Pijnbehandeling na heup- of knievervangende operatie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Pijnbehandeling na heup- of knievervangende operatie"

Transcriptie

1 Onderzoek Pijnbehandeling na heup- of knievervangende operatie Ingrid M.M. van Haelst, J. (Suzanne) T.H. Bocxe, Bart J. Burger, H. (Jeroen) J. Doodeman, Eric C.G. de Roode, Wilco E. van Genderen Doel Opzet Methode Resultaten Conclusie Inzicht verkrijgen in het resultaat van postoperatieve pijnstilling met intraveneuze toediening van morfine, door de patiënt gecontroleerd (PCIA), en orale analgetica na een totale heup- of knievervangende operatie (THP of TKP). Prospectief observationeel onderzoek. In de periode includeerden we 154 patiënten voor een THP en 110 voor een TKP in het Medisch Centrum Alkmaar. Pijn na de operatie werd behandeld met morfine via een PCIA-pomp en met orale analgetica. De primaire uitkomstmaten waren effectiviteit van de pijnbehandeling en de incidentie van bijwerkingen. Na een THP was de pijn in rust acceptabel bij 65 van de patiënten op de dag van operatie (dag 0). Dit percentage steeg tot > 95 vanaf dag 2 na operatie. Op dag 1 had 43 acceptabele pijnscores bij beweging, vanaf dag 2 was dit > 90. Op dag 0 was 24 misselijk en 25 braakte; op dag 1 was dit 21 respec tievelijk 29. Op dag 0 na een TKP was de pijn in rust acceptabel bij 45, vanaf dag 3 bij 95. Pijn bij beweging op dag 1 was acceptabel bij 24 van de patiënten, oplopend naar 80 op dag 4. Op dag 0 na TKP was 37 misselijk en 39 braakte; op dag 1 was dat 26 respectievelijk 23. Gezien de tegenvallende effectiviteit en de bijwerkingen van een PCIA-pomp met morfine en orale analgetica zijn aanpassingen in de pijnbehandeling na THP en TKP noodzakelijk. De grootste verbetering is te behalen op de dag van operatie en de dag daarna. Medisch Centrum Alkmaar, discipline Ziekenhuisapotheek, Alkmaar. Drs. I.M.M. van Haelst, ziekenhuisapotheker; drs. J.T.H. Bocxe, ziekenhuisapotheker in opleiding; drs. H.J. Doodeman, onderzoeker. Discipline orthopedie. Dr. B.J. Burger, orthopedisch chirurg Discipline anesthesiologie. E.C.G. de Roode, nurse practitioner anesthesiologie. Medisch Centrum Jan van Goyen Amsterdam, discipline anesthesiologie, Amsterdam. Drs. W.E. van Genderen, anesthesioloog. Contactpersoon: drs. I.M.M. van Haelst (i.van.haelst@mca.nl). Het effectief en veilig behandelen van postoperatieve pijn is een actueel thema. Sinds 2003 is postoperatieve pijn opgenomen in de basisset prestatie-indicatoren van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De door de IGZ gepubliceerde gegevens over pijn na operatie zijn echter gebaseerd op steekproeven vanuit de ziekenhuizen en niet terug te leiden tot resultaten bij specifieke operaties ( _def1.pdf). Bij de conventionele totale heup- en knievervangende operatie, verder aangeduid als heup- en knieoperatie, kan men verwachten dat patiënten na de operatie langer dan 24 h aanzienlijke pijn hebben, gezien de weefselbeschadiging bij deze ingrepen. 1 Effectieve postoperatieve pijnbehandeling is essentieel voor het welbevinden van de patiënt en voor snelle mobilisatie en herstel. 2 Het is gebruikelijk bij de heup- en knieoperatie een combinatie van verschillende analgetica en toedieningwijzen toe te passen. Er zijn in de literatuur wel aanbevelingen gedaan, maar het is niet duidelijk welke pijnbehandeling het effectiefst en veiligst is. Steeds zoekt men naar een balans tussen effectiviteit en bijwerkingen. 2,3 Tegenwoordig gebruikt men bij heup- en knieoperaties vaak een door de patiënt zelf te bedienen intraveneus pompsysteem ( patient controlled intravenous analgesia (PCIA)) in combinatie met orale analgetica. 4-7 Wij onderzochten de resultaten van de postoperatieve pijnbehandeling met een PCIA-pomp en orale analgetica na een heup- of knieoperatie. De primaire uitkomstmaten waren de effectiviteit van de postoperatieve pijnbehandeling en het optreden van bijwerkingen. Als secun- NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B428 1

2 daire uitkomstmaat brachten we de tevredenheid van de patiënt met de postoperatieve pijnbehandeling in kaart. Patiënten en methoden Patiënten In de periode maart 2006-juli 2007 includeerden we patiënten die naar het Medisch Centrum Alkmaar kwamen voor een THP of TKP binnen het Joint Care -programma ( Dit is een programma waarbij de behandeling voor een belangrijk deel in protocollen is vastgelegd. Het onderzoek werd goedgekeurd door de medisch-ethische commissie Noord Holland en informed consent werd verkregen van alle deelnemende patiënten. Behandeling De ingreep vond plaats onder algehele of spinale anesthesie, met of zonder morfine. Op de verkoeverafdeling kreeg de patiënt een PCIA-pomp met morfine (bolus 1 mg; interval tussen twee giften ( lock-out interval ): 5 min). Na een heupoperatie kreeg de patiënt op de verpleegafdeling indometacine 25 mg 3 dd p.o., volgens een protocol ter preventie van periarticulaire ossificaties, en paracetamol 1000 mg 4 dd p.o. Na een knieoperatie kregen patiënten van 70 jaar of jonger ibuprofen 3 dd 400 mg p.o. en patiënten ouder dan 70 jaar nabumeton 500 mg 2 dd p.o., beide in combinatie met paracetamol 1000 mg 4 dd p.o. In verband met een groter risico op gastro-intestinale complicaties is in het pijnprotocol voor patiënten ouder dan 70 jaar gekozen voor een selectievere cyclo-oxygenase(cox)-2-remmer. 8 De verpleegkundige stopte de PCIA-pomp op aangeven van de patiënt en noteerde de totale gebruiksduur. We bepaalden het morfineverbruik 24 h na de ingreep en bij het verwijderen van de PCIA-pomp. Orale analgetica werden gecontinueerd tot ontslag. Uitkomstmaten Effectiviteit De patiënt gaf de intensiteit van de postoperatieve pijn aan op een visueel analoge schaal (VAS) van 0 tot 100 mm (0: geen pijn tot 100: maximale pijn ). De patiënt scoorde de pijn in rust (VAS-R) en bij gestandaardiseerde beweging (VAS-M). Dit was na een heupoperatie het belasten van het geopereerde been, na een knieoperatie 30 graden buigen van de geopereerde knie. Op de dag van de operatie (dag 0) scoorde de patiënt tweemaal de pijn in rust; op dag 1, 2 en 3 viermaal in rust en tweemaal bij beweging; op dag 4 twee keer in rust en eenmaal bij beweging. Tijdens de nacht werden geen pijnmetingen verricht. We beschouwden een gemiddelde VAS-R en een gemiddelde VAS-M per dag 40 mm als acceptabel. 9 Bijwerkingen De patiënt gaf dagelijks de mate van misselijkheid, hoofdpijn en jeuk aan op een VAS van 0 tot 100 mm. Braken werd vastgelegd als wel of niet optredend. De nurse practitioner anesthesiologie bepaalde de mate van sedatie met de sedatiescore van Ramsay (1: minimale sedatie tot 6: maximale sedatie). 3 Tevredenheid De patiënt beoordeelde 72 h na de ingreep en bij ontslag de tevredenheid met de postoperatieve pijnbehandeling; patiënten konden daarbij kiezen uit 5 categorieën: slecht, matig, voldoende, goed, en uitstekend. 4 Statistische analyse Voor de dataverwerking werd gebruik gemaakt van het statistisch programma SPSS voor Windows (versie 14.0). Pijnscores werden uitgedrukt als een gemiddelde VASscore per dag met een bijbehorende standaarddeviatie. Acceptabele pijnscores en bijwerkingen werden weergegeven als het percentage patiënten ten opzichte van de totale patiëntengroep. Binnen de totale groep werden subgroepen onderscheiden op grond van geslacht, anesthesietechniek of het anesthesierisico volgens de classificatie van de American Society of Anesthesiologists (ASA-klasse)(tabel 1). 10 We gebruikten de χ 2 -toets om acceptabele pijnscores, het optreden van misselijkheid en het vóórkomen van braken bij de verschillende subgroepen met elkaar te vergelijken; Het verband tussen deze uitkomstmaten (acceptabele pijnscores, misselijkheid en braken) en de leeftijd werd TABEL 1 Gegevens van patiënten die in de periode maart 2006-juli 2007 in het Medisch Centrum Alkmaar een totale heup- of knievervangende operatie ondergingen binnen een Joint Care - programma. kenmerk operatie knieoperatie heupoperatie (n=110) (n=154) geslacht; n gemiddelde leeftijd in jaren (SD) 69 (8,2) 69 (8,3) anesthesietechniek; n () algeheel spinaal met morfine spinaal zonder morfine 25 (16) 56 (37) 73 (47) 21 (19) 28 (25) 61 (56) ASA-klasse; n () I II III IV en V onbekend 46 (30) 101 (65) 6 (4) 0 (0) 1 (1) 32 (29) 72 (65) 6 (6) 0 (0) 0 (0) ASA-klasse = klasse van het anesthesierisico volgens de classificatie van de Americal Society of Anesthesiologists (klasse I-V) NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B428

3 TABEL 2 Gemiddelde hoeveelheid morfineverbruik en gebruiksduur van de PCIA-pomp door patiënten die een totale heup- of knievervangende operatie hadden ondergaan onderzocht met de U-toets van Mann-Whitney, evenals het verband tussen morfinegebruik en het optreden van misselijkheid of braken. Resultaten heupoperatie knieoperatie morfinegebruik binnen 24 h na operatie; 19,5 (14,7) 27,9 (18,4) mg (SD) morfinegebruik tot verwijderen PCIA-pomp; 21,9 (16,0) 34,7 (23,6) mg (SD) gebruiksduur van PCIA-pomp in uren (SD) 34,6 (7,8) 34,9 (8,7) We includeerden 264 patiënten in het onderzoek, van wie 154 een heupoperatie en 110 een knieoperatie ondergingen. Tabel 1 geeft een overzicht van de patiëntkenmerken. 8 patiënten werden geëxcludeerd omdat zij niet met de PCIA-pomp konden omgaan. In tabel 2 is het morfineverbruik met de PCIA-pomp weergegeven. Heupoperaties: effectiviteit en bijwerkingen Figuur a laat de gemiddelde pijnscores in rust en beweging zien op de verschillende dagen op de verpleegafdeling. De gemiddelde pijnscores bij beweging waren op alle dagen hoger dan de pijnscores in rust. Bij de meting op de verkoeverafdeling was de VAS-R gemiddeld 13 mm (SD: 20; niet in de figuur). In tabel 3 staat het percentage patiënten met een gemiddeld acceptabele pijnscore (VAS 40 mm) in rust en beweging op verschillende dagen na de ingreep. Het percentage patiënten met een gemiddeld acceptabele pijnscore in rust was het laagst op de operatiedag op de verpleegafdeling. Het steeg in de daaropvolgende dagen en vanaf dag 2 na operatie had meer dan 95 een acceptabele pijnscore in rust. Na een heupvervanging was het aantal patiënten met een gemiddeld acceptabele pijnscore bij bewegen het laagst op dag 1 na de operatie. Vanaf dag 2 lag het percentage boven de 90. Tabel 4 geeft het percentage patiënten met bijwerkingen weer. Op de operatiedag en de eerste dag na operatie had meer dan 20 van de patiënten last van misselijkheid en braken. 72 h na de heupvervanging beoordeelde 93 van de patiënten de tevredenheid als voldoende, goed of uitstekend; bij ontslag was dit 95. Knieoperaties: effectiviteit en bijwerkingen De gemiddelde pijnscores na een knievervangende operatie staan weergegeven in figuur b. Op de verkoeverafdeling was de VAS-R gemiddeld 15 mm (SD: 24; niet in de figuur). Het percentage patiënten met een gemiddeld acceptabele pijnscore in rust was het laagst op de dag van de knieoperatie, op de verpleegafdeling. Vanaf dag 3 na operatie was het percentage 95 of hoger. Wanneer gemeten werd bij beweging was het percentage patiënten met pijnscore op VAS (mm) 50 pijnscore op VAS (mm) a dag na operatie b dag na operatie FIGUUR Pijnscores op een visueel analoge schaal (VAS) van mm bij patiënten die (a) een totale heupvervangende of (b) knievervangende operatie hadden ondergaan. Per dag is weergegeven een gemiddelde pijnscore in rust ( )en bij beweging ( ) voor het verblijf op de verpleegafdeling. Op dag 0 werden geen pijnscores bij beweging bepaald. De verticale lijnstukken geven de standaarddeviaties weer. NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B428 3

4 TABEL 3 Aantallen patiënten met een gemiddeld acceptabele pijnscore in rust en bij bewegen na een totale heup- of knievervangende operatie, gemeten op de dag van de ingreep en verschillende dagen daarna tijdstip pijnmeting heupoperatie pijn acceptabel* in rust; n/n () pijn acceptabel bij bewegen ; n/n () knieoperatie pijn acceptabel* in rust; n/n () pijn acceptabel bij bewegen ; n/n () verkoeverperiode dag 0 130/150 (87) 85/102 (83) verpleegafdeling dag 0 98/151 (65) 49/109 (45) dag 1 123/152 (81) 64/150 (43) 68/109 (62) 26/109 (24) dag 2 148/152 (97) 139/152 (91) 94/109 (86) 53/109 (49) dag 3 150/152 (99) 146/152 (96) 104/109 (95) 76/109 (70) dag 4 145/148 (98) 137/145 (95) 103/106 (97) 85/106 (80) n = aantal patiënten met een acceptabele pijnscore; N = totaal aantal patiënten (dit aantal wisselt omdat op verschillende meetmomenten niet van alle patiënten de gegevens beschikbaar waren). *Een acceptabele pijnscore was een score 40 mm op een visueel analoge schaal van mm. De pijnscore bij bewegen na een heupvervanging werd gemeten bij belasten van het geopereerde been. De pijnscore bij bewegen na een knievervanging werd gemeten bij 30 buigen van de geopereerde knie. een gemiddeld acceptabele pijnscore het laagst op de eerste dag na operatie. Dit percentage steeg tot 80 op dag 4 (zie tabel 3). Meer dan 35 van de patiënten had op de dag van de knieoperatie (dag 0) last van misselijkheid en braken; op dag 1 was dit meer dan 20 (zie tabel 4). 72 h na de knieoperatie beoordeelde 85 van de patiënten de tevredenheid als voldoende, goed of uitstekend; bij ontslag was dit 91. Invloed patiëntkenmerken op effectiviteit en bijwerkingen Als de ingreep was uitgevoerd onder spinaalanesthesie met morfine, dan hadden meer patiënten acceptabele pijn in rust op de operatiedag dan na een ingreep onder spinaalanesthesie zonder morfine of algehele anesthesie. Na een heupvervanging onder spinaalanesthesie met morfine was de pijn in rust bij 86 van de patiënten acceptabel; bij spinaalanethesie zonder morfine was dit percentage 56 en bij algehele anesthesie 42. Deze verschillen waren statistisch significant (p < 0,001). Na een knievervanging onder spinaalanesthesie met morfine was de pijnscore in rust acceptabel bij 70 van de patiënten, bij spinaalanesthesie zonder morfine was dit 34 en bij algehele anesthesie 43 (p = 0,007). Op de daarop volgende dagen verdween het verschil. Er waren geen significante verschillen in effectiviteit van de pijnbehandeling tussen de verschillende ASA-klassen, noch tussen mannen en vrouwen of verschillende leeftijdsklassen. De bijwerkingen misselijkheid en braken kwamen fre- TABEL 4 Het percentage patiënten dat na een totale heup- of knievervangende operatie bijwerkingen van de pijnstilling of de anesthesie ondervond. tijd na operatie misselijkheid* hoofdpijn* jeuk* braken sedatie heup knie heup knie heup knie heup knie heup knie dag 0 23,8 37,0 7,3 8,3 5,3 8,3 25,0 38,5 6,4 9,1 dag 1 21,1 25,7 3,3 5,5 5,3 8,3 28,5 23,1 0,6 1,8 dag 2 5,9 10,1 0,7 3,7 0,7 1,8 3,9 9,2 0,6 0 dag 3 5,3 3,7 0,7 3,7 0,7 0,9 3,3 1,8 0 0 dag 4 2,1 3,8 1,4 1,9 1,4 0 2,1 3,8 - - *Het hebben van misselijkheid, hoofdpijn of jeuk werd gedefinieerd als een score van 40 mm of hoger voor deze bijwerking op een visueel analoge schaal (VAS) van mm. Het optreden van sedatie werd gedefinieerd als een Ramsayscore > 2. Op dag 4 werd niet gemeten. 4 NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B428

5 quent voor. Daarom werd de samenhang hiervan met de patiëntkenmerken onderzocht (zie tabel 4). Gemiddeld genomen waren vrouwen misselijker dan mannen en braakten zij vaker. Voor de verschillende anesthesietechnieken, ASA-klassen en leeftijden vonden wij geen significante verschillen in het optreden van misselijkheid en braken. We vonden geen verband tussen het optreden van misselijkheid en braken en het morfineverbruik via de PCIA-pomp na een heup- of knieoperatie. Beschouwing Op de dag van de ingreep en op dag 1 na operatie had een laag percentage patiënten op de verpleegafdeling een gemiddeld acceptabele pijnscore in rust en bij beweging. Op dag 2 na een knieoperatie was dit percentage nog steeds laag bij beweging. Misselijkheid en braken waren de belangrijkste bijwerkingen; deze kwamen vooral voor op de dag van de ingreep en dag 1 na operatie. Bij meting na 72 h gaf een hoog percentage patiënten aan dat de pijnbehandeling voldoende tot uitstekend was. Dit onderzoek geeft inzicht in de uitkomsten van de postoperatieve pijnbehandeling met een PCIA-pomp met morfine en orale analgetica na een heup- of knieoperatie. Het sluit aan bij de toenemende vraag naar resultaten in de dagelijkse praktijk, onder andere ten behoeve van de beoordeling van de kwaliteit van de zorg door de Inspectie voor de Volksgezondheid. Een beperking van dit onderzoek is dat verschillende anesthesietechnieken zijn toegepast; deze hadden invloed op de effectiviteit van de postoperatieve pijnbehandeling, met name op de dag van de ingreep. In de literatuur is beschreven dat de vorm van anesthesietechniek van invloed is. De Procedure Specific Postoperative Pain Management (PROSPECT)-groep houdt hier ook rekening mee bij het opstellen van aanbevelingen voor pijnbehandeling bij een heup- of knieoperatie (www. postoppain.org). Dat verschillende typen anesthesie werden toegepast weerspiegelt wel goed de situatie in de dagelijkse praktijk. 11 Een tweede beperking is dat de tevredenheid met de postoperatieve pijnbehandeling pas 72 h na de ingreep gemeten werd, waardoor we geen uitspraak kunnen doen over de tevredenheid kort na de operatie. Pijn, misselijkheid en braken komen in onze studie juist frequenter voor in de eerste dagen na operatie. Van deze factoren is bekend dat zij belangrijk zijn voor de patiënttevredenheid na een operatieve ingreep. 12 Ook het groepsproces dat in een Joint Care-programma plaatsvindt bij patiënten die in dezelfde week geopereerd zijn draagt bij aan de tevredenheid ( Voor de pijnbehandeling na een heup- of knieoperatie zijn veel verschillende mogelijkheden. 4-7,11,13-15 Onze uitkomstmaten voor de effectiviteit van de postoperatieve pijnbehandeling zijn niet goed met die van andere onderzoeken te vergelijken omdat de studieopzet, de uitkomstmaten, de gebruikte meetmethoden en de meettijdstippen sterk verschillen. 9 Onderzoekers die dezelfde uitkomstmaten gebruikten als wij, hanteerden andere meetmethoden en -tijdstippen. 7,9 Ofschoon patiënten met een PCIA-pomp binnen de ingestelde grenzen zelf de dosis morfine kon bepalen, had een hoog percentage van hen geen acceptabele pijnscores op de dag van de ingreep en de eerste dag daarna. De hoge prevalentie van misselijkheid en braken op deze dagen heeft mogelijk het herhaald gebruik van de pomp beperkt. Het is bekend dat deze bijwerkingen frequent optreden bij het gebruik van een PCIA-pomp met morfine. 16,17 In deze studie vonden we echter geen verband tussen het optreden van misselijkheid en het morfineverbruik via de PCIA-pomp. Conclusie en aanbevelingen Gezien de effectiviteit en bijwerkingen van een PCIApomp met morfine en orale analgetica is het duidelijk dat de pijnbehandeling na een totale heup- of knievervangende operatie aangepast moet worden. De grootste verbetering is te behalen op de operatiedag en de eerste dag na operatie. Bij de keuze van de behandeling kan men gebruik maken van de aanbevelingen van de PROSPECTgroep, waarin de methode van postoperatieve pijnbehandeling wordt afgestemd op de anesthesietechniek. Wij adviseren observationeel onderzoek te doen na het invoeren van veranderingen in de pijnbehandeling, om vast te stellen of de beoogde verbeteringen in de dagelijkse praktijk worden behaald. Drs. T. van der Ploeg voerde de statistische analyse van de gegevens uit; C. de Geus verwerkte de onderzoeksresultaten; M. Houmes droeg bij aan de gegevensverzameling. Joint Care is een door Biomet Europe BV gedeponeerd merk. Belangenconflict: geen gemeld. Financiële ondersteuning: dit onderzoek werd deels gefinancierd door het Foreest Instituut van het Medisch Centrum Alkmaar. Citeer als: Ned Tijdschr Geneeskd. 2009;153:B428 > Meer op NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B428 5

6 Literatuur 1 Chelly JE, Ben David B, Williams BA, Kentor ML. Anesthesia and postoperative analgesia: outcomes following orthopedic surgery. Orthopedics. 2003;26(8 suppl):s Herkowitz HN, Dirschl DR, Sohn DH. Pain management: the orthopaedic surgeon s perspective. J Bone Joint Surg Am. 2007;89: Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie in samenwerking met het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO. Richtlijn postoperatieve pijnbehandeling. Alphen aan de Rijn; Europain. European Minimum Standards for the Management of Postoperative Pain. Goring-on-Thames: Pegasus Healthcare International Ltd; Skinner HB. Multimodal acute pain management. Am J Orthop. 2004;33(5 suppl): Skinner HB, Shintani EY. Results of a multimodal analgesic trial involving patients with total hip or total knee arthroplasty. Am J Orthop. 2004;33: Colwell CW, Jr. The use of the pain pump and patient-controlled analgesia in joint reconstruction. Am J Orthop. 2004;33(5 suppl): Farmacotherapeutisch Kompas. Diemen: College voor zorgverzekeringen; Sommer M, de Rijke JM, van Kleef M, Kessels AG, Peters ML, Geurts JW et al. The prevalence of postoperative pain in a sample of 1490 surgical inpatients. Eur J Anaesthesiol. 2008;25: Keats AS. The ASA classification of physical status--a recapitulation. Anesthesiology. 1978;49: Peters CL, Shirley B, Erickson J. The effect of a new multimodal perioperative anesthetic regimen on postoperative pain, side effects, rehabilitation, and length of hospital stay after total joint arthroplasty. J Arthroplasty. 2006;21(6 suppl 2): Myles PS, Williams DL, Hendrata M, Anderson H, Weeks AM. Patient satisfaction after anaesthesia and surgery: results of a prospective survey of 10,811 patients. Br J Anaesth. 2000;84: Rathmell JP, Pino CA, Taylor R, Patrin T, Viani BA. Intrathecal morphine for postoperative analgesia: a randomized, controlled, dose-ranging study after hip and knee arthroplasty. Anesth Analg. 2003;97: Parvataneni HK, Shah VP, Howard H, Cole N, Ranawat AS, Ranawat CS. Controlling pain after total hip and knee arthroplasty using a multimodal protocol with local periarticular injections: a prospective randomized study. J Arthroplasty. 2007;22(6 suppl 2): Singelyn FJ, Deyaert M, Joris D, Pendeville E, Gouverneur JM. Effects of intravenous patient-controlled analgesia with morphine, continuous epidural analgesia, and continuous three-in-one block on postoperative pain and knee rehabilitation after unilateral total knee arthroplasty. Anesth Analg. 1998;87: Dolin SJ, Cashman JN. Tolerability of acute postoperative pain management: nausea, vomiting, sedation, pruritis, and urinary retention. Evidence from published data. Br J Anaesth. 2005;95: Momeni M, Crucitti M, De Kock M. Patient-controlled analgesia in the management of postoperative pain. Drugs. 2006;66: NED TIJDSCHR GENEESKD. 2009;153:B428

Rapid Recovery. Anesthesiologische mogelijkheden. Xander Eijsbouts Xeijsbouts@fzr.nl Anesthesioloog Franciscus Ziekenhuis Roosendaal

Rapid Recovery. Anesthesiologische mogelijkheden. Xander Eijsbouts Xeijsbouts@fzr.nl Anesthesioloog Franciscus Ziekenhuis Roosendaal Rapid Recovery Anesthesiologische mogelijkheden Original in the Royal College of Surgeons of England, London. 18th Century Surgery October 17, 1846: First public demonstration of the use of ether in anesthesia

Nadere informatie

Factsheets indicatoren Vroege herkenning en behandeling van pijn. Structuurindicatoren

Factsheets indicatoren Vroege herkenning en behandeling van pijn. Structuurindicatoren aan Factsheets indicatoren Vroege herkenning en behandeling van pijn Publicatienummer: 2010.1600 (jan 2010) (Kijk op www.vmszorg.nl voor updates) Versiebeheer Wijzigingen 2010.1600 (jan 2010) Eerste versie

Nadere informatie

Introductie van Rapid Recovery voor primaire THP. een retrospectieve cohort studie

Introductie van Rapid Recovery voor primaire THP. een retrospectieve cohort studie Introductie van Rapid Recovery voor primaire THP een retrospectieve cohort studie Y.M. den Hartog N.M.C. Mathijssen dr. S.B.W. Vehmeijer Afdeling Orthopedie en Traumatologie Reinier de Graaf Gasthuis,

Nadere informatie

5. Standpunt van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie ten aanzien van de Basisset Prestatieindicatoren

5. Standpunt van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie ten aanzien van de Basisset Prestatieindicatoren 1. Pijnmetingen bij postoperatieve patiënten 2. Externe verantwoording In het kader van de Kwaliteitswet Zorginstellingen leggen zorginstellingen en zorgverleners verantwoording af over de geleverde kwaliteit.

Nadere informatie

Fast Track Het ontwikkelen van een database: orthopedie TKA en THA.

Fast Track Het ontwikkelen van een database: orthopedie TKA en THA. Fast Track Het ontwikkelen van een database: orthopedie TKA en THA. Isala Anouk Spijkerman & Marieke Hollewand 24 september 2014 Introductie Veel voorkomende operaties in Nederland: Totale knie prothese:

Nadere informatie

Juridische aspecten postoperatieve zorg, Postoperatieve pijnbehandeling, Nieuwe technieken. G.M. Woerlee, Anesthesioloog

Juridische aspecten postoperatieve zorg, Postoperatieve pijnbehandeling, Nieuwe technieken. G.M. Woerlee, Anesthesioloog Juridische aspecten postoperatieve zorg, Postoperatieve pijnbehandeling, Nieuwe technieken G.M. Woerlee, Anesthesioloog NIEUWERE ANESTHESIE TECHNIEKEN?? POSTOPERATIEVE PIJN VERMINDERING Lokale anesthetica

Nadere informatie

Anesthesie Gelrebreed

Anesthesie Gelrebreed Trefwoord Pijnbestrijding Epidurale pijnbestrijding PCA (Patiënt Controlled Analgesia) PCA pomp (Numeric Rating Scale) Sedatiescore Bestemd voor Verpleegkundigen van de verpleegafdelingen waar patiënten

Nadere informatie

Pijnbestrijding met de pijnpomp na uw operatie

Pijnbestrijding met de pijnpomp na uw operatie Pijnbestrijding met de pijnpomp na uw operatie INFORMATIEBROCHURE VOOR PATIËNTEN INHOUD 1. INLEIDING...4 2. VOOR DE OPERATIE...5 3. WAARUIT BESTAAT EEN PCA-SYSTEEM?...5 4. VOORDELEN VAN EEN PCA-SYSTEEM?...5

Nadere informatie

LIA Cocktail Jacqueline Jansen Anesthesioloog. Rapid Recovery symposium 11 april 2013 Fokker terminal Den Haag

LIA Cocktail Jacqueline Jansen Anesthesioloog. Rapid Recovery symposium 11 april 2013 Fokker terminal Den Haag LIA Cocktail Jacqueline Jansen Anesthesioloog OMC Sittard-Geleen Rapid Recovery symposium 11 april 2013 Fokker terminal Den Haag LIA cocktail Local infiltration Analgesia De cocktail Per operatief infiltratie

Nadere informatie

CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie. Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014

CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie. Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014 CRITICAL APPRAISED TOPIC Schouderluxatie Merel Trijzelaar Onderwijsdag 6 mei 2014 INLEIDING 50% van alle gewrichtsluxaties op de SEH 95-97% anterieure luxatie 65% van de ziekenhuizen hebben een protocol

Nadere informatie

Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015

Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten. Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Dexamethasone Indicaties en potentiële neveneffecten Vrijdagochtendkrans 10/04/2015 Inhoud Indicaties: 1) Postoperative nausea & vomiting (PONV) preventie 2) Verlengen perifeer zenuwblock 3) Multimodale

Nadere informatie

Sciatica MED Trial resultaten na 1 jaar

Sciatica MED Trial resultaten na 1 jaar Sciatica MED Trial resultaten na 1 jaar Micro endoscopische operatie (buisjesmethode) voor lage rughernia minder effectief U doet mee aan de Sciatica MED Trial, het doelmatigheidsonderzoek naar de behandeling

Nadere informatie

Pijnbestrijding na uw operatie met de pijnpomp

Pijnbestrijding na uw operatie met de pijnpomp I Postoperatieve pijn En het PCA systeem AZ Vesalius Hazelereik 51 3700 Tongeren www.azvesalius.be Tel: 012/396111 Acute Pijn Service. Tel: 012 39 72 64 Anesthesiologen: Dokter H. Vandendriessche Dokter

Nadere informatie

Pijn na een operatie

Pijn na een operatie Pijn na een operatie 1. Inleiding Binnenkort wordt U geopereerd in het TweeSteden ziekenhuis op locatie Tilburg. Pijn na een operatie is vrijwel onvermijdelijk. Pijn is een signaal van (mogelijke) weefselbeschadiging,

Nadere informatie

Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie

Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie Pijnbehandeling Rondom een orthopedische operatie In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten tot een orthopedische operatie. In deze folder leest u waarom het belangrijk is om pijn goed te behandelen.

Nadere informatie

Chapter 9 Summary 79

Chapter 9 Summary 79 Summary 79 Summary Chapter 1 Although intrathecal morphine is used to achieve postoperative pain relief for more than 20 years the primary goal to realize: selective spinal analgesia without adverse effects

Nadere informatie

Anesthesiologisch beleid bij heupfracturen. Vrijdagochtendkrans 26/09/2014 Sarah Cornelis DrP Van Loon

Anesthesiologisch beleid bij heupfracturen. Vrijdagochtendkrans 26/09/2014 Sarah Cornelis DrP Van Loon Anesthesiologisch beleid bij heupfracturen Vrijdagochtendkrans 26/09/2014 Sarah Cornelis DrP Van Loon Anesthesie en heupfracturen Inleiding Pre-operatieveaandachtspunten Pre-operatiefmanagement Intra-operatief

Nadere informatie

Pijnbestrijding na de operatie

Pijnbestrijding na de operatie Pijnbestrijding na de operatie Anesthesie alle aandacht Pijnbestrijding na de operatie U wordt binnenkort geopereerd in het Westfriesgasthuis. Het is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk last

Nadere informatie

PCA: zelfcontrole over pijn na uw operatie

PCA: zelfcontrole over pijn na uw operatie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! PCA: zelfcontrole over pijn na uw operatie Dienst kwaliteit E-mail: info@jessazh.be Tel: 011 30 81 11 Jessa Ziekenhuis

Nadere informatie

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar

Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Obesitas bij ortopedische ingrepen: challenge of contra-indicatie? Co-assistent: Philippe Leire Promotor: Dr. A. Kumar Kaart toenemende demografie obesitas The influence of obesity on total joint arthroplasty.

Nadere informatie

Controleer zelf uw pijn na de operatie. PCA pomp

Controleer zelf uw pijn na de operatie. PCA pomp Controleer zelf uw pijn na de operatie PCA pomp copyright 2017 AZ SINT-ELISABETH ZOTTEGEM www.sezz.be ref. BRO/492/v1.0 INHOUDSTAFEL Voorwoord 2 Wat is een PCA? 3 Wat is het verschil? 3 Hoe werkt de PCA

Nadere informatie

Schouder prothesiologie in Dagbehandeling. Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog

Schouder prothesiologie in Dagbehandeling. Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog Schouder prothesiologie in Dagbehandeling Derk van Kampen, orthopedisch chirurg & epidemioloog Disclosure geen Waarom prothesiologie in dagbehandeling? Omdat wij ons altijd willen verbeteren Waarom prothesiologie

Nadere informatie

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen

Remimazolam. S.J.A. van Bilsen Remimazolam S.J.A. van Bilsen Remimazolam Ontwikkeld door PAION Ultra kort werkende benzodiazepine. Vraag naar veiligheid, diepe sedatie en korte duur (=Soft) Antonik et al. A placebo- and midazolam controlled

Nadere informatie

Onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van de OLVG PIJN app

Onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van de OLVG PIJN app Onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van de OLVG PIJN app Engels: Proof of concept OLVG PAIN app. Betreft: Patiënten informatiebrief, onderzoek naar de gebruiksvriendelijkheid van de OLVG PIJN app

Nadere informatie

Een ieder betrokken bij de toediening van remifentanil PCA (arts en klinisch verloskundige) is opgeleid en heeft kennis van:

Een ieder betrokken bij de toediening van remifentanil PCA (arts en klinisch verloskundige) is opgeleid en heeft kennis van: DISCLAIMER Protocollen geven aan hoe lokaal uitvoering wordt gegeven aan beroepskaders, -normen, standpunten en richtlijnen. Protocollen worden lokaal/plaatselijk vastgesteld, rekening houdend met de typische

Nadere informatie

Medicatie: ml ropivacaïne0,75% 15 ml ropivacaïne 0,375% 20 ml ropivacaïne0,5%

Medicatie: ml ropivacaïne0,75% 15 ml ropivacaïne 0,375% 20 ml ropivacaïne0,5% ACB = Magisch verhaal? Ideaal block voor knie-ingrepen Goede analgesie Snelle mobiliteit door behoud spieractiviteit en minder motorblock Geen epidurale katheters meer Revalidatie Hematomen 1 Naam: Kanaal

Nadere informatie

Patiënteninformatie. PCA-pomp (pijnpomp)

Patiënteninformatie. PCA-pomp (pijnpomp) Patiënteninformatie PCA-pomp (pijnpomp) 2 Inhoud Inleiding... 4 Wat is PCA? Wat is een PCA-pomp?... 4 Veel gestelde vragen... 6 Waarom wordt er na uw operatie gekozen voor PCA?... 6 Hoelang kan u PCA krijgen?...

Nadere informatie

Methadon... als pijnstiller?

Methadon... als pijnstiller? Methadon... als pijnstiller? Amon Heijne AIOS anesthesiologie Imago probleem Ook iets voor de OK? Inhoud Waar of niet waar? Historisch perspectief Wat gebeurt er in het lichaam met methadon? Waarom zouden

Nadere informatie

Pijnbestrijding na de operatie

Pijnbestrijding na de operatie Pijnbestrijding na de operatie Maart 2015 Inleiding U wordt binnenkort geopereerd in Alrijne Ziekenhuis Leiderdorp. Het is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk last heeft van pijn. Als u tijdens

Nadere informatie

Pijnstilling via de pijnpomp

Pijnstilling via de pijnpomp Infobrochure Pijnstilling via de pijnpomp Patiënt-gecontroleerde pijnbestrijding Anesthesie - Pijntherapie - Intensieve zorgen Tel: 011 826 227 mensen zorgen voor mensen Inleiding Binnenkort ondergaat

Nadere informatie

Ruggenprik. 1 Anesthesie en pijnbehandeling. 2 Over regionale anesthesie

Ruggenprik. 1 Anesthesie en pijnbehandeling. 2 Over regionale anesthesie 16/01/2019 Ruggenprik 1 Anesthesie en pijnbehandeling U heeft met uw arts besproken dat u geopereerd wordt in de Sint Maartenskliniek. Met behulp van de moderne anesthesie kan uw lichaam deze operatie

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Heupprothese (LROI)

Factsheet Indicatoren Heupprothese (LROI) Factsheet en Heupprothese (LROI) - 12 november 2014 Beschrijving van indicatoren Registratie gestart: 1 januari 2007 Inclusiecriteria: Alle geplaatste totale heupprothesen en kop-halsprothesen in de LROI

Nadere informatie

Samenvatting. Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor. prothetische heup chirurgie. Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen

Samenvatting. Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor. prothetische heup chirurgie. Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen Psoas compartiment nervus ischiadicus blokkade voor prothetische heup chirurgie Klinische effectiviteit versus ongewenste bijwerkingen In dit proefschrift presenteren wij een risk / benefit analyse van

Nadere informatie

Pijnbestrijding na de operatie

Pijnbestrijding na de operatie Pijnbestrijding na de operatie Inhoud Inleiding 3 1. Beleving van pijn 3 2. Pijnregistratie 4 3. Pijnmeting na de operatie 5 4. Heeft u pijn? Vertel het ons, ook tussendoor! 5 5. Acute Pijn Service (APS)

Nadere informatie

FICB: Fascia Iliaca Compartiment Blok bij heup-/proximale femurfracturen

FICB: Fascia Iliaca Compartiment Blok bij heup-/proximale femurfracturen FICB: Fascia Iliaca Compartiment Blok bij heup-/proximale femurfracturen Leonieke Groot, spoedeisende hulparts i.o. Inhoud Waarom dit praatje? Stukje achtergrond Doelstellingen Studie ontwerp Eindpunten

Nadere informatie

Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie

Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie Pijnbehandeling op de verpleegafdeling na een longoperatie In deze folder willen wij u informeren over het belang van een goede pijnbehandeling na uw operatie en hoe de pijn na de operatie onder controle

Nadere informatie

De interventiebundels POWI en Lijnsepsis: toe aan verandering?

De interventiebundels POWI en Lijnsepsis: toe aan verandering? De interventiebundels POWI en Lijnsepsis: toe aan verandering? Jan Wille, coördinator infectiepreventie Titia Hopmans, senior adviseur PREZIES RIVM, Centrum voor Infectieziektebestrijding 1 Patiëntveiligheid

Nadere informatie

De anesthesioloog en de snijdend specialist zijn tezamen verantwoordelijk voor de preoperatieve zorg.

De anesthesioloog en de snijdend specialist zijn tezamen verantwoordelijk voor de preoperatieve zorg. ANESTHESIOLOGISCHE ZORGVERLENING (2004) PREOPERATIEVE ZORG De anesthesioloog en de snijdend specialist zijn tezamen verantwoordelijk voor de preoperatieve zorg. Doel Het doel van het anesthesiologische

Nadere informatie

Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van de AZO-scholingsavond

Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van de AZO-scholingsavond (potentiële) belangenverstrengeling Geen Disclosure belangenverstrengeling van de sprekers van de AZO-scholingsavond Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld

Nadere informatie

Pijnbehandeling na een operatie

Pijnbehandeling na een operatie Pijnbehandeling na een operatie Inleiding U wordt binnenkort geopereerd. Het is belangrijk dat u na de operatie zo min mogelijk last heeft van de pijn ten gevolge van de operatie. Pijn is onplezierig en

Nadere informatie

Pijn op de SEH. Drs. A.C.M. Schmidt, SEH-arts KNMG

Pijn op de SEH. Drs. A.C.M. Schmidt, SEH-arts KNMG Pijn op de SEH Drs. A.C.M. Schmidt, SEH-arts KNMG Inleiding Pijn is één van de meest voorkomende redenen van een bezoek aan de Spoedeisende Hulp Tussen 50- en 80% van de patiënten op de SEH heeft matig

Nadere informatie

Hier lees je hoe de anesthesie doet wat jij wilt. N.T. van Dasselaar

Hier lees je hoe de anesthesie doet wat jij wilt. N.T. van Dasselaar Hier lees je hoe de anesthesie doet wat jij wilt N.T. van Dasselaar Take home message "Soms moet eriets gebeuren voordat er iets gebeurt." More mistakes in medicine are made by those who do not care,

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Knieprothese (LROI)

Factsheet Indicatoren Knieprothese (LROI) Factsheet en Knieprothese (LROI) - 12 november 2014 Beschrijving van indicatoren Registratie gestart: 1 januari 2007 Inclusiecriteria: Alle geplaatste totale knieprothesen en unicondylaire knieprothesen

Nadere informatie

Postoperatieve pijnstilling: PCEA pomp

Postoperatieve pijnstilling: PCEA pomp Postoperatieve pijnstilling: PCEA pomp Welkom Binnenkort ondergaat u een heelkundige ingreep in ons ziekenhuis. Pijn is een natuurlijke reactie van uw lichaam op de ingreep die u zal ondergaan en maakt

Nadere informatie

Rapid recovery Heup. Wat is Rapid Recovery. Wat gebeurt er voor de operatie

Rapid recovery Heup. Wat is Rapid Recovery. Wat gebeurt er voor de operatie Rapid recovery Heup Samen met uw behandelend orthopedisch chirurg bent u tot het besluit gekomen dat een heupprothese een oplossing is voor de artrose klachten van uw heup. ZorgSaam Ziekenhuis heeft voor

Nadere informatie

Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking?

Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Zorgpaden: Evidence Based or Wishful thinking? Jeroen van Oostrum Hoofd Business Intelligence Center 24 november 2009 Stellingen Stelling 1: Patiëntuitkomstmaten, zoals heropnames, complicaties en patiënttevredenheid,

Nadere informatie

PCA-POMP (PIJNPOMP) - Patiëntinformatie -

PCA-POMP (PIJNPOMP) - Patiëntinformatie - PCA-POMP (PIJNPOMP) - Patiëntinformatie - Voorwoord U wordt binnenkort geopereerd in AZ Oudenaarde. Het is belangrijk dat u na de operatie zo weinig mogelijk pijn heeft. Als pijnbehandeling na de operatie

Nadere informatie

Sacro-coccygeale fistel

Sacro-coccygeale fistel patiënteninformatie algemene heelkunde Sacro-coccygeale fistel ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be

Nadere informatie

Pijnbestrijding na operatie

Pijnbestrijding na operatie Pijnbestrijding na operatie Inleiding Binnenkort wordt u geopereerd. De anesthesioloog zorgt ervoor dat u tijdens de operatie geen pijn voelt. Na de operatie treedt pijn op, die iedere patiënt anders ervaart.

Nadere informatie

Kliniek ViaSana. Zelfstandig Behandelcentrum ZBC Mill November 2013

Kliniek ViaSana. Zelfstandig Behandelcentrum ZBC Mill November 2013 Kliniek ViaSana Zelfstandig Behandelcentrum ZBC Mill November 2013 Kliniek ViaSana Drs. Huub Jessen Anesthesioloog/pijnspecialist Kliniek ViaSana 2005 2007 : klinische Behandelingen 250 TKP en THP Kliniek

Nadere informatie

ANESTHESIE: ENKEL- EN VOETCHIRURGIE

ANESTHESIE: ENKEL- EN VOETCHIRURGIE ANESTHESIE: ENKEL- EN VOETCHIRURGIE Locoregionale anesthesie Het poplitea blok voor enkel- en voetchirurgie. Wat is locoregionale anesthesie? Locoregionale anesthesie is een techniek waarbij slechts een

Nadere informatie

KWALITEITSRAPPORTAGE HEUPKLACHTEN

KWALITEITSRAPPORTAGE HEUPKLACHTEN KWALITEITSRAPPORTAGE HEUPKLACHTEN Bij Bergman Clinics besteden we veel aandacht aan het meten van de resultaten van onze behandelingen. Deze informatie is voor ons belangrijk om van te leren en zo de zorg

Nadere informatie

Anesthesie en Ouderen

Anesthesie en Ouderen Dr B T Veering Afd Anesthesiologie LEIDS UNIVERSITAIR MEDISCH CENTRUM Rembrandt 1606-1669 1890 2005 I. Inleiding II. Peri-operatief risico III. Intraoperatief IV. Postoperatieve periode verkoeverkamer

Nadere informatie

Anesthesiologie. De anesthesioloog overlegt met u welke vorm van anesthesie het meest geschikt is voor u.

Anesthesiologie. De anesthesioloog overlegt met u welke vorm van anesthesie het meest geschikt is voor u. Anesthesiologie Inleiding Binnenkort ondergaat u een operatie, waarbij u anesthesie (verdoving) krijgt toegediend. De arts die dit verzorgt is een anesthesioloog. In deze brochure treft u informatie aan

Nadere informatie

Pijnregistratie en pijnbehandeling

Pijnregistratie en pijnbehandeling Pijnregistratie en pijnbehandeling Inleiding Pijn is na een operatie vrijwel onvermijdelijk. Pijn wordt beschouwd als een signaal van weefselbeschadiging. Pijn is enerzijds een signaal dat u rust moet

Nadere informatie

patiënteninformatie Dienst Anesthesie Meer weten over de pijnpomp G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l

patiënteninformatie Dienst Anesthesie Meer weten over de pijnpomp G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l i patiënteninformatie Dienst Anesthesie Meer weten over de pijnpomp G e z o n d h e i d s Z o r g m e t e e n Z i e l Inhoud 1 Waaruit bestaat een PCA-systeem?...6 2 Wat is het voordeel van het PCA-systeem?...6

Nadere informatie

Pijnbestrijding na uw operatie

Pijnbestrijding na uw operatie Heeft u opmerkingen of suggesties i.v.m. deze brochure? Geef ons gerust een seintje! Dienst kwaliteit E-mail: kwaliteit@jessazh.be Tel: 011 30 81 11 Pijnbestrijding na uw operatie Het APS-team Jessa Ziekenhuis

Nadere informatie

Project Nightingale: Machine learning voor samen beslissen in de spreekkamer.

Project Nightingale: Machine learning voor samen beslissen in de spreekkamer. Project Nightingale: Machine learning voor samen beslissen in de spreekkamer. Dr. Daniel Kapitan Chief Data Scientist Mediquest Data-driven Healthcare congres Utrecht, 8 november 2018 Stel, u komt bij

Nadere informatie

Rapid Recovery in in de praktijk The Rijnland Experience

Rapid Recovery in in de praktijk The Rijnland Experience Rapid Recovery in in de praktijk The Rijnland Experience Joris Jansen, orthopedisch chirurg, Rijnland Ziekenhuis Leiderdorp Rapid Recovery Symposium 12 juni 2014, Delft Rapid Recovery in de praktijk The

Nadere informatie

Pijnmeting en behandeling. Na een operatie

Pijnmeting en behandeling. Na een operatie Pijnmeting en behandeling Na een operatie Pijn na een operatie kan het genezingsproces nadelig beïnvloeden. Daarom hebben de medisch specialisten en verpleegkundigen van Zuyderland Medisch Centrum afspraken

Nadere informatie

Informatie. Anesthesie

Informatie. Anesthesie Informatie Anesthesie Belangrijk op de dag van opname Voor de operatie moet u nuchter zijn. Dit betekent dat u vanaf 6 uur voor de opname: niets meer mag eten. niets meer mag drinken (u mag tot 2 uur voor

Nadere informatie

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source:

Epilepsie op de SEH. P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie. Source: Epilepsie op de SEH P. van Vliet Fellow IC Lid werkgroep richtlijn Epilepsie Source: www.webmd.com Belangenconflict Geen belangenconflict te melden Indeling Introductie Definitie status epilepticus Epidemiologie

Nadere informatie

patiënteninformatie algemene heelkunde Altemeier

patiënteninformatie algemene heelkunde Altemeier patiënteninformatie algemene heelkunde Altemeier ALGEMEEN ZIEKENHUIS SINT-JOZEF Oude Liersebaan 4-2390 Malle tel. 03 380 20 11 - fax 03 380 28 90 azsintjozef@emmaus.be - www.azsintjozef-malle.be Dit ziekenhuis

Nadere informatie

KWALITEITSRAPPORTAGE 2016 Heupklachten

KWALITEITSRAPPORTAGE 2016 Heupklachten KWALITEITSRAPPORTAGE 2016 Heupklachten Bij Bergman Clinics besteden we veel aandacht aan het meten van de resultaten van onze behandelingen. Deze informatie is voor ons belangrijk om van te leren en zo

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Heupprothese (LROI)

Factsheet Indicatoren Heupprothese (LROI) Factsheet en Heupprothese (LROI) 9 september 2015 Beschrijving van indicatoren Registratie gestart: 1 januari 2007 Inclusiecriteria: Alle geplaatste totale heupprothesen en kop-halsprothesen in de LROI

Nadere informatie

Chapter 12. Samenvatting

Chapter 12. Samenvatting Salkantay Trek, Peru Chapter 12 Samenvatting 182 I Chapter 12 Radiculaire beenpijn veroorzaakt door een lumbale hernia komt wereldwijd vaak voor en bij de meeste patienten is het natuurlijke beloop gunstig.

Nadere informatie

Zijn we gedreven een protocol na te leven?

Zijn we gedreven een protocol na te leven? Zijn we gedreven een protocol na te leven? Protocol compliantie op de intensive care Anouk van der Sman IC verpleegkundige en Circulation Practitioner i.o. Reinier de Graaf Gasthuis (RdGG) te Delft 1 Inhoud

Nadere informatie

Pijnstilling via de pijnpomp

Pijnstilling via de pijnpomp Infobrochure Pijnstilling via de pijnpomp Patiënt-gecontroleerde pijnbestrijding Anesthesie - Pijntherapie - Intensieve zorgen Tel: 011 826 227 mensen zorgen voor mensen Inleiding Binnenkort ondergaat

Nadere informatie

Samenvatting Samenvatting

Samenvatting Samenvatting Samenvatting Samenvatting Binnen het domein van hart- en vaatziekten is een bypassoperatie de meest uitgevoerde chirurgische ingreep. Omdat bij een hartoperatie het borstbeen wordt doorgesneden en er meestal

Nadere informatie

Anesthesie bij een nier of (nier) pancreas transplantatie

Anesthesie bij een nier of (nier) pancreas transplantatie Anesthesie bij een nier of (nier) pancreas transplantatie De zorg voor u rondom de operatie Inleiding U krijgt binnenkort een oproep voor de nier- of (nier)pancreastransplantatie, waarbij het nodig is

Nadere informatie

TRADITIES. Hennie Verburg. Orthopedisch Chirurg Reinier de Graaf Groep Delft

TRADITIES. Hennie Verburg. Orthopedisch Chirurg Reinier de Graaf Groep Delft TRADITIES Hennie Verburg Orthopedisch Chirurg Reinier de Graaf Groep Delft TRADITIES Hennie Verburg Orthopedisch Chirurg Reinier de Graaf Groep Delft TRADITIES Zo doen we het hier altijd Dit is in de literatuur

Nadere informatie

ANESTHESIEBROCHURE. - Patiëntinformatie -

ANESTHESIEBROCHURE. - Patiëntinformatie - ANESTHESIEBROCHURE - Patiëntinformatie - 1 1. Wat is anesthesie? Anesthesie is de verzamelnaam van alle soorten verdoving voor operaties en wordt ook wel narcose genoemd. Het betekent gevoelloosheid. In

Nadere informatie

COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT?

COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT? Paramedisch OnderzoekCentrum POC COMPRESSIE- of TRACTIETHERAPIE bij ASPECIFIEKE NEKPIJN: WAT HELPT? Prof.dr. Rob Oostendorp Ann Pattyn MSc Dr. Wendy Scholten-Peeters Prof.dr. William Duquet Fysiotherapie

Nadere informatie

Voorbeelden informatiepakketten

Voorbeelden informatiepakketten Bijlage 1 Voorbeelden informatiepakketten 4.3 Overdracht OK-verkoeverafdeling Hieronder wordt de overdracht van de operatiekamer naar de verkoeverafdeling besproken. De overdracht van de operatiekamer

Nadere informatie

informatiebrochure PCA-systeem

informatiebrochure PCA-systeem informatiebrochure PCA-systeem Inhoudstafel 1. Inleiding 4 2. Wat is PCA? 4 3. Pijnstilling op maat van de patiënt 4 4. Waarom PCA? 4 5. Hoelang PCA? 5 6. Hoeveel keer mag ik bijdrukken? 5 7. Wanneer

Nadere informatie

Pijnbestrijding rondom uw operatie

Pijnbestrijding rondom uw operatie Pijnbestrijding rondom uw operatie U wordt binnenkort voor een operatie opgenomen in Rijnstate. Na een operatie is pijn bijna onvermijdelijk. Het is belangrijk om uw pijnklachten zo goed mogelijk te behandelen.

Nadere informatie

Pijnbestrijding na de operatie

Pijnbestrijding na de operatie Anesthesiologie Pijnbestrijding i Pijnbestrijding na de operatie Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Algemeen De chirurg heeft, in overleg met u, besloten tot een operatie. Na de operatie kan pijn

Nadere informatie

PIJN BIJ KINDEREN VOORLICHTING VOOR OUDERS/VERZORGERS

PIJN BIJ KINDEREN VOORLICHTING VOOR OUDERS/VERZORGERS PIJN BIJ KINDEREN VOORLICHTING VOOR OUDERS/VERZORGERS 17803 Inleiding Uw kind is opgenomen op de kinderafdeling. Tijdens het verblijf in het ziekenhuis kan uw kind pijn ervaren, als gevolg van de aandoening,

Nadere informatie

Informatiebrochure voor patiënten Spinale of intrathecale pijnbestrijding met morfinepomp

Informatiebrochure voor patiënten Spinale of intrathecale pijnbestrijding met morfinepomp Informatiebrochure voor patiënten Spinale of intrathecale pijnbestrijding met morfinepomp Inleiding Op het pijncentrum is met u besproken dat uw pijnklachten behandeld gaan worden door middel van een continue

Nadere informatie

Pijnbestrijding na een Operatie

Pijnbestrijding na een Operatie Laurentius Ziekenhuis - afd. anesthesiologie/pijnbestrijding 23 maart 2007 Deze informatie is bestemd voor patiënten die in aanmerking komen voor Pijnbestrijding na een Operatie www.pijnpolikliniek.info

Nadere informatie

Hennie Verburg. hverburg@rdgg.nl. Zorggroep FEL Kniegroep RdGG

Hennie Verburg. hverburg@rdgg.nl. Zorggroep FEL Kniegroep RdGG Hennie Verburg hverburg@rdgg.nl Zorggroep FEL Kniegroep RdGG VAKGROEP ORTHOPEDIE RDGG VAKGROEP ORTHOPEDIE RDGG Dieu Donné Niesten Dieu Donné Niesten Joost van Linge VAKGROEP ORTHOPEDIE RDGG Teamwork!!

Nadere informatie

K lit wa it e i, servi ce en lh sne id e Zesti ti h en oven

K lit wa it e i, servi ce en lh sne id e Zesti ti h en oven Signature Kwaliteit, service en snelheid Zestienhoven Een versleten knie, wat nu? Orthopedisch team Kliniek Zestienhoven Rotterdam Verwijzing naar de orthopedisch chirurg Voorlichting over Knie vervangende

Nadere informatie

Richtlijn toediening van intranasale medicatie (algemeen) Inleiding

Richtlijn toediening van intranasale medicatie (algemeen) Inleiding Richtlijn toediening van intranasale medicatie (algemeen) M.F. Kok, SEH-arts KNMG Intranasale toediening is een niet-invasieve, snelle en effectieve manier van medicatietoediening, met name geschikt voor

Nadere informatie

PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE

PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE PIJNMEDICATIE THUIS NA EEN ORTHOPEDISCHE OPERATIE 557 Inleiding In deze folder informeren wij u over het gebruik van pijnmedicatie thuis. U vindt informatie over: de pijnscore pijnmedicatie die u heeft

Nadere informatie

Patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten voor patiënten met een heup- of knieprothese

Patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten voor patiënten met een heup- of knieprothese Patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten voor patiënten met een heup- of knieprothese De NOV heeft haar leden geadviseerd om patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten (PROMs) te meten bij alle patiënten die een

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/43013 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Hofstede, S.N. Title: Optimization of care in orthopaedics and neurosurgery Issue

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Knieprothese

Factsheet Indicatoren Knieprothese Deze indicatorenset is opgenomen in het register van Zorginstituut Nederland waarmee het aanleveren van deze kwaliteitsgegevens in 2017 over verslagjaar 2016 wettelijk verplicht is. Colofon Internet: OmniQ

Nadere informatie

patiënteninformatie anesthesie www.sanavisie.nl

patiënteninformatie anesthesie www.sanavisie.nl patiënteninformatie anesthesie www.sanavisie.nl patiënteninformatie anesthesie De anesthesioloog Voorafgaand aan de operatie maakt u kennis met de anesthesioloog. Dit is een arts die gespecialiseerd is

Nadere informatie

Joint Care. Joint Care. Hoe blijf je nummer 1. Overheid. Joint Care Nederland De Stoel 22-12-2009. nu alweer? Hoe blijf je nummer 1

Joint Care. Joint Care. Hoe blijf je nummer 1. Overheid. Joint Care Nederland De Stoel 22-12-2009. nu alweer? Hoe blijf je nummer 1 Joint Care Hoe blijf je nummer 1 Drs. JJ van Os, Orthopedisch Chirurg Joint Care nu alweer? De Filles de la Divine Providence Maaslandziekenhuis OrbisMedisch Centrum Ziekenfonds Overheid Ziekenhuis Collega

Nadere informatie

totale heup prothese(thp) en totale knie prothese(tkp)

totale heup prothese(thp) en totale knie prothese(tkp) totale heup prothese(thp) en totale knie prothese(tkp) Physician assistant (PA) orthopedie Petra Roosenboom 22-11-2016 PA( physician Assistant) Dus géén : personal assistant of physical assistant Maar

Nadere informatie

Continuous Lidocaine Infusion as Adjunctive Analgesia in Intensive Care Unit Patients Comfortprotocol ICU

Continuous Lidocaine Infusion as Adjunctive Analgesia in Intensive Care Unit Patients Comfortprotocol ICU Continuous Lidocaine Infusion as Adjunctive Analgesia in Intensive Care Unit Patients Comfortprotocol ICU Hugo Touw 14 juli 2017 Met dank voor deel dia s: Kim Smeijsters, AIOS Anesthesiologie VUMC https://www.youtube.com/w

Nadere informatie

De patient centraal in de acute zorg

De patient centraal in de acute zorg De patient centraal in de acute zorg Drs. Marjolein Kremers, promovenda acute geneeskunde/internist acute geneeskunde i.o. Dr. Prabath Nanayakkara, internist acute geneeskunde, Amsterdam UMC, lok. VU Prof.

Nadere informatie

Wat is postoperatieve pijn?

Wat is postoperatieve pijn? Postoperatieve pijn Algemeen Ziekenhuis Diest Statiestraat 65 3290 Diest t 013 35 40 11 Welkom, U ondergaat binnenkort een ingreep in het AZ Diest. Elke operatie brengt spijtig genoeg pijn met zich mee.

Nadere informatie

Anesthesie in dagbehandeling: De nieuwe uitdagingen

Anesthesie in dagbehandeling: De nieuwe uitdagingen Anesthesie in dagbehandeling: De nieuwe uitdagingen Xavier Falières, Anesthesioloog Medisch manager OK, Medisch manager dagbehandeling Albert Schweitzer Ziekenhuis, Dordrecht NVDK congres, Ede 10 november

Nadere informatie

In samenwerking met Prof.F.Bardiau, ULg, CHU-Charleroi

In samenwerking met Prof.F.Bardiau, ULg, CHU-Charleroi Susan Broekmans Verpleegkundig Pijnspecialist UZLeuven In samenwerking met Prof.F.Bardiau, ULg, CHU-Charleroi Kwaliteit Het aanbieden van diagnostische en therapeutische activiteiten, die het beste resulataat

Nadere informatie

adviezen RAPID RECOVERY na een hernia-operatie heup ZorgSaam

adviezen RAPID RECOVERY na een hernia-operatie heup ZorgSaam adviezen RAPID RECOVERY na een hernia-operatie heup ZorgSaam 1 2 Beste heer, mevrouw, Samen met uw behandelend orthopedisch chirurg bent u tot het besluit gekomen dat een heupprothese een oplossing is

Nadere informatie

Factsheet Indicatoren Knieprothese (LROI)

Factsheet Indicatoren Knieprothese (LROI) Factsheet en Knieprothese (LROI) 5 november 2015 Beschrijving van indicatoren Registratie gestart: 1 januari 2007 Inclusiecriteria: Alle geplaatste totale knieprothesen en unicondylaire knieprothesen in

Nadere informatie

Anesthesiologie: Quo Vadis? Van preoperatief naar perioperatief

Anesthesiologie: Quo Vadis? Van preoperatief naar perioperatief Ik geloof het niet Anesthesiologie: Quo Vadis? Van preoperatief naar perioperatief Prof dr LPHJ Aarts Geloven doe je in de kerk, jongen!! Visie? of, de oude mannen vertellen Ik ben anesthesioloog Ik ben

Nadere informatie

Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist

Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie. Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Zorginnovatie voor pijnlijke diabetische polyneuropathie Margot Geerts Verpleegkundig Specialist Diabetische polyneuropathie 1. Distale symmetrische polyneuropathie Uitval van een combinatie van sensore,

Nadere informatie