De bejaarde patiënt met DM: multimorbiliteit en aangepaste zorg. Dr Evy Degrande Endocrinologie-geriatrie Sint-Andriesziekenhuis Tielt 18/11/2014
|
|
- Quinten Eilander
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 De bejaarde patiënt met DM: multimorbiliteit en aangepaste zorg Dr Evy Degrande Endocrinologie-geriatrie Sint-Andriesziekenhuis Tielt 18/11/2014
2 1.4 percent tussen 25 en 44 jaar tot 3.6 percent tussen 45 en 54jaar, 7.8 percent tussen 55 en 64 jaar, Meer dan 10 percent boven de leeftijd van 65 jaar Meer dan 20 percent bij de fraile ouderen die in RVT s verblijven Vermoedelijk zijn er evenveel niet- gediagnosticeerde diabeten op elke leeftijd
3 Guidelines? Reductie complicaties: lessen UKPDS: trend naar the lower the better? ACCORD-ADVANCE-VADT: mogelijks toegenomen mortaliteit bij te strenge controle zeker bij comorbiditeit, gevaar hypoglycemies => EASD-ADA consensus statement 2012
4 Impact of Intensive Therapy for Diabetes: Summary of Major Clinical Trials Study Microvasc CVD Mortality UKPDS DCCT / EDIC* ACCORD ADVANCE VADT Kendall DM, Bergenstal RM. International Diabetes Center 2009 UK Prospective Diabetes Study (UKPDS) Group. Lancet 1998;352:854. Holman RR et al. N Engl J Med. 2008;359:1577. DCCT Research Group. N Engl J Med 1993;329;977. Nathan DM et al. N Engl J Med. 2005;353:2643. Gerstein HC et al. N Engl J Med. 2008;358:2545. Patel A et al. N Engl J Med 2008;358:2560. Duckworth W et al. N Engl J Med 2009;360:129. (erratum: Moritz T. N Engl J Med 2009;361:1024) Initial Trial Long Term Follow-up * in T1DM
5 Figure 1 Diabetes Care, Diabetologia. 19 April 2012 [Epub ahead of print] (Adapted with permission from: Ismail-Beigi F, et al. Ann Intern Med 2011;154:554)
6 ADA-EASD Position Statement: Management of Hyperglycemia in T2DM 3. ANTI-HYPERGLYCEMIC THERAPY Glycemic targets - HbA1c < 7.0% (mean PG mg/dl [ mmol/l]) - Pre-prandial PG <130 mg/dl (7.2 mmol/l) - Post-prandial PG <180 mg/dl (10.0 mmol/l) - Individualization is key: Tighter targets ( %) - younger, healthier Looser targets ( %+ ) - older, comorbidities, hypoglycemia prone, etc. - Avoidance of hypoglycemia PG = plasma glucose Diabetes Care, Diabetologia. 19 April 2012 [Epub ahead of prin
7 Doelstellingen van diabetes management bij ouderen Gelijkaardig aan deze bij jongeren!! Management van zowel hyperglycemie als risicofactoren. Vermijden van hypoglycemie!! Hypotensie en medicatie-interacties door polyfarmacie zijn een majeure zorg. Management van gelijktijdig bestaande andere medische problemen is belangrijk, gezien het hun zelfredzaamheid beïnvloedt.
8 Behandeling is complex Een zeer heterogene groep Verschillende graad van frailty Verschillende levensverwachting Verschillende functionaliteit Meerdere comorbiditeiten Voor elke oudere een individueel behandelingdoel
9
10 Deze oudere diabeet heeft evenveel kans op micro- en macrovasculaire complicaties (met morbiditeit en mortaliteit als gevolg ) als de jongere patiënt, maar heeft daarenboven een hoger risico op aandoeningen, specifiek voor de ouderen : de zogenaamde geriatrische syndromen, gerelateerd aan diabetes
11 Geriatrische syndromen geassocieerd met diabetes
12 Cognitieve stoornissen Depressie Polyfarmacie Vallen Persisterende pijn Urinaire incontinentie
13 Cognitieve stoornissen Diabetes is geassocieerd met een verhoogd risico op dementie. Vele oudere patiënten met dementie worden nog niet gediagnosticeerd, vooral in de vroege stadia. De *AGS richtlijn stelt voor te screenen vb. (MMSE) naar cognitieve achteruitgang, de eerste maanden na diagnose van diabetes en ook bij achteruitgang van de klinische en/of functionele toestand. (*american geriatric society)
14 depressie Depressie komt vaker voor bij oudere P. met diabetes als bij ouderen van dezelfde leeftijd zonder DM (prevalentie x 2) Vaak niet gediagnosticeerd en onbehandeld in deze hoogrisicopopulatie. Vroegtijdige vaststelling (met vb. de GDS) en behandeling helpt een betere glycemiecontrole te bewerkstelligen
15 polyfarmacie Gebruik van multipele medicaties is veelvoorkomend bij ouderen leidend tot verhoogd risico van interacties en ongewenste effecten, toename van prevalentie van een aantal geriatrische syndromen vb. valrisico. Management van hyperglycemie en de geassocieerde risicofactoren verhoogt het aantal medicamenten nog meer bij ouderen met diabetes. Een medicatielijst moet up to date gehouden worden en bij elk doktersbezoek kritisch herbekeken worden
16 vallen Het verhoogd risico op vallen bij ouderen met diabetes ( 1.5 tot 3 x hoger ) is multifactorieel. Perifere of autonome polyneuropathie, verminderde nierfunctie,spierzwakte, functionele achteruitgang, verminderde visus,, comorbiditeiten zoals osteoarthritis en zelfs milde hypoglycemie kunnen allen bijdragen tot vallen bij de fraile oudere
17 Persisterende pijn Hogere prevalentie van diabetische PNP en dus neuropathische pijn. Andere diabetesgerelateerde oorzaken : diabetisch voetulcus, perifeer arterieel lijden, decubitus, obstipatie,.. Bot- en peesaandoeningen zijn frekwenterbij oudere diabeten door te hevige glycosylering van het collageen en snellere degeneratie: tendinitis, rotatorcuffruptuur Actief bevragen!!
18 Urinaire incontinentie Diabetes verhoogt het risico op urinaire incontinentie (vnl. bij de vrouw). Risicofactoren: UWI, vaginale infectie, autonome neuropathie (resulterend in neurogene blaas met overloopincontinentie ), faecale impactie en polyurie door hyperglycemie. Belangrijke impact op levenskwaliteit
19 Guidelines toepassen Wat zijn de verwachtingen en doelstellingen van de pt. zelf? Welke problemen vertegenwoordigen bij deze specifieke pt. het grootste risico op functionaliteit, morbiditeit en mortaliteit? Wat is de levensverwachting bij deze pt. en wat is de time to benefit bij een interventie? Zal de pt. er nog baat bij hebben?
20 Moet gebaseerd zijn op de globale toestand van het individu. Nuchtere glycemie Bij gezonde ouderen streven naar een mg/dl Bij kwetsbare ouderen genoegen nemen met een nuchtere waarde van mg/dl. De gepaste doelwaarde voor hemoglobine A1C (HbA1c) Bij fitte oudere diabetespatiënten, die een levensexpectantie hebben van meer dan vijf jaar, is 6.5 tot 7.5%. Deze waarde mag hoger zijn(7.5 tot 8.5 %) bij de fraile patiënten, wiens levensexpectantie minder is of bij de patiënten met multipele medische en functionele comorbideiten Prognose < 1 jaar. Streefdoel: vermijden van symptomatische hyperglycemie/hypoglycemie
21 glycemiedoelwaarden Hyperglycemie verhoogt de kans op deshydratatie, vermindert de visus en cognitie, die allen bijdragen tot functionele achteruitgang en een verhoogd risico voor vallenbij de oudere diabetespatiënten. Anderzijds, nevenwerkingen van de diabetesbehandeling, vooral hypoglycemie kan resulteren in slechte outcomes, zoals traumatische valpartijen (heupfracturen...) en exacerbatie van co-morbiditeiten. Ouderen hebben meer neuroglycopene symptomen van hypoglycemie nl. Duizeligheid, zwakte, verwardheid, dan de adrenerge symptomen (tremor en zweten). Het vermijden van hypoglycemie is eenbelangrijke factor bij het kiezen van de therapie bij oudere
22 Hypoglycemie bij ouderen: prevalentie
23 Risicofactoren Verschil Hogere incidentie Minder en atypische symptomen Vertraagde reactietijd Lange duur diabetes Cognitieve dysfunctie Polyfarmacie Onregelmatig voedingspatroon Sulfonylurea, insuline Slikdysfunctie Nier en leverinsufficientie Gevolgen Kans op geriatrische syndromen stijgt (depressie, vallen ) CV complicaties Levenskwaliteit daalt
24 Hyperglycemie bij ouderen: 3 niveaus Symptomatische hyperglycemie Letargie, gewichtsverlies, osmotische tekens Hyperosmolair coma Bij frele patienten Verwardheid, verminderd bewustzijn, epilepsie Ketoacidotisch coma Niet vaak, symptomen van braken en nausea
25 Aanbevelingen 1. voeding 2. orale antidiabetica 3. glp-1 agonisten 4. insuline 5. beweging
26 1. voeding Geen literatuur, richtlijnen op basis van consensus : - Dieet op maat van de individuele pt afhankelijk van leeftijd, levensverwachting, comorbiditeit en voorkeur van de pat. Matige caloriebeperking bij overgewicht, bij kwetsbare ouderen eerder opletten het malnutritierisico niet te verhogen. De hoeveelheid koolhydraten en het tijdstip van inname ervan moet volgens een dagelijks regelmatigpatroon gebeuren en op vaste tijdstippen
27 2. Orale antidiabetica biguaniden: metformine Voordeel: Hypoglycemie. Goedkoop. Effectief (HbA1c reductie van 1%). Nadeel: Gewichtsverlies. Hoge gastro-intestinale klachten. Lactaatascidose(zz)/nierinsufficiëntie. (Cardiovasculair?).
28 BIGUANIDEN: mortaliteit Roussel et al, Arch Intern Med. 2010
29 BIGUANIDEN: CNI Lipska. Diabetes care 2011
30 BIGUANIDEN Besluit: Te gebruiken -> JA in eerste lijn (cave nierinsufficiëntie). Glucophage steeds tijdelijk stoppen,bij acute ziekte, zeker in geval van braken, diarree (dehydratie), voor een onderzoek met contraststof,bij operatie of hartfalen
31 sulfonylurea Sulfonylurea: Voordeel: Werkzaam (HbA1c reductie van 1%). Kost. Nadeel: Hypoglycemie: meest bij glibenclamide Gewichtstoename. (Cardiovasculair). CNI.
32 SULFONYLUREA Besluit: Te gebruiken -> JA, bij geselecteerde patiënten (goed eetpatroon, hypo awareness) in eerste/tweede lijn. Welk preparaat -> GLICLAZIDE (Uni-Diamicron). Best bestudeerd (ADVANCE, ). Weinig hypoglycemie s. Weinig gewichtstoename.
33 DDP-4 INHIBITOREN DPP-4 inhibitoren: Voordeel: Goede tolerantie. Lage kans op hypoglycemie. Geen gastro-intestinale nevenwerkingen. Te gebruiken bij CNI. Nadelen: Kost. HbA1c daling slechts 0,5% tot 0,8%. (Pancreatitis). (Cardiovasculair HF- nu twee studies die CV veiligheid aantonen: examine/savor-timi). (Laattijdige effecten).
34 DDP-4 INHIBITOREN Besluit: Te gebruiken JA (met aandacht voor hogere kost) in eerste/tweede lijn. Welk preparaat afhankelijk van terugbetaling. Geen superioriteit tussen verschillende preparaten.
35 THIAZOLIDINEDIONES Thiazolidinediones (Actos): Voordeel: Effectief (HbA1c reductie 1-1,5%). Lage kans op hypoglycemie. Eenmaal per dag. Nadeel: Veel nevenwerkingen (gewichtstoename, vochtretentie, perifere oedemen, toename van hartfalen). Toename van fracturen. AMI (rosiglitazone). Blaaskanker (pioglitazone).
36 3. GLP-1 ANALOGEN GLP-1 analogen: Voordeel: Effectief (HbA1c reductie van 1 a 1.5 %). Lage kans op hypoglycemie. Eenmaal per dag/week. Nadeel: Subcutaan. Data is gelimiteerd bij ouderen. Kost. Gastro-intestinale nevenwerkingen (nausea, braken). Lange termijn effecten?
37 GLP-1 ANALOGEN: werkzaamheid + tolerantie Bode et al 2011: Pooled analyse van 6 RCT. Liraglutide (Victoza) vs placebo in jongere (<65j, 2231 pt) en oudere patiënten (> 65j; 552pt). Primair eindpunt: HbA1c, nuchtere glycemie, bloeddruk en gewicht. Vergelijkbare tolerantie en werkzaamheid tussen beide groepen: HbA1c reductie vs placebo. Gewichtsneutraal. Vergelijkbaar laag aantal hypoglycemie s. Bode et al. Am J Geriatr Pharmacother. 201
38 4. insuline Soms onder-gebruikt bij ouderen uit angst Met de langwerkende analogen is het gemakkelijker om een éénmalige bedtime injectie toe te voegen aan de perorale medicatie. Sommige patiënten schrijven hun vermoeidheid toe aan ouderdom ipv aan hyperglycemie De levenskwaliteit van vele ouderen zou kunnen verbeteren met één of twee dosissen langwerkende of mixed insuline, die de glycemiecontrole verbetert.
39 4. Insuline Bij falen van OAD kan geprobeerd worden één bedtimeinjectie te associëren aan de perorale medicatie vb. om 21 u Lantus of Insulatard. Indien meer dan 30 IE nodig, start twee- injectieschemavb. Novomix, HumalogMix,Humuline 30/70. Soms is een derdeinjectie s middags noodzakelijk. Zo nodig een 4 injectieschema : basaal-bolusschema nl. Snelwerkende insuline Novorapid, Humalog, Apidra, Actrapid telkens voor de maaltijd en een langwerkend insuline Lantus, Levemir, Insulatard voor het slapengaan
40 5.Belang van beweging in het verhaal!! Beweging is voordelig voor het behouden van body compositie, fysieke functionaliteit, het verminderen van vallen, arthritispijnen, verminderen van depressies, verhogen van kracht en evenwicht, verbeteren van insulinesensitiviteit. Het verhoogt de kwaliteit van leven en verbetert de overleving
41 Welk anti-diabeticum te gebruiken bij ouderen? IDF, global guidelines. 2013
42 Screenen complicaties: microvasculair Retinopathie: Diabetische retinopathie is nog steeds de belangrijkste oorzaak van blindheid in Europa. Cataract is 2 maal frekwenter bij pt. > 65 j met DM in vgl. met niet-diabeten., glaucoom 3 maal Preventie door oogartsbezoek 1 maal per jaar. Zeker bij ouderen : sociale isolatie, meer vallen, onmogelijkheid om zelf te spuiten
43 Nefropathie - Progressieve aantasting kan leiden tot nierdialyse - Vroegtijdige opsporing door bepalen van microalbuminurie. - Bij ouderen heeft micro-albuminurie vaak een andere oorzaak, andere oorzaken dienen uitgesloten. - Preventie door goede glycemieregeling en bloeddrukcontrole
44 Neuropathie Perifere neuropathie : prevalentie van 32 % bij DM type 2 patiënten in het algemeen, > 50 % bij diabeten > 60 jaar. - Leidend tot pijn, verminderde gang, vallen... + symptomen: medicatie bestaand maar nevenwerkingen! Polyfarmacie! - symptomen: niet behandelbaar Samen met macrovasculair lijden : voetproblemen : zeer hoog risico bij ouderen. Bij elk bezoek voetonderzoek, in het RVT rol van de verpleegkundige. Voethygiëne en podologische verzorging. Autonome neuropathie : vertraagde maaglediging, blaasfunctiestoornissen, orthostatisme
45 Macroangiopathie: hoe bij ouderen cardiovasculair risico beperken? Focussen op -beweging!! -rookstop -bloeddrukcontrole -lipidencontrole -aspirine-inname bij > 65 jarigen
46 Guidelines voor RVT patienten Er zijn zeer weinig studies en guidelines voor de behandeling van oudere diabeten, die in RVT s verblijven. Levensverwachting, levenskwaliteit, ernstige afhankelijkheid en comorbiditeiten beïnvloeden het individuele behandelplan Beweging blijft zeer belangrijk voor alle oudere patiënten. Gewone voeding zonder geconcentreerde suikers zal de levenskwaliteit bevorderen en gewichtsverlies voorkomen. Behandelingsschemata moeten goed uitgekozen worden om een zo maximaal mogelijke glycemiecontrole te bekomen met de focus op vermijden van hypoglycemie
47 Palliatieve fase: aandachtsptn a/opnieuw: geindividualiseerde aanpak vaak samenhangend met de ingesteldheid van pt nonchalanter zeer strikt en therapietrouw Middenweg tussen therapieversoepeling en diabetestherapie vinden, eventuele afbouw glycemiemetingen in overleg met pt b/ geen dieetregels meer, ev insulinetherapie aanpassen aan veranderde voedingspatroon van patient
48 c/ glycemies tot 200 a 250 als bovengrens tenzij pt terminaal d/ rekening houden met voedselintake, steroiden, misselijkheid. Noodzaak tot verminderen van de dosissen insuline e/ als glycemies boven 300 mg/dl onder orale: insuline starten f/anabool effect van insulinetherapie bij ernstig gewichtsverlies.
49 Conclusies : Voor het opstellen van een behandelplan voor de glycemiecontrole evenals voor de doelen voor risicofactormanagement is een individuele aanpassing nodig bij de oudere patiënt, afhankelijk van levensverwachting 1. individualiseer de behandeling 2. kijk naar levensverwachting 3. kijk naar absolute risicoreductie en time to benefit 4. Stel prioriteiten: quality of life
50 Conclusies: Een adekwate medicamenteuze behandeling voor de diabetes is nodig om te komen tot een zo goed mogelijke glycemiecontrole met zo weinig mogelijk hypoglycemies of andere nevenwerkingen. Start low, go slow... Behandeling van een oudere diabeet is onmogelijk zonder een geriatrische ingesteldheid, waarin zowel de medische als cognitieve, functionele en sociale context van de patiënt bekeken word
(On)zin van diabetes behandeling bij ouderen
symposium 11/10/14 (On)zin van diabetes behandeling bij ouderen Dr. K. Mortelmans Endocrinologie RZ HHart Leuven Belang Toenemende prevalentie type 2 diabetes Wijzigende levensgewoonte Vergrijzing Meer
Nadere informatieBehandeling van diabetes bij ouderen : Richtlijnen voor de praktijk. Dr.C.Vandenbon Geriater Diabetologe AZ Damiaan 28 mei 2010.
Behandeling van diabetes bij ouderen : Richtlijnen voor de praktijk. Dr.C.Vandenbon Geriater Diabetologe AZ Damiaan 28 mei 2010. INLEIDING INLEIDING : de vergrijzing van de bevolking Inleiding : vergrijzing
Nadere informatieZorg voor de geriatrische patiënt met diabetes. Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016
Zorg voor de geriatrische patiënt met diabetes Nele Czech - ASO geriatrie Symposium endocrinologie Ziekenhuis Oost-Limburg 18/03/2016 Epidemiologie De geriatrische patiënt Behandeling en doelstellingen
Nadere informatieDiabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren
Diabetes en ouder worden Dr. K.J.J. van Hateren Huisarts, lid DiHAG Senior-onderzoeker Diabetes kenniscentrum Disclosure Geen conflicts of interest De toekomst!!! >25% = >75 jaar Karakteristieken ouderen
Nadere informatieDe ouder wordende diabetespatiënt. Allerlei typen ouderen. Getallen in Nederland
De ouder wordende diabetespatiënt Karin Daemen, internist Tergooiziekenhuizen, locatiehilversum Begin vorige eeuw infectieziektes Nu chronische ziektes hart-en vaatziekten kanker COPD diabetes gewrichtsaandoeningen
Nadere informatieOrale antidiabetica bij ouderen. Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011
Orale antidiabetica bij ouderen Katrien Benhalima UZ Leuven 01-10-2011 Diagnose Diabetes normaal Gestoorde glucose tolerantie diabetes nuchter
Nadere informatieWat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2
Wat te doen als orale medicatie en 1 dd langwerkend insuline faalt? BASAAL PLUS insulinetherapie bij diabetes mellitus type 2 Inhoud Wat is het belang van intensieve glucose regulatie? Wat zeggen de richtlijnen
Nadere informatieSpelen met insuline. Dr. Frank NOBELS. Dr. Stefanie VINKEN
Spelen met insuline Dr. Frank NOBELS Dr. Stefanie VINKEN scenario soorten insuline type 1 type 2 diabetes spelen met insuline bij type 2 diabetes: opstarten dosissen aanpassen acute problemen oplossen
Nadere informatieWat iedere zorgverlener moet weten. Recent nieuws uit de diabeteswereld. Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers. Endocrinoloog UZGent
Wat iedere zorgverlener moet weten Recent nieuws uit de diabeteswereld Prof. Em. Dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZGent 13 Diabetessymposium Gent, 9.11.2010 AHS / NVKVV Diagnosecriteria 1 Criteria voor
Nadere informatieHoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013
Hoe de persoon met diabetes benaderen en reguleren bij multipathologie? Dr. Katrien Benhalima Dienst endocrinologie UZ Leuven 22-03-2013 Diabetologia. 2012 Jun;55(6):1577-96. Epub 2012 Apr 20. Diabetologia.
Nadere informatiePractische aspecten insuline en OAD voor verpleging
Practische aspecten en OAD voor verpleging Practische aspecten en OAD voor verpleging Inhoudstafel: Patienten behandeld met 1 injectie 2 injecties humaan meng 4 injecties humane s 4 injecties analoge s
Nadere informatieZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN. Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven
ZIN EN ONZIN VAN DIABETESBEHANDELING BIJ OUDEREN Ann Mertens, MD, PhD Dienst Endocrinologie Universitaire Ziekenhuizen Leuven Diabetes: eenwereldwijdeziekte Geschatteprevalentievan diabetes wereldwijd
Nadere informatieOverbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling. Sterfte en HbA1c. ACCORD-studie. HbA1c en gezondheidstoestand
Overbehandeling Nieuwe behandeling Bloeddrukbehandeling Is de NHG-Standaard nog up-to-date? MONITORING VAN ONDERBEHANDELING! Simon Verhoeven en Daniel Tavenier MAAR HOE ZIT HET MET OVERBEHANDELING? Sterfte
Nadere informatieRudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven
Rudi Caron Diabetesteam Gasthuisberg Leuven Diabetes: also a global disease Estimated global prevalence of diabetes In België :vandaag heeft 1/12 mensen diabetes 151 million 347 285 million 438 million
Nadere informatieDe nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2
De nieuwe NHG standaard Diabetes Mellitus type 2 F. Holleman Belangenverstrengeling Academisch prestige: AMC Adviesraden: sanofi, Eli Lilly Onderzoekssponsoring: MSD Alle (neven)inkomsten afkomstig van
Nadere informatieBehandeling type 2 diabetes in 2011
mul$disciplinair symposium 1/10/2011 Behandeling type 2 diabetes in 2011 Dr. Katrin Mortelmans Casus man 54 jaar Ø Medische voorgeschiedenis: diabetes type 2 sinds 2006, arteriële hypertensie, maagulcera
Nadere informatieNieuwigheden bij de diabetische medicatie
Nieuwigheden bij de diabetische medicatie Prof. em. dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog Ugent Ere-voorzitter Diabetes Liga NVKVV Oostende, 17 maart 2016 Type 1 diabetes Geen insuline productie I Stijging
Nadere informatieMedicatie Stappenplan
In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan
Nadere informatieJA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%)
Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c
Nadere informatieWanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan
Deel 1 Wanneer en hoe opstarten van injecties bij onvoldoende Diabetescontrole Dr.Winne, Dr.Ghillebert, Dr.Terryn 28 mei 2010 AZ Damiaan Hetzorgtrajectdiabetes Inclusiecriteria 1 of 2 injecties insulinetherapie
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieBloeddrukregeling: hoger? lager?
www.hhzhlier.be 1 h.-hartziekenhuis vzw Bloeddrukregeling: hoger? lager? Dr. L. Nestor Geriater www.hhzhlier.be 2 To fall or not to fall HYPERTENSIE BIJ BEJAARDEN: How to treat? That s the question! Bloeddrukregeling
Nadere informatieBasaal Plus. Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011
Basaal Plus Wat te doen als langwerkende insuline toegevoegd aan orale medicatie niet meer afdoende is? Duodagen april 2011 2 Toetsvragen Bij Insuline Resistentie bestaat er een afname in vrije vetzuur
Nadere informatieINHOUD PALLIATIEVE ZORG EN DIABETES 29/03/2012
PALLIATIEVE ZORG EN DIABETES E EN TE VERENIGEN DUO OF EEN CONTRADICTIO IN TERMINIS Promotor: mevrouw C. De Bosschere mevrouw Y. Israël Sophia DE BAERE Bachelor in Verpleegkunde INHOUD Inleiding: doel van
Nadere informatiePALLIATIEVE ZORG EN DIABETES
Arteveldehogeschool Katholiek Hoger Onderwijs Gent Professionele bachelor verpleegkunde Campus Kantienberg Voetweg 66, BE - 9000 PALLIATIEVE ZORG EN DIABETES E EN TE VERENIGEN DUO OF EEN CONTRADICTIO IN
Nadere informatieUpdate Diabetes voor verpleging 2010
Update Diabetes voor verpleging 2010 Update Diabetes voor verpleging 2010 Dr Eeckhout: : diabetes algemeen Lief Breekelmans: : Insuline (soorten, pennen, ) Annick Kempen: Hypoglycemie Christine, firma
Nadere informatiePreventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe?
Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! Inleiding Chronische complicaties Samen sterk: hoe? Preventie van chronische complicaties bij type 2 diabetes: samen sterk! DM type
Nadere informatieRICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed
RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed Versie 2: September 2014 INHOUD 1. Algemeen 3 2. Onderscheid zorgtraject/conventie
Nadere informatieLandelijk Diabetes Congres Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde
Landelijk Diabetes Congres 2016 Diabetes bij ouderen Dr Majon Muller Internist-ouderengeneeskunde Disclosures (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieDe nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal. EADV-regiobijscholing najaar 2013: Diabetes Mellitus & Vrouwen
De nieuwe NHG diabetes-standaard: de patiënt centraal Epidemiologie RIVM rapport april 2013: 800.000 mensen diabetes (1 jan 2011) 87.000 nieuwe patiënten per jaar erbij 90% Type 2 25% niet gediagnosticeerd
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 121 Nederlandse samenvatting Patiënten met type 2 diabetes mellitus (T2DM) hebben een verhoogd risico op de ontwikkeling van microvasculaire en macrovasculaire complicaties. Echter,
Nadere informatieRICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN. Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed
RICHTLIJNEN VOOR DIABETESBELEID IN RUSTHUIZEN Door diabetescentrum AZ Sint-Blasius en de coördinerende en raadgevende artsen Vehamed Versie 1: Mei 2014 INHOUD 1. Algemeen 3 2. Onderscheid zorgtraject/conventie
Nadere informatieNieuwe trends in diabetesbehandeling. 20 maart 2018
Nieuwe trends in diabetesbehandeling 20 maart 2018 Diabetes Hoofdoorzaak van nierfalen VERMIJDBARE oorzaak van nierfalen 2 Programma Achtergrond wat loopt fout bij diabetes Aangrijpingspunten van behandeling
Nadere informatieUpdate NHG standaard Diabetes mellitus type 2
Update NHG standaard Diabetes mellitus type 2 20 en 22 juni 2017 Mw. dr. H. E. Hart, huisarts en kaderhuisarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra Voorzitter DiHAG Stap 1 Metformine Metformine
Nadere informatieCVRM kwetsbare ouderen. Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io
CVRM kwetsbare ouderen Rotterdam maart 2015 AJ Arends, klinisch geriater en klinisch farmacoloog io Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties
Nadere informatieDiabetes en ramadan Mohamed Ahdi
Diabetes en ramadan Mohamed Ahdi Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Rotterdam, 22 november 2012 Overzicht van de presentatie Achtergrondsinformatie vastenperiode vrijstelling literatuur: glucose regulatie
Nadere informatieDiabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts. Waar gaat het over? De bejaarde. De ene bejaarde is de andere bejaarde niet...
Diabetes bij kwetsbare ouderen Dr. ST Houweling, kaderhuisarts Waar gaat het over? Kwetsbare bejaarden: zin van goede glucoseregeling, bloeddrukbehandeling lipiden en bijv. funduscontrole 3 De bejaarde
Nadere informatieHypoglycemie. < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen.
Hypoglycemie < 60 mg/dl = hypo Symptomen: Beven Zweten Duizelig Vlekken zien Honger Hoofdpijn, moeheid Bleek zien Karakterveranderingen. Hypoglycemie Behandeling: 1. Bij twijfel glycemiecontrole. 2. Indien
Nadere informatieDiabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes
Diabetescafe 23-4-2014 Fokke Meima kaderhuisarts diabetes Inventarisatie vragen Vetweefsel (grote adipocyten) ontstekingsfactoren (TNF, IL-6, etc) adiponectine inflammatie INSULINE Insuline effect Insuline
Nadere informatieMedisch Centrum Huisartsen
DIABETESMEDICATIE: Wat is nieuw? En wat met de nier? Dr. Defoer Francine diabetoloog Dr. Smets Liesbeth nefroloog Ontmoetingsavond MCH 4/4/2019 Medisch Centrum Huisartsen Casus 1: vrouw 56 jaar - Voorgeschiedenis:
Nadere informatiePijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen. HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016
Pijn, pijnbeleving en behandeling bij kwetsbare ouderen HHM Hegge, internist ouderengeneeskunde, UMCG NVFG Najaarscongres 2016 Pijn ouderen Co-morbiditeit : wat veroorzaakt wat? Polyfarmacie: moeilijker
Nadere informatieDiabetesregulatie bij operatie. Anesthesie
Diabetesregulatie bij operatie Anesthesie Inhoudsopgave Inleiding 4 Algemene richtlijnen 5 Wat te doen bij hypoglycemie? 5 Bloedglucose controle 5 Voeding en medicatie na de operatie 5 Vragen 6 Bijlagen
Nadere informatieNascholing Synchroon 23 nov 2017
Nascholing Synchroon 23 nov 2017 Voordat we echt beginnen. Telefoon bij de hand? Ga naar kahoot.it of open de app (indien gedownload) Voer gamepin in Voer nickname in Klaar voor de start! A Een nest grombelbeertjes
Nadere informatie5-4-2012. Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie. Inhoud. Hypoglycemie. Verschillende definities: NHG<3.5, ADA<3.
Diabetes & Nierziekten Zelfcontrole en hypoglycemie Ingrid de Vries, dialyseverpleegkundige Casper Franssen, internist-nefroloog Universitair Medisch Centrum Groningen Inhoud Hypoglycemie Verschillende
Nadere informatieGoochelen met insuline. Praktische tips voor de huisartspraktijk. Patricia Sunaert Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg
Goochelen met insuline. Praktische tips voor de huisartspraktijk Patricia Sunaert Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Bronnen -DiabetesProject Aalst [www.diabetesprojectaalst.be]
Nadere informatieDIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN
DIABETES PERI- OPERATIEF/ONDERZOEKEN Belang van goede glycemieregeling perioperatief Ontregelde diabetes ( hyperglycemie) in een perioperatieve periode gaat samen met een slechte outcome voor de patiënt.
Nadere informatieDecompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater
Decompensatio cordis bij de geriatrische patiënt. CarVasz 21-11-2014 Katie Dermout, klinisch geriater Epidemiologie Symptomatologie Diastolisch hartfalen Comorbiditeit Onderzoek Therapie Prognose Inhoud
Nadere informatieDiabeteszorg in de verpleeghuispraktijk
Diabeteszorg in de verpleeghuispraktijk En de rol van de praktijkverpleegkundige Henk de Jong, specialist ouderengeneeskunde Agaath Bruin, praktijkverpleegkundige Diabeteszorg bij kwetsbare ouderen: Bron:
Nadere informatieDoel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties. Haffner, NEJM 1998 UKPDS. T2DM, HbA1c, en HVZ 12-7-2011
Doel behandeling bij DM: verhinderen/vertragen complicaties Haffner, NEJM 998 microvasculaire afwijkingen nefropathie retinopathie neuropathie macrovasculaire afwijkingen coronaire hartziekten cerebrovasculaire
Nadere informatieOpvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling
Vernieuwd in 2007: Prof. H. Dorchy Opvolging van diabetische kinderen: de insulinebehandeling Herinnering: De insulines: Type I Humane insulines met een snelle werking (Actrapid HM, Humuline Regular) Begin
Nadere informatieDiabetes type 2. Duodagen april 2011. E.H.R. Wins, Woerden
Diabetes type 2 Duodagen april 2011 E.H.R. Wins, Woerden Maatwerk bij nieuwe DM type 2 patienten De patient of de glucose van de patient? Leeftijd van nieuwe type 2 patienten Familie anamnese en ras Andere
Nadere informatieInternationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2. Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent
Internationale diagnosecriteria en behandelingstargets bij personen met diabetes type 2 Prof.em.dr. Raoul Rottiers Endocrinoloog UZ Gent NVKVV Studiedag diabetesverpleegkundigen & -zorgverleners Oostende,
Nadere informatie(Systematische) diabeteszorg voor kwetsbare ouderen
(Systematische) diabeteszorg voor kwetsbare ouderen thuis en in het verpleeghuis C. Nieuwenhoff, Specialist ouderengeneeskunde, Kaderarts geriatrische revalidatie. Avoord zorg en wonen, Etten-Leur Ouderen
Nadere informatieDiabetes en de Hoogbejaarde
Diabetes en de Hoogbejaarde De kwaliteit van Leven NVKVV 2012 Dr W. Van horen Geriatrie GZA Vergrijzing in cijfers West Europa : Tegen midden 2030 zal de helft van de bevolking van West Europa ouder zijn
Nadere informatieScreening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011
Screening Diabetische Retinopathie bij Diabetes mellitus type 2 Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 17 mei 2011 Diabetische retinopathie Microvasculaire pathologie van de retina. Teken van andere microvasculaire
Nadere informatieDIABETISCHE NEFROPATHIE
DIABETISCHE NEFROPATHIE Onderdeel van de micro-angiopathie bij diabetes mellitus. Insuline-afhankelijke DM 30% vd ptn krijgt nefropathie Niet-insuline-dependente DM 5% vd ptn Pathogenese: Meerdere factoren
Nadere informatieKlassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie
Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie Klassiek Symptomen 1:1 Ziekte Klassiek Geriatrische ziekte uiting Waarom? Ziektebeloop: Patiënten met bv. kanker, hartfalen, dementie. Lorenz KA Ann Int
Nadere informatieBehandeling van diabetes type 2
Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.
Nadere informatieHet diabetes protocol
Het diabetes protocol Bekende en minder bekende complicaties van diabetes mellitus Victor Gerdes, internist Slotervaartziekenhuis Overzicht Inleiding Diabetes: type 1 en type 2 Bekende complicaties DM
Nadere informatieOverzicht OAD - GLP-1 ANALOGEN - INSULINES
METFORMINE Verhoogt de insuline gevoeligheid Vertraagt de opnamesnelheid van glucose Verbetert de opname van glucose ter hoogte van de spiercellen Vertraagt de vrijstelling van glucose uit glycogeen ter
Nadere informatieBloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige
Bloeddrukstreefwaarden bij diabetes mellitus: lager of toch niet? Erik Serné Internist- vasculair geneeskundige Bloeddrukstreefwaarden bij patiënten met type 2 diabetes? A. Huidige richtlijn CVRM is achterhaald
Nadere informatieCystic Fibrosis Related Diabetes Mellitus. Sylvia Ockhorst en Renske van der Meer Haga Ziekenhuis
Cystic Fibrosis Related Diabetes Mellitus Sylvia Ockhorst en Renske van der Meer Haga Ziekenhuis Inventarisatie wensen Gang van zaken in de praktijk Screening: hoe, frequentie, wie? Diagnose: Criteria?
Nadere informatieDe vingerprikloze sensor: wat is waar? 1. Deze wordt nooit vergoed 2. Deze wordt alleen vergoed als patiënt vier maal daags spuit en dus frequent glucose meet 3. Deze wordt alleen vergoed bij hypoglykemie
Nadere informatieDiabetescasuïstiek voor de huisarts
Diabetescasuïstiek voor de huisarts Els Delaunay 17/01/2019 inleiding Nieuwe guidelines voor behandeling DM2 Doel: complicaties voorkomen Keuze geneesmiddel: patiënt CENTRAAL: Klinische kenmerken/patiëntkenmerken
Nadere informatieDiabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde. Achtergrondinformatie. Diabetes bij ouderen
Disclosure belangen Dr. M.W.F. van Leen Diabetes in verpleeghuis, anders dan thuis? Dr. Martin van Leen Specialist ouderengeneeskunde (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante
Nadere informatieMedicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2)
Medicamenteuze behandeling diabetes mellitus type 2 (DM2) Marloes Dankers 1 & 2 december 2015 IVM Het instituut dat gespecialiseerd is in het verspreiden van informatie en effectieve oplossingen voor een
Nadere informatie24-06-12. Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef. Sport is goed voor elk?
Sporten en diabetes type 2 Van 15 minuten per dag bewegen tot de marathon, maar eerst een fietsproef Jan Evert Heeg, internist, Isala Klinieken, Zwolle 1 Lichaamsbeweging is goed Voor DM type 2: Betere
Nadere informatieLipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan?
Lipiden behandelen bij de oudere patiënt: starten, stoppen of doorgaan? Dr. Mike Peters Internist VU medisch centrum Amsterdam mjl.peters@vumc.nl Ouderen passen niet in een richtlijn 1. Dhr S, 89 jaar,
Nadere informatieMucoviscidose en diabetes. informatie voor patiënten
Mucoviscidose en diabetes informatie voor patiënten Mucoviscidose en diabetes 2 Mucoviscidose en diabetes 3 Inleiding 5 Diabetes en mucoviscidose-gerelateerde diabetes 6 Mogelijke klachten bij mucoviscidose
Nadere informatieDiabetes Werk(t) veilig. Chris Kant NVAB Kring 20-10-2009
Diabetes Werk(t) veilig Chris Kant NVAB Kring 20-10-2009 Diabetes Werk(t) Veilig Quiz Diabetes samengevat Diabetes en veilig werken Beoordeling veilig werken Diabetes Werk(t) Veilig de Quiz IDF Prevalentie
Nadere informatieCARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE
CARDIOVASCULAIR RISICO MANAGEMENT BIJ DEMENTIE PROF DR MAJON MULLER INTERNIST OUDERENGENEESKUNDE DISCLOSURE POTENTIAL CONFLICTS OF INTEREST GEEN POTENTIËLE BELANGENVERSTRENGELING 1 Myocard Infarct Hart
Nadere informatie5.1 Tabletten en andere medicatie. Metformine (merknaam Glucophage)
Hoofdstuk 5 Medicatie Diabetes mellitus wordt altijd met een dieet behandeld, maar ook met tabletten en/of insuline. Uw arts kiest, in overleg met u, de behandeling die bij u past. Bij niet of niet goed
Nadere informatiePrediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga
Prediabetes : ontwikkelt iedereen diabetes? Wie screenen en hoe? C. De Block Endocrinologie-Diabetologie Voorzitter Diabetes Liga Inhoudsweergave Wie is at risk & Diagnose Prevalentie Klinisch belang van
Nadere informatieDiabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard. Casuïstiek Nr. 1. Vervolg. Casuïstiek Nr. 2. Vervolg 14-6-2013
Diabeteszorg aan het eind van het leven.geen Standaard Drie patiënten, driemaal onzekerheid 1 2 Casuïstiek Nr. 1 Man, 85 jr, BMI: 28, Duur DM2:15jr Medicatie: 2dd 850 mg metformine HbA1c: 48 mmol/mol (6
Nadere informatieAanpassen van insuline: moeilijke situaties
Aanpassen van insuline: moeilijke situaties Dr. Frank Nobels endocrino-diabetologie O.L.Vrouwziekenhuis Aalst o l v 8 november 2011 Insuline in moeilijke situaties onvoorspelbare fysieke activiteit verschuiven
Nadere informatieInfo spot. Diabetes en depressie. Inleiding. Oktober - november - december 2011
Oktober - november - december 2011 Info spot Diabetes en depressie Inleiding Diabetes mellitus, ofwel suikerziekte, is een chronische stofwisselingsziekte die gekenmerkt wordt door een te hoog glucosegehalte
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Toen en nu. 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts
Diabetes Mellitus Toen en nu 30 September 2015 Dr. M.G.A. Baggen Dr. M.P. Brugts 2015 een jaar van Celebrations 2015 een jaar van Celebrations 1965-1980 Behandeling type-1 1 x daags insuline!! (varkens/rund)
Nadere informatieDiabetes Mellitus. Definities. Definities. Polyurie: veel moeten urineren Polydipsie: veel moeten drinken Ischemie: zuurstoftekort
Diabetes Mellitus Definities Glycemie: bloedglucosewaarde (wordt gemeten via klassieke bloedafname of vingerprik) Glucosurie: glucose in de urine (glucosurie is altijd pathologisch) Proteïnurie: eiwit
Nadere informatieglycemie medicatie aanpassen in de praktijk
glycemie medicatie aanpassen in de praktijk Prof. Dr. Frank Nobels Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove Mogen educatoren dat? Neen, maar... in een team kunnen daar afspraken over
Nadere informatieDiabetes en ziekte cortico sondevoeding
Diabetes en ziekte cortico sondevoeding diabetesconsultatie ZNA Jan Palfijn Serge Goossens basisfactoren Insuline (OAD/incretine/insuline) S Voeding Beweging 2 Basisfactoren heb je nog het meeste in de
Nadere informatieAcute pijntherapie voor de geriatrische patiënt
Acute pijntherapie voor de geriatrische patiënt Jona Houthuys promotor: Dr. Gert Poortmans Pijn bij de geriatrische patiënt Prevalentie Evaluatie van pijn Complicaties van pijn vertraagd herstel verminderde
Nadere informatieIk heb suikerziekte en word geopereerd
Infobrochure Ik heb suikerziekte en word geopereerd Dienst anesthesie Dienst diabetologie Tel: 011 826 227 Tel: 011 826 110 mensen zorgen voor mensen Binnenkort wordt u opgenomen voor een operatie. Operaties
Nadere informatieStapsgewijze behandeling bij type 2 diabetes: nieuwe visies
Stapsgewijze behandeling bij type 2 diabetes: nieuwe visies Dr. Frank Nobels Dr. Inge Van Pottelbergh Dr. Paul Van Crombrugge Endocrinologie-Diabetologie OLV Ziekenhuis, Aalst-Asse-Ninove oktober 2013
Nadere informatieDe stap na gliclazide. Insuline? Nee!
NHG Standaard Diabetes 2013 De stap na gliclazide. Insuline? Nee! Mw. dr. H.E.Hart, Huisarts en kaderarts diabetes Leidsche Rijn Julius Gezondheidscentra, Julius Centrum UMC Utrecht 21 en 23 juni 2016
Nadere informatieFouten bij insulinetherapie S & B 20 febr. en 21 maart Frank Visser (Kaderarts Diabetes) en Kirsten Dijkstra,diabetesverpleegkundige
Fouten bij insulinetherapie S & B 20 febr. en 21 maart 2017 Frank Visser (Kaderarts Diabetes) en Kirsten Dijkstra,diabetesverpleegkundige Injectie vergeten Telefoon op HAP vanuit verzorgingshuis om 22.00
Nadere informatieAdvies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd.
Advies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd. Advies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd U heeft diabetes mellitus en wordt geopereerd. U krijgt adviezen om
Nadere informatieDIABETESPATIENTEN IN DAGZIEKENHUIS. DR. K. Vermeulen Anesthesie, chirurgisch dagcentrum UZLeuven
DIABETESPATIENTEN IN DAGZIEKENHUIS DR. K. Vermeulen Anesthesie, chirurgisch dagcentrum UZLeuven Doelstelling van diabetesbeleid Kwaliteit: veilig medisch beleid voor diabetespatienten in dagziekenhuis:
Nadere informatieHypoglycemie bij kinderen en adolescenten met diabetes mellitus
Hypoglycemie bij kinderen en adolescenten met diabetes mellitus Dr. G. Massa in samenwerking met de Kinder- en Jeugddiabetesteam Jessa Ziekenhuis Hasselt Hypoglycemie Definitie en voorkomen Oorzaken Symptomen
Nadere informatieInternistisch perspectief
Management van diabetes & ACS Internistisch perspectief Max Nieuwdorp Academisch Medisch Centrum Amsterd Diabetes en hart en vaatziekten ~65% van alle sterfgevallen bij DM als gevolg van HVZ Dood door
Nadere informatieStaken antihypertensiva bij ouderen. Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie
Staken antihypertensiva bij ouderen Groot Haags Geriatrie Referaat oktober 2016 Marielle Hofman, aios geriatrie 2 Vragen Zou u antihypertensiva staken bij een geriatrische patiënt met hypertensie en een
Nadere informatieTamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim. Diabetessymposium Gent 8 november 2010. Ramadan
Tamimount Ameziane Diabeteseducator ZNA Middelheim Diabetessymposium Gent 8 november 2010 Ramadan diabetes heeft een hoge prevalentie onder de moslims in de Westerse samenleving jaarlijkse vastenmaand
Nadere informatieSnelwerkende insuline analoog. Novorapid (aspart) Humalog (lispro) Apidra (glulisine)
Wat gaan we doen Basiskennis diabetes Bijspuiten met 2-4-6-regel De zieke patiënt Verkeerde insuline gespoten etc. Een aantal doseringsadviezen Uitleg diabetesspreekuur.nl 2 Snelwerkende insuline analoog
Nadere informatieLast, but not least. De geriatrische patiënt op de SEH. Yvonne Schoon. Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen
Last, but not least De geriatrische patiënt op de SEH Yvonne Schoon Klinisch geriater Radboudumc Nijmegen Epidemiologie Groeiende zorgconsumptie ouderen Prognose zorgconsumptie in regio Nijmegen Multimorbiditeit
Nadere informatie6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus. Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016
6 e Terugkomdag Go Diabetes BV Update diabetes mellitus Daniel Tavenier, kaderhuisarts diabetes 31 mei 2016 Programma Insulinevragen en ontregelingen Overbehandeling Sensibiliteitsmeting in het voetprotocol
Nadere informatieWaarom multidisciplinaire zorg voor diabetes patienten. Dr Ann Verhaegen Endocrinoloog UZA / ZNA Jan palfijn Ere voorzitter Diabetes Liga
Waarom multidisciplinaire zorg voor diabetes patienten Dr Ann Verhaegen Endocrinoloog UZA / ZNA Jan palfijn Ere voorzitter Diabetes Liga Goede glycemie controle complicaties % Incidence per 1000 patient
Nadere informatieAdvies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd
Advies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd advies voor patiënten met diabetes mellitus die worden geopereerd U heeft diabetes mellitus en wordt geopereerd. U krijgt adviezen om
Nadere informatieBerekening van de dosis snelwerkende insuline op basis van insulinegevoeligheid. 1800-regel. C. De Block, J. Vanelven, U.Z.
Berekening van de dosis snelwerkende insuline op basis van insulinegevoeligheid (= correctiefactor): 1800-regel C. De Block, J. Vanelven, U.Z. Antwerpen Berekenen van de juiste insulinedosis voor de maaltijd
Nadere informatieBenchmark Diabetes Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.)
Benchmark Diabetes 2015 Uw Nellie Jans Marijke Overkamp Jan Tillemans Karin Willemsen (per 1 april a.s.) Zorgstraat Diabetes benchmarkuitkomsten 2015 DM (ook vergeleken met CVRM) lipiden kort nieuws zorgstraat
Nadere informatieWelke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline?
Welke behandeling voor obese type 2 patiënten? Gewoon insuline? Joost Hoekstra, internist, AMC Potentiële belangenverstrengeling Klinische Diabetologie AMC ontvangt sponsoring van cq doet projecten met
Nadere informatieScherpe behandeling of kan het ook wat minder?
20-06-2011 Over wie hebben we het? Scherpe behandeling of kan het ook wat minder? Langerhansdagen 2011 Frits Holleman Internist-Endocrinoloog Academisch Medisch Centrum Amsterd Effect diabetes op risico
Nadere informatie