkwam. Maar dan sturen ze me wel naar een drukkere afdeling. WISSELLIGGING EN TRANSLATIONAPP Doréanne en Marije presenteren de stand van zaken van hun preventieplan Decubitus. Dat is kerncompetentie 2 van de twaalf competenties die ze moeten verwerven. Ze vertellen over de signalering van doorligproblemen bij bedlegerige patiënten, de behandeling en het belangrijkste: preventie. Marije werkt op Algemeine Chirurgie: We geven onze operatie-patiënten regelmatig wisselliggingen om ze in beweging te houden. Om hun preventieplan te kunnen schrijven vragen ze de verpleegkundigen de oren van het hoofd over verschillende behandelingen en het waarom. Doréanne: Waarop zijn de afdelingsprotocollen gebaseerd? Op ervaring, een artikel of op wetenschap? De Duitse taal is voor de studenten geen belemmering. Doréanne praat moeiteloos met haar patiënten Plastische Chirurgie. In het begin was ik behoorlijk kritisch op mezelf en wilde het allemaal perfect doen. Maar nu denk ik: gewoon het verstand op nul en doorgaan. Ik heb de cursus Medisch Duits gedaan, maar in de praktijk leer je toch het snelst en ik spreek nu zelfs Duits in mijn hoofd. Trouwens, ik heb ook een translationapp Deutsch op mijn iphone. Soms check ik die nog even in bed. De patiënten vinden mijn Hollandse accent trouwens best schattig. Daardoor is er ook altijd gespreksstof. Da kommt unsere kleine Holländerin, roepen ze als ik op zaal kom. GRENZENLOS AUSBILDEN Hoofdverpleegkundige Ursula Keller en haar Krankenschwester moesten in 2004, toen Alof Huizing met de eerste lichting stagiairs in Oldenburg aankwam, even wennen aan de houding van de Nederlandse studenten. Ónze Schulerinnen overleggen eerst met de verpleegkundigen op het Station als ze een probleem tegenkomen. De Nederlandse studenten proberen het eerst zelf op te lossen. Ze gaan dwars door onze strakke structuren heen. Ze zijn heel zelfstandig en stellen vragen aan de doctoren, ze doorbreken de heersende hiërarchische patronen. Die directheid ergerde sommige mensen, maar nu ervaren we dat als positief: ze bedoelen het constructief, ze willen graag leren. Hun contact met patiënten is goed en ze nemen hun verantwoordelijkheid. In de laatste maanden ontlasten ze onze medewerkers zelfs. We hebben geleerd dat we ze los kunnen laten. In Duitsland is men vooral gericht op Handlungen en Behandlungen. Keller: Een patiënt komt bij ons binnen met een gebroken been en wij zeggen: das wirden wir machen. De Nederlandse student heeft meer oog voor de patiënt. Ik zag bijvoorbeeld eens dat een student de familie uitlegde hoe ze de patiënt konden overhevelen van het bed in de rolstoel. Onze Duitse leerlingen leren van hen de behandelingen beter te doorgronden en te verklaren. Alof Huizing: Cultuurverschillen overbruggen we ook doordat we één Duitse praktijkbegeleider hebben. Ernst Neumeister begeleidt de Duitse én de Nederlandse studenten. Hij wordt betaald door het ziekenhuis. Ouderejaars uit Duitsland maken de Nederlandse studenten de eerste weken wegwijs in het Duitse ziekenhuiswezen. De gezamenlijke manier van opleiden in Oldenburg haalde zelfs het gerenommeerde vakblad Pflegemagazin Heilberufe. TRÖSTEN UND BEKÜMMERN In de lift naar het Station Hals-Nasen-Ohrenheilkunde wast Hermann Schröder de Nederlandse gasten even de oren. Weten jullie wat de Nederlanders doen nadat ze het wereldkampioenschap voetbal winnen?, vraagt hij. Dan zetten ze hun playstation uit Afdelingshoofd Schröder, gekleed in een sweater van Bayern München, drinkt koffie uit een Bayern Münchenmok. Hij is zo enthousiast over de Nederlandse inbreng op zijn Station dat hij de Nederlandse Pascale en de Duitse Jana erbij roept als hij moet poseren voor een foto. We begonnen met vier studenten. Kerncompetenties was voor ons een vreemd woord, maar de studenten willen gewoon veel weten en leren. Ernst Neumeister doet daarvoor het meeste werk. Hij kümmert zich over alle studenten. Neumeister volgt de ontwikkelingen op de voet. We geven elkaar nieuwe methodes en theorieën door. Hij kan het weten, Neumeister volgt de Bacheloropleiding Verpleegkunde aan de Hanzehogeschool. Hij toont een lijvige map met opdrachten, kerncompetenties en organisatieschema s. Alle studenten lopen bijvoorbeeld mee op die Notaufnahme en ze wonen operaties bij. Teruggekomen in de Veranstalltungsraum gaat hij meteen aan het werk, nu als coach. Hij raadt een stagiair aan om te proberen haar probleem eerst zelf op te lossen. Als dat niet lukt, wil hij er wel achteraan gaan. De studente gaat getroost naar huis. DRIE KEER LEUK Huis is naar één van de negen huurhuizen van de Hanzehogeschool in Oldenburg. In de Rostockerstrasse, een straat in een rustige buitenwijk, wonen Desiré, Manouk en Marlijn. Desiré van Unfallchirurgie voelde zich direct thuis in hun stijlvol ingerichte flat. Ik ben al helemaal geïntegreerd. Ik kom uit Bellingwolde, vlak bij de grens, en sprak al vrij goed Duits. Ik ga nog maar één keer in de drie weken naar m n ouders. Ik ga uit in Oldenburg en ben met de afdeling naar de Krammermarkt geweest. Marlijn is aan het werk en Manouk komt binnenvallen na haar dienst op de KNO-afdeling. De stad is leuk, de huisgenoten zijn leuk en het werk is leuk. Op de 29-e heb ik mijn eerste operatie! Beide meiden denken erover om volgend jaar de duale opleiding in het UMCG te gaan doen. Alof Huizing meldt nog even dat hun werkervaring in Oldenburg bij de aanmelding een pre is. Dan vertrekt hij naar het Energiebedrijf om het internet te fiksen. OP STAGE MET ERASMUS Alle studenten die een studie of een stage in Europa willen doen, kunnen een beurs aanvragen via het International Student Office van de Hanzehogeschool. De stage van de Oldenburg-studenten wordt gesteund door het zogeheten Erasmus programma. Stafmedewerker Onderwijs en Onderzoek Babs Steeneken helpt de Verpleegkundestudenten voor het begin van hun stage met het aanvragen van de Erasmusbeurzen voor Oldenburg. De Oldenburgstudenten krijgen 220 euro per maand voor reis- en verblijfkosten. 13

14 ARTIEST IN DE BIG APPLE Luuk Steemers 14 Gitarist Daan Kleijn verhuisde naar New York, het mekka van de jazz, voor de masterstudie die hij afgelopen zomer afrondde. Maar hij wil nog niet terug naar Nederland. Je gaat toch ook niet in Nederland Frans leren koken. In New York zit je in de jazzcultuur ondergedompeld. Hier kun je echt beter worden. Jazzgitarist Daan Kleijn (25) zit aan het ontbijt in zijn woon-slaapappartement in Queen s Astoria dat hij deelt met zijn vriendin, jazzzangeres Roos Plaatsman. Lekker dichtbij Manhattan, maar veel betaalbaarder. Daan kreeg na zijn afstuderen aan het Prins Claus Conservatorium een Huygensbeurs voor Nederlands talent om een masterstraject te volgen aan New York University. Peter Bernstein, mijn held, was mijn docent. Ik was al jaren een fan van hem. In de zomer studeerde hij af en sindsdien leeft hij van de muziek. De gemiddelde New Yorker is into jazz. Dat maakt het makkelijker om op te treden. Bovendien komen er veel jazztoeristen. Er zijn ook heel verschillende podia. Zo heb je de chique jazzclubs waar vooral rijke, en dus vaak oudere, jazzfans komen. Die betalen zo dertig dollar voor een set van drie kwartier en moeten dan ook nog een duur drankje bestellen. Maar in kleine cafeetjes speel ik vaak voor jong publiek. Het is zo n ongelofelijk inspirerende omgeving. Alles is hier dichtbij. Overal goede musici waarmee ik optreed. s Middags speel je jamsessies bij mensen thuis om te oefenen. Je ontmoet iedere dag andere musici. Zo word ik steeds vaker gevraagd als sideman. Vanavond sta ik in Brooklyn met een saxofonist. Momenteel speel ik zo n twee á drie keer per week. Ik stond zelfs al in de beroemde jazzclub Blue Note. EEN BEETJE LAIDBACK In april nam Daan in Nederland een nieuw album op, Trio, met drumdocent Joost van Schaik van het PCC en contrabassist Tobias Nijboer. Het zijn vier stukken van mij en vier traditionele jazz-standards uit Broadway-musicals uit de jaren twintig, al spelen we die natuurlijk heel anders dan het origineel. Veel jazzmusici nemen een album op met bekende artiesten waarvoor ze veel geld neertellen. Dat is vaak een kwestie van een uurtje meespelen en dan vlug afrekenen. Ik vind het juist leuk om met vrienden en bekenden te spelen die zich ook echt betrokken voelen en er de tijd voor te nemen, zodat er iets moois kan groeien. Ik ben geen fan van power jazz, of muziek met heel veel noten. Ik hou van rustgevende, serene harmonieën, melodieus, een beetje laidback. Trio is een heel ander genre dan de muziek die hij in Groningen maakte bij de band Roos: een sprankelende mix van pop, jazz en soul. De popformatie bestaat niet meer. Mijn vriendin werkt bij een muziekschool en treedt net als ik veel op. We zijn hier allebei in de traditie van de jazz gedoken, terug in de tijd. Maar ik ben er zeker van dat er ook weer een moment komt dat we weer modernere muziek maken. VOORTDUREND IN DE WAR Ik zal ook niet mijn hele leven in New York blijven. Maar voorlopig wel, hoop ik. Dat wordt nog spannend. Na mijn afstuderen heb ik een jaar lang Optional Practical Training om werkervaring op te doen. Daarna moet ik een artiestenvisum aanvragen. Je moet daarvoor bijvoorbeeld vijftien aanbevelingsbrieven laten zien en bewijzen dat je elke dag een optreden hebt. Er is hier zoveel te beleven, niet alleen op het gebied van muziek, maar ook kunst, mode, architectuur. Je wordt meegesleurd. Je wilt alles zien, bijblijven, oefenen. De eerste vier maanden had ik voortdurend de drang om de stad in te gaan en dingen te beleven, en dan ook nog studeren tot twaalf uur s nachts. Op een bepaald punt besefte ik dat ik ook tijd voor mezelf nodig heb. Nu ga ik ook vaak hardlopen en blijf ik ook eens een avond thuis. Daan is zekerder van zichzelf geworden. Toen ik nog op het Conservatorium zat in Groningen was ik voortdurend op zoek. Dan viel ik van het ene in het andere. Ik was voortdurend in de war. Van het overleven in een andere cultuur, word je sterker. Dat vertaalt zich in je muziek. Ik ken studiegenoten die in een winkel werken of honden uitlaten. Ik ben er best trots op dat het me lukt om hier m n hoofd boven water te houden. Eigenlijk had ik niet verwacht dat voor elkaar te boksen. Het album Trio van Daan Kleijn is te downloaden op itunes en als cd verkrijgbaar via daankleijn.com. Ook Swingmaster in de Pelsterstraat verkoopt de cd.

15 GLOBETROTTERS Rina Tienstra Robin Roosenstein (24) loopt stage bij Mulberry Marketing & Communication Londen. Ik word hier niet gepamperd. Toen ik op zoek ging naar een stageplaats in het buitenland, keek ik op de wie is waar lijst van mijn opleiding, ik ben derdejaars International Communication. Londen leek me wel wat. Als je daar gewerkt hebt in de communicatiewereld is dat zeker een pre op je cv. Dorien Blaauw, een vierdejaars liep stage bij Mulberry Marketing & Communication, een internationaal georiënteerd agency met twaalf medewerkers. Zij vertelde me dat die interessante stageplaatsen aanbood. Het is een plek waar je je talen goed moet spreken, waar je ontzettend veel kunt leren, maar ik wist ook dat het een behoorlijk pittige stage zou worden. Ik was enthousiast en Dorien bracht me in contact met het bedrijf. Ze lieten me invliegen voor drie dagen en betaalden zelfs mijn ticket. In Londen kreeg ik gelijk de vuurproef, ik moest in die drie dagen meteen een opdracht voor ze doen. Best spannend, maar zo werkt het hier gewoon. Je wordt hier niet gepamperd. Aan het einde van de derde dag vertelden ze me dat ik bij hen kon komen werken. Onbetaald, dat wel. Bij Mulberry focussen we op Technische Business to Business (B2B). We doen zakelijke dienstverlening op het gebied van marketing en pr voor technische bedrijven. Dat betekent dat ik de social media-uitingen voor ze doe, ik twitter en zet in naam van mijn klanten berichten op Facebook en Linkedin. Het moet lijken alsof ik zelf bij die bedrijven werk, soms staat de naam van de directeur er zelfs boven. Verder schrijf ik blogs, case-studies en artikelen voor ze. Die proberen we te plaatsen in tijdschriften, vakbladen en op het internet. Clipping noemen ze dat. Daarnaast vertaal ik Engelse artikelen in het Nederlands, want ik werk voor de Nederlandse markt. Wat wel grappig is, is dat niemand mijn artikelen kan controleren, want ik ben de enige die Nederlands spreekt. Inmiddels weet ik het naadje van de kous van de bedrijven voor wie ik dat werk doe. Aether, een lampenbedrijf, het design radiatorbedrijf Jaga en Iron Planet, een bedrijf dat tweedehands landbouwgereedschap verkoopt. Aan het begin van de maand schrijf ik voor de hele maand tweets en facebook-plaatsingen, die automatisch worden geüpload. Als het even kan probeer ik aan te sluiten op de actualiteit. In de technische aspecten van de producten ben ik al aardig thuis. Laatst zat ik met een collega in de pub zelfs heel geanimeerd met een andere bezoeker te praten over hijskranen. Dat is toch niet te geloven Het is een harde, zakelijke wereld in Londen. Ook bij Mulberry moet je hard werken. Ik ben verantwoordelijk voor mijn eigen klantenpakket, werk onafhankelijk en iedereen heeft het hier druk. De werkdruk is behoorlijk hoog en dat is niet altijd even leuk. Aan de andere kant ben je echt onderdeel van het team, al is wel weer zo dat ík degene ben die naar de supermarkt gaat als de suiker op is. Maar ja, zo is de hiërarchie nu eenmaal en ik doe dit duizend maal liever dan koffie rondbrengen. Voor geen goud zou ik deze ervaring gemist willen hebben. Je hebt hier de ideale gelegenheid om veel te leren. Toen ik hier aankwam, had ik niet echt verstand van sociale media. Nou ja, ik had het voor de zaak van mijn moeder op poten gezet. Privé ben ik helemaal niet zo n fan van sociale media, maar professioneel gezien weet ik nu precies hoe ik ermee om moet gaan. Ik kan mijn Linkedin-ervaring goed gebruiken als ik een baan zoek. Maar ik heb veel zin om eerst nog even lekker een tijdje te gaan studeren. In februari vertrek ik naar Vilnius in Litouwen voor een half jaar studie-exchange. 15

16

17

18 Foto: Luuk Steemers 18 When I started my studies last year I still lived with my parents in Oosterwolde. The class went out together, but I decided to stay at home. Later I got a bit bored and drove to Groningen with a friend. As the night progressed all classmates went their separate ways. The friend I drove to Groningen with, decided to stay the night in the room of one of my classmates. And I, coincidence or not, ended up with Ksenia lining up for an Ex-Pornstar theme party at &Zo. The line was too long so we went to Twister instead, where we had our first kiss. Ksenia said it was alright if I spent the night in her room. Not in her bed, however, though I wanted to, but on the floor. A week later we went out again with the class and this time we ended up sleeping in the same bed. Three weeks later, on 26 September, we decided our relationship was official. And two months later Ksenia moved in with me when I rented a room in the centre. A couple of months ago we had Ksenia s parents come over from Russia. They also met my parents, which was not easy, because both my parents and Ksenia s do not speak English. So we had a huge job translating everything. I guess you can say I like Russian women. I already had a short relationship with a girl from the south of Russia. They are more serious than Dutch girls, I think. Ksenia too, she is also kind and caring. I m also very interested in Russian language and culture. I m planning to take Russian language classes at the University of Groningen. In our third year we have to go abroad for the international internship. I would prefer to go to St. Petersburg. But Ksenia obviously needs to gain international experience outside her home country. So there we have a bit of a problem. If we decide to go to different countries, however, and we are still together after that year, then, I m sure, we ll be together for the rest of our lives. ITEM Luuk Steemers Alex from the Netherlands and Ksenia from Russia became classmates at International Communication last year. It took them three weeks to admit they were in love. ALEX VAN DER WAL 22 Second-year student International Communication KSENIA KUDELKINA 19 Second-year student International Communication If Alex really likes to go to Russia, I will not stop him, but I do not trust the Russian girls. For them foreigners are always special. I really hope we can go together somewhere. It seems a long time ago that I first met Alex. I remember that he told me he had been to Russia. It was like so many conversations with new people. It was not love at first sight. Later, when Alex sometimes helped me with practical things, I started to like him. When we kissed at the party in Twister, it was still not clear to me what I really felt. It took a couple of weeks for our feelings to crystallize. That happened on 26 September. This year we went to Bremen to celebrate the first anniversary. Alex is a guy of high moral standards. I can be really sure that he will be honest to me. He is especially serious on the subject of relationships. His last relationship lasted four and a half years. I m sure he will try never to hurt me. He also recognizes the mood I m in. He knows when he has to be funny, or nice or cute. And I love his deep blue eyes, full of laughter and potential. His sense of humour is sometimes a bit too much for Russians. Especially if he makes sex jokes, I often think he should stop. But he always knows how to make interesting conversation. I m really looking forward to the end of this month when we will go to my hometown Vladimir, some three hundred kilometers from Moscow. I want to show Alex important places and make him familiar with our traditions. Relationships between kids and parents are much more hierarchical in Russia. On the whole you can say family is much more important in Russia than friends. Dutch people often place friends before family, and so does Alex. If we have children I want them to grow up with strong family ties too.

19 GLOBETROTTERS Boudewijn Otten Foto: Reinaud Schreurs Romy Dekker (22) nam de opdracht om een gedeelte van de studie in het buitenland door te brengen wel érg serieus. Heel haar derde jaar bracht de student Vastgoed & Makelaardij over de grens door. Die paar dagen Vries kon ze er nog net tussen proppen. Aruba ging niet door, ik weet niet eens meer precies waarom. No worries, dan maar China en Thailand, ik moest toch die kant op. Dat was in de zomervakantie vorig jaar. Backpacking, daar hou ik van, overal rondstruinen. Ik val nogal op in die landen, de mannen daar zijn al snel een kop kleiner. Op het platteland had ik soms hele zwermen om me heen. Allemaal wilden ze met me op de foto. Op het vliegveld van Hongkong liep ik Brian tegen het lijf. Een jongen uit Zuid-Korea, kwam dat even goed uit, daar moest ik ook wezen voor m n exchange. Eigenlijk heet hij Byung Chul Kang, maar Brian vond-ie ook wel oké. In Seoel gaf hij me de eerste avond meteen de vuurproef. Bijna letterlijk, zo heet heb ik het nog nooit gegeten, de tranen liepen over m n wangen. Maar het wende verrassend snel. Koreaans eten, man, ik ben er helemaal verslaafd aan geraakt. Die kruiden, goddelijk. Ik deelde m n kamer in the dorm met Xuanyue, een Française met Chinese wortels. Leuke meid, het was geen probleem dat we maar twaalf vierkante meter voor ons tweetjes hadden. De dorm was zo n 25 minuten lopen verwijderd van de universiteit. Brian had gelukkig nog een karretje staan, zadel en stuur omhoog, daar ging ik bergop naar school, want het is klimmen daar. Business Administration ging me aardig af. Seoels zakencentrum is enorm, bedrijven als Samsung en zo, echt mega. De hele stad is trouwens immens, met de voorsteden erbij 23 miljoen inwoners. Maar dat merk je eigenlijk niet zo. Koreanen zijn ingetogen en heel erg vriendelijk. Nooit een kwaad woord en delen hebben ze misschien wel uitgevonden. Alles delen ze, je eet van één bord, je drinkt soju uit dezelfde fles. Couple clothes, ken je dat? Stelletjes tonen de buitenwereld dat ze wat met elkaar hebben door dezelfde kleren te dragen. Echt waar, net Nederlandse fietsbejaarden in trainingspak. Maar dan beter gekleed, want er goed uitzien is heel belangrijk. Meisjes zien er op en top piekfijn uit, altijd! Je moet laten zien dat het goed met je gaat: als je samen uit eten gaat, is het doodnormaal dat degene met de hoogste status of de dikste portemonnee betaalt. Ik was net op tijd terug voor de kerst in Vries. Heel fijn, maar ik moest naar Lofer, waar ik skiles geef. Brood op de plank en ja, ik ben dol op Oostenrijk, de bergen, de sneeuw, de sport. Tussen de bedrijven door werkte ik aan m n onderzoek en ook het studeren ging allemaal best. In maartapril had ik in Groningen een paar weken voor tentamens en het regelen van een stage. Ik wilde ja, wat wilde ik eigenlijk? Ik las dat een andere student in Kaapstad was geweest bij een makelaar. Da s een kwestie van bellen, dacht ik. Ik vloog via Dubai, drie dagen zon en zand. In Kaapstad deelde ik een appartement met drie andere meiden. Echt geweldig, als je op je uppie bent, ben je nooit lang alleen, dat wist ik al langer. Greeff International is een typisch Zuid-Afrikaans bedrijf. De makelaars zijn eigen baas. Als ze niets verkopen, verdienen ze niks, maar als ze wel succes hebben, strijken ze de helft van de winst op. Een paar goede deals en ze kunnen een tijdje vrij nemen. Ik heb flink wat deals en management-meetings meegemaakt. Zaten ze misschien niet op te wachten, maar je moet er wat van maken, zo n stage. De weekends waren voor de uitjes. Lekker een wijntje drinken bij de wijngaarden Stellenbosch en Cederbergen. Naar m n werk in Wijnberg ging ik met de mini-bus. Dat doet niemand, geen enkele blanke. Townships, je moet er niet komen, waarschuwt iedereen. Maar de mzoli is een feest, een barbecue voor de hele buurt, muziek, dans, blije mensen, echt geluk. Na de stage pakte ik m n rugzak. Namibië, Zambia, Botswana. Wie komt daar nou? Ik dus. Als je zo n jaar goed inricht, lukt het best. Ik heb zelfs al m n studiepunten gehaald. Je moet het gewoon dóen. Volgend jaar Amerika. Had ik nou verteld dat ik toen ik in Korea zat, twee weken op de Filipijnen ben geweest? Mooi land, de Filipijnen. 19

20 HOREN & ZIEN HET PUTTERTJE DONNA TART VAN OUTSIDER TOT OUD-ZUIDER ASSASSIN'S CREED IV: BLACK FLAG Hij is uit. Het Puttertje van Donna Tartt. De raamvertelling over de door een post-traumatisch stresssyndroom geteisterde Theo Decker ligt al maanden in metershoge stapels in de boekhandel, bij sommige zaken zelfs nog steeds links in de rij op nummer één. Bij mij lag hij wekenlang met ezelsoren op de keukentafel. Om maar eens een Groningse uitdrukking te gebruiken: die 900 pagina s waren een behoorlijk putje leeswerk. De recensies waren óf top óf flop. Het Puttertje begint sterk. Tartt schrijft mooi en beeldend, ze sleept je aan je haren haar verhaal in. Theo verliest bij een bomaanslag in het Museum of Modern Art in New York zijn moeder en vindt een schilderij. Dat kunstwerkje vormt de rode draad van het verhaal, maar het gaat vooral over Theo. Alle ingrediënten voor een interessant personage zijn aanwezig: verdriet, eenzaamheid, paranoia, list en bedrog, verslaving, depressie en een onmogelijke liefde. Tot op twee derde boeit het plot, maar dan breken de bijfiguren, de uitgesponnen scènes en gedachtesprongen me langzamerhand op. Als Het Puttertje aan het eind een thriller is geworden, sla ik zelfs bladzijden over. Niet van spanning, maar van verveling. Het Puttertje is én top én flop. Rode lopers, champagnefonteinen, VIP-feestjes met BN ers, first row bij modeshows en altijd stijlvol gekleed. Zo ziet het leven van socialite Steffy Roos du Maine eruit. Het meisje uit Assen dat opgroeide bij haar alleenstaande bijstandsmoeder, met een tweede huis in het Gooi(?). Steffy Roos verhuisde na haar studie Internationale Betrekkingen aan de RUG naar Amsterdam. Daar leert ze als party-blogger van Jort Kelder de Amsterdamse jetset kennen. Haar boek is een handleiding voor iedereen die de geldladder wil beklimmen. Hoe krijg je een lakpump of brogue tussen de deur bij luitjes waar de Quote 500 over schrijft en RTL Boulevard verslag over doet? Volgens Steffy Roos is dit een piece of cake, ook als je niet lang, slank en blond bent of een stinkend rijke pappie hebt. Van Outsider tot Oud-Zuider staat vol met praktische tips om van wannabe een be te worden, maar is ook best vermakelijk voor wie een kijkje wil nemen in de wereld van glitter, glamour en veel geld. In de loop van het boek kreeg ik wel een hekel aan Steffy Roos manier van schrijven over plebs en paupers. Maar, het Drentse golddiggertje heeft inmiddels wel haar eigen boekwinkel Books & Bubbles in Amsterdam. Tóóóp! Gonna buy me a ticket to the tropics! Met de koudste maanden in het vooruitzicht gaan we heerlijk overwinteren met Assassin s Creed IV: Black Flag. Met de zon op de toet en de zoute zeewind in het zeil varen we richting de Caraïbische eilanden van het begin van de achttiende eeuw. Dat varen zul je nog veel gaan doen. Verreweg het interessantste onderdeel van AC III heeft een prominentere rol gekregen in Black Flag. De zeeslagen zijn intens. Je schip door metershoge golven manoeuvreren om een vol salvo kanonvuur uit te delen, geeft elke keer een overweldigend gevoel. Het verhaal volgt Edward Kenway, liederlijk lid van het piratengilde, die door de orde van Assassins langzaam wordt meegesleurd in een groter geheel. De game ademt sfeer en er is genoeg te doen. De ijzersterke formule van over daken klauteren en stiekem mensen lekprikken, staat na zoveel delen nog steeds overeind. Assassin's Creed IV: Black Flag is wat het is. Meer van hetzelfde. Fans van de reeks zullen meer dan genoeg vinden om zich mee te vermaken en de rest kan genieten van een kleurrijke geschiedenisles vanaf de eerste rang. Ahoy! RT LV JMX ADVERTENTIES 20

REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN

REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN HANZEMAG.NL 5 REDACTIONEEL ONAFHANKELIJK MAGAZINE VAN DE HANZEHOGESCHOOL GRONINGEN 19e jaargang 11 december 2013 Foto's: Luuk Steemers WARUM-VR AGEN AUFS STATION 36 aspirant-verpleegkundigen verlaten voor

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden.

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden. one English is everywhere Test Luister naar wat Daniel vertelt. Welke Engelse woorden hoor je? Kruis ze aan. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game Lees de tekst. Omcirkel de

Nadere informatie

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school.

O, antwoordde ik. Verder zei ik niets. Ik ging vlug de keuken weer uit en zonder eten naar school. Voorwoord Susan schrijft elke dag in haar dagboek. Dat dagboek is geen echt boek. En ook geen schrift. Susans dagboek zit in haar tablet, een tablet van school. In een map die Moeilijke Vragen heet. Susan

Nadere informatie

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.

Het is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen. De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.

Nadere informatie

Iris marrink Klas 3A.

Iris marrink Klas 3A. Iris marrink Klas 3A. 1 Inhoud. 1- Voorpagina 2- Inhoud, inleiding & mijn mening 3- Dag 1 4- Dag 2 5- Dag 3 6- Dag 4 7- Dag 5 Inleiding. Ik kreeg als opdracht om een dagverslag te maken over Polen. 15

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 5-6. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug, want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed!

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed! ENGLISH, WE WILL DO BETTER! LESSON EIGHT VOORZETSELS at three o'clock = om drie uur around three o'clock = rond drie uur by three o'clock = tegen drie uur before Saturday = voor zaterdag for a week = voor

Nadere informatie

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij

Elke middag loopt Fogg van zijn huis naar de Club. Om een spelletje kaart te spelen. Er wordt altijd om geld gespeeld. En als Fogg wint, geeft hij Rijk Phileas Fogg is een vreemde man. Hij is erg rijk. Maar niemand weet hoe hij aan zijn geld komt. Een baan heeft hij namelijk niet. Toch woont hij in een groot huis, midden in Londen. In zijn eentje.

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was.

www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. www.leraarwordeninsittard.nl Leraar, je wist dat je het was. Benjamin Plant student Aardrijkskunde Ik weet wat ik wil Het leukste moment van mijn stage is wanneer leerlingen mij uit zichzelf aanspreken

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen

Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen www.edusom.nl Opstartles 10. EXTRA Oefenen met woorden bij de lessen Het is belangrijk om veel woorden te leren. In deze extra les vindt u extra woorden bij de Opstartlessen 1 t/m 5. Kijk ook eens naar

Nadere informatie

Aftellen - december/januari 2018

Aftellen - december/januari 2018 Aftellen - december/januari 2018 Het heeft wat extra tijd en moeite gekost, maar gisteren werden we gebeld door de Zuid-Afrikaanse ambassade dat onze visa aanvragen zijn goedgekeurd! Dat betekent dat het

Nadere informatie

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd.

Voorwoord. Daarna ging ik praten met Chitra, een Tamilvrouw uit Sri Lanka. Zij zette zich in voor de Tamilstrijd. Voorwoord In dit boek staan interviews van nieuwkomers over hun leven in Nederland. Ik geef al twintig jaar les aan nieuwkomers. Al deze mensen hebben prachtige verhalen te vertellen. Dus wie moest ik

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door

Ik ben Sim-kaart. Mobiel bellen groep 7-8. De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag. Aangeboden door De Simkaart is een meisje, tikkeltje ondeugend en een echte kletsgraag Hoi! Blijf even aan de lijn. Ik zit namelijk op de andere. Wacht even. Hoi, ik kom zo even terug want ik moet even iets zeggen over

Nadere informatie

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.

Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.

Nadere informatie

Juridische medewerker

Juridische medewerker 28-11-2013 Sectorwerkstuk Juridische medewerker Temel, Elif HET ASSINK LYCEUM Inhoudsopgave Inhoud Inhoudsopgave... 1 Inleiding... 2 Hoeveel procent van de opleiding bestaat uit stage?... 6 o Begeleiding...

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

Verhaal: Jozef en Maria

Verhaal: Jozef en Maria Verhaal: Jozef en Maria Er was eens een vrouw, Maria. Maria was een heel gewone jonge vrouw, net zo gewoon als jij en ik. Toch had God haar uitgekozen om iets heel belangrijks te doen. Iets wat de hele

Nadere informatie

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt.

Teksten van de liederen die gospelkoor Inspiration tijdens deze Openluchtdienst zingt. Don t you worry There s an eternity behind us And many days are yet to come, This world will turn around without us Yes all the work will still be done. Look at ever thing God has made See the birds above

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

1. Welkom, presentie Naamkaartjes uitdelen en iedereen welkom heten. Presentielijst invullen. Kort voorstellen van jezelf.

1. Welkom, presentie Naamkaartjes uitdelen en iedereen welkom heten. Presentielijst invullen. Kort voorstellen van jezelf. Introductiecursus Engels voor volwassenen Bijeenkomst 1 Programma: 1. Welkom, presentie. 2. Kennismakingsspel Getting to know you 3. Kennismakingsconstructies aanleren. 4. Leren in de volwasseneneducatie.

Nadere informatie

Interview met Pam M Jones

Interview met Pam M Jones Interview met Pam M Jones Door Timen van Ark, Radio presentator bij www.countryland.nl Programma Countryland Café Uitzending 10-09-2016 We hebben vandaag hier een artiest die ook een beetje bekendheid

Nadere informatie

4,9. Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december keer beoordeeld

4,9. Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december keer beoordeeld Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december 2010 4,9 210 keer beoordeeld Vak Engels 1. cybercity wheelchair computers older Holland friends Nigeria shop tea 2. 1= false 2= true 3= true 4= false

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

Het liedje van Jessie J gaat over wat je kunt kopen. Lees het informatiebord van het winkelcentrum. Hoe heet dit winkelcentrum?

Het liedje van Jessie J gaat over wat je kunt kopen. Lees het informatiebord van het winkelcentrum. Hoe heet dit winkelcentrum? 1 Shopping mall Het liedje van Jessie J gaat over wat je kunt kopen. Lees het informatiebord van het winkelcentrum. Hoe heet dit winkelcentrum? The Tower - Shopping mall 1 Bookshop Blackwell s Waterstones

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5

Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 5 5 Tuin van Heden.nu 1 Mag ik zijn wie ik ben? Van In 6 Zacheüs (1) Het is erg druk in de stad vandaag. Iedereen loopt op straat. Zacheüs wurmt zich

Nadere informatie

sarie, mijn vriend kaspar en ik

sarie, mijn vriend kaspar en ik sarie, mijn vriend kaspar en ik Leen Verheyen sarie, mijn vriend kaspar en ik is een theatertekst voor kinderen vanaf 4 jaar en ging in première op 12 september 2009 bij HETPALEIS in Antwerpen 1 ik: het

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

2. Beter nu dan later

2. Beter nu dan later Daarom Duits 1. Engels is niet voldoende Natuurlijk is kennis van de Engelse taal essentieel, maar: Englisch ist ein Muss, Deutsch ist ein Plus. Uit een enquête onder bedrijven die actief zijn in Duitsland

Nadere informatie

Dat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein

Dat ze klaarstaat voor haar vrienden. Als ze samen is met haar vriendinnen, is er veel gein Oefening 5 Persoon 1: Annet Kok (moeder) Talent: Prestatiegericht Betrouwbaar Humoristisch Optimistisch Vasthoudend Concreet voorbeeld: Tijdens de hockeywedstrijden Dat ze klaarstaat voor haar vrienden

Nadere informatie

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg.

Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Een week varen met de morgenster. Suzanne van Tilborg. Ik begon deze week met het gevoel ik heb er zin in en ik zie wel wat we allemaal gaat gebeuren, ik laat het wel op me afkomen. Na de eerste dag voor

Nadere informatie

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER 1 Power animals Lees de tekst hieronder en beantwoord de vraag. Animal symbol guide Which power animal do you need for help? Discover it in this animal symbol guide. LION BEAR ROOSTER When you are weak,

Nadere informatie

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test

Beeld Hoofdstuk 5. Uitgeschreven tekst. NL test Beeld Hoofdstuk 5 Uitgeschreven tekst NL test www.ncrv.nl/ncrvgemist/8-1-2011/nl-test-2011-afl-1 (fragment tot 8:53 min.) NL test (NCRV) Duur fragment: 8:53 min. Duur uitzending: 24:49 min. Datum uitzending:

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1

0-3 maanden zwanger. Zwanger. Deel 1 Zwanger Ik was voor het eerst zwanger. Ik voelde het meteen. Het kon gewoon niet anders. Het waren nog maar een paar cellen in mijn buik. Toch voelde ik het. Deel 1 0-3 maanden zwanger Veel te vroeg kocht

Nadere informatie

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen.

Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Lesbrief Les 2.1: My family Main language Dit is de basiswoordenschat. Deze woorden moeten de leerlingen zowel passief als actief kennen. Nouns: brother, sister, cousin, mother, father, aunt, uncle, grandmother,

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,

September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden, September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje

Nadere informatie

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV

Jennifer Machielse. Lennart Stachowitz. Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Studentleden Medezeggenschapsraad NHTV Jennifer Machielse I am Jennifer Machielse, spontaneous, self-conscious and a go-getter, that s me. I am a fourth-year student Marketing & Communication in Tourism

Nadere informatie

Eindverslag SLB module 12

Eindverslag SLB module 12 Eindverslag SLB module 12 Marthe Verwater HDT 3C 0901129 Inhoudsopgave: Eindreflectie.. Blz.3 Reflectieverslag les 1.. Blz.4 Reflectieverslag les 2.. Blz.6 Reflectieverslag les 3.. Blz.8 2 Eindreflectie

Nadere informatie

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf.

Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Les 1 Werk en inkomen (1) Monica is jarig. Iemand vertelt over haar sollicitatiegesprek. Monica en Arend praten over opleiding, werken en een eigen bedrijf. Evert en Monica -2 Rijbewijs Monica is jarig.

Nadere informatie

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel

Veertien leesteksten. Leesvaardigheid A1. Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek. Ad Appel Veertien leesteksten Leesvaardigheid A1 Te gebruiken bij : Basisexamen Inburgering Studieboek Ad Appel Uitgave: Appel, Aerdenhout 2011-2016 Verkoopprijs: 1,95 Ad Appel Te bestellen via www.adappelshop.nl

Nadere informatie

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps

Een land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan

Nadere informatie

Non smoking sponsor. Posted on 4 december 2012 by Yvonne

Non smoking sponsor. Posted on 4 december 2012 by Yvonne Non smoking sponsor Posted on 4 december 2012 by Yvonne Hoe geweldig het ook is op Orchid Garden, het heeft natuurlijk twee kanten.. Deze school had er niet hoeven zijn als er niet zo verschrikkelijk veel

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

Een gelukkige huisvrouw

Een gelukkige huisvrouw Een gelukkige huisvrouw Voordat ik zwanger was, was ik een gelukkige huisvrouw, ik had alles wat ik wilde. En daarvoor hoefde ik geen dag te werken. Want werken, dat deed mijn man Harry al. Harry zat in

Nadere informatie

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven.

Water Egypte. In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Water Egypte In elk land hebben mensen hun eigen gewoontes. Dat merk je als je veel reist. Ik zal een voorbeeld geven. Ik ga naar een restaurant in Nederland. Daar bestel ik een glas water. De ober vraagt

Nadere informatie

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

We spelen in het huis van mijn mama deze keer,

We spelen in het huis van mijn mama deze keer, Jip en Janneke. Ik ben Jip. Ik ben Janneke en we wonen naast elkaar. Hij heet Jip, zij heet Janneke. en we spelen soms bij hem en soms bij haar. We spelen in het huis van mijn mama deze keer, we kunnen

Nadere informatie

Help, mijn papa en mama gaan scheiden!

Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Help, mijn papa en mama gaan scheiden! Joep ligt in bed. Hij houdt zijn handen tegen zijn oren. Beneden hoort hij harde boze stemmen. Papa en mama hebben ruzie. Papa en mama hebben vaak ruzie. Ze denken

Nadere informatie

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012

NOORWEGEN. Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden 09-05-2012 13-05-2012 NOORWEGEN 09-05-2012 13-05-2012 Vertrek: s ochtends moesten we gewoon naar school tot 12 uur. we werden door onze ouders naar Schiphol gebracht. Ik zat bij Ilonka in de auto. Op Schiphol gaf meester Hendrie

Nadere informatie

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft!

150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft! Scott de Jong http://www.positiefleren.nl - 1 - Je leest op dit moment versie 2.0 van het Ebook: 150 Tips om kinderen te laten zien dat je om ze geeft.

Nadere informatie

Vertaling Engels Gedicht / songteksten

Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling door een scholier 1460 woorden 23 januari 2002 5,4 399 keer beoordeeld Vak Engels Songtekst 1 Another day in paradise Artiest: Brandy & Ray J She calls

Nadere informatie

In the classroom. Who is it? Worksheet

In the classroom. Who is it? Worksheet In the classroom 1 Lees wat de meester doet als hij s morgens op school komt. Lees ook wat een leerling doet. Wie van de twee doet het meest voordat de les begint? First, I go to my desk and take out my

Nadere informatie

Beursdagboek 12 September 2013.

Beursdagboek 12 September 2013. Beursdagboek 12 September 2013. De Amerikanen lieten tijdens de herdenking van 9-11 de markten voor de derde achtereenvolgende dag fors stijgen. Gisterenavond Tijd 22:10 uur. Zoals ik al schreef in mijn

Nadere informatie

Nieuwsbrief SHIB september 2013

Nieuwsbrief SHIB september 2013 Nieuwsbrief SHIB september 2013 www.shib.nl info@shib.nl Postbus 250, 3770 AG Barneveld Bankrekening 1526.55.018 t.n.v. SHIB SHIB 10 jaar en meer Al eerder lieten we weten: SHIB bestaat dit jaar 10 jaar!

Nadere informatie

World leader in international education

World leader in international education World leader in international education BESTE OUDER, Wat een spannend jaar gaat u tegemoet: uw zoon of dochter zit in het eindexamenjaar! Het maken van een goede studiekeuze is niet altijd makkelijk en

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

Interview met DJ Kit T

Interview met DJ Kit T Interview met DJ Kit T Ik denk dat heel veel mensen nieuwsgierig zijn naar wie Kit-T nu precies is. Kun je ons wat over jezelf vertellen? Mijn naam is Kitty Nendels, geboren in Kerkdriel en opgegroeid

Nadere informatie

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1

MEMORY WOORDEN 1.1. TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 MEMORY WOORDEN 1.1 TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 1 ik jij hij zij wij jullie zij de baby het kind ja nee de naam TaalCompleet A1 Memory Woorden 1 2 MEMORY WOORDEN 1.2 TaalCompleet A1 Memory Woorden

Nadere informatie

Wat was voor jou de belangrijkste reden om aan dit project mee te werken?

Wat was voor jou de belangrijkste reden om aan dit project mee te werken? Carpe Diem! Afgelopen december vertrokken vijf Nederlandse dames naar het prachtige Zuid-Afrika om hier mee te werken aan een summerschool in een township in Hermanus. Dit is een project van People4Change,

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie

Listen. Twenty One Pilots Niveau 3a Song 4 Lesson B Worksheet. a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord.

Listen. Twenty One Pilots Niveau 3a Song 4 Lesson B Worksheet. a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord. 1 Listen a Luister naar wat Leo, Tina en Martin vertellen. Omcirkel het juiste antwoord. 1 Leo is a kid / a teenager / a grown-up. 2 Tina is a kid / a teenager / a grown-up. 3 Martin is a kid / a teenager

Nadere informatie

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja

Voorwoord. Veel leesplezier! Liefs, Rhijja Voorwoord Verliefd zijn is super, maar ook doodeng. Want het kan je heel onzeker maken. En als het uiteindelijk uitgaat, voel je je intens verdrietig. In dit boek lees je over mijn liefdesleven, de mooie,

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Doelgroep Onderzoek Projekt Unyon Groep 12

Doelgroep Onderzoek Projekt Unyon Groep 12 Doelgroep Onderzoek Projekt Unyon Max Veeke VoexHRO@hotmail.com Jacky Tsang (weggevallen) Jacko o@hotmail.com Sean Wijntjes Sean_wijntjes@hotmail.com Groep 12 V 1.03 23 09 2008 Doelgroep : Buitenlandse

Nadere informatie

Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders

Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders Leo Leeuwtje Eerste druk, 2013 2013 Arinka Linders AVI E5 M6 Illustraties: Michiel Linders isbn: 9789048431052 nur: 282 Uitgever: Free Musketeers, Zoetermeer www.freemusketeers.nl Hoewel aan de totstandkoming

Nadere informatie

Evaluatie project webshop 2.0

Evaluatie project webshop 2.0 Evaluatie project webshop 2.0 Kim Krijt MM2A Kim Ik vind dat de productie erg goed is verlopen, wij hebben onderling geen problemen gehad. Ik vind dat er erg goed werk is geleverd. Als ik het vergelijk

Nadere informatie

should(n t) / should(n t) have to zouden moeten / hadden meestergijs.nl

should(n t) / should(n t) have to zouden moeten / hadden meestergijs.nl @meestergijs meestergijs.nl Think of three things you should do to stay healthy. You should You should... You should Think of two things you shouldn t do when at school. You shouldn t You shouldn t Think

Nadere informatie

Wat gaan we doen? Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch. 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen.

Wat gaan we doen? Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch. 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen. 103 103 HOOFDSTUK 7 Wat gaan we doen? WOORDEN 1 Kies uit: bijzondere dagelijks gratis aanstaande praktisch 1 Dick en Anna gaan vrijdag trouwen. Dat is over twee dagen. 2 Op 22 november zijn we 25 jaar

Nadere informatie

Vragenlijst Depressie

Vragenlijst Depressie Vragenlijst Depressie Deze vragenlijst bestaat uit een aantal uitspraken die in groepen bij elkaar staan (A t/m U). Lees iedere groep aandachtig door. Kies dan bij elke groep die uitspraak die het best

Nadere informatie

possessive determiners

possessive determiners personal pronouns possessive determiners SirPalsrok @meestergijs Ik = I (altijd met een hoofdletter schrijven) I am William. I have no brothers or sisters. I play tennis and love to play videogames. I

Nadere informatie

explore the big questions of life Een introductie

explore the big questions of life Een introductie explore the big questions of life Een introductie www.youthalpha.nl Youth Alpha is een programma van Youth for Christ Nederland en stichting Alpha-cursus Nederland. 2 Youth for Christ Nederland www.yfc.nl

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Jip en Janneke - Kindermusical (Children musical)

Jip en Janneke - Kindermusical (Children musical) 1. Jip en Janneke - Kindermusical (Children musical) Ik ben Jip - I am Jip Ik ben Janneke - I am Janneke En we wonen naast elkaar - And we live beside each other Hij heet Jip - His name is Jip - He is

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6

Inhoudsopgave. Inleiding 3. Mijn artfiact 3. Proces 4. Mijn beoordelingsblad en presentatie 5. Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Mijn artfiact 3 Proces 4 Mijn beoordelingsblad en presentatie 5 Autotic Selfie eindproduct (ware grootte) 6 2 Autobiotic Selfie Inleiding De autobiotic selfie heeft mij heel

Nadere informatie

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN?

!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Uitgave van Stichting Be Aware Januari 2015 WIL JE MINDER GAMEN? Je vindt dat je teveel tijd doorbrengt met het spelen van games. Je beseft dat je hierdoor in de problemen kunt raken: je huiswerk lijdt

Nadere informatie

Boekverslag Engels Stepmom door Maggie Rob

Boekverslag Engels Stepmom door Maggie Rob Boekverslag Engels Stepmom door Maggie Rob Boekverslag door een scholier 2078 woorden 25 april 2003 6,1 17 keer beoordeeld Auteur Maggie Rob Eerste uitgave 1998 Vak Engels 1. Zakelijke gegevens a. Auteur:

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie