cursus: Coachen van risicoleerlingen

Transcriptie

1 cursus: Coachen van risicoleerlingen

2 > Inhoud > Over deze cursus 3 > Ik en coachen! 6 > Coachplan-coachtraject 10 > Coachen van risicojongeren 13 > Beter jong, maar nooit te oud 18 > (Uit)vergroten 22 > Reflectie 25 > Theoriebron 1: Coachen 27 > Theoriebron 2: Een coachtraject 29 > Theoriebron 3: Fasen in een coachtraject 31 > Theoriebron 4: Kenmerken van leeftijdsfasen 32 > Theoriebron 5: Positief 34 > Werkmodel: Creatieve werkvormen 36 > Werkmodel: Nuttige vragen 38 > Beoordeling 39 Colofon Uitgeverij Edu Actief b.v. Meppel Postbus KB Meppel Tel.: Fax: info@edu-actief.nl Internet: Anne-Marie Klaassen en ROC Mondriaan Coachen van risicoleerlingen Auteurs Titel Vormgeving Binnenwerk: DBD design/ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld/Hubi de Gast ISBN Copyright 2012 Uitgeverij Edu Actief b.v. Eerste druk/eerste oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.

3 > Over deze cursus Coachen kun je leren. De theorie toepassen in de praktijk is echter lastiger dan het in eerste instantie lijkt. In deze cursus komen veel verschillende facetten van coaching aan de orde. De cursus is met name gericht op het coachen van risicoleerlingen. En competentievergroting wordt nader toegelicht. Doelstellingen Je kunt benoemen welke vaardigheden belangrijk zijn voor een goede coach. Je kunt gesprekstechnieken benoemen en toepassen in een coachgesprek. Je kunt observeren. Je kunt uitleggen wat bedoeld wordt met de term risicoleerlingen. Je kunt benoemen welke factoren van invloed zijn op de begeleiding van risicojongeren. Je kunt een coachgesprek houden waarin verschillende fasen aan bod komen. Je kunt alle stappen van een coachplan benoemen en toepassen. Je kunt het coachgesprek evalueren, hoofdzaken benoemen en leermomenten meenemen. Je kunt doelen formuleren (SMART). Beoordeling Je wordt op verschillende punten beoordeeld. Deze punten kun je achter in dit boek vinden. Belangrijke punten bij de beoordeling zijn: actieve deelname aan de lessen nette uitwerking van de opdrachten afgeronde processtappen voor het maken van de beroepsproducten. Je toekomstige collega: Naam: Werkzaam bij: Medewerkers: Werkzaam als: Soort werkzaamheden: Over de werkomgeving: Wat is er leuk aan je werk: Grootste blunder: Waar werk je aan: Remi van de Akker Iriszorg 150 medewerkers, multidisciplinair Ambulant begeleider Allerlei verschillende mensen in de leeftijd van ongeveer 18 tot 78 jaar begeleiden die hulp nodig hebben op verschillende vlakken. Het is een erg dynamische omgeving. Deze beslaat een vrij grote regio met verschillende gemeenten. En er is een continue doorstroom van cliënten. De variatie in cliënten. De dienstfiets uitlenen aan een cliënt die vervolgens lopend terugkwam. Verschillende coachplannen, waaronder een jongen van 23 jaar begeleiden naar werk. Uitgeverij Edu Actief b.v. 3

4 Beroepsproduct: Je eigen coachplan Dit beroepsproduct inleveren voor: Goed coachen is een vaardigheid, misschien zelfs wel een kunst. Om een goede coach te kunnen worden voor anderen, zul je ook een goede coach voor jezelf moeten zijn. Coachen is voorwaarden scheppen om te leren en te groeien. Ook voor de coach, dus voor jou. Je kent je eigen perspectief en hebt weet van je eigen mogelijkheden, maar ook van je valkuilen. Daarom ga jij tijdens deze cursus je eigen coachplan opstellen voor jezelf. Er zullen onderwerpen aan bod komen die je moeilijk vindt en je zult daarvoor doelen gaan formuleren. Je verduidelijkt je probleem/vraag met een creatieve werkvorm. Om daarmee vervolgens ook echt aan de slag te kunnen, gaat een medestudent jou coachen vanuit jouw plan, zodat jij je doelen kunt halen. Zo zijn aan het eind van deze cursus de eerste belangrijke stappen gezet om een goede coach te worden voor anderen! Processtappen Maak een planning en een inventarisatie (oriëntatiefase). Benoem welke eigenschappen van een coach je nog moet ontwikkelen. Dat worden je leerdoelen in dit plan. Gebruik een creatieve werkvorm om je probleem/vraag te verduidelijken en voeg deze toe. Spreek met je medestudent af door wie jij je wilt laten coachen (en vice versa). Laat opdracht 1 lezen door je medestudent. Formuleer de vragen (minimaal vier). Formuleer de doelen (SMART, minimaal vier). Stel een plan op en bespreek dit plan vervolgens met de medestudent die jou coacht Je voert het plan uit en draagt oplossingen aan voor je vragen/problemen. Dit bespreek je met je coach. Je evalueert je eigen coachplan met je medestudent. Aandachtspunten voor de coach in deze opdracht: Iedere gecoachte is ook een coach voor de ander. De coach maakt gebruik van het werkmodel Nuttige vragen. Er zullen in totaal drie gesprekken zijn, waarin het plan besproken wordt (1), de uitvoering aan de orde komt (2) en de evaluatie (3) volgt. Maak een planning voor deze cursus. Maak eerst een planning voor het beroepsproduct. Werkmodel: Cursusplanning op Werkmodel: Nuttige vragen Laat elke processtap goedkeuren door je docent voordat je begint aan de volgende processtap. Beoordeling De punten waarop je beroepsproduct wordt beoordeeld, kun je achter in dit boek vinden in het hoofdstuk Beoordeling. 4 Coachen van risicoleerlingen

5 Vervolg beroepsproduct Eisen aan het beroepsproduct Het is in heldere taal geschreven. Alle stappen worden in een overzichtelijk coachplan beschreven. Het coachplan beslaat minimaal drie A4 tjes in een standaardlettertype en -grootte (10-12). In het coachplan is ook een terugmelding van de bespreking met je medestudent opgenomen, evenals de evaluatie. Taal Taal Taal Taal Neem deze cursus door en onderstreep de woorden die je niet kent. Noteer deze woorden in de woordenlijst en zet de betekenis erbij. Nieuwe onbekende woorden die je tegenkomt tijdens de cursus, voeg je toe aan de woordenlijst. Na afloop van de cursus neem je dit overzicht op in je taalportfolio. Werkmodel: Woordenlijst op Uitgeverij Edu Actief b.v. 5

6 > Ik en coachen! Je staat helemaal aan het begin van de cursus Coachen van risicoleerlingen. In deze cursus komen verschillende aandachtspunten aan bod en worden handreikingen gedaan voor toepassingen in de praktijk. Maar wat versta jij nu eigenlijk onder coach? Doelstellingen Je kunt omschrijven wat bedoeld wordt met de term coachen. Je kunt verschillende fasen in een coachtraject benoemen. Je kunt de juiste vragen stellen in verschillende situaties (open/gesloten vragen). Je kunt uitleggen welke vragen je wanneer stelt. Je kunt benoemen wat een goede houding is van een coach. Opdracht 1: Beste coach Jezelf coachen is een veilige manier om de vaardigheden van het coachen te oefenen én te ontwikkelen, waarna je dat ook met genoeg zelfvertrouwen kunt doorgeven aan anderen. Theoriebron 1: Coachen Daarom ga je een brief aan jezelf schrijven, waarin je een aantal zaken naar voren laat komen: Hoe kijk jij nu naar jezelf als coach? Wat verwacht jij van jezelf als coach? Waar ga jij waarschijnlijk tegenaan lopen als je iemand gaat coachen? Welke eigenschappen zijn nodig als coach? Welke eigenschappen mis je om een goede coach te kunnen zijn? Deze brief is gericht aan jezelf, vanuit jezelf, waarin je jouw visie op coaching beschrijft. De brief is ongeveer één A4'tje lang. 6 Coachen van risicoleerlingen

7 Opdracht 2: Coaching Ga naar en bekijk het filmpje How Coaching Works. Schrijf op welke fasen er zijn in dit filmpje. Zie voor meer informatie Opdracht 3: Open vragen/gesloten vragen Lees de onderstaande casus en beantwoord de vragen. Casus Jij hebt als educatief medewerker een presentatie gegeven over alcoholgebruik aan een derde klas van het vmbo. Aan het eind van de presentatie ga jij een aantal vragen stellen over je presentatie. Het is jouw bedoeling dat je de leerlingen aan het denken zet over hun eigen alcoholgebruik. Welke vragen zou je kunnen stellen? Welke vragen zou je niet stellen? Opdracht 4: Waarom zulke vragen? Lees het vervolg van de casus en beantwoord de vragen. Vervolg van de casus (opdracht 3). Eén jongen komt na afloop van de presentatie naar je toe. Hij vertelt dat hij vrijwel elk weekend wel drinkt. Meestal te veel. Eigenlijk wil hij er wel mee stoppen, maar hij wil niet onderdoen voor zijn vrienden. Hoe zou je je vragen formuleren in dit coachgesprekje met een van de jongeren uit die vmbo-klas? Uitgeverij Edu Actief b.v. 7

8 Welk effect heb je daarbij voor ogen? Opdracht 5: Ik als coach Zoek op internet het lied Pak maar mijn hand van Nick & Simon op en kijk en luister goed. Smaken verschillen in de muziek, maar er zijn enkele zaken die opvallen in de songtekst die wel en niet op coaching van toepassing zijn. Zie voor meer informatie Welke aspecten zijn van toepassing op coaching? Theoriebron 1: Coachen Welke aspecten zijn niet van toepassing op coaching? Opdracht 6: Vertrouwen in de coach Om gecoacht te kunnen worden en om te kunnen coachen, is vertrouwen nodig in elkaar. Ga in tweetallen naar buiten. Eén is coach, de ander wordt gecoacht. Werkmodel: Nuttige vragen De gecoachte wordt geblinddoekt en vertrouwt de coach zonder fysiek contact. De bedoeling is om door goede coachingsvragen van A naar B te gaan. Daarbij houdt de coach er rekening mee dat de gecoachte bepaalt waar hij heen wil, zonder dat suggestieve vragen worden gesteld. Mogelijkheden zijn afhankelijk van de omgeving. Bepaal van tevoren het doel en houd de veiligheid voor ogen. Van A naar B kan zijn: van schoolplein naar bushalte van bushalte naar winkel van school naar station. De afstand hoeft niet meer te zijn dan 100 meter. Als het doel bereikt is, worden de rollen omgedraaid en wordt de route afgelegd van B naar A. Evalueer na afloop de opdracht en beantwoord daarbij de volgende vragen. 8 Coachen van risicoleerlingen

9 Was er voldoende vertrouwen in elkaar om elkaar blindelings te vertrouwen? Welke vragen werden gesteld? Wat was het lastigste: het coachen of het gecoacht worden? En waarom? Uitgeverij Edu Actief b.v. 9

10 > Theoriebron 1: Coachen Coachen Niet de fouten uit het verleden, maar de mogelijkheden van de toekomst staan centraal. Waarom coachen? omdat de verbetering van prestaties en de ontwikkeling van de persoon centraal staan omdat de gecoachte zich bewust wordt (is) van wat zijn vraag is omdat leren en handelen een belangrijke plaats innemen omdat het gericht is op ontwikkeling van mogelijkheden en competenties om goede resultaten te behalen. Het effect dat je wilt bereiken Door het stellen van alleen gesloten vragen hoeft je leerling niet na te denken. Bij het stellen van open vragen moet hij zelf nadenken. Het prikkelt tot actief en gericht denken. Ook het concentreren en waarnemen wordt gestimuleerd. Met coachen en de juiste vragen stellen probeer je het bewustzijn en de verantwoordelijkheid tot stand te brengen en te vergroten. Coaching is resultaatgericht! coaching? Wanneer is coaching nu coaching? Wanneer is coaching anders dan begeleiding? Als het volgende centraal staat, kun je spreken over coaching: iemands (potentiële) kwaliteiten methodisch ontwikkelen, zodat hij zo goed mogelijk presteert vanuit bewustzijn en verantwoordelijkheid werken aan bewustzijn en verantwoordelijkheid gericht op concrete resultaten in houding, kennis en vaardigheden (competenties) gericht op de persoon en het realiseren van zijn doelen gericht op het bevorderen van leren en handelen interacties over plezier en problemen het wordt bewust en gedurende een bepaalde tijd doelgericht toegepast. Houdingsaspecten Je houding als coach is belangrijk. In omstandigheden die niet gewoon zijn, moet een coach juist gewoon doen. Belangrijke aspecten daarbij zijn: Veiligheid De gecoachte moet zich veilig en (enigszins) vertrouwd voelen. Veiligheid wordt bepaald door onder andere voorspelbaarheid, echtheid en eerlijkheid. Belangstelling en betrokkenheid Belangstelling voor wat de jongere bezighoudt, bevordert het contact. Uitgeverij Edu Actief b.v. 27

11 Afstand en nabijheid Bij alle vormen van communicatie moet je je bewust zijn van de lichamelijke afstand en nabijheid ten opzichte van de gecoachte. Ook in figuurlijke zin moet je als coach daarover nadenken. Hoe dicht zit je op iemands huid? Andere eigenschappen die de ideale coach moet hebben: geduld objectief behulpzaam goed kunnen luisteren opmerkzaam bewust (van zichzelf) aandacht een goed geheugen. 28 Coachen van risicoleerlingen

12 > Beoordeling Naam deelnemer: Namen groepsleden: Groep: Docent: Blok: Cursus: Onderwerp: Beoordeling Criteria Voldoende Onvoldoende Processtappen beroepsproduct Actieve deelname in de les Je eigen coachplan Algemeen: Het ziet er netjes en verzorgd uit. Het is in heldere taal geschreven. Je coachplan beslaat ten minste drie A4 tjes. Inhoud: Het is duidelijk wat jouw eigen leerdoelen zijn als aankomend coach. Het is duidelijk wat jouw valkuilen zijn. Het coachplan sluit aan bij jouw mogelijkheden, dit is beschreven in het plan. Er is een duidelijke onderbouwing van je creatieve werkvorm. De evaluatie is helder verwoord, waarin het proces overzichtelijk beschreven is en de nog bestaande leerdoelen zijn benoemd. De student was voldoende aanwezig. De student leverde een positieve bijdrage in zijn groepje. De student leverde een actieve bijdrage in de les. Opdrachten Beide taalopdrachten zijn ingeleverd en beoordeeld. De opdrachten voor de cursus zijn goed en netjes uitgewerkt. De eigen evaluatie is ingevuld en besproken Mondeling en schriftelijk taalgebruik Mondeling taalgebruik Schriftelijk taalgebruik De teksten zijn in correct Nederlands geschreven Overige Uitgeverij Edu Actief b.v. 39

13 Eindbeoordeling: Onvoldoende Voldoende Goed > Datum:... Paraaf docent: Paraaf deelnemer: 40 Coachen van risicoleerlingen