Vrijheid als opdracht

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Vrijheid als opdracht"

Transcriptie

1 EH MAGAZINE Vrijheid als opdracht DUBBELINTERVIEW Christelijke vorming in het onderwijs FINANCIËN Het 37 e Basisjaar in beeld SYMPOSIUM Religie natuurlijk!

2 [ Advertenties ] Donatus verzekert vertrouwd Donatus verzekert kerkgebouwen en wat daar bij hoort, zoals ruimtes voor kinderopvang, doopvonten, kanselbijbels en orgels. Donatus is een betrokken specialist. Klein genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot genoeg om uw verzekeringsbelangen aan toe te vertrouwen. Samen met u zorgen we ervoor dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze kinderen en hun kinderen en hun kinderen tel To teach is to touch a heart Heb jij iets met onderwijs of opvoeding? Kom dan naar Driestar hogeschool. Bij ons krijg je een topopleiding, waarbij we putten uit de Bron en jou stimuleren je talenten te ontwikkelen. Je leert je vak als geen ander verstaan!b jij educatief Benieuwd naar onze hogeschool? Bekijk dan vooral eens het filmpje op

3 INHOUD 3 4 IN HEMELSNAAM 6 10 SYMPOSIUM: 12 Religie natuurlijk 15 STUDENTEN 17 Vanavond #KvdB: een debat over de vraag of geloven in God achterhaald is. Ja, zegt filosoof Herman Philipse. Nee, Op 4 april a.s. EH-symposium Religie mijzelf, over #godbewijzen. WAARHEID ALS De tour met de hunkerende generatie gaat vanavond weer van start! Eerste pleisterplaats: Poortkerk in Op naar om eens even flink te promoten. CHRISTELIJKE VORMING IN HET ONDERWIJS BOEKJAAR 2012/2013 Je zelfbeeld en mensbeeld heeft alles te maken met je Godsbeeld en kennis van De nieuwe Trajectstudenten vanochtend uitgedaagd om niet langer hun gevoel als uitgangspunt van hun bestaan te nemen, maar de genade van God EH-Magazine is een uitgave van de Evangelische Hogeschool (EH) te Amersfoort. De EH is een stichting die ten doel heeft de bevordering van hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek, onderworpen aan de Heilige Schrift tot eer van God. Bestuur: Voorzitter: Drs. H.J. van Rhee (Nieuwer ter Aa) Penningmeester: Dhr. M. van der Linden AA, Hasselt Secretaris: Mw. drs. M. Buijs-Wilts (Leusden) Mr. H. Abbink (Rosendaal) Mw. drs. W. de Jong (Gouda) Drs. J. Messelink (Kampen) Ir. R. Reedeker (Veenendaal) Drs. M. Visch (Zwolle) Directie: Drs. E.J. van Dijk Redactie: G.M. Bijkerk, A.J. Dekker en O. Visser Vormgeving: Overname van teksten mag alleen met toestemming van de redactie en onder bronvermelding. Raad van Advies: Drs. G.J.A. Toonen (Sommelsdijk) Drs. L. van Hoorn (Hoevelaken) Dr. R.J.A. Doornenbal (Ede) Prof. dr. R. Kuiper (Barneveld) Dr. H.A. Bakker (Ede) Dr. C.P. Polderman (Middelburg) Drs. H.R. Schaafsma (Kampen) Ing. E. de Kam (Driebergen) Dhr. A. Lock (Amersfoort) Drs. G.J.M. Segers (Hoogland) Dhr. J.H. Slot (Amersfoort) Evangelische Hogeschool Postbus AZ Amersfoort bezoekadres: Drentsestraat 1 Tel. (033) Fax (033) info@eh.nl Adreswijzigingen: via Advertenties: info@eh.nl De EH is ongesubsidieerd en volledig afhankelijk van giften. IBAN voor giften: NL40 ABNA t.n.v. EH Amersfoort. EH-Magazine, jaargang 37 nummer 6 ISSN: x Zie youtube.nl/ehamersfoort volg ons ook via

4 EH MAGAZINE ENTREE door drs. Els J. van Dijk In hemels wees niet bang om onzin Wat is dat eigenlijk, onzin? Alles wat volgens de wetten der logica of het gezond verstand niet waar kan zijn, wordt geschaard onder de categorie onzin, nonsens, flauwekul. Maar dat klopt niet. Niet alleen wat past binnen de navolgbaarheid van de rede is waar en waardevol. Er is zoveel meer tussen hemel en aarde. In de Bijbel lees ik over de dwaasheid van het evangelie en over een onzichtbare werkelijkheid die reëler is dan dat wat ik met mijn zintuigen waarneem. Wetenschap wil echter objectief en neutraal zijn en met uitspraken komen die universeel zijn. Daarom moeten persoonlijke waarden, gevoelens en overtuigingen zoveel mogelijk geparkeerd en buiten beschouwing gelaten worden bij het bedrijven van wetenschap. Het is ook daarom dat wetenschap slechts een verklaring geeft van een deel van de werkelijkheid. Wetenschap kan bijvoorbeeld uitleggen hoe onze hersenen werken, maar ons nooit vertellen wie wij zijn. Wittgenstein, een bekend filosoof, beweerde lang geleden al dat als alle wetenschappelijke vragen beantwoord zullen zijn, de levensvragen onverminderd blijven bestaan. Oftewel: er bestaat een spanningsveld tussen wetenschap en geloof en dat uit zich ook in communiceren op verschillend niveau. Vanuit de ratio, de techniek en de wetenschap wordt de werkelijkheid anders benaderd dan vanuit ziels- en betrekkingsniveau. Daarom botst het rationele van het verstand soms op het relationele van het geloof en van menselijke verhoudingen. Scherper geformuleerd: de menselijke geest kan gevaarlijk verdund worden door het rationalisme van verklaringen. Bij het rationalisme is er geen sprake van verbeeldingskracht, van waarden, van ontroering, van God. En dan gaat het botsen als er gesproken wordt met iemand die op zielsniveau opereert aangezien de beleving van de werkelijkheid compleet van elkaar verschilt. Een prachtig voorbeeld daarvan kwam ik tegen in een van de boekjes van de pedagoog Wim ter Horst. Hij schetst daarin een verliefd stel im wunderschönen Monat Mai. Ze wandelen hand in hand aan een bosrand met uitzicht op licht glooiende weiden en akkers. Ze zien een mooie zonsondergang, vogels fluiten in de boomtoppen en een roedel reeën is uit het bos gekomen om op de akker te foerageren. En door alles heel intens in zich op te nemen, weet de jonge vrouw zich even heel dicht bij zichzelf, bij haar vriend, bij Alles. Ze fluistert bewogen: Kijk toch eens! En hij, net iets te luid: Wat dan? Ssst, alles. Die zachtgekleurde lucht O, zegt hij, (nu veel te hard) bedoel je dat? Dat is gewoon een Cirrostratusbewolking. Hoogte zesduizend meter. En hij begrijpt er niets van dat zij vervolgens zijn hand loslaat, naar huis wil en dat ze nota bene zegt dat hij de betovering heeft verbroken. Ze krijgen ruzie en zij wil die avond lichamelijk niet meer intiem worden. Hij snapt het echt niet. En daarom gaat hij op zoek naar lectuur over conflictbeheersing Peterson noemt in een van zijn boeken dat onze geest twee functies heeft, namelijk verbeelding en verklaring en die twee zijn bedoeld om met elkaar samen te werken. Daar is heel veel over te zeggen, maar laat ik mij beperken tot het volgende. Verklaring houdt ons met beide benen op de grond; verbeelding brengt ons hoofd in de wolken. Verklaring brengt ons in het gareel; verbeelding slingert ons in het mysterie. Verklaring reduceert het leven tot wat verstandelijk navolgbaar is; verbeelding vergroot het leven tot ongekende vergezichten. Dat zien

5 ENTREE 5 naam, te zeggen. Drs. Els J. van Dijk is directeur van de EH. Volg haar op twitter we terug in het evangelie waarin alles voortkomt uit en afhangt van hetgeen we niet kunnen zien, en ontwikkeld wordt tot iets wat we wel kunnen zien. Verbeelding en verklaring kunnen niet zonder elkaar. Kijk maar naar Jona als hij zit te mokken en te nukken onder wat een dag ervoor nog een wonderboom was. Waarom zag Jona geen genade en verlossing in Ninevé? Het enige wat hij zag was een stad vol zondaars, die door zijn profetie ten ondergang gedoemd was. Waarom zag hij geen barmhartigheid en genade en verlossing? Jona was bezig met verklaren en niet met verbeelden. Hij communiceert wel, maar verbindt niet. Jona maakt ruzie met God omdat hij overrompeld is door genade. Daarom zegt God tegen de pruilende en mokkende Jona: Als jij al verdriet hebt om die wonderboom, waar jij geen enkele moeite voor hebt hoeven doen en die jij niet hebt laten groeien, een plant die in één nacht opkwam en in één nacht verging, zou ik dan geen verdriet hebben om Ninevé, die grote stad, waar meer dan honderdtwintigduizend mensen wonen die het verschil tussen links en rechts niet eens kennen, en dan nog al die dieren? Jona heeft deze berisping nodig om meegenomen te worden in de immense wereld van Gods genade. In onze tijd blijven mensen door de enorme gebrokenheid maar al te snel steken in de eenzijdigheid van de verklaring en zij missen daardoor perspectief in hun leven. In een college probeerde ik bijvoorbeeld studenten mee te nemen in verlangen naar een betere wereld van vrede en gerechtigheid en de verantwoordelijkheid die wij daar zelf voor hebben, zoals Jezus ons duidelijk maakt in de Bergrede. Ik stelde de vraag in hoeverre ons leven van perspectief zou veranderen als we ons aan het begin van elke dag de gedachte van Psalm 118 te binnen brengen: Dit is de dag die de Heer gemaakt heeft! Laten wij juichen en ons daarover verheugen! Voor een aantal studenten was dit een prikkelende gedachte maar voor anderen was dit dwaasheid, onzin. En ik dacht: Wat is er beschadigd in het leven van jonge mensen als elke dag het leven zien als een Godsgeschenk overdreven en onmogelijk geacht wordt? De werkelijkheid van deze wereld en de verklaring die we daarvoor hebben lijkt soms meer impact te hebben dan de dwaasheid van het evangelie en de verbeelding van Gods vergezichten. Maar, zegt Bonhoeffer, het transcendente is niet oneindig ver, niets is méér nabij. Daarom is meer dan ooit noodzakelijk dat we doorgaan met ons werk. Niet de gebrokenheid heeft het laatste woord, maar Gods herscheppende werk. Het is mijn diepe wens dat wat we hier op school doen, eraan mag bijdragen dat al onze studenten en allen die bij ons werk betrokken zijn meegenomen worden in de immense wereld van Gods genade. Ik sluit af met een citaat van C.S. Lewis: Als ik in mijzelf een verlangen aantref dat door niets ter wereld bevredigd kan worden, dan is de waarschijnlijkste verklaring daarvoor dat ik voor een andere wereld bestemd ben. Ik hoop dat Gods Geest dit verlangen voortdurend bij ons en onze studenten opwekt! Twijfel nooit aan de waarheid van dat wat je niet begrijpt, want de wereld is vol wonderen. En twijfel vooral nooit aan de waarheid die alle begrip te boven gaat en die wonderlijker is dan alle wonderen, dat niets ons op de lange duur, zelfs de wereld niet, zelfs wij zelf niet, voorgoed kan scheiden van die uiterste en diepste liefde die glanst in onze schemering als een parel, als een gezicht. (Frederick Buechner)

6 EH MAGAZINE INTERVIEW door Gerard M. Bijkerk Rens Rottier: Voorzitter van het College van Bestuur van Driestar Educatief in Gouda Christelijke vorming in het onderwijs: de vanzelfsprekendheid voorbij

7 INTERVIEW 7 In het onderwijs is al jaren van alles aan de hand. Leerlingen lopen grote hiaten op in hun basiskennis en vervolgens wordt de oplossing gezocht in de instrumentalisering en functionalisering van het onderwijs. De overheid dringt steeds meer aan op opbrengstgericht werken en scholen worden steeds meer afgerekend op resultaten. Onderwijs lijkt steeds meer te reduceren tot kennisoverdracht. Voor de vormende aspecten van het onderwijs, de persoonlijke, geestelijke en dus identiteitsgevoelige toerusting, lijkt steeds minder ruimte te zijn. Gerard Toonen (bestuurder bij De Passie scholen) en Rens Rottier (Voorzitter College van Bestuur van Driestar Educatie) constateren: christelijke vorming in het onderwijs de vanzelfsprekendheid voorbij. Welke ruimte krijgt u van de overheid voor de vorming van de christelijke identiteit? Toonen: Zowel vanuit de financiering van de overheid, de onderwijsinspectie en als vanuit de lokale overheid voor wat betreft huisvesting van onze scholen, ervaren wij de begeleiding en advies als heel positief. De inspectie gaat over de kwaliteit van het onderwijs en de resultaten en daar komt ons onderwijs heel goed mee voor de dag. Wij, als gezamenlijk christelijk onderwijs, moeten laten zien dat wij het beste onderwijs leveren wat mogelijk is en zelfbewust voor de dag komen met onze identiteit. Dat moeten we niet geïsoleerd en verzuild doen, maar in gezamenlijkheid. Rottier: Kritische opmerkingen zijn hierover ook te maken. De overheid economiseert het onderwijs en dat is een bedreiging. Ons kabinet is liberaal-seculier en voert een sterk economisch gedreven beleid. Om als kennisland aan de top te blijven, zet het dominant in op kennis. Maar binnen die kennis ligt vooral de focus op wat er economisch gezien toe doet; de vaardigheden op rekenen, taal, wiskunde, Engels. Er is weinig begrip en oog voor brede, persoonlijke vorming te bespeuren. Dat roept gelukkig wel meer en meer tegenstemmen op. Er wordt zoveel getoetst dat je van een weeg- en meetcultuur in het onderwijs moet spreken. Men wil uitdrukkelijk de kwaliteit in de vingers krijgen en stuurt daarom heel sterk aan op resultaten en opbrengsten. In plaats van de veel gehoorde deregulering komen er inhoudelijk juist meer regels bij. Dat is geen positieve trend, want dat tast de autonomie van het onderwijs aan. De vrijheid van onderwijs mag geen gevaar lopen door overheidsbemoeienis met de interne aangelegenheden. Dit beleid leidt tot verschraling, dat scholen steeds meer hetzelfde zullen worden. Dat is geen wenselijke overheidsinvloed. Verschil maken op identiteit, vanuit een zelfbewustzijn waar we als christenen voor staan.

8 EH MAGAZINE Hoe moet volgens u de kwaliteit bewaakt worden? Toonen: Als christelijke scholen zijn we terecht beducht voor inbreuk op identiteitsvorming. Maar kwaliteit is nodig en we doen zelf ook mee met die meetcultuur. We doen graag mee met de test voor de excellente school en werken ook opbrengst gericht. Dat zijn we ook aan onze stand verplicht. Maar toch liggen hier ook kansen. Er zou een sterke beweging op gang moeten komen over de zuilen heen zoals de Evangelische Hogeschool dat doet: verschil maken op identiteit, vanuit een zelfbewustzijn waar we als christenen voor staan. Rottier: De vraag is Hoe kijk je naar onderwijs? Kwaliteit en opbrengst is één aspect. Maar mag niet het één en al worden. Staatsecretaris Dekker vindt dat elke euro die hij in het onderwijs stopt ook euro s moet opbrengen. Dan wordt onderwijs een transactie. Maar dat is het niet; onderwijs is een transformatie. Net als alle basale waarden is dat nooit in euro s uit te drukken. Met identiteit, maar ook met democratie. Als je dat niet begrijpt, levert dat een schade op lange termijn die niet in geld is uit te drukken. Prachtige voorbeelden van jongeren die uit geloof leven en dat uitdragen. Welke gevolgen heeft het overaccent van opbrengstgericht onderwijs? Rottier: Zoals men het onderwijs beoordeelt,gaan de mensen zich ook gedragen. Kijk naar het gebruik van de citotoets die men nu pas in april of mei wil. Wat is het argument? Na de citotoets zijn we niet meer gemotiveerd om te leren! De toets is einddoel geworden; we leren voor de toets. En als die voorbij is stoppen we met leren. De toets moet een middel zijn voor de docent om te zien of het onderwijs goed is gegeven of dat hij het beter moet gaan doen. Toonen: Klopt. Ouders gaan daar soms helemaal in mee. Zij zijn helemaal in de stress of hun kind het wel haalt! Met ouders gaan we daarom ook steeds in gesprek over wat kwaliteit en opbrengst is. Wat levert het onderwijs op als je kijkt naar geestelijke vorming en identiteit. Gaan we daar als ouders ook voor? Wat is het belang van persoonlijke christelijke vorming? Rottier: Die is heel groot. Om het belang daarvan hebben we op Driestar Educatief gekozen voor een stevige leerlijn persoonlijke vorming. Dat komt naast de pedagogisch-didactische en de vakinhoudelijke leerlijn en het werken in een team. Dat is een bewuste keuze. Op rekenen en taal wordt terecht stringent getoetst, maar er mag niet getornd worden aan de aandacht voor `Wat zijn nu mijn waarden en hoe sta ik als christendocent voor mijn klas en in de maatschappij. Daarmee profileer je je als christelijke hbo. Uniek karakter van christelijk onderwijs Rottier: Onze gemeenschappelijk achterban is de morele eigenaar van ons christelijk onderwijs. Haar idealen worden in onze handen gelegd om die in het onderwijs te verwezenlijken. We spannen ons dan ook in als bestuur om dat uit te blijven leggen naar de achterban. Onze studenten zijn namelijk geen klanten en de cito is niet de hoogste norm. Toonen: Het gevaar is dat de achterban zich als consument gaat gedragen. Dat past ons christenen niet, omdat we een gezamenlijke verantwoordelijkheid hebben als gemeenschap. Die uitdaging moeten we vasthouden en bevorderen. We moeten een toetsingskader ontwikkelen die heel veel ruimte biedt aan de christelijke vormingsidealen en dat laten zien aan de buitenwereld. Die kansen moet je bewust zoeken en je moet niet bang zijn die kansen echt te pakken. Als wij als christelijk onderwijs niet voldoende zichtbaar zijn, bevorderen we verwrongen beelden. Dat is geen intolerantie van de samenleving, maar onbekend maakt onbemind. Dan hebben we dat aan onszelf te danken. Rottier: Klopt zo doen wij dat nu ook met de gemeente Gouda: we treden naar buiten en zijn heel open over onze waarden en normen. En dat wordt gewaardeerd. Toonen: Ik zie bij de leerlingen van de Passie overigens dat ze ook zelf in persoonlijke relaties die confrontaties met de samenleving aangaan over geloof en waarden. Daar liggen naar leeftijdgenoten ook geweldige kansen. Verandering van de leerling Toonen: In de loop van de tijd heb ik ze zien veranderen naar de on-line leerling van nu: de netwerkleerling die helemaal thuis is op sociale media en vluchtig leeft. Er is veel eenzaamheid onder jongeren. Veel gezins- en persoonsproblematiek. Daar moeten we oog voor hebben om die nood te lenigen. Terecht dat Els van Dijk in haar boekje De hunkerende generatie een appel doet richting opvoeders. Tegelijk zien we ook prachtige voorbeelden van jongeren die uit geloof leven en dat uitdragen, trots zijn op hun christelijke school omdat ze daar zichzelf mogen zijn en gevoed worden in hun geloof. Rottier: Opvallend voor mij is hoe jongeren in

9 INTERVIEW 9 Gerard Toonen: Bestuurder Passie Scholen en als lid Raad van advies betrokken bij de Evangelische Hogeschool Het zou ons gezamenlijk ideaal als opvoeders moeten zijn onze jongeren een goede basis mee te geven voor al dat geweld dat over hen heen komt. verschillende werelden kunnen leven: betrokken christenjongeren die moeiteloos over kunnen schakelen naar bedenkelijke vormen van vrije tijdsbesteding. Hoe kan dat? Tegelijk vechten ze met persoonlijke problematieken en keuzestress. In dat opzicht zie ik beslist de toegevoegde waarde van het EH-Basisjaar. Het is belangrijk dat jongeren voor zo n tussenjaar kiezen. Mijn opvatting is dat de basis van een persoon zijn karakter is. Als die basis niet goed is, wordt hij nooit een goede leraar. Mijn eigen dochter Anne heeft de EH gedaan. Ze heeft er veel geleerd in diverse aspecten: in persoonlijke vorming en het staan in de wereld, het omgaan met diversiteit aan opvattingen. Ze heeft geleerd waar ze voor staat en kan geworteld in haar eigen identiteit het gesprek aangaan met mensen die een andere mening zijn toegedaan en dat respecteren. Dat is waardevol voor je staan in de maatschappij. Bij ons in Gouda is de diversiteit op de PABO minder breed. Maar het is ook onze bedoeling dat onze studenten leren in hun opleiding: niet alleen je eigen standpunt kunnen verdedigen maar ook kunnen luisteren naar elkaar. Vanuit de reformatorische hoek wordt soms kritisch gekeken naar het evangelisch karakter van de EH, maar die persoonlijke vorming die de EH aan haar studenten biedt, vind ik zeer waardevol. Welk belang ziet u voor de EH tussen uw beide onderwijsinstellingen in? Toonen: Vanuit mijn positie in de Raad van Advies van de EH kijk ik nu ook mee in de keuken van de EH. Zo n uitgebreide en toegespitste aandacht van een full-time vormingsprogramma heeft voor veel jongeren een toegevoegde waarde. Juist in de leeftijdsfase tussen middelbare school en het vervolg aan hbo of universiteit. Ik begrijp dat niet iedere jongere daarvoor zal kiezen als ze hun bestemming al weten. Als Passie doen wij heel veel aan christelijke vorming in ons onderwijs. Maar wat de EH doet, kan door afstemming met ons en andere onderwijsvormen een mooie eenheid vormen tot een doorgaande leerlijn. Rottier: We moeten het onderwijsaanbod van de EH niet alleen bekijken vanuit de behoefte van een leerling op dat moment. Zij weten nog niet wat hen te wachten staat als ze naar een seculiere universiteit gaan. Dat valt niet mee. Zij onderkennen vaak nog niet hun eigen kwetsbaarheid ten aanzien van die wetenschap en cultuur. Het zou ons gezamenlijk ideaal als opvoeders moeten zijn onze jongeren een goede basis mee te geven voor al dat geweld dat over hen heen komt. We zouden die extra vorming voor onze jongeren ervoor over moeten hebben tegen de economische trends in. Een brede en academische vorming is goed voor onze jongeren en ook goed voor onze gemeenschap. Dat moeten we met elkaar overdenken. Jong volwassenen hebben behoefte aan vorming. Vanuit onze gemeenschap moeten we dat blijven bieden. Niet versnipperd in de verschillende richtingen. Maar ruimte bieden aan de veelkleurigheid van onze achterban. Juist die uitwisseling kan veel voor jongeren betekenen voor het staan als christen in hun vak en in de maatschappij.

10 EH MAGAZINE SYMPOSIUM [ Advertenties ] SYMPOSIUM: 4 april 2014 Religie natuurlijk! Over argumenten voor en tegen geloven Veel wetenschappers beschouwen gelovigen geringschattend. Zij zijn er namelijk van overtuigd dat geen enkele waarheid absoluut is en zij zijn altijd op zoek naar meer kennis. Rob Wijnberg (filosoof en publicist) zegt daarover: Kijk maar naar mensen die orthodox geloven of op andere wijze overtuigd zijn van hun levenswijze. Dat zijn altijd de mensen die het snelst gekwetst, beledigd of bang zijn. Ze kunnen niet tegen kritiek of tegenstand. Het zijn niet wetenschappers. Weer anderen zijn toch wel nieuwsgierig naar wat gelovige mensen beweegt, maar zij missen veelal goede informatie. Daarom schreven prof. dr. Stefan Paas (hoogleraar theologie) en dr. Rik Peels (filosoof, postdoc) het boek God bewijzen. Argumenten voor en tegen geloven. Daarmee willen zij het ontwrichte gesprek over religie een nieuwe impuls geven door nuchter en rationeel uit te leggen wat er redelijk is aan gelovig zijn. Zij beweren dat religieus besef niet een product van indoctrinatie is, maar tot de normaalste zaken van de wereld behoort. Als wetenschappelijk onderzoek iets duidelijk maakt, dan is het dat atheïsme de afwijking is en geloof de normaalstand van het menselijk leven. Beide auteurs spreken op het symposium. Als co-referent treedt drs. Pieter van Os op (redacteur van NRC Handelsblad) die het geloof van zijn vaderen heeft verlaten. Datum en tijd: vrijdag 4 april 2014, uur Locatie: Kerkelijk Centrum De Brug te Amersfoort Sprekers: prof. dr. Stefan Paas, dr. Rik Peels en drs. Pieter van Os Dagvoorzitter: Andries Knevel Toegang: 15,00 (studenten 10,00, oud EH-studenten 5,00) Aanmelding via

11 [ Advertenties ] Aan het werk met het Evangelie 6 maart 2014 OPEN DAG! TU Kampen. Verbindt Bijbel en leven. Nieuwsgierig naar jouw mogelijk heden in Kampen? Loop een dag mee of bezoek een open dag! Studeren in Kampen: Meer informatie of aanmelding: pr@tukampen.nl of (038) Broederweg GS Kampen NIK RIPKEN HET DWAZE VAN GOD Hoe geloof overleeft in tijden van vervolging Kun je nog geloven dat Christus alle macht heeft, als je je gelovige vrienden de marteldood ziet sterven? Is het écht zo dat we in Hem meer dan overwinnaars zijn in alle omstandigheden? Hoe overleeft geloof in tijden van vervolging? Hoe kan geloof opbloeien in omstandigheden waarin het lijkt te worden overwoekerd door zonde en hopeloosheid? Luister mee als Nik het verhaal vertelt van al die gelovigen die hem opnieuw leerden wandelen met Jezus. Geloven kan dwaasheid lijken in een wereld die zo vijandig is. En we leven waarschijnlijk liever in een wereld zonder vervolging. Maar de grote vraag voor iedere christen is: hoe reëel is God in mijn leven? Ken ik werkelijk de diepe vreugde van een leven met Hem? Ken ik Hem echt, en heel persoonlijk? Kennen we de diepe rijkdom van de dwaasheid van het geloof? Lees en ontdek de waarheid van wat Paulus schrijft in 1 Korintiers 1:25 het dwaze van God is wijzer dan de mensen en het zwakke van God is sterker dan de mensen. 15, 95 Paperback, 288 pag, ISBN: w w w. g i d e o n b o e k e n. n l Gideonboeken zijn te koop bij de (christelijke) boekwinkel en bij Uitgeverij Gideon Uitgeverij Gideon, Dorpsweg 3, 4223 NA, Hoornaar info@gideonboeken.nl GIDEON

12 EH MAGAZINE FINANCIËN door Arjan Dekker Boekjaar 2012/2013 Arjan Dekker is manager Algemene zaken van de EH In dit magazine geven wij jaarlijks een verkort verslag van de financiële situatie van het afgelopen jaar. De accountant heeft de boeken over het afgelopen boekjaar 2012/2013 gecontroleerd en in orde bevonden. Graag geven wij u hierbij een overzicht van de inkomsten en de uitgaven, de balans per 30 juni 2013 en een korte toelichting op de cijfers. Overzicht Exploitatie 2012/2013 Balans Inkomsten Opbrengst eigen fondswerving % Opbrengst verhuur en acties % Opbrengst Cursussen % Collegegelden EH-Basisjaar % Collegegelden EH-Traject % Totaal Activa Materiele vaste activa Financiele vaste activa Vorderingen en overlopende Activa Liquide middelen % 16% 3% 6% 73% 6% 4% 10% 7% Uitgaven Onderwijs % Voorlichting % Fondsenwerving % Beheer & Administratie % Resultaat % Totaal % Totaal Passiva Reserves Continuïteitsreserve Reserve Vervanging Activa Fondsen Studiefonds Fonds bevordering Onderwijs Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal

13 13 Dat we vanaf onze oprichting geen subsidie van de overheid ontvangen zou genoegzaam bekend moeten zijn. Toch gebeurt het ons nog regelmatig dat die mededeling leidt tot verbazing. Voor veel mensen is het nog steeds een verrassing dat de EH zonder enige vorm van overheidssteun al 37 jaar haar werk doet. En dat is toch de realiteit waarbinnen we dit werk mogen doen. Misschien mogen we u daarom vragen om de EH nog eens onder de aandacht te brengen van mensen uit uw omgeving die net als u de vorming en de toerusting van christenjongeren een warm hart toedragen? Het werk van de EH blijft alleen mogelijk door de giften die we van u ontvangen. Wij prijzen ons gelukkig met een trouwe achterban die, ook in economisch moeilijkere tijden, de verantwoordelijkheid voor het toerusten van jongeren ervaart en dat ook vertaalt in het financieel ondersteunen van dit belangrijke werk. De begroting voor dit boekjaar sloot met een verwacht tekort van ,- Uiteindelijk konden we het jaar afsluiten met een positief resultaat van ,-. Daar zijn we diep van onder de indruk en we willen u vanaf deze plaats hartelijk dank zeggen voor deze steun. Toch is een kanttekening op zijn plaats. Uit een nadere analyse van de cijfers blijkt dat dit resultaat voornamelijk veroorzaakt werd door een aantal nalatenschappen die we mochten ontvangen. Zonder deze extra en niet begrote inkomsten had het financiële plaatje er echt anders uitgezien. Onderstaand daarom een korte toelichting. Inkomsten uit fondsenwerving De particuliere giften daalden dit jaar met maar liefst 16% ten opzichte van vorig jaar, tot een bedrag van ,-. Ruim ,- minder dan we begroot hadden. De collecteopbrengsten uit de kerken gaven hetzelfde beeld te zien. In totaal ontvingen we van zo n 260 gemeenten een bijdrage voor ons werk, maar met een totaalbedrag van ,- bleven we hier ruim onder de begroting. Ook de bedrijfsgiften bleven enigszins achter. Een daling van 8% gaf uiteindelijk een opbrengst van ,- uit het bedrijfsleven. Zoals hierboven al werd gememoreerd kon door een hoge opbrengst uit nalatenschappen (ruim ,-) dit jaar toch met een positief resultaat worden afgesloten. Het mag echter duidelijk zijn dat voor een structurele gezonde financiële situatie verdere groei van ons donateursbestand beslist noodzakelijk is. U kunt ons daarbij helpen. Misschien wilt u in uw directe omgeving (familie, uw gemeente, bevriende bedrijven) het werk van de EH aanbevelen? Optimaal gebruik Fondsenwerving kost helaas geld. We doen onze uiterste best om de kosten zo laag mogelijk te houden. Het bedrag aan bestedingen voor fondsenwerving wordt bij goede doelen veelal uitgedrukt in een percentage van de totale baten uit fondswerving. Veelal wordt daarbij een percentage van rond de 25% gebruikt (CBF-norm). In het afgelopen boekjaar zijn we met 13% wederom ruim onder deze norm gebleven. Voor u de bevestiging dat we uw gift(en) optimaal gebruiken voor de doelstelling van de EH. Kostenontwikkeling De kosten van fondsenwerving bleven net als de voorlichtingskosten (studentenwerving en naamsbekendheid) zo goed als gelijk. De personeelskosten stegen licht. Een van de oorzaken is de stijging van de pensioenpremies voor de werknemers. De totale uitvoeringskosten bleven met een kleine stijging van 1,75% ten opzichte van het vorige boekjaar bijna op hetzelfde niveau. Voor meer informatie omtrent de cijfers verwijzen wij u graag naar onze website. Per 1 januari 2014 is het voor ANBI instellingen verplicht om haar cijfers te publiceren. Uiteraard hebben wij aan deze verplichting voldaan. Via kunt u onder meer de jaarrekening, ons activiteitenplan en andere aanvullende informatie raadplegen. Ontwikkelingen schooljaar 2013/2014 De dreiging van invoering van het leenstelsel heeft dit jaar geleid tot een aanmerkelijk lager aantal aanmeldingen voor het Basisjaar. Veel studenten hebben, vanwege de mogelijke financiële consequenties voor hun vervolgstudie, ervoor gekozen om het zekere voor het onzekere te nemen en zich direct in te schrijven voor een vervolgopleiding. Pas begin juni 2013 heeft de minister - mede onder druk van de christelijke politiek - het leenstelsel met een jaar uitgesteld. Als gevolg hiervan hebben zich alsnog meer dan 100 jongeren ingeschreven voor het Basisjaar. Hoewel de politieke besluiteloosheid dus de nodig impact heeft, overheerst de dankbaarheid dat wij dit jaar zoveel jongeren mogen toerusten. Het lagere aantal inschrijvingen stelt ons echter wel voor een uitdaging op financieel vlak. Op de kosten die direct aan de student zijn gerelateerd, werd waar mogelijk bezuinigd. Van een aantal collega s moesten we zelfs afscheid nemen. Maar op de vaste kosten - zoals bijvoorbeeld huisvesting, ondersteunende diensten en accountantskosten was dat niet mogelijk. Door 40% minder studenten missen we dit jaar bijvoorbeeld ,- aan inkomsten uit collegegelden en bovendien de bijdragen uit de directe achterban van de student (ouders, familie, thuiskerk). We zijn dit jaar begonnen met een ingeschat tekort van ,-. We hebben hier bij u al een aantal malen aandacht voor gevraagd. En we zijn verheugd om te kunnen melden dat een gedeelte van dit tekort inmiddels is weggewerkt. We zijn dankbaar met de constatering dat de giften op dat moment ruim ,- hoger liggen dan begroot. We zullen er met zijn allen de schouders onder moeten te zetten om het tekort verder terug te kunnen dringen. Ook de studenten zullen daarin hun steentje bijdragen. Een grote studentenactie staat al op het programma. Ook uw steun blijft echter nodig. Helpt u ook mee? Vasthouden We willen vasthouden aan onze ambities, onze dromen en onze missie. Het toerusten van jongeren om als weerbare christenen in deze samenleving te functioneren en daarin hun verantwoordelijkheid te nemen. Dat mogen we doen in volkomen afhankelijkheid van onze God en Vader, maar ook in het volste vertrouwen dat de HEER Zijn zegen wil geven aan het werk van de EH en in het leven van de studenten die Hij aan ons heeft toevertrouwd. Begroting 2013/2014 Inkomsten Opbrengst eigen fondswerving Opbrengst verhuur en acties Collegegelden EH-Basisjaar Collegegelden EH-Traject Tekort Totaal Uitgaven Onderwijs Voorlichting Fondsenwerving Beheer & Administratie Totaal

14 [ Advertenties ] Iedere accountant laat u de cijfers zien, maar wie brengt uw toekomst in beeld? Veel MKB ondernemers hebben één ding gemeen; ze kijken allemaal vooruit. Naar de toekomst. En juist Lansigt accountants en belastingadviseurs brengt die helder voor u in beeld. De Lansigt adviseur geeft namelijk inzicht in de fi nanciële en fi scale consequenties van uw beleid. Op basis van grondige interne en externe analyses. Vanuit zijn betrokkenheid, kennis en ervaring stippelt hij samen met u een langetermijnplan uit. Zo wordt uw droom werkelijkheid! Kijk daarom snel op Theologie studeren? Open dagen april 30 april 21 mei info@etf.edu +32 (0) Bacheloropleiding Zendingsjaar Masteropleiding ETF Open University Lerarenopleiding Doctoraatsopleiding Evangelische Theologische Faculteit, Leuven Alphen Alphen aan den aan Rijn den Rijn Gouda Nieuw Ridderkerk Vennep Nieuw-Vennep Gouda TUA flyer revisie 01 zonder datum_opmaak :20 Pagina 1 Scan voor een kort filmpje over de TUA Jouw denkkracht geven aan kerk en samenleving? Kom dan naar de TUA WITh is speciaal fris helder eerlijk accountants in non-profit WITh is dé non-profitaccountant voor goede doelen, stichtingen en verenigingen. Wilt u meer weten over WITh? We komen graag bij u langs voor een vrijblijvend gesprek.of bezoek onze website: facebook.com/tuapeldoorn twitter.com/tuapeldoorn Postbus CD Alphen aan den Rijn T E info@withaccountants.nl I WITh een initiatief van Lansigt en Hak & Baak heeft vestigingen in Alphen aan den Rijn, Gouda en Sliedrecht

15 15 Het is meer dan ooit een uitdaging om van giften te leven. Daarom proberen we op allerlei mogelijke manieren financiële bronnen te vinden om het werk van de EH mogelijk te maken. Ook onze studenten. Graag vertellen wij u hoe zij dit jaar zich inzetten om fondsen voor de EH te werven. Bekijk het filmpje van de studentenactie op De EH wist voor de plaatsen Bunschoten en Putten een vergunning te verkrijgen om een deur-tot-deurcollecte te houden. Dit is gebeurde van 25 t/m 28 februari in Bunschoten, een week later in Putten. Beide weken zijn afgesloten met een plaatselijke bijeenkomst waar Els van Dijk een lezing hield over `De hunkerende generatie en een plaatselijk koor en het EH-Studentenkoor voor de muzikale omlijsting zorgden. Op het moment dat deze uitgave verschijnt is de tweede collecte achter de rug en kon de opbrengst van de twee weken niet worden vermeld. Via onze facebook-pagina ( zal de opbrengst bekend worden gemaakt. Naast deze collecteweken, waar zich vooral de studenten (en oud-studenten) van het Basisjaar hebben ingezet, vindt er in mei een tweede grote studentenactie plaats. Hieraan zullen ook de studenten van het EH-Traject meewerken. Van woensdag 7 mei uur tot vrijdag 9 mei uur vertrekken vanuit diverse plaatsen in Nederland wordt door een groep van (max.) 12 studenten een route afgelegd richting eindpunt EH Amersfoort. Tijdens de route moeten de groepen een aantal `challenges aangaan om zo veel aandacht te krijgen voor de EH in de lokale en regionale media, kerken en middelbare scholen. Voor de reis worden sponsors gezocht, en elke student zorgt voor minimaal 125,- aan sponsorgeld. Via kunt u de ontwikkelingen volgen van deze actie.

16 EH MAGAZINE Artikel door drs. Els J. van Dijk Vrijheid als opdracht Verantwoordelijkheid Toen ik jaren geleden directeur werd op deze hogeschool, was een van de eerste dingen die ik aanpakte het afschaffen van de schoolregels. Nou ja, twee regels hebben het overleefd: we eten en drinken alleen in de schoolkantine of buiten in de tuin en er wordt in (en liefst rond) de school niet gerookt. Maar de waslijst van andere voorschriften en dergelijke, verwees ik naar de prullenmand. Een aantal van mijn collega s reageerde daar verbaasd en misschien ook wel een tikje wanhopig op en stelde mij dan ook de vraag: Durf jij dat? Gaat alles dan wel goed komen? Oftewel, gaat hier geen anarchistische bende ontstaan als we niet met allerlei voorschriften de zaak in de hand houden? En ik kon blijmoedig melden dat ik het helemaal zag zitten. Waarom? Omdat ik er niets om geef als mensen alleen maar iets doen uit angst voor straf, bijvoorbeeld. Ik wil graag een cultuur neerzetten waarin mensen er zelf voor kiezen om het goede te doen. Dat betekent wél, dat er duidelijkheid moet zijn in de organisatie en in wat mensen van elkaar verwachten. En het betekent ook dat als mensen zich niet aan afspraken houden, je hen daar op kunt aanspreken. Maar het is zo belangrijk dat mensen leren uit eigen verantwoordelijkheid te handelen. Dat is iets anders dan volledige vrijheid. Dat is helemaal niet goed voor een mens en dat kunnen wij zelfs helemaal niet aan. Vrijheid genereert namelijk een bepaalde gebondenheid. Gebondenheid aan eigen driften en instincten en gebondenheid aan angst en onzekerheid. Voor sommigen ook gebondenheid aan luiheid en een gebrek aan discipline. Daar wil ik natuurlijk helemaal niet naar toe. Wij hebben behoefte aan duidelijkheid en structuur maar ook aan een gezonde eigen verantwoordelijkheid. Daarom wil ik graag benadrukken dat er twee soorten vrijheid zijn: de valse vrijheid, waarbij de mens mag doen wat hij wil, en de ware vrijheid, waarbij hij vrij is en ernaar verlangt te doen wat hij behoort te doen. Waarheid en genade We kunnen als mens pas echt vrij zijn, als wij van genade durven leven. Het woord genade (charis) kent in de Bijbel twee lagen. In het Nederlands is dat wat lastiger uit te drukken, maar de Engelse taal heeft daar twee woorden voor: mercy en grace. Mercy wil zeggen dat je niet krijgt, wat je wel hebt verdiend (straf, oordeel, afwijzing). Grace betekent dat je wel krijgt wat je niet hebt verdiend (onvoorwaardelijke liefde, vergeving). Genade is de onverdiende goedheid van God voor mensen. Genade is iets wat je nooit kunt pakken, maar alleen kunt ontvangen. Je kunt het op

17 artikel 17 geen enkele manier verdienen. Genade is het grote genoegen van God dat Hem ertoe brengt goede gaven te schenken aan wie ze niet verdient. Genade kan echter niet zonder waarheid. Waarheid is dat wat echt is, het beschrijft hoe de dingen werkelijk zijn. Gods waarheid leidt ons naar de waarheid over ons eigen leven. Wat zit achter onze schoongepoetste buitenkant? De wet geeft waarheid zonder genade en dan zien we meteen ook het oordeel. We kunnen immers onze stinkende best doen om ons te houden aan Gods geboden, maar we blijven ontdekken dat we er ons niet mee kunnen meten. We schieten altijd tekort. Waarheid zonder genade is veroordeling en brengt schuldgevoel, onzekerheid, boosheid en een veelheid van andere pijnlijke emoties voort. Waarheid zonder genade leidt tot woede en afwijzing en nog erger: laster. Waarheid (regels!) nodigt uit tot heel veel moeten en maar bitter weinig aanvaarding. Waarheid zonder genade is dodelijk en verlamt een mens. Het brengt wetticisme en zelfrechtvaardiging voort. Vrijheid Genade zonder waarheid leidt tot losbandigheid, egocentrisme en moreel geschipper. Paulus zei daarover dat we wel geroepen zijn om vrij te zijn maar dat we die vrijheid niet moeten misbruiken om onze eigen verlangens te bevredigen. Gebrek aan grenzen in het leven (gebrek aan waarheid en discipline) leidt tot een chaotische levensstijl. Gebrek aan verantwoordelijkheid leidt tot alleen maar je eigen zin doen. Als Johannes vol overtuiging vertelt over wie Jezus is, zegt hij dat wij zijn heerlijkheid aanschouwd hebben, een heerlijkheid als van de eniggeborene van de Vader, vol van genade en waarheid. Bij Jezus zijn beide aanwezig en in de juiste balans. Dat zien wij in hoe Hij mensen benadert. De waarheid over hun leven wijst Hij feilloos aan om vervolgens genade te verlenen. Jezus laat zien wat het is om genade en waarheid te kennen en Hij vraagt van ons om datzelfde te doen. De waarheid over ons leven kan soms zijn dat we bij de brokstukken van ons bestaan staan en dat we in elk geval onze beperkingen en tekortkomingen zien. Die ene slechte gewoonte, beroerde eigenschap, dat opvliegende karakter, broze zelfbeeld, die megagrote eetlust en dergelijke. Maar dat is niet het einde van het verhaal. Juist dan verlangt God ernaar zich in Christus bekend te maken met zijn genade. Genade zij u en vrede, in overvloed, zegt Petrus, door de kennis van God en van Jezus onze Heer. De juiste balans tussen genade en waarheid raakt natuurlijk ook direct de persoonlijke begeleiding van studentenop onze school en de omgang met elkaar. We zien aspecten in hun levens die aan het licht gebracht moeten worden (en wellicht zien zij dingen bij ons die niet passen bij het beeld van Christus dat wij vanuit onze voorbeeldfunctie hebben te weerspiegelen). Die kwesties mogen en kunnen allen maar benoemd worden in de veiligheid van de context van genade die voor de waarheid gaat staan. De vader van de zonen (in de gelijkenis van De verloren zoon ) had alle reden om de jongste (maar ook de oudste) zoon de waarheid van miskenning, gebrek aan eerbied voor de Vader en wat niet al voor de voeten te werpen. Maar de liefde en de genade van de Vader was groter en sterker dan de stank van de mestgeur die de zoon verspreidde. Daarom was er geen afwijzing, maar het verlangen om het feest van de hereniging te vieren. Er is overvloed aan genade. Genade maakt vrij van de aanklacht van de wet. De vrijheid van de mens is derhalve geen aangeboren eigenschap, maar gefundeerd in de vrijspraak van God. Bonhoeffer zei het zo: Gehoorzaamheid zonder vrijheid is slavernij (je zou dat ook wetticisme kunnen noemen, EJvD), vrijheid zonder gehoorzaamheid is willekeur. Vrijheid wil daarom niet zeggen dat we eigen heer en meester zijn. Het betekent dat we van een slechte meester tot een goede heer zijn overgegaan. De duivel is een harde heer, maar Jezus is een goede Meester. Als we zelf van genade mogen leven heeft dat uiteraard consequenties voor de wijze waarop we met anderen omgaan. Dat gaat dan als volgt: Anderen zonder vooroordeel benaderen. De ander die gewond is genezing gunnen en aanreiken. Een ander een helpende hand bieden zonder er iets voor terug te verwachten. De ander laten proeven van de vrijheid die Jezus creëert als je in zijn nabijheid leeft. Aanwezig zijn voor de ander met de liefde van Christus in je hart. Oftewel: Ik wens te zijn als Jezus. Wat zou de wereld er anders uitzien als we met elkaar die wens delen en ernaar leven. Het maakt waarlijk vrij! Gebrek aan grenzen in het leven leidt tot een chaotische levensstijl. Gebrek aan verantwoordelijkheid leidt tot alleen maar je eigen zin doen.

18 [ Advertenties ] Word 1 jaar lid voor slechts 7,50 en ontvang een prachtig cadeau! Op 1 april 2014 is er een ledentelling. Dan willen we een statement maken door met zoveel mogelijk mensen te tekenen voor een blijvend christelijk geluid. Want dat klinkt nu eenmaal niet vanzelf. Met jouw lidmaatschap teken je ervoor. En maak je het mogelijk om meer mensen te bereiken via relevante radio, televisie, evenementen en andere media. Laat daarom vandaag nog je stem horen en word lid. eo.nl/lid Ledenwerving cadeaus EH 1.1.indd :36

19 De hunkerende generatie-omslag.indd :09:38 uitgaven en activiteiten 19 Info-avond Cursus Persoonlijke ontwikkeling Op donderdag 22 mei is er een info-avond met het oog op de cursus Persoonlijke ontwikkeling die we in het najaar weer aanbieden. Naast een toelichting op het cursusprogramma zijn er ook oudcursisten aanwezig die vertellen van hun ervaringen met de cursus. De avond duurt van tot uur (inloop vanaf uur) en in verband met organisatie is het wenselijk dat u zich van te voren opgeeft via info@eh.nl of Geloof en wetenschap EH.nl/agenda Vrijdag 21 maart uur Voorlichting EH-Basisjaar Vrijdag 4 april uur Symposium `Religie natuurlijk! (zie ook pagina 10) Donderdag 10 april uur Cursus Geloof en Wetenschap - prof. dr. Sander Griffioen Donderdag 24 april uur Cursus Geloof en Wetenschap - dr. Chris Kruse Wat is de beste manier om waarheid te ontdekken, levensbeschouwing of wetenschap? Steeds meer mensen stellen dat wetenschap de enige of de beste manier om waarheid te ontdekken. In populaire media is elke dag wel een nieuwe onderzoeksresultaat te vinden dat als waarheid wordt geclaimd. Van grappige weetjes tot fundamentele ontdekkingen. Binnen de christelijke gemeenschap zijn er globaal twee standaardreacties. De ene gaat in de trant van ach, het is maar wetenschap, wetenschap is ook maar een mening al die wetenschappers zijn atheïstisch, dus we hoeven ons daar niks van aan te trekken. Zijn er onderzoeksresultaten die ons beter bevallen, dan wordt er zondermeer van uit gegaan dat het klopt. Is het wel zo dat de Bijbelse boodschap haaks staat op de hedendaagse wetenschap? Christelijke wetenschappers voelen de spanning: wat mijn hart ervaart is niet altijd hetzelfde als wat mijn hersenen bewijzen. En waar is God dan? Donderdag 8 mei uur Cursus Geloof en Wetenschap - dr. Cors Visser Donderdag 15 mei uur Cursus Geloof en Wetenschap - prof. dr. Stefan Paas Donderdag 22 mei uur Info-avond Cursus Persoonlijke ontwikkeling Donderdag 12 juni uur Open collegedag In samenwerking met AKZ+ wordt een cursus Geloof en wetenschap aangeboden. Daarbij gaan we samen met een aantal christenwetenschappers op zoek naar de raakvlakken en schuurpunten van wetenschap en levensbeschouwing, op zoek naar waarheid. De serie bestaat uit de volgende colleges: 10 april: De invloed van levensbeschouwing op wetenschap - door prof. dr. Sander Griffioen 24 april: De grenzen van de wetenschap - door dr. Chris Kruse 8 mei: Loop niet weg voor feiten en vragen - door dr. Cors Visser Over jongeren wordt veel gezegd en geschreven. Vaak blijft men steken bij hun uiterlijk waarneembare gedrag en dat stemt niet altijd meteen hoopvol. Maar wat beweegt hen nu werkelijk? Zijn zij echt zo onverschillig en ongemotiveerd of is het juist onvermogen? Een schets van de jongerenwereld en een appel op volwassenen. 15 mei: Wetenschap en het bestaan van God - door prof. dr. Stefan Paas Locatie: EH-gebouw, Drentsestraat 1 te Amersfoort Tijd: uur Kosten: 140,- (voor vier avonden, incl. reader met voorbereidingsmateriaal) Studenten: (op vertoon van studentenpas) 60,-; of 15,- per avond EH-studenten: toegang gratis Info & aanmelding: De hunkerende generatie Drs. Els J. van Dijk EH.nl/uitgaven Drs. Els J.van Dijk De hunkerende generatie Een schets van de jongerenwereld en appel op volwassenen Auteur: drs. Els J. van Dijk 9,95 Velden vol diamanten Een verzameling van meer dan 35 columns Auteur: drs. Els J. van Dijk 12,50

20 Door Annelies Wolfswinkel-Rebel Student EH-Basisjaar 2002/2003 ZICHTBAAR EH Er zijn twee dingen in mijn leven waar ik op dit moment alleen maar positieve herinneringen aan heb: aan mijn moeder en aan de EH. Beide zijn voor mij voorbij. Maar omdat de EH er voor zoveel anderen nog wel kan zijn, hierbij mijn dierbare herinneringen. De EH was voor mij zuurstof; elke dag dat ik daar was ademde ik het goede leven in. Deze combinatie van honger naar God, studeren, discussiëren en persoonlijke ontwikkeling in een veilige omgeving heb ik daarna nooit meer gehad. Ik heb de neiging daar treurig van te worden, maar aan de andere kant ligt er nu een roeping voor mij in de stad waar ik woon, in het werk dat ik doe en de kerk waar ik lid van ben. Inmiddels ben ik 29 jaar en heb ik na de EH de studies Bestuurskunde en Criminologie gedaan. Mijn eerste serieuze bijbaan was studentassistent op de Vrije Universiteit, en daarna heb ik een traineeship gedaan binnen de Gemeente Den Haag waar ik nu projectleider bij de dienst Publiekszaken ben. Levend in een omgeving waar weinig mensen geloven, zie ik het als mijn roeping om dicht bij mensen te zijn, zeker als ik de enige gelovige ben die zij kennen. Ik kan mensen ruimte en een goed gesprek bieden over allerhande levensvragen. Ik heb zoveel bronnen waar ik uit kan putten! Daarmee kan ik echt mensen bemoedigen. De andere kant is dat in mijn leef- en werkomgeving dit centraal staat: self-empowerment, dicht bij jezelf blijven, je vooral niet schuldig voelen en doen en laten wat jij wilt en waar jij je goed bij voelt. Natuurlijk zit dat ook in mij, maar ik zal het altijd moeten spiegelen aan het Evangelie. En dat valt me soms vies tegen. Op zo n moment kan ik soms terug verlangen naar de EH, waar zoveel mensen je daarbij helpen en ondersteunen. De EH was ultiem veilig voor mij. Je kon geloven, zomaar ergens bidden met mensen, liederen zingen. Niemand die je raar aankeek, en dat allemaal tussen de studieboeken door. Ik moest erg wennen aan mijn nieuwe omgeving toen ik ging studeren. Ik vond het vreselijk, die overgang. Gelukkig maakte de christelijke studentenvereniging C.S.F.R. hierin voor mij veel goed. Met veel plezier zette ik daar mijn interesse voor geloof en maatschappelijke thema s voort. Daarna volgde een traineeship. Meteen wierp mijn EH-ervaring zijn vruchten af: bij de coaches van traineeprogramma viel mijn hoge mate van (zelf)reflectie en makkelijke schrijven hierover op. Met dank aan het lint persoonlijke ontwikkeling! Terugkijkend moet ik erg lachen om mij eigen oprecht gespeelde nuchterheid. Ik was erg tegen te veel zoetigheid, te veel emotie, te veel herhaling van opwekkingsliederen, te veel gevoel. Dat is pas later echt veranderd, tijdens mijn traineeship, maar die verandering -ontdekken van je eigen gevoelens en gevoeligheden- is wel ingezet op de EH. Met dank aan Els van Dijk! Het is een cliché, maar daarmee ook echt waar: kerkmuren vallen op de EH om. Docenten waren daar ook een voorbeeld in, all-round gelovigen Vervolgstudie: Bestuurskunde en Criminologie Huidige functie: Projectleider Publiekszaken Gemeente Den Haag Foto: Simone Henken zal ik maar zeggen. Prachtig hoe we over typisch hervormde, gereformeerd vrijgemaakte of evangelische dingen grappen maakte. Mooi ook hoe ik me tijdens een nachtelijke gebedssessie ineens besefte dat we met vijf mensen uit vijf verschillende kerken aan het bidden waren en zo n eenheid ervoeren. Ik herinner me ook een gesprek met een hindoe in het kader van het thema multireligieuze samenleving. Daardoor kreeg ik meer respect voor andersgelovigen. Vroeger was ik overtuigd van mijn geloof, maar ook zeker van mijn gelijk daarin. Dat is veranderd. Ik ben wel overtuigd van God, van Zijn betrokkenheid en vergevende liefde voor mij en voor deze wereld, maar ik heb geen gelijk meer. Sinds augustus vorig jaar ben ik moeder geworden van Isabel. Zij gelooft nog niet, maar God gelooft al wel in haar. Dat bepaalt nu al haar identiteit en daar ben ik heel dankbaar voor. Ik hoop dat als Isabel 18 is, zij ook het Basisjaar kan doen. Om te worden wie ze nu al is. Alleen daarom al blijf ik de EH steunen! Ik hoop dat als Isabel 18 is, zij ook het Basisjaar kan doen. EH-Basisjaar Eénjarige opleiding EH-Traject Opleiding van 5 maanden EH-Cursussen Cursussen voor volwassenen EH-Symposia EH Evangelische Hogeschool Amersfoort

Luisteren naar de Heilige Geest

Luisteren naar de Heilige Geest Luisteren naar de Heilige Geest Johannes 14:16-17 En Ik zal de Vader bidden en Hij zal u een andere Trooster geven om tot in eeuwigheid bij u te zijn, de Geest der waarheid, die de wereld niet kan ontvangen,

Nadere informatie

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15

Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 Het huis van de angst en het huis van de liefde Preek van Jos Douma over Romeinen 8:15 U hebt de Geest niet ontvangen om opnieuw als slaven in angst te leven, u hebt de Geest ontvangen om Gods kinderen

Nadere informatie

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten

De gelijkenis van de twee zonen. Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten De gelijkenis van de twee zonen Lees : Mattheüs 21:28-32 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen

wat is passend? naar aanleiding van Paulus brief aan de Kolossenzen wil ik dat uitwerken voor 4 categorieën vier kringen vandaag wil ik dit gebod toepassen op het geloofsgesprek onderwerp van de gemeenteavond komende week onze overtuiging is dat zulke gesprekken hard nodig zijn voor de opbouw van onze gemeente tegelijk is

Nadere informatie

Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn?

Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk daarvan zijn? Voor 16 jaar en ouder! Zondag 24 Zondag 24 gaat over de goede werken. Zondag 24 vraag en antwoord 62, 63 en 64. Vraag 62 : Maar waarom kunnen onze goede werken niet de gerechtigheid voor God of een stuk

Nadere informatie

Handreiking voor overdenking en gebed Ook te downloaden via www.navigatorboeken.nl onder downloads

Handreiking voor overdenking en gebed Ook te downloaden via www.navigatorboeken.nl onder downloads Handreiking voor overdenking en gebed Ook te downloaden via www.navigatorboeken.nl onder downloads Deze handleiding biedt een manier om na te denken over Het zwerversevangelie, voor één hoofdstuk tegelijk.

Nadere informatie

assie voor het leven Noteer voor jezelf een aantal opmerkingen en kernwoorden Lees de tekst nog eens door en bespreek met elkaar als groep

assie voor het leven Noteer voor jezelf een aantal opmerkingen en kernwoorden Lees de tekst nog eens door en bespreek met elkaar als groep Galaten 5: 13 en 14, 16 en 17, 22 tot 25 Broeders en zusters, u bent geroepen om vrij te zijn. Misbruik die vrijheid niet om uw eigen verlangens te bevredigen, maar dien elkaar in liefde, want de hele

Nadere informatie

De gelijkenis van de verloren zoon.

De gelijkenis van de verloren zoon. De gelijkenis van de verloren zoon. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen te leren.

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

1 Korintiёrs 1:9. Marcus 10:45. Handelingen 4:12. Johannes 17:3. 1 Korintiёrs 3:16. Johannes 15:9,10. Psalm 32:8

1 Korintiёrs 1:9. Marcus 10:45. Handelingen 4:12. Johannes 17:3. 1 Korintiёrs 3:16. Johannes 15:9,10. Psalm 32:8 [1] [2] [3] Johannes 3:16 1 Korintiёrs 1:9 Johannes 3:19 God wil met ons omgaan God wil met ons omgaan Zonde brengt scheiding [4] [5] [6] Romeinen 3:23 Marcus 10:45 Romeinen 5:8 Zonde brengt scheiding

Nadere informatie

Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DISCIPLE MENTOR

Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DISCIPLE MENTOR Wie ben ik in het koninkrijk? les 1 DEEL 4 DISCIPLE MENTOR In Gen 1, 2 en 3 lezen we direct hoe God denkt over de mens. Hij laat zien wie we zijn, waar we voor gemaakt zijn en wat onze bestemming in het

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik had bedacht dat ik voor vandaag maar eens een ouderwetse preek in 3 punten ga houden. Het eerste punt gaat over het kijken naar de ander. De tweede

Nadere informatie

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd

9 Vader. Vaders kijken anders. Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd 53 9 Vader Wat doe ik hier vandaag? P Ik leer mijn Vader beter kennen. P Ik weet dat Hij mij geadopteerd heeft. P Ik begin steeds beter te begrijpen dat het heel bijzonder is dat ik een kind van God, mijn

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Ik weet niet of het u is opgevallen, maar het trof mij dat de lezingen van vandaag vol tegenstellingen zitten: het begint al bij Jesaja 41: mensen zijn

Nadere informatie

18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22.

18. Evangelist in eigen land 19. Onder Jezus zegen Een bereide plaats 20. Water 21. Een gebed om de Heilige Geest Doorwaai mijn hof 22. Inhoudsopgave Voorwoord 1. Een gebed bij het begin van het nieuwe jaar Ik ben met u 2. Gods hand 3. Zegen Vrede met God 4. In de kerk 5. Is Deze niet de Christus? Deze ontvangt zondaars 6. Echte vrienden

Nadere informatie

De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht

De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht De gelijkenis van de onbarmhartige dienstknecht Lees : Mattheüs 18:21-35 Eerst lezen Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was,heeft Hij gelijkenissen verteld

Nadere informatie

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4).

1) De ongelovige is blind gemaakt door Satan (2 Korintiërs 4:4). BIJBELSTUDIES VOOR JONGE GELOVIGEN LES 4 Les 4 - Redding: Waarom is het voor ieder mens nodig om gered te worden? In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 1) De ongelovige

Nadere informatie

1 Korintiërs 12 : 27. dia 1

1 Korintiërs 12 : 27. dia 1 1 Korintiërs 12 : 27 kerk in deze (21 e ) eeuw een lastige combinatie? want juist in deze tijd hoor je veel mensen zeggen: ik geloof wel in God maar niet in de kerk kerk zijn lijkt niet meer van deze tijd

Nadere informatie

Dordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 12 t/m 14

Dordtse Leerregels. Hoofdstuk 3 en 4. Artikel 12 t/m 14 Dordtse Leerregels Hoofdstuk 3 en 4 Artikel 12 t/m 14 Werkboek 10 Dordtse Leerregels hoofdstuk 3 en 4 artikel 12 t/m 14 Boven artikel 12 t/m 14 schrijven we : wedergeboorte en geloof In dit werkboek gaat

Nadere informatie

Jona 2: God is barmhartig a. De koppige Jona wordt een biddend Jona > de Heere redt hem

Jona 2: God is barmhartig a. De koppige Jona wordt een biddend Jona > de Heere redt hem 0.1 Lezing uit de Bijbel: Jona 3 nr. 771 Voorafgaande aan de Schriftlezing: 1. Gods barmhartigheid = Zijn warmhartigheid Rode draad door boekje Jona (en feitelijk door de hele Bijbel). Jona 1: God is barmhartig

Nadere informatie

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon

Op weg met Jezus. eerste communieproject. Hoofdstuk 5 Bidden. H. Theobaldusparochie, Overloon Op weg met Jezus eerste communieproject H. Theobaldusparochie, Overloon Hoofdstuk 5 Bidden Eerste communieproject "Op weg met Jezus" hoofdstuk 5 blz. 1 Joris is vader aan het helpen in de tuin. Ze zijn

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Filippenzen 1. Begin van de brief

Filippenzen 1. Begin van de brief Filippenzen 1 Begin van de brief Paulus groet de christenen in Filippi 1 Dit is een brief van Paulus, aan alle mensen in de stad Filippi die dankzij Jezus Christus bij God horen. De brief is ook voor de

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen,

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Toen ik het slot van de lezing van Matteüs las, moest ik gelijk denken aan het nieuws van deze week. Wie heeft zal nog meer krijgen, en wel in overvloed.

Nadere informatie

De leerlingen van Jezus zijn in afwachting. Ze voelen het.. er staat iets volkomen nieuws te gebeuren. Het is immers Jezus die spreekt over zijn vertrek bij hen. Voorgoed of is er nog wel een toekomst

Nadere informatie

Zondag 16 februari 2014. Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help!

Zondag 16 februari 2014. Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help! Zondag 16 februari 2014 Protestantse Gemeente Biddinghuizen THEMA: Ho, stop, help! Voorganger: ds. Bram Bregman Organist: dhr. Klaas Keimpema Pianist en dirigent schoolkoor: dir. Adriaan Stuij Welkom -

Nadere informatie

Wie is de Heilige Geest?

Wie is de Heilige Geest? Wie is de Heilige Geest? De Heilige Geest is God, net als God de Vader en God de Zoon. Soms lijkt het of we over drie personen praten, maar het is allemaal dezelfde God. Hij is één. Net als water dat er

Nadere informatie

Er is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL.

Er is toch niemand die jou aardig vindt. SUKKEL. Liefde Ik laat je nooit in de steek. Ik zal je helpen. Jij bent mijn beste vriendin. Het mooiste wat ik heb, geef ik aan jou. Ik ben verliefd... Ik heb alles voor je over. IK HOU VAN JOU! Ik bid voor je.

Nadere informatie

Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I

Preek Psalm 78:1-8 20 september 2015 In het spoor van Opening winterwerk Spiegelbeeld I Preek Gemeente van Christus, De mooiste dingen in het leven kun je niet als erfernis wegschenken Let er maar eens op. De belangrijkste dingen zijn geen erfstuk. Zeker, je kunt mooie spulletjes erven. Of

Nadere informatie

Je bent jong en je wilt wat!

Je bent jong en je wilt wat! Je bent jong en je wilt wat! Logisch, je voelt je geen sukkel. Je bent jong, je zit vol energie en je wilt eruit halen wat er uit dit leven te halen valt. Plezier maken, feesten en doen waar je zin in

Nadere informatie

HC Zondag 16 - Het goede nieuws voor een ouderling en voor ieder ander

HC Zondag 16 - Het goede nieuws voor een ouderling en voor ieder ander HC Zondag 16 - Het goede nieuws voor een ouderling en voor ieder ander Bevestiging Chris Smits als ouderling Liturgie Voorzang Opw 462 = EL 261 Stil gebed Votum Zegengroet Zingen: Ps 18,1.8.9 Gebed Lezen:

Nadere informatie

1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12)

1) Gered worden is net zo gemakkelijk als een cadeau krijgen (Johannes 1:12) Les 8 - Redding In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Heel veel mensen hebben er geen behoefte aan zich door Jezus te laten redden. Daarvoor hebben ze allerlei redenen. Bijvoorbeeld:

Nadere informatie

Onze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl

Onze Vader. Amen. www.bisdomdenbosch.nl Onze Vader Onze Vader Onze Vader, die in de hemel zijt, Uw Naam worde geheiligd, Uw Rijk kome, Uw wil geschiede op aarde zoals in de hemel, Geef ons heden ons dagelijks brood, en vergeef ons onze schuld,

Nadere informatie

,!7IJ0I6-abbcbg! Zo ben jij! jij! Willem de Vink. tiener BIJBEL

,!7IJ0I6-abbcbg! Zo ben jij! jij! Willem de Vink. tiener BIJBEL Willem de Vink Wie ben jij? Mag de belangrijkste persoon die er bestaat dat zeggen? God de Vader ziet in jou zijn kind. Hij zegt dat jij net zo mooi, waardevol en geliefd bent als Jezus. Wow, zo ben jij!

Nadere informatie

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen

verzoeking = verleiden om verkeerde dingen te doen dewijl = omdat wederstand doen = tegenstand bieden de overhand behouden= de overwinning behalen Zondag 52 Zondag 52 gaat over de zesde bede. Leid ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de boze. Want van U is het Koninkrijk en de kracht en de heerlijkheid, in der eeuwigheid. Amen. Lees de tekst

Nadere informatie

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente

leren omgaan met Diversiteit In je gemeente Bijbelstudie 1 Korintiërs Diversiteit in de kerk is van alle tijden. En nu onze cultuur en de kerk minder goed op elkaar aansluiten dan wel eens gedacht, worden we vaker bepaald bij de verschillen tussen

Nadere informatie

Heilig Jaar van Barmhartigheid

Heilig Jaar van Barmhartigheid Heilig Jaar van Barmhartigheid van 8 december 2015 tot 20 november 2016 Paus Franciscus heeft alle mensen van de hele wereld uitgenodigd voor een heilig Jaar van Barmhartigheid. Dit hele jaar is er extra

Nadere informatie

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan.

De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. De gelijkenis van de barmhartige Samaritaan. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel dingen

Nadere informatie

Voorwoord Met oprechte blijdschap schrijf ik het voorwoord voor dit boek. Ik ken Henk Rothuizen al vele jaren en heb hem zien opgroeien tot een man van God, met een bediening die verder reikt dan zijn

Nadere informatie

God bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus: Zijn opstanding De Heilige Geest

God bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus: Zijn opstanding De Heilige Geest Basiscursus Christelijk geloof Module 1 Les 1: Les 2: Les 3: Les 4: Les 5: Les 6: Les 7: Les 8: God bestaat en Hij is belangrijk We hebben God nodig in ons leven Jezus: Zijn leven Jezus: Zijn dood Jezus:

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

Neem nu even tijd om de Heilige Geest te vragen je te helpen bij deze studie en inzicht te geven in zowel het Woord als in je eigen leven.

Neem nu even tijd om de Heilige Geest te vragen je te helpen bij deze studie en inzicht te geven in zowel het Woord als in je eigen leven. Doel B: Relatie met Jezus de Koning : studenten ontwikkelen zich, vanuit een persoonlijke overtuiging, als leerling, vertrouweling en toegewijde volgeling van Jezus op elk terrein van hun leven. Doel van

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze lessen zijn geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

EEN PAAR BELANGRIJKE VRAGEN

EEN PAAR BELANGRIJKE VRAGEN EEN PAAR BELANGRIJKE VRAGEN Vaak wordt u zelf niets wijzer van vragen die aan u gesteld worden. Hier willen we u een paar heel belangrijke vragen voorleggen, die juist wel vooral voor uzelf van belang

Nadere informatie

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.

Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen. Bidden Teksten bewerkt uit het gezinsboek Ons Dagelijks Brood veertigdagentijd van pastoor M. Hagen door EBP voor www.kinderenbiddenvoorkinderen.nl en kinderactiviteiten www.lambertuskerk-rotterdam.nl

Nadere informatie

Doopvragen, na alle formulieren zijn deze hetzelfde:

Doopvragen, na alle formulieren zijn deze hetzelfde: Doopvragen, na alle formulieren zijn deze hetzelfde: Geliefden in de Here Jezus Christus. God heeft de doop ingesteld om ons en onze kinderen zijn verbond te verzegelen. In dat geloof en niet uit gewoonte

Nadere informatie

A. God, wij bidden U voor alle mensen die onzeker zijn over zichzelf: dat zij het vertrouwen in zichzelf hervinden.

A. God, wij bidden U voor alle mensen die onzeker zijn over zichzelf: dat zij het vertrouwen in zichzelf hervinden. Bidden met jongeren Voorbede Ben je teleurgesteld in het leven? Ben je gekwetst door anderen? Draag je vervelende herinneringen met je mee? A. God, wij bidden U voor alle mensen die hun leven graag anders

Nadere informatie

Er zal geen verzengende hitte, geen dorst en geen honger meer zijn want Hij zal ze weiden aan water dat vloeit uit het hart der woestijn.

Er zal geen verzengende hitte, geen dorst en geen honger meer zijn want Hij zal ze weiden aan water dat vloeit uit het hart der woestijn. VESPER op woensdag maart 016 in de Dorpskerk te Bloemendaal aanvang: 19.15 uur Liturgen: Agneta Markusse en Ali Bos Pianist: Janny van der Meer Thema: 'De vreemdeling in ons midden' STILTE VOOR DE VESPER

Nadere informatie

Gemeente van onze Here Jezus Christus,

Gemeente van onze Here Jezus Christus, Gemeente van onze Here Jezus Christus, Echt gelukkig! Dat is het thema waar we vanochtend over na gaan denken. En misschien denkt u wel: Wat heeft dat thema nu met deze tekst te maken, Die gaat toch over

Nadere informatie

De Dordtse Leerregels

De Dordtse Leerregels De Dordtse Leerregels Hoofdstuk 2 Artikel 6 t/m 9 Werkboek 6 Dordtse Leerregels hoofdstuk 2 artikel 6 t/m 9 Boven artikel 6 t/m 9 schrijven we : ongeloof en geloof Over ongeloof en geloof is veel te leren.

Nadere informatie

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten.

Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Want God zal hen troosten. Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Het echte geluk is voor mensen die verdriet hebben. Wat is dat voor uitspraak op een dag als vandaag? We herdenken vandaag onze geliefde doden. Mensen

Nadere informatie

Vanwaar Hij komen zal. Geschreven door D. J. Steensma zaterdag, 09 april 2016 08:19

Vanwaar Hij komen zal. Geschreven door D. J. Steensma zaterdag, 09 april 2016 08:19 Velen hebben moeite met de tekenen en wonderen die in de Bijbel staan beschreven, ook met de opstanding van Christus uit de doden en met zijn hemelvaart. Maar als we daarmee moeite hebben, dan kunnen we

Nadere informatie

13 Jij en pesten. Ervaring

13 Jij en pesten. Ervaring 82 13 Jij en pesten Wat doe ik hier vandaag? P Ik word me ervan bewust hoe erg het is om iemand te pesten en gepest te worden. P Ik leer dat ik met anderen steeds weer respectvol moet omgaan. P Ik ken

Nadere informatie

Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal

Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Iiturgie voor de -12 jeugddienst van zondagmorgen 28 Juni in de Westerkerk te Veenendaal Op Toon Hoogte 182 Door Uw genade Vader Door Uw genade, Vader, mogen wij hier binnengaan. Niet door rechtvaardige

Nadere informatie

Liturgie zondagmorgen 8 januari 2017 Jeugddienst 12-

Liturgie zondagmorgen 8 januari 2017 Jeugddienst 12- Liturgie zondagmorgen 8 januari 2017 Jeugddienst 12- Voorganger: ds W.G. Teeuwissen Samen in de naam van Jezus 1 Samen in de naam van Jezus heffen wij een loflied aan, want de Geest spreekt alle talen

Nadere informatie

INTRO. Houd van je Heer God met je hele hart en met je hele ziel, met je hele verstand en met alles wat in je is.

INTRO. Houd van je Heer God met je hele hart en met je hele ziel, met je hele verstand en met alles wat in je is. INTRO Tijd voor week 3 van de Focus 21 days Challenge. De afgelopen twee weken hebben we ons gefocust op God en gefocust op (acties van) geloof, deze week gaan we ons focussen op liefde. In de tijd waarin

Nadere informatie

DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?.

DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. DE GROTE LERAREN ALS SPIEGEL VOOR ZELFREFLECTIE?. Amersfoort, 21 augustus 2007 John van den Hout Geachte aanwezigen, Toen ik me voorbereidde om voor u dit verhaal te houden, was mijn eerste gedachte: Wat

Nadere informatie

Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in

Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in Identiteitsdocument Met de Bijbel op weg de wereld in 1. We willen gereformeerd zijn 2. We geloven in genade 3. We zijn samen op reis Gereformeerd onderwijs voor christenen Met de Bijbel op weg de wereld

Nadere informatie

Geloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden

Geloof Brengt Verandering Toets 1 - antwoorden Toets 1 - antwoorden Geloof (1-11) Lesstof: Hoofdstuk 1 1. Wat is noodzakelijk om van God te kunnen ontvangen? Geloof [1] 2. Noem vier uitingen van geloof. - Geloof voor redding [1.2] - Geloof en werken

Nadere informatie

De tien Geboden. Tien belangrijke regels. Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt

De tien Geboden. Tien belangrijke regels. Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt De tien Geboden Of Tien belangrijke regels Aangepaste dienst Zondag 17 april 2016 Ds. Henk Bondt Welkom Mededelingen Votum en groet Zingen: Gezang 119: 1 en 2 De kerk van alle tijden kent slechts één vaste

Nadere informatie

Jezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink

Jezus en jij. Tekst: Willem de Vink. Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Jezus en jij Tekst: Willem de Vink Illustraties: Arjan Wilschut, Timo Visser en Willem de Vink Vooraf Jezus en jij Minidagboek Vink, Willem de ISBN 978-90-8601-101-8 NUR 248, 707 Boekverzorging: Marian

Nadere informatie

Verder op weg met Jezus

Verder op weg met Jezus Verder op weg met Jezus Heel goed besef ik de onafheid en de onvolmaaktheid van wat ik geschreven heb. Er is nog zoveel meer te vertellen over Jezus Christus. Er is nog zoveel meer over Hem te weten en

Nadere informatie

LES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd

LES6. De wegloper belonen. Sabbat. Zondag Lees Lees 'De wegloper. Teken Teken een gympie en. Leer Begin met het uit je hoofd De wegloper belonen Sabbat Lees Lees Filemon 1 alvast door. Heb je er ooit over nagedacht van huis weg te lopen? Hoe zou dat zijn? Waar zou je naar toe gaan? Wat zou je kunnen doen? Onesimus bevond zich

Nadere informatie

Liturgische teksten en gebeden

Liturgische teksten en gebeden Liturgische teksten en gebeden Votum en groet Votum: Psalm 124:8 Groet: 1 Korintiërs 1:3 of 1 Timoteüs 1:2b of Openbaring 1:4b,5a of Genade zij u en vrede van God de Vader, door onze Heer Jezus Christus

Nadere informatie

Eerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10

Eerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10 Eerste lezing: Habakuk 3:1-3,16-19 Evangelielezing: Lukas 17:1-10 Verkondiging Geef me meer geloof God. Het is één van de meest gevaarlijke vragen die je aan God kunt stellen. Ik kan je van te voren zeggen:

Nadere informatie

Zondag 29 gaat over het Heilig Avondmaal (2)

Zondag 29 gaat over het Heilig Avondmaal (2) Zondag 29 Zondag 29 gaat over het Heilig Avondmaal (2) Lees de tekst van Zondag 29 Vraag 78 : Wordt dan uit brood en wijn het wezenlijk lichaam en bloed van Christus? Antw : Nee; maar gelijk het water

Nadere informatie

Eén ding is nodig. Deze geschiedenis kun je lezen in Lukas 10 : 38 42.

Eén ding is nodig. Deze geschiedenis kun je lezen in Lukas 10 : 38 42. Eén ding is nodig Deze geschiedenis kun je lezen in Lukas 10 : 38 42. We hebben met elkaar nagedacht over de wonderen die de Heere Jezus heeft gedaan toen Hij op de aarde was. Grote wonderen! Weet je t

Nadere informatie

Geloof tegenover gevoelens

Geloof tegenover gevoelens Kenneth Hagins Geloofsles nr. 7 Geloof tegenover gevoelens Centrale waarheid: Een formule voor geloof is: 1) Zoek in Gods Woord naar een belofte die betrekking heeft op wat u nodig heeft, 2) Geloof Gods

Nadere informatie

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31

OOGGETUIGE. Johannes 20:30-31 1 januari OOGGETUIGE Johannes 20:30-31 Een nieuw jaar ligt voor ons. Wat er gaat komen, weten we niet. Al heb je waarschijnlijk mooie plannen gemaakt. Misschien heb je goede voornemens. Om elke dag uit

Nadere informatie

Bereid de jongeren voor, rust ze toe en laat ze los voor bediening in hun gemeente, hun maatschappij en in de wereld in zijn geheel.

Bereid de jongeren voor, rust ze toe en laat ze los voor bediening in hun gemeente, hun maatschappij en in de wereld in zijn geheel. Tiener- en jeugdwerk 1 Timotheüs 4:12 Niemand schatte u gering om uw jeugdige leeftijd, maar wees een voorbeeld voor de gelovigen in woord, in wandel, in liefde, in geloof en in reinheid. Jeugd, jongeren,

Nadere informatie

Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein,

Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein, 9 februari 2014 Bij Mattheus 5 : 13-16 - Zout en licht Laat ons het zout der aarde zijn, het licht der wereld, klaar en rein, Misschien heeft u bij het zingen van dit lied ook altijd wel een wat dubbel

Nadere informatie

Deze handreiking is van:

Deze handreiking is van: 9 lessen over het volgen van Jezus Deze handreiking is van: Deze cursus is geschreven Beryl Voorhoeve en opgemaakt door Judith Maarsen. Ten behoeve van de kinderstudiegroepen voor de bovenbouw Gebruikte

Nadere informatie

Jezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71. dinsdag 2 juni 2015

Jezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71. dinsdag 2 juni 2015 Jezus volgen! Echt? Het evangelie naar Johannes 6:22-71 dinsdag 2 juni 2015 1 ev. Johannes tot nu toe 1:1-18 Jezus is het Woord: bij God en zelf God 1:19-52 Jezus is het Lam van God discipelen volgen Hem

Nadere informatie

Lees : Mattheüs 25:14-30

Lees : Mattheüs 25:14-30 De gelijkenis van de talenten Lees : Mattheüs 25:14-30 Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

De geboden onderhouden, is trouw zijn aan God, maar het is evenzeer trouw zijn aan onszelf, aan onze ware natuur, en aan onze diepe aspiraties.

De geboden onderhouden, is trouw zijn aan God, maar het is evenzeer trouw zijn aan onszelf, aan onze ware natuur, en aan onze diepe aspiraties. Maria, leer ons bidden! Het gebed is er niet in de eerste plaats om ons te voldoen. Ze is onteigening van onszelf om ons in de gesteltenissen te plaatsen van de Heer, Hem in ons te laten bidden. In een

Nadere informatie

Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf?

Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? Les 5 - Redding Vier feiten die je moet kennen om het Evangelie goed te begrijpen In deze bijbelstudies wordt gebruik gemaakt van de NBG-vertaling Dag 1 Waarom was het noodzakelijk dat Jezus stierf? In

Nadere informatie

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen

In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen 14 In de eeuwigheid van het leven waarin ik ben is alles volmaakt, heel en compleet en toch verandert het leven voortdurend. Er is geen begin en geen einde, alleen een voortdurende kringloop van materie

Nadere informatie

Jezus vertelt, dat God onze Vader is

Jezus vertelt, dat God onze Vader is Eerste Communieproject 26 Jezus vertelt, dat God onze Vader is Jezus als leraar In les 4 hebben we gezien dat Jezus wordt geboren. De engelen zeggen: Hij is de Redder van de wereld. Maar nu is Jezus groot.

Nadere informatie

Johannes 12 : 7. (Judas) dia 1

Johannes 12 : 7. (Judas) dia 1 Johannes 12 : 7 A (Judas) er was ergens een gemeentevergadering waar gesproken werd over de aanschaf van een orgel iemand kwam naar voren en zei dat hij tegen was een paar ton voor een orgel is geldverspilling

Nadere informatie

VERLIEZEN: De waarde van geven in een wereld van ontvangen

VERLIEZEN: De waarde van geven in een wereld van ontvangen VERLIEZEN: De waarde van geven in een wereld van ontvangen Wees niet bang, al vormen jullie maar een klein groepje. Want jullie Vader is zo goed geweest Zijn koninkrijk voor je open te stellen. Verkoop

Nadere informatie

En dat gevoel, die vreugde, daar gaat het over in onze tekst van vandaag:

En dat gevoel, die vreugde, daar gaat het over in onze tekst van vandaag: Het delen van het leven Zoals de meesten van jullie weten ben ik geen intensieve gebruiker van Facebook of Instagram. Toch vervullen deze media een behoefte die ik heel goed herken en zelf ook heb. Vaak

Nadere informatie

Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14

Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14 Zondag 22 mei 2011 - Kogerkerk - 5e zondag van Pasen - kleur: wit - preek Deuteronomium 6, 1-9 & 20-25 // Johannes 14, 1-14 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, Twee prachtige lezingen vanochtend. Er

Nadere informatie

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen

GODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling

Nadere informatie

De Bijbel open 2013 47 (30-11)

De Bijbel open 2013 47 (30-11) 1 De Bijbel open 2013 47 (30-11) Zie, hij bidt. Dat lezen we in Hand. 9 over Paulus. Zie hij bidt., het wordt verteld na zijn bekering op de weg naar Damascus. En het wordt gezegd alsof het iets heel bijzonders

Nadere informatie

BLIJF IN DE HERE! Liturgie:

BLIJF IN DE HERE! Liturgie: BLIJF IN DE HERE! 1 Joh. 2:28 / gehouden op 31-05-2009 (openbare geloofsbelijdenis) p.1 Liturgie: Votum en groet Zingen: Gezang 147:1.3.4 Gebed Openbare geloofsbelijdenis Zingen: Gezang 10:1 Voorbede Schriftlezing:

Nadere informatie

Bewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben.

Bewustwording dag 1 Ik aanvaard mezelf zoals ik nu ben. Het meditatieprogramma duurt veertig dagen en bestaat uit tien affirmaties. Het is fijn om gedurende dit programma een dagboek bij te houden om je bewustwordingen en ervaring op schrijven. Elke dag spreek

Nadere informatie

De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand.

De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. De gelijkenis van het huis op de rots en op het zand. Eerst lezen. Daarna volgen er vragen en opdrachten. Gelijkenissen Toen de Heere Jezus op aarde was, heeft Hij gelijkenissen verteld om de mensen veel

Nadere informatie

Wanneer we Gods woord over heling begrijpen en er naar handelen, brengt het een manifestatie van heling voort.

Wanneer we Gods woord over heling begrijpen en er naar handelen, brengt het een manifestatie van heling voort. NAZORG Na het gebed Geef de zieke richting in wat er verwacht mag worden. De genezing kan eerder een graduele genezing zijn dan alles ineens. Dit kan dagen, weken, zelfs maanden duren. Wat ze zouden moeten

Nadere informatie

Galaten 4:4-7 - Genade

Galaten 4:4-7 - Genade Galaten 4:4-7 - Genade We hebben zopas twee kinderen, een zoon en een dochter, opgedragen aan onze Vader. Daar is niets vreemd aan; we bidden gewoon voor deze kinderen en bidden dat de ouders hun kinderen

Nadere informatie

Open je hart en verwacht een wonder van Jezus!

Open je hart en verwacht een wonder van Jezus! Open je hart en verwacht een wonder van Jezus! Voordat je het onderstaande gaat doorlezen wil ik je vragen om het onderstaande gebed te bidden: Almachtige God, Schepper van hemel en aarde, ik mag op dit

Nadere informatie

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande

Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Koningspaard Polle en de magische kamers van paleis Kasagrande Eerste druk 2015 R.R. Koning Foto/Afbeelding cover: Antoinette Martens Illustaties door: Antoinette Martens ISBN: 978-94-022-2192-3 Productie

Nadere informatie

WANNEER, GOD, WANNEER?

WANNEER, GOD, WANNEER? INHOUDSOPGAVE Deel 1 Wanneer, God, wanneer? Inleiding...................................................... 7 1. Timing en vertrouwen...................................... 8 2. De juiste tijd................................................

Nadere informatie

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind

MEE Nederland. Raad en daad voor iedereen met een beperking. Moeilijk lerend. Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind MEE Nederland Raad en daad voor iedereen met een beperking Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Moeilijk lerend Uitleg over het leven van een moeilijk lerend kind Inhoudsopgave

Nadere informatie

Startbijeenkomst met leidinggevenden. hand-out

Startbijeenkomst met leidinggevenden. hand-out Startbijeenkomst met leidinggevenden hand-out hand-out startbijeenkomst met leidinggevenden Wat houdt jongeren gaande én bezig? Kies twee of drie plaatjes die dat voor jou t best symboliseren 2 Basisbehoeften

Nadere informatie

Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten.

Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Preek op Oudjaarsavond 2013 Dat we hier vanavond bij elkaar zijn wordt vooral bepaald door de wereldse kalender. En niet de kalender van de christelijke feesten. Oudjaarsdag: het lijkt een dag als alle

Nadere informatie

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar

zondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.

Nadere informatie

Bijbelrooster 31 juli t/m 6 augustus Thema: Rechtvaardig door het geloof

Bijbelrooster 31 juli t/m 6 augustus Thema: Rechtvaardig door het geloof Bijbelrooster 31 juli t/m 6 augustus Thema: Rechtvaardig door het geloof Dinsdag 31 juli - Rechtvaardig voor God De rechtvaardige zal door zijn geloof leven - Habakuk 2:4b Denk je wel eens over rechtvaardigheid?

Nadere informatie

HC zd. 42 nr. 31. dia 1

HC zd. 42 nr. 31. dia 1 HC zd. 42 nr. 31 weinig mensen zullen zeggen dat ze leven voor het geld geld maakt niet gelukkig toch zeggen we er graag achteraan: wel handig als je het hebt want waar leef ik voor? een christen mag zeggen:

Nadere informatie

Geef. nooit op! Gods beloften voor jou MIRANDA TOLLENAAR

Geef. nooit op! Gods beloften voor jou MIRANDA TOLLENAAR Geef Gods beloften voor jou nooit op! MIRANDA TOLLENAAR Geef nooit op! Tollenaar, Miranda ISBN 978-90-6353-630-5 NUR 713 Boekverzorging: Studio Vrolijk, Margreet Kattouw De bijbelteksten in deze uitgave

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie