Monument: Maastricht, Conservatorium. REGISTER Monumentnummer Identificatienummer Straat/huisnummer Bonnefantenstraat 15

Transcriptie

1 Monument: Maastricht, Conservatorium REGISTER Monumentnummer Identificatienummer Basisregistratie Provincie Limburg Gemeente Maastricht Plaats Maastricht Straat/huisnummer Bonnefantenstraat 15 Postcode 6211 KL Kadastrale aanduiding Maastricht B 4902, Maastricht B 4903 (alleen sculptuur) Datum inschrijving in register beschermde monumenten Datum, deel en nummer van inschrijving in openbare registers Aanduiding of korte Conservatorium met sculptuur omschrijving Complexonderdeel van complex [naam of complexnummer].

2 KENNIS: WAARDERING I Cultuurhistorische waarde: belang van het object/complex 1. als bijzondere uitdrukking van (een) culturele, sociaaleconomische en/of bestuurlijke/beleidsma tige en/of geestelijke ontwikkeling(en); 2. als bijzondere uitdrukking van (een) geografische, landschappelijke en/of historisch-ruimtelijke ontwikkeling; 3. als bijzondere uitdrukking van (een) technische en/of typologische ontwikkeling(en); 4. wegens innovatieve waarde of pionierskarakter; 5. wegens bijzondere herinneringswaarde. II Architectuur- en kunsthistorische waarde: (bijzonder) belang van het object/complex 1. voor de geschiedenis van de architectuur en/of bouwtechniek; 2. voor het oeuvre van een bouwmeester, architect, ingenieur of kunstenaar; Het conservatorium geeft door zijn opzet een goed beeld van de ontwikkelingen binnen het professionele muziekonderwijs in deze periode. Het gebouw getuigt van het belang dat werd gehecht aan kwalitatief hoogwaardig muziekonderwijs in de regio Aken, Luik en Maastricht. Het gebouw is van belang als uitdrukking van de opvattingen over het muziekonderwijs aan en de inrichting van gebouwen voor muziekopleidingen uit deze periode. Door de vormgeving en de bijbehorende sculptuur wordt gerefereerd aan de 19 e eeuwse korenmolen Van Dolk, die op deze plek stond. Het conservatorium is een belangrijk onderdeel van het oeuvre van ir. F. C.J. en P.H. Dingemans en ook voor het werk van de kunstenaars die hieraan hebben bijgedragen(charles Eyck, F. Timmermans, Arthur Spronken, Harry J.L. Schoonbrood) 3. wegens de hoogwaardige esthetische kwaliteiten van het ontwerp; 4. wegens het bijzondere materiaalgebruik, de ornamentiek en/of monumentale kunst; 5. wegens de bijzondere Het gebouw is van belang vanwege de zorgvuldig toegepaste materialen, detaillering en constructie.

3 samenhang tussen exterieur en interieur(onderdelen). III Situationele en ensemblewaarde 1. betekenis van het object als essentieel (cultuurhistorisch, functioneel en/of architectuurhistorisch en visueel) onderdeel van een complex; 2. a. bijzondere, beeldbepalende betekenis van het object voor het aanzien van zijn omgeving; b. bijzondere betekenis van het complex voor het aanzien van zijn omgeving, wijk, stad of streek; 3. a. bijzondere betekenis van het complex wegens de hoogwaardige kwaliteit van de bebouwing in relatie tot de onderlinge historisch-ruimtelijke context en in relatie tot de daarbij behorende groenvoorzieningen, wegen, wateren, bodemgesteldheid en/of archeologie; b. bijzondere betekenis van het object wegens de wijze van verkaveling/ inrichting/ voorzieningen. Het conservatorium is beeldbepalend voor zijn omgeving vanwege de locatie binnen het beschermd gezicht van Maastricht en de verwijzing van de hoofdvorm en de plattegrond naar de 19 e eeuwse korenmolen, die op deze plaats stond. Met het ontwerp wordt op een uitstekende manier aangesloten op de omringende structuur van de Maastrichtse binnenstad. Daarmee voegt het gebouw zich op een natuurlijke wijze tussen de omliggende gebouwen en aan de loop van de rivier de Jeker. IV Gaafheid en herkenbaarheid: belang van het object/complex 1. wegens de Het gebouw is nog grotendeels gaaf. architectonische gaafheid en/of herkenbaarheid van ex- en/of interieur; 2. wegens de materiële, Materie, detaillering en constructie zijn nog grotendeels

4 technische en/of constructieve gaafheid; 3. als nog goed herkenbare uitdrukking van de oorspronkelijke of een belangrijke historische functie; 4. wegens de waardevolle accumulatie van belangwekkende historische bouwen/of gebruiksfasen; 5. (van specifiek het complex) wegens de gaafheid en herkenbaarheid van het gehele ensemble van samenstellende onderdelen (hoofd- en bijgebouwen, hekwerken, tuinaanleg e.d.); 6. in relatie tot de structurele en/of visuele gaafheid van de stedelijke, dorpse of landschappelijke omgeving. V Zeldzaamheid 1. belang van het object/complex wegens absolute zeldzaamheid in architectuurhistorisch, bouwtechnisch, typologisch of functioneel opzicht; 2. uitzonderlijk belang van het object/complex wegens relatieve zeldzaamheid in relatie tot één of meer van de onder I t/m III genoemde kwaliteiten. bewaard gebleven, bijvoorbeeld in de monumentale kunst en de concertzaal. Het gebouw heeft nog steeds de oorspronkelijke functie. Er is een duidelijke samenhang tussen het gebouw en de daarbij behorende monumentale kunst Door de bijzondere vormgeving en de wijze waarop he gebouw in zijn historische omgeving is ingepast is het conservatorium een uniek ontwerp binnen de in deze tijd gebouwde instellingen voor hoger onderwijs Onderdelen zonder monumentale waarde: - Exterieur - Interieur

5 Receptiegeschiedenis, prijzen e.d. Overige KENNIS: FEITENVERZAMELING Oorspronkelijke functie Cultuur, Gezondheid, wetenschap, Onderwijs en wetenschap, Conservatorium Voorwerpen op pleinen en dergelijke, straatmeubilair Sculptuur Typologie Huidige functie (met jaartal) Naam object Stijl/stroming Bouwtijd (ook de planfase) Conservatorium met sculptuur (2012) Conservatorium Maastricht Traditionalisme (ontwerp), (uitvoering), 1965 (in gebruik) Architect(en)/ontwerper(s) Ir. F.C.J. Dingemans (-1961), ir. P.H. Dingemans ( ) Uitvoerder (aannemer N.V. Bouwmaatschappij Melchior Maastricht, ir. P.P.H. e.d.) Duncker (adviseur constructie), P.W. Deerns (adviseur technische installatie), ir V.M.A. Peutz (adviseur akoestiek), Openbare Werken Gemeente Maastricht, Opdrachtgever Gemeente Maastricht Exterieur gebouw, constructietechniek De plattegrond van het conservatorium is grillig en volledig gebaseerd op de plattegrond van de korenmolen. Het gebouw bestaat uit een kelder met daar boven vier verdiepingen afgesloten door een dak gedekt met leien. Als gevolg van de functie zijn de gevels grotendeels gesloten. De vorm van de vensteropeningen zijn wisselend van vierkant, staand en smal, liggend tot een rechthoekige glaspartij bestaande uit drie gekoppelde ramen. De ingangspartij wordt benadrukt door een latei/fries van Naamse steen voorzien van een zwak bas-reliëf naar ontwerp van Frans Timmermans. Het gebouw bestaat uit een betonskelet, aan de buitenzijde bekleed/ ingevuld met Limburgse rode veldovensteen (ovens corubona) verticaal en

6 horizontaal geleed door banden van hardsteen als verwijzing naar de vakwerkbouw in Limburg. Interieur (indeling) Op de begane grond rond een hal de garderobe, foyer, directiekamer, administratieruimten en een concertzaal waarvan de hoogte reikt tot de derde verdieping. In deze zaal bevindt zich een podium voor de opstelling van koor en orkest met een orkestbak ten behoeve van opera-uitvoeringen. Zaal en balkons geven plaats aan 425 bezoekers. In de rest van het gebouw bevinden zich studie- en leslokalen (51), luistercabines en een zaal voor ritmiek en bewegingsleer. interieur, techniek en materialen Op de bovenste verdieping bevindt zich een tweede hal oorspronkelijke bedoeld voor muziekuitvoeringen in intieme kring. Deze functie is gewijzigd nadat een verlaagd plafond is aangebracht in de ruimte ten behoeve van een nieuw leslokaal. Bij de afwerking van het interieur zijn eenvoudige materiaal- en kleurenschema s toegepast: grijs kwartsiet op de vloeren in hallen en gangen; witgrijs cristallino voor de dorpels, stroken en randen van trappen en vloeren; blauwgrijs linoleum voor de vloeren in de leslokalen met uitzondering van een aantal hardhouten vloeren in verband met de akoestiek; alle wanden van ruw pleisterwerk, geschilderd in een lichte kleur; akoestische voorzieningen alsmede deuren naar representatieve ruimten in teakhout. Toegangsdeuren leslokalen met suwide bekleed. Merendeel van de wit geschilderde plafonds heeft een akoestische functie. Kunstwerken/orgels/ gedenktekens/meubels die onderdeel zijn van het monument nr. 1 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Latei/fries Naamse steen, gehakt zwak bas-reliëf Ingangspartij Frans M. Timmermans, Houthem Lijnen die verwijzen naar muziekinstrumenten, taak en doel van het gebouw als conservatorium, sobere vormgeving ivm geringe dikte steen Datering 1965 Afmetingen 4 meter lang, geringe dikte vanwege constructie gebouw nr. 2 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Vloer Marmermozaiek van wit en grijs cristallino Hal begane grond Harry J.L. Schoonbrood, schilder glazenier, Maastricht Non figuratief, gestreept wit-grijs marmer met zwarte

7 en rode accenten, centraalpunt Datering 1965 Afmetingen Ongeveer 35m2 nr. 3 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering 1965 Afmetingen 3mx4m nr. 4 Materiaal/techniek Locatie (in/aan het beschermde monument) Kunstenaar Voorstelling Datering 1965 Afmetingen Groen erfgoed: beplanting Wandkleed Applicatietechniek, stoffen en weefsels vastgehecht op een ondergrond met behulp van naaien of stikken Hal bovenste verdieping, Leslokaal Charles Eyck (ontwerp), twee vrouwen; atelier Charles Eyck (uitvoering) Musicerende engel zwevend boven de contouren van de stad (Maastricht) Sculptuur Brons Waterpartij (Jeker) op het binnenterrein Arthur J.E. Spronken, Beek (L) Centaur die zich opheft uit het water, blazend op een kinkhoorn Stedenbouwkundige ligging Archeologische relevantie ondergrond Het Conservatorium is gelegen in het zuidelijk deel van de Maastrichtse binnenstad. Het is gerealiseerd op de plek van de voormalige (koren)molen van Dolk. De geschiedenis van de plek heeft het nieuwe ontwerp geïnspireerd voor wat betreft onder meer de plattegrond, hoofdvorm en toegepaste materialen. Het conservatorium is gelegen binnen de historische binnenstad van Maastricht. Daardoor ligt het in een gebied van hoge archeologische waarde. Geschiedenis Het muziekonderwijs in de regio van de drie steden Aken, Maastricht, Luik kent een lange geschiedenis. In de 5e eeuw vormde de muziek een van de hoofdvakken aan de Aula Regia in Maastricht, in de 9e eeuw werd de hofschool in Aken het centrum van onderwijsvernieuwing en Luik was in de 11e eeuw het voornaamste muziekwetenschappelijke centrum. Aan het einde van de 19e eeuw wordt het particulier muziekonderwijs omgezet in een gemeentelijke muziekschool: Stedelijke muziekschool en stedelijk orkest (1882). Vanaf dat moment ontoereikende huisvesting verwerving bestaande openbare

8 lagere school aan de Lenculenstraat. Uitbreiding met lyceum juni 1956 voorlopige erkenning van het muziekinstituut als conservatorium. Toenemende belangstelling leidde tot een tekort aan ruimte en accommodatie. Dit leidde tot de aankoop van de Molen van Dolk op de plek van het huidige conservatorium. Roerende objecten van belang voor het gebouw Relevante wijzigingen Extra vloer aangebracht in de hal op de bovenste verdieping ten behoeve van een extra leslokaal. Hierbij is het wandkleed verplaatst naar een leslokaal (verbouwing architect Dautzenberg) Bezocht Mw. Drs. W.M.M. van Bers (30 oktober 2012) Overige KENNIS: BRONNEN Primaire bronnen, kaarten, literatuur, documentatie, websites Nr. 1 Nr. 2 Nr. 3 Interviews bewoners, gebruikers Dingemans, P., Conservatorium te Maastricht, Bouw 22(1967)20, Dingemans, P.H., Conservatorium te Maastricht, Bouwkundig Weekblad 84(1966)6, Geest, van Joosje, F.C.J. Dingemans stadsarchitect van Maastricht, stichting Bonas, Rotterdam Managementassistente en bouwkundige van Stichting hogeschool zuyd, S. Minis, (gemeente Maastricht)