HOORNSE STADSGEZICHTEN

Transcriptie

1 2012 HOORNSE STADSGEZICHTEN

2 Binnenhaven Eén van de meest gefotografeerde stukjes Hoorn: de Binnenhaven met de Hoofdtoren (1532). Al eeuwenlang Al nauwelijks eeuwenlang veranderd. nauwelijks Het gebouwtje veranderd. met het karakteristieke Het gebouwtje dak met links het karakteristieke van de Hoofdtoren dak is links de voormalige van de Hoofdtoren visafslag (1951), is de nu voormalige een viszaak. visafslag (1951), Rechts nu van een de Grote viszaak. Sluis Rechts staat van het de Grote havenkantoor Sluis staat (1980) het havenkantoor waarvan de (1980) hoofdvorm waarvan geïnspireerd de hoofdvorm is op het geïnspireerd vorige kantoor is dat op het ernstig vorige verzakt kantoor dat was. ernstig Deze in verzakt vakwerkstijl was. Deze opgetrokken in vakwerkstijl voorganger is opgetrokken nog te zien voorganger op de is prentbriefkaart. nog te zien op de prentbriefkaart. januari

3 Binnenhaven Roode Steen Eén Vergelijken van de we meest het gefotografeerde huidige beeld stukjes met de prentbriefkaart Hoorn: de Binnenhaven uit het begin met de van Hoofdtoren de vorige eeuw, (1532). dan valt op hoe Al maagdelijk eeuwenlang het nauwelijks plein er toen nog veranderd. bij lag: geen Het zitbanken, gebouwtje bloem- met en het karakteristieke afvalbakken, parasols dak links en van terrassen. de Hoofdtoren De van is de de Grote voormalige Kerk visafslag (1951), heeft op nu de een ansichtkaart viszaak. Rechts nog de van de Grote oorspronkelijke Sluis staat spits, het havenkantoor speelser dan de (1980) huidige, waarvan strakke de versie hoofdvorm uit geïnspireerd Bij is de op Waag het vorige (1609) kantoor dat rechts, ernstig een verzakt ontwerp was. van Deze de bekende in vakwerkstijl Amsterdamse opgetrokken architect Hendrick voorganger is de nog Keyser, te zien zijn op na de de prentbriefkaart. restauratie van de vensterluiken en houten luifel teruggekeerd. Op de ansicht is nog de ijzeren voorganger uit 1858 te zien. Links het standbeeld van Jan Pieterszoon Coen dat vorig jaar meer dan ooit ter discussie heeft gestaan. Het door de Amsterdamse beeldhouwer Ferdinand Leenhoff vervaardigde beeld werd onthuld in 1893 op 30 mei, de dag waarop Coen in 1619 Jakarta had veroverd en platgebrand. februari januari

4 Binnenhaven Veermanskade Eén Op het van eerste de meest gezicht gefotografeerde een klokgaaf stukjes bewaarde Hoorn: gevelwand de Binnenhaven uit de Gouden met de Eeuw, Hoofdtoren maar de (1532). werkelijkheid is Al anders: eeuwenlang de twee nauwelijks linker trapgevels veranderd. dateren uit Het 1904, gebouwtje de vier volgende met het karakteristieke gevels zijn reconstructies dak links van uit de Hoofdtoren jaren zestig is van de de voormalige twintigste visafslag eeuw. (1951), Hierbij is nu gebruik een viszaak. gemaakt Rechts van oude van de Grote foto s. Sluis De ansichtkaart staat het havenkantoor uit circa 1960 (1980) toont nog waarvan de gevelwand de hoofdvorm vóór de geïnspireerd restauratie. De is op naam het Veermanskade vorige kantoor dat herinnert ernstig aan verzakt de tijd was. dat Deze deze in kade vakwerkstijl de vaste ligplaats opgetrokken was voor voorganger de is veerschepen nog te zien die op de voeren prentbriefkaart. tussen Hoorn en Amsterdam. januari maart

5 Oostereiland Het Oostereiland is rond het midden van de zeventiende eeuw aangelegd ter vergroting van de havencapaciteit. Koopman Cornelis Schuyt liet er enkele pakhuizen bouwen die het oudste deel vormen van het huidige gebouwencomplex. Vanaf 1692 was hier de Admiraliteit van Westfriesland en het Noorderkwartier gevestigd met een eigen scheepswerf en haven, de Grashaven. In 1814 kreeg het complex een nieuwe bestemming als militaire gevangenis en daarna werd het een verbeteringsgesticht voor bedelaars, landlopers, alcoholisten, souteneurs, enz. Vervolgens waren de gebouwen tot 2002 in gebruik als gevangenis. In is het complex gerestaureerd en verbouwd tot Museum van de Twintigste Eeuw, Cinema Oostereiland, restaurant, hotel, kantoren en appartementen. april

6 Korenmarkt De Korenmarkt rechts op de foto is als kade ontstaan in In dat jaar liet het stadsbestuur de naastgelegen gracht graven om een betere ontsluiting te krijgen van de Appelhaven. De houten ophaalbrug over de gracht, de Engeltjesbrug, komt op de stadsplattegrond van circa 1582 nog niet voor, maar wel op die van In oorsprong zal deze brug dus dateren uit de tussenliggende periode. De naam Korenmarkt herinnert aan de korenmarkt die hier vroeger gehouden werd. Het hoge voormalige pakhuis met de grijze dakpannen op nr. 8 is op basis van dendrochronologisch onderzoek gedateerd op omstreeks 1547 en daarmee een van de oudste panden van de stad. mei

7 Slapershaven De Slapershaven grensde oorspronkelijk direct aan de Zuiderzee. In 1577 kwam hierin verandering toen de Slapershaven kade werd van een nieuwe havenuitbreiding, de Karperkuil. Drie jaar eerder was de Spaanse vloot onder admiraal De Bossu door de geuzenvloot op het Hoornsche Hop verslagen. Als blijvende herinnering hieraan zijn de eerste drie huizen van de Slapershaven verfraaid met gebeeldhouwde friezen waarop scènes uit de slag op de Zuiderzee. In oorsprong dateren de drie Bossuhuizen uit het begin van de zeventiende eeuw. Het middelste huis is in 1897 gerestaureerd om dienst te doen als woning voor de sluis- en brugwachter van het Kleine Oost. De onderpui van het linker huis is bij een restauratie in 1954 gereconstrueerd. Op de prentbriefkaart linksonder zien we de gevel vóór de restauratie. juni

8 Nieuwstraat De Nieuwstraat gezien vanuit de Muntstraat met de prachtige tweelinggevel van het voormalig logement van de Gecommitteerde Raden van Westfriesland en het Noorderkwartier uit Beide geveltoppen worden bekroond door een beeld van stadhouder prins Maurits. Van 1797 tot 1977 deed het gebouw dienst als stadhuis. Rechts op de foto het voormalige winkelpaleis van de firma S.I. de Vries in manufacturen, lingeries en heeren-modeartikelen. Het is gebouwd in 1911 naar ontwerp van de Amsterdamse architect A.J. Jacot. Op deze plek stond daarvoor café De Morgenster waarvan de zijgevel nog te zien is op de prentbriefkaart. Ook verdwenen zijn de lantaarnpaal midden op straat en de ijzeren stelling die boven het raadhuis uitsteekt. Het is een telefoongestoelte behorend bij het bovengrondse telefoonnet van de Nederlandsche Bell-Telephoon Maatschappij. Dit bedrijf had in 1896 toestemming gekregen voor de aanleg van een telefoonnet in de stad. juli

9 Oosterpoortsgracht In 1577 werd de stad in oostelijke richting uitgebreid met een nieuwe haven, de Karperkuil. Ter bescherming hiervan werd een nieuwe wal aangelegd met vestinggracht, de Oosterpoortsgracht. De gracht dankt zijn naam aan de in dat jaar gebouwde nieuwe Oosterpoort rechts op de foto. De poort is ontworpen in rijke maniëristische stijl door de Amsterdamse bouwmeester Joost Jansz. Bilhamer. Oorspronkelijk had de Oosterpoort een plat dak, maar in 1601 werd de poort verhoogd met een wachterswoning bekroond door een dakruiter. De bovenwoning is sinds 1913 bereikbaar via een achthoekige traptoren. De stenen boogbrug dateert uit 1763 en verving een houten voorganger. Rechts op de prentbriefkaart is nog het witte bruggetje te zien over het nu gedempte Watertje dat uitmondde in de Oosterpoortsgracht. augustus

10 Grote Noord Het Grote Noord is gelegen op een van de twee middeleeuwse verbindingswegen tussen Hoorn en het achterland. In 1420 werd de Noerderstraat voor het eerst met stenen geplaveid; daarvoor was het een onbestrate dijk. Het Grote Noord is van oudsher een winkelstraat. Ter plaatse van de katholieke schuilkerk aan het Achterom werd in de monumentale Cyriacus- en Franciscuskerk gebouwd. Van deze door de Hoornse architect A.C. Bleijs ontworpen kerk zien we op de foto de twee sierlijke fronttorens. Ook de voormalige pastorie links hiervan en het hoge herenhuis tegenover de kerk zijn van zijn hand. Op de prentbriefkaart is in het midden van de straat de tramlijn herkenbaar van de paardentram Hoorn-Enkhuizen die van 1886 tot 1918 dienst heeft gedaan. september

11 Oude Haven In 2009 heeft deze gracht officieel zijn vroegere naam Oude Haven teruggekregen, maar bij velen zal dit water beter bekend zijn als Appelhaven. Die naam is nu voorbehouden aan de straat links op de foto. De Oude Haven is gegraven in 1420 en liep oorspronkelijk door tot aan de Karperkuil. In de negentiende eeuw is de oostelijke helft in fasen gedempt en bebouwd, onder andere met het grote dubbele huis midden op de foto. Aan de Bierkade rechts losten in vroeger tijden schepen uit onder meer Hamburg en Bremen hun biervaten. De bebouwing bestaat hier voor een groot deel uit (voormalige) pakhuizen. Wat dat betreft is er vergeleken met de in 1902 verstuurde prentbriefkaart weinig veranderd: alleen het tweede pakhuis van rechts is in 1931 ingrijpend verbouwd. oktober

12 Turfhaven De Turfhaven was tot 1508 vestinggracht en ontleent zijn naam aan de turfschepen die hier vroeger aanmeerden. Van de vele bruggen over de Turfhaven is alleen deze houten klapbrug, de Pakhuisbrug, bewaard gebleven. De niet meer beweegbare brug is sinds 1963 aan weerskanten verbreed met loopbruggen. Op de prentbriefkaart zien we nog de oude situatie. Ook zijn hierop de oorspronkelijke trapgevels van de twee VOCpakhuizen aan Onder de Boompjes te zien.bij de restauratie in 1940 zijn de voorgevels opnieuw opgemetseld. Links hiervan een fors 18de-eeuws herenhuis waarvan een deel van de gevel recent is gereconstrueerd. Het brede dwarshuis daarnaast is in 1935 verbouwd tot rooms-katholieke St.-Aloysiusschool voor Meer Uitgebreid Lager Onderwijs (MULO). Van 1942 tot 1944 was de school gevorderd door de Duitse Weermacht. november

13 , Achter op t Zand Het Achter op t Zand is aangeplempt in 1648 met zand en bagger uit de naastgelegen Grashaven. De dijk er langs werd pas in 1777 aangelegd na overstromingen met veel schade in de voorgaande twee jaar. De gemeente wilde aanvankelijk de Italiaanse Zeedijk verhogen, maar op voorstel van de bewoners werd toen voor dit alternatief gekozen. Het dijktalud was vroeger aan de kant van de Grashaven deels met basaltblokken verhard. Nu treffen we hier een soort betonnen trappen. Deze dateren uit en zijn de eerste toepassing in Noord-Holland van gewapend beton als dijkversterking. Het werk werd in twee fasen uitgevoerd (het ene jaar 165 m en het jaar daarop eveneens 165 m) in opdracht van het Waterschap Drechterland. Deze voor die tijd zeer moderne dijkversterking heeft als zeewering dienst gedaan tot de aanleg van de Afsluitdijk (1932). Rechts op de foto zien we in de verte de gebouwen van het Oostereiland. december

14 HOORNSE STADSGEZICHTEN Deze kalender is uitgegeven door Van Vliet Printing in samenwerking met Bureau Erfgoed Gemeente Hoorn I Beeld: Bernard Faber, Jos van der Lee, Westfries Archief I Samenstelling en tekst: Bureau Erfgoed I Vormgeving en druk: Van Vliet Printing B.V. VAN VLIET VAN VAN VLIET VLIET PRINTING PRINTING