Jaarverslag Vrijwilligers maken het verschil

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Vrijwilligers maken het verschil

2 Voorwoord 2011 Europees jaar van het vrijwilligerswerk Meer dan 100 miljoen Europeanen zetten zich in als vrijwilliger en leveren daarmee een belangrijke bijdrage aan de maatschappij. Daarom riep de Europese Commissie 2011 uit tot het Europese jaar van het vrijwilligerswerk. Eén van de doelstellingen van dit Europees jaar was bewustmaking van de waarde en het belang van vrijwilligerswerk. Bij Loevestein weten we al lang wat het belang is van vrijwilligerswerk. In 1998 werkte het museum voor het eerst met vrijwilligers voor de tentoonstelling Wat van waarde is. Een aantal daarvan is blijven hangen als vaste vrijwilliger. Nu, 13 jaar later, werken er zo n 80 vaste vrijwilligers die zich op elk denkbaar gebied met veel enthousiasme en betrokkenheid inzetten. De laatste jaren komen daar nieuwe vormen van vrijwilligerswerk bij. Bijvoorbeeld tijdelijke vrijwilligers voor de duur van een bepaald project, zoals het Winterfeest. Ook stagiaires weten ons goed te vinden. Loevestein is na twee jaar een vast adres waar leerlingen in het voortgezet onderwijs hun maatschappelijke stage kunnen vervullen. Het bedrijfsleven helpt ook een handje. Aangespoord door de landelijke actie NL Doet hebben medewerkers van de Rabobank al twee jaar achter elkaar een dag de handen uit de mouwen gestoken voor Loevestein. De waarde van deze belangeloze inzet is niet in geld uit te drukken. Wel in fte s: samen zijn deze kanjers goed voor ruim 5 fte. Veel belangrijker dan dit kille getal is echter het menselijke kapitaal; vrijwilligers brengen hun enthousiasme, kennis en ideeën mee en maken van het museum een warme ontmoetingsplaats en levendige gemeenschap. De onderlinge vriendschappen die hieruit ontstaan zijn daar een hartverwarmend resultaat van. Vrijwilligers maken het verschil, ook voor Loevestein! Daarom staat het vrijwilligerswerk centraal in dit jaarverslag. We stellen een aantal vrijwilligers aan u voor; zij vertellen wat hen beweegt en bezighoudt, de waarde van hun bijdrage spreekt voor zich. Helaas kunnen we niet alle vrijwilligers aan het woord laten. Maar bedenk wel dat elke vrijwilliger staat voor minstens vijf net zo gemotiveerde mensen die elk op hun eigen manier een bijdrage leveren. Wij, het Loevestein team, zijn blij met hen allemaal en hopen dat we nog jaren veel mooie dingen samen zullen doen en beleven. Ien Stijns, directeur 2

3 Inhoudsopgave Voorwoord 2 Directie 4 Collectie 5 Onderzoek en documentatie 5 Publiek 8 Activiteiten 10 Educatie 12 Marketing & Sales 14 Commerciële activiteiten 16 Personeel en organisatie 17 Veiligheid en preventie 18 Jaarrekening 19 Exploitatierekening 20 Partners en samenwerking 21 Projecten 22 Facilitaire zaken 24 Colofon 33 Bijlagen I II III IV V Prestatieafspraken Organigram Overzicht bezoekers Samenstelling Raad van Toezicht Overzicht partners 3

4 Directie Financiële positie In 2011 is een positief resultaat gerealiseerd van Het eigen vermogen is hierdoor toegenomen tot Dit vermogen is grotendeels niet vrij besteedbaar, maar toegevoegd aan bestemmingsfondsen. De algemene reserve is per 31 december en gereserveerd voor financiële tegenslagen. Het bestemmingsfonds OCW bevat een bedrag van Dit wordt ingezet als eigen bijdrage in de financiering van fase 1 van het masterplan. Voor een integraal Veiligheidsplan is nog beschikbaar. Ook dit wordt in fase 1 van het masterplan besteed. Toekomstvisie Loevestein is financieel gezond, bereikt een breed publiek, heeft een gemotiveerd team en zit vol toekomstplannen. In 2012 wordt voor bijna geïnvesteerd in de vesting, zodat het publiek beter en efficiënter kan worden bediend. Met een vestingcafé, winkel, Suite & Breakfast, diverse extra publieksruimtes en nieuwe presentaties verwacht het museum de komende jaren meer omzet. Toch is het onzeker of Loevestein als zelfstandige organisatie kan voortbestaan. De culturele basisinfrastructuur verandert ingrijpend in De stichting heeft een aanvraag ingediend voor de BIS , maar weet pas in september 2012 of dat gehonoreerd wordt. Ook is er sprake van een eigendomsoverdracht. De stichting overweegt serieus het eigendom van het complex over te nemen van de Rijksgebouwendienst (onderdeel Ministerie van Binnenlandse Zaken). Dit kan echter alleen met medewerking van zowel het Ministerie van OCW als Binnenlandse Zaken. Als Loevestein buiten de basisinfrastructuur wordt geplaatst en de bestaande beheersovereenkomst wordt opgezegd, wordt het voortbestaan van de organisatie ernstig bedreigd. Aan de resultaten zal het niet liggen; Loevestein heeft laten zien dat het presteert en de motivatie heeft om te slagen. Masterplan Slot Loevestein en de Rijksgebouwendienst hebben in 2009 een visie geformuleerd voor toekomstige ontwikkeling van de vesting. De visie schetst hoe er ruimtelijke samenhang kan worden gecreëerd, waardoor de historische sensatie van Loevestein wordt versterkt en een duurzame functionele exploitatie mogelijk wordt. De visie is vertaald in ambities op vier deelterreinen: ligging en landschap, vestingterrein, kasteel, publiek en presentatie. Aan de hand van de visie is een masterplan opgesteld dat in drie fases wordt uitgevoerd met een verwachte doorlooptijd van jaar. Uitvoering van fase 1 start in Realisatie van fase 2 en 3 van het masterplan is afhankelijk van de ontwikkelingen zoals omschreven onder Toekomstvisie. Raad van Toezicht De Raad van Toezicht heeft in 2011 vergaderd op 23 februari, 20 april, 17 juni, 2 september en 25 november. De directeur heeft alle vergaderingen bijgewoond en de nodige informatie verstrekt. Behandeld zijn onder andere de begroting 2011 en 2012, de jaarstukken 2010, de halfjaarcijfers 2011, de voortgang van lopende projecten, personele aangelegenheden, bezuinigingen en de beleidsperiode De voorzitter en financiële expert hebben op 14 maart 2012 de jaarstukken 2011 besproken met de accountant. Aansluitend heeft de Raad het jaarverslag goedgekeurd. Dhr. Bleker is in 2011 benoemd tot het lid dat het vertrouwen geniet van de medewerkers. De personeelsleden hebben vooraf kennisgemaakt met de kandidaat. In 2012 zal er weer een evaluatie plaatsvinden. Vanwege de relatief grote wisseling van het aantal leden en een voorgenomen koerswijziging wordt onderzocht of de huidige samenstelling nog aansluit bij de toekomstige situatie. 4

5 Collectie Collectieregistratie De gegevens in AdLib zijn geüpdatet en uitgebreid. Op 31 december 2011 waren in AdLib objecten geregistreerd, in 2010 waren dit er nog De basisregistratie is voltooid; 99,05 % van de geregistreerde objecten voldoet aan de eisen van aanwezigheid van inventarisnummer op de objecten en vermelding van standplaats en juridische status in de registratie. Het registreren, invoeren en begeleiden van de fotografie wordt grotendeels gedaan door vrijwilligers van de Historische Commissie. Hiervoor zijn een goede thesaurus en heldere invoerinstructies opgesteld. Het registratiesysteem Cardbox wordt niet meer aangevuld en is in 2011 definitief overgegaan naar AdLib. Het wordt nog wel gebruikt om gegevens over te nemen en te controleren. Collectiebeleid In 2009 is een collectieplan geschreven voor de beleidsperiode Hiervan is een actielijst gemaakt, die per jaar wordt uitgevoerd. Inmiddels is ook het collectieplan opgesteld. Een actief verzamelbeleid is hier onderdeel van. Slot Loevestein beschikt volgens afspraak over een hulpverleningsplan voor de collectie. E-cultuur De collectie is 100% digitaal toegankelijk via de portal collectiegelderland.nl en de eigen website van Loevestein. Daarnaast wordt samengewerkt met het Nationaal Historisch Museum op de website INNL en het project X was hier. De volgende stap wordt gezet met het project Beleef mijn Gelderland. De ontwikkelingen op ICT gebied gaan snel en het museum heeft de ambitie meer gebruik te maken van nieuwe media. De komende periode krijgt verbetering van de digitale infrastructuur daarom een hoge prioriteit. Onderzoek en documentatie Het eerste deel van de publicatiereeks over Slot Loevestein is in het jaar dat Loevestein zijn 650-jarig bestaan vierde - verschenen onder de titel Slot Loevestein Ontrafeld, 650 jaar bouwgeschiedenis. Op 25 maart 2011 is het boek gepresenteerd tijdens een feestelijke start van het jubileumjaar met medewerkers en vrijwilligers. Zij hebben allemaal een presentexemplaar ontvangen, evenals Leenheren en (pers) contacten. Er zijn 74 exemplaren van het boek verkocht in de museumwinkel en de VVV Woudrichem en Gorinchem. 5

6 Ida Wierenga is sinds maart 2006 lid van de Historische Commissie. Elke woensdag ondersteunt ze de conservator bij de registratie van de collectie. Ik was op internet op zoek naar een leuk uitje in de buurt van Culemborg. Zo kwam ik op de website van Loevestein en zag daar vacatures voor vrijwilligers. Er zat er één bij die me heel erg aansprak: registratieassistent voor 1 dag in de week. Ik voelde wel dat dat een brok geschiedenis in zich droeg en dacht: Dat ga ik eens proberen! Ik had op school een goede docent geschiedenis en vond het een boeiend vak. Ik ben dus door toeval vrijwilliger geworden. Ik kwam terecht in een wereld die ik nog niet kende. Loevestein is een museum, een museum heeft een collectie en die moet geregistreerd worden volgens de normen van het Museumregister. Dat is wat ik voornamelijk doe. Ik registreer museale objecten in AdLib [software voor archieven, musea en bibliotheken, red.]: objectnummer, standplaats, manier waarop ze in ons bezit zijn gekomen en een beschrijving. Alle objecten worden ook gefotografeerd en de foto s worden in AdLib aan het object gekoppeld. Al die gegevens zitten niet in mijn eigen bolletje hoor. Die haal ik uit de gegevens van de Werkgroep en papieren bronnen, zoals het bouwrapport over Loevestein. En Sunny weet heel veel. Van al die verschillende bronnen maak ik één overzichtelijk geheel waar iedereen uit kan putten. Ook voor collectiegelderland.nl, daar kan iedereen zien wat we hebben. Collectieregistratie is de hoofdmoot. En alles wat erbij komt. Met Marcel en Joke foto s maken bijvoorbeeld. Toen ik begon in 2006 heb ik gelijk meegeholpen aan de inrichting van Opgegraven! Dat was heel leuk! Ook zoek ik wel eens dingen uit voor lopende projecten op internet. Wat is er allemaal te vinden over Loevestein? Je leert zo heel veel boeiende dingen. Maar ook de locatie van Loevestein en de sfeer die er heerst maken dat ik iedere week weer enthousiast aan de slag ga. Iedere week weer enthousiast aan de slag - Ida Wierenga 6

7 Heel leuk om te doen! Heidi Bollen Haro van Galen, Heidi Bollen en Jan Verhoek zijn lid van de Werkgroep Loevesteyn. De Werkgroep houdt zich bezig met archeologie in Loevestein en vierde dit jaar zijn dertigjarig bestaan. Haro: Loevestein was het eerste kasteel dat ik als jongetje bewust bezocht. Waarom? Omdat er in de 3e klas van de lagere school over Hugo werd verteld. In oktober 1994 werd ik als gast uitgenodigd door de Werkgroep. Een jaar later ben ik lid geworden. Jan en Heidi zijn er allebei door Haro bij gekomen. Jan: We kenden elkaar van de NJBG [Nederlandse Jeugdbond voor Geschiedenis, red.]. Na je 26e mag je geen lid meer zijn van de NJBG, maar ik wilde wel met geschiedenis bezig blijven. Dat kon bij Loevestein. Inmiddels al weer 11 jaar. Vorig jaar werd ik nog verrast met een kristallen kasteel voor mijn 10-jarig jubileum. Dat had ik helemaal niet verwacht. Heidi werd vijf jaar geleden door Haro geïntroduceerd. Ik merkte al snel dat ik het leuk vond om in de jaren 80 opgegraven spullen te restaureren. Lekker in het zonnetje achter ons soldatenhuisje van scherven met gips en verf een compleet potje maken, zodat het weer herkenbaar wordt voor mensen die ernaar komen kijken. Vandaag heb ik voor het eerst gegraven. We leggen een muur vrij uit 1730 die jarenlang onder een terras verborgen is geweest. En daarvan meten we het profiel: welke laag vind je op welke hoogte en wat zegt dat dan van de geschiedenis? Héél leuk om te doen! Ook Haro begon met het restaureren van vondsten; aardewerk, ijzer en leer. Later ging ik ook determineren en zo werd het steeds meer: registratie, meewerken aan de tentoonstelling Opgegraven! en het boek over de bouwhistorie [Loevestein Ontrafeld verscheen in 2011, red.]. Het maken van reconstructietekeningen voor het boek vond ik wel het allerleukste. Dat smaakt naar meer! Jan is de ict er van de Werkgroep: Ik heb een website gemaakt om de vondstadministratie toegankelijk te maken. Vondsten indelen in categorieën, digitaliseren en een overzicht bieden waar anderen blij mee zijn, dat vind ik leuk. Daar zet ik mijn kennis graag voor in. 7

8 Publiek Openstelling Slot Loevestein was ieder weekend open van uur, met uitzondering van de zaterdagen van november t/m maart in De proef met aangepaste openingstijden van uur om meer ruimte te geven aan partijen op zaterdagavond wordt niet voortgezet in Van mei t/m september was Loevestein dagelijks open: dinsdag t/m vrijdag van uur, maandag en alle schoolvakanties (volgens OCW) van uur. Tijdens evenementen golden aangepaste openingstijden. In januari was Slot Loevestein ruim twee weken gesloten in verband met hoogwater, waardoor de vesting voor bezoekers niet te bereiken was. In totaal was Loevestein uur open voor publiek. Bezoekers Er zijn bezoekers aan het kasteel geteld, een lichte daling ten opzichte van 2010 (69.552). Het totaal aantal bezoekers aan kasteel en vesting was in 2011, in 2010 waren dit er De verhouding kasteelbezoekers versus vestingbezoekers is min of meer gelijk gebleven: resp. 58,2% in 2011 en 59,6% in Ook bezochten mensen (68%) de vaste tentoonstelling Opgegraven! in de soldatenhuisjes. 8

9 Als je wil weten wie je publiek is, moet je op drukke dagen bij die poort gaan staan - Henk Koudstaal Vier jaar geleden zocht Henk Koudstaal op de website van Loevestein naar vrijwilligersvacatures. Hij vond niets, maar stuurde toch een mail. De volgende dag kon hij al op gesprek komen. Ik viel midden in de koffie met taart, want Cees was jarig. Er was gelijk een heel ontwapenende sfeer. Ik wilde graag vrijwilliger worden in een sector die dat goed kan gebruiken en tegelijkertijd iets nieuws doen. Omdat ik hier al regelmatig kwam, kreeg ik de ingeving om op de website te kijken of er iets was wat mij aansprak. Er waren geen vacatures, toen hebben we gekeken wat bij mij zou passen. Aanvankelijk werd het de winkel, maar die kassa, daar ben ik niet goed in. Hetty heeft me wegwijs gemaakt; ik liep met haar mee toen ze poortdienst had en enquêtes uitdeelde. Dat vond ik wel gelijk een uitdaging; gastheer zijn, met mensen omgaan en welkom heten. Ik maak een praatje met ze, vraag waar ze vandaan komen. Als je wil weten wie je publiek is, wat ze ervan vinden, moet je op drukke dagen bij die poort gaan staan. Je krijgt ook veel vragen over de geschiedenis: hoe hoog is het?, welke bouwstijl?, waar dient dit voor? Dus ben ik zelf veel gaan lezen en vragen stellen aan de gidsen. Zo heb ik spelenderwijs mijn interesse en kennis ontwikkeld. Inmiddels ben ik ook reserve gids en kan ik in noodgevallen een gids vervangen. Het is heel leuk om een verhaal te vertellen en reacties te krijgen. Dat is een hele ervaring en met al die verschillende mensen nooit saai. Ik wil iedereen een prettige ervaring bezorgen. Juist de moeilijke gevallen zie ik als een persoonlijke uitdaging. Als mensen ontevreden, boos of geïrriteerd aankomen en met een smile weer het kasteel uitkomen, geeft me dat voldoening. Uit mijn praktijkervaring ben ik wel wat gewend. Hoe drukker, hoe leuker. En deze plek hééft iets! 9

10 Activiteiten Innovatie van het aanbod had deze beleidsperiode een hoge prioriteit. In 2011 zijn met veel enthousiasme, creativiteit en vooral succes drie nieuwe evenementen en kleinere activiteiten georganiseerd. Napoleontische Veldslag Op 26 en 27 februari speelde de Napoleontische Associatie der Nederlanden een veldslag uit 1813 na. Naast de veldslag konden bezoekers ook een kijkje nemen in een soldatenbivak uit die tijd. Door het aanhoudend slechte weer moest de veldslag op zondag worden afgelast. Desondanks trok het evenement bezoekers. Vesting3hoekdagen De jaarlijkse Vestingstedendagen vonden in 2011 in de Vesting3hoek plaats. Samen met Woudrichem, Gorinchem en Fort Vuren was Loevestein op 21 en 22 mei gastheer voor de Vesting3hoekdagen, een bijzonder samenwerkingsverband waarbij het heden en het verleden elkaar ontmoetten. Zo n bezoekers genoten van alle activiteiten op de vier locaties. De Veerdienst Gorinchem was de varende schakel tussen deze vestingen in de Hollandse Waterlinie. Riddertoernooi Het evenement Loevestein Bewoond werd al ruim tien jaar met succes georganiseerd. Het concept is in 2011 aangepast en als middeleeuws Riddertoernooi gepresenteerd op 15 en 16 oktober. Mede door het uitzonderlijk goede weer werd het met bezoekers een groot succes. Nieuw was ook een speciale gesponsorde editie van het toernooi op 14 oktober. In samenwerking met Junior Chamber International Bergsche Maas waren minder welgestelde gezinnen uit de directe omgeving van Loevestein gratis uitgenodigd voor het toernooi en een maaltijd in het kasteel. Via Stichting Doe een Wens liet Loevestein die avond ook de wens van een 8-jarige jongen in vervulling gaan: hij ontmoette een echte ridder. 3e Winterfeest Het jaar is succesvol afgesloten met het Winterfeest. Voor deze 3e editie is een heel nieuw concept bedacht. Onder leiding van een regisseur hebben ruim 60 vrijwilligers uit de omgeving van Loevestein vier avonden het sprookje van Koning Winter op theatrale wijze uitgevoerd. Ruim bezoekers, vooral gezinnen met kinderen, trotseerden de winter voor dit evenement (2.018 in december 2011 en in januari 2012). Overige activiteiten Bekende jaarlijkse activiteiten zoals de Napoleontische exercities, workshops, demonstraties van de valkenier, boogschieten, concerten Oude Muziek, Korenfestival, Theater Nomade en een middeleeuws kampement zijn ook in 2011 georganiseerd. Daarnaast zijn er nieuwe activiteiten geïntroduceerd, zoals abseilen van het kasteel, een tangoavond, historische boeken- en kunstmarkt en een concert op de voorburcht van het New Classic Quartet. 10

11 Wat doe je níet bij Loevestein? Jenneke van der Plas Els Helderman, Jenneke van der Plas en Agnes van Look vormen de helft van de Werkgroep Historische Kleding. Al zo n zes jaar komen ze eens in de 7 weken met de naaimachine naar Loevestein. Alle drie zijn ze via via bij Loevestein terecht gekomen. Els: Ik was begeleider bij de veldlessen, een voorloper van Expeditie Loevestein. Zes jaar geleden vroeg Annemarie [medewerker Loevestein, red.]: wil je ook komen naaien? Zo ben ik erin gerold. Af en toe help ik ook bij een evenement en ik begeleid nog steeds veldlessen. Agnes: Mijn dochter Karin deed mee aan Loevestein Bewoond en vroeg of ik kleding wilde naaien voor Loevestein. En ik heb Jannie weer gevraagd; haar zoon is bevriend met mijn andere dochter. De introductie van Jenneke is wel heel bijzonder verlopen: Een vroegere buurvrouw was al actief voor Loevestein. Ik vond een briefje van haar in mijn brievenbus: Buurvrouw, ik heb gezegd dat ik een Kerstman zou meenemen. Ik haal je morgen op. Dus het eerste wat ik deed was Kerstman spelen. Nu ben ik er iedere maandag voor wie mij ook maar nodig heeft. Flyers insteken, poetsen, soppen, naaien, catering tja, wat doe je niet bij Loevestein? De afgelopen jaren hebben ze al middeleeuwse kinderkleding gemaakt, 17e eeuwse jurken voor Loevestein Bewoond, engelenkostuums voor het Winterfeest en een monnikspij en soldatenjas voor verhalen van gidsen. Op dit moment zijn we druk met kleding voor de nieuwe verjaardagsfeestjes en er staat een Hugo de Groot pak op het programma. Werk genoeg! We zijn zelfs onderbezet. 11

12 Educatie Er lopen twee meerjarige projecten die nieuwe educatieve producten zullen opleveren in 2012; de publiekspresentatie over Loevestein als vesting in de Hollandse Waterlinie voor het primair onderwijs en Beleef mijn Gelderland voor het voortgezet onderwijs. Beide plannen zijn in 2011 verder uitgewerkt en worden in 2012 opgeleverd. Daarnaast is het huidige aanbod voor het onderwijs geëvalueerd en een onderzoek uitgevoerd naar de behoeftes van scholen in het primair onderwijs. Kasteel In 2011 hebben kinderen in schoolverband een (betaald) bezoek gebracht aan het kasteel; leerlingen uit het primair onderwijs en leerlingen uit het voortgezet onderwijs. Het streven om leerlingen uit het primair onderwijs te trekken, is niet gehaald in Volgens de prognose is dit een tijdelijke teruggang en wordt dit aantal in 2012 wel gehaald. Daarnaast hebben individuele kinderen en jongeren t/m 18 jaar het kasteel bezocht. Natuur Ruim schoolkinderen zijn in het natuurgebied geweest met Expeditie Loevestein (2.205 kinderen met 678 begeleiders) en de Natuurschool, beide initiatieven van Staatsbosbeheer en het Wereld Natuur Fonds. De GPS Geuzentocht is door kinderen gedaan, waarvan 466 in groepsverband. Promotie In januari 2011 is een direct mail met het educatieve aanbod gestuurd naar 980 basisscholen in Utrecht, Brabant en Zuid- Holland. Zo n 150 scholen zijn actief nagebeld; dit leverde zo n dertig concrete aanvragen op. Ook via KultuurKonnekt is het aanbod gepromoot bij basisscholen in Rivierenland. Lezers van het tijdschrift J/M konden met een ludieke actie een gratis schoolreisje naar Slot Loevestein winnen. Verder heeft Loevestein meegedaan aan mijntikkit.nl, een initiatief van de Museumvereniging om bezoek van kinderen aan musea te stimuleren. 12

13 Marja Golverdingen en Nel Gerards hebben allebei hun hele leven al iets met Loevestein. Nu zijn ze er allebei vrijwilliger. Marja: Ik was met een vriendin aan het fietsen en we stopten voor koffie bij Loevestein. Het leek me wel wat om daar vrijwilliger te worden. Ik heb 13 jaar tegenover Loevestein gewoond in Dalem. Als het s avonds verlicht is, is dat zo n mooi uitzicht. Het was dan ook altijd ons kasteel. Sowieso heb ik altijd iets met het rivierengebied gehad, ik ben aan de Linge geboren. Ook voor Nel is het de combinatie van het kasteel en het water - haar man is zeevarend - die Loevestein voor haar uniek maakt. Een buurmeisje ging 30 jaar geleden verhuizen naar Dalem en zij liet me Loevestein zien. Sindsdien ben ik vaak verhuisd, maar eens per jaar ging ik met de kinderen terug naar Loevestein. Toen ik weer hier kwam wonen, wilde ik iets buiten de deur doen en ben ik actief gaan zoeken. Ik zag de oproep voor de veldlessen; dat paste helemaal bij mij! Als tuinderdochter heb ik iets met de natuur en ik vind het een uitdaging kinderen mee te geven dat de natuur mooi is, altijd dichtbij en gratis! Die veldlessen doe ik nog steeds en ik geef presentaties op scholen. Maar ik wilde ook bij Loevestein blijven en ben zo bij de educatie gekomen. Zo n drie keer per jaar doe ik workshops in de vakanties, ik begeleid struintochten en voor het afgelopen Winterfeest heb ik gegrimeerd. Ik geef kinderen graag wat mee. Dat heb ik bij mijn eigen kinderen ook altijd gedaan, dat zit in je! Ook dat heeft Nel gemeen met Marja: Als je zelf ergens enthousiast over bent, is het leuk om dat uit te dragen. Ik doe zo n 8 à 10 keer per jaar een workshop. Daar kan ik mijn creativiteit in kwijt. Laatst heb ik zelf de workshop buideltjes maken bedacht. We vertellen er een aanvullend verhaaltje bij om het in een context te plaatsen. Bij wapenschilden maken leggen we bijvoorbeeld uit hoe je aan een familiewapen kwam. Je ziet dan dat kinderen daar hun eigen ideeën in verwerken. Meisjes doen vaak iets met bloemen of hartjes, jongens toch meer met zwaarden. Of zoals laatst een racket, tennis was zijn hobby. Ik geef ze graag wat mee Nel Gerards 13

14 Marketing & sales Jubileumjaar De marketing & sales stond het hele jaar in het teken van het 650-jarig bestaan van Slot Loevestein. Hiervoor is een speciaal logo ontwikkeld dat in alle communicatieuitingen is gebruikt. PostNL maakte op verzoek een jubileumzegel die op 6 mei feestelijk is uitgereikt door Ad Kerstens van TNT Post. Marketingcommunicatie In 2011 is voor meer dan advertentiewaarde gegenereerd met free publicity. Mediagenieke items waren onder andere de uitgave van de jubileumzegel, het project X was hier, evenementen, de publicatie van Slot Loevestein ontrafeld, de opening van de Suite & Breakfast en het bezoek van staatssecretaris Halbe Zijlstra aan Loevestein. Met de Vesting3hoek zijn diverse arrangementen ontwikkeld, waaronder Dagje Gorinchem i.c.m. Slot Loevestein en In de voetsporen van Hugo de Groot. Hier hebben 245 bezoekers gebruik van gemaakt. Acties met Uitmetdekinderen.nl, Uit met je biebpas en dagkaarten (via intermediairs) trokken bezoekers. Online marketing Het aantal unieke bezoekers aan slotloevestein.nl is mede door zoekmachinemarketing toegenomen met 19%: mensen hebben in 2011 een virtueel bezoek gebracht aan Slot Loevestein ( in 2010). In totaal is de website keer bezocht; 73% waren nieuwe bezoeken en 27% herhalingsbezoeken ( in 2010). De online nieuwsbrief is elke maand gestuurd naar abonnees. Loevestein is ook aanwezig op social media; de pagina op Facebook heeft 437 fans en Twitter 297 volgers. In het najaar van 2011 is Loevestein succesvol gestart met online kaartverkoop voor het Winterfeest; alle beschikbare kaarten in de voorverkoop waren uitverkocht. Publieksonderzoek De vernieuwde rapportage van de MuseumMonitor leverde deels nieuwe inzichten en aandachtspunten: 43% brengt op grond van online informatie een bezoek aan Loevestein: dit is hoger dan bij andere cultuurhistorische musea. Loevestein heeft een overwegend sterke relatie met zijn bezoekers en krijgt een goede algemene beoordeling en aanbeveling. Loevestein scoort op activiteiten veel beter dan andere musea en onderscheidt zich hiermee. Andere sterke punten zijn de klantvriendelijkheid van het personeel, kennis opdoen en kinderen iets leren. Geraakt en verrast worden scoren gemiddeld of onder het gemiddelde. Ook het herhaalbezoek is nog zwak in vergelijking met de benchmark. 14

15 Ik houd niet van geraniums - Joke Beuken Joke Beuken is al 7 jaar vrijwilliger bij Loevestein. In 2005 begon ze in de promotiecommissie als ondersteuning van de PR medewerker. Dat doet ze nog steeds, maar nu voor de marketing & sales. Ik was op zoek naar invulling van mijn dagen, omdat ik niet van geraniums houd. In de krant zag ik een advertentie die me wel leuk leek. Kantoorwerk, dat heb ik altijd gedaan. Het leek me wel apart om op een slot te werken. En dat is het ook. De contacten die je hebt met elkaar, samen koffie drinken en ook het idee hebben dat je nuttig bent. Ik ben er elke donderdag en doe eigenlijk alles wat te veel is voor de receptionisten. Mailings klaarmaken, de datagegevens bijhouden, parkeerkaarten maken, bevestigingen voor huwelijken en allerlei losse dingetjes. Als ik het kan, wil ik het ook wel doen. Het leukste is dat je met mensen omgaat, de verscheidenheid van het werk en het gevoel dat het zin heeft wat je doet. Daarom ben ik ook één dag per week chauffeur op de buurtbus, én omdat ik van autorijden houd. 15

16 Commerciële activiteiten Ondanks de economische crisis zijn de zakelijke ontvangsten en inkomsten ten opzichte van 2010 toegenomen met tot Ongeveer de helft van deze toename zijn inkomsten uit de Suite & Breakfast. Suite & Breakfast Sinds de opening van de Suite & Breakfast in juli 2011 wordt overnachten in Loevestein steeds populairder. De voormalige dienstwoning is helemaal gerenoveerd en ingericht met twee suites - de Officierskamer en de Commandeurskamer - en een opkamer, de Commieskamer. In een half jaar zijn er 79 overnachtingen geboekt voor 184 personen. Besloten ontvangsten In het kasteel zijn dertig besloten ontvangsten georganiseerd voor in totaal gasten. Daarnaast zijn er 15 huwelijken gesloten in de Kapel met 688 gasten. Een deel van hen heeft een rondleiding of feest bijgewoond. Het Arsenaal is 17 keer verhuurd voor kleinere gezelschappen, waarbij 614 gasten aanwezig waren en de taveerne 34 keer met gasten. De Schotse Kamer is acht keer gebruikt voor vergaderingen door 101 aanwezigen. Museumwinkel De museumwinkel had een omzet van in 2011, een afname van ten opzichte van In januari 2011 is de museumwinkel (tijdelijk) verhuisd van het Arsenaal naar de kelder van het kasteel. Een omzetdaling was verwacht. Hier staat tegenover dat het Arsenaal al in 2011 beschikbaar was voor groepen en partijen en mede heeft bijgedragen aan de toename van inkomsten uit commerciële activiteiten. Foto-opnames Ten slotte is de locatie vijf keer gebruikt voor film- en tv-opnamen. De totale inkomsten uit bruidsreportages, fotoshoots en filmopnames bedroegen

17 Personeel en organisatie Het museum is ambitieus en weet met een klein team van 12,5 fte ontzettend veel te bereiken. De medewerkers zijn dan ook gemotiveerd en loyaal. Wel waren er dit jaar signalen dat de werkdruk te hoog wordt. Twee grote lopende projecten vragen veel van de kleine organisatie. Maar ook onzekerheid over de toekomst van Loevestein en bezuinigingen eisen hun tol. Er is flink gekort op de uitgaven en de formatie wordt noodgedwongen kleiner; één medewerker is (deeltijd)ontslag aangezegd in 2012 en één medewerker per 1 januari Het totale ziekteverzuim was 2,5%, waarvan 2,64% onder vaste medewerkers en 1,99% onder tijdelijke medewerkers. Mutaties De financiële medewerker ging op 1 maart met pensioen. Een nieuwe manager financiën, personeelszaken en ICT is op 1 januari 2011 begonnen. Drie museummedewerkers zijn respectievelijk op 1 mei en op 1 augustus in dienst gekomen, twee museummedewerker zijn uit dienst gegaan per 30 november en 31 december. Scholing Het scholingstraject van de afgelopen jaren kreeg dit jaar een follow up. De gidsen volgden in mei 2011 een training van acteur Henk Witteman. Ze leerden waardevolle technieken voor het vertellen van hun verhalen. De publieksmedewerkers hebben een communicatietraining gehad. In 2012 wordt het trainingstraject voortgezet met het accent op hospitality. De directeur en medewerker marketing & sales hebben meegedaan aan workshops Eigen inkomsten van de VRM. Dit heeft geleid tot het inzicht dat er een nieuw verdienmodel ontwikkeld moet worden. Het team gaat in 2012 met het Business Model Canvas aan de slag om in 2013 een nieuw model te implementeren. Vrijwilligers Het aantal vrijwilligerscommissies is in 2011 teruggebracht tot vijf commissies met elk hun eigen werkterrein: activiteiten, collectie, marketing & sales, onderhoud en archief. Er zijn tien nieuwe vrijwilligers aangenomen, twee vrijwilligers zijn uitgeschreven. In totaal waren er 80 vrijwilligers actief, samen goed voor 5,2 fte (4,3 in 2011). Op 7 oktober hebben alle medewerkers samen genoten van een gezellige personeelsdag. Ook was er aandacht voor drie jubilarissen die zijn bedankt voor hun inzet de afgelopen tien jaar. Naast vaste vrijwilligers hebben zeven leerlingen van het voortgezet onderwijs hun maatschappelijke stage (20 uur) bij Loevestein vervuld. Voor het Winterfeest hebben ruim 60 vrijwilligers uit de omgeving zich vele dagen ingezet voor het project. 17

18 Veiligheid & preventie Integrale veiligheidszorg Alle verschillende facetten van veiligheidszorg zijn in de organisatie geïntegreerd; beveiliging, collectiezorg en Arbobeleid. Het afgelopen jaar zijn weer een aantal stappen gemaakt. Het bedrijfshulpverleningsplan is geactualiseerd en met de regionale brandweerkorpsen is een nieuw aanvalsplan gemaakt in geval van hoogwater. Na een aantal mutaties in de personele organisatie is er nu een preventiemedewerker en een team van negen bedrijfshulpverleners. Twee medewerkers hebben ook het EHBO diploma. Voor aanvang van het toeristische seizoen hebben alle medewerkers een opfrisdag gehad. De nieuwe beheerder heeft de opleiding Beheerder Brandmeldcentrale gevolgd. Er zijn nu twee personen opgeleid. De brandmeldcentrale is door de vele loze meldingen afgekeurd. Naar aanleiding van een verandering in het Bouwbesluit is er met een expert van de Rijksgebouwendienst een actuele inventarisatie gemaakt van gebruikersbehoeften en wettelijke verplichtingen voor een brandmeldcentrale. De conclusies zijn verwerkt in een plan van eisen; dit plan wordt geïntegreerd in de uitvoering van het masterplan. 18

19 Jaarrekening Resultaat Het boekjaar 2011 is afgesloten met een positief exploitatieresultaat van Dit is toegevoegd aan het eigen vermogen volgens de richtlijnen van het handboek musea: Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid Eigen vermogen Het eigen vermogen is grotendeels niet vrij besteedbaar. De algemene reserve is wel vrij besteedbaar en bedraagt per 31 december Deze reserve is bedoeld om financiële tegenslagen op te vangen. Vooruit ontvangen subsidies Voor projecten (Masterplan fase 1 en 1001 bommen en granaten) zijn in 2010 en 2011 subsidies en fondsen geworven. In 2010 is van de toegezegde bedragen ontvangen en in Deze bedragen zijn in de balans opgenomen als kortlopende schulden. De overige toezegde subsidies en bijdragen voor een totaal van zullen na uitvoering van de projecten in 2012 worden uitgekeerd of verrekend. Balans per 31 december 2011 in euro s ACTIVA Materiële vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Totale Activa PASSIVA Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid Totaal Eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totale passiva Het eigen vermogen is als volgt verdeeld: in euro s Eigen Vermogen Algemene reserve Bestemmingsfonds OCW Bestemmingsfonds OCW project veiligheid Totaal Eigen vermogen

20 Exploitatierekening Entree De inkomsten uit entree zijn minder dan in Het aantal betalende bezoekers is met afgenomen, terwijl het aantal bezoekers met een museumkaart bijna 20% is toegenomen. Het museum kreeg voor deze laatste een vergoeding van de Museumvereniging van 67% van de reguliere entreeprijs. De opbrengst uit museumkaarten is daarom hoger dan in Baten Baten Directe opbrengsten Entreegelden Museumkaarten Winkelverkopen Indirecte opbrengsten Zakelijke activiteiten Doorberkende huur Doorberekende personeelskosten Lasten Subsidie exploitatie Indirecte opbrengsten Subsidie exploitatie Indirecte opbrengsten Directe opbrengsten Directe opbrengsten Subsidie huur Subsidie huur Overige subsidies Overige subsidies Subsidie OCW Overige subsidies/bijdragen Totale bijdragen Lasten Salarislasten Afschrijvingen Huren Aankopen - - Overige lasten Rentebaten/-lasten Totale lasten EXPLOITATIERESULTAAT Salarislasten Salarislasten Afschrijvingen Afschrijvingen Huren Huren Aankopen Aankopen Overige lasten Overige lasten Rentebaten/-lasten Rentebaten/-lasten 20

21 Partners en samenwerking Project Hollandse Waterlinie Het Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie organiseerde een uitwisselingsprogramma met Ierland, Engeland en België. De medewerker marketing & sales heeft deelgenomen aan het driedaagse bezoek aan de South Downs. Omdat het Projectbureau eind 2012 ophoudt te bestaan, is de Stichting Liniebreed Ondernemen (SLO) in 2011 opgericht. De directeur is lid geworden van de Raad van Toezicht. De SLO heeft als doel te zorgen voor een duurzame, maatschappelijke en economische benutting van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ze vormt de verbinding tussen de forten en de ondernemers en zet zich in voor productontwikkeling. Samenwerking ARK/WNF/SBB Door forse bezuinigingen op natuursubsidies staat de samenwerking met ARK, het Wereld Natuur Fonds en Staatsbosbeheer onder druk. De bestaande producten en het aanbod voor scholen blijven gehandhaafd, voor ontwikkeling van nieuwe producten is momenteel weinig ruimte. De detachering van een medewerker van Loevestein voor administratieve ondersteuning aan Expeditie Loevestein is in 2011 teruggebracht van 8 naar 6 uur per week. In 2012 wordt het aantal uren volledig geschrapt. Dijk van een Delta Twaalf ondernemers namen in 2009 het initiatief voor Dijk van een Delta. Onder het motto Overleven met water worden regionale beeldverhalen gebruikt voor nieuwe vormen van gebiedsontwikkeling in de Nederlandse delta. De provincies Gelderland, Noord-Brabant, Zuid-Holland en Zeeland, recreatieondernemers en andere overheden zijn op een actieve, innovatieve wijze betrokken bij deze plekken van ontwikkeling en nemen medeverantwoordelijkheid voor de ruimtelijke kwaliteit. In oktober 2011 is in Loevestein het manifest van Loevestein opgesteld; een overkoepelende business case in de vorm van gebiedsontwikkeling met het rendement van de investeringen. Het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) heeft zich daarbij aangesloten en gaat als schakel fungeren. Ruimte voor de Rivier Ruimte voor de rivier is een nationaal programma om veiligheid te creëren voor de bevolking bij overstromingen. Momenteel is de voorbereiding van de aanbestedingsprocedure in volle gang. Eind 2012 moeten de eerste werkzaamheden beginnen. Het Munnikenland gaat dan letterlijk op de schop. Er wordt een nieuwe dijk aangelegd, waardoor nieuwe natuur ontstaat. Bezoekers kunnen Loevestein dan op diverse manieren bereiken: struinend door het rietveld en ooibossen, varend langs de Maas en fietsend over de nieuwe wakkere dijk. Stichting Vrienden De Stichting Vrienden van het Slot Loevestein draagt bij aan de realisatie van het Masterplan en 1001 bommen en granaten. De middelen van de stichting komen uit donaties van bedrijven, de Leenheren van Loevestein. Op 31 december 2011 waren er 51 Leenheren. Vanwege de hoge kosten is de particuliere Vriendenkring van Loevestein in 2011 opgeheven. 21

22 Projecten Masterplan De centrale doelstelling in deze beleidsperiode is de kwaliteit van de dienstverlening en publieksbegeleiding sterk verbeteren door uitvoering van fase 1 van het Masterplan. Dankzij grote bijdragen van de Provincie Gelderland ( ) en de BankGiro Loterij ( ) is de financiering van fase 1 volledig gerealiseerd. In 2012 kan worden gestart met de uitvoering. De totale kosten zijn begroot op bommen en granaten In fase 1 van het Masterplan worden nieuwe publiekspresentaties over Loevestein als vesting in de Hollandse Waterlinie en een bezoekerscentrum gerealiseerd. Voor beide onderdelen is in november 2011 een definitief ontwerp gepresenteerd door Tinker Imagineers. De fondswerving voor de presentaties is ook in 2011 afgerond dankzij de bijdragen van de BankGiro Loterij en het ANWB Fonds ( ). Vier publieksonderdelen - de vestingbrug, introductie, soldatenhuisje en schooltje - zijn al in december 2011 gerealiseerd om in aanmerking te komen voor de bijdrage van de Provincie Gelderland in het kader van de Vliegende Start projecten. Beleef mijn Gelderland Binnen het project Beleef mijn Gelderland ontwikkelt Loevestein innovatieve producten rond de collectie. Met Augmented Reality, een applicatie op smart phones, wil Loevestein de verborgen verhalen uit zijn geschiedenis virtueel gaan presenteren. In 2011 zijn laserscans gemaakt van de vesting voor 3D reconstructies die op verschillende manieren kunnen worden verwerkt. Ook is een testversie gemaakt van een Erfgoedgame voor kinderen, die zo spelend in aanraking komen met voorwerpen uit de collecties van de deelnemende musea in Gelderland. Eind 2012 loopt het project af; dan zijn alle opgeleverde producten beschikbaar via mijngelderland.nl. 22

23 Sociale contacten zijn voor mij heel belangrijk - Dick van Mourik Dick van Mourik is al sinds 2000 actief in het natuurgebied bij Loevestein als vrijwilliger van FREE Nature. Elke dag trekt hij het gebied in om de koeien en paarden in de gaten te houden. Wie is er geboren, wie is er ziek of gestorven, hij houdt het allemaal bij. En hij bedenkt nieuwe namen voor pasgeboren kalfjes en veulens. Eerst waren er nog maar 18, nu zijn het er al 85 en het is zelfs over de honderd geweest. Eigenlijk zie ik dat als mijn hoofdtaak; de koeien. Laatst stond er een grote, dikke stier midden op het veerpad. De mensen durfden er niet meer langs naar de veerboot. Toen heb ik het prikkeldraad opnieuw gespannen, zodat het looppad weer vrij was. Maar ik kwam elke dag koffie drinken in Loevestein. En zo kwam het een van het ander. Ik zette de containers buiten en deed allerlei losse klusjes. In 2003 ben ik ook officieel vrijwilliger geworden van Loevestein. Ik kom hier voor de sociale contacten, want ik woon alleen. s Ochtends ben ik altijd bij de koffie en meestal drink ik op zondagmiddag een wijntje op het terras met mensen uit Brakel. Sommigen zijn trouwens ook via mij vrijwilliger geworden. Die contacten zijn erg belangrijk voor me. Maar klusjes doe ik het liefst alleen, in mijn eigen tempo. Niet meer zoveel als vroeger, want dat kan ik niet meer met mijn hart. Ik ben het liefst buiten, lekker scharrelen en foto s maken van insecten bijvoorbeeld. Die zet ik dan op waarneming.nl. Zo heb ik mezelf heel veel geleerd! En als ik toch buiten ben, ruim ik gelijk het zwerfvuil op. Daar help ik Loevestein ook mee. 23

24 Facilitaire zaken Onderhoud De vestingpoort is opnieuw gestuukt en het voegwerk van de taveerne, werkplaats en het kasteel gedeeltelijk vervangen. Een groot aantal bijgebouwen (Blok D, B2, E en F) zijn aan de buitenzijde opnieuw geverfd. De knotwilgen in de grienden zijn in december gesnoeid. Vandalisme en koperdiefstal zorgden meerdere malen voor schade en zelfs verdwijning van buitenlantaarns. Er wordt gezocht naar een duurzame oplossing. De propaantank buiten de vesting kreeg een nieuw veiligheidshek, gecamoufleerd door vlechtwerk van wilgen. Andere functies gebouwen De dienstwoning (Blok C1) is na het vertrek van de beheerders ingericht als Suite & Breakfast. Gebouw B1, dat tot die tijd fungeerde als Bed & Breakfast, is daarna aangepast als dienstwoning voor het nieuwe beheerderpaar. De museumwinkel is tijdelijk verplaatst naar de kelder van het kasteel. Hierdoor kwam het Arsenaal vrij als extra locatie voor kleinere ontvangsten. Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Net als in 2010 kreeg Loevestein het keurmerk zilver van Green Key. Dat is het internationale keurmerk voor bedrijven in de toerisme- en recreatiebranche, en in de markt voor vergader- en congreslocaties, die serieus en controleerbaar bezig zijn met duurzaamheid, Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO), met zorg voor milieu op het bedrijf en de natuur in hun omgeving. Veerdiensten Het fiets-/voetveer uit Gorinchem heeft overzettingen gedaan van en naar Loevestein. Ook de watertaxi wordt steeds meer gebruikt en is een waardevolle extra service. Stichting Boven t Gat die de veerdienst tussen Woudrichem en Slot Loevestein exploiteert, heeft in 2011 van personen overgezet en fietsen. 24

25 Bijlage I - Prestatieafspraken I 2011 Streef waarden Openstelling museum (uren) Mei t/m september Oktober t/m april Totaal aantal uren II Bezoekers III Aantal kinderen (tot 18 jr) in schoolverband Waarvan: Primair onderwijs Voortgezet onderwijs

26 Bijlage II - Organigram Directie Bedrijfsbureau Archief commissie Museum & Collectie Marketing & Sales Facilitaire zaken Historische Commissie Werkgroep Loevesteyn Marketing & Salescommissie Onderhoudscommissie Activiteitencommissie 26

27 Bijlage II - Organigram Directie (tevens enig bestuurder) Mw. H.J.M.R. Stijns Nevenfuncties: bestuurslid sectie Kastelen en Landhuizen met een museale functie, onderdeel van de Museumvereniging (KLM/NMV, tot 1 juli 2011) lid Raad van Toezicht Stichting Liniebreed ondernemen (sinds 1 juni 2011) voorzitter stichting Rivierenland in Beweging (sinds mei 2011) bestuurslid Stichting Vestingdriehoek lid Rotaryclub Gorinchem Personeel C. Alberts financiën/automatisering (tot 1 maart 2011) A. Magré manager financiën, personeelszaken en automatisering drs. S.J. Jansen conservator drs. A.J. de Jong projectmedewerker/coördinator vrijwilligers J.J.F.P.M. Mombers facilita ire zaken M.M. Lin facilitaire zaken J.E. Laroo marketing & sales G.A.E. Alberts gedetacheerd bij Hutten Catering (tot 1 maart 2011) E.C.G.M. van Grevengoed telefonist/administratief medewerker P.A.D. Wolthaus-den Besten telefonist/administratief medewerker A.J.B. van Weelden boekhoudkundig medewerker A. van Amstel gids M. Heemeijer gids L.H. Rijnsaardt gids H. Stalenhoef gids G. van der Star gids C.W. Lywood-van der Stelt gids A. van Wijk-Moree gids C. Alebregtse kassier/museumwinkel H.T. van der Heijden kassier/museumwinkel D. van Orten kassier/museumwinkel E.H.C. Remie kassier/museumwinkel M.J.M. Wolfs kassier/museumwinkel 27

28 Bijlage II - Organigram Vrijwilligers (per 31 december 2011) Jan van Aartrijk Leen Augustijn Aida Azula Arie Baks Jan van Bennekum Marjolein Berendsen Leo Besems Joke Beuken Joke van den Bogaard Yordy Brugman Maaike Brugman Iris van Dam Delta Quintet François van den Dries Alette Duvivier Fred Ermstrang Fleur Geenen Gonnie van Genderen Nel Gerards Marja Golverdingen Cees Heijstek Els Helderman Selena van Hesteren Jan van Hooidonk Yvonne Hooijmans Els Kentie Frans Klaus Henk Klomp Jannie Kolff Henk Koudstaal John Lin Ingrid Lin Agnes van Look Ineke Marchand Ron Marseille Wilma Marseille Leonie Mombers Mathijs Mombers Isabelle Mombers Dick van Mourik Han Muller Hannie Nijdam Jenneke van der Plas Karin Renes Thea Richter Reinilde Richter Eva van Rij Jan Ritzema Minke Romp Eva van Schijndel Daniel Schinkel Marjan Smit Maartje Spaargaren Jeroen Teering Evert Toorenburgh Hilke van Veen Arjan ter Veer Sanne Vinck Anja Wagemakers Jessica van de Water Ida Wierenga Jan Dirk Wijbenga Cees van Winden Anneke Zwaan Werkgroep Loevesteyn 28

29 Bijlage III - Overzicht bezoekers Volbetalend Volwassenen NL Volwassenen BL Jongeren NL Jongeren BL Gratis 4554 Kinderen t/m 3 jr NL Kinderen t/m 3 jr BL Vrienden & relaties Groepen Groepen Volwassenen Groepen Scholen Groepen BL Acties Kinderactiviteiten CJP Overzicht bezoekers Bezoekers per maand januari februari maart april mei juni juli 1. Volbetalend augustus 2. Vestingbezoekers september Acties oktober Groepen november december 5. Gratis Museumkaarten Overige bezoekers Vestingbezoekers Totaal bezoekers Volbetalend 2. Vestingbezoekers 3. Acties 4. Groepen 5. Gratis 11,000 11,000 8,250 8,250 5,500 5,500 2,750 2,750 0 januari januari februai februai maart maart april april mei mei juni juni juli juli augustus augustus september september oktober oktober november december 29

30 Bijlage IV - Samenstelling en profiel Raad van Toezicht Voorzitter: ir. G.N. Kok (tot 1 april 2011), drs. B.J. Koekoek (vanaf 1 april 2011 t/m 31 december 2011) dhr. ir. G.N. Kok, voormalig dijkgraaf Waterschap Rivierenland (watermanagement functie, lid v.a. augustus 2002, voorzitter v.a. september 2005, herbenoemd vanaf 1 augustus 2008 t/m 31 maart 2011, 3e periode). dhr. drs. B.J. Koekoek, Executive Managing Director North-West Europe Wienerberger AG (ondernemersfunctie, lid v.a. 1 januari 2003, financiële functie m.i.v. 22 maart 2005, herbenoemd v.a. 1 januari 2009 t/m 31 december 2011, 3e periode). dhr. ing. K. Damen, voorzitter Raad van Bestuur, Damen Shipyards Group (ondernemersfunctie, lid v.a. 1 oktober 2005, herbenoemd v.a. 1 oktober 2011, 3e periode). mw. dr. H.E.M. Berens, Conservator Collectie bij het Nederlands Architectuurinstituut (museale functie, lid v.a. 1 januari 2010, 1e periode). dhr. A. van de Bosch, burgemeester Zaltbommel (bestuursfunctie, lid v.a. 1 januari 2009 t/m 31 december 2011, 1 periode). dhr. ir. A. Adema, Algemeen directeur van Corporate Facility Partners BV (adviseur duurzame ontwikkeling en publiek private samenwerking, lid v.a. 1 januari 2010, 1e periode) dhr. ir. R.W. Bleker, dijkgraaf Waterschap Rivierenland (watermanagement functie, lid v.a. 1 april 2011, 1e periode). 30

31 Bijlage V - Partners Leenheren in 2011 Ames Autobedrijven ARK Natuurontwikkeling Blokland Metaalbewerking BV Bouwkundig ontwerp- en adviesbureau ing. Jac. van Vuurde F.J.C. van den Brand t Bourgondisch Hof Corporate Facility Partners B.V. Damen Shipyards Group Epicurus Development B.V. G. van der Ven BV Aannemingsbedrijf Gemeente Gorinchem Gemeente Lingewaal Gemeente Woudrichem Gemeente Zaltbommel Heijmans Vastgoed B.V. Hutten Catering Konceptz KPMG Accountants N.V. Lambert van Venrooij grond, weg en waterbouw B.V. Marcel Köppen Fotografie Mazzola Partners Meeuwsen van den Pol Advocaten Neerlands Wijnhuis NOE-Bekistingtechniek Notarispraktijk Interwaert Plieger B.V. Projectmij. Van de Wetering PROXSYS* Rabobank Alblasserwaard Noord en Oost Rabobank Bommelerwaard Rijkswaterstaat/Ruimte voor de Rivier Smits Neuchâtel Marine Department B.V. SQZI Concept Studio Steenfabriek de Rijswaard Stichting Rivierenland Fonds Stout Beheer B.V. Tamminga-Vos-Van Maurik Notarissen Tempo-Team Group B.V. v.d. Heuvel Trade Van den Engel Bouw Tiel B.V. Van der Brugge Makelaardij, verzekeringen en hypotheken Van Nieuwpoort Groep Van Noordenne Groep Van Rooijen Accountants en Belastingadviseurs Van Voorden Stichting Viveen Elektro Vos Autobedrijven Vos Schoonmaak & Food Cleaning Wereld Natuur Fonds Wienerberger B.V. Zorgverzekeraar Trias 31