Protocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps

Transcriptie

1 Aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Protocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Naam van de praktijk Protocolnummer: Auteur: Beheerder (naam): Bestemd voor (functie(s)): Doel: Versie: Vaststellingsdatum: Herzieningsdatum: Een uterovaginale prolaps ( verzakking ) komt vooral bij oudere vrouwen regelmatig voor. Oorzaken hiervan kunnen zijn: vaginale bevallingen, overgewicht, verzwakte of slecht ontwikkelde bekkenbodemspieren, verhoogde abdominale druk, bijvoorbeeld door hoesten of zwaar tillen, hormonale veranderingen samenhangend met de menopauze. Een prolaps geeft niet altijd klachten. Als er klachten zijn, zijn deze afhankelijk van de ernst en de lokalisatie van de verzakking: Bij een verzakking van de voorwand is er een uitstulping van de voorwand van de vagina ontstaan. Hierbij kan (stress)incontinentie aanwezig zijn of kan de vrouw (bij een grotere verzakking) juist moeite hebben met uitplassen. De relatie tussen symptomen van de blaas/mictie en een verzakking van de voorwand komt echter in wetenschappelijk onderzoek niet helemaal duidelijk naar voren. Bij een verzakking van de achterwand van de vagina is er een uitstulping van de achterkant van de vagina. Hierbij verloopt de defecatie soms moeizaam en kan het gevoel ontstaan dat het rectum na defecatie niet geheel leeg is of is er juist sprake van fecale incontinentie. Ook hier geldt echter dat de relatie hiertussen uit wetenschappelijk onderzoek niet duidelijk is. Bij een verzakking van de baarmoeder kan de baarmoedermond gezien of gevoeld worden in of voorbij de introïtus (descensus uteri). Hierbij kan een zwaar gevoel of een balgevoel in de vagina ontstaan (ook mogelijk bij een verzakking van de voor- of achterwand) en/of een zeurderig gevoel of pijn in de onderbuik, benen of liezen. De pijn kan uitstralen naar de rug. Een zwaar gevoel in het bekkengebied en/of een balgevoel in de vagina komt niet alleen voor bij een verzakking van de baarmoeder; ook vrouwen met een verzakking van de voor- of de achterwand van de vagina ervaren vaak deze klachten. Vaak hebben vrouwen een combinatie van deze klachten omdat er verschillende compartimenten (vaginavoorwand en -achterwand en baarmoeder) tegelijkertijd verzakt zijn. De kan het stadium van de prolaps vaststellen als de patiënte perst (maximale valsalva). Het POP-Q (pelvic organ prolapse quantification) systeem is de meest gevalideerde en internationaal geaccepteerde beschrijving van urogenitale verzakkingen. POPQ-stadia Stadium 0: er is geen verzakking. Stadium 1: er is een verzakking maar het meest distale punt komt niet tot 1 cm boven het hymen. Stadium 2: het meest distale deel van de verzakking is binnen 1 cm afstand van het hymen (erbuiten of erbinnen). Stadium 3: het meest distale deel van de verzakking is meer dan 1 cm voorbij het hymen, maar minder dan een totale verzakking. Stadium 4: complete verzakking: de vagina is compleet naar buiten gestulpt. Per compartiment wordt genoteerd wat de ernst van de verzakking is (dus bijvoorbeeld: voorwand stadium 2, uterus (of vaginatop na uterusextirpatie) stadium 3 en achterwand stadium 1. Het overall stadium is dan 3 (het meest verzakte compartiment). Als een vrouw klachten heeft van een prolaps en behandeling wenst kan er, naast uitleg en voorlichting over de aandoening en het geven van algemene adviezen (afvallen, regelmatige defecatie), een pessarium worden aangemeten. Een pessarium kan goed helpen bij verzakkingen van de baarmoeder en/of de voor- en/of achterwand van de vagina. Andere behandelopties (afhankelijk van de klachten en conditie van de patiënte) zijn bekkenfysiotherapie of een operatieve behandeling in de tweede lijn.

2 De meest gebruikte pessaria in de eerste lijn zijn: Ringpessarium: Dit is het meest gebruikte type pessarium. Bij een uterusprolaps kan een ondersteuningsvlak (ringpessarium met diafragma) van toegevoegde waarde zijn. Ook bij een prolaps van zowel de voor- als de achterwand kan een ring met diafragma van toegevoegde waarde zijn doordat dit pessarium zich vaak een beetje vastzuigt waardoor het beter blijft zitten. Shaatz of zeefpessarium: een schotelvormig pessarium, bruikbaar bij een uterusprolaps met of zonder vaginawand prolaps, als een ring of ring met diafragma niet houdt. Ook bij een prolaps van zowel de voor- als de achterwand kan een Shaatz pessarium van toegevoegde waarde zijn doordat ook dit pessarium zich vaak een beetje vastzuigt waardoor het beter blijft zitten. Naast de hierboven genoemde pessaria wordt in de eerste lijn incidenteel een kubuspessarium gebruikt. Dit is een ruimte innemend pessarium dat bij ernstige verzakkingen of een sterk verzwakte bekkenbodem gebruikt kan worden als andere pessaria falen en operatie geen optie is. Doordat het zich vastzuigt aan de wanden van de vagina geeft het extra steun. Coïtus is echter niet mogelijk tijdens het dragen van dit pessarium. Het kubuspessarium moet s nachts worden verwijderd. Fase Activiteiten Door Voorbereiding Geef informatie over de ingreep mee.* Neem infectiepreventieve maatregelen: Reinig voor de verrichting uw handen. & Veiligheid Materialen voor gynaecologisch onderzoek / Materialen voor aanmeten en plaatsen pessarium Voorbereiding diameter aangegeven met nummers (1,2 en 3). U heeft de diameter.

3 Verrichting Plaatsen pessarium rond de ingang van de vagina. ring staande houding. Aanpassen diameter van het pessarium wordt onvoldoende gecorrigeerd (onvoldoende redres

4 Nazorg Voorlichten* Controle na twee weken Mogelijke problemen en beleid: Pessarium te groot? meten is. Granulatieweefsel/decubitus? Pessarium te klein? aangemeten.

5 Nazorg Vervolgafspraken over drie maanden. gedragen worden. Steriliseren Registreren van de verrichting prolaps: * Ter ondersteuning van de gegeven mondelinge voorlichting kan de de patiënt verwijzen naar de informatie over verzakking op de website