Potentieel van waterstof binnen smart grids

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Potentieel van waterstof binnen smart grids"

Transcriptie

1 Potentieel van waterstof binnen smart grids Thomas Decamps, Head of Sourcing& Supply WE-POWER Smart Grid School 09/10/2013 Brussel

2 8.311 million Turnover ( ) Employees (2013) 2

3 3

4 Waterstof

5 Waterstof Eerste element periodiek systeem Opgebouwd uit twee waterstofatomen Komt niet voor in de vrije natuur Hoge energie-inhoud op basis van gewicht (120 MJ/kg) Lage energie-inhoud op basis van volume (10,8 MJ/m³) Gasvormige opslag Vloeibare opslag (<-252 C) Metaalhydrides Losweken 5

6 Elektrolyse 2H 2 O + energy-> 2H 2 + O 2 2H 2 + O2 -> 2H 2 O + energy 6

7 Voordelen Alternatief voor fossiele brandstoffen Buffer voor elektriciteit Schone energiedrager Geluidsarm(in fuel cell) 7

8 WaterstofbijColruyt Group

9 Logistieke insteek Plaatsbesparend Tijdsbesparend: geen oplaadcyclus, geen batterijwissels Geen vermogenverlies in diepvriesomstandigheden Lagere oplaadkost (energiekost) 9

10 Logistieke insteek 10

11 H2-productie-eenheid en tankstation Distributiecentrum Dassenveld Halle Interreg IV Waterstofregio Vlaanderen Zuid- Nederland Samenwerking met Waterstofnet vzw Hydrogenics 1,6 mioeuro 11

12 H2-productie-eenheid en tankstation 12

13 H2-productie-eenheid en tankstation 13

14 H2-productie-eenheid en tankstation 14

15 Specificaties Productie: 30 Nm³ of circa 3 kg/u Opgeslagen bij een druk van 450 bar Tanken bij 350 bar Opslag van ongeveer 50 kg personenwagens: 5 kg (500 km) Bussen: 40 kg (400 km) Heftrucks: 2 kg (8 uur werkingsregime) 15

16 Productieproces 16

17 Waterstofbinnensmart grid

18 18

19 Methodologie MIP-studie 19

20 Lokaal gebruik waterstof Productie-kostprijs duurzame waterstof tov huidige marktprijs van H2 8 à 12 /kg afhankelijk van volume en kwaliteit Wanneer waterstof maken energetische marktprijs H2 20

21 Maximale productie H2 Voorbeeld: MWh 147 ton H2 21

22 Waterstof voor lokaal gebruik Valorisatie: Productie > verbruik: aan injectie vergoeding Productie < verbruik: aan lokale afnameprijs 22

23 Waterstof voor lokaal gebruik 3,8 4,2 /kg (energetische kost) 23

24 Waterstof voor lokaal gebruik Maximale hoeveelheid -> elektrolyse-vermogen = 50% HE-vermogen! 24

25 Waterstof voor lokaal gebruik Goedkoopste waterstof 3,4 3,8 /kg 25

26 Opmerkingen Ex-post analyse: perfecte informatie over verbruik en prijzen Efficiëntie van het systeem: tijd tussen opstarttijden 26

27 Efficiëntie systeem Eerste draai-uur: 4,84 kwh/nm³ Daarna: 4,73 kwh/nm³ 27

28 Efficiëntie systeem 90% binnen 24u Slechts 10% binnen de 3u 28

29 Ele-> H 2 -> Ele Systeemrendement (elektrolyse-compressiebrandstofcel): 20 à 30% Nodige prijsverschil: 3,33 ( ) tot 5 ( ) keer de,, prijs van de elektriciteit waarmee de H 2 gemaakt is 29

30 Ele-> H 2 -> Ele: valorisatie Huidige dag-nachttarificatie Beperkt aansluitvermogen Lokale injectie vermijden (tijdsverschil tussen productie en verbruik overbruggen) 30

31 Ele-> H 2 -> Ele: valorisatie All-in prijs Netkosten, taksen, heffingen Opslag ifv afnameprofiel Afname-energieprijs Baseload -energieprijs Afslag voor onvoorspelbaarheid en grilligheid Injectietarieven Waardering windenergie 31

32 Ele-> H 2 -> Ele: valorisatie Belpex prijzen 2012 Systeemrendement 27% 32

33 Ele-> H 2 -> Ele: valorisatie Peakshaving % Peakshaving Besparing op vermogengerelateerde kosten ( /jaar) Minimale bijkomende kostprijs elektriciteit voor ELY (systeemrendement van 20%) ( /jaar) Minimale bijkomende kostprijs elektriciteit voor ELY (systeemrendement van 30% )( /jaar) 5% % % % % % %

34 Toekomst /MWh Market price Merit order curve The market price is set by the marginal plant and reflects the short-run marginal cost (SRMC) of the system Infra-marginal plants generate a surplus needed to cover their non-variable costs Wind, Hydro Nuke Coal CCGT OCGT MW 34

35 Toekomst /MWh More expensive units are out of the money 2 effects: Lower market price Lower running hours of marginal units New market price Large RES and CHP development Generator surplus classic fleet Wind, Hydro CHP Nuke Coal CCGT OCGT MW Peak units 35

36 36 PowerPoint-presentatie Colruyt Group

37 De 11 augustus case Grote afregelingen! Extreem negatieve prijzen voor positieve onbalans! 37 PowerPoint-presentatie Colruyt Group

38 Toekomst EO -markt: lagere maar volatielere marktprijzen -> meer potentieel voor waterstof als elektriciteitsbuffer Maar: geen duurzame situatie Klassieke back-up centrales niet meer rendabel Bevoorradingszekerheid Verwachting: CR-mechanismes, strategische reserves, DRprogramma s -> nemen volatiliteit en potentieel voor stuk weg 38

39 Conclusies Waterstof voor logistiek en mobiliteit groene waterstof, stockage HE Hoge investeringskosten Aantal operationeel rendabele momenten neemt toe Systeemrendement vraagt relatief grote prijsvolatiliteit In de toekomst voldoende volatiliteit om voldoende rendabele draai-urentoe te laten? Andere opslagmogelijkheden, DR, CRM, strategische reserves Efficiëntieverbetering door schaalvergroting Toepassen op grotere schaal Waterstofnet of aardgasnet als buffer (power-to-gas) 39

40 THOMAS DECAMPS

Logistieke toepassingen van waterstof binnen Colruyt Group

Logistieke toepassingen van waterstof binnen Colruyt Group Logistieke toepassingen van waterstof binnen Colruyt Group Ludo Sweron 29 februari 2012 slide 1 Visie duurzaam ondernemen Colruyt Group Samen duurzaam meerwaarde creëren door waardengedreven vakmanschap

Nadere informatie

Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst

Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst Slimme energie-oplossingen bij Colruyt vandaag en in de toekomst Thomas Decamps Startevent Smart Energy Solutions 4 december 2012 Het energiebeleid bij Colruyt Group WE POWER Het energiebeleid bij Colruyt

Nadere informatie

Kosten van windenergie wat zijn gevolgen voor de electriciteitsvoorziening?

Kosten van windenergie wat zijn gevolgen voor de electriciteitsvoorziening? 1 Kosten van windenergie wat zijn gevolgen voor de electriciteitsvoorziening? Prof. dr. Machiel Mulder Faculteit Economie en Bedrijfskunde, RUG Economisch Bureau, Autoriteit Consument en Markt 2 e NLVOW

Nadere informatie

Uitdagingen en opportuniteiten in een smart grid omgeving Een zoektocht naar flexibiliteit? 13/10/2015 Helena Gerard

Uitdagingen en opportuniteiten in een smart grid omgeving Een zoektocht naar flexibiliteit? 13/10/2015 Helena Gerard Uitdagingen en opportuniteiten in een smart grid omgeving Een zoektocht naar flexibiliteit? 13/10/2015 Helena Gerard Inhoud Inhoud Deel I Deel II Deel III Deel IV EnergyVille Uitdagingen in onze huidige

Nadere informatie

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen.

De noodzaak van waterstof. InnoTeP 2017 Jochem Huygen. De noodzaak van waterstof InnoTeP 2017 Jochem Huygen. Story line Korte introductie HyMove Uitdagingen energietransitie Wat wordt de elektriciteitsvraag? Hoe kan het net het aan? Rol van waterstof HyMove

Nadere informatie

Making new energy flow. Eén platform voor jouw energie

Making new energy flow. Eén platform voor jouw energie Making new energy flow Eén platform voor jouw energie Yuso, een nieuwe kijk op energie management INJECTIE. LEVERING. OPSLAG. YUSO, EEN NIEUWE KIJK OP ENERGIE MANAGEMENT 2012 OPRICHTING YUSO YUSO, EEN

Nadere informatie

Energiezekerheid in onzekere tijden. Waarom blijft het energiebeleid falen?

Energiezekerheid in onzekere tijden. Waarom blijft het energiebeleid falen? Energiezekerheid in onzekere tijden. Waarom blijft het energiebeleid falen? Senioren Universiteit, Hasselt/Diepenbeek, 17/10/2016 Johan Albrecht, Universiteit Gent & Itinera Institute Tessenderlo; ultra-efficiënt

Nadere informatie

Kansen bij Waterstofregio Vlaanderen-Zuid-Nederland

Kansen bij Waterstofregio Vlaanderen-Zuid-Nederland Kansen bij Waterstofregio Vlaanderen-Zuid-Nederland Adwin Martens Gerard Blom WaterstofNet Middelburg, 24 september 2010 Waterstof energiedrager, geen energiebron Uit fossiele brandstoffen Uit duurzame

Nadere informatie

van aardgasbuffer naar energiehub

van aardgasbuffer naar energiehub Aardgasbuffer Zuidwending van aardgasbuffer naar energiehub Voor het eerst in Nederland wordt een installatie opgezet waarbij op een schaal van 1 Megawatt (MW) ervaring wordt opgedaan met de omzetting

Nadere informatie

Waterstof Milkrun Food Valey. Versnellen van de energietransitie

Waterstof Milkrun Food Valey. Versnellen van de energietransitie Waterstof Milkrun Food Valey Versnellen van de energietransitie Energietransitie. Energietransitie Doelen Energieakkoord Mobiliteit & Transport Verhoging van de energie-efficiëntie. Efficiëntieverbetering

Nadere informatie

Duurzame energie in balans

Duurzame energie in balans Duurzame energie in balans Duurzame energie produceren en leveren binnen Colruyt Group I. Globale energievraag staat onder druk II. Bewuste keuze van Colruyt Group III. Wat doet WE- Power? I. Globale energievraag

Nadere informatie

Hernieuwbare energie en WKK in de praktijk

Hernieuwbare energie en WKK in de praktijk Hernieuwbare energie en WKK in de praktijk Alex Polfliet Zaakvoerder 1. Inleiding 2. WKK 3. Hernieuwbare energie 1. Photo-voltaïsche zonne-energie 2. Waterkracht 1. Inleiding 2. WKK 3. Hernieuwbare energie

Nadere informatie

Biomassa: brood of brandstof?

Biomassa: brood of brandstof? RUG3 Biomassa: brood of brandstof? Centrum voor Energie en Milieukunde dr ir Sanderine Nonhebel Dia 1 RUG3 To set the date: * >Insert >Date and Time * At Fixed: fill the date in format mm-dd-yy * >Apply

Nadere informatie

Waterstofnet Congres. 29 November 2013 Jonas Cautaerts

Waterstofnet Congres. 29 November 2013 Jonas Cautaerts Waterstofnet Congres 29 November 2013 Jonas Cautaerts Inhoud 1. Missie 2. Historiek en ervaring 3. Lessons learned 4. Besluit 2 1 Missie Onze missie Samen duurzaam meerwaarde creëren door waardengedreven

Nadere informatie

Brabant aan de Waterstof: mobiliteit

Brabant aan de Waterstof: mobiliteit Brabant aan de Waterstof: mobiliteit H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 H2 s-hertogenbosch, 5 april 2018 Wouter van der Laak WaterstofNet wouter.vanderlaak@waterstofnet.eu +31 6 2094 3104 WaterstofNet Non-profit

Nadere informatie

http://glasreg.khk.be/ www.khk.be Smart grid Wkk in de glastuinbouw als ondersteuning Slimme netten en Wkk 29/02/2012 Herman Marien

http://glasreg.khk.be/ www.khk.be Smart grid Wkk in de glastuinbouw als ondersteuning Slimme netten en Wkk 29/02/2012 Herman Marien http://glasreg.khk.be/ www.khk.be Smart grid Wkk in de glastuinbouw als ondersteuning Slimme netten en Wkk 29/02/2012 Herman Marien Productieproces in serre Productieproces Teelt Productverwerking Productiemiddelen

Nadere informatie

Elektriciteitsopslag en de rol van waterstof in het energiesysteem van de toekomst H2NL symposium NWBA, 9 oktober 2013

Elektriciteitsopslag en de rol van waterstof in het energiesysteem van de toekomst H2NL symposium NWBA, 9 oktober 2013 Elektriciteitsopslag en de rol van waterstof in het energiesysteem van de toekomst H2NL symposium NWBA, 9 oktober 2013 Dr. Remco Groenenberg Business Development Manager - Energy Storage Feiten en Cijfers

Nadere informatie

WKK: het sluitstuk dat de duurzame energiepuzzel helpt leggen

WKK: het sluitstuk dat de duurzame energiepuzzel helpt leggen Voor kwaliteitsvolle Warmte-krachtkoppeling WKK: het sluitstuk dat de duurzame energiepuzzel helpt leggen COGEN Vlaanderen 25 May 2018 WKK-principe: voorbeeld Gescheiden productie 40 WKK 50% 40 elek. 40

Nadere informatie

Water elektrolyse Van industrieel proces tot bouwsteen voor de integratie van hernieuwbare energie

Water elektrolyse Van industrieel proces tot bouwsteen voor de integratie van hernieuwbare energie Water elektrolyse Van industrieel proces tot bouwsteen voor de integratie van hernieuwbare energie BMG Workshop: Elektrochemische membraanprocessen voor energieopwekking en (bio)chemische conversie. Jan

Nadere informatie

Power to gas onderdeel van de energietransitie

Power to gas onderdeel van de energietransitie Power to gas onderdeel van de energietransitie 10 oktober 2013 K.G. Wiersma Gasunie: gasinfrastructuur & gastransport 1 Gastransportnet in Nederland en Noord-Duitsland Volume ~125 mrd m 3 aardgas p/j Lengte

Nadere informatie

Cluster Power to Gas

Cluster Power to Gas Cluster Power to Gas Adwin Martens WaterstofNet Doorn, 13 december 2018 WaterstofNet Gestart in 2009 als non-profit organisatie (geen structurele overheidsfinanciering) Focus op concrete projecten en roadmaps

Nadere informatie

Energietransitie 50 Hz, batterijen en flexibiliteit

Energietransitie 50 Hz, batterijen en flexibiliteit Energietransitie 50 Hz, batterijen en flexibiliteit R01234: van milliseconde tot maand Brussel, 25 mei 2018 - Dirk Meire 1760 1890 2018 1951 AC & DC 1951 AC & DC 2006 2003 US en 2007 Italië BO: > 1 dag

Nadere informatie

Energie in de glastuinbouw

Energie in de glastuinbouw Energie info glastuinbouw 22-11-2004 Energie in de glastuinbouw Eenheden Voelbaar / niet voelbaar Brandstof Benutte deel Prijs energiekost Alternatieve energie BBT Serre verliezen Energieproductie Vermogen

Nadere informatie

ROL VAN WARMTEPOMP IN WARMTENETTEN 7 SEPTEMBER 2017

ROL VAN WARMTEPOMP IN WARMTENETTEN 7 SEPTEMBER 2017 ROL VAN WARMTEPOMP IN WARMTENETTEN 7 SEPTEMBER 2017 AMBITIEUZEKLIMAATDOELSTELLINGEN ZIJN OOK DE PIJLERS VAN EDF LUMINUS 1 Helpen klanten minder en slimmer energie gebruiken 2 Resterend energieverbruik

Nadere informatie

Zakelijke energiegebruikers hebben sleutelpositie in de energietransitie. Frans Rooijers

Zakelijke energiegebruikers hebben sleutelpositie in de energietransitie. Frans Rooijers Zakelijke energiegebruikers hebben sleutelpositie in de energietransitie Frans Rooijers CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische

Nadere informatie

Bevoorradingszekerheid

Bevoorradingszekerheid Bevoorradingszekerheid Commissies Bedrijfsleven en Binnenlandse Zaken van de Kamer van volksvertegenwoordigers 23.09.2014 23 september 2014 1 Meer over FEBEG Inhoud Niets nieuws onder de zon Veel partijen

Nadere informatie

Op weg naar. Doetinchem, 8 maart 2018

Op weg naar. Doetinchem, 8 maart 2018 Op weg naar Doetinchem, 8 maart 2018 Agenda VDL Pieter Bastiaansen Mogelijkheden en ontwikkelingen batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch Suez Edwin Kramer Batterij-elektrisch en waterstof-elektrisch

Nadere informatie

Energieopslag en flexibiliteit - kansen en onzekerheden

Energieopslag en flexibiliteit - kansen en onzekerheden Energieopslag en flexibiliteit - kansen en onzekerheden Early morning toast kiemt Hoenderloo 8-10-2014 www.ecn.nl R&D programma s ECN Policy Studies Energy Engineering Environment Energy Efficiency & CCS

Nadere informatie

Opportuniteiten voor WKK in de energiemix van morgen

Opportuniteiten voor WKK in de energiemix van morgen Opportuniteiten voor WKK in de energiemix van morgen De Nederlandse situatie Martin Horstink www.energymatters.nl Over Energy Matters 1988 Projektbureau Warmte/Kracht Promotiebureau voor WKK in NL 1998

Nadere informatie

OIL & GAS. Power-to-Gas. Regionale kans voor zelfvoorziening in energie?! Johan Holstein 07 maart maart 2014 SAFER, SMARTER, GREENER

OIL & GAS. Power-to-Gas. Regionale kans voor zelfvoorziening in energie?! Johan Holstein 07 maart maart 2014 SAFER, SMARTER, GREENER OIL & GAS Power-to-Gas Regionale kans voor zelfvoorziening in energie?! Johan Holstein 07 maart 2014 1 DNV GL 2013 07 maart 2014 SAFER, SMARTER, GREENER Introduction Johan Holstein Technical Consultant

Nadere informatie

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010

Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Komt CCS op tijd of haalt duurzame energie in? Pieter Boot Vijfde nationaal CCS Symposium 25 juni 2010 Cutting Energy Related CO 2 Emissions Baseline Emissions 62 Gt BLUE Map Emissions 14 Gt 2030 Key aspects

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie Delft University of Technology Challenge the future Wind Werkt 10 GW Sinds 1990: groei van 30%/jr Europa leidend vanaf

Nadere informatie

Waterstof: wat, status en perspectieven

Waterstof: wat, status en perspectieven Waterstof: wat, status en perspectieven Adwin Martens WaterstofNet > 70.000 km 2 tankstations 12 projecten Antwerpen, 20 juni 2018 Waterstof?? Waterstofeconomie lost energieprobleem op Waterstof wordt

Nadere informatie

FOSSIELE BRANDSTOFFEN

FOSSIELE BRANDSTOFFEN FOSSIELE BRANDSTOFFEN De toekomst van fossiele energiebronnen W.J. Lenstra Inleiding Fossiele energiebronnen hebben sinds het begin van de industriele revolutie een doorslaggevende rol gespeeld in onze

Nadere informatie

CREG-studie De winstgevendheid van lokale, stuurbare productie-eenheden

CREG-studie De winstgevendheid van lokale, stuurbare productie-eenheden CREG-studie 1583 De winstgevendheid van lokale, stuurbare productie-eenheden VOKA/Febeliec Andreas Tirez Marijn Maenhoudt 15 november 2016 INHOUDSTAFEL I. Beschrijving Opdracht II. Bespreking Rapport PwC

Nadere informatie

YUSO. Marktintegratie van Hernieuwbare Energie. Bart Pycke. Smart Grids School. Brussel, 8th of October 2013

YUSO. Marktintegratie van Hernieuwbare Energie. Bart Pycke. Smart Grids School. Brussel, 8th of October 2013 YUSO Marktintegratie van Hernieuwbare Energie Bart Pycke Smart Grids School Brussel, 8th of October 2013 October 2013 1 Topics Over Yuso De energiemarkt op zijn kop Hernieuwbare energie in België Over

Nadere informatie

Slim omgaan met je PV-installatie

Slim omgaan met je PV-installatie Slim omgaan met je PV-installatie Alex Polfliet, voorzitter PV Vlaanderen Jo Neyens, secretaris PV Vlaanderen Intersolution conference Gent, 23 mei 2012 1 Slim omgaan met PV Intersolution 2014 1 1. Probleemstelling

Nadere informatie

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas

Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Perspectief voor klimaat neutraal en hernieuwbaar gas Aardgas als transitiebrandstof of transitie van een brandstof? Marcel Weeda, ECN AkzoNobel Center, Amsterdam VEMW seminar, 22 april 2016 www.ecn.nl

Nadere informatie

Uitdagingen van Wind en Zon inpassing 28 november 2014

Uitdagingen van Wind en Zon inpassing 28 november 2014 Uitdagingen van Wind en Zon inpassing 28 november 2014 Ben Voorhorst COO TenneT 1 Onderwerpen TenneT algemeen Aandeel duurzaam Uitdaging inpassing duurzaam: - invloed weer - balanshandhaving - prijsontwikkeling

Nadere informatie

Wat vraagt de energietransitie in Nederland?

Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Wat vraagt de energietransitie in Nederland? Jan Ros Doel/ambitie klimaatbeleid: Vermindering broeikasgasemissies in 2050 met 80 tot 95% ten opzichte van 1990 Tussendoelen voor broeikasgasemissies Geen

Nadere informatie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie

Waterstof. Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Waterstof Hoe het kleinste element in het periodiek systeem een grote drijvende kracht vormt voor de energie- en chemische industrie transitie Jörg Gigler & Marcel Weeda TKI Nieuw Gas Waterstofbijeenkomst

Nadere informatie

Conferentie energie-opslag en -distributie

Conferentie energie-opslag en -distributie Stabiliteit van netten en energiesysteem Conferentie energie-opslag en -distributie Bert den Ouden, Berenschot 2 februari 2017 b.denouden@berenschot.nl 2-2-2017 Intermitterende duurzame bronnen Huidige

Nadere informatie

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers

WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers WKK (warmte delen) een praktijkvoorbeeld met cijfers 1) Wie is BeauVent? 2) WKK? 3) Case 1 4) Case 2 5) Samenwerken, kan lonen! Agenda BeauVent Hernieuwbare energiecoöperati Wil tegen 2050 een 100% hernieuwbare

Nadere informatie

Kick-Off HERNIEUWBARE ENERGIE ELIA UG. 10 Januari 2012

Kick-Off HERNIEUWBARE ENERGIE ELIA UG. 10 Januari 2012 Kick-Off HERNIEUWBARE ENERGIE ELIA UG 10 Januari 2012 ODE BE-p Francies Van Gijzeghem Algemene inleiding Goeie afspraak van bij het begin - Spelregels: -onderwerpen: alles moet aan bod kunnen komen -doel:

Nadere informatie

Rol(len) voor Power-to-Gas in de energievoorziening

Rol(len) voor Power-to-Gas in de energievoorziening Rol(len) voor Power-to-Gas in de energievoorziening Marcel Weeda en Jeroen de Joode Deltalinqs, Waterstof Platform Rotterdam, Carlton Oasis Hotel, Spijkenisse 15 oktober 2013 www.ecn.nl Wat en waarom Power-to-Gas?

Nadere informatie

Wind Werkt ook in 2050

Wind Werkt ook in 2050 Wind Werkt ook in 2050 Prof.dr. Gerard van Bussel TU Delft, leerstoel windenergie 13 juni 2013 Delft University of Technology Challenge the future Er is meer dan voldoende wind op aarde 200 x meer wind

Nadere informatie

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft

Energie. Gebruik, kosten & transitie. Frans Rooijers directeur CE Delft Energie Gebruik, kosten & transitie Frans Rooijers directeur CE Delft CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige expertise

Nadere informatie

Modelering en resultaten flexibele inzet van gemalen in PPSGen voor het project Slim Malen. Symposium Slim Malen. 14 maart 2019

Modelering en resultaten flexibele inzet van gemalen in PPSGen voor het project Slim Malen. Symposium Slim Malen. 14 maart 2019 Modelering en resultaten flexibele inzet van gemalen in PPSGen voor het project Slim Malen Symposium Slim Malen 14 maart 2019 Inhoud 1. Inleiding en doelstelling 2. Model en Scenario s 3. Modellering flexibele

Nadere informatie

Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot

Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot Impact van efficiënte openbare verlichting op de CO 2 uitstoot CE4 N35N 13.5.29 Samenvatting Drie scenario s om de hoeveelheid CO 2 te berekenen, die niet uitgestoten wordt als er energie bespaard wordt

Nadere informatie

Groene energie op bedrijfsniveau

Groene energie op bedrijfsniveau Groene energie op bedrijfsniveau 13-01-2009 Jan Pieters TREVI nv Dulle-Grietlaan 17/1 B-9050 Gentbrugge Tel. +32 9 220 05 77 Fax +32 9 222 88 89 www.trevi-env.com 1 INHOUD 1. Inleiding 2. Groene stroom

Nadere informatie

Smart Grids. Situering Eandis in energiemarkt. Hernieuwbare energie voor gebouwen 13 september Producenten elektriciteit

Smart Grids. Situering Eandis in energiemarkt. Hernieuwbare energie voor gebouwen 13 september Producenten elektriciteit Hernieuwbare energie voor gebouwen 13 september 2012 Situering Eandis in energiemarkt Producenten elektriciteit CREG / VREG Invoerders aardgas Elia Fluxys Distributienetbeheerders Leveranciers Klanten

Nadere informatie

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen

Soorten brandstoffen en aandrijvingen. Alternatieve Brandstoffen. Alternatieve Brandstoffen. Enkele voorbeelden. Alternatieve aandrijvingen Soorten brandstoffen en aandrijvingen WATT Roadshow wagens, alternatieve transportmiddelen en technologie De voor- en nadelen van WATT-voertuigen Prof. Joeri Van Mierlo Conventionele brandstoffen Benzine,

Nadere informatie

Haalt Vlaanderen de doelstellingen? Stefan Dewallef PV-platform ODE-Vlaanderen December 2016

Haalt Vlaanderen de doelstellingen? Stefan Dewallef PV-platform ODE-Vlaanderen December 2016 PV Haalt Vlaanderen de doelstellingen? Stefan Dewallef PV-platform ODE-Vlaanderen December 2016 Technische stand van zaken Kostprijzen Marktevoluties Volumes - Vlaanderen Content Soltech 2 Technische stand

Nadere informatie

Zon en wind: extreme prijzen op spotmarkt. Stijn Schlatmann 2 oktober 2013

Zon en wind: extreme prijzen op spotmarkt. Stijn Schlatmann 2 oktober 2013 Zon en wind: extreme prijzen op spotmarkt Stijn Schlatmann 2 oktober 2013 www.energymatters.nl Inhoud Nieuwbouw van vermogen afgelopen jaren Recente marktontwikkelingen Huidige merit order Verdere groei

Nadere informatie

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft

Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem. Frans Rooijers - directeur CE Delft Energy2050NL Klimaatneutraal energiesysteem Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en

Nadere informatie

Het Energieatol Energieopslag in de Noordzee

Het Energieatol Energieopslag in de Noordzee Het Energieatol Energieopslag in de Noordzee Dr. Walter Mondt, ECOREM 26 november 2013 1 Inhoud Voorstelling Ecorem NV Context van de studie Werkingsprincipe van het energieatol Opbouw van het energieatol

Nadere informatie

Caro De Brouwer 27/11/2013

Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 27/11/2013 Caro De Brouwer 2e Master Irw Energie, KUL Erasmus Imperial College London Thesis: Solvent storage for postcombustion CCS in coal fired plants Voorzitter YERA Young Energy Reviewers

Nadere informatie

Tariefkaart augustus 2015

Tariefkaart augustus 2015 Tarieven en voorwaarden voor Zakelijke Klanten 1 Tariefkaart augustus 2015 Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Zakelijke Klanten... 3 Nettarieven

Nadere informatie

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft

Hernieuwbare Energie na Frans Rooijers - directeur CE Delft Hernieuwbare Energie na 2025 Frans Rooijers - directeur CE Delft CE Delft - Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 - Energie, transport en grondstoffen - Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Tariefkaart oktober 2015

Tariefkaart oktober 2015 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart oktober 2015 Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten... 3 Nettarieven en heffingen

Nadere informatie

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar

DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar DE REKENING VOORBIJ ons energieverbruik voor 85 % onzichtbaar Drie scenario s bestaande technologie Netgebonden Infrastructuur: elektriciteit en warmte (gas) Actuele gegevens van 2012 vertaald naar 2035

Nadere informatie

Energietransitie en transportveiligheid

Energietransitie en transportveiligheid Energietransitie en transportveiligheid Nils Rosmuller Lector Transportveiligheid (IFV) Kennistafel transport gevaarlijke stoffen 4 februari 2019 Rode draad Energietransitie en de veiligheidsregio: grote

Nadere informatie

Biogas inzetten voor duurzame mobiliteit. technische en financiële haalbaarheid

Biogas inzetten voor duurzame mobiliteit. technische en financiële haalbaarheid Biogas inzetten voor duurzame mobiliteit technische en financiële haalbaarheid Drivers voor duurzame mobiliteit Milieuvoordelen (luchtkwaliteit) Geluidsreductie Sociale drive Congestieproblematiek Beleidskeuze

Nadere informatie

Tariefkaart januari 2016

Tariefkaart januari 2016 Tarieven en voorwaarden voor Zakelijke Klanten 1 Tariefkaart januari 2016 Nu welkomstvoordeel van 50 EUR* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor

Nadere informatie

Tariefkaart juli 2015

Tariefkaart juli 2015 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart juli 2015 Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten... 3 Jaarlijkse vergoeding

Nadere informatie

Tariefkaart januari 2016

Tariefkaart januari 2016 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart januari 2016 Nu welkomstvoordeel van 50 EUR* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten...

Nadere informatie

De waterstofeconomie en Noord-Nederland

De waterstofeconomie en Noord-Nederland De waterstofeconomie en Noord-Nederland SER Noord-Nederland Bijeenkomst energietransitie 11 juni 2019 Catrinus Jepma Rijksuniversiteit Groningen New Energy Coalition 1. Hoe loopt de energietransitie in

Nadere informatie

NOTA (Z)140109-CDC-1299

NOTA (Z)140109-CDC-1299 Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas Nijverheidsstraat 26-38 1040 Brussel Tel.: 02/289.76.11 Fax: 02/289.76.09 COMMISSIE VOOR DE REGULERING VAN DE ELEKTRICITEIT EN HET GAS NOTA

Nadere informatie

Tariefkaart juli 2015

Tariefkaart juli 2015 Tarieven en voorwaarden voor Zakelijke Klanten 1 Tariefkaart juli 2015 Nu 1 maand gratis elektriciteit* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor

Nadere informatie

SUCCESSEN IN DE ENERGIETRANSITIE. De rol van kernenergie en hernieuwbare energie in België. SAMENVATTING VAN DE PWC ENTERPRISE ADVISORY STUDIE

SUCCESSEN IN DE ENERGIETRANSITIE. De rol van kernenergie en hernieuwbare energie in België. SAMENVATTING VAN DE PWC ENTERPRISE ADVISORY STUDIE 1 SUCCESSEN IN DE ENERGIETRANSITIE De rol van kernenergie en hernieuwbare energie in België. SAMENVATTING VAN DE PWC ENTERPRISE ADVISORY STUDIE Hernieuwbare energie samen met kernenergie is de enige combinatie

Nadere informatie

Tariefkaart augustus 2015

Tariefkaart augustus 2015 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart augustus 2015 Nu 1 maand gratis elektriciteit* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten...

Nadere informatie

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie:

Nadere informatie

Tariefkaart september 2015

Tariefkaart september 2015 Tarieven en voorwaarden voor Zakelijke Klanten 1 Tariefkaart september 2015 Nu welkomstvoordeel van 50 EUR* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost

Nadere informatie

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)

Kernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec) Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere

Nadere informatie

Tariefkaart april 2015

Tariefkaart april 2015 Van alle energie thuis Tarieven en voorwaarden voor Consumenten en Zakelijke Klanten 1 Tariefkaart april 2015 Nu 1 maand gratis elektriciteit* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse

Nadere informatie

Economische aspecten Kernenergie

Economische aspecten Kernenergie Economische aspecten Kernenergie Den Haag, 9 november 2007 KIVI Symposium Job van Roijen Essent Business Development Inleiding Een aantal voor utilities relevante elementen worden besproken Deze worden

Nadere informatie

Tariefkaart juni 2016

Tariefkaart juni 2016 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart juni 2016 Nu welkomstvoordeel van 50 EUR* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten...

Nadere informatie

Tariefkaart september 2015

Tariefkaart september 2015 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart september 2015 Nu welkomstvoordeel van 50 EUR* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten...

Nadere informatie

Gas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030

Gas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 Gas als zonnebrandstof Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 Introductie Meer hernieuwbare energie Extra hernieuwbare energie in Nederland? Verkennen

Nadere informatie

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK

Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Uitwegen voor de moeilijke situatie van NL (industriële) WKK Kees den Blanken Cogen Nederland Driebergen, Dinsdag 3 juni 2014 Kees.denblanken@cogen.nl Renewables genereren alle stroom (in Nederland in

Nadere informatie

Smart Wind Farm ConTrol. Frederik Hindryckx - SET5Y 28/01/2014

Smart Wind Farm ConTrol. Frederik Hindryckx - SET5Y 28/01/2014 Smart Wind Farm ConTrol Frederik Hindryckx - SET5Y 28/01/2014 Eandis in de energiemarkt CREG / VREG Producenten elektriciteit Invoerders aardgas Elia Distributienetbeheerders Fluxys Leveranciers Klanten

Nadere informatie

Cogen Symposium WKK en de Handel Bijdrage: Nico Klappe Manager Dispatch en Tradesupport

Cogen Symposium WKK en de Handel Bijdrage: Nico Klappe Manager Dispatch en Tradesupport Cogen Symposium WKK en de Handel Bijdrage: Nico Klappe Manager Dispatch en Tradesupport 1. Introductie Essent 2. Energie keten Ketenmanagement Energy Management Group(tradingfloor) Portfolio trading Dispatch

Nadere informatie

Tariefkaart juni 2015

Tariefkaart juni 2015 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten en Zakelijke Klanten 1 Tariefkaart juni 2015 Nu 1 maand gratis elektriciteit* Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost

Nadere informatie

Warmtenetten in Vlaanderen ACE 22-11/2012. Van Overberghe Koen

Warmtenetten in Vlaanderen ACE 22-11/2012. Van Overberghe Koen Warmtenetten in Vlaanderen ACE 22-11/2012 Van Overberghe Koen Wat Warmtenetwerk is een warmtenet? Nederland en Vlaanderen Breed platform voor alle organisaties die betrokken zijn bij collectieve warmte

Nadere informatie

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort

Prof. Jos Uyttenhove. E21UKort Historisch perspectief 1945-1970 Keerpunten in de jaren 70 oliecrisis en milieu Tsjernobyl (1986) ramp door menselijke fouten Kyoto protocol (1997) (CO 2 en global warming problematiek) Start alternatieven

Nadere informatie

Black-outs: Achtergrond en de rol van decentrale energieopwekking

Black-outs: Achtergrond en de rol van decentrale energieopwekking Black-outs: Achtergrond en de rol van decentrale energieopwekking Agenda Achtergrondinformatie energiemarkt Decentrale energie-opwekking (Dieselgenerator, WKK, UPS): Helpen black-out te voorkomen Technisch:

Nadere informatie

Waterstofstroom - Agenda

Waterstofstroom - Agenda Rol van waterstof bij energietransitie Rob van der Sluis Waterstofstroom - Agenda Introductie MTSA Brandstofcel principe Waterstof en Energietransitie Het 2 MW project een fotoreportage 1 MTSA Technopower

Nadere informatie

Wilt u warmte en elektriciteit. res-fc market

Wilt u warmte en elektriciteit. res-fc market Wilt u warmte en elektriciteit res-fc market Het project Het EU-project RES-FC Market wil de marktintroductie van brandstofcelsystemen voor huishoudens (FCHS) die gebruik maken van hernieuwbare energie

Nadere informatie

Rijden op H2 is meer dan een andere bus Op weg naar een schone toekomst. Kivi Niria congres Sustainable Mobility

Rijden op H2 is meer dan een andere bus Op weg naar een schone toekomst. Kivi Niria congres Sustainable Mobility Rijden op H2 is meer dan een andere bus Op weg naar een schone toekomst Kivi Niria congres Sustainable Mobility Rob van der Sluis 1 Van fossiel naar duurzaam Andere brandstof / energiedrager Andere infrastructuur

Nadere informatie

Analyse van de elektriciteitsbevoorrading winter en situatie voor winter Eerste feedback winter

Analyse van de elektriciteitsbevoorrading winter en situatie voor winter Eerste feedback winter Analyse van de elektriciteitsbevoorrading winter 2014-2015 en situatie voor winter 2015-2016 Eerste feedback winter 2014-2015 WG System Operations 06 maart 2014 Filip Carton / Dirk Aelbrecht National Control

Nadere informatie

De energiemarkt: een ruim aanbod met voor ieders wat wils 23 oktober 2013

De energiemarkt: een ruim aanbod met voor ieders wat wils 23 oktober 2013 De energiemarkt: een ruim aanbod met voor ieders wat wils 23 oktober 2013 Zero Emission Solutions Een energieadviesbureau met zowel overall-services als à la carte Duurzaamheid Kennis Procurement Duurzaamheidsstrategie

Nadere informatie

Benchmarking study of electricity prices between Belgium and neighboring countries Persconferentie

Benchmarking study of electricity prices between Belgium and neighboring countries Persconferentie Benchmarking study of electricity prices between Belgium and neighboring countries Persconferentie Juni 2014 Doelstellingen en draagwijdte van de benchmarking study De voornaamste doelstelling van de studie

Nadere informatie

Tariefkaart augustus 2016

Tariefkaart augustus 2016 Tarieven en voorwaarden voor Consumenten 1 Tariefkaart augustus 2016 Inhoud Het Tarief voor elektriciteit en/of aardgas... 2 Jaarlijkse vergoeding en energiekost voor Consumenten... 3 Nettarieven en heffingen

Nadere informatie

ADVIES AR ADVIESRAAD GAS EN ELEKTRICITEIT Nijverheidsstraat, Brussel Tel. : 02/ Mail :

ADVIES AR ADVIESRAAD GAS EN ELEKTRICITEIT Nijverheidsstraat, Brussel Tel. : 02/ Mail : ADVIESRAAD GAS EN ELEKTRICITEIT Nijverheidsstraat, 26-38 1040 Brussel Tel. : 02/289.76.70 Mail : ar-cc@creg.be ADVIES AR161221-068 over de studies inzake hernieuwbare energie (1) Assessment of the impact

Nadere informatie

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra.

Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra. Energie voorziening op weg naar duurzaamheid: biomassa? Chris Westra www.ecn.nl energiegebruik Alarmerende stijging energiegebruik klimaatproblemen duurzame energievoorziening noodzakelijk Ambitieus &

Nadere informatie

Technische onderbouwing themapagina s GasTerra Jaarverslag 2012. Gas. Gas. Volume (mrd. m 3 ) 83. Calorische waarde (Hi) (MJ/m 3 ) 31,65

Technische onderbouwing themapagina s GasTerra Jaarverslag 2012. Gas. Gas. Volume (mrd. m 3 ) 83. Calorische waarde (Hi) (MJ/m 3 ) 31,65 Technische onderbouwing themapagina s GasTerra Jaarverslag 2012 Gas Gas Volume (mrd. m 3 ) 83 Calorische waarde (Hi) (MJ/m 3 ) 31,65 Calorische waarde (Hs) (MJ/m 3 ) 35,17 Energie-inhoud op onderwaarde

Nadere informatie

Toelichting infopaneel energie

Toelichting infopaneel energie Inleiding Waarom zouden we voor hernieuwbaar energie gaan? De 3 begrippen die bij transitie aan bod zijn gekomen sluiten volledig aan bij het gebruik van hernieuwbare energie. 1 Om ons milieu te sparen

Nadere informatie

WKK in de glastuinbouw samen sterk. Mechelse Veiling 23 mei 2006

WKK in de glastuinbouw samen sterk. Mechelse Veiling 23 mei 2006 WKK in de glastuinbouw samen sterk Mechelse Veiling 23 mei 2006 WKK in de glastuinbouw Welkom R. Libotte - Fiburo WKK Ideaal voor glastuinbouw H.Marien - GlasReg Deutz-Concept Pauze WKK en milieu Voordelen:

Nadere informatie

Auteurs:E. Benz, C. Hewicker, N. Moldovan, G. Stienstra, W. van der Veen

Auteurs:E. Benz, C. Hewicker, N. Moldovan, G. Stienstra, W. van der Veen 30920572-Consulting 10-0198 Integratie van windenergie in het Nederlandse elektriciteitsysteem in de context van de Noordwest Europese elektriciteitmarkt Eindrapport Arnhem, 12 april 2010 Auteurs:E. Benz,

Nadere informatie

Batterijen, toekomst of zijn er alternatieven?

Batterijen, toekomst of zijn er alternatieven? 0 Batterijen, toekomst of zijn er alternatieven? Stroomversnelling, een traject naar een nieuwe Vlaamse Energievisie Living Tomorrow, 2016-06-16 Wereldwijd geïnstalleerde opslagcapaciteit (MW) 2 1 0 Mogelijke

Nadere informatie