KADOC JAARVERSLAG 2012

Transcriptie

1 KADOC JAVERSLAG 2012

2

3 Woord vooraf 2012 was vooral een jaar van overleg, voorbereiding en planning, in functie van de nieuwe beleidsperiode Het werk aan het beleidsplan met bijhorende financiële planning, de voorbereiding van het organisatie- en functiedesign, de voorbereiding van de Beheersovereenkomst en het actieplan annex begroting 2013 vergden een extra inzet van het hele team. Accenten in de publiekswerking waren zeker enkele succesvolle tentoonstellingen, zoals Migrants flamands en Wallonie die in Le Grand Hornu bezoekers trok. Ook de tentoonstelling Comme des sœurs in de KADOC-kapel, een eigen initiatief in samenwerking met de Stedelijke Academie voor Schone Kunsten van Lier, kreeg veel aandacht. Daarnaast kon KADOC zeven nieuwe boeken publiceren, vaak het resultaat van jaren publieksgericht en/of erfgoedondersteunend onderzoekswerk in eigen huis, en werkte het Centrum ook nog mee aan een viertal extern geproduceerde publicaties. Op het vlak van onderzoek werd een goed evenwicht bereikt tussen toepassingsgericht en fundamenteel onderzoek, die elkaar versterken. Er werden diverse proefschriften voorbereid, waarvan sommige in 2013 worden afgewerkt. Minder in het oog springend, maar zeer arbeidsintensief en met rendement op lange termijn, is het behoud en beheer van de collecties, te beginnen bij het beheersen van de instroom. De inschakeling van de geautomatiseerde instrumenten als Aleph (voor de bibliotheek), scopearchiv (voor het archief) en LIAS als opslagsysteem voor gedigitaliseerde en digital-born objecten spelen daar in combinatie met ODIS een cruciale rol. Ten slotte dient ook vermeld te worden dat ondersteuning en expertisedeling in Vlaanderen en daarbuiten alsmaar belangrijker worden in alle aspecten van de KADOC-werking. Specifieke doelgroepen zijn: 1 de katholieke religieuze instituten en 2 de parochies, 3 de evangelisch-christelijke en andere protestantse geloofsgemeenschappen, in samenwerking met Evadoc, 4 de zelforganisaties van etnisch-culturele minderheden en 5 de scholen van het vrije onderwijsnet. KADOC stemt al jaren zijn werking onverkort af op de doelstellingen van de Vlaamse overheid inzake interculturaliteit, duurzaamheid, maatschappelijke en culturele diversiteit. Ondertussen versterkte KADOC zijn expertises, ook in functie van een goede ondersteuning van zijn erfgoedgemeenschappen. 3

4 jaarverslag 2012 Inhoud WOORD VOORAF 3 ALGEMENE WERKING Organisatie Bestuur Personeel Overleg en samenwerking Algemene diensten Gebouwen Financiën, administratie en logistiek IT Erfgoed: archief en bibliotheek Archief - Verwerving en verwerking Erfgoedbibliotheek - Verwerving en verwerking Werking kerkelijke archieven LIAS Archiefbank Vlaanderen Archiefstages Onderzoek Onderzoeksinitiatieven Wetenschappelijke agora Trajecta Onderzoeksinstrumentarium: ODIS Fellows Onderzoeksstages Publiekswerking KADOC-bezoekers Leeszaal Publicaties Tentoonstellingen Communicatie Educatieve werking 32 WERKING PER THEMAVELD Kerk(en) en religie Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Verwerking tijdschriften en monografieën [Erfgoedbibliotheek] Erfgoed protestants-evangelische organisaties en kerken [Archief / Erfgoedbibliotheek] Dynamics of Religious Reform [Onderzoek / Publicatie] Feminisering en masculiniteit in het katholicisme [Onderzoek / Publicatie] Religion in Modernity - Subsidiariteit [Onderzoek] Kerkelijkheid en geloof in België [Onderzoek] Geschiedenis bisdom Antwerpen [Onderzoek] Italian Catholicism and International Relations [Onderzoek] Kerkfinanciering [Onderzoek] Gender and Christianity in Modern Europe [Publicatie] 35 4

5 Volgconcilie.be [Website] Catholic Church, modernization and modernity in contemporary Europe [Onderzoek] Religieuze instituten Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Herbestemmingsoperaties [Erfgoedbibliotheek] Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Vlaamse Jezuïeten Heverlee [Archief / Erfgoedbibliotheek] Franstalige Jezuïeten [Archief / Erfgoedbibliotheek] Schoolbibliotheek van de Missionarissen van het Heilig Hart in Asse [Erfgoedbibliotheek] De kloosterkwestie [Onderzoek / Publicatie] Onderzoeksnetwerk Religieuze Instituten in België (Relins-België) [Onderzoek] European Forum on the History of Religious Institutes (Relins-Europe) [Onderzoek] Negentiende-eeuwse congregatiestichteressen [Onderzoek] Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik [Onderzoek] Rodolphe Hoornaert en Monasterium De Wijngaard [Onderzoek] Comme des sœurs. Mode ;-) religie [Tentoonstelling / Publicatie] Vier eeuwen Jezuïeten in Brussel [Publicatie] jaar Grauwzusters Sint-Franciscusdal Tongeren [Publicatie] Jésuitesses [Onderzoek] Holy visions [Onderzoek] Levensrituelen en liturgie Voetsporen van devotie [Tentoonstelling] Processies en bedevaarten [Onderzoek] Missionering, interreligieuze en interculturele contacten Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Missie, wetenschap en apostolisch beleid [Onderzoek] Missionering en architectuur in Belgisch Congo [Onderzoek] Missionering en geografie [Onderzoek] Le film colonial [Onderzoek] Congo 2010 [Publicatie] Religie, kunst en culturele identiteit Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Centre Religieux d Info et d Analyse de la Bande Dessinée [Archief / Erfgoedbibliotheek] De rol van de ingenieur in de Belgische samenleving [Onderzoek] Hans van der Laan [Onderzoek] Loci Sacri [Publicatie] Making a New World [Publicatie] En leid ons in bekoring. Religie en reclame [Tentoonstelling] Intermediaire structuren en sociale realiteiten Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Bibliotheekcollecties overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekcollecties overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit [Erfgoedbibliotheek] Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] 43 5

6 jaarverslag Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Religie en migratie [Onderzoek] Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen en Brussel [Onderzoek] Centrum voor de Geschiedenis van Migranten [Onderzoek] Migrants flamands en Wallonie [Publicatie / Tentoonstelling] (Kans)armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen/België [Onderzoek] Veel volk verwacht. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant sinds 1800 [Publicatie] Transnational Encounters of Elites in 19th-Century Europe [Onderzoek] Zelfstandig Ondernemen in Oost-Vlaanderen [Onderzoek] De andere verbeeld [Erfgoedproject] De wereld van Sant Egidio. Door het oog van Herman Ricour [Tentoonstelling] Jeugd, opvoeding en onderwijs Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Bibliotheekmateriaal overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Bibliotheekmateriaal overgedragen vóór 2012, nagekeken op bezit in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] Verwerking monografieën en tijdschriften [Erfgoedbibliotheek] Communicanten, kindsoldaten en nog meer twaalfjarigen [Tentoonstelling / Publicatie] Schoolarchieven Bisdom Antwerpen [Onderzoek] Maatschappelijke impact van het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte [Onderzoek] Het katholiek onderwijs in België [Onderzoek] School cultures [Onderzoek] Geschiedenis HUB [Onderzoek] Geschiedenis KAA Gent [Onderzoek] Ideologie, politiek en verzuiling Archieven overgedragen in 2012 [Archief] Vóór 2011 overgedragen archieven die in 2012 werden ontsloten [Archief] Bibliotheekmateriaal overgedragen in 2012 [Erfgoedbibliotheek] Harvesting digitaal erfgoed [Erfgoedbibliotheek] Civitas- Forum of Archives and Research on Christian Democracy [Erfgoed / Onderzoek] The development of Christian Democrat Internationalism [Onderzoek] 49 BIJLAGEN 50 B1. Bestuur 50 B1.1. Wetenschappelijke Commissie 50 B1.2. Adviesraad 50 B1.3. Editorial Board 51 B1.4. Mecenaatcomité 51 B2. Personeel 51 B3. KADOC in cijfers 53 B4. Publicaties, tentoonstellingen en andere realisaties 54 B4.1. Publicaties 54 B4.2. Tentoonstellingen 58 B4.3. Audiovisuele realisaties 59 B5. Vormings- en wetenschappelijke activiteiten 60 B5.1. Lezingen door KADOC-medewerkers 60 B5.2. Deelname aan colloquia, studiedagen enz. 63 B5.3. Begeleiding doctoraten 64 B5.4. Bestuurs- en adviesmandaten 65 B5.5. Geleide bezoeken en werkbezoeken 67 B6. Overzicht van de schenkers en bewaargevers in

7 Algemene werking 1.1. Organisatie Bestuur De vijfjaarlijkse termijn van de Wetenschappelijke Commissie het hoogste bestuursorgaan van KADOC (samenstelling: zie bijlage 1.1) liep eind september af. De Commissie vergaderde in haar oude samenstelling op 22 maart en 11 juni. Zij besprak het beleidsplan , het jaarverslag en het financieel jaarverslag 2011 en de begroting 2012, evenals onderzoeksgerelateerde onderwerpen als geplande symposia, de medewerking van KADOC aan het vernieuwde internationale tijdschrift Trajecta en het programma voor de seminariecyclus in Conform de statuten werd in april de procedure tot vernieuwing van de Commissie in gang gezet. Bij de samenstelling werd zorgvuldig gelet op een evenwichtige spreiding tussen de disciplines en de expertises. Elke faculteit van de Groep Humane Wetenschappen van de KU Leuven duidde een vertegenwoordiger aan. Deze groep, de zgn. coöptatiecommissie, vergaderde op 13 september en vervolledigde de samenstelling van de Commissie door een lijst op te stellen van te coöpteren leden. Alle aangezochte personen aanvaardden de coöptatie. De installatievergadering van de nieuwe Commissie vond plaats op 11 oktober. Op die vergadering werd ook het nieuwe Bureau gekozen (voor de samenstelling van beide organen: zie bijlage 1.1.). De nieuwe Commissie herkoos Emmanuel Gerard tot voorzitter en Leo Kenis tot ondervoorzitter. Ook de overige leden van het oude Bureau werden herkozen. Deze nieuwe Commissie vergaderde nog tweemaal, nl. op 12 november en 19 december, waarbij vooral de nieuwe beheersovereenkomst met de Vlaamse overheid grondig werd besproken en de nieuwe leden werden vertrouwd gemaakt met de diverse werkingsterreinen van KADOC en de lopende onderzoeksprojecten. Op 25 december overleed op zeventigjarige leeftijd professor Lambert Leijssen, die gedurende twintig jaar een gewaardeerd lid was van de Wetenschappelijke Commissie en van 1997 tot 2002 ook ondervoorzitter was. Hij gaf mee vorm aan de subreeks Levensrituelen die tussen 1991 en 2007 door KADOC werd gepubliceerd, een reeks die zeer werd geapprecieerd. Het Bureau vergaderde op 10 januari, 20 februari, 24 april, 25 juni, 5 november en 13 december. Dit aantal ligt lager dan normaal, te wijten aan de bestuurswisseling. Het bereidt beleidsopties voor, bespreekt en neemt beslissingen met betrekking tot samenwerkingsverbanden, personeel, projecten en dergelijke meer. De jaarlijkse bijeenkomst van de Adviesraad (samenstelling: zie bijlage 1.2) vond plaats op 18 oktober. Op de agenda stonden volgende punten: KADOC in de volgende vijf jaar (nieuw bestuur / nieuw beleidsplan / ontwikkelingen in het Vlaamse erfgoedlandschap); de onderzoekslijnen en nieuwe projecten; LIAS: een stand van zaken; ODIS: nieuwe evoluties (onder andere atlas migrantenmiddenveld en atlas andere christelijke geloofsgemeenschappen) en ten slotte werd gevraagd naar voorstellen om de samenstelling van de Adviesraad zelf te actualiseren. De Staf vergaderde gemiddeld vier keer per maand en hield vier maal een stafconclaaf in functie van het Beleidsplan, de Beheersovereenkomst en het lopende Organisatie- en functiedesign (OFD). De staf werkte, in samenwerking met de personeelsdienst van de KU Leuven en het consultantsbureau Hay, het nieuwe OFD af, met als doel om, vanuit een geïntegreerd personeelsbeleid, bij te dragen aan de verdere ontwikkeling en versterking van de organisatie. Uit dit OFD volgde een nieuw werkingsmodel en organogram. Alle medewerkers werden gewogen binnen de nieuwe classificatie. Verankerd in een cultuur van performantie-evaluatie gaf dit OFD-project gestalte aan een transparant personeelsplan, met voldoende oog voor interne consistentie, de externe marktsituatie, de marktconforme en op de KU Leuven afgestemde verloning van de medewerkers en hun loopbaanmogelijkheden. In 2013 zal de nieuwe structuur worden geïmplementeerd met nieuwe functiebeschrijvingen voor de medewerkers Personeel Op 31 december werkten er 43 personeelsleden (15 mannen en 28 vrouwen) op KADOC, waarvan 21 deeltijds (samen 36,10 VTE) (zie bijlage 2). Daarnaast waren er vijftien vrijwilligers en 7 vrijwillig wetenschappelijke medewerkers op regelmatige basis werkzaam (variërend van een halve tot enkele dagen per week). KADOC volgt in zijn aanwervingen het beleid inzake gelijke kansen en diversiteit van de KU Leuven en werkt actief mee aan de doelstellingen inzake interculturaliteit van het Vlaams cultureel-erfgoedbeleid. Daarvan getuigt de etnisch-cultureel diverse samenstelling van bestuursorganen en personeelsbestand. De inspanningen om de kennis en expertise van de eigen personeelsleden te bestendigen en te vergroten worden volgehouden: verscheidene personeelsleden volgden bijscholingscursussen en/of namen deel aan (al dan niet internationale) studiedagen, colloquia en dergelijke meer (zie bijlage 5.2). In 2013 zal een persoonlijk vormingsaanbod voor elke medewerker worden uitgewerkt. 7

8 jaarverslag 2012 Binnen de formatie 2013 werden enkele medewerkers bevorderd. Op 9 januari en 20 maart vonden de algemene personeelsvergaderingen plaats, waarop de voltallige groep werd geïnformeerd en geconsulteerd over de stand van zaken en de perspectieven. In januari kwamen onder meer de voorbereiding van het nieuwe beleidsplan , de nieuwe onderzoeksprojecten, LIAS en de nieuwe leeszaalregeling aan bod. De vergadering van 20 maart was volledig gewijd aan een grondige bespreking van het beleidsplan. Een belangrijk medium van overleg en communicatie vormen de afdelingsvergaderingen. Op de agenda stond voornamelijk werkoverleg en de voorbereiding van het beleidsplan De cel Publieke Diensten vergaderde op 19 januari, 22 maart en 5 september. De optimalisering van de procedures voor scanning on demand en systematische digitalisering vormde hier telkens een hoofdpunt op de agenda, gezien het groeiend aandeel van digitalisering in het takenpakket van de cel Publieke Diensten. Op 8 november was er een gezamenlijk overleg tussen de cel Publieke Diensten en de afdeling Archief in functie van de optimalisering van de handling van erfgoed tussen de leeszaal en het bewaardepot in Heerde en de digitale registratie hiervan in KADMIN en scopearchiv. De afdeling Algemene Diensten had regelmatig intern overleg. Daarnaast vergaderde ze op 8 oktober, 6 november en 17 december. De Archiefafdeling vergaderde op 31 januari, 3 april, 12 juni, 28 augustus, 23 oktober en 18 december. De afdeling Erfgoedbibliotheek vergaderde op 12 maart, 4 juni en 3 december. De afdeling Publicaties en Tentoonstellingen vergaderde op 3 mei en 21 november. Op 7 september ging de jaarlijkse personeelsuitstap in Leuven door. In de voormiddag kreeg de groep een rondleiding in het Hollands College, de Kruidtuin en het Rijksarchief Leuven. In de namiddag werd de groep gesplitst: de fietsers deden de ronde van Leuven, op zoek naar nieuwe architectuur. De wandelaars kregen een rondleiding in de Stadsschouwburg (van de nok tot de kelder) en kregen uitleg en een privé-concert in de beiaard van de universiteitsbibliotheek. s Avonds werd de dag afgesloten met een etentje. Op 2 februari werd voor de geïnteresseerde personeelsleden op vrijwillige basis een bezoek aan het stadsarchief van Antwerpen en het MAS georganiseerd. Af en toe worden ook speciale rondleidingen voor het personeel georganiseerd op de eigen KADOC-tentoonstellingen Overleg en samenwerking Het overleg met de vijf andere landelijke culturele archiefinstellingen (ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, Liberaal Archief, Letterenhuis en Rijksarchief Vlaanderen) werd gecontinueerd, in het kader van OLAV (Overlegforum Landelijke Archieven Vlaanderen). OLAV kwam af en toe voor het voetlicht bij toon- en overlegmomenten in de erfgoedsector, waardoor de bekendheid van dit overlegforum toenam. Tot nadere beslissing ligt de coördinatie van OLAV bij KADOC. Op de agenda stonden zoals voorheen gemeenschappelijke bekommernissen, zoals de positionering van de landelijke bewaarinstellingen in het evoluerende erfgoedlandschap, expertise-uitwisseling inzake personeels- en ICT-beleid en collectievorming. In 2012 vonden vijf vergaderingen plaats, waarvan drie deels samen met FO, Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed. Het afdelingshoofd Onderzoek volgt voor OLAV als waarnemer de vergaderingen van het Cultureel-Erfgoedoverleg Vlaanderen. De directeur participeert namens OLAV ook in de werkgroep die de mogelijke oprichting van een Belangenorganisatie voor de Erfgoedsector onderzoekt. Op diverse niveaus participeert KADOC actief aan advies- en overlegorganen met betrekking tot de ontwikkelingen in het erfgoedlandschap in Vlaanderen. Dat engagement wordt elk jaar intensiever, zeker de deelname aan initiatieven van en het overleg met FO, zoals Het groot of klein onderhoud, de werkgroep DDT- Vlaanderen (Platform Duurzame Digitale Toegankelijkheid) of het hierboven vermelde overleg OLAV-FO. Verder is er het bovenvermelde Cultureel-Erfgoedoverleg, dat de mogelijke oprichting van een belangenorganisatie bestudeert. Voorts is KADOC betrokken bij overleg met bijvoorbeeld het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur (CRKC) en de VVBAD (secties Archief en Wetenschappelijke Bibliotheken en Werkgroep Automatisering) (zie bijlage 5.4). Het mandaat van de directeur als vertegenwoordiger van de KU Leuven in de Raad van Bestuur van het CRKC werd verlengd voor de periode Daarnaast is er ook regelmatig overleg met heel wat andere Vlaamse erfgoedinstellingen, zoals het CVAa (Centrum Vlaamse Architectuurarchieven). Het afdelingshoofd Onderzoek neemt op regionaal vlak actief deel aan de stuurgroep Erfgoedcel Leuven, de Erfgoedraad Leuven en het Wetenschappelijk Comité van het AMVB (Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel). Voor de coördinatie van het behoud en beheer van de kerkelijke archieven in Vlaanderen functioneert een stuurgroep Kerkelijke archieven die in het licht van de taakuitbreiding van het CRKC in de richting van het 8

9 onroerend erfgoed, werd hernoemd als stuurgroep roerend religieus erfgoed, onder leiding van het CRKC, met deelname van onder meer het Rijksarchief, de Vlaamse bisdommen, de koepelorganisaties van de religieuze instituten en KADOC, vertegenwoordigd door zijn afdelingshoofd Archief. We vermelden ook het Interfacultair Centrum voor Agrarische Geschiedenis (ICAG-KU Leuven) en de vzw Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG), waarmee op regelmatige basis wordt overlegd. Het mandaat van de directeur als lid van de Wetenschappelijke Commissie van het ICAG werd verlengd voor Het afdelingshoofd Onderzoek maakt deel uit van de klankbordgroep Immaterieel Cultureel Erfgoed & Mondelinge Geschiedenis van het CAG. De directeur bleef als voorzitter ook intens betrokken bij het reilen en zeilen van het Belgisch Historisch Instituut te Rome (BHIR). Hij volgt ook de werking van het BHIR in Rome van nabij, met onder andere de bibliotheekcollecties van het Instituut die zich in de Academia Belgica bevinden. Het BHIR zit immers volop in een vernieuwingsoperatie. Zijn mandaat als vertegenwoordiger van de KU Leuven werd verlengd en de nieuwe Raad van Bestuur van het BHIR verkoos hem opnieuw tot voorzitter ( ). Als voorzitter van het BHIR is de KADOC-directeur ook lid van de Raad van Bestuur van de Academia Belgica en volgt hij van aan de zijlijn de werking van de Belgische afdeling van het Istituto per lo Studio del Risorgimento Italiano. Als lid van de adviesraad van LIBIS-net pleegt KADOC overleg met de diverse partners van het bibliotheeknetwerk. KADOC neemt constructief deel aan diverse werkgroepen van het netwerk, die als bedoeling hebben om de behoeften van de verschillende partners beter te stroomlijnen, en een doelmatige en gebruiksvriendelijke oplossing te zoeken voor vragen of problemen die zich aandienen. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek van KADOC is als expert opgenomen in de werkgroep catalografie. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek van KADOC is bestuurslid van de VRB, de Vereniging van Religieuze Bibliothecarissen. De bestuursvergadering komt tweemaal per jaar samen en organiseert twee studiebijeenkomsten voor de leden. KADOC participeert aan het Vlaams-Nederlands overlegplatform voor beheerders van bewaarcollecties van kinderboeken, dat vanuit de Koninklijke Bibliotheek van Den Haag wordt gecoördineerd. Het afdelingshoofd Algemene diensten neemt deel aan het overleg van de administratieve directeurs en de ICT-raad Humane Wetenschappen van de KU Leuven. Hij is ook lid van de stuurgroep van de Coalitie Digitale Duurzaamheid en van de werkgroep Automatisering van de VVBAD. Het afdelingshoofd Erfgoedbibliotheek is dan weer lid van de Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappen van de KU Leuven. KADOC participeerde aan enkele van de FO-werkgroepen Archieven 2020 die een innovatieagenda opstellen voor de toekomst van de archiefsector in Vlaanderen Algemene diensten Gebouwen KADOC werkte ook in 2012 verder aan zijn gebouweninfrastructuur. In februari werd er een grote opruiming en opknapbeurt van de lokalen georganiseerd. Naast het gewone onderhoud werd er bijzonder aandacht besteed aan de publieke ruimten, onder meer de leeszaal. De pandgangen, waar de KADOC-tentoonstellingen worden georganiseerd, werden geschilderd en van nieuwe verlichting voorzien. Er werd door de KU Leuven een nieuw hekwerk aan de straatkant geplaatst, waardoor de voortuin nog meer het uitzicht van de oorspronkelijke site benadert. Op 13 oktober werd die voortuin officieel geopend in het kader van de inwijding van de hernieuwde Vlamingenstraat door de stad. Deze plechtigheid vond plaats in de kapel van KADOC. Schepen Dirk Robbeets heette de aanwezigen - een 50-tal buurtbewoners - van harte welkom en directeur Jan De Maeyer schetste de geschiedenis van de Vlamingenstraat en die van de kapel in het bijzonder. Nadien bood de stad een receptie aan en konden de tentoonstellingen in de pandgang worden bezocht. De voortuin is sindsdien vrij toegankelijk tijdens de openingsuren van KADOC. De buurtbewoners kregen in vier groepen een rondleiding in KADOC. Voor het opslaan van tentoonstellingsmateriaal werd door de KU Leuven een bijkomend extern magazijn ter beschikking gesteld. Er werd overleg gepleegd over een betere signalisatie in het gebouw en over een betere toegankelijkheid voor personen met een beperking. Beide dossiers worden in 2013 ter hand genomen. Ook werd de volledige afwerking van KADOC 2 op de agenda geplaatst van de KU Leuven (als bouwheer), met onder meer een nieuwe fietsenstalling Financiën, administratie en logistiek Er werd gestart met een doorlichting van de financiële procedures van KADOC. Naar aanleiding daarvan werd een netwerkversie van het boekhoudprogramma Popsy geïnstalleerd, die ondertussen volledig operationeel is. 9

10 jaarverslag 2012 In september werd een leasing wagen in gebruik genomen voor de reguliere transporten van en naar KADOC 2 en voor prospectieopdrachten IT Het investeringsprogramma voor hardware werd verdergezet. Hierdoor werden 5 desktops, 9 laptops en 2 printers geïnstalleerd. Er werd een apparaat aangekocht voor de digitalisering van geluidscassettes en overleg gepleegd over de afbouw van het eigen serverpark. De website van KADOC en de themawebsites werden verder onderhouden. Er werd een studie uitgevoerd voor een migratie van de technische omgeving naar Plone Erfgoed: archief en bibliotheek Van de 482 schenkingen die KADOC registreerde (ten opzichte van 557 in 2011), waren er 318 (373 in 2011) die hoofdzakelijk boeken en 49 die hoofdzakelijk tijdschriften (62 in 2011) bevatten. 135 bevatten archiefmateriaal en 70 audiovisueel materiaal, maar ook vaak bibliotheekmateriaal. Al die schenkingen ondergaan de strenge selectie van het KADOC-collectieplan. Dat houdt in dat soms wordt overgegaan tot herbestemming. Deze cijfers omvatten alleen de schenkingen op papier. Voor de materiële omvang van de aangroei, en de situatie per 1 januari 2013, zie bijlage Archief - Verwerving en verwerking Verwerving KADOC kende in 2012 een aangroei van 1463 strekkende meter archief. Hiermee ligt de totale omvang eens te meer beduidend hoger dan het gemiddelde van de voorbije vijftien jaren (circa 1100 strekkende meter). Die sterke aangroei wordt ook opnieuw verklaard door de bewaargeving van enkele bijzonder grote bestanden, telkens goed voor vele tientallen strekkende meter, zoals het archief van de Kanunnikessen van het H. Graf Turnhout en van het H. Graf Bilzen, het archief van de Annonciaden Huldenberg, het archief van de Kapucijnen Vlaanderen, het archief Bressers, het archief Kanselarij - Ministerraad (dubbele reeks van dossiers met betrekking tot de periode van de premiers Leterme en Van Rompuy), het archief van architect Roger Van Driessche en het archief van het Centre Religieux d Info d Analyse de la Bande Dessinée (CRIABD). Vele klassieke bewaargevers (vooral uit de sector intermediaire structuren ) droegen ook grote aanvullingen over op het al aanwezige archief (onder andere VKW, Caritas Internationaal, Trias, UNIZO, Zenito, OKRA, Davidsfonds, ACVvoorzitter Luc Cortebeeck, vzw Halewijn). Aanwinsten Aanwinsten Aanwinsten Archief Audiovisueel materiaal Boeken Tijdschriften Aanwinsten Archief Audiovisueel materiaal Boeken Tijdschriften

11 Ordening en beschrijving In 2012 werd van het binnenkomende archief 382 strekkende meter - goed voor 26 % van de totale archiefinstroom in dat jaar - ontsloten via diverse toegangen (plaatsingslijsten of inventarissen) in het geautomatiseerde archiefbeschrijvingssysteem scopearchiv. Doorgaans wordt er jaarlijks tussen de 25 à 35% van het binnengekomen archief grondig beschreven en ontsloten. Van een aantal overgedragen archieven bestond al een inventaris of plaatsingslijst die in scopearchiv werden ingevoerd (onder andere de archieven Vlaamse Minderbroeders, Vlaamsche Volkstooneel, generalaat Scheutisten).Een inspanning werd geleverd om archieven te ontsluiten die al vóór 2012 toekwamen. 136 strekkende meter werd aldus geordend, beschreven en ontsloten. Zo kan op een selectieve wijze de verwerkingsachterstand deels worden weggewerkt. Bij grootschalige operaties inzake selectie, beschrijving en verpakking worden ook ieder jaar jobstudenten ingeschakeld. In totaal werd in strekkende meter archief toegankelijk gemaakt. Wat de audiovisuele documentatie betreft, werd bij de verwerking prioriteit gegeven aan de fotocollecties. Zo werd het volledige beeldarchief van de Redemptoristen ontsloten, zowel de foto s, de glasdia s, de affiches als het filmmateriaal. Dit was ook het geval voor het archief van de zusters Annonciaden van Huldenberg. Ook het beeldarchief van Wereldmediatheek en van Scheutist Raphaël Verbois werd verwerkt. Dit laatste archief werd ook grotendeels gedigitaliseerd. Ook werd een grondiger ontsluiting van de volledige beeldcollectie van de Belgische Boerenbond aangevat. Daarnaast werd voortgewerkt aan de ontsluiting van de beeldarchieven van de Vlaamse en van de Waalse Jezuïeten en van de Broeders van de Christelijke Scholen. Aan de verdere verwerking van deze collecties wordt in de loop van 2013 voorrang gegeven. Daarnaast is het ook de bedoeling dat al afgewerkte lijsten in scopearchiv worden online gezet. Veel tijd ging naar de inhoudsontsluiting, de materiële voorbereiding en de opvolging van de digitalisering van een aantal collecties, met name de collectie geografische kaarten uit het archief van de paters van Scheut, de videocollectie van CDO (Christen-Democratische Omroep), de fotocollectie van Paul Dequeker, de collectie fotonegatieven van Boerenbond en tientallen aan archieven verbonden fotoalbums. Daarnaast werden de in het verleden afgenomen interviews (in het kader van in totaal 26 projecten orale geschiedenis of onderzoeken/publicaties) beschreven en toegankelijk gemaakt in scopearchiv. De gedigitaliseerde of digitale bestanden zelf van deze interviews werden in het digitale depot gebracht en kunnen, mits toestemming, online worden beluisterd. Verder wordt er relatief veel tijd gestoken in het nakijken van aanwinsten van diverse omvang, waarvan het nettoresultaat (KADOC-materiaal nog niet in bezit) vaak beperkt was. Tot slot werd er ook werk gemaakt van het afstoten van collectiemateriaal vooral museale voorwerpen - naar de collega-instelling CRKC. Dit project wordt hopelijk in de loop van 2013 afgerond. Doorlichting en advies KADOC verleende advies over het archiefbeheer bij tientallen archiefvormers. Dat advies betrof onder andere de dynamische archiefvorming, de selectie, ordening, beschrijving, bewaring en herbestemming van archieven. Ondersteuningsopdrachten werden uitgevoerd voor de archieven van ATD-Vierde Wereld Vlaanderen, NVKVV, de christendemocratische fractie van de EVP in het Europees Parlement, Filmmagie, VVKBaO (Vlaams Verbond van het Katholiek Basisonderwijs), UNIZO, Zenito en Femma. Het begeleidingsproject ACV-archief dat al in 2011 startte, werd gecontinueerd met diverse interne vormingssessies, structureel overleg met de ICT-diensten en de introductie van archiefklassementen en rechtenstructuren digitaal archief in diverse diensten. De overdracht van het digitaal archief van het Nationaal bestuur naar LIAS werd voorbereid Erfgoedbibliotheek - Verwerving en verwerking 2012 was voor de erfgoedbibliotheek een jaar met belangrijke uitdagingen en realisaties. Na de verwerving van het kwaliteitslabel in 2011, blijft de kwaliteitsvolle uitoefening van haar basisfuncties - met name de verzamelfunctie, behoud en beheer, onderzoek en publieksgerichte valorisatie een belangrijke inzet van haar werking. 1 De collectie blijft een van de voornaamste troeven van de erfgoedbibliotheek. Dankzij een blijvende substantiële instroom van volumes ( volumes in 2011) kon de erfgoedbibliotheek haar bewaarprofiel verder versterken. Enerzijds maakt deze continue instroom een doorgedreven selectie en consequente toepassing van het collectieplan noodzakelijk, anderzijds laat die toe om de zwaartepuntcollecties van de erfgoedbibliotheek waar mogelijk aan te vullen op volledigheid. De systematische vertaling van het collectieplan naar het digitale erfgoed was een belangrijk aandachtspunt. Het aandeel van digital-born erfgoed in de collectie neemt stelselmatig toe. Dankzij de grote inspanningen binnen de werkgroep kon een recordaantal digitale files ( files in 5711 folders), goed voor 273 Gigabyte worden klaargemaakt voor ingest in het digitale depot. 11

12 jaarverslag Behoud en beheer blijven een tweede sterktepunt van de erfgoedbibliotheek. Vermeldenswaard is de verdere uitbouw van het systeem van de digitale gebruikskopieën, waardoor enerzijds de digitale dienstverlening kan worden geoptimaliseerd en anderzijds de gebruikerschade aan de bewaarcollectie op termijn kan worden vermeden. In samenwerking met externe partners zijn voorbereidingen getroffen voor het digitaliseren van twee substantiële tijdschriftencollecties. 3 Dankzij de aangehouden inspanningen kon het verwerkingsniveau van de meeste erfgoedgehelen op peil worden gehouden. Door de tijdelijke inzet van bijkomende middelen (1 voltijds catalograaf, 6 maanden) kon de collectie scripta van de Franstalige Jezuïeten worden ontsloten. Met behulp van de tijdelijke inzet van jobstudenten werden circa volumes uit de onverwerkte voorraad boeken nagekeken op bezit. Alle onverwerkte aanvullingen op de tijdschriften werden retroactief in de catalogus geïntegreerd en er werd een nieuwe werkorganisatie uitgewerkt met het oog op het stapsgewijs verwerken van de nog onverwerkte nieuwe tijdschrifttitels. Ten slotte is er een structurele oplossing uitgewerkt voor het beschikbaar stellen van grotere, consistente erfgoedgehelen binnen de erfgoedbibliotheek. Erfgoedgehelen die de nodige coherentie en structuur bezitten en waarvoor primaire ontsluitingsinstrumenten beschikbaar zijn, kunnen voortaan aan de hand van collectiebeschrijvingen in scopearchiv worden ontsloten en beschikbaar gesteld voor het publiek. Vanuit de bibliotheekcatalogus werden er 8555 nieuwe koppelingen gelegd naar de authority database ODIS vanuit 6766 verschillende records. 4 Er is veel aandacht besteed aan onderzoek en publieksgerichte valorisatie van de collecties uit de erfgoedbibliotheek. In de communicatiekanalen van de instelling (papieren en digitale nieuwsbrieven) werd gerapporteerd over nieuwe aanwinsten en hun onderzoeksmogelijkheden. De bewaarcollecties uit de erfgoedbibliotheek werden zichtbaar gemaakt in een foyertentoonstelling, twee externe evenementen en één internationaal-wetenschappelijk project. De evenementen richtten zich zowel tot een gespecialiseerd boekwetenschappelijk forum als tot het ruimere publiek. De bewaarcollectie rond neogotiek is voorgesteld op een internationaal colloquium over boekillustratie tussen 1800 en 1860 dat georganiseerd werd door de Koninklijke Bibliotheek van België, in samenwerking met de Vlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis en Groupe de contact FNRS Documents rares et précieux (Brussel, 19 en 20 november). Het is de bedoeling dat de lezing over neogotiek en boekillustratie uitmondt in een publicatie. Binnen het subthema missionair en etnografisch erfgoed is een nieuwe vorm van erfgoedvalorisatie uitgewerkt waarbij erfgoed gekoppeld werd aan bewegend beeld. In samenwerking met VDFC (Vlaamse Dienst voor Filmcultuur), Cinematek (Koninklijk Belgisch Filmarchief), de Leuvense departementen Sinologie en European Studies en de Universiteitsbibliotheek Leuven - Oosterse collecties werd een stille film uit het begin van de vorige eeuw (1919) op een gecontextualiseerde manier aan het publiek voorgesteld. Rond de hoofdthematiek van de film, met name de bokseropstand in China, en een subthema, met name de etnografische praktijk van het voetbinden, is op basis van de collecties uit het archief en de erfgoedbibliotheek, een wetenschappelijke bijdrage geleverd voor de publicatie die bij die gelegenheid aan het publiek werd voorgesteld. Ten slotte is vanuit de erfgoedbibliotheek voor het eerst geparticipeerd aan het internationale onderzoeksnetwerk Material Reform (zie 2.1.6). Deelcollecties uit de erfgoedbibliotheek zullen er in een comparatieve context vnl. Noord-Europa en de Scandinavische landen - worden bestudeerd en geïnterpreteerd tegen de achtergrond van bredere maatschappelijke verschuivingen die in het kader van dit netwerk worden doorgelicht en zullen uitmonden in een wetenschappelijke publicatie in de reeks KADOC Studies on Relgion, Culture and Society. 5 In 2012 werd verder ingezet op dienstverlening en netwerking. In toenemende mate wordt vanuit diverse lokale erfgoedgemeenschappen een beroep gedaan op de knowhow en expertise van de erfgoedbibliotheek met de bedoeling om het erfgoed op een meer professionele manier in situ te kunnen bewaren. Zo was de erfgoedbibliotheek nauw betrokken bij de verhuis van de prestigieuze Bibliotheca Maior van de Parkabdij. De erfgoedbibliotheek verleende advies inzake behoud en beheer (onder andere aankoop van preservatiematerialen, inpak- en verhuismaterialen, reinigingsmaterialen), superviseerde de reinigings-, inpak- en verhuisoperatie, en was betrokken bij de opleiding en begeleiding van personeel en vrijwilligers. De collectie werd in het kader van de restauratiewerken van de abdijsite tijdelijk in de geklimatiseerde erfgoeddepots van KADOC in bewaring gegeven. Via de werkgroep Abdijbibliotheek Bornem leverde de erfgoedbibliotheek expertise rond preservatie, bewaring, ontsluiting, mogelijke herbestemming en valorisatie van de collecties uit de abdijbibliotheek in het kader van de restauratiewerken die voor de abdijsite zijn gepland. In een aantal dossiers werd vrijblijvend advies verleend. Ten slotte was de erfgoedbibliotheek in het kader van het ontwikkelingsgericht erfgoedproject Publieke ontsluiting en valorisatie van het archief en de bibliotheek van de Stichting de Bethune nauw betrokken bij de organisatie van een studiedag Erfgoed in privébezit (Kortrijk, 15 juni) die zich richtte tot een algemeen erfgoedgeïnteresseerd publiek. Ook na het afronden van 12

13 dit erfgoedproject stelt KADOC zijn expertise, knowhow en werkinstrumenten blijvend ter beschikking van de lokale erfgoedgemeenschap. 6 Vanuit de diverse erfgoedgemeenschappen die KADOC representeert, wordt in toenemende mate een beroep gedaan op de erfgoedbibliotheek voor de herbestemming van erfgoedgehelen (zie verder). Verwerving De actuele publicaties van uitgeverijen, organisaties en particulieren blijven een belangrijke prioriteit in de documentatieverwerving. Fondslijsten werden opgevraagd en geprospecteerd. Ontbrekende titels in de collectie werden opgelijst en aangevraagd. Als gevolg van die inspanningen kon het aantal actuele publicaties en tijdschriften die lopend op het centrum toekomen, op peil worden gehouden. In 2012 kwamen 1873 tijdschrifttitels (1872 in 2011) lopend op het centrum toe, waarvan het merendeel in digitale vorm (1161 in 2012, 1164 in 2011). Nog iets meer dan een derde van de collectie lopende tijdschriften verschijnt op papier (712 in 2012, 708 in 2011). Binnen de werkgroep digitale periodieken werden grote inspanningen geleverd in de richting van harvesting (zie actief verwervingsbeleid in het digitale tijdperk) en verwerking van digital-born actuele publicaties (277 in 2012, 19 in 2011). In het digitale tijdperk verschuift de verwerving meer en meer in de richting van harvesting. In de schoot van de werkgroep Digitaal erfgoed zijn nieuwe procedures uitgewerkt die erop gericht zijn om de digitale bronnen voor de erfgoedbibliotheek met een grotere systematiek te verwerven. Met het oog op een efficiëntere uitwisseling van informatie tussen de leden van de werkgroep is een administratief beheersinstrument uitgewerkt waarin informatie inzake harvesting (methode, frequentie, contactgegevens en andere) en verwerking op een systematische manier worden opgeslagen en bewaard. Het beheersinstrument bevat momenteel 582 tijdschrifttitels die systematisch worden geharvest en verwerkt. Via de diverse harvestingkanalen die worden gebruikt: de digitale mailbox van KADOC, actieve prospecties op organisatiewebsites die zich binnen het werkveld van KADOC situeren en aan de hand van digitale uitwisseling met uitgevers en maatschappelijke organisaties (ftp, cd-rom, archiefoverdrachten) werden files (in 5711 folders) geharvest, goed voor 273 Gigabyte. Binnen de werkgroep Digitaal erfgoed werd in 2012 prioriteit gegeven aan het subveld Kerk en Religie. Met het oog op het optimaliseren van de harvesting werd een studie gemaakt van het digitaal erfgoed rond migrantenerfgoed en niet-christelijke religies in Vlaanderen. Het voorbije jaar werden ook grote inspanningen geleverd om de harvesting uit te breiden naar digitale boeken en jaarverslagen. Verder werden 189 jaarverslagen (31 titels) tussen 2010 en 2012 opgevraagd en verwerkt. De logistieke uitdagingen van de erfgoedbibliotheek blijven groot. In 2012 werden circa volumes voor selectie aangeboden op KADOC (circa in 2011). Het aantal volumes dat in situ werd geselecteerd, liep op tot circa (9000 volumes in 2011). De hoge instroom maakt een resultaatgerichte aanpak van selectie en deselectie en een strikte toepassing van het collectieplan (OD 10.1.) noodzakelijk. Anderzijds laat dit ook toe om de bewaarcollecties waar mogelijk continu te vervolledigen. Er hadden 23 transporten plaats met overdrachten van substantiële erfgoedgehelen die bestemd waren voor de erfgoedbibliotheek. Op acht bestemmingen werd in situ geselecteerd. Een groot deel van de aanwinsten bereikt ons nog via traditionele weg. Van de 482 schenkingen die het centrum registreerde (557 in 2011), waren er 318 (373 in 2011) die boeken en 49 die tijdschriften (62 in 2011) bevatten. De aanwinsten werden via de klassieke kanalen verworven: privépersonen, onder wie een groot aantal priesters en instellingen (Stedelijke bibliotheek Dendermonde: aanvulling jeugd- en volwassenenliteratuur). De religieuze instituten blijven een belangrijke factor bij de instroom. Een deel van de aanwinsten bereikte ons via archiefoverdrachten, voornamelijk via persoonsarchieven. Inhoudelijk hadden de aanwinsten vooral betrekking op de themavelden Religie, kunst en cultuur en Jeugdliteratuur. Herbestemming De erfgoedbibliotheek was betrokken bij negen herbestemmingsoperaties waarvan er drie nog lopend zijn. Op twee bijkomende sites werd de erfgoedbibliotheek gevraagd om een selectie te maken uit delen van de collectie die voor deselectie in aanmerking kwamen. De meeste herbestemmingsoperaties (7/9) worden in situ uitgevoerd. Herbestemming is een arbeidsintensieve vorm van instellingsoverschrijdende dienstverlening, waarbij advies wordt verleend en praktische ondersteuning wordt geboden bij de deselectie en herbestemming van substantiële of integrale erfgoedgehelen. Daarbij wordt erover gewaakt dat de context waarin het erfgoedgeheel is tot stand gekomen, wordt bewaard. Bij de herbestemming wordt steeds rekening gehouden met het collectieprofiel van de betrokken bewaarinstellingen en hun regionale identiteit. Nog steeds maken kloosteren schoolbibliotheken het hoofdaandeel uit van de herbestemmingsoperaties waarbij de erfgoedbibliotheek is betrokken. Een groot deel van het erfgoed werd dan ook herbestemd naar bewaarinstellingen met een reli- 13

14 jaarverslag 2012 gieus bewaarprofiel zoals bv. de Maurits Sabbebibliotheek. Verwerking Het verwerkingsniveau van de erfgoedbibliotheek kon op een hoog niveau worden gehandhaafd. Dankzij de tijdelijke inzet van bijkomende middelen (met name een catalograaf voor 6 manmaand) kon een stijging van circa 7% van het aantal acties in de catalogus worden gerealiseerd. In totaal werden 9466 aanvullingen of wijzigingen in de catalogus aangebracht (8855 in 2011) acties hadden betrekking op papieren documenten (8059 in 2011), 1313 acties op digitale publicaties (799 in 2011). Hier bovenop werden nog eens 576 acties uitgevoerd in de onderzoeksdatabank ODIS (754 in 2011): voornamelijk aanpassingen aan publicatiesteekkaarten. Door gebruik te maken van authority records konden 8555 nieuwe koppelingen worden gelegd tussen Aleph-records en de ODIS authority databank. Het aantal gecatalogiseerde monografieën bleef met 6913 eenheden substantieel (6995 in 2011, 6132 in 2010). Vooral het aantal actuele publicaties dat aan de gebruikers ter beschikking werd gesteld, nam substantieel toe, tot 1041 eenheden (801 in 2011). De stijging heeft vooral te maken met de grotere aandacht die besteed is aan de harvesting en ter beschikking stelling van digital born erfgoed (1041 actuele publicaties = 764 analoge titels digital born titels), een belangrijk actiepunt binnen de werkgroep Digitaal erfgoed. Gezien het strategisch belang van het systematisch verwerven van digitale publicaties voor de erfgoedbibliotheek werd veel belang gehecht aan de werkgroep Digitaal erfgoed. Binnen die werkgroep werden grote inspanningen geleverd om de digitale collecties die geharvest werden, binnen een redelijk tijdsbestek voor de gebruikers ter beschikking te stellen. Er werden 1313 digitale documenten via de bibliotheekcatalogus aan de gebruikers ter beschikking gesteld: 864 digitale tijdschriften (aanvullingen op bestaande titels en nieuwe titels), 417 digitale boeken en 32 -congressen en jaarverslagen. Op 31 december werden er 478 lopende digitale publicaties beheerd. Dit is slechts een deel van het totale bezit aan digitale tijdschriften. Samen met de al eerder verzamelde, maar ondertussen stopgezette digitale tijdschriften, telt KADOC momenteel 1322 verschillende titels. De huidige 478 lopende digitale tijdschriften en nieuwsbrieven worden op verschillende manieren geharvest. Een deel wordt ontvangen via , een deel wordt geharvest op de website van de uitgever en nog een ander deel wordt bekomen via ISSUU, een aanbieder van webruimte voor het online publiceren van digitale tijdschriften. Een klein percentage ontvangen we via ftp-overdracht of een jaarlijkse cd-rom. Er werd een grote inspanning geleverd om naast de reguliere verwerkingsobjectieven ook een aantal projectgebonden doelstellingen te realiseren. Er werd bovendien een nieuwe methode ontwikkeld om grotere, gestructureerde erfgoedgehelen op een primaire, maar minder arbeidsintensieve manier aan het publiek ter beschikking te stellen, namelijk via een collectiebeschrijving in het archiefontsluitingssysteem scope- Archiv. Reguliere verwerking Conform het actieplan ging de hoofdaandacht naar de geïntegreerde ontsluiting en terbeschikkingstelling van erfgoed dat recent aan de instelling werd aangeboden. (SD 12) Het aantal gecatalogiseerde monografieën bleef met 6913 eenheden substantieel (6995 in 2011, 6132 in 2010) (zie sub 1 t.e.m. 5 ). De hoofdaandacht ging naar (1 ) de verwerking van de kernpublicaties van de grote maatschappelijke organisaties en religieuze instituten. Vooral de collectie scripta kon substantieel worden aangevuld, nl. met 3079 eenheden. Deels gebeurde dit via projectmatige verwerking (nl eenheden) (zie onder projectmatige verwerking ). De aandacht ging verder naar (2 ) actuele publicaties (764 titels), naar (3 ) publicaties die aansluiten bij archieven die recent zijn overgedragen of verwerkt (950 titels), (4 ) onderwijspublicaties (thesissen: 845 items, schoolboeken: 158 items, toneelliteratuur: 90 items). De kerncollectie van congressen en jaarverslagen werd aangevuld met 188 beschrijvingen (121 monografieën en 67 reeksen) (5 ) Bij de verwerking van de speciale collecties lag het accent op almanakken, palmaressen en religieuze muziek en volksmuziek. (6 ). Bij de verwerking van de tijdschriften lag het accent op lopende periodieken en tijdschriften van religieuze instituten. (7 ). Alle onverwerkte aanvullingen op de tijdschriften werden retroactief in de catalogus geïntegreerd. Er werd gestart met het stapsgewijs verwerken van de nog onverwerkte nieuwe tijdschrifttitels. 1 Het blijft een basisoptie om kernpublicaties van de grote maatschappelijke organisaties en religieuze instituten prioritair te verwerken. Dit resulteerde in 988 nieuwe publicaties. Zoals de voorbije jaren werd er bijzondere aandacht besteed aan de verwerking van de scripta, een belangrijke kerncollectie uit de erfgoedbibliotheek. De scripta zijn publicaties van leden van religieuze instituten waarvan de archieven op KADOC worden bewaard. De scripta hebben in veel gevallen een archiefstatuut en geven een goed beeld van de interesses, activiteiten en deskundigheid van het religieuze instituut. De verwerking van de scripta uit het archief van de Belgische Minderbroeders werd afgerond en 14

15 leverde 1492 bijkomende exemplaren op en 33 nieuwe tijdschrifttitels, wat een collectie oplevert van 2578 titels (monografieën) en 82 tijdschrifttitels. 2 Het aantal actuele publicaties dat ter beschikking werd gesteld van de gebruikers kon worden gehandhaafd op 764 exemplaren (801 in 2011). De aanvullingen waren vooral afkomstig uit de velden Religie, kunst en culturele identiteit en Intermediaire structuren en sociale realiteiten. 3 Verder ging de aandacht naar de verwerking van de publicaties die via archiefoverdrachten in ons bezit kwamen. 950 titels (670 titels in 2011) werden prioritair verwerkt. Ze waren vooral afkomstig uit persoonsarchieven. 4 De stapsgewijze integratie van de kerncollectie congressen, jaarverslagen, programma s en jaarboeken in de geautomatiseerde cataloog Aleph blijft een belangrijk aandachtspunt bij de verwerking. De hoofdbronnen werden verder ontsloten en congres- en jaarverslagen die aansluiten bij de onderzoeksactiviteiten van het Centrum werden prioritair verwerkt, wat resulteerde in 219 aanvullingen op de collectie (121 monografieën en 67 nieuwe reeksen en 31 aanvullingen op de digitale collectie). De aanvullingen waren afkomstig van organisaties uit het maatschappelijke middenveld. 5 Naast de monografieën kreeg de verwerking van de speciale collecties een stevige impuls. De aandacht ging vooral naar de verwerking van almanakken (119 nieuwe exemplaren) en palmaressen (105 nieuwe exemplaren). De collectie jaarboeken kon met twintig exemplaren worden aangevuld. De ontdubbeling en aanvulling van de liturgische collectie werd voortgezet. De hoofdaandacht ging naar de ontsluiting van de collectie religieuze muziek en volksmuziek. 6 Bij de reguliere verwerking van de tijdschriften (papieren collectie) lag het accent op de verwerking van de lopende periodieken en de aanvullingen op de reguliere aanwinsten, die vooral afkomstig waren van religieuze instituten. Er werden 1240 tijdschriften verwerkt. Dit waren voornamelijk aanvullingen op bestaande titels (1023 items), hoewel er ook 156 nieuwe titels aan de catalogus werden toegevoegd. Verder ging er ook heel wat aandacht naar het zogenaamd FERBR-iseren van de records, het samenbrengen van aanverwante titels in één record met als bedoeling om het gebruiksgemak van de lezer te verbeteren (73 items). Er werden 483 lopende periodieken verwerkt, vnl. aanvullingen op bestaande titels (464), maar ook nieuwe titels (29) en wijzigingen aan bestaande records (36). Automatisering Inzake automatisering kende de erfgoedbibliotheek twee aandachtspunten: Alma en datamassage. Beide hebben als bedoeling de gebruiksvriendelijkheid van de catalogus verder te optimaliseren. 1 Binnen de context van LIBIS-net gaat er veel aandacht naar de voorbereiding van het Alma-project. Alma is het geavanceerd URM-product (Unified Resource Managment) van Ex Libris, waaraan LIBIS-net participeert: een toekomstgericht en geïntegreerd beheerssysteem voor zowel digitale, gedrukte als audiovisuele bronnen, die op een uniforme manier worden beschreven en ter beschikking gesteld, met het oog op het optimaliseren van de samenwerking tussen de instellingen en de uitbreiding van de dienstverlening. Via de LIBIS-net gebruikersdag, de adviesraad van LIBIS-net, de Campusbibliotheekraad Humane Wetenschappen, de werkgroep IT en het LIAS-project volgt KADOC de vorderingen van dit project nauwgezet op en wordt er nagedacht over de implicaties van het project op de eigen werking. 2 Zowel op netwerkniveau als in de eigen erfgoedbibliotheek wordt er verder aandacht besteed aan het gebruiksvriendelijk en consistent ter beschikking stellen van de data. In de context van de implementatie van de nieuwe discovery tool Limo, wordt op netwerkniveau veel aandacht besteed aan de deduplicatie van de records. Op niveau van de erfgoedbibliotheek is catalogusonderhoud een blijvend aandachtspunt. Er wordt projectmatig voortgewerkt aan de FERBR-isering of clustering van de tijdschriftrecords. 73 tijdschriftrecords werden in die zin aangepast. Preservatie Het beleidsplan inzake behoud en beheer wordt verder systematisch uitgevoerd. KADOC investeert in aangepaste preservatiematerialen: zuurvrije opbergmaterialen aangepast aan het documenttype en boekensteunen. Kwetsbare collecties, zoals de brochurecollectie of de muziekcollectie en de liturgische collectie worden stap voor stap en retroactief voorzien van aangepaste opbergmaterialen. Het erfgoeddepot wordt verder gereorganiseerd in functie van de herplaatsing van de liturgische collectie en de tijdschriften in groot formaat, die bij voorkeur liggend worden bewaard. In het kader van het calamiteitenplan worden temperatuur en vochtigheid in de erfgoeddepots opgevolgd. Er werden nieuwe instructies uitgewerkt voor het personeel inzake behoud en beheer die van toepassing zijn in periodes van hoge temperaturen en luchtvochtigheid. Er is blijvende aandacht voor behoud en beheer van de bewaarcollectie. Van veel geraadpleegde werken wordt een schaduwcollectie aangelegd. Opvallende schade wordt geregistreerd en beschadigde exemplaren wor- 15

16 jaarverslag 2012 den waar mogelijk vervangen. 197 exemplaren uit de bewaarcollectie werden vervangen door een beter. Er werden ook 19 exemplaren met een opdracht aan de collectie toegevoegd. Het microfilm- en digitaliseringsbeleid werd verdergezet. Verzuurde boeken en tijdschriften worden systematisch gedigitaliseerd. Collectie-exemplaren die te broos zijn, worden op embargo geplaatst en enkel nog in digitale vorm aan de lezer ter beschikking gesteld. Via de scan on demand-service worden veel geraadpleegde stukken uit de bewaarcollectie gedigitaliseerd, in het digitale depot bewaard en als digitale kopie ter beschikking gesteld (218 exemplaren). Rond twee tijdschrifttitels zijn contacten gelegd met het oog op de integrale digitalisering van de bewaarcollectie Werking kerkelijke archieven In 2009 werd decretaal bepaald dat KADOC een werking dient te ontplooien ten behoeve van de archivarissen en de archieven van de Vlaamse Kerkgemeenschap. KADOC neemt deze opdracht waar onder het toezicht van een stuurgroep Roerend Religieus Erfgoed, waarin de verschillende actoren van dit veld betrokken zijn (CRKC, Algemeen Rijksarchief (A), mannelijke en vrouwelijke religieuze instituten, bisdommen, parochies). De in de KADOC-archiefafdeling geïntegreerde werking heeft betrekking op enerzijds de registratie, het in kaart brengen van archieven, en anderzijds de ondersteuning en vorming van archivarissen en vrijwilligers in archieven van religieuze instituten en van parochies. Archieven religieuze instituten De registratie van kloosterarchieven in het kader van het DiBIKAV-project (Digitale Bestandsinventaris Kerkelijke Archieven Vlaanderen) werd gecontinueerd. In navolging van de sensibilisering die eind 2011 op touw werd gezet, werd vooral ingezet op de registratie van archieven van buitenlandse instituten actief in Vlaanderen en Brussel. Gezien het grote aandeel al geregistreerde en geprospecteerde archieven van Belgische religieuze instituten was het aantal nieuwe registraties beperkt tot elf nieuwe dossiers. Bijna alle religieuze instituten die bereid zijn informatie over hun archief ter beschikking te stellen, zijn intussen geprospecteerd en geregistreerd in de ODIS-databank en Archiefbank Vlaanderen. In totaal gaat het om circa 88% van de nog bestaande religieuze instituten in Vlaanderen en Brussel. De overige 12%, een veertigtal instituten, wenste tot nog toe ondanks aanzienlijke inspanningen niet aan het DiBIKAV-project mee te werken. In het verlengde van de prospecties die in het kader van het DiBIKAV-project werden ondernomen, werden 21 begeleidingsdossiers gecontinueerd of geopend. Het gaat in de eerste plaats om begeleiding van de archiefontsluiting bij de Norbertinessen van Veerle (aanvullingen op het archief, lopend), de Benedictinessen van Loppem (lopend), de Trappistinnen van Brecht (lopend), de Dienstmaagden van de Heilige Harten van Antwerpen (afgerond), de Zusters van het Convent van Betlehem van Duffel (lopend), de Zwartzusters van Brugge (afgerond), de Belgische provincie van de Witte Paters (lopend), de Gasthuiszusters van Diest (afgerond), de Ursulinen van O.-L.-V. Waver (lopend) en de Zusters van Liefde van Zonhoven (lopend). Verder werd overleg gepleegd in verband met de herbestemming van de archieven van de Kanunnikessen van het Heilig Graf van Bilzen (afgerond), de Kanunnikessen van het H. Graf van Turnhout (afgerond), de Redemptoristinnen van Harelbeke (lopend), de Zusters van de H. Jozef van Brugge (lopend), de Kanunnikessen van de Abdij van Male (afgerond), de Broeders van Dale van Kortrijk (lopend), de Zusters van Sint-Vincentius a Paulo van Buggenhout (lopend), de Zusters van Sint-Vincentius a Paulo van Dendermonde (afgerond), de Zuid-Belgische provincie Broeders van de Christelijke Scholen en de Société des Auxiliaires des Missions (lopend). In de marge van de werkzaamheden voor de religieuze instituten werd ook een begeleidingsdossier geopend voor het archief van de Sodaliteit van de Gekruiste Zaligmaker in Veurne, organisator van de Boetprocessie. De registratie van de omvangrijke collectie van het archief van het bisdom Gent werd gecontinueerd. Het eerste pakket steekkaarten van circa 140 fondsen en archiefbestanden werd ingevoerd in ODIS. Tegelijkertijd werd gestart met de registratie van een tweede onderdeel van de collectie. Deze registratie zal in 2013 worden voortgezet. Parochiearchieven Tientallen parochies en kerkfabrieken deden in overleg met A een beroep op KADOC voor advies en begeleiding bij het beheer van hun archief. Ondersteuning werd niet enkel telefonisch of via verleend, maar ook via plaatsbezoeken. Er werden 39 bezoeken afgelegd aan 24 verschillende parochiearchieven plaats: vier in het bisdom Antwerpen, een in het bisdom Brugge, acht in het bisdom Gent, vier in het bisdom Hasselt en zeven in het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Lokale archiefverantwoordelijken konden rekenen op advies en vorming over de diverse aspecten van archiefzorg. Een aantal nieuwe inventarisatietrajecten door vrijwilligers werd opgestart, terwijl lopende trajecten intensief opgevolgd en waar nodig bijgestuurd werden. Tijdens de plaatsbezoeken werd ook de nodige tijd uitgetrokken voor het toenemend aantal vragen over de omgang met digitaal archief. In gevallen waar een 16

17 lokale bewaring van het parochiearchief niet langer mogelijk bleek, werd de herbestemming van het archief naar een professionele archiefinstelling begeleid. Naast de vorming die tijdens plaatsbezoeken verschaft werd, vonden enkele infomomenten plaats waarop een ruimer aantal parochies aanwezig was. Zo werkte KADOC mee aan een vormingsavond voor de dertien parochies van het decanaat Harelbeke (26 juni) en aan een informatiesessie voor de vier parochies van de federatie Londerzeel (3 september). Op de studie- en ontmoetingsdag voor vrijwilligers in kerkelijke en religieuze archieven die het Centrum op 9 juni in Mechelen organiseerde, waren een 45-tal parochies / kerkfabrieken vertegenwoordigd. Ten slotte was KADOC ook nauw betrokken bij de voorbereiding van een publieksgerichte folder over de zorg voor parochiearchieven, die in de loop van 2013 uitgegeven zal worden door het CRKC. De gegevens die verzameld werden over parochiearchieven en hun archiefvormers, werden ingevoerd in ODIS. Zo werd voortgewerkt aan de uitbouw van een digitale archiefgids over de Vlaamse parochiearchieven. Erfgoed protestants-evangelische organisaties en kerken KADOC heeft ook in 2012 de erfgoedpolitiek ten aanzien van de kerken en levensbeschouwelijke organisaties die behoren tot de protestants-evangelische eredienst met behulp van een deeltijdse werknemer voortgezet. (Zie ook ) De gemeenschappelijke stuurgroep KADOC-Evadoc is zesmaal samengekomen. De frequentie lag dit jaar hoger door de redactie van het beleidsplan van Evadoc, dat werd geïntegreerd in dat van KADOC. Zowel aan de Verenigde Protestantse Kerk van België, als aan de Evangelische Theologische Faculteit werd advies verleend betreffende hun archiefruimte. Een student van deze Faculteit is eind 2012 begonnen aan een stage waarin de focus ligt op oral history en religieus immaterieel cultureel erfgoed. Op internationaal vlak werden de contacten in Nederland uitgebreid met de Commissie ter registratie van kerkelijke en semi-kerkelijke Protestantse Archieven (CPA). In Duitsland werden er contacten gelegd met het Verband kirchlicher Archive in der Arbeitsgemeinschaft der Archive und Bibliotheken in der evangelischen Kirche. Dit resulteerde in de schenking van een kopie van het archief van de Lutherse kerk in de Oostkantons (19 de eeuw tot opheffing midden 20 ste eeuw). Ontmoetingsdag Vrijwilligers in kerkelijke archieven Op 9 juni organiseerde KADOC in Mechelen een druk bijgewoonde ontmoetingsdag voor vrijwilligers in kerkelijke archieven (parochiearchieven en archieven van religieuze instituten). Het eerste gedeelte van de ontmoetingsdag stond in het kader van specifieke archieftechnische problemen (selectie, registratie, digitaal archief) waarmee vrijwilligers in kerkelijke archieven worden geconfronteerd. In de namiddag stonden er excursies op het programma LIAS LIAS is het Leuvens Integraal ArchiveringsSysteem ( dat archieven geautomatiseerd ontsluit en de permanente opslag van digitale objecten verzekert. Het systeem werd in 2010 in productie gesteld en in 2012 volop gebruikt. LIAS werd verder uitgerold aan de KU Leuven. Aan de verschillende componenten werd gewerkt. ScopeArchiv werd gebruikt door de archiefinstellingen Universiteitsarchief en KADOC. De conversie van Digitool naar Rosetta werd voorbereid. Ook de ingesttool van Sharepoint naar het digitaal depot werd op punt gezet (case ACV Textura werd succesvol beëindigd). Er werd uitgebreid getest met de import van de ODIS-records in LIMO. KADOC werkte mee aan de projecten Europeana Inside en CLIN. Binnen LIAS levert het centrum hiervoor respectievelijk affiches en interviews aan. Er werden diverse presentaties gegevens voor mogelijk geïnteresseerde partners. Vanuit KADOC waren de belangrijkste: ADVN, Liberaal Archief, Uitgeverij Averbode, Arenbergarchief, historische dienst Europese Commissie, Algemeen Rijksarchief, Nationaal Archief Nederland. Op 21 september ging in de Faculty Club een event door met als doel potentiële partners te informeren. De werkgroep archivarissen van het LIAS-samenwerkingsverband, die KADOC voorzit, vergaderde op 12 januari, 7 februari, 3 maart, 25 mei en 14 juni. Op de agenda stonden de volgende onderwerpen: vernietiging digitale objecten, archivering, pre-ingestprocedures, hybride archieven, invoegen en koppelen digitale objecten en leeszaaladministratie via scopearchiv. Belangrijk zijn ook de besprekingen die LIAS voert met I-Minds (het vroegere IBBT), het Antwerpse Felixarchief en Bestuurszaken Vlaamse gemeenschap om vanuit het VIAA (Vlaams Instituut voor de Audiovisuele Archivering) in een ruime samenwerking te komen tot een Digitaal Archief Vlaanderen (DAV). LIAS wil namelijk niet geïsoleerd werken, maar in die verschillende contexten tot samenwerkingsformules komen waardoor kostenefficiënt en met een brede focus op de erfgoedsector kan worden gewerkt. Binnen KADOC werd het LIAS-aanbod voorgesteld aan de adviesraad. Het aanbod voor bewaargevers werd ver- 17

18 jaarverslag 2012 duidelijkt. Er werd voortgewerkt aan de conversie van de oude lijsten in het nieuwe scopearchiv systeem. Meer dan objecten werden geïngested in het digitaal depot. Het belangrijkste digitaliseringsproject is de digitalisering van meer dan 200 uren televisie-uitzendingen van de Christendemocratische Omroep. Op 12 juni werd een werkbezoek gebracht aan het Stadsarchief van Amsterdam met het oog op de optimalisering van de procedures voor scanning on demand en de synchronisatie tussen LIAS en het administratieve systeem KADMIN. Ook werd vanuit KADOC meegewerkt aan de inhoudelijke invulling van de nieuwe portaalsite LIAS Archives today Archiefbank Vlaanderen Archiefbank Vlaanderen zette onder beheer van ADVN, Amsab-Instituut voor Sociale Geschiedenis, KADOC- KU Leuven en Liberaal Archief haar activiteiten verder. Het beleidsplan werd in april ingediend bij de Vlaamse Overheid. In het najaar volgde de goedkeuring van het voorgestelde minimumscenario. Op basis van het goedgekeurde beleidsplan werd vervolgens het overleg opgestart rond de beheersovereenkomst die in 2013 ondertekend wordt. In het kader van het beleidsplan werd gezocht naar een nieuwe werkwijze om de invoer en prospectie van gegevens in de toekomst aan te pakken. Dit resulteerde in het concept van de thematische sensibiliserings- en prospectiecampagnes. Sporterfgoed werd als campagnethema gekozen, aangezien uit de veldkaartanalyse bleek dat dit onderwerp in de databank ondervertegenwoordigd is. Aan de hand van voorbeelden van geregistreerde voetbalarchieven werden contacten gelegd met sportgerelateerde erfgoedprojecten, zoals MIAT rond fabrieksvoetbal, Algemeen Rijksarchief rond het Koninklijk Voetbalverbond van België, Erfgoedcel Brugge rond sporterfgoed en Sportimonium. Ondersteund door de eerste voorbeelden werd een bevraging georganiseerd bij alle eerste klasse voetbalclubs over hun erfgoed en werd contact opgenomen met de gemeentelijke sportdiensten. De reacties bleven echter beperkt. De actie werd in de tweede helft van het jaar verruimd naar andere sporttakken en er werd werk gemaakt van een folder. Naar aanleiding van de Olympische Spelen werd de campagne officieel gelanceerd met een eigen sportpagina op de website. De folder werd verspreid naar 75 sportfederaties en 315 gemeentelijke sportfunctionarissen met de vraag om het initiatief verdere bekendheid te geven. Hierop kwamen 26 reacties. De dynamiek werd versterkt door het contact met Jos Verschueren, directeur van het Postgraduaat en de Expert Class Sportmanagement, die nieuwe communicatie- en prospectiepistes aanreikte. Deze zullen in 2013 verder worden uitgewerkt. Uiteraard werd ook buiten de campagne door of via partners invoer van archiefsteekkaarten gerealiseerd. Aan de hand van bestaande lijsten uit het stadsarchief Gent en in samenwerking met het stadsarchief voerde Archiefbank zelf 153 archiefbestanden in. Daarnaast werd een belangrijke bijdrage geleverd door Erfgoedplus.be, Stadsarchief Oostende, CVS Zottegem en Stadsarchief Turnhout. De inspanningen leverden een stijging op met 740 archiefsteekkaarten (van 8136 op 1 januari 2012 naar 8876 op 1 januari 2013) en 136 bewaarplaatssteekkaarten (van 3051 op 1 januari 2012 naar 3174 op 1 januari 2013). Op technisch vlak werd voortgewerkt aan de verbetering van de gebruiksvriendelijkheid van de invoermodule. Zo werd de verwarrende knop kies zoekterm gewijzigd in een suggestielijst die automatisch verschijnt bij invoer in het veld. Daarnaast werden de laatste wijzigingen op punt gezet in functie van de samenwerking met Erfgoedplus.be, zoals de relaties tussen beschrijvingsniveaus. De website werd aangepast voor het behalen van het Anysurflabel. Verder werd de databank geïndexeerd door Google. Daardoor werden 276 extra bezoekers naar de databank geleid. Eind 2012 werd een eerste virtuele tentoonstelling (rond George Minne) aan het publiek getoond Archiefstages Dennis Xulu, priester in het Zuid-Afrikaanse bisdom Eshowe en student kerkelijk recht aan de KU Leuven, liep in het kader van die opleiding en op vraag van zijn bisschop Thaddeus een stage van twintig dagen in de archiefafdeling van KADOC. Na zijn terugkeer zal hij in zijn bisdom worden belast met een verantwoordelijkheid op het vlak van administratie en archieven. KADOC stelde twee stagiairs te werk in het kader van hun Manama-opleiding Archivistiek en Hedendaags Documentbeheer. Yannick Van Loon inventariseerde de archiefcollectie Noord-Amerika van de Vlaamse Jezuïeten. Joseph Brion startte met de ordening van het archief Onze-Lieve-Vrouwecollege Antwerpen, onderdeel van het archief Vlaamse Jezuïeten Onderzoek Ook in 2012 bevestigde KADOC zijn rol als internationaal georiënteerd multidisciplinair onderzoekscentrum over de veelvormige wisselwerking tussen religie, cultuur en samenleving sinds het midden van de 18 de eeuw. Het KADOC-onderzoek ondersteunt niet louter de ontsluiting van het bewaarde erfgoed, maar verloopt 18

19 in een intense wisselwerking met alle functies van het Centrum en is dus een essentieel onderdeel van zijn geïntegreerde erfgoedwerking. KADOC ontplooit uiteenlopende onderzoekactiviteiten, onder meer (1) het opzetten van multidisciplinaire onderzoeksgroepen, (2) de voorbereiding, uitvoering en ondersteuning van specifieke studie-, publicatie- en tentoonstellingsprojecten, (3) de organisatie van (al dan niet internationaal comparatieve) wetenschappelijke colloquia, seminaries, workshops en symposia, (4) de realisatie van wetenschappelijke publicaties en de (5) participatie aan externe (al dan niet internationale) wetenschappelijke onderzoeksgroepen, projecten en bijeenkomsten. Als expertisehouder en kennisknooppunt brengt KADOC zeer diverse sociale en wetenschappelijke actoren en groepen samen en biedt het Centrum inhoudelijke ondersteuning en dienstverlening aan zijn erfgoedgemeenschappen Onderzoeksinitiatieven KADOC was betrokken bij de realisatie van 25 onderzoeksprojecten. 13 daarvan konden worden gerealiseerd met vrijgestelde medewerkers. De financiering daartoe wordt doorgaans op competitieve basis verworven, onder meer van FWO-Vlaanderen, de Vlaamse Gemeenschap, provinciebesturen, intergemeentelijke verenigingen, steden en gemeenten, private instellingen en organisaties. Er werden in het Centrum ook acht voorstellen voor nieuwe studie-, publicatie- en/of tentoonstellingsprojecten ontwikkeld. Projecten met vrijgestelde medewerkers: Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs ( ) (FWO) ODIS: Databank Intermediaire Structuren Vlaanderen (Herculesstichting) Engineering a New World. The Role of the Engineers in Modern Society (1815-c.1890) (Onderzoeksfonds KU Leuven: KADOC en ASRO-KU Leuven) Missionering en architectuur in Belgisch Congo ( ). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog (Bram Cleys; afwerking FWOproject) Grenservaringen van de natiestaat: gesubsidieerde vrijheid en maatschappelijke evenwichten in België, doctoraatsproject in het kaderprogramma Religion in Modernity (1750-). International Research Programme on Religion, Culture and Society. (Hefboomfinanciering KU Leuven) Kerkelijkheid en geloof in België (Hefboomfinanciering KU Leuven) Stafkaart van het migrantenmiddenveld en zijn erfgoed in Vlaanderen en Brussel, 1830-heden (Vlaamse Gemeenschap, ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject) Vlaamse migranten in Wallonië (Provincie Oost-Vlaanderen, Museum van de Vlaamse Sociale Strijd) (Kans)armoede en sociale uitsluiting in Vlaanderen/ België,1750-vandaag. (Provincie Oost-Vlaanderen, Museum van de Vlaamse Sociale Strijd) Met toeters en bellen. Populaire muziekcultuur in Vlaams-Brabant, 19de-20ste eeuw (Provincie Vlaams- Brabant) Zelfstandig Ondernemen in Oost-Vlaanderen (Provincie Oost-Vlaanderen en private middelen) Rodolphe Hoornaert ( ) en het Monasterium De Wijngaard in Brugge (private middelen). Geschiedenis van het Katholiek Onderwijs in België (private middelen) Belangrijke netwerkprojecten waren: The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, c.1780-c.1920 (NWO en partners, interuniversitair) European Forum for the Research on Religious Institutes in Europe (Relins-Europe) Verschillende van de door KADOC uitgevoerde of ondersteunde onderzoeksprojecten vinden hun finaliteit in een doctoraal proefschrift. Volgende doctoraten werden binnen KADOC voorbereid: Religie, cultuur en alteriteit. Vlaams/Belgische migranten in Noord-Frankrijk en Parijs ( ) (Henk Byls) Missionering en architectuur in Belgisch Congo ( ). Identiteits(re)constructie tussen cultuuroverdracht en dialoog (Bram Cleys) Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, (Pieter Raymaekers) Negentiende-eeuwse vrouwelijke religieuzen en hun congregaties: een groepsportret (Kristien Suenens) Religieus leven tussen opheffing en reveil in het bisdom Luik, specifiek in het gebied van de latere provincie Belgisch-Limburg, 1773-circa 1850 (Jo Luyten) Op het snijvlak van geografie en missionering. Het dilemma in lokale terreinstudie als bijdrage aan een koloniale wetenschap of moderne missiestrategie, (Dirk Van Overmeire) Missiology, Science and Apostolic Policy, (An Vandenberghe); Italian Catholicism and International Relations, (Jacopo Cellini) (copromotor Daniele Menozzi, Scuola Normale Superiore de Pisa). Volgende proefschriften werden mee door KADOC begeleid: Ruimtelijke systematiek in het werk van Dom Hans Van der Laan ( ) (Caroline Voet, W&K, Departement Architectuur Sint-Lucas) (promotor Yves Schoonjans), Verdediging in mei-juni

20 jaarverslag 2012 Genese en kentering van een katholiek territorium. Proeve van cartografische exploratie (Bieke Cattoor) (promotor Bruno De Meulder, ASO-KU Leuven). Engineering a New World: The Role of Engineers in Modern Society, (Willemijne Linssen) (promotor: Krista De Jonge, ASRO-KU Leuven). De predeliberatie vond plaats op 18 december. Volgende onderzoeksgerichte bijeenkomsten vonden plaats (zie toelichting telkens bij het vermelde project): 8-10 November. Liturgy as Muse. Religious institutes as protagonists in renewing liturgy, sacred art and music and Church material culture ( ) netwerk Relins-Europe 27 november. Contextualizing The Red Lantern (1919). The Film Diva and the Boxer Rebellion. Zie ook de publicatie To Dazzle the Eye and Stir the Heart. The Red Lantern, Nazimova and the Boxer Rebellion december. Workshop Material Reform (The Dynamics of Religious Reform in Church, State and Society in Northern Europe, ca 1780 ca 1920) Wetenschappelijke agora Sinds 2001 organiseert KADOC ook de multidisciplinaire Seminariecyclus Religie en Samenleving, Jaarlijks vinden minstens vier bijeenkomsten plaats. Een binnen- of buitenlandse onderzoeker ontwikkelt tijdens het seminarie een stelling uit zijn lopend onderzoek, die niet alleen historisch, maar ook interdisciplinair relevant is. Vooraf wordt aan alle ingeschreven deelnemers een discussietekst bezorgd. Doelgroep zijn onderzoekers van binnen en buiten het universitaire milieu. De volgende seminaries vonden plaats: 16 februari: Inge Brinkman (African Studies Centre, Leiden) SNV Netherlands Development Organisation. Socio-cultural History and Development. 15 maart: Patrick Pasture (MoSa, KU Leuven) De- Christianization and the Changing Religious Landscape in Europe and North America since mei: Paola Picardi (Università Roma Tre) The Confiscation of Ecclesiastical Properties. The Case of Rome after 1870: Destructions, Dispersions, Re-use. 24 okober: Leah Enkiwe Abayao (University of the Philippines Baguio) Scheut Missionaries and Cultural Development Paradigms: Reading Northern Philippines villages past, (Zie verder.) 22 november: Jan Van de Poel (VUB) Should there still be an N in NGO? The formation of NGO corporatism in Flanders, Daarnaast was directeur Jan De Maeyer ook adviser van het internationale colloquium New Directions in Gothic Revival Studies Worldwide dat op 13 en 14 juli plaatsvond in Canterbury (UK). KADOC participeert aan diverse wetenschappelijke netwerken, zowel in als buiten Europa: In Europa kunnen bv. vermeld worden: de Radbouduniversiteit Nijmegen, het project Geschiedenis van de Christelijk-Sociale Beweging (VU Amsterdam), de Onderzoeksgroep History of Culture, Mentalities and Ideas since 1500 van de Universiteit Utrecht, de Scuola Normale Superiore di Pisa, de Libera Università Maria SS. Assunta (Lumsa) Roma, de Academia Belgica, het Belgisch Historisch Instituut te Rome, het Centre de Recherche sur l Histoire, la Civilisation et les Cultures du Monde Occidental (CRHiCC) van de Université de Valenciennes et du Hainaut-Cambrésis, de Association Française d Histoire Religieuse Contemporaine, het Institut de Recherches Historiques du Septentrion in Lille, het Centre André Latreille, het Centre de Recherche Européen sur la Diffusion et l Inculturation du Christianisme (CREDIC) en het Institut d histoire du christianisme in Lyon, het Institut Marc Sangnier, het Institut de Recherche pour l Etude des Religions en de Ecole Pratique des Hautes Etudes in Parijs, de Schwerter Arbeitskreis Katholizismusforschung, het Institut für Europaïsche Geschichte in Mainz, de Pugin Society en de Victorian Society (UK); het netwerk History of Women Religious in Britain and Ireland (Cambridge & University of London), het European Architectural History Network (EAHN), het Co-operative College Manchester enzovoort. Daarnaast werkte KADOC ook samen met de Groupe Européen de Recherche Interdisciplinaire sur le Changement Religieux en Europe (GERICR). In mei legde directeur Jan De Maeyer interessante contacten in Ierland (bv. Dublin City University en National University of Ireland - Campus Maynooth) waar de KADOC-werking en zijn lopende onderzoeksinitiatieven werden voorgesteld. KADOC participeert ook aan het onderzoeksnetwerk Eglise catholique, modernisation et modernité dans l Europe contemporaine. Directeur Jan De Maeyer nam deel aan een workshop in Venetië op 8-9 juni (zie ). Er werden ook waardevolle contacten gelegd naar aanleiding van de medewerking van Jan De Maeyer op volgende internationale colloquia: La décomposition des chrétientés occidentales, , Brest, 31 mei 1 juni Kommission für Zeitgeschichte 50 Jahre alt, München, oktober en Religionsgeschichte transnational. Perspektiven, Modelle, Debatten, Fribourg (CH), 30 november 1 december. Buiten Europa vermelden we onder meer het Cushwa Center for the Study of American Catholicism aan de University of Notre Dame in de Verenigde Staten en de Japan Study Circle for Christian Democracy (Kansai University en Chiba University). Ook de contacten met Afrikaanse universiteiten zijn tijdens de voorbije jaren uitdrukkelijk toegenomen. 20