L L I. Jaargang 23 nummer 3, december periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers

Transcriptie

1 C ASU S B E L L I CETERO CENSEO LUDENDUM ESSE Jaargang 23 nummer 3, december 2011 In Memoriam: Frank van den Bergh periodiek van Casus Belli, vereniging voor roleplayers, board- en wargamers

2 Colofon De Nieuwsbrief van Casus Belli jaargang 23 nummer 3 december 2011 Redactie Marleen Overkamp marleen.overkamp@gmail.com Hand- en spandiensten: Marc Casus Belli Bijeenkomsten (let op, nieuw adres!): Café De Verdieping, Platenmakersstraat 3, Nijmegen Postadres: Hillekensacker 22-25, 6546 LE Nijmegen Webstek: Algemene info@casusbelli.nl Website website@casusbelli.nl Kopij Kopij kan ingeleverd worden bij of opgestuurd worden naar de redactie. Als de redactie het kan ontcijferen, mag er handgeschreven tekst ingeleverd worden. Een ingetikte tekst wordt echter meer gewaardeerd. Formaat: ASCII of L A TEX, maar Word en dergelijke mag ook. Inleveren op CD, USB-stick of per . Overname van artikelen Voor het overnemen van een artikel uit de Nieuwsbrief moet vooraf toestemming verkregen worden van de auteur(s) van het artikel of van de redactie. Ook dient de bron vermeld te worden. Het copyright van de artikelen ligt bij de auteurs. Afbeeldingen Een verantwoording van de gebruikte afbeeldingen is te vinden op pagina 61. Deadline volgende Nieuwsbrief: eind januari

3 Redactioneel In Memoriam: Frank van den Bergh Wie binnen Casus Belli kende Frank niet? Mede-oprichter van de vereniging en trouw bezoeker van de clubbijeenkomsten op zondag, mét zijn rugzak waaruit steeds weer nieuwe spellen (en boeken) tevoorschijn kwamen. Meestal wargames, maar ook bordspellen (Junta!) en een enkel rollenspel (Paranoia, Macho Women With Guns). En ook voor leden die niet zo vaak op de club komen is hij niet onbekend: al jaren schreef hij minimaal één artikel per Nieuwsbrief, en vaak zelfs meerdere. Het is Frank zelfs een paar keer gelukt om de Nieuwsbrief voor de helft te vullen. Frank heeft al vanaf het prille begin voor de Nieuwsbrief geschreven: in het allereerste nummer schreef hij (als secretaris) de notulen van een ALV. Zijn eerste spelrecensie, over het spel 2nd Fleet, schreef hij al in het derde nummer. Deze recensie vinden jullie dan ook in deze speciale herdenkings-nieuwsbrief. Frank heeft vooral veel recensies van wargames geschreven, een aantal hiervan zijn terug te vinden op de Casus Belli website onder het kopje The Frank Files en in de online Nieuwsbrieven. Maar Frank schreef ook over andere onderwerpen dan wargames, en in deze Nieuwsbrief heb ik geprobeerd een zo breed mogelijke selectie te maken. Niet alleen gewone wargame recensies dus, maar ook zijn kortste artikel (7 regels!), zijn legendarische artikel over Vreemde Gebeurtenissen op de Club, een artikel dat hij schreef als Grognard 1 en natuurlijk een verslag van een zeeslag als verslaggever Nosey MacSleaze (inclusief bijbehorende advertenties, door Frank zelf aangeleverd). Frank heeft ook altijd een grote bijdrage geleverd aan de Quasi Bellorum, de rubriek met grappige of anderszins interessante uitspraken die gedaan worden tijdens het spelen van spel- 1 Een Grognard is een veteraan van de Napoleontische oorlogen, maar ook een soort geuzennaam voor een verstokte wargamer. len, al dan niet op de club. Was het niet als paparazzo, dan wel als speler, en vaak was hij allebei tegelijk... Vandaar in deze Nieuwsbrief een uitgebreide selectie van uitspraken ván Frank, maar ook óver Frank. Ook na zijn herseninfarct heeft Frank zijn PC en ipad opgepakt en nog een paar artikelen geschreven: drie spelrecenties (waarvan er twee nog in de Nieuwsbrief zullen verschijnen), een boekrecensie en een vooruitblik op het 25-jarig bestaan van Casus Belli, dat verderop in deze Nieuwsbrief staat. Hij is letterlijk tot het laatste moment doorgegaan met schrijven: zijn laatste recensie kreeg ik de avond vóór zijn overlijden... Frank had nog graag meer willen doen, het heeft helaas niet zo mogen zijn. Frank, we zullen jou én je artikelen missen. Inhoud 0 Colofon 1 Redactioneel & Inhoud Marleen 3 2nd Fleet De allereerste wargame recensie van Frank. 4 De naald in de hooiberg Franks verslag van het eerste Market Garden megagame in Napoleon s Adem Frank heeft een paar artikelen geschreven als Grognard, een veteraan van de veldtochten van Napoleon. Dit is het eerste van die artikelen. 10 Over Vreemde Gebeurtenissen op de Club Een beroemd/berucht artikel van drs B (Frank vdb dus) uit Picard, een klein historisch onderzoek Als echte historicus moet dit natuurlijk uitgezocht worden... 1

4 14 Bloedbad in de bloedbank Wargames kunnen overal gespeeld worden, zo bewijst Frank. 15 Een vergeten strijd in de woestijn Onbekende strijdtonelen, daar hield Frank wel van, en die kwamen dan ook geregeld aan bod in de Nieuwsbrief. 20 Boekrecensie De eerste boekrecensie er zouden er nog veel volgen. 22 Wargaming... Na een avondje zwaar wargamen sturen Frank en Louis een gevechtsrapport naar Donna Barr... en de Nieuwsbrief luistert mee! 24 Magic, de recensie Franks kortste artikel ooit! 24 Wetenswaardigheden over leden (deel 1) Frank van den Bergh Waarom Frank ook wel de Generaal wordt genoemd, mét bewijs. 40 Op bezoek bij... Frank van den Bergh Frank geeft zijn visie op de ontwikkelingen in de wargame-hobby. 43 Het Casus Belli reisgenootschap Een delegatie van Casus Belli vindt na Doorn haar Waterloo? 49 Bij het 25-jarige bestaan van Casus Belli Frank blikt vooruit op het 25-jarig bestaan van onze vereniging. Eén van de laatste artikelen van Frank, geschreven na zijn herseninfarct. 50 Rede t.g.v. de crematie Rede van Niek, namens Casus Belli uitgesproken bij de crematie van Frank. 51 Quasi Bellorum Diverse Quasi s van en over wie anders Frank. 61 Info Casus Belli 26 De wilde avonturen van Rocco the penetrator Naast wargames en boeken recenseerde Frank ook wel eens... eh... andere spellen. 28 Zeeslag bij Minorca Reproductie van een artikel uit de Minorca Bloody Liar over het treffen tussen Britse en Franse vloten bij Minorca, door Nosey MacSleaze (alias Frank). Met naschrift en reactie van Byng. 38 Tijd voor de jaarlijkse wargame kuur Frankie goes to Braunfels en komt terug met een verhaal. 39 Duzi 2010 Een impressie 2 van Franks favoriete tinbeurs vlak over de grens in Wesel. 2 Tin is zwaar! 2

5 2nd Fleet Hoewel ik tot nu toe eigenlijk alleen met de basic regels gespeeld heb, wil ik toch voor onze onvolprezen Nieuwsbrief een kort artikeltje aan dit indrukwekkende spel wijden. Het spel gaat over een conflict tussen de marines van de NATOlanden en de Rode Vloot anno nu of in de naaste toekomst. Het spel lijkt ingewikkeld, maar het moet gezegd worden dat deze complexiteit erg meevalt. De regels zijn duidelijk opgezet, helder geschreven en voorzien van goede voorbeelden die duidelijk maken wat de ontwerper van het spel wil. Er is duidelijk veel tijd in het playtesten gestoken. Wel moet er bij het uitvechten van slagen het een en ander geadministreerd worden, en nog meer als men met de optie van beperkte brandstof, munitie en andere logistiek gaat werken, maar de ontwerpers hebben er voor gezorgd dat dit tot een minimum beperkt blijft. De kaart en counters zijn kleurrijk en geven veel informatie, maar vooral bij de counters moet je af en toe wel even opzoeken welk cijfer welke waarde vertegenwoordigt. Naast de vele schepen van de Rode Vloot en de U.S. Navy maken schepen van de Royal Navy, de Noorse Marine, de Canadese Marine, de Bundesmarine en onze Koninklijke Marine hun opwachting. De grondgedachte van dit spel is de indeling in drieën. De game-turns worden (in het advanced game) onderverdeeld in AM, PM en Night, en de gevechtseenheden zijn vliegtuigsquadrons, oppervlakteschepen en onderzeeboten en deze hebben elk een eigen action phase gedurende de game-turn. Maar de volgorde van de Action Phases kan elke beurt verschillen, daar de speler die bepaalt. Aan het begin van zo n fase wordt een dobbelsteen gegooid. Bij een even getal heeft NATO het initiatief, bij een oneven getal het Warschau Pact. Degene die het initiatief heeft mag kiezen welke soort eenheden hij activeert. Met alle eenheden die tot de geactiveerde categorie behoren kan hij naar keuze bewegen en tot tweemaal een aanval uitvoeren met elke eenheid die tot de geactiveerde categorie behoort. In welke volgorde hij dit doet is aan hem. Dat deze indeling erg flexibel is zal de lezer duidelijk zijn, en dat de keuze wat te activeren cruciaal kan zijn, eveneens. Nadat de speler met het initiatief aan de beurt is geweest, mag de andere speler precies hetzelfde doen. Voor alle duidelijkheid, er zijn twee spelers. Naast het inzetten van Air Units gedurende een Action Phase kunnen ze ook nog ingezet worden voor Strategic Air Missions en CAP (Combat Air Patrol). Niet alle soorten Air Units (Interceptors, Attack, Reconnaissance, Electronic Warfare en Airborne Early Warning) kunnen alle drie de Strategic Air Missions (Reconnaissance, Tactical Coordination en Intercept) uitvoeren. Die missies zijn echter wel belangrijk. Met name de Reconnaissance missie, want daarmee kunnen vijandelijke eenheden detected worden en wat eenmaal opgespoord is kan aangevallen worden. Jagersquadrons kunnen CAP vliegen boven vliegkampschepen en vliegvelden en naderende vijandelijke toestellen proberen te onderscheppen. Schepen kunnen elkaar het leven zuur maken met Surface to Surface Missiles of, op korte afstand, gewoon kannonierswerk. Onderzeeboten beschikken over torpedo s en SSM s. Alle schepen en vliegtuigsquadrons zijn of op volle sterkte of beschadigd. Als een schip wel hits krijgt, maar het aantal hits minder dan de helft van het Damage Number is, dan is er geen schade (blijkbaar meteen gerepareerd). Als de schade de helft van het Damage Number of meer is, dan is het schip beschadigd, en als de schade het Damage Number evenaart of overtreft is het gezonken. Al met al, het is een zeer interessant, goeddoorwrocht spel, dat de persoon, die geïnteresseerd is in moderne militaire ontwikkelingen op zee beslist in zijn spelverzameling zou moeten opnemen. Frank v/d Bergh Uit: Nieuwsbrief, jaargang 1 nr 3, mei

6 De naald in de hooiberg Of: De ervaringen van een verdwaasde stafofficier in meerstromenland Het zal iedereen die in september even naar de TV keek niet ontgaan zijn dat dit jaar de 50 e verjaardag van operatie Market Garden uitgebreid gevierd werd. In Nijmegen en Arnhem kon je zo langzamerhand niet meer wakker worden zonder ermee geconfronteerd te worden. Er was letterlijk van alles van Airborne postzegels to Airborne bonbons met alles ertussen. Zelf heb ik er ook het mijne aan bijgedragen, maar daar zal ik nu niet op ingaan. Het lag natuurlijk voor de hand dat de wargame-hobby ook iets zou doen met dit geweldige evenement, en door Murphy s Heroes en Casus Belli werd er een zogenaamd command game opgezet. Dit hield in dat de spelers in de positie kwamen van commanderende officieren en hun stafofficieren. Per divisie speelde één man de commandant, één de chefstaf, één de logistieke officier en één de inlichtingen officier. Deze namen dan hun beslissingen en deelden deze mee aan een zogenaamde liaison umpire, die ze naar de combat umpires en logis- Frank in vol ornaat als gids voor een battlefield tour tics umpires bracht ter verwerking. Hier ging voor mij althans meteen iets fout. Wij hadden een liaison umpire moeten hebben, maar die kwam niet opdagen en zodoende moest die arme Peter onze postbode spelen (en reken maar dat ik hem liet rennen met mijn gebrul van POST!!! ). Ik had begrepen dat de liaison umpires ook functioneerden als gedeeltelijke inlichtingenbron, maar hier ging ook iets fout. Informatie was van de l.u. s helemaal niet te krijgen. Maar goed, hoe ging het spel zelf? De verschillende spelers verzamelden zich op de 26 e september s ochtends vroeg in Nijmegen bij het wijkcentrum Burghardt van den Bergh. Ik (de enige die zich een beetje passend gekleed had in camo-broek, sweatshirt, stable belt en rode baret (ach ja, je bent 5 Coy, X Para of je bent het niet)) functioneerde als stafofficier van I Airborne Corps. Aan de Air planning game noch aan de andere voorbereiding had ik deel kunnen nemen door mijn andere activiteiten in die september periode (en dat waren er vele waarbij kameraden van mij van 5 Coy, X Para en 47 Air Despatch Squadron, Royal Logistics Corps de hoofdrol speelden). Om duidelijk te maken welke spelers aan welke tafel zaten was er een papiertje met de onderdeelsaanduiding aan de tafelrand geplakt. Zelf had ik die van ons voorzien van het motto van de Logistics Support Group Mideast 1991, te weten Baldrick s: I have a cunning plan hetgeen ik voor ons korps wel toepasselijk vond (anderen werden er eerder onpasselijk van). Dit voorbeeld werd voor zover ik weet echter alleen nagevolgd door de jongens van de 43 e Wessex Divisie die In the nick of time will do nicely als motto hadden gekozen. Jammer dat niet meer spelers zo n motto kozen. Suggesties? Wat denk je van Ich, Ich bin hier wichtig voor het HQ van II SS Pz Corps, I ve got nothing else planned for this afternoon voor XXX Corps HQ of Overkill is ook een kill 4

7 voor de ATF commander. Wellicht iets voor een volgende planning game. Het was het plan dat het I Abn Corps HQ pas op de derde dag over zou vliegen naar Nederland, zodat de transportvliegtuigen op de eerste dag het maximale aantal troepen konden vervoeren. De eerste paar dagen zouden wij dus voornamelijk op een houtje moeten bijten. Op die zonnige zondagmiddag vertrokken de vliegtuigen in grote aantallen naar Nederland, waar een goede landing uitgevoerd werd. Geheel historisch ging het toen met de communicaties van de 82nd en 1st Airborne fout. Alleen van het 101st hoorde ik af en toe wat. Gelukkig vroeg ik meteen de geallieerde ATF commander nieuwe radio s in te vliegen met zweefvliegtuigen, radio s die ze ook snel kregen. Eén van mijn eerste fouten maakte ik in het begin van het spel. Gehinderd door een teveel aan historisch besef vroeg ik de ATF commander om het veer van Pannerden weg te bombarderen met Typhoons zodat de Duitsers het niet konden gebruiken om Nijmegen te versterken. Tegen de tijd dat de aanval eindelijk plaatsvond (GT 3) werd zij uitgevoerd door middelzware bommenwerpers en trof zij een bataljon van het 82e, dat zonder problemen Nijmegen had weten te veroveren en nu op weg was naar Zevenaar. Zevenaar overigens, dat dankzij diezelfde ATF commander niet alleen tot de steentijd, maar zelfs nog iets verder teruggebombardeerd was. Natuurlijk had ik er wel aan gedacht om de 82nd Boys op de hoogte te brengen van het bombardement, maar ik kreeg alleen maar static in mijn radio s (volgende keer probeer ik het echt met postduiven of rooksignalen!!). Dit is eigenlijk de enige invloed die het 1st Abn Corps HQ op het gebeuren op de grond kon uitoefenen. Ik bedoel, die jongens van de Airborne deden toch wat zij zelf goed achtten om hun missie uit te voeren (en dat ging ook eigenlijk wel goed). Wel gaven wij verzoeken om resupply door aan de ATF commander. Het verloop van de strijd ging goed en was door ons redelijk te volgen, hoewel wij, vooral later in het spel, enigzins voor verrassingen kwamen te staan. Ik denk dat het spelverloop het beste weer kan worden gegeven door enige citaten van berichten tussen ons hoofdkwartier en de andere hoofdkwartieren. Zoals duidelijk zal worden ging het in het begin allemaal van een leien dakje. Van: 1st A/B Corps GT 2 Aan: XXX Corps Geen verbindingen met U.S. 82 A/B en BR 1 A/B, noch informatie over Duitse eenheden. Waar zijn jullie op gestuit? Antwoord: Zware Duitse weerstand op de Hells Highway Hoewel het in het begin echt lekker ging was er toch verbazing omdat het soms te goed ging. Van: 101 Airborne HQ GT 2 Aan: 1st Allied Airborne HQ Bruggen bij Son, Veghel en St. Oedenrode intact ingenomen. Lichte verliezen bij Son geleden door Duitse infanterie. Ben verbaasd over het feit dat ik op 1 dag extra troepen heb gehad. Hoe kan dit gebeuren zonder dat ik hier notie van had? En natuurlijk waren de vruchten der overwinning zoet, zoals Alex al beschreef in Conflictgazet nr 182. Van: VIII Corps Aan: 1st A/B Corps Wij staan in Gemert (M23). Ons doel is bereikt. We are having teatime. It s up to you. Maar toen kregen wij de eerste aanduidingen dat er het één en ander fout ging. Van: 101st A/B Radio Aan: 1st A/B HQ Zware tegenaanval op Veghel, hevige verliezen. VIIIth Corps teruggeslagen op Beek. Luchtaanvallen op Gemert wenselijk. Drop fuel op Beek. VIIIth Corps zonder fuel. En dat werd alleen maar erger... Van: 101st A/B Aan: 1st A/B HQ Verplaats onze SDP (supply drop point) naar St. Oedenrode, F20. Hevige concentratie Duitsers in Schijndel en rondom Veghel. Colonne XXX Corps staat stil. Duitsers hebben weg na Veghel in handen. Drop a.u.b. Am. munitie. 5

8 Frank als gids tijdens de battlefield tour voorafgaand aan het Market Garden megagame van 2004, tien jaar na het megagame in dit artikel Eeen erger... Van: 101 A/B Aan: 1st A/B HQ St. Oedenrode gevallen. HQ geraakt. Vallen terug op Son. Hergroeperen. XXX Corps in problemen. Lt.Col. Moore Toen werd wel duidelijk dat niet alles volgens plan ging! Ook omdat het HQ van zowel XXX Corps als het 101ste door de Duitsers overrund werd. Het 82nd zat al die tijd vol verwachting uit te kijken naar zijn laatste versterkingen (325 Glider Infantry Regiment en de anti-tank kanonnen): To: 1st A/B Corps From: 82nd Abn Will buy flowers for your wife every week. Just get me 325 and AT pronto!!! (Maar daar kon ik echt niets aan doen. weer... Bovendien heb ik geen vrouw.) Maar eind goed, al goed. Het From: Major-General Urquhart To: Lt.-Gen. Boy Browning We have today handed over the bridge at Arnhem to Major-General Adair. Please kindly send us an aeroplane to return home in. God save the king. Slechts één vliegtuig? Arme donders... Ja, de geallieerden bleken uiteindelijk toch gewonnen te hebben, zeer tot hun eigen verbazing. Nadat alles afgelopen was bleef ik met verbazing achter. Ik heb eerder in dit artikel al aangegeven wat er fout ging (met name gebrekkige Liaison Umpires) maar wat goed ging moet eveneens vermeld worden. Het spel gaf een uniek inzicht in een fog of war situatie. Vaak merkte ik dat spelers bij hun berichten bepaalde informatie over hun eigen positie als bekend bij de ontvanger veronderstelden, iets wat niet noodzakelijk waar bleek te zijn. Inzicht in de vijandelijke posities en bewegingen (laat staan informatie over hun slagorde) was al helemaal nauwelijks te krijgen. Kortom, het was een verfrissend verschil van de normale eye-in the sky situatie. De organisatoren zijn voor hun inzet meerschoots bedankt. Ik kijk zeker uit naar de volgende mega-game! Frank van den Bergh Chief of Staff 1st Allied Airborne Corps Uit: Nieuwsbrief, jaargang 6 nr 3, dec

9 Napoleon s Adem Een beschrijving van La Bataille d Auerstädt van Clash of Arms door Grognard Garçon, een glas wijn! Het is nu jaren geleden dat ik onder het oog van onze geliefde petit tondu diende als lid van zijn Keizerlijke Garde. Wij, de Garde, volgden hem overal, van Somosierra tot aan Moskou. Eén van de hoogtepunten die ik meemaakte was de campagne tegen die verwerpelijke honden van een Pruisen, die ons beledigd hadden. De Pruisische Gens d Armes (Kurassiers No 10) hadden het zelfs bestaan om hun sabels te slijpen aan de stoeptegels van de Franse ambassade. Waar moet dat heen met de wereld als we dat toestaan! De straf kwam snel. Napoleon s adem ging over Pruisen en Pruisen bestond niet meer zei één of andere onbeduidende Duitse schrijver (Heinrich Heine geheten). En degene die daarom beweert dat l Empereur zijn tanden eens moet poetsen zal de woede van een grognard voelen. Bij Jena en Auerstädt versloegen wij de bepruikte lakeien van de contrarevolutie. Van de twee is Auerstädt waarschijnlijk toch wel de briljantste, hoewel l Empereur daar niet aanwezig was. Maarschalk Davout versloeg daar de Pruisen, die zwaar in de meerderheid waren met zijn IIIe Corps. Het is over deze slag dat ik jullie, pékins 1, iets wil vertellen. Garçon, nog een glas eau-de-vie! Bedankt, kameraad, dat je een oude dèmi-solde 2 niet in de kou laat zitten. Un homme qui boit seul n est pas digne de vivre zeiden wij altijd bij de Garde, en laat me je vertellen, die beremutsen zijn verdomd handige dingen om een fles wijn in op te bergen. Maar goed, waar was ik? Oh ja, Auerstädt. Om 6 uur s ochtends trok de voorhoede van het IIIe korps, het 1e Chasseurs à Cheval en het 25e Infanterie de Ligne. Even buiten het pittoreske dorpje Hassenhausen stuitten zij op de Pruisische voorhoede de Irwing en Königin dragonders, terwijl 1 Pékins is Napoleontisch soldatenjargon voor burgers. 2 Oud militair op halve soldij. uit het plaatsje Taugwitz versterking oprukte in de vorm van de kurassier-regimenten Hessing en Reissenstein, Grenadier-bataljon Schach, en de 19e batterij rijdende artillerie, het geheel geleid door ene Gerhard Leberecht von Blücher, waar wij helaas later meer van zouden horen. Verder naar achteren, bij Gernstädt, stond de divisie van generaal Schmettau, waarbij zich ook de Hohenzollern zelf, Friedrich Wilhelm III, bevond. Het 1e Chasseurs chargeerde meteen de Irwing-dragonders. Dat hadden ze beter niet kunnen doen want het was zeer vervelend op dat moment te moeten ontdekken dat zware cavalerie een verdubbelde melee-waarde heeft tegenover lichte cavalerie. Hiermee begon deze merkwaardige encounter battle zoals men dat tegenwoordig pleegt te noemen. Noch Maarschalk Davout, noch de koning van Pruisen, Friedrich Wilhelm III, was van de aanwezigheid van de vijand op de hoogte, iets dat verergerd werd door de mist die de eerste paar uur op het veld hing. Daarna golfde de slag heen en weer naarmate beide partijen versterkingen in het veld brachten. Hoewel de Pruisen man en meer dan man cavalerie in het veld brachten tegenover slechts Fransen, verloren ze toch, een feit dat mij nog altijd met trots vervult! Welnu, deze slag is het onderwerop van het spel La Bataille d Auerstädt van Clash of Arms Games. Maar voordat ik daar iets meer over vertel zullen wij eerst onze dorstige kelen verversen? Dank, kameraad, dank voor deze zalige eaude-vie. Het spel bestaat, zoals de meeste van dit soort spellen, uit een in hexagons verdeelde kaart, mooie counters (die een beetje de uniformkleuren van de regimenten benaderen) en spelregels. De jongens van Clash of Arms zijn uitgegaan van miniatuur wargame regels en dat is hier en daar te merken. De regels zijn lees- 7

10 Pruisen slijpen hun zwaarden aan de stoep van de Franse ambassade in Berlijn. baar geschreven en niet in paragrafen en subparagrafen verdeeld, zoals wij dat van Avalon Hill kennen. Dit maakt ze natuurlijk leesbaarder, maar ook iets onoverzichtelijker. En er blijft ruimte voor een verschillende interpretatie van de regels, zoals bijvoorbeeld bij presentation (p. 6). Infanterie-eenheden hebben counters die het regiment als een regimentsgeheel afbeelden of als losse bataljons. Daarnaast zijn er nog losse counters van elite-compagnieën. Onduidelijk is echter of, indien die compagnieën los ingezet worden, dat van de sterkte van de regiments- of bataljonscounters afgetrokken moet worden (à la Wellington s Victory). Ik ga ervan uit dat dat niet het geval is en elitecompagnieën zonder verliezen van het regiment gedetacheerd mogen worden, maar de regels zeggen er niets over 3. Echter, eerlijk is eerlijk, dit is één van de weinige klachten die ik over dit systeem heb. Hoewel het ingewikkeld kan zijn en de spelers goed moeten letten op de oriëntatie 3 Na een gesprek met Niek blijkt dat de increments waarde van de totale regimentssterkte vergeleken wordt met die van alle bataljons en compagniescounters. Zijn die totalen gelijk, dan kunnen ze gedetacheerd worden ten koste van een overeenkomstig verlies van de increments bij het regiment. Het is echter handiger ervan uit te gaan dat of het hele regiment of alle bataljonscounters met eventuele losse grenadier- en voltigeurcompagnieën op de kaart staat. van de counters (als een counter op een hexside gericht is, dan is het regiment in kolonne, en als het op een vertex gericht is is het regiment in linie) vind ik toch over het geheel dat het een duidelijk geheel is. Een beurt begint altijd met het aankondigen en uitvoeren van eventuele cavaleriecharges. De Charge Declaration phase en de Charge à Cheval phase. Interessant hieraan is dat deze charges onderbroken mogen worden door reaction charges van vijandelijke cavalerie-eenheden, als zij zich binnen een straal van 4 tot 6 hexes van de bovenkant van de eenheid bevinden en dat infanterie-eenheden kunnen proberen een carré te vormen om de aanvallende cavalerie af te weren. Dit leidt dan tot het uitvechten van de Melee à Cheval. Dit wordt gevolgd door manoeuvre exploiter (beweging voor jullie, pékins!) van die eenheden welke geen charge uitvoerden. Dit kan onderbroken worden door reaction charges van de vijand en feu de chance (opportunity fire, alleen wanneer een eenheid de zone d influence van een vijandelijke eenheid verlaat), feu des provoques (defensief vuur; ook tijdens de Melee à Cheval phase), feu d assaut (aanvallend vuur), assaut et melee en reorganiser, waarin disordered en routed eenheden hun moreel checken om te zien of zij weer o.k. zijn en de cavalerie die na een charge de vermoeide 8

11 status van de paarden mag verminderen. De Fransen bewegen altijd als eersten of, zoals in de regels staat: The French, along with their allies, will always move first... as was their custom. C est la guerre! 4 Ach, mes amis, jullie weten hoe zwaar het leven van een démi-solde is en wat een vieux de la gloire toekomt. Daarom hartelijk dank voor het aanbod van dat kostbare vocht, eau-de-vie! Waar was ik? Oh, ja, bij Auerstädt. De makers van het spel hebben zich bijzonder goed op de historische werkelijkheid georiënteerd (dat wil zeggen het zijn allemaal pro-franse Napoleon fanaten, zoals uit de regels en het gebruik van potjes-frans af te lezen valt). Maar dat wil niet zeggen dat de rol van de Pruis beperkt is tot overgeven, correctie, zich overgeven. De Pruisen hebben als alle counters eenmaal op het bord staan een absolute meerderheid. Maar zij beginnen net als de Fransen met maar een paar eenheden op de kaart. Zojuist, mes amis, had ik het al over het belang van de gevechtssterkten. Om deze te berekenen is het bijzonder handig een moderne uitvinding, een zogenaamde zakjapanner bij de hand te houden, want het vergt nogal wat rekenen. Elk regiment of bataljon heeft een bepaalde vuur- of meleewaarde, maar die is gebaseerd op de volle sterkte en gaat dus evenredig achteruit wanneer een eenheid verliezen lijdt. En die waarden zijn soms moeilijk te berekenen. Voorbeeld? Een regiment met negen increments heeft een vuurwaarde van 33. Dus als er één increment sneuvelt is de vuurwaarde 33 = 3.6 minder (29.4 dus). Die waarde kan 9 op zijn beurt ook nog eens verdubbeld of gehalveerd worden, met andere woorden jullie begrijpen wel dat het enig rekenwerk vergt. Papier bij de hand houden. De al eerder besproken spelvolgorde doet een beetje denken aan de Great Battles of the American Civil War, maar zij is toch iets simpeler. Regels voor Brigade Combat Effectiveness zijn er bijvoorbeeld niet bij. En eenheden kunnen zichzelf rallyen, er hoeft geen leider bij te zijn zoals in GBACW (waaruit maar weer blijkt hoe superieur wij in die dagen waren! VIVE L EMPEREUR!) Ja, mon frere, het leven is hard. Onze geliefde empereur is al jaren dood, vermoord door de Bourbons. En wat is er van la gloire geworden, die wij te vuur en te zwaard veroverden? Aristocratische ninny s pronken nu met de veren die wij veroverden! Maar er is tenminste nog de wijn en het eau-de-vie; dank mijn vriend, dank voor weer een glas. De campagne van 1806 was voor mij een zeer interessante, daar ik de Duitse gravin von Zitzewitz redde van een verschrikkelijk lot en in haar dankbaarheid leerde zij mij uitstekend Duits. Zij was natuurlijk onder de indruk van mijn moustache en cadenettes! Een blik van haar en ik wist dat haar hart voor mij ontvlamd was!! Ik had alleen zo weinig aan wat zij mij leerde want wat heeft het voor zin een lading Pruisische boeren te kunnen vertellen dat je alleen maar van hen houdt en terug zal komen als de oorlogen voorbij zijn. Ja, ja de Gräfin von Zitzewitz, of, zoals ik haar kende, de beeldschone bruinharige Catherine. C etaient des moments d amour parfaits, waarvan ik nog altijd een petit souvenir bij mij draag. Ziehier, in dit medaillon een lok van haar haar. Zou ze nog wel eens aan mij denken? Daß waren ja schöne Zeiten... snurk,... snurk... ronk... snurk... Uit: Nieuwsbrief jaargang 7 nr 1, jan Het staat er echt in de regels op p. 5 9

12 Dit artikel werd aangetroffen in een fles in de Stille Zuidzee. Zoals uit de tekst blijkt valt te vermoeden dat de auteur een verschrikkelijk lot wedervaren is. De uitgever. Over Vreemde Gebeurtenissen op de Club 1.0 Inleiding Het is nu al weer een dikke vijf jaar dat de gevaarlijke organisatie, die zich maskeert als Spelletjesclub Casus Belli in het Nijmeegse een florerend bestaan leidt. Op zich is dit natuurlijk al een interessant object voor studie van sociaalpathologische afwijkingen. Maar de laatste tijd zijn er met enige regelmaat gebeurtenissen op de club voorgevallen, die mij het ergste doen vermoeden. Ik bedoel hiermee dat sinds enige tijd verschillende leden met opvallende glimlachjes op hun gezichten rond lopen en goedgehumeurd zijn, als zij al niet in zwevende toestand zijn aangetroffen, hetgeen voor sommige getroffenen (gezien hun gewicht) een uiterst unieke ervaring moet zijn. Een voorlopig onderzoek, door mij, drs. B 1 met gevaar voor eigen leven ondernomen en uitgevoerd, lijkt de conclusie te rechtvaardigen dat wij hier te maken hebben met een zgn. curse of the club. 1.1 De Club Zoals zoveel onschuldige associaties, vond ook deze, op het oog keurige vereniging haar ontstaan in een samenbundeling van mensen met gelijke interessen. Tot zover onderscheidt deze club zich niet van eender welke andere 2. Maar wat was in dit geval nu de gezamenlijke interesse? Niets meer en niets minder dan dat verderfelijke tijdverdrijf, het zgn. wargaming en, nog veel erger, zgn. roleplaying-games en Magic (Sic[k]!). Dit is een verslaving, welke tot nu toe veel te wei- 1 Om persoonlijke redenen (en om de onschuldige lezertjes te beschermen) moet ik mijn echte naam geheim houden. Ik ga immers door voor een normaal lid van deze club. 2 Zie het uitstekende artikel van Prof. Dr. B. Ogus, Über die Entwicklungsgang eines Postmarkensammlervereins, in: Arcana Esoterica, Vol XXXVII, pp Door Drs. B 10 nig door de overheid onderkend is. Waar dit toe kan leiden is te zien aan het voorbeeld van Groot-Brittannië, eens een wereldrijk, maar nu bijna zinkende onder het gewicht van de vele tinnen soldaatjes die daar gebruikt worden 3. In Nederland worden dan wel, met het oog op het immer wassende water, voornamelijk kartonnen counters gebruikt die minder wegen, maar het gevaar voor de psychische en fysische deformatie is niet minder groot. Voorwaar, het bijwonen van een clubavond of -middag is niet van gevaar ontbloot. Er lopen allerlei vreemde individuen rond, variërende van een korte gezette informaticus, die beweert voorzitter te zijn, via een pas afgestudeerde militair arts, die zijn tegenstanders altijd aankijkt alsof zij een tumor zijn waar hij eens lekker in wil gaan snijden, tot een duidelijk militaristische historicus, wiens vele afwijkingen 4 het ergste doen vermoeden voor het secretariaat. 1.2 De Andere Kunne Hoewel, zoals u allen met mij eens zult zijn, deze club een gevaar vormt voor de cohesie en het voortbestaan van de Westerse maatschappij zoals wij die kennen, is het probleem nog beperkt. Lange tijd waren alleen mannelijke personen lid van deze vereniging, zodat aangenomen mocht worden dat zij uiteindelijk van- 3 Zie: Dr. N. U. T. Case, About a logical connection between the decline of the British Empire and wargaming, in: Proceedings of the Society for Promoting Eccentric Behaviour, Vol LXIV, pp Afgezien van militarisme maakt dit verachtelijk sujet zich bovendien schuldig aan de volgende zaken: uniformenkunde, wapenleer, verzamelwoede en een goed ontwikkeld gevoel voor humor. Om nog maar te zwijgen van interessante contacten overzee. Het gevaar dat hij Groot-Brittanië aansteekt is niet denkbeeldig te noemen. Hierbij wijs ik de geachte collegae van Modern Neuroses op dit interessante geval.

13 zelf uit zou sterven. Sinds enige tijd echter zijn er verschillende personen van de andere kunne waargenomen op clubavonden (en -middagen) en moeten wij ons dus ernstig zorgen gaan maken. Hun aanwezigheid heeft namelijk in alle waarschijnlijkheid geleid tot de curse of the club. Wat zulke vrouwspersonen overigens beweegt zich in een dergelijk hol van ontucht te begeven, is iets waar wij slechts naar kunnen raden 5. Bovendien is mij uit een diepgaand onderzoek gebleken dat in de toekomst, door sommige door de curse getroffen leden, wellicht voor nachwuchs gezorgd gaat worden. Weet de regering hiervan? 2.0 Vervloekingen Het idee van vervloekingen is al zo oud als de mensheid. Globaal kunnen ze verdeeld worden in vervloekingen van voorwerpen (zoals bijvoorbeeld Egyptische graftombes) en vervloekingen van personen (zoals bijvoorbeeld de Vliegende Hollander). Kenmerkend voor beide is dat de vervloekte een verschikkelijk noodlot over zich afroept door een verschrikkelijke daad te begaan. Uit alle klassieke literatuur, zoals het voorbeeldige werk van mijn vriend Prof. Dr. Siegfried Wenigruh Ohnkopf 6 blijkt dat een vloek niet zomaar uitgedeeld wordt. Dit leidt mij natuurlijk tot de vraag: Wat is het verschrikkelijke dat deze vereniging gedaan heeft, dat het een dergelijk lot over zich afroept?? Teveel politiek incorrecte historische veld- en zeeslagen gesimuleerd? In role-playing-games zich teveel overgegeven aan heidendom en computeraanbidding 7? Een simpele reden hebben 5 Zie: Prof. Dr. C. O. N. Nerie, Les habitudes pathologiques-sexuelles des femmes contemporains, ou: pourquoi les femmes s associent avec les clubs wargame? in: Report annuel de l Association pour Etudier des Sujets Totallement Irrelevantes, Vol LXI, 1981, pp Ook dit eerste diepgravende artikel komt helaas niet tot eenduidige conclusies. Duidelijk is dat meer onderzoek vereist is! 6 Het zal niet aan eenieder bekend zijn dat ons huidige scheldwoord oen verwijst naar Prof. Dr. Ohnkopf. Hij slaagde er immers in om na veel research en tegenslag een spijker zonder kop te ontwikkelen, naar hem de ohnkopf genoemd. Later is dit afgekort tot Ohn en in het Nederlands verbasterd tot oen. Q.E.D. 7 In de veldslagen van met name de zeer verdachte wij tot nu toe nog niet gevonden. Naast recente werken verwijs ik ook naar Griekse mythen en sagen die vol staan met vervloekingen The Curse of the Club Bij punt 1.2 werd duidelijk gemaakt, dat al geruime tijd de club onveilig gemaakt wordt door vrouwspersonen van de andere sekse (sic[k]!). Sterker nog, zij hebben zich door kundige infiltratie bepaalde sleutelposities binnen de club eigen gemaakt 9. Wat voor verwoestende gevolgen deze wezens kunnen hebben, bleek eens te meer. De financiën zijn in orde en de Nieuwsbrief groeit en bloeit als nooit tevoren. Eén van de gevolgen van deze inmenging was echter al snel dat er een verbroedering (of was dit verzustering) ontstond tussen bestuursleden en verschillende dames. En dit, o waarde collegae, brengt mij tot de vloek die er op de club rust, want alle meisjes die tot nu toe lid zijn geworden van deze club zijn aan een (ex-) bestuurslid blijven plakken!!! 10 Het is zelfs zo erg geworden dat in een bestuursvergadering voorgesteld werd om voortaan maar van een stelletjesclub in plaats van een spelletjesclub te spreken. Over de oorzaak van deze vloek tasten wij, zoals boven al betoogd nog altijd in het duister. Zou het naast boven genoemde oorzaken te wijten zijn aan de kwaliteit van het bier? De kwaliteit van de oppositie? Volgens mijn eminente collega Prof. Dr. F. Ake, van de universteit van Huppla bij Knockholm, zou er eens op de locatie van de verenigingsruimte een temsecretaris duiken regelmatig SS-pantserdivisies en koloniale troepen op en in de rollenspelen wordt al helemaal de spot gedreven met god en gebod, zoals al blijkt uit de namen Paranoia en Macho Women With Guns. Vooral die laatste is een verderfelijk spel dat nog velen naar de afgrond zal voeren! Weet de paus hiervan? 8 Geïnteresseerden onder u verwijs ik naar de Maledicta, het tijdschrift van The Accursed Society. 9 Hoewel nog onduidelijk is op welke manier zij hierin geslaagd zijn, vermoed ik dat zij zich bediend hebben van een variant op de Duitse Stosstruppen taktiek die bij Operatie Michael in 1918 zo succesvol was. 10 Geruchten dat de malafide, vrijgezelle, secretaris, nadat een nieuw meisje lid van deze perverse vereniging werd, zich met lijm insmeerde, dienen ten stelligste te worden tegengesproken. (Ja, echt waar!) 11

14 pel van zowel Venus als Mars gestaan moeten hebben 11. Echter, een onderzoekje in het Nijmeegse gemeentearchief en de Stede Atlas van Nijmegen bevestigen deze conclusie niet. Mijn eigen voorlopige onderzoek rechtvaardigt de voorlopige conclusie dat de oorzaak van al deze ellende gezocht dient te worden in een heel andere hoek. Mijn verdenking gaat uit naar de uit veel historische wargames (Great battles of Alexander the Great, SPQR, Caesar en veel tinnen figuren veldslagen) bekende Lichte Infanterie, en met name de boogschutters 12. Binnen deze grote groep ligt de verdenking met name op de zelden waargenomen subvariant Airborne Light Bowmen (lichte infanterie, maar dan vliegend) 13. Als dit zo is moeten met name de militaristische leden van de club er ernstig op aangekeken worden dat zij hun lichte luchtafweergeschut in de kelder hebben laten staan en niet meenemen naar de club. After all, it s like shooting rats in a barrel (or so they say!) 14. Dit dus, o geachte collegae, zijn de resultaten van mijn onderzoek, resultaten, die ik met gevaar voor eigen leven veilig heb weten te stellen voor verder wetenschappelijk onderzoek. Maar nu moet ik helaas echter melden dat ik zelf waarschijnlijk ook een slachtoffer van deze vreemde vervloeking aan het worden ben. Om namelijk niet op te vallen binnen deze vreemde verzameling van individuen en een objectief onderzoek te doen was het namelijk nodig dat ik mij vermomde als bestuurslid van de club, en 11 Prof. Dr. F. Ake, On the possibility of the presence of an Mars-Venus temple in Nijmegen and its effects on members of present-day wargame clubs in: Supplement to papers from Huppla (better known as the Suppla from Huppla, Drs. B ), Col XXX, pp Zie: Charles Grant, Ancient Battles for Wargamers, Model and Allied Publications, 1977 en Phil Barker, Ancient Wargaming (Airfix Magazine Guide 9), z.p. Patrick Stephens, Zie het artikel van Prof. Dr. C. U. Pido (Universita di Milano) en Dr. Horatio Q. Birdbath (Harvard University), l Infanteria Leggere Romana e Cherub in: Rapport de Societa Italiane de Waka-waka-ding-dong, Vol XX (1978), pp Misschien is hier modernisering naar het automatische Vulcan Phalanx of Goalkeeper systeem noodzakelijk! recentelijk is er een nieuwe dame lid geworden van de club en ineens hoorde ik mijzelf haar uitnodigen om mee te gaan naar een diner in Engeland... en zij is al een paar keer op het hoofdkwartier langs geweest (toegegeven, om relatief onschuldige afleveringen van Star Trek The Next Generation te zien, maar toch... ). Door andere, reeds door de vloek getroffen (ex) bestuursleden worden van die vage suggesties gemaakt over hoe ik de zaken aan moet pakken... en ik word regelmatig s ochtends wakker met allerlei kleine pijltjes in mij die echter geen zeer doen... Mocht dit een pre-stadium van clubvervloeking zijn, dan roep ik bij deze jullie, mijn collegae, op om mijn onderzoek voort te zetten. Het voortbestaan van de Westerse wereld kan ervan afhangen. Geluidseffect: licht vleugelgeruis Is this the end of Rico?... Women, women everywhere and not a drop to drink... Geluidseffect: twang van een boogpees die ontspant Hihihi... Geluidseffect: BONS Alweer een pijltje... I think I begin to grow fond of her. ANYONE WHO TAKES THIS SERIOUSLY, DESERVES TO! (see: Donna Barr, The Desert Peach) Uit: Nieuwsbrief, jaargang 7 nr 4, sep

15 Picard Een klein historisch onderzoek Voor de Trekkers onder ons (en dat zijn er vele). Diegenen die de film Star Trek: Generations gezien hebben, herinneren zich vast nog wel het schilderij van de voorvader van kapitein Picard, ene kapitein Picard die deelgenomen had aan de slag bij Trafalgar, dat onder andere te zien was bij de shots die zich in de Nexus afspeelden. Hoewel het een leuk verhaal is, ontbreekt helaas het bewijs om dit te staven. Wel is het zo dat een naamgenoot van de kapitein een rol speelde bij het debacle van 1870/71. Er was althans in die tragische dagen een Generaal Picard commandant van de tweede infanteriedivisie (Garde Grenadiers) van de Keizerlijke Garde. De divisie was als deel van de reserve betrokken bij de slagen van Vionville/Mars-la-Tour en Gravelotte/St. Privat in augustus 1870, leed zware verliezen zonder een beslissing te kunnen forceren, raakte daarna opgesloten bij de belegerde troepen in Metz en moest uiteindelijk capituleren. De slagorde van de divisie was: 2 e Divisie: Generaal Picard 1 e Brigade: generaal Jeanningros Garde Zouaven Regiment (twee bataljons sterk) kolonel Girard, later La Hagrie Garde Genadier Regiment nr 1 (drie bataljons sterk) kolonel Théologue Artillerie: commandant luitenant kolonel Denecey de Gebilly Betterijen nr 3 en 4, batterij nr 6 (mitrailleuses) van het Garde Artillerie Regiment Genie: een compagnie van (linie-)genie regiment nr 3 Of deze Picard ook een voorvader is van de bekende kapitein is op dit moment nog onduidelijk. Wellicht dat nader onderzoek hierover iets aan het licht zou kunnen brengen. Frank van den Bergh Bronnen: M. Frenzel, De Franse Keizerlijke Garde in 1870 in: Die Zinnfigur 1/1963 Louis Delpérier, Grenadiers et Voltigeurs de la Garde en 1870 in Gazette des Uniformes nr 54 (maart/april 1980), pp Privé aantekeningen collectie militair historische documentatie van den Bergh Uit: Nieuwsbrief, jaargang 8 nr 1, mei e Brigade: generaal Le Poitterin de la Croix Garde Grenadier Regiment nr 2 (drie bataljons sterk) kolonel Lecointe Garde Grenadier Regiment nr 3 (drie bataljons sterk 1 ) kolonel Cousin, gesneuveld bij Rezonville, later Le Launay 1 Het derde bataljon van dit regiment vormde het escorte van de Keizer en was niet aanwezig in Metz. Het werd echter in september 1870 bij Sedan gevangen genomen. 13

16 Bloedbad in de bloedbank EXCLUSIEF! WERELDPRIMEUR! Casus Belli verlegt de grenzen van het wargamen! To boldly game where no-one gamed before! Eenieder kent de zondagse bijeenkomsten van onze club, en de activiteiten die zich tijdens deze bijeenkomsten afspelen. Maar wargamen kan natuurlijk overal. In principe overal waar een tafel is. En niet alleen daar. Met de boekjes van Ace of Aces kan overal gespeeld worden. De datum 3 december 1997 mag echter met gouden letters (sorry, het zijn zwarte geworden, het goud was nét op - red) in de annalen van Casus Belli worden bijgezet. Op die avond werd er gewargamed onder wel heel erg vreemde omstandigheden, namelijk in het plasmaferese centrum van de bloedbank Nijmegen e.o. (tijdens de afname!). In de hoofdrollen de twee onstuitbare pioniers van het ware wargame gebeuren, de heren Louis en ondergetekende. Een maand tevoren hadden wij elkander onverwacht daar aangetroffen en toevallig (ja echt, hoor) had ik vier vers aangeschafte tweedehands wargames bij mij, die ik broederlijk met Louis deelde, zodat hij ook wat te lezen had. Toen baande het idee zich een weg door de grijze massa van mijn brein, gorgelend en fluitend. Was het niet de grote pionier Donald Featherstone, die ooit een hoofdstuk 1 schreef over Wargaming in bed? Waarom niet de volgende keer weer samen naar de plasma en dan wargamen? Zo gezegd, zo gedaan. Ace of Aces nam ik mee, samen met Hispania en nog wat andere zaken. En tot wanhoop van de arme verpleegstertjes, die er totaal niets van begrepen (en het nog niet doen) begonnen wij cijfers uit te roepen en rare gezichten te trekken ( Call me Snoopy ). Sommigen dachten dat wij aan het bingo spelen waren (het idee!!). Helaas won Louis twee keer ( Er war ein guter Flieger. Curse you, Red Baron!! ), dus de volgende keer wellicht revanche. Maar misschien volgende keer weer iets anders, want ik weet nu al dat de verpleegstertjes met angst en beven naar onze volgende verschijning uitkijken. Wat verwacht je ook van iemand, die tijdens de bloedafname een vampier verhaal aan het lezen is. Hoe het ook zij, Casus Belli heeft opnieuw de grenzen van het wargamen verlegd. Nijmegen kan trots zijn op zulke clubleden. Grognard Uit: Nieuwsbrief, jaargang 10 nr 2, mrt 1998 Bij gebrek aan een foto van Frank met een pilotenmuts hoofdstuk 20 in zijn boek Solo-Wargaming, London, 14

17 Een vergeten strijd in de woestijn... Een artikel over The Rise of the House of Sa ud Over de jaren heen zijn er tijdschriften geweest met spellen er in. De bekendste hiervan is het Amerikaanse Strategy & Tactics. Maar dit tijdschrift heeft lange tijd een concurrent gehad in The Wargamer. The Wargamer was een van oorsprong Brits tijdschrift, dat onder andere opviel door de spellen die het uitbracht. Vaak waren het spellen, die aparte onderwerpen hadden. Niet voor deze makers de platgetreden wegen van de Napoleontische oorlogen en het Oostfront, maar onbekendere strijdtonelen als het beleg van Malta door de Turken of de Chinese burgeroorlog. Wat overigens niet wil zeggen dat ze geen raad wisten met Napoleontische veldslagen of die uit de Tweede Wereldoorlog. Maar ze hadden vaak in hun tijdschriften spellen over conflicten die (soms ten onrechte) minder bekend zijn in het westen. Een mooi voorbeeld is het in oktober 1985 uitgebrachte The Rise of the House of Sa ud (Wargamer no 46). Dit spel is gemaakt door Rob Markham en Mark Seaman. Historische achtergrond In het begin van deze eeuw was Arabië een gebied dat grotendeels onbekend was in het westen en dat beheerst werd door lokale stammen. Officieel was het een onderdeel van het Ottomaanse rijk, maar dat had in de praktijk alleen maar gezag in de kuststrook langs de Rode Zee. Dat is dan ook één van de weinige delen van Arabië die in staat zijn om mensen te onderhouden. Dit belangrijke deel, de Hejaz, werd voor de Turken bestuurd door Emir Hussain Ali al- Hashimi, die, omdat hij ook Sharif van Mekka was, een invloedrijk man was in de islamitische wereld. Tijdens de Eerste Wereldoorlog schaarde Emir Hussain zich uiteindelijk aan de Britse zijde en met zijn Hashemitische troepen en Britse militaire hulp (onder andere in de vorm van de enigmatische T.E. Lawrence) lanceerden zij een bijzonder succesvolle guerilla tegen de Turkse troepen, die veel bijdroeg aan de Turkse nederlaag in Palestina. Maar zijn ambities waren veel groter. Hem stond een verenigd Arabië dat het Arabische schiereiland en het huidige Syrië en Irak zou moeten omvatten voor ogen. Hier kwam echter niets van. In de eerste plaats hadden de Britten en Fransen de buit in het Midden-Oosten al verdeeld met het Sykes-Picot verdrag en de zaken waren nog meer gecompliceerd omdat Engeland met de Balfour declaration van 1917 de Joden een eigen staat in het Midden-Oosten beloofd had. Nu was het niet zo dat heel Arabië tegen de Turken ten strijde was getrokken. In het deel dat bekend staat als Najd (ook wel Nejd genaamd) had Abdul Aziz van de Sa ud familie zich grotendeels afzijdig gehouden. Nadat in 1918 de Turken definitief het onderspit hadden gedolven kwam het tot een machtsstrijd tussen Hussain en Abdul Aziz. En ook was er in het midden van Arabië een fundamentalistische puriteinse sekte, de Wahabieten of Ikhwan, gevestigd, die een rol van betekenis in de komende strijd om de macht zouden spelen. Deze sekte was kort voor de Eerste Wereldoorlog opgericht en had landbouwkolonies of hujar opgericht waar een streng religieus ascetische levenswijze gevolgd werd. Zo waren zij ervan overtuigd dat alles, wat niet ten tijde van Mohammed had bestaan, eigenlijk niet mocht bestaan. En zo moest Abdul Aziz, om de Ikhwan te paaien, onder andere zijn favoriete grammofoon en grammofoonplaten vernielen. In 1919 hadden ze een sterkte van volgers en zij kenmerkten zich door het fanatisme waarmee ze vochten. Nu was het al zo dat mannen, van welke leeftijd ook, afgeslacht werden, maar de Ikhwan hadden ook de gewoonte om vrouwen en kinderen mee af te slachten. Het verloop van de strijd In november 1918, terwijl de Eerste Wereld- 15

18 oorlog in Europa op zijn eindje liep, begon in Arabië de beslissende strijd tussen Abdul Aziz en Hussain. In de eerste slag bij Turabah waren de Ikhwan de winnaars en in de jaren die er op volgden golfde de strijd heen en weer. Het is moeilijk om precies te beschrijven hoe het allemaal verliep, maar tegen oktober 1921 was de stad Hail in handen van Sa ud en een kleinere familie, de Rasheeds, werden uit deze race om de overheersing gestoten. Daarna probeerde Abdul Aziz Koeweit in te nemen, maar daar kwam uiteindelijk niets van omdat de heerser van Koeweit op dat moment, Ahmad ibn Jabir, goed bevriend was met Faisal, de zoon van Abdul Aziz, en omdat de Britten oorlogsschepen stuurden om Koeweit te beschermen. De volgende stap van Abdul Aziz was om met hulp van de Ikhwan het kleine prinsdommetje Asir in te pikken, nadat de lokale heerser Mohammed Idrisi zich bij Allah had gevoegd. Tegen deze samenballing van krachten beging Hussain de fout om zijn troepen te verspreiden in raids op kleine steden. In 1924 staakten de Britten hun subsidies aan zowel Aziz als Hussain en Hussain greep dit moment aan om zich tot hoofd van de Islam te verklaren, in plaats van de kalief te Constantinopel. Domme zet. Lang niet alle moslims waren het ermee eens en hij vervreemdde de Britten van zich. Aziz greep het moment aan en viel met 3000 Ikhwan Taif aan, dat door Ali, de meest incompetente zoon van Hussain, verdedigd werd. Nadat deze de kuierlatten genomen had toen de Ikhwan in de buurt kwamen hielden de laatsten een klein feestje in Taif na de overgave. Na afloop bestond Taif niet echt meer. De reacties van vriend en vijand waren duidelijk. De Britten vertelden Abdul Aziz dat zijn Ikhwan met hun vingers van Britse onderdanen af moesten blijven en Hussain en zijn strijdkrachten waren zo ontzet dat Hussain in oktober 1924 troonsafstand deed ten gunste van diezelfde Ali, die Taif zo makkelijk opgegeven had! Ali gaf nu Mekka op om de Ikhwan in Mekka tot een bloedbad als in Taif te verlokken, maar Aziz trapte daar niet in. In oktober 1924 stuurde hij vier onderhandelaars en Mekka viel op de dertiende van die maand zonder slag, stoot of plundering in zijn handen. Nu begon Ali echt voor de oorlog te werken. Zo vormde hij uit uitgeweken Wit-Russische vluchtelingen de Royal Hejaz Air Force. Het niveau van deze komieke luchtmacht was af te lezen aan het feit dat de piloten een betaling van een fles whisky per dag kregen en een extra bonus van vijf pond als ze hun vliegtuig na een vlucht in één stuk aan de grond konden zetten (ongetwijfeld was de salariëring hier debet aan)! Het was begrijpelijk dat er meer vliegtuigen door de whisky kapot gingen dan door vijandelijk vuur. Hier kwam nog bij dat de piloten uit veiligheidsoverwegingen altijd boven de 9000 voet vlogen (zij voelden er begrijpelijk nu eenmaal niks voor om neergeschoten te worden en in handen van de Ikhwan te vallen). Eén piloot, Shirikoff, vloog met een officier als waarnemer die maar één oog had en bovendien altijd een donkere bril droeg! Helaas, al de beste bedoelingen van Ali waren tevergeefs. Eind 1924 viel Abdul Aziz zijn tegenstanders aan en een jaar later was de strijd definitief in zijn voordeel beslist. Medina viel op 5 december 1925, en nadat Sherif Ali troonsafstand had gedaan op 19 december vielen ook Yenbo en tenslotte, op 23 december, Jeddah. De nazaten van Hussain vormden uiteindelijk onder andere het koninkrijk Jordanië terwijl de nazaten van Abdul Aziz ibn Sa ud tot de dag van vandaag over het koninkrijk Saoedi-Arabië regeren. Kaart Het beste wat over de kaart van de dit spel gezegd kan worden is dat zij functioneel is. Een realistischer inschatting is dat ik in meer dan twintig jaar wargamen zelden een dergelijk lelijke kaart meegemaakt heb. De kleur die overheerst is het geel van de woestijn. Maar dan wel knalgeel! Verder zijn er witte en drie soorten groene gebieden. De kleur geeft aan hoeveel eenheden een gebied kan onderhouden (supply). Dat varieert van 0 (wit) tot 5 (donkergroen). Hier is de mogelijkheid tot onduidelijkheden open, daar de beide kleuren licht- en donkergroen erg op elkander lijken, vooral bij 16

19 slecht licht. Om wat te verduidelijken: de lichte areas met de volgende steden zijn area 3: Tabuk, Kurmah, Turabah, Najran, Nzan, Riyadh, Hofuf, Dahran, Jubail en er is maar één gebied dat area 5 is: Mekka. In het midden van de kaart zijn er twee kleinere en een groot wit gebied. Dat laatste is de Rub al Khali, oftewel het lege gebied. Boven aan de kaart zijn er nog allerlei tabellen aangebracht. In het kort, helaas een duidelijk minpunt wat de kaart betreft. Counters Er zit een countersheet bij het spel met in totaal 100 counters. De Ikhwan zijn groen, de Sa udi s blauw, de Britten khaki, de Hussaini s rood en onafhankelijke staten paars. De informatie op de counters is ook simpel: een afbeelding van het type eenheid en een gevechtswaarde. De counters zijn overigens aan twee zijden bedrukt. De voorkant, met felle kleuren, is de volle sterkte kant. De achterkant, met fletsere kleuren, betekent dat de eenheid een treffer gehad heeft. Twee treffers betekenen het einde van een eenheid. Hoe het spel speelt Het spelsysteem is gebaseerd op GDW s A House Divided. Het wordt in totaal in zestien beurten gespeeld. In elke beurt vindt het volgende plaats: 1) Initiative phase De spelvolgorde en het aantal activatie dobbelsteenworpen wordt vastgesteld. De Sa udi speler heeft hierbij een basisgetal van 4 en de Hussaini speler één van 6. Daar komen dan nog verschillende modifiers bij die een speler kan bezitten (bondgenootschappen met de Ikhwan, Koeweit en anderen en bezit van Mekka en Medina) en die geven een totaal cijfer. Degene met het hoogste cijfer heeft het initiatief. De speler met het initiatief bepaalt wie er als eerste gaan mag. Het totaal initiatief-cijfer dat de speler heeft is tevens het aantal malen dat hij op de activation table mag gooien. Dan volgt de: 2) Movement and combat phase De speler die als eerste mag, gooit twee D6 dobbelstenen op de activation table. Die geven aan welke leider mag bewegen (dat kan dus ook een vijandelijke leider zijn). Een leider mag overigens binnen een beurt maar even veel malen geactiveerd worden als zijn leiderschaps waarde (meestal tweetjes en drietjes, met uitzondering van Abdul Aziz, die een vijf is). Een geactiveerde leider mag met de eenheden in zijn stapel bewegen en aanvallen of je mag hem in reserve plaatsen. Voor het bewegen telt dat alle eenheden een bewegingswaarde van drie hebben, behalve de Ikhwan en de Britse pantserwagens, die een bewegingswaarde van vier hebben. Open velden kosten een punt, berg-velden twee, wegen een half. Leiders en eenheden, die in reserve geplaatst zijn, mogen de beweging van een andere leider onderbreken en met hun eigen eenheden gaan bewegen om te onderscheppen of zoiets. Eenheden mogen niet zonder leider bewegen. Wel mag een leider ze droppen gedurende zijn beweging. Britse eenheden worden gecontroleerd door die speler die een bondgenootschap met ze heeft. Die speler mag in plaats van een activatie worp met één van zijn Britse eenheden bewegen. De Britse eenheden mogen overigens maar één maal per beurt bewegen. 3) Political phase In de politieke fase wordt de politieke tabel aangepast en een dobbelsteen geworpen op de Britse en de Ikhwan tabel, indien nodig. Dat gaat als volgt. Eén maal per beurt controleren beide spelers het aantal modifiers op de politieke tabel. Kom je uit op een getal van 0 tot 9 dan mag de Hussain speler gooien, daarboven mag de Sa udi speler gooien. De politieke tabel begint overigens met de beginwaarde van 0. Dat staat bij de setup aangegeven. Een andere onduidelijkheid hierbij zijn de modifiers voor het in bezit nemen van steden, waar bij staat (1st turn only). Onduidelijk is of hiermee bedoeld wordt dat ze gelden voor de eerste beurt van het spel, of alleen voor de eerste beurt waarin deze situatie bestaat. Ik persoonlijk denk het laatste, want anders krijg je in beurt 1 een mad scramble om de grote steden en zouden de Hussaini en Sa udi speler leuk stuivertje wisselen kunnen spelen met het bezit van Mekka en Riyadh (denk je eens in: 17

20 een tent ergens in de woestijn, waarin de twee vijanden: Als ik van jou Mekka mag, krijg jij van mij Riyadh. ). Nog afgezien van het feit dat je met de heersende movement allowances nooit in één beurt van Riyadh naar Mekka kan komen of vice versa. Dat duurt wel een beurt of vier. Die politieke tabel is erg belangrijk, want hoe beter een speler scoort, des te meer kans op een bondgenootschap met de Britten, die infanterie, bevoorradingseenheden en pantserwagens kunnen leveren. Ambassadeurs van neutrale landen kunnen komen om je een bondgenootschap aan te bieden. Als je op 9 of +9 staat is er zelfs een één-derde kans op automatic victory, game over! De Ikhwan zijn erg belangrijk in het spel. Zij beginnen het spel als bondgenoot van de Sa udi s en het is in hun belang om dat zo te houden daar de Ikhwan eenheid voor eenheid het sterkst op het bord zijn. Om die Ikhwan tevreden te houden moeten zij de gelegenheid krijgen steden te nemen en te plunderen. Dat aantal groeit gedurende het spel. Zo moeten zij in beurt 2 één stad verwoest hebben, en tegen beurt 14 zes. Gebeurt dat niet, houdt de Sa udi speler ze tegen, dan worden de natives restless en wordt er gegooid op de Ikhwan Disapproval Table. De resultaten van deze tabel kunnen drastisch zijn: de Ikhwan kunnen het in hun hoofd krijgen om met z n allen een bepaalde stad te gaan bezoeken. De Ikhwan kunnen neutraal worden, zodat geen van beide spelers ze controleert en nog rampzaliger voor de Sa udi, er is zelfs een kleine kans dat zij van bondgenoot veranderen. Het is dus aan de Sa udische speler om zijn moorddadige elite te vriend te houden door ze af en toe iets te killen te geven. Niet voor niets merkt de ontwerper in de regels op dat... any alliance with the Ikhwan was bound to be shaky, and about as safe as a lighted fire cracker.... 4) Supply and attrition phase Het ligt voor de hand dat een spel dat zich afspeelt in de woestijn ook aandacht geeft aan de problemen van bevoorrading en slijtage. Dat gaat heel makkelijk. In de eerste plaats wordt gecheckt hoeveel eenheden er in een gebiedje staan. Gebieden kunnen van 0 tot 5 eenheden bevoorraden. Eenheden die over deze tax heen gaan moeten een dobbelsteen gooien. Gooien zij gelijk of onder hun effectiveness rating dan hebben zij succesvol gefoerageerd. Zo niet, dan zijn ze dood. Britse eenheden zijn altijd in supply en bovendien kunnen de Britten supply eenheden leveren, die alles in een hokje kunnen bevoorraden. 5) Recruitment phase Tenslotte gaan beide spelers extra troepen rekruteren. Men controleert of het aantal eenheden op de kaart onder de Army Maximum Size zit. Deze wordt in het begin van het spel gegeven, maar kan tijdens het spel veranderen. Zitten de legers er onder, dan mag de speler een dobbelsteen gooien en dat aantal eenheden als rekruten aan zijn troepenmacht toevoegen. Heeft een speler meer eenheden dan zijn Army Maximum Size, dan worden die verwijderd. De Army Maximum Size is het totaal van de supply waarden van steden die een speler in zijn bezit heeft. Devastated cities tellen hierbij natuurlijk niet mee ( Oh, die Ikhwan! ). De leiders zijn in het spel van groot belang. Niet alleen kunnen troepen niet zonder leider bewegen, maar zij spelen ook een rol tijdens het gevecht. In de eerste plaats is de Leadership Effectiveness Rating het aantal eenheden dat een leider in het gevecht mag aanvoeren. Het is ook het aantal ondergeschikte leiders dat een leider mag aanvoeren. Deze ondergeschikte leiders kunnen dan op hun beurt weer troepen aanvoeren. Op deze manier kan een grotere stack gebouwd worden. De effectiveness rating geeft ook zoals boven aangegeven aan hoeveel maal een leider geactiveerd mag worden. Hussain en Abdul Aziz hebben speciale leiderschapscapaciteiten. Zo kunnen zij proberen andere leiders in hetzelfde en andere vakjes te activeren. Gevechten Heel simpel. Gooi per eenheid een dobbelsteen. Gooi onder je effectiveness rating dan scoor je een hit, zo niet, dan niet. Dit vindt simultaan plaats. Nu zijn er een paar speciale regels. Als er Ikhwan bij zitten gooit de eigenaar een dob- 18