Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 1

Transcriptie

1 LOONHEFFINGEN 2 Inhoud: Antwoorden op de vragen in de hoofdstukken p. 1 Antwoorden op de open vragen p. 18 Antwoorden op de stellingvragen p. 20 Antwoorden op de oefenvragen p. 20 Antwoorden op de aangepaste examens p. 24 ANTWOORDEN OP DE VRAGEN IN DE HOOFDSTUKKEN Hoofdstuk 1 Inleiding in de wijze van heffing 1.1 Loonbelasting wordt geheven door heffing bij wege van inhouding en afdracht op aangifte en Inkomstenbelasting door heffing bij wege van aanslag. 1.2 Voor de loonbelasting is gedurende vijf jaar naheffing mogelijk (zonder dat er sprake hoeft te zijn van een nieuw feit tenzij hiermee in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zou worden gehandeld) en voor de Inkomstenbelasting is gedurende vijf jaar navordering mogelijk (als er sprake is van een nieuw feit). 1.3 De belastingplichtige voor de loonbelasting is de werknemer. 1.4 De werknemer is de natuurlijke persoon die tot een inhoudingsplichtige in een dienstbetrekking staat of die loon van een inhoudingsplichtige geniet uit een vroegere dienstbetrekking van hem zelf of van een ander of uit een bestaande dienstbetrekking van een ander. De inhoudingsplichtige is degene tot wie één of meer personen in dienstbetrekking staan of die aan één of meer personen loon uit een vroegere dienstbetrekking tot hem zelf of tot een ander versterkt dan wel ingevolge een vrijgestelde aanspraak uit een bestaande dienstbetrekking tot een ander. 1.5 De loonbelasting kent de privaatrechtelijke (de arbeidsovereenkomst met de kenmerken arbeid, loon en gezag), de publiekrechtelijke (de aanstelling of benoeming tot een Nederlands overheidsorgaan), de fictieve (aannemers van werk en hun hulpen, (sub)agenten, AB-houders zonder loon, bestuurders van coöperaties met werknemerszelfbestuur en beursgenoteerde vennootschappen, commissarissen, gelijkgestelden, stagiairs, meewerkende kinderen, sekswerkers, thuiswerkers en hun hulpen, topsporters, uitzendkrachten door tussenkomst en pseudowerknemers) en de oneigenlijke dienstbetrekking (als loon uit vroegere dienstbetrekking aangewezen inkomensvervangende periodieke uitkeringen). 1.6 Onder omstandigheden zijn niet in Nederland wonende werknemers en vrijwilligers uitgesloten van het begrip werknemer. 1.7 Afwijkende belastingplichtigen (onder afwijkende voorwaarden) voor de loonbelasting zijn van toepassing bij het eindheffingssysteem (de inhoudingsplichtige) en bij het van toepassing zijn van de artiesten- en beroepssportersregeling (de artiest, de beroepssporter en het buitenlandse gezelschap). 1.8 Verzekerd voor de volksverzekeringen is de ingezetene (inwoner van Nederland) en de niet-ingezetene die ter zake van in Nederland in privaatrechtelijke of publiekrechtelijke dienstbetrekking verrichte arbeid aan de loonbelasting is onderworpen. Verzekerd voor de werknemersverzekeringen is de natuurlijke persoon van jonger dan 65 jaar die in een dienstbetrekking tot een werkgever staat (tenzij de dienstbetrekking buiten Nederland wordt vervuld). Verzekerd voor de zorgverzekering is de verzekeringsplichtige voor de Zvw die een zorgverzekering heeft afgesloten. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 1

2 Verzekeringsplichtig voor de zorgverzekering is eenieder die verplicht verzekerd is voor de volksverzekering AWBZ maar met uitzondering van militairen in werkelijke dienst en gemoedsbezwaarden. 1.9 Werknemer is de natuurlijke personen van jonger dan 65 jaar die in een dienstbetrekking tot een werkgever staat (tenzij de dienstbetrekking buiten Nederland wordt vervuld). Werkgever is de natuurlijke persoon tot wie of het lichaam tot welk een of meer natuurlijke personen in dienstbetrekking staan De werknemersverzekeringen kennen de privaatrechtelijke, publiekrechtelijke en gelijkgestelde dienstbetrekking (aannemers van werk en hun hulpen, (sub)agenten, artiesten met een overeenkomst van korte duur, bestuurders van coöperaties met werknemerszelfbestuur, deelvissers, gelijkgestelden, sekswerkers die niet voldoen aan het voorwaardenpakket, stagiairs (uitsluitend voor de ZW), thuiswerkers en hun hulpen, topsporters en uitzendkrachten door tussenkomst) Onder omstandigheden is het huispersoneel, de DGA en de natuurlijke persoon met een zelfstandigheidsverklaring uitgesloten van het begrip dienstbetrekking De heffingsgrondslag voor de loonbelasting is het belastbare loon (het fiscale loon). De heffingsgrondslag voor de volksverzekeringen is het fiscale loon (het premieloon) met inachtneming van een maximaal premieloon. De heffingsgrondslag voor de werknemersverzekeringen is het loon voor de werknemersverzekeringen ná toepassing van het maximum premieloon en eventuele franchise in het kalenderjaar (het premieloon). Het loon voor de werknemersverzekeringen is het fiscale loon exclusief het voordeel privégebruik auto, het loon uit vroegere dienstbetrekking, de wettelijk verplichte vergoeding van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw, de (gelijkgestelde) ingehouden werknemersbijdrage levensloopregeling en het levenslooploon. De heffingsgrondslag voor de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw is het fiscale loon exclusief de hierin begrepen verplichte vergoeding van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw (het bijdrageloon) met inachtneming van een maximaal bijdrageloon. Bij afwijkende belastingplichtigen voor de loonbelasting zijn afwijkingen mogelijk Met overeenkomstige toepassing van de regels die gelden voor de heffing van de loonbelasting (heffing bij wijze van inhouding en afdracht op aangifte) vindt de heffing van de premies volksverzekeringen en werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw gelijktijdig plaats met de heffing van de loonbelasting Het tijdstip waarop het loon door de werknemer geacht wordt te zijn genoten, is het eerste tijdstip waarop het loon wordt betaald of verrekend, ter beschikking van de werknemer wordt gesteld, rentedragend wordt óf vorderbaar én tevens inbaar wordt Uitzonderingen op de hoofdregel van het genieten van loon kunnen spelen bij: overeengekomen loon dat op een ongebruikelijk tijdstip wordt genoten; fictief loon; de loon-over-regeling; de loon-in-regeling; zakelijke km-vergoedingen; personeelsopties en verboden handelingen met pensioenregelingen, regelingen voor vervroegde uittreding, bepaalde stamrechten en bedrijfsspaarregelingen en verlofspaarregelingen. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 2

3 Hoofdstuk 2 Tarief en wijze van berekening van de loonheffing 2.1 Een loontijdvak is een tijdvak waarover het loon wordt genoten. 2.2 De standaardloonheffingskorting is opgebouwd uit de algemene heffingskorting, arbeidskorting, jonggehandicaptenkorting, ouderenkorting, alleenstaandeouderenkorting en levensloopverlofkorting. 2.3 Door de inhoudingsplichtige mag bij de inhouding van de loonheffing geen rekening worden gehouden met de loonheffingskorting in de navolgende gevallen: door de werknemer is niet schriftelijk, gedagtekend en ondertekend een verzoek om toepassing van de loonheffingskorting gedaan; bij geheel of gedeeltelijk samenvallende loontijdvakken van niet samen te voegen loon uit meerdere dienstbetrekkingen wordt de loonheffingskorting reeds geldend gemaakt in de andere dienstbetrekking; er is sprake van anoniem loon. 2.4 De over een loontijdvak van een kalenderjaar verschuldigde loonheffing wordt herleid naar gangbare loontijdvakken waarbij een jaar op 260 dagen, een maand op 65/3 dag, een week op 5 dagen én een tijdvak van korter dan één dag op één dag wordt gesteld. 2.5 Bij afwezigheid van een volledige veronderstelde loonheffingsplicht wordt de (het) uit de tijdvaktabel (tabel voor bijzondere beloningen) af te lezen (percentage) loonheffing herrekend met behulp van herleidingsregels. Met de niet in de tijdvaktabellen verwerkte heffingskortingen moet de inhoudingsplichtige zo nodig rekening houden door middel van een tijdsevenredige aftrek op het uit de tijdvaktabel af te lezen bedrag aan loonheffing (voor de jonggehandicapten- en alleenstaande-ouderenkorting) respectievelijk bij het uitbetalen van het levenslooploon (voor de levensloopverlofkorting). 2.6 Ontvangsten die ten nauwste verband houden met bepaalde verrichte arbeid, waarvoor zij de rechtstreekse beloning vormen, kwalificeren als loon uit tegenwoordige dienstbetrekking en waarmee wordt gelijkgesteld het loon wegens tijdelijke arbeidsongeschiktheid en (aanvullingen door de inhoudingsplichtige op) uitkeringen ingevolge de Wet arbeid en zorg. Ontvangsten die niet de onmiddellijke tegenprestatie vormen voor bepaalde arbeid maar meer algemeen hun oorzaak vinden in het voorheen verricht zijn van arbeid, kwalificeren als loon uit vroegere dienstbetrekking en waarmee worden gelijkgesteld langdurige arbeidsongeschiktheidsuitkeringen en loon uit een oneigenlijke dienstbetrekking. 2.7 De tabel voor bijzondere beloningen is van toepassing op tantièmes, gratificaties en andere beloningen die in de regel slechts éénmaal (per jaar) worden toegekend. 2.8 Door de voordeelregel is toevoeging van de bijzondere beloning aan het tijdvakloon toegestaan bij werknemers met een volledige loonheffingsplicht en mits hierdoor géén hogere inhouding van loonheffing ontstaat. Hierdoor wordt de bijzondere beloning opgeteld bij het tijdvakloon en op de som van deze bedragen de tijdvaktabel toegepast. 2.9 Het anoniementarief is van toepassing indien of: de werknemer zijn naam, adres of woonplaats niet aan de inhoudingsplichtige heeft verstrekt of de werknemer terzake onjuiste gegevens heeft verstrekt én de inhoudingsplichtige dit (redelijkerwijs) kan weten; de identiteit van de loon uit tegenwoordige dienstbetrekking genietende werknemer niet is vastgesteld aan de hand van een geldig identiteitsbewijs waarvan een afschrift in de loonadministratie is opgenomen; Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 3

4 de werknemer zijn BSN / sofinummer niet aan de inhoudingsplichtige heeft verstrekt of terzake een onjuist nummer verstrekt en de inhoudingsplichtige dit (redelijkerwijs) kan weten; het de werknemer niet is toegestaan om in Nederland arbeid te verrichten. Hoofdstuk 3 Tarief en wijze van berekening van de werknemersverzekeringen 3.1 Het in identieke situaties als in de loonheffing geldende anoniementarief in de werknemersverzekeringen heeft het buiten toepassing blijven van de franchise en het maximum premieloon tot gevolg. In afwijking op de loonheffing worden de franchise en het maximum premieloon met terugwerkende kracht alsnog toegepast op het totale loon van het kalenderjaar, indien in het lopende kalenderjaar alsnog aan de verplichtingen wordt voldaan. 3.2 De werkgever is de navolgende premies werknemersverzekeringen verschuldigd: de premie Algemeen Werkloosheidsfonds; de sectorpremie (WA-premie); de basispremie WAO/WIA; de gedifferentieerde premie WGA (Whk-premie). Voor overheidswerknemers van een overheidswerkgever wordt in plaats van de premie Awf en sectorpremie een premie UFO geheven. 3.3 De systematiek van het voortschrijdend cumulatief rekenen (VCR) bewerkstelligt berekening van het juiste bedrag aan verschuldigde premies werknemersverzekeringen, gelet op de Awf-franchise en het maximum premieloon op elk gewenst tijdstip. 3.4 Door de grondslagaanwasmethode worden de premies werknemersverzekeringen berekend over de aanwas van de grondslag. Deze aanwas is het verschil tussen de cumulatieve grondslag tot en met het laatste loontijdvak en de cumulatieve grondslag tot het laatste loontijdvak. Hoofdstuk 4 Tarief en wijze van berekening van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw 4.1 Het bijdragepercentage inkomensafhankelijke bijdrage Zvw voor 2011 bedraagt als hoofdregel 7,75%. In de navolgende gevallen is echter een afwijkend bijdragepercentage van toepassing: Op het bijdrageloon waarvoor de inhoudingsplichtige geen wettelijke vergoedingsverplichting van de inkomensafhankelijke bijdrage heeft, is voor 2011 een bijdragepercentage van 5,65% van toepassing, tenzij sprake is van een AOWuitkering. Op het bijdrageloon uit tegenwoordige dienstbetrekking van zeevarenden is een bijdragepercentage van 0% van toepassing. Een bijdragepercentage van 0% is eveneens van toepassing bij de kleinebanenregeling. 4.2 Bij samenloop van loon van verschillende inhoudingsplichtigen kunnen voor de werknemer (gezien het maximale bijdrageloon) bovenmatige afdrachten van de inkomensafhankelijke bijdrage Zvw aan de Belastingdienst ontstaan. Na afloop van het kalenderjaar wordt deze van een werknemer teveel geheven inkomensafhankelijke bijdrage Zvw automatisch door de Belastingdienst volgens de systematiek van de evenredige bijdrageverdeling aan de inhoudingsplichtige en/of de werknemer teruggegeven. Uitgangspunt bij de berekening van de teruggave(n) is een evenredige bijdrageverdeling aan de hand van het gerealiseerde bijdrageloon. Hierbij wordt de teveel geheven inkomensafhankelijke bijdrage Zvw echter wel zo veel mogelijk toegerekend aan het bijdrageloon waarvoor de werknemer geen recht had op een vergoeding van de inhoudingsplichtige. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 4

5 Hoofdstuk 5 Loonkostensubsidies 5.1 Is afhankelijk van de soort afdrachtvermindering omdat niet altijd loon vereist is voor het kunnen toepassen van een afdrachtvermindering (zoals bij bepaalde vormen van de afdrachtvermindering onderwijs). Waar het loonbegrip wel relevant kan zijn voor de afdrachtvermindering, blijven beloningen die in de regel slechts eenmaal of eenmaal per jaar worden toegekend (vakantiegeld, tantièmes, gratificaties, nabetalingen en dergelijke), (in beginsel) overwerkloon, loon in de vorm van vakantiebonnen, loon uit vroegere dienstbetrekking (met uitzondering van loon dat bij ziekte wordt doorbetaald) en eindheffingsloon in de zin van de Wet LB buiten aanmerking. 5.2 Alleen inhoudingsplichtigen kunnen in aanmerking komen voor afdrachtverminderingen ter zake van in hun onderneming werkzame personen (veelal werknemers) waarvoor wordt voldaan aan de eisen voor de betreffende afdrachtvermindering. 5.3 De werknemer zelf merkt in zijn loonberekening niets van de toegepaste afdrachtvermindering. Het is dus alleen een voordeel (zgn. subsidie) voor de werkgever. 5.4 Het totaalbedrag aan afdrachtverminderingen mag niet hoger zijn dan het bedrag dat in een bepaald tijdvak aan loonheffing moet worden afgedragen. 5.5 Agentschap NL beoordeelt of er sprake is van speur- en ontwikkelingswerk. Het bureau geeft hiervoor een S&O-verklaring af. 5.6 De doelstelling van de afdrachtvermindering zeevaart is om de loonkosten van de Nederlandse zeescheepvaart te verlagen. 5.7 De premiekortingsregeling voor oudere werknemers (is van toepassing voor maximaal 3 jaar vanaf de aanvang van de dienstbetrekking bij het in dienst nemen van minimaal 50-jarige uitkeringsgerechtigden werkloosheid, arbeidsongeschiktheid of bijstand en bepaalde uitkeringsgerechtigden Anw en bij het in dienst hebben van minimaal 62-jarige werknemers) en de premiekortingsregeling voor arbeidsgehandicapte werknemers (is van toepassing voor maximaal 3 jaar vanaf de aanvang van de dienstbetrekking bij het in dienst nemen van werknemers die op de dag van aanvang van de dienstbetrekking tot de hiervoor kwalificerende werknemerspopulatie met structurele functionele beperkingen behoren en is eveneens gedurende maximaal één jaar van toepassing vanaf de start van een gehele of gedeeltelijke hervatting van de eigen arbeid of bekleding van een andere functie bij dezelfde werkgever bij het in dienst houden van een werknemer met recht op een uitkering WIA op de dag van herplaatsing). 5.8 Van toepassing kunnen zijn: de premievrijstellingsregeling voor oudere werknemers: deze vrijstelling van de basispremie WAO/WIA blijft van toepassing voor werknemers die reeds ten minste in 2008 tot de werkgever in dienstbetrekking stonden en op 1 januari 2008 ten minste 54½ jaar oud waren voor de resterende duur van het dienstverband en tevens maximaal totdat deze werknemers 62 jaar worden); de premievrijstellingsregeling marginale arbeid: deze vrijstelling van alle premies werknemersverzekeringen wordt op aanvraag van de werkgever door de inspecteur bij beschikking onder aanvullende voorwaarden verleend voor marginale dienstbetrekkingen van maximaal 6 weken met uitkeringsgerechtigden; en de kleinebanenregeling: Deze premievrijstelling is voor alle werknemersverzekeringen van toepassing op kleine banen van jongeren. Van een kleine baan is hierbij sprake indien de werknemer (op het genietingstijdstip van het loon) jonger is dan 23 jaar en het (herleide) tijdvakloon per maand lager dan 275 (voor jonger dan 18-jarigen), 325 (18-jarigen), 375 (19-jarigen), 425 (20- jarigen), 500 (21-jarigen) en 600 (22-jarigen). Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 5

6 Hoofdstuk 6 Naheffing en aansprakelijkheid 6.1 Uitgangspunt bij het constateren van onjuistheden en onvolledigheden in de aangifte loonheffingen is het indienen van correctieberichten (al dan niet naar aanleiding van een door de inspecteur opgelegde correctieverplichting). 6.2 Correctieberichten over het lopende aangiftejaar worden toegevoegd aan de eerstvolgende of daaropvolgende aangifte loonheffingen van dat aangiftejaar en de eventuele heffingsbelangen van deze correctieberichten worden gesaldeerd met het heffingsbelang van de aangifte loonheffingen waaraan de correctieberichten zijn toegevoegd. Correctieberichten over een verstreken aangiftejaar worden afzonderlijk ingediend en de eventuele heffingsbelangen van deze correctieberichten worden hersteld door het opleggen van een naheffingsaanslag (of een teruggaaf). 6.3 Brutering kan worden omschreven als het corrigeren van het genoten loon zodat hierbij rekening is gehouden met het voordeel van het door de inhoudingsplichtige voor zijn rekening nemen van op de werknemer verhaalbare loonheffingen. 6.4 De loonheffing is een eindheffing indien er in de aanslagsfeer Inkomstenbelasting terecht geen aanslag wordt opgelegd. De loonheffing is tevens een eindheffing in de inhoudingsfeer ten laste van de inhoudingsplichtige in een aantal limitatief benoemde gevallen van verplichte en facultatieve eindheffingsbestanddelen. 6.5 Voor de eindheffing kennen we: het (gebruteerde) tabeltarief; het enkelvoudige tarief; vaste tarieven en een vast bedrag. 6.6 Eindheffing moet worden toegepast over het aangewezen loon met een bestemmingskarakter (enkelvoudig tarief), over spaarloon (vast tarief van 25%) en over aangewezen publiekrechtelijke uitkeringen (tabeltarief). 6.7 Eindheffing mag worden toegepast over aangewezen moeilijk individualiseerbaar loon (tabeltarief), over bij beschikking aangewezen loonbestanddelen wegens knelpunten van tijdelijke aard (tabeltarief), over (overige) bovenmatige onkostenvergoedingen en loon in natura voor zover niet meer bedragende dan 200 per maand (tabeltarief), over het zogenoemde geschenkenloon (vast tarief van 20%) en over bepaalde relatievoordelen (45% of 75%). Ook bij naheffingsloon kan sprake zijn van eindheffing. 6.8 De Invorderingswet De anti-misbruikbepalingen in het kader van de loonheffingen zijn de bepalingen inzake de bestuurdersaansprakelijkheid, de keten- en opdrachtgeversaansprakelijkheid en de inlenersaansprakelijkheid Een wettelijke vrijwaring van aansprakelijkheid bij onderaanneming van werk en inlening van arbeidskrachten kan worden verkregen door storting op de G-rekening van de onderaannemer of uitlener, mits tevens wordt voldaan aan de hierbij in acht te nemen administratieve voorwaarden en voor zover men niet wist of redelijkerwijs moest vermoeden, dat de primaire betalingsschuldige in gebreke zou blijven het op de G-rekening gestorte bedrag aan te wenden voor de betaling van de loonheffingen. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 6

7 Hoofdstuk 7 Algemene Ouderdomswet 7.1 De Algemene Ouderdomswet (AOW) heeft tot doel de bevolking van Nederland een verzekering te bieden tegen de financiële gevolgen van ouderdom. De lasten daarvan worden gedragen door vrijwel het gehele actieve deel van de bevolking. 7.2 Recht op pensioen hebben zij die 65 jaar of ouder zijn en krachtens de AOW verzekerd zijn geweest. 7.3 Als de gerechtigde al dan niet gehuwd samenwoont en de partner is nog geen 65 jaar, dan kan de gerechtigde naast zijn pensioen een toeslag van maximaal 50% krijgen. Op de partnertoeslag wordt gekort als de partner een of meer jaren niet verzekerd is geweest. Inkomsten van de partner (loon, winst of een uitkering) worden geheel of voor een deel van de toeslag afgetrokken. 7.4 Voor ieder jaar waarin de gerechtigde niet verzekerd is geweest, vindt 2% korting op het pensioen of toeslag plaats. Voorts vindt korting plaats indien de verzekerde nalatig is geweest de verschuldigde premie te betalen. 7.5 Het kortingspercentage is 2 voor ieder jaar dat de betrokkene onverzekerd is geweest, c.q. schuldig nalatig is geweest. 7.6 Het pensioen gaat in met ingang van de eerste dag van de maand waarin de verzekerde 65 jaar wordt. 7.7 Toekenning met terugwerkende kracht is mogelijk tot een jaar voor de eerste dag van de maand waarin de aanvraag werd ingediend. 7.8 Beperkte registratie betekent dat iedereen registreren weinig zin heeft, omdat ingezetenen reeds ingeschreven staan in de bevolkingsregisters van de gemeenten. Selectief worden geregistreerd: zij die zich vestigden in Nederland; alle zeevarenden; ingezetenen in dienst van een buitenlandse werkgever, voor zover voor sociale wetgeving verzekerd; zij die naar het buitenland zijn vertrokken; verlofgangers; schuldig nalatigen. Hoofdstuk 8 Algemene nabestaandenwet 8.1 Het doel van de Anw is aan nabestaanden (ook ongehuwden) van een verzekerde en aan volle wezen, van wie niet mag worden verwacht dat zij in hun onderhoud voorzien, een uitkering te verstrekken. 8.2 Verzekerd zijn ingezetenen en daarmee gelijkgestelden. 8.3 Recht op een weduwenuitkering ontstaat als zij: ongehuwde kinderen jonger dan 18 jaar verzorgen die niet tot het huishouden van een ander behoren; of 45% of meer arbeidsongeschikt zijn, mits de arbeidsongeschiktheid nog ten minste drie maanden zal voortduren; of voor 1950 geboren zijn. 8.4 Recht op een wezenuitkering heeft een kind dat door overlijden van een verzekerde ouderloos is geworden, zolang het de leeftijd van 18 jaar nog niet heeft bereikt. Voor studerende, arbeidsongeschikte en huishoudkinderen geldt een uitzondering. 8.5 De Anw-uitkering wordt beëindigd met ingang van de eerste dag van de maand waarin de uitkeringsgerechtigde 65 jaar wordt. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 7

8 Ook eindigt het recht op de Anw-uitkering zodra een nabestaande een gezamenlijke huishouding gaat vormen met een andere partner. Hoofdstuk 9 Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten 9.1 Het doel van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) is de gehele bevolking te verzekeren tegen het risico van de zware lasten die ernstige langdurige ziekten met zich meebrengen. Het gaat om risico s die niet via de Zvw en aanvullende verzekeringen gedekt zijn. Daarnaast wordt via de AWBZ ook preventieve zorg betaald. 9.2 Verzekerd zijn alle ingezetenen en daarmee gelijkgestelden. 9.3 Een persoonsgebonden budget (pgb) is een door het zorgkantoor toegewezen bedrag waarmee zorg of begeleiding kan worden ingekocht. De gerechtigde kan zo zelf kiezen van wie hij de hulp wil en wanneer. Zorg kan bij een zorginstelling worden ingekocht, maar ook bij een particuliere dienstverlener, buren, familie of vrienden. Ook kan bij meerdere zorgverleners verschillende zorg worden ingekocht. Verzekerden die op kosten van de AWBZ in ziekenhuizen, verpleeghuizen, verzorgingshuizen, revalidatie-instellingen, gezinsvervangende tehuizen e.d. verblijven, zijn een eigen bijdrage in de kosten verschuldigd. 9.4 De AWBZ wordt uitgevoerd door de zorgverzekeraars. Hoofdstuk 10 Algemene Kinderbijslagwet 10.1 Het doel van de AKW is om, onder de daarvoor gestelde voorwaarden, kinderbijslag te verstrekken vanaf het eerste kind aan ingezetenen en daarmee gelijkgestelden Eigen kinderen zijn niet alleen wettige kinderen van de verzekerde, maar ook kinderen die door het huwelijk worden gewettigd en erkende natuurlijke kinderen Aangehuwde kinderen of stiefkinderen zijn de kinderen die een van beide partners of allebei de partners uit een vorig huwelijk inbrengen Pleegkinderen zijn kinderen die als een eigen kind worden onderhouden en opgevoed Voor het bepalen van de mate van onderhoud stelt de wet vast dat beide ouders het kind niet alleen verzorgen, maar ook onderhouden. Het inkomen van een kind boven de 16 jaar is bepalend. Heeft het kind geen inkomen, dan wordt er zonder meer van uitgegaan dat de ouders het kind onderhouden. Heeft het kind wel inkomen, dan bestaat mogelijk in voorkomende situaties nog recht op enkelvoudige of meervoudige kinderbijslag Zowel degene die het kind onderhoudt als degene die het kind verzorgt, heeft recht op kinderbijslag. Als twee personen met een gezamenlijke huishouding allebei recht hebben, moeten zij zelf een van hen aanwijzen, anders doet de SVB dit. De eerste aanvrager heeft voorrang. Het recht van degene die het kind na een scheiding verzorgt gaat echter in alle gevallen voor. Meestal is dat de moeder Het recht op kinderbijslag wordt per kwartaal vastgesteld. De toestand op de eerste dag van het kwartaal is daarbij bepalend. Deze dag noemt men de peildatum. Voor wat betreft de onderhoudskosten en de mate waarin het kind wordt onderhouden is niet de situatie op de eerste dag van het kwartaal bepalend, maar er wordt rekening gehouden met de onderhoudskosten en de mate van onderhoud in het gehele kwartaal De kinderbijslag moet worden aangevraagd bij de vestiging van de Sociale Verzekeringsbank binnen het gebied waar de aanvrager woont. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 8

9 10.9 Het kindgebonden budget is een tegemoetkoming van de overheid in de kosten van gezinnen tot een bepaald inkomen. Afhankelijk van het inkomen kunnen ouders van kinderen tot 18 jaar in aanmerking komen. Ook het aantal kinderen jonger dan 18 jaar telt mee. Hoe meer kinderen, hoe hoger het kindgebonden budget kan zijn. Hoofdstuk 11 Dagloon werknemersverzekeringen 11.1 Dagloon is het gemiddelde loon per dag dat iemand in het jaar voorafgaande aan de ziekte of werkloosheid heeft verdiend De dagloonsystematiek kent de volgende uitgangspunten: Er geldt één dagloonbesluit voor de wetten ZW, WW en WAO/WIA. De loongegevens die nodig zijn voor de premieheffing, moeten bruikbaar zijn voor de dagloonvaststelling. De referteperiode voor de dagloonberekening is gesteld op een jaar. Hierbij wordt afgestemd op de voor werkgevers gebruikelijke loontijdvakken. Van de referteperiode van een jaar wordt slechts in een beperkt aantal gevallen afgeweken. Toeslagen op de Toeslagenwet en door de werkgever verstrekte aanvullingen op uitkeringen bij een bestaande dienstbetrekking behoren wel tot het loon voor de premies werknemersverzekeringen, maar niet tot het uitkeringsloon. Deze uitzonderingen zijn opgenomen om dubbeltellingen als gevolg van de dagloonsystematiek te voorkomen De polisadministratie is een centrale administratie die door het UWV wordt voorzien van informatie omtrent inkomsten- en uitkeringsverhoudingen. Hoofdstuk 12 Ziektewet 12.1 De ZW verleent werknemers die ten gevolge van ziekte, ongeval of gebreken arbeidsongeschikt zijn, een uitkering. Tenminste als hun werkgever niet verplicht is tot loondoorbetaling. Dit ongeacht de hoogte van het genoten loon Bij arbeidsongeschiktheid is volgens de Ziektewet sprake van een procesmatig, dynamisch karakter. Er ontstaat een klacht, die verergert of vermindert In de wet is daarom bepaald dat gebrek gelijkgesteld is met ziekte. Dat geldt ook voor zwangerschap en bevalling De verzekering vangt aan om uur op de dag waarop de dienstbetrekking begint. Het maakt daarbij niet uit of dat een zaterdag, zondag of feestdag is. Als een werknemer zonder onderbreking overstapt van de ene naar een andere betrekking, is er geen sprake van een nieuwe verzekering De werkgever is verplicht zijn (overigens voor de Ziektewet verzekerde) werknemers, die krachtens een arbeidsovereenkomst werkzaam zijn, gedurende maximaal 104 weken ten minste 70% van het loon, doch ten minste het voor hen geldende minimumloon, door te betalen. Zolang de werkgever een loondoorbetalingsverplichting heeft, is de werknemer uitgesloten van het recht op ziekengeld. Een aantal categorieën verzekerden kan echter wel aanspraak op ziekengeld van het UWV maken. De ZW fungeert hier als sociaal vangnet. Het betreft dan werknemers die geen recht op loondoorbetaling van een werkgever hebben, omdat zij niet geacht worden in loondienst te zijn en werknemers die geen werkgever hebben De periode van maximaal 104 weken dat de werkgever bij ziekte van zijn werkgevers ten minste 70% van het loon, doch ten minste het voor hen geldende minimumloon, door moet betalen noemt men de eigenrisicotermijn. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 9

10 12.7 De zwangerschaps- en bevallingsuitkering is geregeld in de Wet Arbeid en Zorg (WAZO). Arbeidsongeschiktheid rechtstreeks ten gevolge van zwangerschap en arbeidsongeschiktheid ten gevolge van de zwangerschap/bevalling zelf is in de ZW geregeld De casemanager (dat kan de werkgever zijn, maar ook bijvoorbeeld iemand van de arbodienst of van een re-integratiebedrijf) houdt overzicht over alle lopende afspraken en acties binnen het re-integratieplan, bewaakt dat de gemaakte afspraken worden nagekomen en ziet erop toe dat de verschillende partijen goed samenwerken Vanaf het moment dat de werknemer zich ziek meldt, start de werkgever met het aanleggen van een re-integratiedossier. In dit dossier komen alle handelingen, zoals de afspraken en de schriftelijke stukken die betrekking hebben op de ziekte. Ook het plan van aanpak en de eventuele bijstellingen daarop komen in het dossier. Het reintegratieverslag wordt door de werkgever samen met de werknemer opgesteld. Het verslag is eigenlijk een samenvatting van het re-integratiedossier en moet door de werknemer voor een WAO-uitkering aan het UWV worden verstrekt. Na ongeveer een jaar ziekte (46 tot 52 weken) evalueert de werkgever samen met de werknemer hoe het afgelopen jaar is verlopen. Dat heet de eerstejaarsevaluatie. Samen stellen ze het re-integratietarget voor het tweede ziektejaar vast en bepalen op welke wijze dit zal geschieden. Zo nodig moet het plan van aanpak bijgesteld worden. De werkgever maakt een schriftelijk verslag van deze evaluatie. Dit verslag (eerstejaarsevaluatie) moet worden meegestuurd als de werknemer nog eens negen maanden later een WIA-uitkering aanvraagt Indien een verzekerde werknemer overlijdt tijdens een ziekteperiode waarin de werkgever tot loondoorbetaling verplicht is, ontstaat recht op een overlijdensuitkering van 100% van het loon over de maand, ingaande daags na overlijden. De werkgever dient deze uitkering te betalen. Heeft de werkgever geen loondoorbetalingsverplichting, dan wordt op grond van de ZW een overlijdensuitkering uitbetaald. Deze gaat in daags na overlijden en bedraagt 100% van het dagloon gedurende één maand. Deze uitkering wordt premie- en belastingvrij betaalbaar gesteld. Eventueel reeds uitbetaalde ZW-uitkering wordt met deze overlijdensuitkering verrekend De Ziektewet keert voor degenen die onder de vangnetconstructie vallen uit naar 70% van het dagloon. De overlijdensuitkering bedraagt 100% van het dagloon. De uitkering wordt per week betaalbaar gesteld. In het Burgerlijk Wetboek is vastgelegd, dat de werkgever gedurende 104 weken van arbeidsongeschiktheid verplicht is minimaal 70% van het loon door te betalen. Er mag gedurende deze periode echter nooit minder worden betaald dan het voor de werknemer geldende minimumloon. Voor mensen die onder de vangnetconstructie vallen, is aanvulling tot het geldende minimumloon mogelijk via de Toeslagenwet. Indien een cao echter van voornoemde bepalingen in het Burgerlijk Wetboek afwijkt, moet tijdens ziekte toch het cao-loon worden doorbetaald. Het tweede ziektejaar mag de uitkering niet hoger zijn dan 70% van het loon. Bovendien hoeft de werkgever in het tweede jaar niet ten minste 100% van het minimumloon te betalen Werkgevers kunnen zelf verantwoordelijk worden voor de betaling van de ZWuitkering aan een bepaalde groep vangnetgevallen, waarvoor anders het UWV de uitkering betaalt. Dit bijvoorbeeld voor oproepkrachten en werknemers van wie het tijdelijke arbeidscontract tijdens ziekte afloopt. De eigenrisicodragers zijn daarnaast verantwoordelijk voor de verzuimbegeleiding en re-integratie van deze categorie werknemers. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 10

11 Hoofdstuk 13 Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen 13.1 De WIA kent twee soorten uitkering: 1 een uitkering voor mensen die helemaal niet meer kunnen werken, de Regeling Inkomensvoorziening volledig arbeidsongeschikten (IVA) en 2 een uitkering voor mensen die (meteen of op termijn) nog gedeeltelijk kunnen werken, de Werkhervattingsregeling gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) Werknemers en ambtenaren onder de 65 jaar zijn verzekerd voor de WIA. Onder werknemer wordt in het kader van de WIA verstaan: de werknemer in de zin van de Ziektewet De uitkering moet door de arbeidsongeschikte werknemer zelf worden aangevraagd bij het UWV. De aanvraag moet 13 weken (week 91) voor het einde van de wachttijd binnen zijn bij het UWV Indien de re-integratie-inspanningen van de verzekerde en zijn werkgever niet voldoende zijn, kan het UWV de werkgever verplichten om het loon langer door te betalen. De periode wordt met minimaal vier maanden en maximaal een jaar verlengd. De WIA-aanvraag wordt in de tussentijd afgewezen. Is de verzekerde na de verlengde loonbetalingsperiode nog niet volledig aan het werk, dan kan hij een nieuwe aanvraag indienen. Dit dient weer 13 weken voor afloop van de periode te geschieden. Indien het UWV van mening is dat de verzekerde zelf niet genoeg heeft gedaan om aan het werk te blijven of te komen, dan kan de uitkering geheel of gedeeltelijk worden geweigerd. Deze weigering kan tijdelijk, maar ook blijvend zijn. Indien de aanvraag te laat wordt ingediend, dan kan het UWV een maatregel opleggen De WIA heeft als doel verzekerden die arbeidsongeschikt worden toch zo veel mogelijk aan het werk te houden (werk boven uitkering) en daarmee het beroep op een uitkering terug te dringen. Naast het zo veel mogelijk aan het werk houden van arbeidsongeschikten beoogt de WIA een inkomensbescherming te bieden aan werknemers die, ongeacht de oorzaak, volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn geworden Volledig en duurzaam arbeidsongeschikt: de verzekerde wordt volledig en duurzaam arbeidsongeschikt geacht als hij ten gevolge van rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolgen van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling duurzaam slechts in staat is om met arbeid ten hoogste 20% van het maatmanloon per uur te verdienen. Er is sprake van duurzame arbeidsongeschiktheid als: - er een duurzaam verlies is van mogelijkheden tot functioneren en - er een medische en arbeidskundige situatie bestaat, waarbij op lange termijn (binnen vijf jaar) een geringe kans op herstel te verwachten is. Gedeeltelijk arbeidsgeschikt: de verzekerde wordt gedeeltelijk arbeidsgeschikt geacht als hij ten gevolge van rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolgen van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling met arbeid ten hoogste 65% van het maatmanloon per uur kan verdienen en niet volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is Binnen de WIA kunnen de volgende uitkeringsrechten worden onderscheiden 1 IVA-recht = Inkomensverzekering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten: een verzekerde heeft recht op een IVA-uitkering indien hij volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is. Een volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid kan zowel op medische als op arbeidsdeskundige gronden vastgesteld worden. 2 WGA-recht = Uitkering in verband met werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten: bij gedeeltelijke arbeidsgeschiktheid ontstaat recht op een WGAuitkering. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 11

12 13.8 Verlenging wachttijd: de werknemer kan met zijn werkgever afspreken dat deze het loon langer doorbetaalt. De wachttijd wordt dan als het ware verlengd. Dit is vooral handig als verwacht wordt dat de werknemer binnen afzienbare tijd weer helemaal aan het werk zal gaan. De werkgever laat samen met de werkgever aan het UWV weten hoeveel langer de werkgever het loon doorbetaalt (minimaal 13 weken). Ook het UWV kan de wachttijd verlengen. Dat is het geval als het UWV van mening is dat de werkgever zich niet genoeg voor de re-integratie van de werknemer heeft ingespannen. Indien de werkgever de arbeidsongeschikte werknemer te laat heeft ziek gemeld bij het UWV, wordt de wachttijd verlengd met het aantal dagen dat de werkgever de melding te laat heeft gedaan. Inkorting wachttijd: de wachttijd voor de WIA is normaal 104 weken. Indien al snel duidelijk wordt dat de werknemer volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is, dan kan de WIA-uitkering eerder worden aangevraagd. Daarbij moet om een kortere wachttijd worden verzocht. Gaat het UWV met de verkorting akkoord, dan kan de uitkering al na minimaal 13 weken en maximaal 78 weken (anderhalf jaar) ziekte ingaan. De werkgever moet wel twee jaar lang het loon doorbetalen, maar mag de WIA-uitkering daarvan aftrekken. De wachttijd duurt echter na de aanvraag om verkorting nog minimaal 10 weken Uitsluitingsgronden zorgen ervoor dat geen recht ontstaat op een WIA-uitkering of dat een lopende uitkering wordt beëindigd, hoewel er toch sprake is van arbeidsongeschiktheid. Dat komt doordat er dan een uitsluitingsgrond van toepassing is. Het recht op een WIA-uitkering gaat niet in of vervalt onder andere: tijdens de vrijwillig verlengde loondoorbetaling van de werkgever; indien de verzekerde reeds arbeidsongeschikt is bij aanvang van de verzekering of de arbeidsongeschiktheid binnen een halfjaar is te verwachten; indien er WAO-recht bestaat; bij detentie van verzekerde; als de verzekerde de leeftijd van 65 jaar bereikt; als de verzekerde overlijdt De verzekerde heeft recht op een IVA-uitkering als hij aan de volgende voorwaarden voldoet: De verzekerde heeft de wachttijd doorlopen. De verzekerde is volledig en duurzaam arbeidsongeschikt. Er is geen sprake van een uitsluitingsgrond. Verzekerden die volgens de verzekeringsarts en arbeidsdeskundige 20% of minder restverdiencapaciteit hebben en gezien de prognose in de toekomst een geringe kans hebben om weer arbeidsgeschikt te worden, hebben recht op een IVA-uitkering. Deze toestand is dus van blijvende aard en er is dus sprake van het einde van het arbeidzaam leven De hoogte van de IVA-uitkering bedraagt 75% van het maandloon. Dit maandloon wordt afgeleid van het loon dat verzekerde van zijn werkgever(s) ontving, voordat hij arbeidsongeschikt werd. Dit loon wordt eerst omgezet in een dagloon en vervolgens berekend naar een maandloon. Hiervan wordt 75% betaald. De IVA-uitkering duurt tot de eerste dag van de maand waarin de verzekerde 65 jaar wordt. Wanneer niet meer aan de voorwaarden wordt voldaan, eindigt de uitkering eerder De verzekerde heeft recht op een WGA-uitkering als hij aan de volgende voorwaarden voldoet: De verzekerde heeft de wachttijd doorlopen. De verzekerde is gedeeltelijk arbeidsgeschikt, of volledig maar niet duurzaam arbeidsongeschikt. Er is geen sprake van een uitsluitingsgrond. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 12

13 De WGA is bedoeld voor verzekerden waarvan wordt verondersteld dat ze deels werkzaam (kunnen) zijn. Zij zijn gedeeltelijk, of tijdelijk volledig arbeidsongeschikt. De nadruk ligt op re-integratie in het arbeidsproces en niet op het (langere tijd) krijgen van uitkering De WGA kent de volgende uitkeringen: 1 loongerelateerde uitkering (LGU); 2 loonaanvullingsuitkering (LAU); 3 vervolguitkering (VVU) De verzekerde werkt niet: de berekening van de hoogte van de loongerelateerde uitkering (LGU) geschiedt op dezelfde wijze als die van de IVA-uitkering. De verzekerde werkt: in veel gevallen zal een verzekerde arbeid verrichten en daardoor verdiensten hebben. Van deze maandverdiensten wordt 70% gekort op de maanduitkering. Duur van de loongerelateerde uitkering: bij invoering van de WIA wilde de regering de duur van de LGU laten afhangen van het arbeidsverleden. Omdat het UWV daartoe een nieuw ondersteunend ICT-systeem moest ontwikkelen, kon dit element van de wet eerst per l januari 2008 worden uitgevoerd Hoogte van de loonaanvullingsuitkering: De hoogte van de loonaanvullingsuitkering (LAU) is afhankelijk van bepaalde situaties: 1 a de verzekerde behoeft niet te voldoen aan de inkomenseis (is volledig arbeidsongeschikt maar niet duurzaam); b de verzekerde verdient 100% of meer van zijn resterende verdiencapaciteit (RVC); of 2 verzekerde verdient ten minste 50% van zijn RVC. Duur van de loonaanvullingsuitkering: De LAU duurt in principe tot de eerste dag van de maand waarin de verzekerde 65 jaar wordt. Wanneer niet meer aan de voorwaarden wordt voldaan, eindigt de uitkering eerder. Dit is het geval wanneer de verzekerde bijvoorbeeld niet meer aan de inkomenseis voldoet of omdat er een uitsluitingsgrond van toepassing wordt Hoogte van de vervolguitkering: afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid is het uitkeringspercentage tussen de 28% en 50,75%. Dit percentage wordt genomen van het minimumloon of van het eigen dagloon, indien dit dagloon lager is dan het minimumloon. Duur van de vervolguitkering: de vervolguitkering duurt in principe tot de eerste dag van de maand waarin de verzekerde 65 jaar wordt. Wanneer niet meer aan de voorwaarden wordt voldaan, eindigt de uitkering eerder. Dit is het geval wanneer er een uitsluitingsgrond van toepassing wordt of één van de redenen tot eindigen van het recht IVA-uitkering: tijdens samenloop van IVA-uitkering en inkomsten uit arbeid wordt 70% van de inkomsten gekort. WGA/LGU: ook hier wordt van de inkomsten 70% op de uitkering in mindering gebracht. Dit volgens de formule 70% van (maandloon minus verdiensten) = WGA/LGU. WGA/LAU: hierbij kunnen zich twee mogelijkheden voor doen: 1 De verzekerde verdient per maand minimaal het bedrag van zijn resterende verdiencapaciteit (RVC). De hoogte van de LAU is in deze situatie gelijk aan de LGU: 70% van (maandloon minus verdiensten) = WGA/LAU. 2 De verzekerde verdient per maand minimaal 50% van zijn RVC, maar minder dan zijn RVC. In dit geval worden niet de verdiensten maar de RVC op de maanduitkering in mindering gebracht. 70% van (maandloon minus RVC) = LAU. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 13

14 WGA/VVU: de verzekerde die recht heeft op een VVU, ontvangt een uitkeringspercentage. Dat percentage is afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid en is gebaseerd op een arbeidskundig onderzoek. De VVU is afhankelijk van de mate van arbeidsongeschiktheid (en het daarvan afgeleide uitkeringspercentage) en van het minimumloon (of eigen maandloon als dit lager is dan het minimumloon). Uitkeringspercentage minimumloon = VVU Het kan zijn dat een (ex) werknemer op het moment van ziek worden niet meer verzekerd is voor de WIA. Onder bepaalde voorwaarden kan dan toch nog recht op een WIA-uitkering ontstaan. Men noemt dat de 'nawerking' van de verzekering. Deze regeling komt overeen met die van de ZW. Er geldt echter een uitzondering voor WIA en WAO bij beroepsziekten. Indien de arbeidsongeschiktheid door bepaalde beroepsziekten ontstaat, dan kan nog jaren na afloop van de verzekering aanspraak worden gemaakt op een WAO/WIA-uitkering. De ziekte moet wel zijn veroorzaakt door werk waarvoor de (ex)verzekerde WAO- of WIA-verzekerd was Een geëindigde verplichte WIA-verzekering kan onder bepaalde voorwaarden vrijwillig worden voortgezet. Men moet zich daartoe binnen vier weken na het einde van de verplichte verzekering aanmelden voor de vrijwillige WIA. Het UWV is vervolgens verplicht om dit zonder medische keuring te accepteren. De aspirant vrijwillig verzekerde kan het verzekerde bedrag (loon) tot op zekere hoogte zelf bepalen, maar het kan nooit meer zijn dan het tot dan toe geldende gemiddelde inkomen per dag en ook niet meer dan het maximum (premie)dagloon van 186,65 (2010) per dag De verplichtingen die gelden voor de verzekerden, zijn onder te verdelen in: Verplichtingen van orde: deze zijn erop gericht om het uitvoeringsproces zo goed en zo soepel mogelijk te laten verlopen. Voor de verzekerde geldt een informatieplicht, hij moet medewerking verlenen aan controle, de controlevoorschriften van het UWV in acht nemen, enz. Verplichtingen voor risicobeperking: deze verplichtingen zijn erop gericht om reintegratie in het arbeidsproces te bevorderen en de uitkering niet langer te laten duren dan strikt noodzakelijk is. Denk daarbij aan plichten ter voorkoming van ontstaan en bestaan van recht op uitkering, plichten gericht op vergroten van de mogelijkheden tot het verrichten van arbeid en plichten gericht op inschakeling in het arbeidsproces. Hoofdstuk 14 Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering 14.1 De WAO geeft langdurig arbeidsongeschikten een uitkering. Dat gebeurt nadat ze 52 weken arbeidsongeschikt zijn geweest. Die 52 weken noemt men de wachttijd. De wachttijd is gelijk aan de eigenrisicotermijn van de ZW Van arbeidsongeschiktheid is volgens de WAO sprake wanneer een werknemer ten gevolge van een objectief medisch vast te stellen ziekte of gebrek niet in staat is met hem passende arbeid een bedrag te verdienen, dat gewoonlijk door een soortgelijk gezond persoon (de maatman) met arbeid wordt verdiend. Het inkomen dat de maatman kan verdienen, wordt het maatmaninkomen genoemd. Er moet sprake zijn van een ziekte of gebrek en er moet een duidelijk aanwijsbare relatie zijn tussen de ziekte en/of het gebrek en de uitval uit het arbeidsproces. Zwangerschap en bevalling worden met ziekte gelijkgesteld De WAO is een werknemersverzekering. De werknemer is dus in principe verzekerd. De verzekering vangt dus aan op het moment dat het werknemerschap ontstaat De verzekering voor de WAO eindigt (met uitzondering van nawerking) zodra het werknemerschap of de uitkering krachtens één van de werknemersverzekeringen ophoudt. Er is een leeftijdsgrens. De verzekerde van 65 jaar of ouder heeft geen recht meer op uitkering. Er geldt geen minimumleeftijd. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 14

15 14.5 De hoogte van de loongerelateerde uitkering bedraagt (maximaal) 75% van het laatstverdiende (dag)loon met een maximum (per 1 januari 2010) van 186,65 per dag. De vervolguitkering bestaat in geval van volledige arbeidsongeschiktheid uit 70% van het vervolgdagloon De uitkering WAO bestaat in principe uit twee opeenvolgende uitkeringen: 1 De loongerelateerde of loondervingsuitkering. Deze is gebaseerd op het dagloon. De duur van de loondervingsperiode is afhankelijk van iemands leeftijd bij het in aanmerking komen voor een WAO-uitkering. 2 Aansluitend op de loondervingsuitkering heeft een verzekerde recht op een vervolguitkering, wanneer er nog steeds sprake is van arbeidsongeschiktheid. Deze uitkering kan doorlopen tot het 65e jaar en is gebaseerd op het vervolgdagloon. Uitkeringsgerechtigden die jonger zijn dan 33 jaar op het moment dat zij voor een WAO-uitkering in aanmerking komen, hebben geen recht op een loondervingsuitkering (WAO-uitkering eerste periode). Zij komen direct voor een vervolguitkering in aanmerking. Hoofdstuk 15 Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten 15.1 Binnen de Wajong onderscheidt men arbeidsondersteuning en inkomensondersteuning: Arbeidsondersteuning Arbeidsondersteuning omvat onder andere: begeleiding en ondersteuning bij het vinden van werk; scholing of studie; een re-integratietraject; een jobcoach; vervoersvoorzieningen; werkplekaanpassing; ondersteuning bij het starten van een eigen bedrijf, of een concreet werkaanbod door het UWV. Inkomensondersteuning Voor wie als gevolg van zijn ziekte volledig en duurzaam niet (meer) in staat is om te werken, staat inkomensbescherming voorop. Jongeren die om medische of arbeidskundige redenen geen enkel perspectief hebben op een gewone baan, ook niet met ondersteuning, blijven recht hebben op een ongewijzigde oude Wajong-uitkering (75% van het wettelijk minimumloon) De nieuwe wet onderscheidt twee fasen: 1 de werkregeling jonggehandicapten; deze werkregeling, de eerste fase, geldt voor jongeren die wel perspectief hebben. Bij deze jongeren wordt gekeken wat zij kunnen (ontwikkelen) en hoe dit gerealiseerd kan worden; 2 de definitieve beoordeling: de tweede fase vangt aan op 27-jarige leeftijd. De arbeids(on)geschiktheid van de jonggehandicapte wordt dan definitief beoordeeld. Er wordt vastgesteld wat de jonggehandicapte ondanks zijn handicap nog kan verdienen (resterende verdiencapaciteit), al dan niet met arbeidsondersteuning Het doel van de wet is om te zorgen dat iedere jonggehandicapte die kan werken hier de kansen voor krijgt Recht op Wajong heeft degene die: op zijn 17e verjaardag een langdurige ziekte of handicap had; vóór zijn 30e verjaardag een langdurige ziekte kreeg en in het jaar daarvoor minimaal 6 maanden een opleiding volgde; in Nederland woont; meer dan 52 weken aaneengesloten (gedeeltelijk) door een langdurige ziekte of een handicap arbeidsongeschikt is; Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 15

16 zelf geen volledig inkomen kan verdienen Binnen de Wajong kunnen de volgende groepen worden onderscheiden: 1 de jonggehandicapte kan (en wil) werken; 2 de jonggehandicapte gaat naar school of studeert; 3 de jonggehandicapte kan nu nog niet werken, maar later wel; 4 de jonggehandicapte kan nu en in de toekomst niet werken De jonggehandicapte wordt ingedeeld in één van de hiervoor genoemde vier groepen. De uitkering wordt vastgesteld op basis van het loon dat de jonggehandicapte met werken verdient. De uitkering bedraagt maximaal 75% van het minimumloon. Gaat de jonggehandicapte meer verdienen, dan wordt de uitkering verlaagd, maar er blijft meestal meer over dan wanneer niet wordt bijverdiend. Het totale inkomen kan zelfs oplopen tot 100% van het minimumloon. Het loont dus om te werken. Als de jonggehandicapte niet kan werken, is de uitkering 75% van het minimumloon. De uitkering wordt berekend op basis van het minimumloon jeugdloon. Tot het 23e jaar gaat de uitkering elk jaar omhoog. Daarna wordt de uitkering op basis van het minimumloon berekend. Als de jonggehandicapte extra hulp en verzorging van anderen nodig heeft, kan de uitkering 100% van het minimumloon zijn. Krijgt de jonggehandicapte (voor een deel) hulp of ondersteuning via een andere voorziening, dan wordt de uitkering niet op 100%, maar op 85% van het minimumloon vastgesteld. Indien de jonggehandicapte in een zorginstelling is opgenomen wordt geen hogere uitkering verstrekt, tenzij de kosten van het verblijf door de jonggehandicapte zelf worden betaald De Wajong duurt totdat de jonggehandicapte de leeftijd van 65 jaar bereikt. Verandering van de persoonlijke situatie van de jonggehandicapte kan gevolgen hebben voor de Wajong-uitkering en de verstrekte hulp bij het werken. De betaling van de uitkering en hulp bij werk kunnen stoppen zodra de jonggehandicapte meer gaat verdienen, naar het buitenland gaat, of zich niet aan de regels houdt Van arbeidsongeschiktheid is volgens de oude Wajong sprake wanneer een werknemer ten gevolge van een objectief medisch vast te stellen ziekte of gebrek niet in staat is met hem passende arbeid een bedrag te verdienen, dat gewoonlijk door een soortgelijk gezond persoon ( de maatman ) met soortgelijke opleiding en ervaring met arbeid wordt verdiend ter plaatse waar belanghebbende woont of in de omgeving daarvan De hoogte van de oude Wajong-uitkering is gebaseerd op een grondslag. De grondslag van de Wajong-uitkering is gebaseerd op het minimumloon per dag. De uitkering bedraagt per dag, de zaterdagen en zondagen niet meegerekend: uitkeringspercentage maal grondslag. Het uitkeringspercentage is afhankelijk van de hoogte van de arbeidsongeschiktheidsklasse. Hoofdstuk16 Re-integratievoorzieningen 16.1 Voorzieningen zijn wettelijke maatregelen die de integratie van arbeidsgehandicapten in het arbeidsproces moeten bevorderen en die werkgevers moeten stimuleren arbeidsgehandicapten in dienst te nemen Arbeidsgehandicapt is iemand die een uitkering op grond van de WIA (WGA), WAO, Waz, Wajong of Ziektewet (ZW) ontvangt, of naar het oordeel van het UWV of het UWV WERKbedrijf een structurele functionele beperking heeft. Deze categorieën worden niet langer als arbeidsgehandicapt beschouwd met ingang van de eerste dag van de maand waarin zij 65 jaar worden. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 16

17 16.3 Als een werkgever een arbeidsgehandicapte in dienst neemt, loopt hij niet de financiële risico s zoals bij ziekte of arbeidsongeschiktheid van een werknemer. De arbeidsgehandicapte heeft namelijk recht op ziekengeld van het UWV. De no-risk-polis geldt meestal voor vijf jaar, maar kan langer duren als de functioneel beperkte een verhoogd gezondheidsrisico loopt Mensen met een uitkering van het UWV kunnen in aanmerking komen voor een individuele re-integratieovereenkomst (IRO). Met deze IRO kunnen zij hun reintegratietraject zelf vormgeven. Ze kiezen een re-integratiebedrijf dat bij hun wensen aansluit (het UWV heeft een lijst met goedgekeurde bedrijven) en stellen samen met dat bedrijf een re-integratieplan op. Worden het plan en het reintegratiebedrijf goedgekeurd door het UWV, dan wordt een eigen budget toegewezen waarmee de re-integratie kan worden betaald. Hoofdstuk 17 Werkloosheidswet 17.1 Het doel van de Werkloosheidswet (WW) is werknemers jonger dan 65 jaar, ongeacht de hoogte van het loon, te verzekeren tegen de geldelijke gevolgen van werkloosheid De werknemer die werkloos is en in de 36 weken voorafgaande aan de eerste werkloosheidsdag in ten minste 26 weken heeft gewerkt, heeft recht op uitkering. Afhankelijk van de mate waarin aan de navolgende eisen wordt voldaan, komt de werkloze werknemer in aanmerking voor een kortdurende uitkering of een loongerelateerde uitkering: 1 Er moet sprake zijn van werknemerschap. 2 Er moet sprake zijn van werkloosheid. 3 De werknemer moet voldoen aan de referte-eis. Als de werknemer aan deze drie criteria voldoet heeft hij in principe recht op de basisuitkering. Om voor de verlenging van de uitkering in aanmerking te komen, moet de werknemer allereerst voldoen aan de eisen voor de basisuitkering. Daarnaast moet de werknemer aantonen dat hij in de vijf kalenderjaren onmiddellijk voorafgaande aan het kalenderjaar waarin de werkloosheid is ontstaan, in ten minste vier kalenderjaren 52 of meer loondagen heeft opgebouwd Het reëel (of feitelijk) arbeidsverleden bestaat uit de loondienstjaren (van minimaal 52 dagen), waarin men vanaf 1998 werkzaam is geweest Wie voldoet aan de 4-uit-5-eis krijgt vervolgens de jaren vanaf het jaar waarin de leeftijd van 18 jaar wordt bereikt tot 1998 cadeau. Dit cadeau noemt men het fictief arbeidsverleden Het kan zijn dat in de 4-uit-5-periode geen vier arbeidsjaren worden bereikt, omdat een tot het huishouden behorend eigen, aangehuwd of pleegkind wordt verzorgd, of mantelzorg wordt verleend. De zorg voor een kind, of het verlenen van mantelzorg wordt (gedeeltelijk) gelijkgesteld met werken. Men noemt dit het verzorgingsforfait of mantelzorgforfait: 17.6 Mantelzorg is intensieve zorg voor zieken of gehandicapten. Meestal bestaat er een sociale relatie tussen degene die de mantelzorg verleent en degene die de zorg ontvangt. Voorwaarde voor gelijkstelling is dat de verleende zorg door de ontvanger betaald wordt uit een persoonsgebonden budget (in het kader van de AWBZ en Zvw). Het verlenen van mantelzorg wordt evenals de verzorging van kinderen (deels) gelijkgesteld met werk De hoogte van de verschillende uitkeringen is als volgt: De basisuitkering duurt maximaal drie maanden. De eerste twee maanden bedraagt hoogte van de uitkering 75% van het dagloon, de derde maand 70% van het dagloon. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 17

18 De hoogte van de verlengde basisuitkering bedraagt 70% van het dagloon (na de eerste twee maanden). De duur is afhankelijk van het arbeidsverleden Aanspraak op wachtgeld heeft de onvrijwillig werkloze, die in de kalenderweek voor het intreden van de werkloosheid en gedurende de referteperiode (periode van 36 weken aan het intreden van de werkloosheid onmiddellijk voorafgaande), in ten minste 26 weken in dienst is geweest van één of meer werkgevers, die bij dezelfde bedrijfssector zijn aangesloten als de laatste werkgever De aanspraken bij betalingsonmacht / faillissement zijn: achterstallig loon over maximaal 13 weken; loon over de opzeggingstermijn. De curator kan de dienstbetrekking opzeggen met inachtneming van de wettelijke opzegtermijn (de wettelijke opzegtermijn wijkt bij faillissement af; niet-betaald vakantiegeld en vakantietoeslag over ten hoogste het afgelopen jaar (incl. opzegtermijn); niet-betaalde pensioenpremies (werkgevers- en werknemersdeel) over maximaal één jaar. Hoofdstuk 18 Toeslagenwet 18.1 Het doel van de Toeslagenwet (TW) is een toeslag te verlenen boven de daguitkering van de werknemersverzekeringen tot het geldende sociaal minimum Recht op TW heeft: de gehuwde met recht op een loondervingsuitkering en een inkomen per dag dat lager is dan 100% van het minimumloon. De toeslag bedraagt het verschil tussen minimumloon en de daguitkering; de ongehuwde met recht op een loondervingsuitkering, die een kind heeft dat jonger is dan 18 jaar (dat niet als eigen of pleegkind tot het huishouden van een ander behoort) en waarvoor hij kinderbijslag ontvangt, mits hij een inkomen per dag heeft dat lager is dan 90% van het minimumloon. De toeslag bedraagt het verschil tussen 90% van het minimumloon en de daguitkering; de ongehuwde met recht op een loondervingsuitkering, die een inkomen per dag heeft dat minder bedraagt dan 70% van het minimumloon. De toeslag bedraagt het verschil tussen 70% van het minimumloon en de daguitkering. Voor alle categorieën geldt dat de uitkering + toeslag nooit hoger zijn dan het dagloon Geen recht op TW heeft: de vrijwillig verzekerde voor de werknemersverzekeringen; de ongehuwde jonger dan 21 jaar, die tot de huishouding van zijn (pleeg)ouders behoort; de gehuwde/samenwonende met een echtgeno(o)t(e)/partner die geboren is na 31 december 1971, tenzij tot de huishouding een eigen, aangehuwd of pleegkind behoort dat jonger is dan 12 jaar; de toeslaggerechtigde en/of zijn partner die onbetaald verlof heeft. Geen recht op toeslag bestaat voor het inkomen dat zij als gevolg daarvan missen; gedetineerden die op grond van het gedetineerd zijn geen recht hebben op een loondervingsuitkering; vreemdelingen die niet rechtmatig in Nederland verblijven. Hoofdstuk 19 Zorgverzekeringswet 19.1 Het doel van de Zorgverzekeringswet is verstrekking van geneeskundige verzorging in ruime zin aan ingezetenen van Nederland, die voor de AWBZ verzekerd zijn. Volgens de AWBZ is iedereen verzekerd die rechtmatig in Nederland woont of werkt (en dus loonbelasting betaalt) Verzekerd voor de Zvw zijn ingezetenen van Nederland en daarmee gelijkgestelden, die voor de AWBZ verplicht verzekerd zijn (met uitzondering van militairen in actieve Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 18

19 dienst en gemoedsbezwaarden) mits deze verzekeringsplichtigen een zorgpolis hebben afgesloten De verzekerde kan kiezen tussen twee hoofdvormen of een mix daarvan: de naturapolis en de restitutiepolis. De naturapolis komt overeen met de werking van het vroegere ziekenfonds. De zorgverzekeraar sluit voor zijn verzekerden contracten met zorgaanbieders (zoals huisartsen en ziekenhuizen). De zorgverzekeraar betaalt de rekening rechtstreeks aan de zorgaanbieder. De verzekerde kan naar alle zorgaanbieders gaan waarmee de zorgverzekeraar voor deze polisvorm een contract heeft gesloten. Wil de verzekerde naar een zorgaanbieder waar de zorgverzekeraar geen contract mee heeft gesloten, dan worden mogelijk niet alle kosten vergoed. De restitutiepolis komt overeen met de werking van de vroegere particuliere verzekeringen. De verzekerde kan zelf de zorgaanbieder kiezen, maar moet in principe de rekening van de zorgaanbieder eerst zelf betalen voordat de kosten door de zorgverzekeraar worden vergoed. De zorgverzekeraar en de zorgaanbieder kunnen wel afspreken dat de zorgverzekeraar de rekening betaalt De werkgever is verplicht de inkomensafhankelijke bijdrage in te houden op het loon van zijn werknemer(s). Daarnaast is de werkgever ook verplicht om deze bijdrage te vergoeden aan die werknemers. Het percentage bedraagt 7,02% over het loon tot en met (2010) Als een werknemer loon ontvangt uit meerdere dienstbetrekkingen, moet elke werkgever of uitkerende instantie de inkomensafhankelijke bijdrage inhouden en in beginsel verplicht vergoeden. Het kan dan voorkomen dat hun gezamenlijke betaling het maximumbedrag overschrijdt. De Belastingdienst controleert na afloop van het kalenderjaar aan de hand van de loonaangifte of er te veel is betaald. Indien dit het geval is, wordt het verschil tussen het te veel afgedragen bedrag en het maximumbedrag terugbetaald. De teruggaaf vindt plaats naar evenredigheid. Hoofdstuk 20 Rechtsmiddelen bij uitkeringen sociale zekerheid 20.1 Bezwaar, beroep en hoger beroep Voor elk van deze gangen geldt een termijn van zes weken. Bezwaar bij het UWV, beroep bij de sector bestuursrecht en hoger beroep bij de Centrale Raad van Beroep De SVB en het UWV hebben in het algemeen dertien weken de tijd om een beslissing op bezwaar te nemen. In een aantal gevallen gelden afwijkende termijnen Als de verzekerde in de periode van het bezwaar of beroep in grote financiële moeilijkheden raakt, heeft deze het recht om een voorlopige voorziening aan te vragen bij de rechtbank of de Centrale Raad van Beroep Als de belanghebbende door een medewerker van de gemeente, het UWV WERKbedrijf, het UWV, de SVB of de zorgverzekeraar niet correct is behandeld, kan een klacht worden ingediend bij de instantie zelf. Wordt de klacht niet juist afgehandeld, dan kan de belanghebbende zich wenden tot de Nationale Ombudsman. Voor klachten over de zorgverzekeraar kan de belanghebbende terecht bij de Ombudsman Zorgverzekeringen. Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 19

20 LOONHEFFINGEN 2 ANTWOORDEN OP DE OPEN VRAGEN 1 Nee, aanneming van werk bij particulieren leidt nooit tot inhoudingsplicht. Of, de woninginrichter is zelfstandig en de hulp staat wellicht in dienstbetrekking tot de woninginrichter. 2 H. Andelaar is niet verzekerd. Hij handelt voor meerdere opdrachtgevers. 3 Doel is verzekerd. Hij werkt 2 dagen per week. Hij verdient minstens 2/5 van het minimumloon. 4 Otto is verzekerd op grond van zijn werkzaamheden als heftruckchauffeur. 5 Mevrouw Pasmans is in loondienst bij mr. Spapens. Mr. Spapens is als ondernemer actief. Op grond van dit loondienstverband is mw. Pasmans verzekerd. 6 Een wettelijke vrijwaring van aansprakelijkheid bij onderaanneming van werk kan worden verkregen voor de gestorte bedragen op een G-rekening van de onderaannemer, mits wordt voldaan aan de hierbij in acht te nemen administratieve voorwaarden en voor zover men niet wist of redelijkerwijs moest vermoeden, dat de primaire betalingsschuldige in gebreke zou blijven het op de G-rekening gestorte bedrag aan te wenden voor de betaling van de loonheffingen. De aannemer moet dus niet verwijtbaar zijn. 7 a Loonbelasting: heffing bij wege van afdracht op aangifte. b Inkomstenbelasting: heffing bij wege van aanslag. c Loonbelasting: zonder dat er sprake hoeft te zijn van een nieuw feit (tenzij hiermee in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zou worden gehandeld) is gedurende vijf jaar naheffing mogelijk. d Inkomstenbelasting: als er sprake is van een nieuw feit, is gedurende in beginsel vijf jaar navordering mogelijk. 8 a Ja. Het niet opgeven van de bijverdiensten in het aangiftebiljet, gevolgd door ontdekking naderhand, is een nieuw feit dat navordering rechtvaardigt. b Ja. Een bezwaarschrift tegen een navorderingsaanslag is sinds de invoering van de Awb mogelijk. c Hij kan een bezwaarschrift indienen met een beroep op het gelijkheidsbeginsel. Het resultaat zal zijn, dat de boete van de zwaarder gestrafte wordt verlaagd van 50% naar 25%. (Hof s-hertogenbosch 28 maart 1980: het gelijkheidsbeginsel brengt mee dat de in de navorderingsaanslagen te begrijpen verhogingen in dezelfde mate worden kwijtgescholden, ook indien de leraren onder verschillende inspecties ressorteren.) 9 a Wil er sprake zijn van een civielrechtelijke arbeidsovereenkomst dan moet: de werknemer verplicht zijn tot persoonlijke arbeidsverrichting, er aanspraak zijn op loon, er sprake zijn van een gezagsverhouding tussen werkgever en werknemer. b De Hoge Raad legt de nadruk op de gezagsverhouding. c Een fictieve dienstbetrekking is een arbeidsverhouding die zuiver juridisch gezien geen arbeidsverhouding is, omdat die niet voldoet aan de gestelde criteria, maar door en voor de fiscus wel als zodanig wordt aangemerkt. Voorbeelden zijn aannemers van werk en hun hulpen, (sub)agenten, AB-houders zonder loon, bestuurders van coöperaties met werknemerszelfbestuur en beursgenoteerde vennootschappen, commissarissen, gelijkgestelden, stagiairs, meewerkende kinderen, sekswerkers, thuiswerkers en hun hulpen, topsporters, uitzendkrachten door tussenkomst en pseudo-werknemers. Hierbij kunnen aanvullende voorwaarden zijn gesteld. 10 In principe moet loonbelasting worden ingehouden bij alle werknemers die in dienstbetrekking werken. Er wordt echter geen loonbelasting ingehouden als de Antwoorden Loonheffingen Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten 20