N I E U W S B U L L E T I N

Transcriptie

1 1 1 e j a a r g a n g - f e b r u a r i n r. 1 Beste collega s Allereerst wil ik jullie alle goeds toewensen in dit nieuwe jaar! Ik hoop dat we in 2011 V&VN MDL met elkaar kunnen uitbouwen tot een vereniging met meerwaarde en een eigen gezicht. Dit jaar komt dat bijvoorbeeld tot uiting in een eigen stand van V&VN MDL in de expositiehal. Een stand voor vragen, informatie en gezellige kontakten. Daar presenteren we de nieuwe folder van onze afdeling en zijn we als bestuur aanwezig om vragen te beantwoorden. En je kunt ons mooie nieuwe afdelingslogo bekijken! Als bestuur zijn we de laatste maanden druk bezig met het beter vormgeven van allerlei beleidszaken. Hierbij kan je denken aan het maken van werkafspraken tussen bestuursleden, het opbouwen van contacten met opleidingsinstituten, netwerken en organisaties en het formeren van werkgroepen. Fred Stam heeft op 22 november 2010 helaas afscheid genomen van het bestuur. We danken Fred hartelijk voor zijn inzet en bijdrage in de afgelopen 3 jaren! Tevens verwelkomen we de netwerkgroepen Nurses Network IBD Care (NICC) en de landelijk leidinggevende endoscopie (LLE). Met de aansluiting van deze twee netwerken vormt de beroepsgroep V&VN MDL een completer en boeiender samenspel van de verschillende disciplines waar kennisoverdracht, excellente zorg, samenwerking en ondersteuning een belangrijke rol spelen. Onze speerpunten voor 2011 zijn met name: PR van de beroepsvereniging (denk aan website, aanschrijven ziekenhuizen en industrie, V&VN MDL folder etc.) contacten met de opleidingen en de accreditatie van de opleidingen contacten leggen met werkgroepen en netwerken en wederzijdse verwachtingen uitspreken participeren in het opzetten van de colonscreening, de time-out procedure en de opleiding voor verpleegkundig endoscopisten. We hebben weer een interessant voorjaarssymposium in het verschiet. Denk bijvoorbeeld aan onderwerpen als CT colografie, ileal braken en ATP metingen in flexibele endoscopen. Dit keer hebben we er opnieuw voor gekozen om één programma te maken. Als bestuur moeten we onze aandacht op dit moment nog richten op de opbouw en de inrichting van de vereniging in de breedste zin van zijn betekenis. De reacties vanuit de evaluaties van het najaarscongres 2010 waren overwegend positief op dit initiatief. Tot slot hebben wij als bestuur nog een verzoek voor endoscopieverpleegkundigen die graag willen meedenken over de aansluiting beroepspraktijk en opleidingen. De VOEV (Vervolg Opleiding Endoscopie Verpleegkundigen) is dringend naar jou op zoek! Met vriendelijke groet, namens het bestuur van V&VN MDL Petra Bol, Voorzitter Opblaasbare darm in het ADRZ, locatie Goes ( ) Een grote opblaasbare darm toert langs de Nederlandse ziekenhuizen om het belang van vroege opsporing van darmkanker onder de aandacht te brengen. Mensen kunnen door de darm heen lopen en zien hoe darmpoliepen en andere darmafwijkingen eruit zien. In oktober kon men de opblaasbare darm bezoeken in het ADRZ op de eerste verdieping, locatie Goes. Tijdens het voorjaarscongres 2011 kunt u de darm in Veldhoven bewonderen! Met behulp van deze darm wordt het belang van vroege opsporing van darmkanker onder de aandacht gebracht. Vroege opsporing van darmkanker geeft namelijk meer kans op genezing. Ook wordt hiermee geprobeerd het onderwerp beter bespreekbaar te maken. Uit publieksonderzoek van de Maag Lever Darm Stichting blijkt namelijk dat ruim 18 procent van de ondervraagden nog steeds moeite heeft met praten over darmklachten, zelfs met de eigen huisarts. En dat 28 % niet naar de huisarts gaat bij een verandering in de ontlasting, terwijl dit een alarmsignaal kan zijn voor darmkanker. Op de website kan iedereen alle informatie vinden over darmkanker, zoals de alarmsignalen, behandelmethoden en risicofactoren. Darmkanker Darmkanker is in Nederland de op één na meest voorkomende vorm van kanker. In Nederland worden elk jaar bijna mensen getroffen door darmkanker en overlijden er bijna mensen aan de gevolgen van darmkanker. Als darmkanker in een vroeg stadium wordt opgespoord, is deze ernstige ziekte goed te behandelen en bestaat er een behoorlijke kans op genezing. Helaas hangt rond darmkanker nog altijd een taboesfeer. Mensen vinden het niet prettig om te praten over alles wat te maken heeft met de stoelgang. Dit is een van de redenen waardoor patiënten vaak pas in een (te) laat stadium naar hun arts gaan. Om meer aandacht te vragen voor darmkanker, het belang van vroege opsporing en een alerte houding te benadrukken reist sinds maart 2010 de opblaasbare darm langs de ziekenhuizen. Geïnspireerd door Kabouter Prikprak op het najaarscongres in Veldhoven, laten de endoscopieverpleegkundigen op locatie Goes Foto s gemaakt door Claudia van Doorn, Endoscopieverpleegkundige ADRZ hun versie van Prikprak in praktijk zien. Gelukkig is dit niet de dagelijkse praktijk! Kort daarvoor heeft het ADRZ via de media in een persbericht laten weten dat zij op zowel op locatie Vlissingen als Goes gebruik kan maken van de NBI techniek. Scopieën met nieuwste NBI- of blauw licht techniek in Goes en Vlissingen, augustus Bij Narrow Band Imaging (NBI) of blauw licht techniek wordt bij scopieën of kijkoperaties onder bepaalde omstandigheden een beter beeld van het maagdarmslijmvlies verkregen dan met de standaardtechniek. Het weefsel kan hierdoor nog nauwkeuriger door de specialist of endoscopieverpleegkundige worden beoordeeld. De patient kan dan weer beter worden behandeld! De blauwlicht techniek wordt bijvoorbeeld toegepast bij patiënten met verdenking van darmkanker of met darm- of maagbloedingen. Bij een scopie van maag en darm wordt met behulp van een camera die in een flexibel instrument (een endoscoop) is gemonteerd de maag en/of de darm van binnen bekeken. Met NBI-techniek heeft de specialist of endoscopieverpleegkundige een haarscherp beeld van het weefsel vergelijkbaar met High Definition televisie (HDTV). Het slijmvlies is tot en met de kleine bloedvaten goed zichtbaar. Door dit betere beeld worden gezwellen, poliepen en zelfs de meest oppervlakkige veranderingen in het weefsel herkend. Hoe meer (voorstadia van) kwaadaardige gezwellen worden opgespoord en verwijderd, hoe beter de behandeling van de patiënt. Mevrouw J.Y. van Berkel Mijnsbergen is vanaf 1 januari 2010 werkzaam bij het ADRZ als Internist-endoscopist. N I E U W S B U L L E T I N

2 Algemene ledenvergadering V&VN MDL 8 oktober 2010 Agenda: 1. Opening 2. Vaststellen nieuw Huishoudelijk Reglement (zie nieuwsbrief oktober 2010) 3. Presentatie toekomstplannen V&VN MDL aan de hand van het beleidsplan Afscheid bestuursleden VMDLV/SEVA/ kiezen nieuwe bestuursleden V&VN MDL (kandidaten: zie eerder aan u gestuurde nieuwsbrief) 5. Sluiting 1. Opening Voorzitter Petra Bol heet ons allen van harte welkom. Deze najaarsbijeenkomst is op de gehele afdeling MDL gericht. Op deze manier is het mogelijk om bij elkaar in de keuken te kijken. In het voorjaar is er meer ruimte voor verdieping in eigen specialisme door gesplitst programma. Er volgend enkele huishoudelijke mededelingen. Degenen die zich vandaag inschrijven voor de afdeling V&VN MDL ontvangen tien euro contant ter plekke retour. 2. Vaststellen nieuw Huishoudelijk Reglement Het huishoudelijk reglement van de voormalige SEVA en VMDLV zijn naast elkaar gelegd, en in de format van de V&VN gegoten. Niemand heeft bezwaar, het HR is aangenomen, en heet vanaf nu het afdelingsreglement. 3. Beleidsplan Inhoud: organisatiestructuur, doelgroep, visie, missie, speerpunten, activiteiten. Petra licht toe dat lidmaatschap SEVA VMDLV tot 1 januari doorloopt. We hadden 900 leden, nu 365, het aantal is dus flink gekelderd! Thea licht de organisatiestructuur toe. Vanuit iedere sectie is het de bedoeling dat een bestuurslid wordt aangeleverd. Bij iedere sectie horen weer werkgroepen. Er is steeds meer samenwerking mogelijk tussen werkgroepen op organisatorisch niveau. De doelgroep van de afdeling is erg groot. Visie en missie worden toegelicht. We staan als groep voor de MDL zorg. Er bestaat een toenemende zorgvraag, terwijl we te maken hebben met een afnemend aantal professionals. Efficiënte taakverdeling, evenals multidisciplinaire zorg is belangrijk. Ondersteuning bieden. Scholing. Waar borgen we de kwaliteit voor deze zorg. Belangrijk: meer samenwerking met de leden. Meer inpunt vanuit de netwerken ook voor nieuwsbrief, scholing etc. Speerpunten: opleiding, evidence based zorg, PR! Momenteel lopen er ronde tafel gesprekken met V&VN voor het maken van een nieuw verpleegkundige beroepsprofiel. Er wordt gevraagd om input vanuit de leden. Je kunt je aanmelden via w.kuin@mca.nl. Endoscopie is een ondergeschoven kind in algemene verpleegkundige opleidingen. Meer overzichten van scholingen, waar kun je terecht om je accreditatiepunten te halen? PR: website, huisstijl. Er volgt een toelichting met betrekking tot de activiteiten van het bestuur op dit moment. Vastleggen wie is waar verantwoordelijk voor? Goede samenwerking met de werkgroepen. Samenwerking met NVGE en NVMDL blijft belangrijk! Petra licht toe dat er een werkgroep is die zich bezig houdt met het implementeren van de colonscreening. Dit gaat veel geld kosten. Vraag is of het er komt maar het ligt dus niet stil! Terugkoppeling van de activiteiten geschiedt via nieuwsbrief, mail en voorjaarsvergadering Er wordt gewerkt aan een forum op de website waardoor je kunt communiceren met elkaar. Fijn voor professionals onderling, je kunt op elkaar reageren. Hier gaat veel tijd in zitten. Als je het leuk vindt om mee te denken, kom langs, input leden is en blijft ontzettend belangrijk! Bijvoorbeeld over inhoud congres. Er wordt vanuit de zaal gevraagd of het bestuur dan geen vergoeding krijgt voor haar werkzaamheden? Nee, het is vrijwilligerswerk dus geen vergoeding. Wij willen niet de kas leegtrekken maar denken wel na over een soort van vergoeding. De afdeling wordt meer een bedrijf. Vraag over speerpunten: erkenning opleiding endoscopieassistenten wordt gemist in beleidsplan. Opnemen in beleidsplan. Vraag over beroepsdeelprofiel van endoscopieassistenten. Er bestaat een werkgroep, er ligt al een concept. Dit werd steeds afgewezen. In verschillende ziekenhuis wordt verschillend gewerkt. Hoe gaan we ermee verder? Petra vraagt of men wil deelnemen aan de rondetafelgesprekken. Naar aanleiding hiervan worden ook beroepsdeelprofielen geschreven. Eind 2011 beroepsprofiel klaar, hierna volgen de deelprofielen. 4. Afscheid oud bestuur en kiezen nieuw bestuur Het oude bestuur verlaat de zaal zodat er gestemd kan worden over het aantreden van het nieuwe bestuur. Het nieuwe bestuur wordt unaniem aangenomen waarbij wel de opmerking wordt gemaakt dat het belangrijk is dat er voor een evenredige verdeling van de bestuursleden vanuit de verschillende secties wordt gemaakt. Hier zullen we inderdaad voor waken. Afscheid nemen vanuit de VMDLV: Ineke Caerteling, Marijke ten Dam en Willibrord Goverde. Ineke heeft aan de wieg gestaan van de VMLDV en heeft zich jarenlang ingezet voor het organiseren van de symposia samen met Marijke. Willibrord is onze voorzitter geweest sinds 2005 en heeft dat tot volle tevredenheid gedaan! Willibrord heeft veel energie gestoken in de fusie met de V&VN. Allen worden bedankt voor hun werkzaamheden en ontvangen een bon en een bloemetje. Vanuit de SEVA neemt Simone Breg afscheid. Simone haar werkzaamheden lagen op het gebied van de opleidingen. Ze heeft i.s.m. de werkgroep de eindtermen voor de VOEVV vervolgd zodat er accreditatie aangevraagd kan worden bij het CZO. 5. Mededelingen Nicolien Kornmann, voorzitter van de protocollencommissie vraagt om ondersteuning. Lijkt het je leuk om deel te nemen aan deze commissie, neem dan contact op via protocollencommissie@nvge-seva.nl. Sluiting Kinderen in Nepal blij met VMDLV tassen. De stoffen tassen van de VMDLV komen goed terecht bij arme studenten in Nepal. Doordat de VMDLV samen met de SEVA recent is aangesloten bij de V&VN is hun oude logo komen te vervallen. Hiermee is dus ook hun reclamemateriaal niet meer bruikbaar. Ellen Slotman, zelf MDL-verpleegkundige in het Medisch Spectrum Twente te Enschede en lid van de VMDLV, heeft in overleg met voormalige bestuur de nog overgebleven tassen mee genomen naar Nepal. Naast haar werk als MDL-verpleegkundige is zij bestuurslid van de Nederlands/Nepalese stichting het Kiran Fonds. In 2002 heeft zij gedurende 4 maanden in Nepal gewoond en gewerkt. Sindsdien keert zij (2)jaarlijks terug om de projecten van de stichting Kiran Fonds ter plekke te evalueren en zo nodig bij te sturen. Veel kinderen in afgelegen dorpen van Nepal gaan maar voor een paar jaar of zelfs helemaal niet naar school. Terwijl het volgen van onderwijs en het behalen van een schooldiploma hun toekomst kansen en dat van hun familie verbeterd. Uiteindelijk zal dat indirect leiden tot een betere ontwikkeling van de gemeenschap en het land. Het Kiran Fonds ondersteunt daarom de allerarmste kinderen in een 3 van deze dorpen bij het krijgen en volgen van goed onderwijs. Daarvoor is het EFG (Education for Future Generation) project gestart. Inmiddels kent dit EFG project drie deelprojecten. FSP: lange termijn ondersteuning waarbij momenteel 26 kinderen in een hostel wonen en studiebenodigdheden en kost & inwoning betaald worden. STS: kortdurende ondersteuning waarbij maandelijks een vergoeding voor studiebenodigdheden wordt betaald. De kinderen wonen thuis. Momenteel nemen hier 60 kinderen aan deel. HES: ondersteuning van studenten bij een vervolg/ beroepsopleiding. Sinds 2007 hebben 11 studenten een beroepsopleiding (waar onder een medische en verpleegkundige studie ) kunnen volgen. Enkelen zijn inmiddels geslaagd en hebben een baan. In alle deelprojecten zien we de vergoedingen als een soort beurs. Hiervoor zijn, in samenwerking met de locale bevolking zelf, strikte regels opgesteld en in een contract vastgelegd. Alle kinderen zijn, nadat zij een baan hebben gevonden, verplicht een gedeelte van deze beurs terug te betalen. De VMDLV-tassen zijn uitgedeeld onder de kinderen die deelnemen aan het STS-deelproject. Inmiddels lopen 60 trotse kinderen met hun nieuw verkregen tas dagelijks naar school. Voor uitgebreide informatie over het Kiran Fonds verwijzen we u naar de website

3 Impressie najaarscongres Veldhoven, 8 oktober Het najaarscongres in Veldhoven van dit jaar was het eerste congres wat als nieuwe beroepsgroep V&VN MDL werd georganiseerd. Zowel voor de endoscopieverpleegkundigen, als voor de voormalig leden van de VMDLV was het een interessant gevarieerd programma. De opening werd verricht door Petra Bol, interim voorzitter. Daarna volgden diverse presentaties, waarnaar in groten getale geluisterd werd. Anale Intraepitheliale Neoplasie, O- Richel, arts onderzoeker, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam 60TG, Mw. B. Jharap, maag-darm leverarts i.o. Kennemer Gasthuis, Haarlem. De behandeling van het grote rectumadenoom, chirurgie of endoscopie? Mw. Dr. E. Dekker, maag-darm-leverarts, Academisch Medisch Centrum, Amsterdam. Ontwikkelingen en de endoscoop, Mevr. N. Kuperij, onderzoeker chirurgie, Meander MC, Amersfoort. Hierna volgde de ledenvergadering en het kiezen van een nieuw bestuur voor V&VN MDL En na een heerlijk lunchbuffet ging de middag verder met o.a. een presentatie over, Burried Bumper syndrom, Dr. B.J.M. Witteman, maag-darm-leverarts, Ziekenhuis Gelderse Vallei, Ede. Hybride procedure van de maag, H. Witjes, arts-assistent chirurgie, Meander MC, Amersfoort. Endoscopische behandleing d.m.v. Botoxinjecties, van achalasie, Mw. L. Franssen, verpleegkundige, Maastricht Universitair Medisch Centrum. Omdat ikzelf toen een bijeenkomst bijwoonde van het netwerk van Landelijk Leidinggevenden Endoscopie, moeten jullie hiervan de beelden missen. Alle presentaties die we mochten gebruiken voor publicatie zijn aangeboden aan de webmaster om op de site te plaatsen.

4 Congres Barçelona Protocollencommissie Endo scopiecollega s Gaarne jullie aandacht voor het volgende onderwerp: Sinds november 1999 is er vanuit het bestuur van de voormalige SEVA, nu V&VN MDL een protocollencommissie samengesteld. Het doel van deze commissie is het maken van richtlijnen voor protocollen die in alle ziekenhuizen in Nederland gebruikt kunnen worden op het gebied van endoscopische onderzoeken. Daarnaast worden de richtlijnen gecontroleerd door het dagelijks bestuur van de beroepsvereniging. 1 december kreeg ik en mail van Adriënne Joosen- Schrauwen van de redactie nieuwsbrief V&VN MDL met de vraag of ik een stukje wilde schrijven over het congres in Barcelona van afgelopen oktober. Leuk!, dacht ik. Het begon in het voorjaar met een uitnodiging van Boston Scientific voor het congres en de vraag of ik of één van mijn collega s mee wilde. Er werd geloot en ik was de gelukkige! 22 oktober was het dan zover en stond ik met mijn koffertje op Schiphol. Een hele delegatie van Boston Scientific stond klaar om ons te ontvangen. We kregen de tickets en daar gingen we dan; op naar Barcelona! Na een prima vlucht stond bij het vliegveld een bus klaar om ons te vervoeren naar ons hotel. Een super hotel kan ik je verzekeren. Van alle gemakken voorzien. Ik had al goede verhalen gehoord van mijn collega s en ik kan nu ook bevestigen dat als je op reis gaat met Boston Scientific het geweldig geregeld is. Het ontbreekt je aan niets. De diners die we ook nog Hier zitten we, tijdens de pauze van het congres, van het zonnetje te genieten Hier zit ik met Sylvain in de Hop-on-Hop-off bus Barcelona met hun hebben gehad waren ontzettend gezellig en lekker. Onderling met de verpleegkundigen klikte het ook super goed. We zijn samen Barcelona gaan ontdekken (Sagrada Familia, Park Guell, enz), geweldig! E hebben het gezellig gehad met z n allen en veel ervaringen kunnen uitwisselen. Een van de hoogtepunten was de loopwedstrijd; Run against coloncancer. Een loop om geld in te zamelen voor darmkankerpatiënten. Radbout Louwes van Boston Scientific rende onder andere mee. Als een haas ging hij van start. Hij zette een geweldige tijd neer! O ja, het congres Daar waren we natuurlijk voor in Barcelona. Eerlijk? Ik vond het helaas een beetje tegenvallen. Voor verpleegkundigen was er niet zo veel georganiseerd. We mochten bijvoorbeeld niet in de grote zaak om naar de live-sessies te kijken. Dat vonden we allemaal erg jammer. De zaal was alleen toegankelijk voor artsen of je moest bijbetalen. Heel erg jammer. Toch is het sommigen van ons gelukt de zaal in te sluipen. Je kon je ook inschrijven voor een hands-on-training. Ik heb dat gedaan en hoopte wat meer te leren over poliepectomie. Ik ben zelf verpleegkundig endoscopiste en dacht nieuwe technieken te zien. Helaas, het materiaal wat ze gebruikte voor de demonstratie hebben wij ook in gebruik in ons ziekenhuis. Dus dat was niets nieuws. Er stonden bij iedere workshop ook 2 artsen. Zij mochten natuurlijk de endoscoop hanteren, maar onze arts wist niet eens welk ventiel voor de luchttoevoer was Op de laatste dag van het congres, maandag 25 oktober, wilden we ons certificaat ophalen. We zijn bijna anderhalf uur bezig geweest om dat certificaat te ontvangen We werden van de ene naar de andere balie gestuurd. Niemand van de organisatie wist waar de certificaten op te halen waren. Het was een chaos. Misschien was mijn verwachtingspatroon van dit congres te hoog? Misschien zijn de congressen die georganiseerd worden in Nederland gewoon super goed? Misschien zijn wij als Nederlandse verpleegkundigen heel erg goed opgeleid en goed op de hoogte van de nieuwe technieken? Ik denk dat wij ons als klein landje heel goed ontwikkeld hebben voor wat betreft endoscopische technieken en nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. Ik wil via deze weg Boston Scientific heel erg bedanken voor het mogelijk maken van deze reis! En natuurlijk wil ik ook mijn medeverpleegkundigen bedanken voor de gezelligheid en ik heb van jullie ook weer veel geleerd! Of ik volgend jaar weer mee wil? Tuurlijk!! Groetjes Marjon Smolenaars VieCurie MC Venlo De commissie heeft de afgelopen jaren veel bereikt; zo is er geïnventariseerd hoe groot het aantal ziekenhuizen is, dat gebruik maakt van de deze richtlijnen en zijn er veel richtlijnen gemaakt die op de site gezet zijn. Op het ogenblik worden een groot aantal richtlijnen herzien op actualiteit. Om meer commissieleden aan te trekken hebben we besloten om op een andere wijze te gaan werken. In plaats van, zoals gebruikelijk was, elke 6 weken bij elkaar te komen en dan aan de richtlijnen te gaan werken, hebben we besloten om nog maar 3 of 4 keer per jaar bij elkaar te komen. We zullen meer via gaan werken. Hierdoor hopen we mensen die de afstand naar Utrecht een bezwaar vinden tegemoet te komen. Jullie begrijpen dat het voor de V&VN MDL van groot belang is dat deze commissie blijft bestaan. DUS AANDACHT VOOR DE VOLGENDE OPROEP. Wij zijn dringend op zoek naar collega s die onze commissie willen komen versterken. Des te groter de groep, des te meer ervaring en ook betere afspiegeling van de ziekenhuizen in Nederland. Zonder endoscopieverpleegkundigen/assistenten is er gewoonweg geen commissie. Dus als je je wilt aanmelden om zitting te nemen in de protocollencommissie of voor informatie, kijk dan op onze website of mail naar protocollencommissie@nvge-seva.nl Namens de Protocollencommissie V&VN MDL Lilian Lazet

5 Sondemedicatie Medicatie via de sonde Wanneer een patiënt een PEG-sonde krijgt, zijn er veel zaken die de aandacht krijgen. Een belangrijk punt is het toedienen van geneesmiddelen. Het is niet vanzelfsprekend dat orale medicatie verpulverd en via de sonde toegediend kan worden. In onderstaand artikel wordt ingegaan op verschillende aspecten die van belang zijn bij de verwerking van medicatie voor toediening via de sonde. 1. De vorm van het geneesmiddel Toediening via de sonde is gedeeltelijk afhankelijk van de vorm waarin zich het geneesmiddel bevindt. De vorm heeft invloed op de manier waarop het geneesmiddel verwerkt is en hoe de absorptie van het geneesmiddel is. Belangrijk is te weten of een geneesmiddel op een speciale manier verwerkt is. In tabel 1 wordt een overzicht gegeven van een aantal verschillende vormen en de verwerking hiervan. Tabel 1 Vorm Verwerking Let op Gewone tablet Verpulveren Veel poeder kan verstopping van de sonde veroorzaken Harde capsule Capsule openen en inhoud via sonde toedienen Zachte capsule Eventueel op te lossen in warm water. Niet te openen. Vloeibare vorm Eventueel verdunnen voor gebruik. Hoog percentage sorbitol kan diarree veroorzaken. Bruistablet Uiteen laten vallen voor gebruik. Er zijn echter twee belangrijke soorten geneesmiddelen die niet als zodanig door de sonde toegediend mogen worden: gereguleerde afgifte preparaten en preparaten met een maagsap-resistente coating. Gereguleerde afgifte preparaat Een geneesmiddel met gereguleerde afgifte geeft de werkzame stof gedurende lange tijd gelijkmatig af. Het preparaat bevat soms een totale dagdosis, die overeenkomt met twee tot drie keer de normale dosis. Het voordeel van dit soort middel is dat de frequentie van toedienen omlaag gaat en de concentratie in het bloed gelijkmatiger wordt. Bij verpulveren wordt echter het afgiftesysteem vernietigd, waardoor de totale hoeveelheid geneesmiddel in één keer beschikbaar komt in de bloedbaan. Dit kan tot gevolg hebben dat er toxische effecten optreden en dat de duur van de werking afneemt. Preparaat met maagsap-resistente coating Dit is een geneesmiddel dat voorzien is van een omhullende laag die resistent is tegen de inwerking van maagsap. Wanneer een geneesmiddel niet bestand is tegen maagzuur en/of pancreasenzymen, dient de laag als bescherming van het geneesmiddel. Verpulveren van het preparaat geeft in dit geval een onderdosering, door afbraak van het geneesmiddel in de maag. Het kan ook zijn dat het maagslijmvlies geïrriteerd raakt door het geneesmiddel. De laag dient dan als bescherming van de maagwand. Verpulveren kan hier leiden tot een verhoogde kans op gastro-intestinale bijwerkingen. In tabel 2 staat een opsomming van mogelijke achtervoegsels van preparaten die niet verpulverd mogen worden. Tabel 2 Preparaat Achtervoegsels Gereguleerde afgifte Retard Mga Met gereguleerde afgifte Durette Long acting CR Controlled Release XR Extended Release SR Slow Release Chrono OROS Oral Osmotic System ZOC Zero Order Control HBS Hydrodynamically balanced system Maagsap-resistent E.C. Enteric Coated MSR Maagsap-resistent

6 Sondemedicatie vervolg 2. Het geneesmiddel zelf Naast de geneesmiddelvorm kunnen eigenschappen van het geneesmiddel eveneens een rol spelen in de beslissing hoe het geneesmiddel toegediend moet worden. Het voor toediening gereed maken van een risicovolle stof moet vermeden worden door iemand anders dan de patiënt zelf. Aangezien de patiënt blootgesteld wordt aan het middel, gelden hier vaak minder strikte adviezen voor. Tabel 3 geeft weer welk advies opgevolgd moet worden bij verwerking van risicovolle geneesmiddelen door verpleging. Tabel 3 Eigenschap Voorbeelden Advies verpleging Reproductietoxisch Kankerverwekkend en mutageen Finasteride (Proscar) Thalidomide Cytostatica, zoals: Azathioprine (Imuran) Methotrexaat Mercaptopurine (Puri-Nethol) Blootstelling zo laag mogelijk houden. Bij zwangeren vermijden. Blootstelling altijd voorkomen. Neem contact op met apotheek. Sensibiliserend Antibiotica Blootstelling via huid vermijden. Het vermijden van de blootstelling kan door handschoenen te dragen, inademing te voorkomen en het middel zo mogelijk uiteen te laten vallen in een spuit. 3. De toediening van het geneesmiddel Als de geneesmiddelvorm en het geneesmiddel zelf geen problemen vormen voor toediening via de sonde, zijn er nog verschillende punten die nagegaan moeten worden. Stabiliteit De stabiliteit van sondevoeding of van het geneesmiddel kan beïnvloed worden door toediening van een geneesmiddel via de sonde. Siropen, sterk zure geneesmiddelen en vloeistoffen (ph 4) kunnen klontvorming en/of veranderingen in de viscositeit en deeltjesgrootte van de voeding geven. Hierdoor kan verstopping van de sonde optreden. Daarnaast bestaat ook de mogelijkheid dat een geneesmiddel de chemische stabiliteit van bepaalde voedingsbestanddelen (zoals vitaminen) negatief beïnvloedt. Door adsorptie van het geneesmiddel aan bestanddelen in de voeding of door ontleding kan de stabiliteit van een geneesmiddel aangetast worden. Om te voorkomen dat de stabiliteit van voeding of geneesmiddel beïnvloed wordt, wordt de voeding tijdelijk stopgezet bij toedienen van een geneesmiddel. Afhankelijk van het geneesmiddel moet de voeding soms langere tijd voor en na toediening stopgezet worden. Daarnaast moet, zowel voor als na het toedienen van een geneesmiddel, de sonde doorgespoeld worden met vers lauw water. Verstopping Het is belangrijk om een tablet zorgvuldig fijn te malen en de sonde goed door te spoelen met water. Een vloeibaar geneesmiddel moet ook dun genoeg zijn om met behulp van een injectiespuit door de sonde te worden gespoten. Vaak kan een drank of suspensie vlak voor het toedienen verdund worden met water. Hygiëne Er zijn geen microbiële eisen voor geneesmiddelen die per sonde worden toegediend. In ieder geval moet de oplossing hygiënisch worden klaargemaakt (schone handen en schone hulpmiddelen) om te voorkomen dat ziekteverwekkende bacteriën met het geneesmiddel in de sonde worden gespoten. Als de vloeistof direct na bereiding wordt toegediend, kan nauwelijks microbiologische groei plaatsvinden. Tot slot Is de keuze voor een PEG-sonde bepaald, kijk dan zorgvuldig naar de medicatie van de patiënt. De eerste belangrijke stap is te bepalen of geneesmiddelen gestopt kunnen worden. Vervolgens moet gekeken worden of een andere toedieningsroute of een ander geneesmiddel een oplossing biedt. Als dit niet mogelijk is, heeft het toedienen van vloeibare vormen de voorkeur. Moet de tablet of capsule toch verwerkt worden voor toediening via de sonde, ga dan eventuele bezwaren na of neem contact op met de apotheek. J. Huisbrink, ziekenhuisapotheker i.o. Amphia Ziekenhuis, Breda

7 Netwerk Leververpleegkundigen Dr. Koek zette alles even op de rij op het gebied van hepatitis C. Ger Koek De eerste bijscholing van het netwerk leververpleegkundigen: een succes! In 2010 is het netwerk leververpleegkundigen opgestart. Dit netwerk maakt zich sterk voor het bundelen van kennis en ervaring in Nederland. Alle verpleegkundigen die werken met patiënten met een leveraandoening kunnen zich aanmelden via Het netwerk is bij het opstarten ondersteund door de VMDLV en valt nu onder de V&VN MDL. Werk je met deze patiëntengroep en heb je je nog niet aangemeld, stuur een naar bovenstaand adres! Thea Korpershoek, bestuurslid V&VN MDL Afgelopen donderdag 7 oktober 2010 in Veldhoven tijdens het NVGE-najaarsvergadering was er voor de aanwezige leververpleegkundigen een vruchtbare bijeenkomst georganiseerd in de vorm van een klein symposium voor en door leververpleegkundigen. Het eerste moment van kennisoverdracht was een feit. De eerste spreker was Dr. Takkenberg die de aanwezigen inzicht en duidelijkheid verschafte over het ziektebeeld hepatitis B. De kern van de presentatie was: Het komt overal voor, is makkelijk over te dragen en het lijkt erop dat het een serieuze wereldziekte aan het worden is met een hoog sterftecijfer indien het niet behandeld wordt. Het verraderlijke is dat mensen geen klachten hebben, en bij klachten zijn ze al een stap te laat. Vaccinatie is een belangrijke factor om deze ziekte te bestrijden, naast informatie geven zodat mensen zich kunnen laten controleren. Bij bestrijding van hepatitis B is een behandeling met peginterferonen een optie of het geven van nucleoside- analogen. Per patiënt wordt bekeken welke de beste optie is. In beide gevallen is therapie-trouwheid een belangrijke factor mbt wel/niet kunnen slagen van de behandeling. Aandachtspunten zoals continuïteit /duidelijkheid/bereikbaarheid is onontbeerlijk voor de rol van de leververpleegkundige en dus van essentieel belang voor de patiënt. MDL-vpk Anita van Lohuizen bracht de theorie in de praktijk. Aan de hand van een casus werd gekeken waar je naar moet kijken als leververpleegkundige tijdens het spreekuur met de patiënt. Het mooie hiervan is dat dit interactief werd gedaan, zodat er een discussie ontstond in de zaal. Kort samengevat betekent het dat ook dit ziektebeeld veel voorkomt in de wereld, zonder behandeling is de kans op hepatocellulair carcinoom / levercirrose vele malen groter, er geen vaccin bestaat en afhankelijk genotype te behandelen is door peginterferon/ ribavirine. Ook hierbij is de rol van de leververpleegkundige weggelegd. MDL-vpk Hanneke Huiskamp liet dit ook zien aan de hand van een casus. Door de interactie wat er ontstond kon ieder voor zichzelf het leermoment uit halen wat men kan gebruiken in zijn/haar eigen praktijk. Een patiënt vertelde haar eigen ervaring op het gebied van behandeling van hepatitis C, wederom kwam duidelijk naar voren dat de leververpleegkundige belangrijk voor haar is geweest tijdens de therapie. Uit de reacties die we achteraf gekregen hebben is het duidelijk dat er behoefte is om dit soort bijeenkomsten te blijven organiseren in welke hoedanigheid dan ook. Houd de mail in de gaten of de berichtgeving via de V&VN MDL voor de toekomstige bijeenkomsten want die staan zeker op stapel! Netwerk leververpleegkundigen Anja Nijmeijer Organisatieleden van het netwerk leververpleegkundigen

8 ESGE-ESGENA Live Endoscopie Workshop in Yaroslavl, Rusland 1-2 July 2010 De eerste Russische Live Endoscopie Workshop, onder toezicht van de ESGE- ESGENA, vond plaats op 1 en 2 juli 2010 in Yaroslavl, Rusland. De onderzoeken werden gehouden in het Yaroslavl Regionale Kanker Ziekenhuis, van hieruit gingen de live transmissies naar de Conferentie zaal van het Yaroslavl Regering gebouw. De hands-on trainingen voor de verpleegkundigen vonden plaats in het Endoscopie Training Centrum. Namens de afgevaardigden van de ESGE waren aanwezig: Prof. Guido Costamgna, ESGE coördinator, Frankrijk Prof. Stefan Seewald, Zwitserland Prof. Hans-Dieter Allescher, Duitsland Prof. Olivier le Moine, België Prof. Thierry Ponchon, Frankrijk Prof. Hirishi Kashida, Japan Namens de afgevaardigde van de ESGENA waren aanwezig: Michael Ortmann, ESGENA coördinator, Zwitserland Jadranka Brljak, Kroatië Herta Pomper, Oostenrijk Sylvia Lahey, Nederland 29 juli kwamen de vertegenwoordigers van de firma Olympus Europa en het ESGENA team tegelijk aan in Moskou om van daaruit gezamenlijk met de bus naar Yaroslavl te reizen. Het werd een bus trip van 6 uur. Om 1.00 s nachts (in Nederland uur) kwamen we aan bij het hotel en hebben we vervolgens nog genoten van een overheerlijk diner. De totale reis naar Yaroslavl nam 17 uur in beslag. De volgende dag begonnen de voorbereidingen voor de workshop. Samen met de vertegenwoordigers van Olympus Europa en de afgevaardigden van ESGENA vertrokken we naar het Regionale Kanker Ziekenhuis. We werden hartelijk ontvangen door het gehele endoscopie team en kregen vervolgens een rondleiding over de afdeling. De endoscopie afdeling zag er prima uit en was helemaal gerenoveerd en zeer geschikt voor het geven van een Live Demonstratie Workshop. De afdeling bestaat uit 3 endoscopie kamers waarvan 1 kamer met röntgendoorlichting, er is een aparte desinfectieruimte met 3 desinfectiemachines en een herstelkamer. Samen met de Russische endoscopie verpleegkundigen hebben we elke endoscopie kamer op de zelfde manier ingedeeld zodat het voor de ESGENA verpleegkundigen makkelijker werken is. Daarna zijn we naar het Endoscopie Training Centrum gegaan waar de hands-on trainingen en de presentaties voor verpleegkundigen plaatsvond. Dit is het eerste Russische Training Centrum speciaal gewijd aan trainingen op het gebied van endoscopie en stond in verbinding met het Regionale Kanker Centrum voor deze live demonstraties. Het wordt tot nu toe alleen gebruikt voor de trainingen van artsen maar zal misschien in de toekomst ook voor de trainingen van verpleegkundigen worden gebruikt. Er is een presentatiezaal voor 50 personen. De ES- GENA verpleegkundigen hadden alvast de kamers klaar gemaakt voor de hands-on trainingen voor de volgende dag. Normaal gesproken worden alle patiënten casussen met alle artsen, verpleegkundigen en de vertegenwoordigers van de firma s besproken. Helaas liep het dit keer anders. Alleen Prof. Hirishi Kashida was aanwezig en de rest van het ESGE team arriveerde pas laat in de avond waardoor er geen tijd was om de patiëntencasussen met elkaar te bespreken. De Russische endoscopie artsen hadden inmiddels wel een heel vol endoscopie programma op papier gezet. Naar aanleiding daarvan heeft het ESGENA team met elkaar overleg gepleegd en gekeken welke materialen er nodig waren voor deze procedures. Ook was het nog spannend voor de firma Olympus en Cook of de materialen op tijd zouden arriveren. De materialen voor de workshop werden op het laatste moment door de douane vrij gegeven en arriveerden pas laat in de avond en daarna moest alles nog klaar gemaakt worden voor de volgende dag. Dus een training met de materialen van de verschillende firma s zat er dit keer niet in. De 2-daagse workshop op 1 en 2 juli was een gecombineerde workshop met afwisselend live demonstraties en aparte presentaties voor de artsen en verpleegkundigen en hands-on trainingen voor de verpleegkundigen. Procedure uitgevoerd door Prof. Hirishi Kashida Tijdens de live demonstraties nam ook een afgevaardigde van ESGENA deel aan de voorzitterstafel en de andere ESGENA verpleegkundigen assisteerden tijdens de endoscopie procedures. Op 1 en 2 juli, vertrokken de ESGENA verpleegkundigen al vroeg naar het ziekenhuis om samen met de lokale verpleegkundigen en vertegenwoordigers van de firma Olympus en Cook de voorbereidingen voor de workshop te treffen. Het patiënten transport en de voorbereidingen van de patiënten verliep prima. De hygiënische standaard tijdens de procedure was goed. De desinfectie van de endoscopen werd gedaan door de lokale verpleegkundigen. Alle patiënten werden door de anesthesist gesedeerd met Propofol. De lokale verpleegkundigen hebben naar volle tevredenheid meegewerkt. Het was bijzonder dat ondanks je elkaar nauwelijks kon verstaan, maar met enig handen en voeten werk, zij uitstekend begrepen wat er tijdens iedere procedure klaargezet moest worden en assisteerden zij de ESGENA verpleegkundigen. Tijdens deze 2-daagse workshop werden o.a. de volgende onderzoeken en behandelingen gedaan: - slokdarm stricturen stenting - slokdarm submucosale tumor EUS, FNA - beginnend maag tumor EMR, NBI, EUS probe - goedaardige slokdarm strictuur ballon dilatatie - pancreas tumor stenting - pancreas cystic laesie EUS, FNA - galstenen ERCP met lithotripsie en stenting - Peutz Jeghers syndroom en video capsule/enteroscopie - intestinale lymphoma - grote adenoma in het colon ESD (Endo Submucosale Dissectie) - grote adenoma in het rectum ESD Het Russische verpleegkundige team. Procedure uitgevoerd door Prof. Thierry Ponchon Over het algemeen laten de ESGE-ESGENA workshops een zeer gevarieerd aantal onderzoeken zien. Dit keer werd erg de nadruk gelegd op enterale stenting en ESD procedures. ESD procedures kunnen erg moeilijk zijn en vergen zeer veel tijd. Uiteindelijk zijn alle onderzoeken naar tevredenheid verlopen en zonder enige complicaties. Tussen de live-demonstraties werden er ook presentaties gegeven. De presentaties voor de verpleegkundigen liepen parallel aan die van de artsen.

9 ESGE-ESGENA vervolg & Life Long Learning Verpleegkundigen tijdens verpleegkundigen presentatie De volgende presentaties vonden plaats: Cleaning and disinfection in gastrointestinal endoscopy Update 2010 (P. Scherbakov, Russia) ESGENA-Activities (Jadranka Brljak, ESGENA) Role of the endoscopy nurses in different European Countries (Herta Pomper, ESGENA) Treatment of GI Bleeding (Michael Ortmann, ES- GENA) Reprocessing of Endoscopic Equipment (Sylvia Lahey, ESGENA) De presentaties werden simultaan vertaald door een Russische vertegenwoordiger van de firma Olympus. Donderdagmiddag werden de Olympus hands-on trainingen voor de verpleegkundigen in het Endoscopie Trainingscentrum gehouden. Het trainingscentrum lag op loopafstand van het ziekenhuis. Er waren ongeveer 50 deelnemers. Jadranka Brljak, namens de ESGENA, was de voorzitter tijdens deze handson trainingen. De training werd verspreid over 4 kamers. De volgende trainingen vonden plaats: poliepectomie injectie therapie clipping technique hygiëne Ook tijdens deze trainingen vond de vertaling plaats door de lokale vertegenwoordigers van Olympus. Wat erg gewaardeerd werd door de Russische verpleegkundigen is het feit dat Jadranka Brljak afkomstig uit Kroatië, enige affiniteit had met de Russische taal waardoor men toch redelijk onderling met elkaar kon communiceren. Na afloop hebben alle deelnemers een evaluatie formulier ingevuld waaruit bleek dat de hands-on trainingen een groot succes waren. Het waren zeer enerverende dagen. De samenwerking tussen de lokale en ESGE artsen, de lokale en ESGENA verpleegkundigen en de vertegenwoordigers van de firma Cook en Olympus verliep erg prettig. We hebben genoten van de Russische gastvrijheid. Ondanks dat we allen zo hard hebben gewerkt hebben we elke avond mogen genieten van de Russische ambiance. De welkomstreceptie die gehouden werd in de prachtige tuin van het historische regering huis, het regeringsgebouw waar de conferentie plaats vond was al een bezienswaardigheid op zich, de stadsrondrit en de boottocht op de rivier de Wolga was adembenemend, de prachtige kloosters en kerken met hun specifieke Russische stijl. Kortom Yaroslavl heeft zeer veel indruk gemaakt. Het is een culturele, historische stad die op de erfgoed lijst van Unesco staat. Het is oud en modern tegelijk. In september viert Yaroslavl zijn 1000ste verjaardag. De gastvrijheid, de geweldige inzet, de goede samenwerking en het enthousiasme van het hele team heeft deze eerste Russische ESGE-ESGENA Live Endoscopie Workshop tot een groot succes gemaakt. Het hele team behalve Michael Ortmann en Herta Pomper Sylvia Lahey Algemeen secretaris ESGENA Rijnstate Ziekenhuis, Arnhem LIFE LONG LEARNING (LLL) Wat is het LLL-programma? Het levenslang leren programma is door ESPEN (Europese Vereniging voor Klinische Voeding en Metabolisme) ontwikkeld in samenwerking met de EU. Het bestaat enerzijds uit webeducatie en anderzijds uit live cursussen. De hoofddoelgroep zijn artsen of studenten geneeskunde maar ook andere disciplines zoals apothekers, verpleegkundigen en diëtisten kunnen hun kennis rond klinische voeding en metabolisme in belangrijke mate verruimen of updaten. Er is immers een zeer groot aanbod aan voedingstopics die door Europese experts zijn samengesteld. Dankzij de Belgische overheid (departement gezondheidszorg) zijn er momenteel zelfs twee modules die volledig in het Nederlands vertaald zijn en te raadplegen via de LLL-website (module 3: Voedingsevaluatie en technieken en module 5: Malnutritie ). De website is na het aanmaken van een account gratis toegankelijk. Inhoud van het LLL-programma Een topic (vb. voeding bij leverziekten) is onderverdeeld in één of meer modules (vb. voeding bij acute leverziekten en voeding bij chronische leverziekten). Deze modules kan je downloaden (in PDF), afprinten (afdrukbare versie) en in sommige topics is er ook een powerpoint presentatie (in PDF) beschikbaar. De modules zijn volgens een bepaalde structuur opgebouwd: de hoofdonderwerpen zijn pathofysiologie, metabolisme van macro -en micronutriënten, voedings-routes, monitoring en een samenvatting van de belangrijke conclusies. Na het theoretische gedeelte volgt een overzicht van de referenties, een klinische casus, een zelfbeoordelingtest en meestal een quiz. Je moet voor de quiz en/ of de test een bepaald percentage (meestal 80 %) juist beantwoorden wil je geslaagd zijn en een extra credit verzamelen. Afhankelijk van de grootte van de topic kan je in totaal 2 tot 6 on line credits per topic verzamelen in je portfolio. Behalen van ESPEN diploma s Wil je een door ESPEN uitgereikt diploma bekomen voor een topic dan dien je ook de live course (echte les met een lesgever) van die topic te volgen. De topic wordt meestal gegeven door de ontwerpers ervan. Er worden per jaar heel veel live courses georganiseerd die plaatsvinden net voor of tijdens het jaarlijks ESPEN congres. Samen met je registratie voor het congres op de officiële ESPEN website ( kan je je ook inschrijven (mits extra betaling van ongeveer 35 euro/topic) voor één of meerdere topics die op het programma staan. Op het einde van een live course volgt er een test die gelijkt op de test of quiz bij de topics op de LLL-website. Behaal je minimum 24/30 dan krijg je een officieel diploma (behaal je minder dan krijg je een aanwezigheidsattest). Dit diploma geeft je ook recht op drie live credits. Helaas zijn het vaak de happy few die naar dergelijke Europese congressen mogen. Daarom biedt ESPEN de kans aan één of maximum 2 mensen van de landelijke voedingsvereniging(en) een speciaal diploma te halen (TTT of Training The Teachers ). Dit heeft het enorme voordeel dat alle modules in de eigen landstaal en dus binnen het land zelf kunnen georganiseerd worden met uitreiking van officiële ESPEN diploma s. De VVKVM of Vlaamse Vereniging voor Klinische Voeding en Metabolisme ( heeft dankzij een geautoriseerd lesgever in hun rangen al drie dergelijke LLL-symposia georganiseerd met telkens een opkomst van gemiddeld 70 mensen uit verschillende beroepsgroepen. Wat met die credits? Artsen die de live courses volgen en een getuigschrift behalen kunnen de behaalde credits ook nationaal laten accrediteren voor CME (Continuing Medical Education). Dit kan gebeuren via de UEMS (Union Européenne des Médecins Spécialistes), een instantie die in Brussel is gevestigd. Maar er is meer. Met 120 van deze credits kan je een door ESPEN uitgereikt Europees nutritiediploma (masterdiploma) behalen. Hier zijn wel enkele voorwaarden aan verbonden. Zo moet je minstens 40 tot 50 credits uit live courses verzamelen en 50 tot 60 uit de webmodules (samen 100 credits). De resterende 20 moet je behalen tijdens een eindexamen (enkel mogelijk op een ESPEN congres). Voor andere beroepsgroepen is er (voorlopig) geen Europese regelgeving rond accreditatie maar dit staat zeker niet in de weg om mee te doen voor de afzonderlijke diploma s of het finaal diploma. Persoonlijke ervaring Ik heb er eind 2010 zowat 15 topics opzitten. Natuurlijk is de kwaliteit en inhoud van de topic en vooral hoe de topic live gebracht wordt heel belangrijk. Maar algemeen is mijn ervaring zeer positief. Naast het verwerven van een belangrijke theoretische achtergrond (de webmodules en de eerste 2 uur van de live course ) ga je de laatste 2 uur van de live course in discussie rond concrete casussen en dat vaak in kleinere groepen. Je staat vaak versteld hoe verschillend de aanpak is in andere landen of zelfs binnen je eigen land in de verschillende ziekenhuizen, maar ook dit is een belangrijk aspect van life long learning. Kurt Boeykens Verpleegkundig Specialist Nutritie AZ Nikolaas (Sint-Niklaas-België) Bestuurslid VVKVM Geautoriseerd LLL-lesgever voor ESPEN (TTT)

10 Online Opleiding

11 Zorgboeken & UEGW Barçelona Gratis Zorgboeken voor ZKA verzekerden! UEGW Barçelona 2010 Vanaf 1 november kan iedereen die bij Zilveren Kruis Achmea(ZKA) verzekerd is gratis Zorgboeken aanvragen, zonder verdere verplichtingen. Door onze organisatie is meegewerkt aan één of meerdere van deze boeken en wij staan geheel achter de inhoud. Wat zijn Zorgboeken? de Zorgboeken geven praktische antwoorden over alle aspecten van het leven met een chronische ziekte de informatie is van de allerhoogste kwaliteit eenvoudig taalgebruik U kunt op deze informatie vertrouwen. Dit aanbod geldt voor boeken over 31 chronische ziekten. De normale prijs bedraagt 18,50 per boek, maar ZKA vindt deze informatie van zulke grote waarde dat zij deze gratis wil aanbieden aan de bij haar verzekerde mensen. Een dergelijke initiatief is in Nederland uniek. Hoe krijgt u zo n Zorgboek? Wilt u hier gebruik van maken ga dan naar www. zilverenkruis.nl/zorgboek. U krijgt het boek snel thuisgestuurd zonder verdere verplichtingen! Met de goede en betrouwbare informatie wil Zilveren Kruis Achmea haar verzekerden helpen bij het vinden van antwoorden bij het leven met een chronische ziekte. Lijst Zorgboektitels uitgifte ZKA 1. ADHD 2. Astma 3. Beroerte (CVA) 4. Borstkanker 5. Constitutioneel eczeem 6. COPD 7. Depressie 8. Diabetes 9. Hartaanval 10. Hernia 11. Migraine 12. Prikkelbare Darm Syndroom 13. Reumatoïde Artritis 14. Verhoogd Cholesterol 15. Artritis psoriatica 16. Blaaskanker 17. Epilepsie 18. Hersentumoren 19. Longkanker 20. Maculadegeneratie 21. Nierkanker 22. Pijn op de borst (Angina pectoris) 23. Psoriasis 24. Ziekte van Bechterew 25. Ziekte van Parkinson 26. Darmkanker 27. IBD 28. Leukemie 29. Osteoporose 30. Prostaatkanker 31. Ziekte van Crohn Stichting September Nieuwpoorkade 2a 1055 RX Amsterdam Tel.nr.: info@stichtingseptember.nl oktober 2010 In juni kreeg onze afdeling een uitnodiging van Boston Scientific om deel te nemen aan het UEWG in Barcelona. Twee personen van onze afdeling wilden graag gaan. Onze leidinggevende heeft tussen mijn collega en mij geloot. Ik was de gelukkige die mocht gaan. Ik heb er maandenlang voorpret aan beleefd. Ook omdat ik nog nooit in Barcelona was geweest. Ik vertrok vroeg op vrijdag 22 oktober. Door geannuleerd vervoer van Utrecht naar Schiphol kwam ik een uur te laat. Gelukkig heeft Rob Dusebout van Boston Scientific op me gewacht. Ik heb een zucht van opluchting geslaakt. In het vliegtuig heb ik kennis gemaakt met de andere collega s waarbij er meteen al een groepje ontstond waarmee ik in Barcelona opgetrokken ben. In Barcelona scheen de zon. Heerlijk na de kou en regen in Nederland. We werden met een bus naar ons hotel gebracht waar ik een fijne kamer met zicht op zee en het congrescentrum had. Dezelfde avond was er een heerlijk diner in een restaurant in de stad waar we elkaar beter leerden kennen en ook al iets van de stad zagen. Terug in het hotel nog even met iedereen onder het genot van een drankje gepraat ter afsluiting van een fijne dag. Zaterdagmorgen om 6.30 uur opgestaan en al vroeg aan het ontbijt met de hele groep. Al voor uur hebben we ons ingeschreven op het congres. Daarbij kregen we ook onze congrestas met het programma. Het congresgebouw is enorm, het programma overweldigend groot. Gelukkig heeft Esgena een compacte versie van het programma voor endoscopie verpleegkundigen waardoor je sneller ziet waar je moet zijn. Vandaag ben ik met 2 collega s begonnen met live endoscopy en zien we live ERCP. Prachtig om te zien. Het is of je erbij bent. Na de middag melden we ons aan bij de hands-on-training op Bio Simulators. Er zijn veel mensen die het zelfde idee hebben en de plekken zijn al snel vergeven. We kunnen alleen terecht bij de sessie ERCP voor beginners. Ik heb kunnen oefenen met een lange voerdraad. Dit ben ik niet gewend. Ik wordt bijgestaan door een IJslandse verpleegkundige die me goede tips geeft. Jammer is het dat ik werk met een arts die nog nooit een ERCP gedaan heeft en haast alle tijd gebruikt om te kunnen cannuleren. Hierdoor komen we niet verder dan het plaatsen van een voerdraad en is de sessie al voorbij. Misschien heb ik morgen meer geluk. We sluiten de congresdag af met de Esgena Welcome receptie in het Altena Hotel. Onder het genot van een hapje en drankje kun je een praatje maken met collega s uit de hele wereld. Leuk! We gaan te voet in het donker over het strand terug naar ons hotel en gaan bijna allemaal vroeg naar bed. Zondag hebben we eerst lezingen gevolgd tav management. Vooral de vele mogelijkheden die endobase biedt waren voor mij nieuw. Het gecombineerde voorraadbeheer van Olympus lijkt me geweldig. Het kost nu veel tijd om handmatig te bestellen, te laten accorderen en te controleren. Heel interessant waren de lezingen over sedatie, vooral met propofol waarmee wij nu op onze afdeling zijn gestart. Het verbaasde mij hoe verschillend de opleidingen waren in verschillende landen voor de sedatie-verpleegkundige. Als laatste hebben we vandaag de hands-on training met de korte voerdraad van Boston Scientific gevolgd. We hebben de dag afgesloten met een wandeling door het prachtige oude centrum van Barcelona. Maandagmorgen hebben we de expositie van fabrikanten bezocht. Mooi om de nieuwste ontwikkelingen te zien. Dit congres was voor mij een leuke en leerzame ervaring. Fijn om met collega s uit het hele land van gedachten te wisselen. Ook nu, na het congres weten we elkaar via de mail te vinden. De medewerkers van Boston Scientific wil ik graag bedanken voor hun uitnodiging en hun geweldige zorg voor ons in en buiten het congres. Het was voor herhaling vatbaar!!! Tonny Verhooren Atrium MC Parkstad Heerlen

12 Advertentie Advanix Biliary Stent with NaviFlex RX Delivery System

13 SFERD-kwaliteitshandboek SFERD-kwaliteitshandboek Enthousiaste SFERD leden, die er gelukkig nog steeds zin in hebben! Woensdagmiddag 29 september 2010 is de 2de versie van het kwaliteitshandboek reiniging en desinfectie flexibele endoscopen gepresenteerd tijdens het symposium SFERD-kwaliteitshandboek reiniging en desinfectie flexibele endoscopen, na één jaar de VALIDE praktijkstandaard!. Het kwaliteitshandboek is opgesteld door de Stuurgroep Flexibele Endoscopen Reiniging en Desinfectie (SFERD). Deze stuurgroep is sinds vorig jaar uitgebreid en nu samengesteld uit afgevaardigden van de CSC, VDSMH, SEVA, VHIG, VZI, NVKF en de WIBAZ. De organisatie van het symposium was in handen van STIP. Zoals bij de presentatie van het SFERDhandboek in 2009 reeds werd aangekondigd heeft het dynamisch karakter ertoe geleid dat het SFERDhandboek 2010 meer verdieping geeft in de validatie van endoscopendesinfectoren en nog meer aansluit bij de praktijk; DOOR en VOOR de praktijk. Tijdens dit 2de symposium is de visie van de SFERD ten aanzien van de validatie toegelicht. Mw. M. Bilkert-Mooiman, inspecteur IGZ deed in haar presentatie verslag van het IGZ-onderzoek naar de kwaliteit van reiniging en desinfectie van flexibele endoscopen, uitgevoerd in 2009/2010. Het IGZ-rapport Veel verbeterd rondom proces scopen, laatste verbeterslag nodig beschrijft de resultaten van dit onderzoek en werd tijdens het SFERD-symposium uitgedeeld aan de deelnemers. Zowel in Bilkerts presentatie als in het IGZ-rapport wordt gewezen op de waarde van het SFERD-handboek; de IGZ ziet dit document als veldnorm en zal het bij haar inspecties gebruiken als leidraad. Bilkert adviseerde de SFERD om in overleg te gaan met de WIP over de items waar nog discrepantie is tussen beiden. Vervolgens werd door dhr. A. de Bruijn, wetenschappelijk medewerker RIVM zijn visie gegeven over validatie van endodesinfectoren. De Bruijn hield een pleidooi voor de visie van de SFERD over validatie en ziet een belangrijke rol voor de Deskundige Scopen Reiniging en Desinfectie (DSRD) in deze; een rol die ook aanzienlijk veel tijd van de DSRD zal vragen. De derde spreker was dr. F. Vleggaar, MDL-arts UMCU. In zijn presentatie werden de stappen toegelicht die binnen het UMCU ondernomen zijn op weg naar een centrale scopendesinfectie. Ondanks het feit dat er volgens Vleggaar weinig onderzoek is gedaan naar de kwaliteitsverbetering van centralisatie van scopendesinfectie, sluit hij zich aan bij de visie van de IGZ dat centralisatie wel degelijk een verbetering is van kwaliteit. Deze visie duidt Vleggaar met de uitspraak: Quality of care, a matter of experience, waarmee hij de vergelijking maakt met centralisatie van medische ingrepen. De laatste presentatie van de middag werd gegeven door mw. H. Beaard, directeur NIAZ. Na een duidelijke uiteenzetting over de werkwijze van het NIAZ, licht zij de introductie van Medisch Technische Auditoren toe. Deze auditoren zullen in de toekomst aansluiten bij de NIAZ-visitaties en daarbij toezien op de kwaliteitsborging van medisch apparatuur, waaronder flexibele endoscopen en desinfectoren. Beaard besluit haar betoog met het verzoek aan de SFERD om het kwaliteitshandboek op te nemen in de NIAZ-onderlaag. In deze onderlaag verwijst het NIAZ naar documenten die als voorbeeld en/of good practice gezien kunnen worden. Het symposium werd afgesloten met een plenaire terugkoppeling van de workshops. In de workshops discussieerden de deelnemers over een drietal stellingen. In de eerste stelling werd gesteld dat handmatige desinfectie van KNO-scopen niet valide zou zijn. De meerderheid was van mening dat de reproduceerbaarheid van machinale desinfectie beter is. De handmatige methode zoals beschreven in de WIP werd als veilig beschouwd, maar afwijkende procedures werden als foutgevoeliger gezien. Om deze reden zou het goed zijn om discussie te voeren met de WIP over de norm; de horizon zou machinale desinfectie zijn. De tweede stelling gaf discussie over de waarde van de dummy-scoop. De dummy-scoop werd hierbij gezien als aanvullend hulpmiddel bij de validatie, maar zeker niet als zaligmakend. Het structureel invoeren van een dummy-scoop riep bij de deelnemers nog bedenkingen op. De laatste stelling betrof de kwalificatie van de valideur. Er werd gediscussieerd over de onafhankelijkheid en de kennis van de valideur van verschillende typen machines. Geconcludeerd werd dat er een keurmerk zou moeten komen voor de valideur, waaraan af te lezen is of de valideur gekwalificeerd is. Er kan met tevredenheid terug gekeken worden op dit 2 e SFERD-symposium; de meerderheid van de deelnemers gaven aan voldoende behoefte te zien voor een jaarlijks terugkerend symposium.

14 Programma Voorjaarscongres Hepatitisweek 2011 Op 25, 26 en 28 mei 2011 zal de Landelijke Hepatitisweek weer plaatsvinden in Congrescentrum Regardz de Eenhoorn te Amersfoort. Het thema deze keer is: Preventie, opsporing en behandeling van hepatitis, wat levert het op? Op 25 mei is de dag speciaal georganiseerd voor de (bedrijfs)arbodiensten, bedrijfsartsen, verpleegkundigen, etc. Er wordt onder meer aandacht besteed aan preventie van letsels op de werkvloer, de nieuwe EU-richtlijnen en de afhandeling en behandeling van prikaccidenten. De tweede dag is het programma speciaal gericht op artsen, verpleegkundigen en andere medewerkers bij o.a. GGD-en, huisartsenpraktijken, verslavingszorg, justitie en mdl-afdelingen. Epidemiologie, opsporing, hepatitis E en behandeling van hepatitis komen aan bod. Er zijn speciale deelprogramma s voor mdl-artsen (tesamen met de Dutch Liverweek) en mensen die betrokken zijn bij voorlichting en vaccinatie in risicogroepen (tesamen met het RIVM). De laatste dag, zaterdag 28 mei, is voor patiënten. Nieuwe behandelingen, re-integratie en medische, psychische en sociale problemen worden belicht. Elke dag begint plenair in de ochtend, terwijl in de middag workshops gehouden worden. Het programma is opgezet te samen met de Nederlandse Leverpatiëntenvereniging, het CIb (LCI, programma vaccinatie risicogroepen) en de maag-, darm- en leverartsen. Binnenkort meer over het programma op onze website Noteer deze data alvast in uw agenda! Programma vrijdag 18 maart, 2011, Diezezaal, Congrescentrum NH Koningshof Ochtendprogramma uur opening door de voorzitter uur Gastro-intestinale bloedingen anno 2011 Dr. R.W.M. van der Hulst, MDL-arts, Kennemer Gasthuis uur Ileal brake en eetgedrag Dr. Jeroen Maljaars, AIOS Maag Darm Leverziekten, LUMC uur Filmpje CT Colografie als alternatief voor coloscopie? Mevr. Margriet de Haan, arts onderzoeker radiologie, AMC uur ATP meting in flexibele endoscopen, nuttig? Lisette Kempenaar en Carlien de Jong, verpleegkundigen endoscopie afdeling LUMC 11: uur Algemene Ledenvergadering uur Lunchbuffet in de Kempenhal Middagprogramma uur Inflammatory Bowel Disease; ontwikkelingen vanuit verpleegkundig perspectief Angelie de Heer, Verpleegkundig Specialist MDL, St. Elisabeth ziekenhuis Tilburg 14: uur Groepsvoorlichting voor coloscopie patiënten, is dit nuttig? Hester ten Velde, MDL verpleegkundige, Diakonessenhuis Utrecht uur Onderzoek kwaliteit van leven en IBD (onder voorbehoud) Mevr.Bernadette Franke uur Afsluiting voorzitter Colofon Voorzitter Petra Bol, endoscopieverpleegkundige Meander Medisch Centrum Afdeling endoscopie Utrechtseweg ES Amersfoort voorzitter.mdl@venvn.nl Secretaris Wanda Kuin, verpleegdeskundige voedingsteam Medisch Centrum Alkmaar Afdeling dietetiek 029 Wilhelminalaan JD Alkmaar secretaris.mdl@venvn.nl Penningmeester Marja Rolink, endoscopieverpleegkundige Bethesda Ziekenhuis Afdeling Endoscopie dr. G.H. Amshoffweg 7909 AA Hoogeveen Algemeen bestuursleden Thea Korpershoek,, afdelingshoofd verpleegafdeling MDL/ MDL verpleegkundige Albert Schweitzer ziekenhuis, locatie Dordwijk Afdeling. D3 Postbus AK Dordrecht Marianna Kooijman, endoscopie assistent Kennemer Gasthuis Afdeling endoscopie postbus AK Haarlem Anouk Eroglu, MDL verpleegkundige Medisch Spectrum Twente Afdeling G1, poli MDL. Ariënsplein JX Enschede Monique Knops, endoscopieverpleegkundige Atrium Medisch Centrum Afdeling endoscopie postbus CX Heerlen Redactie: nieuwsbrief.mdl@venvn.nl Marianne van den Oever schrijft boek. Van de een op de andere dag staat het leven van Marianne totaal op zijn kop. Er wordt dikke darmkanker bij haar ontdekt. Het boek neemt de lezer mee in de emoties en de dagelijkse praktijk waarin een kankerpatiënte terecht komt nadat ze de gevreesde diagnose kanker krijgt. De soms moeizame communicatie met de medische wereld, de reacties van de omgeving en natuurlijk haar eigen angsten. Marianne beschrijft deze turbulente periode voor haar lezers met een lach en een traan. Marianne schreef dit boek om haar ervaringen te delen met lotgenoten en mensen die anderszins te maken hebben met kanker. Voor meer informatie:

15 Boek Bijzondere ervaringsverhalen, darmkanker Ingeborg Kuys Na haar autobiografie over colitis ulcerosa Vreemde kronkels, en een tweede boek ( het eerst uit de serie Bijzondere ervaringsverhalen ) over de ziekte van Crohn & colitis ulcerosa, verschijnt 5 oktober 2010 het derde boek van Ingeborg Kuys. Dit keer met bijzondere ervaringsverhalen over darmkanker. Voor dit boek heeft Ingeborg dertien ervaringsverhalen van patiënten met darmkanker en mensen uit de omgeving van deze patiënten gebundeld. Ieder verhaal wordt belicht vanuit een verschillende achtergrond. Hamied Firouztash verliet, samen met zijn ouders en drie broers, zijn geboorteland Iran om in Nederland het geluk te vinden. Enkele jaren later overleed vader aan de erfelijke variant FAP. Twee van zijn vier zoons bleken erfelijk belast. Daniel de Lange was partner van de in 2006 aan darmkanker overleden actrice Frédérique Huydts. Hij vertelt op een fantastische manier van hun ontmoeting tot aan haar allerlaatste minuut. Frank Sanders werd in 2007 weduwnaar van tv-persoonlijkheid Jos Brink. Ook zijn bijzondere verhaal werd in dit boek opgenomen. Jonge moeder Miranda Noordermeer heeft de chronische darmziekte colitis ulcerosa en kreeg als gevolg daarvan darmkanker. Harry Nienhuis is op dit moment kankervrij ondanks twee operaties aan de lever door uitzaaiingen. Annemieke Muller onderging twee keer de bijzondere HIPEC-operatie en Wil v.d. Linde en Hans van Oostwaard ontdekten darmkanker op tijd door mee te doen aan een gezondheidscheck/proefbevolkings-onderzoek. De ouders van Dusty van der Tuin verloren hun zoon op 13-jarige leeftijd aan darmkanker; iets dat maar zelden bij kinderen voorkomt. De flamboyante Joke Aldenhuijsen geniet zich gek en reisde, tussen haar chemokuren door, de hele wereld rond. Ans van de Ven en Erie Stoef vertellen hun uiteenlopende verhalen rondom HNPCC-Lynch. Frank Wanders stelt alles in het werk zijn leven te verlengen, ondanks uitzaaiïngen in de lever waarvoor hij nog slechts palliatief kan worden behandeld. De chemo slaat aan en naar omstandigheden gaat het eigenlijk heel goed met Frank. Ieder hoofdstuk is voorzien van beeldmateriaal. Ondanks de soms verdrietige verhalen, is dit boek op een positieve manier geschreven. De rode draad in veel verhalen is dat deze patiënten en mensen uit hun omgeving het leven sinds hun ziekte léven en meer dan ooit intens genieten van de alledaagse dingen. In combinatie met de bijdrages van internist-oncoloog Prof. dr. Dick Richel (AMC), maagdarm-leverarts Dr. Evelien Dekker (AMC), internist en Hoogleraar Erfelijke darmkanker Prof. dr. Nicoline Hoogerbrugge (UMC St Radboud) en chirurg-oncoloog Dr. Joost Klaase (MST) ontstaat er een compleet boek dat patiënten, mensen in hun omgeving en zorgverleners een goede indruk geeft van deze ziekte. Winkelprijs: 19,95 - Uitgever: IKProductions ISBN Verkrijgbaar vanaf 5 oktober in alle Nederlandse en Belgische boekhandels, via internet en /