Ontwikkelingen en effectbeoordeling. Golden Tulip Garderen

Transcriptie

1 Ontwikkelingen en effectbeoordeling Golden Tulip Garderen Lobith, februari 2010

2 februari

3 Inhoud 1. Inleiding Gebiedsbeschrijving Historie Wettelijk kader Natuurbeschermingswet Ontwikkelingen sinds Gerealiseerde ontwikkelingen Voorgenomen ontwikkelingen Natura 2000 Veluwe Instandhoudingsdoelstellingen Habitatsoorten Vogelsoorten Bestaand gebruik Effecten beoordeling Storingsfactoren Effecten op natuurwaarden Habitatsoorten Vogelsoorten Habitattypen Conclusie...21 Literatuur...22 Bijlage 1 Situatie ontwikkelingen Golden Tulip Hotel...23 Bijlage 2 Verspreidingskaarten...28 februari

4 februari

5 1. Inleiding Ter optimalisering van het Golden Tulip Hotel in Garderen is een aantal kleinere aanpassingen en uitbreidingen van het recreatiecomplex beoogd. In juni 2008 heeft Van der Molen Groenconsult onderzoek uitgevoerd naar de mogelijke effecten van deze ontwikkeling ten aanzien van beschermde flora en fauna en het Natura 2000 gebied Veluwe. Naar aanleiding van dit onderzoek heeft provincie Gelderland, als bevoegd gezag inzake Natuurbeschermingswet, gevraagd een effectenbeoordeling uit te voeren van alle ontwikkelingen op het terrein van het Golden Tulip Hotel sinds oktober 2005 en hiervoor een vergunning van de Natuurbeschermingswet aan te vragen. In dit rapport wordt beschreven welke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden sinds oktober 2005 en voor de toekomst nog zijn gepland. Daarnaast wordt inzichtelijk gemaakt welke effecten deze ontwikkelingen mogelijk hebben of hebben gehad op de instandhoudingsdoelen van het Natura 2000 gebied Veluwe. 1.1 Gebiedsbeschrijving Het Golden Tulip Hotel ligt aan de Oud Millingenseweg te Garderen. Het gebied ligt ten zuiden van Garderen midden tussen de bossen van de Veluwe en grenst aan de rand van een landbouwenclave. De ligging van het terrein is aangegeven op figuur 1. Het terrein valt binnen de begrenzing van het Natura 2000 gebied Veluwe. Het terrein omvat een recreatiecomplex met een hotel- en conferentiecentrum en een vijftigtal recreatiewoningen. De recreatiewoningen met tuin zijn geen eigendom van het hotel, wel wordt de exploitatie (reservering/verhuur, onderhoud park) door het hotel verzorgd. Het recreatiecomplex is intensief bebouwd en er is veel activiteit op het terrein. Een groot deel van het plangebied is verhard ten behoeve van parkeerplaatsen en paden. De begroeiing op het terrein bestaat uit naaldbomen, enkele loofbomen en inheemse struiken. Rond het hotel- en conferentiecentrum liggen intensief onderhouden gazons. De tuinen van de recreatiewoningen bevatten enkele tuinplanten met sierwaarden. De omgeving grenzend aan het plangebied bestaat uit gemengd bos met loof- en naaldbomen. Op ongeveer 400 meter ten westen van het plangebied ligt een heideterrein. Foto 1: impressie begroeiing plangebied februari

6 1.1.1 Historie Al sinds de jaren zestig is op de locatie een hotel met recreatiewoningen gevestigd. Het betrof destijds een conferentie- en recreatievoorziening in eigendom en gebruik door Stichting CNV Vakantie en Conferentieoorden. Bij de verkoop van het oorspronkelijke vakantie- en conferentieoord in 2001 is een splitsing aangebracht in eigendommen. Het hotel- en conferentiecentrum is eerst verpacht en in november 2003 verkocht aan de huidige eigenaren. In 2001 zijn plannen ontwikkeld voor verbouwing en uitbreiding van het hotel- en conferentiecentrum, in 2002 is gestart met de 1e fase van de renovatie/uitbreiding. In november 2003 is het hotel- en conferentiecentrum in eigendom gekomen en is het aangesloten bij de Tulip-hotelketen. In december 2003 is gestart met de voorbereiding van een grootschalige verbouwing/uitbreiding waarbij een upgrade wordt gerealiseerd van een 3 naar een 4 sterren Golden Tulip Hotel. Deze verbouwing is gestart in april 2006 en opgeleverd in juli Het terrein met recreatiewoningen werd in 2001 eigendom van een andere eigenaar dan het hotel- en conferentiecentrum. De eigenaar van het terrein met recreatiewoningen heeft het aantal recreatiewoningen uitgebreid en de woningen verkocht. De recreatiewoningen zelf, inclusief bijbehorende percelen zijn inmiddels in bezit van diverse eigenaren. De overige delen van het terrein, bos, wegen en paden, zijn sinds oktober 2007 in eigendom van het Golden Tulip Hotel. Om permanente bewoning van de recreatiewoningen te voorkomen heeft de gemeente Barneveld strenge eisen gesteld aan het eigen gebruik ervan. Minimaal 40 weken per jaar moeten de recreatiewoningen beschikbaar zijn voor verhuur aan derden. Deze verhuur mag alleen lopen via het Golden Tulip Hotel. Figuur 1: Ligging van het onderzoeksgebied (binnen de rode lijnen) februari

7 2. Wettelijk kader In dit hoofdstuk wordt in het kort het wettelijk kader beschreven. Bij de bescherming van natuur in Nederland wordt onderscheid gemaakt tussen gebiedsbescherming en soortbescherming. De gebiedsbescherming is geregeld in de Natuurbeschermingswet en de soortbescherming in de Flora- en faunawet. Hiermee is de Europese wetgeving, de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn, in de nationale wetgeving verankerd. In het kader van dit rapport is alleen de Natuurbeschermingswet van belang. Daarom wordt alleen deze wet beschreven. 2.1 Natuurbeschermingswet 1998 De gebiedsbescherming in Nederland is geregeld in de Natuurbeschermingswet. De Natuuurbeschermingswet kent drie typen gebieden: Natura-2000-gebieden (Vogel- en Habitatrichtlijn) beschermde natuurmonumenten Gebieden die de Minister van LNV aanwijst ter uitvoering van verdragen of andere internationale verplichtingen (met uitzondering van verplichtingen op grond van de Vogelrichtlijn en de Habitatrichtlijn), zoals Wetlands. Om schade aan de natuurwaarden waarvoor Natura 2000-gebieden zijn aangewezen, te voorkomen, bepaalt de wet dat projecten en andere handelingen die de kwaliteit van de habitats kunnen verslechteren of die een verstorende effect kunnen hebben op de soorten, niet mogen plaatsvinden zonder vergunning. Ook plannen moeten getoetst worden op hun gevolgen voor de Natura 2000 gebieden. Zowel projecten en andere handelingen in als buiten een Natura 2000-gebied kunnen vergunningslichtig zijn; de wet kent namelijk de zogenaamde externe werking. Als een activiteit die buiten een beschermd gebied plaats zal vinden, negatieve gevolgen kan hebben voor dat gebied, moet deze beoordeeld worden. Hierbij moeten ook cumulatieve effecten worden betrokken. Dit kan betekenen dat een plan of handeling op zich geen significant effect veroorzaakt maar in combinatie met andere handelingen of plannen wel. Ook dan is een vergunning noodzakelijk. Het bevoegd gezag voor de verlening van de Natuurbeschermingswetvergunning is Gedeputeerde Staten van de provincie waarin het Natura 2000-gebied ligt. Er is een drietal situaties mogelijk: Zeker geen negatief effect Geen vergunning op grond van de Natuurbeschermingswet nodig Mogelijk negatief effect maar zeker geen significant negatief effect Verslechterings- en verstoringstoets, afhankelijk van de uitkomst wordt al dan niet een vergunning verleend. Kans op een significant negatief effect. Passende beoordeling (zwaardere procedure), Afhankelijk van de uitkomst wordt al dan niet een vergunning verleend. februari

8 3. Ontwikkelingen sinds 2005 Het Golden Tulip Hotel Garderen is opgewaardeerd van een drie naar een vier sterren hotel. Hiertoe zijn verschillende zaken aangepast en ook heeft uitbreiding plaatsgevonden. In dit hoofdstuk wordt beschreven welke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden sinds oktober 2005 en welke ontwikkelingen zijn voorgenomen voor de nabije toekomst. 3.1 Gerealiseerde ontwikkelingen In december 2003 is gestart met de voorbereiding van een grootschalige verbouwing/uitbreiding van het Hotel- en Conferentieoord. Deze verbouwing is gestart in april 2006 en in juli 2007 opgeleverd. Tijdens deze verbouwing zijn de hotelkamers vergroot door van de zuidwestelijke vleugel de gevel ongeveer twee meter naar buiten te verplaatsen. Daarnaast is op deze vleugel een verdieping geplaatst, waardoor meer kamers zijn ontstaan. De oostvleugel is verbouwd en naar het zuiden toe uitgebreid met een nieuw gedeelte waarin het restaurant en kantoren zijn gesitueerd. Daarnaast is er een binnentuin gerealiseerd. Grenzend aan het restaurant is een terras aangelegd. Ter plaatse van de verbreding van de zuidwestelijke vleugel en de uitbreiding naar het zuiden was voorheen een gazon gesitueerd. Op het gazon bij het terras is een verwarmd buiten zwembad aangelegd. De bestaande parkeerplaats is gerenoveerd en grenzend hieraan is een uitbreiding gerealiseerd van 34 parkeerplaatsen met een oppervlakte van 635m 2. Ter plaatse van de uitbreiding bestond het terrein voorheen uit een stukje bestrating met gras overwoekerd, een vuilopslag en lage struikbegroeiing. Door de gemeente waren destijds eisen gesteld aan de hoeveelheid parkeerplaatsen, waardoor uitbreiding nodig was. Situatietekeningen van deze ontwikkelingen zijn opgenomen in bijlage Voorgenomen ontwikkelingen Om het gebruik van het hotel verder te optimaliseren zijn voor de toekomst enkele aanpassingen beoogd. 1. Uitbreiding grand-café met ontvangst- en recreatieruimte + terrasoverkapping. 2. Overkapping binnentuin 3. Overkapping zwembad 4. Geschakelde recreatiewoningen Het grand-café wordt door zowel conferentiegasten, hotelgasten en gasten uit de recreatiewoningen op verschillende momenten van de dag tegelijkertijd gebruikt. Het huidige grand-café raakt door dit frequente gebruik overbelast hetgeen de gewenste service aan de diverse gasten ernstig tekort doet. Als oplossing hiervoor wordt het grand-café uitgebreid en wordt een er een verdieping op gebouwd. Er wordt een overkapping gerealiseerd om enige service te bieden aan rokers. In de huidige situatie wordt in de uitbreiding voorzien in de vorm van een oplossing met tenten. De locatie van de uitbreiding van het grand-café bestaat in de huidige situatie uit gazon. Ondanks dat het restaurant in 2006/2007 compleet is vernieuwd en ten opzichte van het eerder aanwezige restaurant in oppervlakte is vergroot, blijkt dit toch te krap bemeten te zijn, er ontstaat bijna dagelijks een fors knelpunt in het gebruik. februari

9 Het plan bestaat de binnentuin van een transparante overkapping te voorzien, welke bij zonnig weer gedeeltelijk open geschoven kan worden. Ook bij niet-zomerse dagen kan deze binnentuin dan worden gebruikt als uitbreiding van het restaurant. De overkapping van de binnentuin gaat niet ten koste van oppervlakte terrein. Het plan is om het zwembad van een slecht-weer overkapping te voorzien die in de zomerperiode verwijderd kan worden. Gezien de situering van het zwembad aan de zijde van de Oud-Milligenseweg is een zodanig ontwerp gekozen dat het benodigde bouwwerk zo min mogelijk opvalt. Het voorliggende ontwerp voorziet in een transparante afdekking d.m.v. verschuifbare panelen die s zomers verdwijnen onder het maaiveld. Het bouwwerk lijkt opgenomen te zijn in het nieuw aan te leggen maaiveld, dat aan de bovenzijde uitgevoerd wordt met een sedumdak. Op het terrein rond het hotel worden twee bestaande geschakelde recreatiewoningen gesloopt met een totale oppervlakte van 110m 2. Op dezelfde locatie worden twee nieuwe geschakelde woningen gebouwd die ook geschikt zijn voor gebruik door minder validen. Om een dergelijk gebruik mogelijk te maken, is een oppervlakte van circa 85m 2 per recreatieverblijf (totaal 170m 2 ) noodzakelijk. De in de quickscan gemelde voorgenomen aanleg van een tennisbaan is van de baan. Met betrekking tot de begroeiing op het terrein, zijn de gerealiseerde en de voorgenomen ontwikkelingen zo gesitueerd dat dit zo min mogelijk ten koste gaat van bomen en struiken. In de loop der jaren zijn er slechts enkele bomen en struiken verwijderd, voornamelijk gebiedsvreemde soorten. De voorgenomen ontwikkelingen vinden plaats op locaties die nu bestaan uit gazon. Daarnaast worden er ook bomen en struiken aangeplant om te compenseren voor het verwijderde en de groenstructuur te versterken. Bij de aanplant wordt gebruik gemaakt van inheemse, gebiedseigen soorten die passen in de omgeving. De bosrijke omgeving van de Veluwe en de ligging van het terrein in het bos zijn een visitekaartje voor het hotel en voor de gasten een belangrijke reden om een bezoek te brengen. Daarom wordt in de bedrijfsvoering zorgvuldig omgegaan met de natuurwaarden op het terrein. Van de ontwikkelingen zijn situatietekeningen bijgevoegd in bijlage 1. februari

10 4. Natura 2000 Veluwe Het terrein van het Golden Tulip Hotel Garderen ligt binnen de begrenzing van Natura 2000 gebied Veluwe (zie figuur 2). De Veluwe is een in de ijstijden gevormd stuwwallandschap. Dit grootste van de Nederlandse Natura 2000gebieden op het vasteland is voornamelijk begroeid met loof- en naaldbos van arme bodems. Deze wisselen af met heiden, stuifzanden, vennen, landbouwenclaves en enkele beekdalen. Door zijn uitgestrektheid is de Veluwe een belangrijk gebied voor een groot aantal planten- en diersoorten van voedselarme milieus. Een aantal hiervan komt in Nederland niet buiten de Veluwe voor. Figuur 2: Begrenzing Natura 2000 gebied Veluwe (groen) t.o.v. het plangebied (gele ster) februari

11 4.1 Instandhoudingsdoelstellingen In het kader van het Natura 2000 beheerplan zijn instandhoudingsdoelstellingen opgesteld voor de kwalificerende habitattypen, habitatsoorten en vogelsoorten voor de Veluwe. Deze instandhoudingsdoelstellingen staan vermeld in tabel 1. Tabel 1: Instandhoudingsdoelstellingen Natura 2000 gebied Veluwe Instandhoudingsdoelstellingen Habitattypen SVI Landelijk Doelst. Opp.vl. Doelst. Kwal. H2310 Stuifzandheiden met struikhei -- > > H2320 Binnenlandse kraaiheibegroeiingen - = = H2330 Zandverstuivingen -- > > H3130 Zwakgebufferde vennen - = = H3160 Zure vennen - = > H3260A Beken en rivieren met waterplanten - > > (waterranonkels) H4010A Vochtige heiden (hogere zandgronden) - > > H4030 Droge heiden -- > > H5130 Jeneverbesstruwelen - = > H6230 *Heischrale graslanden -- > > H6410 Blauwgraslanden -- > > H7110B *Actieve hoogvenen (heideveentjes) -- > > H7150 Pioniervegetaties met snavelbiezen - > > Doelst. Pop. H9120 Beuken-eikenbossen met hulst - > = H9160A Eiken-haagbeukenbossen (hogere -- > = zandgronden) H9190 Oude eikenbossen - > > H91E0C *Vochtige alluviale bossen - > > (beekbegeleidende bossen) Habitatsoorten H1042 Gevlekte witsnuitlibel -- > > > H1083 Vliegend hert - > > > H1096 Beekprik -- > > > H1163 Rivierdonderpad - > = > H1166 Kamsalamander - = = = Draagkracht aantal paren H1318 Meervleermuis - = = = H1831 Drijvende waterweegbree - = = = Broedvogels A072 Wespendief + = = 150 A224 Nachtzwaluw - = = 610 A229 IJsvogel + = = 30 A233 Draaihals -- > > 100 A236 Zwarte Specht + = = 430 A246 Boomleeuwerik + = = 2400 A255 Duinpieper -- > > 40 A276 Roodborsttapuit + = = 1000 A277 Tapuit -- > > 100 A338 Grauwe Klauwier -- > > 40 februari

12 Het plangebied beslaat slechts een zeer klein gedeelte van het totale Natura 2000 gebied Veluwe. Niet alle kwalificerende soorten en typen hoeven daardoor in de directe omgeving van het plangebied voor te komen. In bijlage 2 zijn verspreidingskaarten opgenomen van de kwalificerende habitattypen, - soorten en vogelsoorten. Deze verspreidingskaarten tonen dat in de directe omgeving van het plangebied een aantal kwalificerende natuurwaarden zijn te vinden. Het gaat daarbij om: Habitattypen: Beuken-eikenbossen Droge heiden Habitatsoorten: Vliegend hert Vogelsoorten: Boomleeuwerik Roodborsttapuit Wespendief Zwarte specht Voor de overige kwalificerende natuurwaarden behoort de directe omgeving van het plangebied niet tot het huidige verspreidingsgebied van die natuurwaarden. Deze natuurwaarden stellen specifieke eisen aan de leefomgeving die niet voorkomen in de directe omgeving van het plangebied. Hieronder wordt beschreven welke eisen de soorten stellen aan hun leefgebied en of daarmee de omgeving van het plangebied tot het potentieel leefgebied behoort Habitatsoorten De habitatsoorten gevlekte witsnuitlibel, beekprik, rivierdonderpad, kamsalamander en drijvende waterweegbree zijn alle afhankelijk van de aanwezigheid van waterlopen en/of poelen/vennen binnen hun leefomgeving. Aangezien deze elementen niet op of in de directe omgeving van het plangebied aanwezig zijn, hebben deze soorten hier geen (potentieel) leefgebied. Voor de habitatsoort meervleermuis is de Veluwe alleen van belang als overwinteringsplek. Meervleermuizen overwinteren in een netwerk van ongestoorde, donkere, vochtige, koele (5 11 C), maar vorstvrije en temperatuurstabiele onderaardse ruimtes. Deze ruimtes zijn niet aanwezig op of in de buurt van het plangebied, zodat de aanwezigheid van meervleermuis hier kan worden uitgesloten. Het leefgebied van het vliegend hert bestaat uit allerlei plekken met dode of kwijnende loofbomen, waarbij inlandse eik een zeer sterke voorkeur heeft. De belangrijkste voorwaarde is aanwezigheid van geschikt ontwikkelingsbiotoop voor de larven. De larve leeft van door witrot aangetast hout. Als leefgebied voor het vliegend hert kan een kleine ruimte al volstaan, mits de situatie voldoende stabiel en duurzaam is en er ook op de lange duur voldoende dood hout aanwezig is. Er is een populatie bekend met als enige voedselbron drie eikenstronken. De op het verspreidingskaartje aangegeven locaties van vliegend hert liggen op circa 700 meter ten noorden en ten zuiden van het plangebied Vogelsoorten De boomleeuwerik broedt op droge, zandige bodems met een schaarse begroeiing en verspreide opslag van bomen of struiken. Zulke broedplekken vindt hij vooral op heidevelden, zandverstuivingen, schrale duinen en brandvlaktes. De nestplaats bevindt zich in cm hoge pollen van begroeiingen of in kruidenrijke vegetatie. Enige boomgroei in de buurt heeft de boomleeuwerik nodig voor gebruik als zang- en uitkijkpost. De voedselbiotoop kan tot 200 meter van de nestplaats verwijderd zijn. Het is altijd een terreindeel met een poreuze, schraalbegroeide bodem die snel opdroogt en opwarmt. februari

13 Een heideterrein op circa 400 meter ten westen van het plangebied is het dichtstbijzijnde leefgebied van de boomleeuwerik. Gezien de voorwaarden die deze soort aan zijn leefgebied stelt, zal hij niet dichter in de buurt van het plangebied kunnen voorkomen. De draaihals is aangewezen op heidevelden op schrale zandbodems, vooral voormalige stuifzanden, die niet of slechts ten dele vergrast zijn. Waar de draaihals ook nestelt, altijd moeten berken als potentiële nestbomen in overvloed aanwezig zijn. De nestplaats is meestal te vinden in berkenlanen of groepen oude berken. De draaihals nestelt graag in holten die door grote bonte spechten zijn uitgehakt. Een verspreidingskaartje van de draaihals is niet beschikbaar. Echter gezien de eisen die deze soort aan zijn leefomgeving stelt, kan geconcludeerd worden dat de dichtstbijzijnde potentiële locatie het heideterrein circa 400 meter ten westen van het plangebied is. De duinpieper leeft in droge, warme en geaccidenteerde milieus met een kleinschalig mozaïek van open zand, schrale vegetaties van buntgras en zandzegge en enige verspreide opslag. In Nederland zijn zulke milieus vooral te vinden op schrale heidevelden, zandverstuivingen, grote kaalslagen en brandvlaktes van de hoge zandgronden. De duinpieper zoekt zijn voedsel veelal op de grond op open of schaars begroeide bodems. Territoria omvatten ten minste 3 ha. Een verspreidingskaartje van de duinpieper is niet beschikbaar. Echter gezien de eisen die deze soort aan zijn leefomgeving stelt, kan geconcludeerd worden dat de dichtstbijzijnde potentiële locatie het heideterrein ten westen van het plangebied is. De broedbiotoop van de grauwe klauwier bestaat uit half open, structuurrijke landschappen met een rijk aanbod van grote insecten en kleine gewervelden. Het kunnen natuurgebieden zijn, vooral duin-, hoogveen- en heidegebieden. De grauwe klauwier maakt zijn nest in doorndragende struiken zoals braam, sleedoorn, hondsroos en meidoorn. Van belang voor het leefgebied zijn zowel de aanwezigheid van veel milieuovergangen als een warm microklimaat. Het gaat hierbij vooral om overgangen van droog naar nat en van voedselarm naar voedselrijk. Het verspreidingskaartje laat zien dat de grauwe klauwier ver weg van het plangebied voorkomt. De oude bossen rond het plangebied zijn niet aan te merken als potentieel leefgebied voor deze soort en het terrein van het hotel is hiervoor niet rustig genoeg. De ijsvogel is een viseter die gebonden is aan stilstaand of langzaam stromend zoet water. De broedbiotoop van de ijsvogel bestaat uit beschutte visrijke, ondiepe, heldere en doorgaans langzaam stromende wateren van minimaal twee meter breed. Het nest is een gegraven hol in steile, vaak afkalvende oevers, wanden van afgravingen of aardkluiten van omgewaaide bomen. Het nest ligt doorgaans direct aan of binnen 200 meter van de waterkant. Aangezien er op het terrein en in de directe omgeving daarvan geen wateren aanwezig zijn, is deze omgeving niet geschikt als leefgebied voor de ijsvogel. De nachtzwaluw is gebonden aan droge zandgebieden zoals randen van zandverstuivingen, zandige heidevelden, open plekken in het bos ontstaan door houtkap, storm of brand en open bossen (incl. dichtgegroeide zandverstuivingen en brandgangen door oud dennenbos). Ook leeft de nachtzwaluw in andere halfopen landschappen op schrale, zandige bodems: boomheiden, heidevelden met boomgroepen of vliegdennen, en op kap- of brandvlakten die meer dan 1,5 ha groot zijn. Deze soort is gevoelig voor stedelijke ontwikkeling en geconcentreerde recreatie. Het verspreidingskaartje toont dat de nachtzwaluw niet in de omgeving van het plangebied voorkomt. De omgeving van het plangebied voldoet niet aan de voorwaarden die de nachtzwaluw stelt aan zijn leefgebied doordat het dicht bij Garderen ligt en er veel bebouwing tussen de bossen staat. De broedbiotoop van de roodborsttapuit omvat heide-, hoogveengebieden en duinen. De nestplaats bevindt zich in heide- en duinbegroeiing op of net boven de grond tussen het struweel. Het voedsel zoekt de roodborsttapuit tot enkele honderden meters van het nest in agrarisch cultuurlandschap. februari

14 Het verspreidingskaartje laat zien dat deze soort op het heideterrein ten westen van het plangebied voorkomt. Het plangebied is voor deze soort niet geschikt als nestplaats en foerageergebied. De broedbiotoop van de tapuit bestaat uit open, schaars begroeid, doorgaans zandig terrein met lage begroeiing afgewisseld met kale plekken. Deze biotoop is te vinden in duinen, heidegebieden met voldoende zandige delen, grote recente brand- en kapvlakten, hoogveen- en stuifzandgebieden en incidenteel ook elders zoals op industrie- en bouwterreinen. Belangrijk is dat er enige uitzichtmogelijkheden zijn zoals zand- en steenhopen, boomstronken en palen. De soort nestelt in holtes in de grond, vaak in konijnenholen, maar ook in steenhopen en onder takkenbossen of stobben. Voedsel zoekt de tapuit al lopend door 'rennen-pikken-rennen'. Voor deze foerageertechniek is open grond of een gebied met zeer lage vegetaties nodig. Door konijnen intensief begraasde terreinen zijn daarom in trek bij de tapuit. Het verspreidingskaartje toont dat de tapuit ver weg van het plangebied voorkomt. Het heideterrein op circa 400 meter ten westen van het plangebied heeft weinig zandige delen, zodat het geen potentieel leefgebied voor de tapuit is. De wespendief is overwegend een bosbewoner, met een voorkeur voor minstens 250 ha grote en minstens 40 jaar oude bossen op zandgrond. De vogel lijkt enige afwisseling met andere gebieden op prijs te stellen. Dat kunnen vennen zijn, stukken heide, beekdalen, natte bosdelen of extensief onderhouden graslanden. Zijn nest bouwt de vogel bij voorkeur in een spar. De minimale grootte van zijn gebied van activiteiten rond het nest bedraagt ongeveer ha. In de omgeving van het plangebied zijn de voorwaarden aanwezig die deze soort stelt aan zijn leefgebied. Gezien het grote gebied van activiteit van de wespendief is het niet vreemd dat het plangebied hiertoe behoort. Als verblijfplaats of foerageergebied is het plangebied vanwege het intensieve gebruik echter ongeschikt. De zwarte specht leeft in oude bossen van minimaal 100 ha De soort is vrijwel exclusief aan zandgronden gebonden. De zwarte spechten hakken hun nestplaatsen doorgaans uit in oude beuken en Amerikaanse eiken, in mindere mate ook in grove dennen, dikke populieren en abelen. Zijn voedsel zoekt de zwarte specht meestal in oud bos, vooral in bos van oude grove dennen waarin boomstammen met een ruwe schors overheersen. Het foerageergebied kan zich uitstrekken tot enkele kilometers rond de nestplaats. De bossen in de omgeving van het plangebied bestaan uit naald- en loofbomen, waaronder eiken en beuken. Gedeeltelijk zijn deze bossen aangewezen als habitattype Beuken-eikenbossen, wat betekent dat het om oude boslocaties gaat. Vanwege deze aspecten kan geconcludeerd worden dat de omgeving van het plangebied geschikt is als leefgebied van de zwarte specht. Het plangebied is vanwege het intensieve gebruik niet geschikt als nestlocatie of foerageerplek voor de zwarte specht Habitattypen De habitattypen Stuifzandheiden met struikhei, Binnenlandse kraaiheibegroeiingen en Zandverstuivingen zijn voor hun voorkomen afhankelijk van stuifzandgebieden. In de directe omgeving van het plangebied is geen stuifzand aanwezig, zodat deze habitattypen hier niet kunnen voorkomen. Aangezien de habitattypen Zwakgebufferde vennen, Zure vennen en Beken en rivieren met waterplanten gebonden zijn aan water en dit niet aanwezig is in de directe omgeving van het plangebied, kan het voorkomen van deze habitattypen worden uitgesloten. De habitattypen Eiken-haagbeukenbossen en Vochtige alluviale bossen komen van nature voor als beekbegeleidende bossen in beekdalen. Zoals beschreven komen beken niet voor in de directe omgeving van het plangebied. Derhalve kan het voorkomen van deze twee habitattypen worden uitgesloten. februari

15 De habitattypen Vochtige heiden, Blauwgraslanden, Actieve hoogvenen en Pioniervegetaties met snavelbiezen komen alleen voor onder natte omstandigheden. De directe omgeving van het plangebied is juist droog. Deze habitattypen kunnen hier daarom niet voorkomen. Het habitattype Jeneverbesstruwelen komt in Nederland alleen voor op heideterreinen waar van oudsher jeneverbesstruiken groeien. Aanpassingen in het beheer van heideterreinen leidt er tot nu toe niet toe dat zich ook jeneverbesstruwelen gaan ontwikkelen. Het is hierdoor niet waarschijnlijk dat dit habitattype een potentiële standplaats heeft in de directe omgeving van het plangebied. Een kenmerkende standplaats van het habitattype Heischrale graslanden is aan de rand van laagtes en van beekdalen, in de overgang tussen regenwatergevoede heide enerzijds en door hard grondwater gevoede blauwgraslanden en vennen anderzijds. Deze situatie komt niet voor in de directe omgeving van het plangebied, zodat het voorkomen van dit habitattype kan worden uitgesloten. De habitattypen Droge heiden, Beuken-eikenbossen met hulst en Oude eikenbossen komen volgens de verspreidingskaart voor in de directe omgeving van het plangebied. Voor bossen geldt dat het oude boslocaties (voor 1850) moeten zijn om getypeerd te kunnen worden als de habitattypen Beukeneikenbossen met hulst en Oude eikenbossen. Vanwege het intensieve gebruik en de bebouwing is het plangebied niet te typeren als een kwalificerend habitattype. 4.2 Bestaand gebruik In het kader van het beheerplan Natura 2000 Veluwe is door provincie Gelderland een inventarisatie gemaakt van het bestaand gebruik. Het plangebied en de directe omgeving zijn aangemerkt als verblijfsrecreatie. Volgens de Natuurbeschermingswet is bestaand gebruik dat geen onomkeerbare schade aan de beschermde natuurwaarden toebrengt, tot het moment dat het beheerplan is vastgesteld niet vergunningplichtig. Als peildatum voor bestaand gebruik geldt 1 oktober Activiteiten die voor deze datum bestonden, mogen vergunningvrij doorgaan. Bij nieuwe activiteiten of ontwikkelingen dienen de mogelijke effecten op de natuurwaarden beoordeeld en getoetst te worden. In dit licht bezien dienen de gerealiseerde en voorgenomen ontwikkelingen in het plangebied beoordeeld te worden op de mogelijke effecten voor het beschermde Natura 2000 gebied Veluwe. februari

16 5. Effecten beoordeling De ontwikkelingen vinden plaats binnen de begrenzing van Natura 2000 gebied Veluwe. Als een ingreep significant negatieve effecten heeft op de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in het Natura 2000-gebied, of op de soorten waarvoor het gebied als Natura 2000-gebied is aangewezen, rekening houdend met de instandhoudingdoelstelling van het gebied, dan is een vergunning in het kader van de Natuurbeschermingswet noodzakelijk. Hieronder wordt uiteengezet welke storingsfactoren kunnen optreden en welke effecten deze kunnen hebben op de aanwezige habitattypen, habitatsoorten en vogelsoorten. 5.1 Storingsfactoren Als gevolg van de gerealiseerde en voorgenomen ontwikkelingen kan verstoring van de natuurwaarden optreden. Deze verstoringen kunnen tijdelijk of permanent van aard zijn. De mogelijke verstoringen die kunnen optreden als gevolg van de toekomstige ontwikkelingen zijn te typeren als tijdelijk. De toekomstige ontwikkelingen bestaan uit kleinschalige bouwwerkzaamheden. De verstoring die kan optreden is verstoring door geluid en trillingen als gevolg van de bouwwerkzaamheden. Aangezien niet s nachts gewerkt zal worden, is er geen verstoring door licht. Vanwege de kleinschalige aard van de toekomstige ontwikkelingen, zoals beschreven in hoofdstuk 3.2, zijn er ten aanzien van de toekomstige ontwikkelingen geen andere verstoringen te verwachten. In het kader van de reeds gerealiseerde ontwikkelingen zijn bouwwerkzaamheden uitgevoerd. Hierbij kunnen tijdelijke verstoringen door geluid en trillingen zijn opgetreden. De uitbreiding van het hotel, de parkeerplaats en de aanleg van het zwembad kan gezien worden als een permanente verstoring door oppervlakteverlies van het Natura 2000 gebied. De ontwikkelingen die in het verleden plaatsvonden, zijn erop gericht meer gasten op het recreatiecomplex te kunnen ontvangen. De aanwezigheid van mensen op het recreatiecomplex heeft een uitstralende werking naar de omgeving. De gasten zorgen voor autobewegingen op en rond het plangebied en gaan wandelen en fietsen in de omgeving. Dit alles kan leiden tot verstoringen van natuurwaarden. Aangezien er al sinds de jaren zestig een recreatiecomplex op het plangebied is gevestigd, zijn deze verstoringen niet nieuw. Door het aantrekken van meer gasten kunnen deze verstoringen wel intensiveren. Doordat verstoringen als gevolg van gasten vrijwel altijd kunnen optreden, zijn deze gekwalificeerd als permanente verstoring. In tabel 2 staan de mogelijk optredende storingsfactoren, waarbij is aangegeven wat ze inhouden en of ze tijdelijk of permanent van aard zijn. februari

17 Tabel 1: mogelijk optredende storingsfactoren Storingsfactor Omschrijving Tijdelijk Permanent Oppervlakteverlies afname beschikbaar oppervlak leefgebied soorten X en/of habitattypen. Verstoring door geluid verstoring door onnatuurlijke geluidsbronnen; permanent zoals geluid wegverkeer danwel tijdelijk zoals geluidsbelasting bij evenementen. Geluid is een hoorbare trilling, gekenmerkt door geluidsdruk en frequentie X Verstoring door trilling Er is sprake van trillingen in bodem en water als X dergelijke trillingen door menselijke activiteiten veroorzaakt worden, zoals bij boren, heien, draaien van rotorbladen etc. Optische verstoring optische verstoring betreft verstoring door de X X aanwezigheid en/of beweging van mensen dan wel voorwerpen die niet thuishoren in het natuurlijke systeem Verstoring door mechanische effecten Onder mechanische effecten vallen verstoring door betreding, golfslag, luchtwervelingen etc. die optreden ten gevolge van menselijke activiteiten. De oorzaken en gevolgen zijn bij deze storende factor zeer divers X Oppervlakteverlies is te zien als een permanente storingsfactor. Deze storingsfactor is opgetreden bij de aanleg van het zwembad, de uitbreiding van het hotel en de uitbreiding van de parkeerplaats. Bij de toekomstige ontwikkelingen treedt deze storingsfactor op bij de uitbreiding van het grand café en de geschakelde recreatiewoning. Doordat deze uitbreidingen ten koste gaan van Natura 2000 gebied is er sprake van oppervlakteverlies. Deze storingsfactor kan alleen effect hebben op habitattypen, -soorten en vogelsoorten waarvoor het plangebied daadwerkelijk tot het leefgebied behoort. Verstoring door geluid is aangemerkt als een tijdelijke storingsfactor. Bij de voorgenomen en reeds gerealiseerde ontwikkelingen kan mogelijk verstoring door geluid optreden respectievelijk op getreden zijn tijdens de bouwwerkzaamheden. Verstoring door trilling kan mogelijk optreden respectievelijk opgetreden zijn tijdens de bouwwerkzaamheden van de voorgenomen en de gerealiseerde ontwikkelingen. Bij de exploitatie van het hotel en recreatiewoningen vindt geen verstoring door trilling plaats, het gaat daarom om een tijdelijke storingsfactor. Optische verstoring kan optreden tijdens de bouwwerkzaamheden door mogelijke inzet van kranen en machines. Hierbij gaat het om een tijdelijk verstoring. Daarnaast kunnen recreanten in de omgeving van het plangebied ook voor optische verstoring zorgen. Op deze wijze is optische verstoring als permanent aan te merken. Verstoring door mechanische effecten is aangemerkt als een permanente storingsfactor. Deze storingsfactor kan mogelijk optreden als gevolg van bijvoorbeeld betreding door mensen. De mogelijk optredende tijdelijke storingsfactoren staan allemaal in relatie tot de aanlegfase van de voorgenomen en reeds gerealiseerde ontwikkelingen. De permanente storingsfactoren hebben te maken met mensen die in de omgeving recreëren. februari

18 5.2 Effecten op natuurwaarden Om de mogelijke effecten van de storingsfactoren op de natuurwaarden (habitattypen, habitatsoorten, vogelsoorten) te bepalen is gebruik gemaakt van de effectenindicator op de website van het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselveiligheid ( De voor dit project relevante storingsfactoren en de effecten daarvan zijn weergegeven in tabel 3. Voor de habitattypen, -soorten en vogelsoorten die op het terrein of in de directe omgeving van het plangebied hun (potentieel) leefgebied hebben, is in onderstaande tabel aangegeven welke effecten de storingsfactoren kunnen hebben. Tabel 3: Effectenindicator (bron: Oppervlakteverlies Verstoring door geluid Verstoring door trilling Optische verstoring Verstoring door mechanische effeten zeer gevoelig gevoelig niet gevoelig n.v.t. onbekend Boomleeuwerik Draaihals Duinpieper Grauwe Klauwier Nachtzwaluw Roodborsttapuit Tapuit Vliegend hert Wespendief Zwarte Specht Droge heiden Beuken-eikenbossen Habitatsoorten Vliegend hert Volgens de effectenindicator is het vliegend hert gevoelig voor optische verstoring. Deze verstoring kan alleen optreden als mensen zeer dicht in de buurt van de populatie komen. De kevers leven op een zeer klein gebied. De kans dat recreanten hier in de buurt komen en zodoende voor verstoring zorgen is zeer klein. Er is hierdoor geen sprake van een negatief effect Vogelsoorten De vogelsoorten zijn niet gevoelig voor verstoring door trilling. Wel zijn alle soorten volgens tabel 3 gevoelig voor verstoring door geluid. Behalve de soorten wespendief en zwarte specht behoort het plangebied niet tot het (potentieel) leefgebied van de vogelsoorten en komen deze op tenminste 400 meter van het plangebied voor. De invloed van het door bouwwerkzaamheden geproduceerde geluid zal op deze afstand aanmerkelijk minder zijn, waardoor geen sprake is van significant negatieve effecten. februari

19 Voor de wespendief en de zwarte specht behoort het plangebied volgens de verspreidingskaarten in bijlage 2 wel tot het leefgebied. Echter door het intensieve gebruik van het plangebied zal dit gebied geen essentieel onderdeel uitmaken van het leefgebied van deze soorten. Door de uitgestrektheid van het leefgebied van deze twee soorten wordt vanzelfsprekend niet ieder deel op dezelfde manier gebruikt. Het is niet uit te sluiten dat deze soorten over het plangebied vliegen op weg naar andere delen van het leefgebied. Ze zullen niet in het plangebied foerageren of er een verblijfplaats hebben. Volgens de effectenindicator zijn de soorten wespendief en zwarte specht gevoelig voor oppervlakteverlies. Het leefgebied van deze soorten is zeer uitgebreid en zoals hierboven beschreven zal het plangebied geen essentieel onderdeel uitmaken van het leefgebied. Het oppervlakteverlies zal daarom geen significant negatief effect hebben. De mogelijke verstoring door geluid kan tot gevolg hebben dat het plangebied tijdelijk gemeden wordt. Dit levert voor de populatie mogelijk een tijdelijk negatief effect. Vanwege de tijdelijkheid van de verstoring en de niet essentiële functie van het plangebied is er geen sprake van een significant negatief effect. Volgens de effectenindicator is een aantal vogelsoorten gevoelig voor optische verstoring en is de wespendief hiervoor zeer gevoelig. Voor de vogelsoorten die op een afstand van 400 meter van het plangebied voorkomen zal optische verstoring als tijdelijke verstoring geen effect hebben. De afstand van tenminste 400 meter vanaf het plangebied en de bosrijke omgeving zorgen ervoor dat eventuele kranen en machines die voor de bouw nodig kunnen zijn aan het oog onttrokken worden. Zoals in de vorige alinea beschreven vormt het plangebied voor wespendief en zwarte specht geen essentieel onderdeel van het leefgebied en geldt ook dat mogelijke tijdelijke optische verstoring ertoe leidt dat deze soorten mogelijk het plangebied tijdelijk mijden. Deze verstoring heeft zodoende mogelijk een tijdelijk negatief effect. Vanwege de tijdelijkheid van de verstoring en de niet essentiële functie van het plangebied is er geen sprake van een significant negatief effect. Permanente optische verstoring en verstoring door mechanische effecten kunnen optreden als gevolg van mensen die in de omgeving recreëren. Deze vormen van verstoring zijn niet alleen toe te schrijven aan de ontwikkelingen in het plangebied. In de omgeving van het plangebied zijn meerdere recreatieondernemingen actief waarvandaan mensen in de omgeving recreëren. Doordat er al sinds de jaren zestig een recreatiecomplex op het plangebied is gevestigd, zijn deze verstoringen niet nieuw. De reeds gerealiseerde ontwikkelingen in het plangebied maken het mogelijk meer gasten dan voorheen te ontvangen. Hierdoor kunnen de verstoringen intensiveren. Een toename in het aantal gasten mag ook verwacht worden bij de andere recreatieondernemingen. De optische verstoring en verstoring door mechanische effecten die veroorzaakt worden door recreanten van alle ondernemingen in de omgeving tezamen kunnen een negatief effect hebben. De recreanten afkomstig uit het plangebied afzonderlijk zullen geen negatief effect op de natuurwaarden hebben Habitattypen Volgens de effectenindicator (tabel 3) zijn de storingsfactoren verstoring door geluid, licht en trilling niet van toepassing op de habitattypen droge heiden en beuken-eikenbossen. Deze habitattypen zijn volgens de tabel wèl gevoelig voor optische verstoring en verstoring door mechanische effecten. Hiervoor geldt ten aanzien van recreatie hetzelfde als in de alinea hierboven beschreven. De ontwikkelingen in het plangebied zullen derhalve geen negatief effect hebben op deze habitattypen. Zoals beschreven zijn bij de ontwikkelingen in uitzonderlijke gevallen enkele bomen en overige begroeiing gerooid. Aangezien het plangebied niet is aan te merken als een van de voor Natura 2000 kwalificerende habitattypen heeft dit geen negatief effect in het licht van de instandhoudingsdoelstellingen. Doordat het plangebied intensief wordt gebruikt en vanwege de bebouwing en verharding, is de kwalitatieve bijdrage van de begroeiing op het terrein aan het Natura 2000 gebied Veluwe zeer laag. Het rooien van enkele bomen en begroeiing heeft derhalve geen negatief effect. februari

20 Door de uitbreiding van het hotel, de aanleg van het zwembad en de uitbreiding van de parkeerplaats is oppervlakte Natura 2000 gebied verloren gegaan. Zoals beschreven in paragraaf 3.1 was ter plaatse van de uitbreiding van het hotel en het zwembad voorheen gazon. De locatie van de parkeerplaats uitbreiding bestond uit bestrating overwoekerd met gras, een vuilopslag en lage struikbegroeiing en grenst aan de bestaande parkeerplaats. Het gazon en het terreingedeelte waar de parkeerplaats is uitgebreid, zijn niet aan te merken als een van de voor Natura 2000 kwalificerende habitattypen. Daarnaast is het aannemelijk dat deze locaties vanwege het intensieve beheer van het gazon direct rond het hotel en het gebruik als vuilopslag en de ligging naast de intensief gebruikte parkeerplaats, geen kwalitatieve bijdrage hebben geleverd aan de instandhoudingsdoelstellingen van het Natura 2000 gebied Veluwe. Het verlies aan oppervlakte Natura 2000 gebied heeft daarom geen significant negatieve effecten tot gevolg. februari

21 6. Conclusie Het plangebied valt binnen de begrenzing van Natura 2000 gebied Veluwe. Zodoende is de Natuurbeschermingswet van toepassing. Het plangebied herbergt geen kwalificerende habitattypen en habitatsoorten. Voor de vogelsoorten wespendief en zwarte specht behoort het plangebied tot het leefgebied. Echter heeft het plangebied vanwege het intensieve gebruik geen essentiële waarde voor deze vogelsoorten. In de omgeving van het plangebied komen enkele kwalificerende natuurwaarden voor. Dit zijn: Habitattypen: Beuken-eikenbossen Droge heiden Habitatsoorten: Vliegend hert Vogelsoorten: Boomleeuwerik Roodborsttapuit Wespendief Zwarte specht De voorgenomen en reeds gerealiseerde ontwikkelingen kunnen verstoring veroorzaken op deze natuurwaarden. Deze verstoringen kunnen tijdelijk of permanent van aard zijn. De uitbreidingen van het hotel, de parkeerplaats en de aanleg van het zwembad zijn te typeren als permanente verstoring. Dit veroorzaakt geen negatieve effecten en daarom is geen vergunning van de Natuurbeschermingswet nodig. Verstoringen als gevolg van deze bouwwerkzaamheden zijn te typeren als tijdelijke verstoring. Deze effecten verdwijnen als de bouwwerkzaamheden zijn afgerond. De aanwezigheid van mensen die in de omgeving recreëren is in de zin van de Natuurbeschermingswet te typeren als een permanente verstoring. Dit veroorzaakt geen negatieve effecten en daardoor is geen vergunning van de Natuurbeschermingswet noodzakelijk. De beoordeling van de effecten (hoofdstuk 5) toont aan dat de voorgenomen en reeds gerealiseerde ontwikkelingen voor de vogelsoorten wespendief en zwarte specht tijdelijke negatieve effecten kunnen veroorzaken, respectievelijk veroorzaakt hebben. Deze vogelsoorten kunnen het plangebied, dat geen essentieel onderdeel van het leefgebied vormt, tijdelijk mijden. De ontwikkelingen in het plangebied hebben voor de overige in de omgeving voorkomende kwalificerende natuurwaarden geen negatieve effecten tot gevolg. Doordat er tijdelijk negatieve effecten kunnen optreden is voor nieuwe bouwwerkzaamheden een vergunning van de Natuurbeschermingswet noodzakelijk. Deze rapportage kan dienen als verslechterings- en verstoringstoets voor deze vergunningaanvraag. februari

22 Literatuur Atlas van de Nederlandse vleermuizen; H. Limpens, K. Mostert en W. Bongers, KNNV Rode Lijst Nederlandse broedvogels; Vogelbescherming Nederland 2004 Zoogdieren van West-Europa; R.Lange et al. KNNV Bergmans, W. & A. Zuiderwijk, Atlas van Nederlandse amfibieën en reptielen en hun bedreiging. Vijfde herpetogeografische verslag. KNNV Uitgeverij, Utrecht Broekhuizen, S., Hoekstra, B., V. van Laar, C. Smeenk, & J.B.M. Thissen, Atlas van de Nederlandse zoogdieren. KNNV Uitgeverij, Utrecht. Broekmeyer, M.E.A., F.G.W.A. Ottburg en F.H. Kistenkas, Flora- en faunawet, Toepassing van artikel 75 in de praktijk. Alterra, Wageningen. Janssen, J.A.M. & J.H.J. Schaminée, Europese Natuur in Nederland. Soorten van de Habitatrichtlijn. KNNV Uitgeverij Utrecht. februari

23 Bijlage 1 Situatie ontwikkelingen Golden Tulip Hotel februari

24 Terreininrichting voor februari

25 Terreininrichting na februari

26 Situatie parkeerplaatsuitbreiding februari

27 Voorgenomen ontwikkelingen ter optimalisering februari

28 Bijlage 2 Verspreidingskaarten (bron: atlas groen gelderland Kaart 1: verspreiding kwalificerende habitattypen habitattypen Beekbegeleidende bossen Beken met waterplanten Beuken-eikenbossen Binnenlandse kraaiheiheiden Blauwgraslanden Droge heiden Heideveen Heischrale graslanden Jeneverbesstruwelen Oude eikenbossen Pioniervegetaties met snavelbiezen Stuifzandheiden Vochtige heiden Zandverstuivingen Zure vennen Zwak gebufferde vennen februari

29 Kaart 2: verspreiding habitatsoorten Legenda habitatsoorten Leefgebieden (punten) Drijvende waterweegbree Gevlekte witsnuitlibel Kamsalamander Meervleermuis Vliegend hert Leefgebieden (lijnen) Beekprik Rivierdonderpad Ontwerp Natura 2000-gebieden Veluwe Overige Natura-2000 gebieden februari

30 Kaart 3: verspreiding van Boomleeuwerik (oranje). In groen Natura 2000 Veluwe. Gele ster is het plangebied. februari

31 Kaart 4: verspreiding van Grauwe klauwier (donker groen). In groen Natura 2000 Veluwe. Gele ster is het plangebied. februari

32 Kaart 5: verspreiding van IJsvogel (roze). In groen Natura 2000 Veluwe. Gele ster is het plangebied. februari

33 Kaart 6: verspreiding van Nachtzwaluw (felgroen). In groen Natura 2000 Veluwe. Gele ster is het plangebied. februari

34 Kaart 7: verspreiding van Roodborsttapuit (blauw). In groen Natura 2000 Veluwe. Gele ster is het plangebied. februari

35 Kaart 8: verspreiding van Tapuit (donker groen). In groen Natura 2000 Veluwe. Gele ster is het plangebied. februari

36 Kaart 9: verspreiding van Wespendief (licht geel). Gele ster is het plangebied. februari

37 Kaart 10: verspreiding Zwarte specht (bruin). In groen Natura 2000 Veluwe waar zwarte specht niet voorkomt. Gele ster is het plangebied. februari