Werken aan onderwijskwaliteit

Transcriptie

1 Met handig overzicht van de professionele gesprekkencyclus! 2 nummer 2 jaargang 1 najaar 2016 Werken aan onderwijskwaliteit aan de slag met professionalisering Alles wat u moet weten over de gesprekkencyclus en professionalisering Toetsingskader observatie-instrumenten Plangesprek Bekwaamheidsprofielen De Professionele Leergemeenschap Professionalisering organiseren Professionele Gesprekkencyclus Beoordeling Functioneringsgesprek Doe de CAO-quiz en test uw kennis! werk aan sterke scholen samen met Cadenza 1

2 Een leercultuur creëren impliceert soms niets minder dan een ingrijpende mindshift. Bron: De verbindende schoolleider, Michael Fullan & Joanne Quin, p. 153 Uitgeverij OMJS, 2016 Werken aan onderwijskwaliteit In ons eerste magazine over Werken aan Onderwijs kwaliteit* schreven wij al over het inzetten van de Professionele Leergemeenschap (PLG) voor het verbeteren van de onderwijskwaliteit. In onze visie bestaat de PLG uit drie belangrijke elementen: observeren, ontwikkelen en reflecteren. Dit cyclische proces helpt organi saties om zich te ontwikkelen tot een lerende organisatie. In dit tweede nummer koppelen wij de PLG aan de professionele gesprekken cyclus. De CAO-quiz In de nieuwe cao is zelfs een apart hoofdstuk gewijd aan professionalisering en de professionele gesprekkencyclus. Op pagina s 4 en 5 van dit magazine vindt u de CAO-quiz. Wij deden deze quiz samen met onze adviseurs en niemand van ons had alle vragen goed Maar na het doorspreken van de antwoorden weet iedereen nu precies hoe het zit! Leuk idee om dat ook eens in het directieberaad te doen? Schema gesprekkencyclus Op de pagina hiernaast hebben we voor u in een schema uitgewerkt hoe het nu precies zit met de professionele gesprekkencyclus. Zo ziet u in een oogopslag waar u rekening mee moet houden in uw HRM-beleid. Langs de meetlat Waar u op moet letten bij het selecteren van een objectief en beproefd observatie-instrument heeft de PO-Raad voor u op een rijtje gezet. U leest er alles over in dit magazine. Natuurlijk hebben wij onze Cadenza Vaardigheidsmeter (VHM) langs deze meetlat gelegd. Het rapport daarover sturen wij u graag toe. Ten slotte introduceren wij dit schooljaar twee nieuwe instrumenten om invulling te geven aan de professionele gesprekkencyclus (Cadenza HRM) en het organiseren van scholing (Cadenza Scholingsplein). Deze instrumenten maken de PLG compleet. Ik kom graag bij u langs om te vertellen over onze visie op het ontwikkelen van een lerende organisatie en u praktische handvatten te geven om de onderwijskwaliteit verder te verhogen! Samen werken aan sterke scholen, dat is onze passie. Drs. Theo Wildeboer, Directeur Cadenza Onderwijsconsult * Heeft u ons eerste magazine gemist? Stuur een mail naar info@cadenza-oc.nl, dan sturen wij u het magazine alsnog toe! Of kijk op 2 Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

3 De professionele gesprekkencyclus Iedere leraar streeft naar het behalen van vakbekwaamheid Startende leraar 40 uur extra per jaar voor professionele ontwikkeling. Begeleiding door coach (niet zijnde de direct leidinggevende). Bespreek de ontwikkeling van de startende leraar in de professionele gesprekkencyclus en leg afspraken vast in het POP. Beoordeel de basisbekwaamheid met een beproefd en objectief observatie-instrument. Heeft de startende leraar na 3 jaar de basisbekwaamheid niet behaald, dan kan dit rechtspositionele gevolgen hebben. Observatie-instrument Schoolbesturen maken uiterlijk in 2017 in hun HRM-beleid gebruik van een gevalideerd instrument waarmee de didactische vaardigheden van de leraar in beeld worden gebracht (Bestuursakkoord). Een beproefd en gevalideerd (les) observatie-instrument geeft input voor de professionele gesprekkencyclus t.a.v. ontwikkeling en beoordeling. Valideer kwaliteit met toetsingskader PO-Raad Plangesprek* Professionele Gesprekkencyclus (Gesprekken worden gevoerd door de schoolleider namens de werkgever) Leg afspraken vast over scholing en professionele ontwikkeling in het kader van de voor de leerkracht vastgestelde bekwaamheidseisen in het: Persoonlijk Ontwikkelingsplan Jaarlijkse actualisatie POP door leerkracht. Beoordeling Kan rechtspositionele gevolgen hebben. Functioneringsgesprek De leerkracht legt achteraf verantwoording af over zijn of haar individuele professionalisering in de gesprekkencyclus. Resultaten vastleggen in het: Bekwaamheids dossier Meerjarenbeleid Vastleggen ontwikkelingsdoelen van de organisatie + budget Jaarlijks besteding budget verantwoorden aan PMR Door werkgever opgedragen professionaliseringsactiviteiten Individuele professionele ontwikkeling In overleg met PGMR Individueel budget: 500 euro + 2 uur per werkweek (deeltijders naar rato) * Het plangesprek wordt ook wel planningsgesprek, loopbaangesprek, startgesprek of doelstellingsgesprek genoemd. Werken aan onderwijskwaliteit najaar

4 Test uw kennis In juli 2016 verscheen de nieuwe CAO PO In deze cao gaat hoofdstuk 9 over professionalisering. Weet u wat u te doen staat? Test uw kennis van de cao met deze quiz. 1. Een startende leerkracht dient na jaar basisbekwaam te zijn. a. 2 jaar b. 3 jaar c. 5 jaar 2. Een startende leerkracht dient na jaar vakbekwaam te zijn. a. 3 jaar b. 5 jaar c. 7 jaar 3. Is overleg met de PGMR nodig voor de formulering van het meerjarenbeleid met betrekking tot scholing en professionele ontwikkeling? a. Ja b. Nee 4. Is het verplicht om voorafgaand aan een beoordeling een functioneringsgesprek te hebben gehad met de leerkracht? a. Ja b. Nee 5. De werkgever en de werknemer maken in het kader van de gesprekkencyclus afspraken over de professionalisering van de werknemer. Waar moeten volgens de cao deze afspraken worden vastgelegd? a. In het Persoonlijk Ontwikkelingsplan b. In het Bekwaamheidsdossier 6. Dient de werkgever in overleg met de PGMR een regeling vast te stellen voor de introductie en begeleiding van werknemers? a. Ja b. Nee 7. Hoe vaak moet de werknemer het Persoonlijk Ontwikkelingsplan actualiseren? a. Elk halfjaar b. Elk jaar c. Elke 2 jaar d. Elke 4 jaar 8. Dient de werknemer in de gesprekkencyclus (achteraf) verantwoording af te leggen over zijn individuele professionalisering? a. Ja b. Nee 9. Stelt de cao dat de resultaten van de inspanningen van de werknemer met betrekking tot de gemaakte afspraken over specifieke scholing en professionele ontwikkeling worden opgenomen in een bekwaamheidsdossier? a. Ja b. Nee 4 Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

5 over de cao 10. Kan de werkgever aansprakelijk zijn als de werknemer niet aan zijn onderhoudsplicht op grond van de wet BIO heeft voldaan? a. Ja b. Nee 11. Wat is het budget dat per jaar beschikbaar is voor individuele professionele ontwikkeling van de leerkracht per fte? a. 500 euro b. 600 euro c euro d euro 12. Wat is het budget dat per jaar beschikbaar is voor individuele professionele ontwikkeling van de directeur per fte? a. 500 euro b. 600 euro c euro d euro 13. Hoeveel uur per jaar krijgt een startende leerkracht extra als bijzonder budget voor professionalisering? a. 40 uur b. 80 uur c. 120 uur 14. Hoe wordt bepaald of een startende leerkracht basisbekwaam is? a. De schoolleider (direct leidinggevende) beoordeelt dit en legt dit vast in het beoordelingsgesprek. b. De coach van de startende leraar (niet zijnde de direct leidinggevende) beoordeelt dit, legt dit vast in het personeelsdossier en stemt dit af met de direct leidinggevende. c. Dit wordt bepaald door gebruik te maken van een beproefd en objectief observatie-instrument. 15. Indien de startende leerkracht na drie jaar de basisbekwaamheid niet heeft bereikt, kan dat dan rechtspositionele gevolgen hebben? a. Ja b. Nee 16. Hoelang kan een directielid het professionaliseringsbudget sparen voordat het wordt toegevoegd aan het algemene scholingsbudget? a. 2 jaar b. 3 jaar c. 4 jaar 17. Indien een directielid op 1 januari 2018 niet is geregistreerd in het Schoolleidersregister PO, is dat dan grond voor ontslag? a. Ja b. Nee De antwoorden vindt u op pagina 6 Werken aan onderwijskwaliteit najaar

6 Veel schoolbesturen hebben de ervaring dat het systematisch inzetten van een lesobservatie-instrument leidt tot verbetering van het didactisch handelen van leraren. Bron: Simone Walvisch, vicevoorzitter PO-Raad Meetlat voor observatie In de CAO-PO heeft de PO-Raad met de vakbonden afgesproken om in te zetten op de professionalisering en begeleiding van (startende) leraren. Hierbij moet gebruikgemaakt worden van een beproefd observatieinstrument. In het bestuursakkoord is vastgelegd dat schoolbesturen uiterlijk in 2017 in hun HRM-beleid gebruikmaken van zo n instrument om de didactische vaardigheden van leraren in beeld te brengen. Om het aanbod van observatie-instrumenten voor het po inzichtelijk te maken, heeft de PO-Raad een inventarisatie gemaakt die gepubliceerd is in de Wijzer over Zien en Kijken (april 2016). Dit overzicht is te vinden op de website van de PO-Raad. Hieruit blijkt dat veel instrumenten zijn gebaseerd op in meer of mindere mate gevalideerde bronnen, maar zelf niet altijd gevalideerd zijn. Om de kwaliteit van observatie-instrumenten te bevorderen en het gebruik ervan te stimuleren, heeft het Kohnstamm Instituut op verzoek van de PO-Raad een toetsingskader ontwikkeld. Daarin wordt geconcretiseerd wat onder de term beproefd observatie-instrument wordt verstaan. Toetsingskader helpt besturen bij keuze instrument Dit toetsingskader is voor ontwikkelaars van observatieinstrumenten bedoeld als steun in de rug bij een kritische reflectie op en doorontwikkeling van het eigen instrument. Maar het is ook ontwikkeld voor scholen en schoolbesturen. Zij kunnen de criteria uit het kader benutten bij het maken van hun keuze voor een lesobservatie-instrument en een zorgvuldige implementatie ervan in hun eigen organisatie. Bij het kiezen van een instrument kunnen besturen vragen om een onderbouwing van het instrument aan de hand van de geformuleerde criteria. Antwoorden CAO-quiz (pag.4) 1b: 3 jaar 2c: 7 jaar 3a: Ja 4a: Ja 5a: Persoonlijk Ontwikkelingsplan 6a: Ja 7b: Elk jaar 8a: Ja 9a: Ja 10a: Ja 11a: 500 euro 12d: euro 13a: 40 uur 14c: Observatie-instrument 15a: Ja 16b: 3 jaar 17a: Ja 6 Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

7 -instrumenten Toetsingskader PO-Raad Startvraag bij het bepalen van de geschiktheid van een instrument is die naar doel en doelgroep: Is helder omschreven waarvoor het instrumentarium ingezet kan worden? Is helder omschreven wie de doelgroep is? En past dat bij het gebruik dat wordt beoogd? Als deze vragen bevestigend worden beantwoord, komt de kwaliteit van het instrument in beeld. Het toetsingskader kan helpen om die kwaliteit systematisch te beoordelen en desgewenst instrumenten onderling te vergelijken. De minimale criteria volgens het toetsingskader van de PO-Raad zijn: Inhoudsvalidatie: Is geëxpliciteerd wat onder leraren kwaliteit wordt verstaan? Is geëxpliciteerd welke elementen van lerarenkwaliteit in het instrument worden onderscheiden? Is empirisch gecheckt (bijvoorbeeld met een factor analyse) of de elementen (pedagogisch-didactische) leraarkwaliteit die het instrument meet, te onderscheiden zijn? Onderbouwing vanuit theorie en onderzoek: Is de theoretische achtergrond en hoe die is uitgewerkt in het instrument verantwoord? Wordt daarbij verwezen naar bronnen en kunnen die worden nageslagen? Schaalconstructie: Worden items geclusterd tot schalen voor het meten van de onderscheiden aspecten van lerarengedrag? Proefafnames: Is het instrument in een authentieke context getest op bruikbaarheid? Betrouwbaarheid: Is onderzocht of de itemclusters of schalen intern voldoende samenhangen? Is het instrument getest op de mate waarin verschillende beoordelaars tot hetzelfde oordeel komen? Is het instrument getest op de mate waarin observaties op verschillende tijdstippen tot vergelijkbare scores leiden? Afnamecondities: Wordt beschreven en onderbouwd wat je moet observeren, waar, hoelang en hoe vaak? Is voorzien in training van observatoren? Werkwijzen die de betrouwbaarheid vergroten: Worden aanwijzingen gegeven hoe de betrouwbaarheid van de observaties kan worden vergroot, bijvoorbeeld door scoring door meerdere observatoren, door interbeoordelaarsovereenstemming te verkrijgen, door gezamenlijk te scoren en scores te bespreken en af te stemmen? Werken aan onderwijskwaliteit najaar

8 Goed onderwijs is mijn passie en met de Vaardigheidsmeter kan ik daar invloed op uitoefenen. Fred Kramer, senior onderwijsadviseur, Cadenza Onderwijsconsult Cadenza V CadenzaVHM vaardigheidsmeters De afgelopen zeven jaar zijn honderden schoolleiders, adjunct-directeuren, team- en clusterleiders, ib ers en/of bouwcoördinatoren uit het hele land getraind in het doen van lesobservaties en het voeren van feedbackgesprekken met leerkrachten aan de hand van de systematiek van de Cadenza Vaardigheidsmeter (VHM). Fred Kramer is senior onderwijsadviseur bij Cadenza Onderwijsconsult en medeontwikkelaar van het instrument en de bijbehorende systematiek. Hij heeft inmiddels samen met genoemde leidinggevenden al meer dan 1200 lesobservaties gedaan in het primair, speciaal en voortgezet onderwijs. Hij zegt daarover: Aandacht maakt alles mooier, aldus de IKEA-reclameslogan en dat is absoluut ook van toepassing op het onderwijs. Gerichte aandacht voor iedere leerkracht en inzetten op zijn of haar professionele ontwikkeling maakt het onderwijs mooier. Investeren in de kwaliteit van leerkrachten betekent immers investeren in de kwaliteit van het onderwijs en dus in de toekomst van ieder kind en daardoor uiteindelijk zelfs in de toekomst van ons land. Gelukkig heeft de politiek dit inmiddels ook onderkend. In de nieuwe cao is het krijgen van gerichte feedback van je leidinggevende als recht opgenomen en in het bestuursakkoord is vastgelegd dat leidinggevenden verplicht zijn om hun teamleden met een daarvoor gevalideerd instrument structureel feedback te geven. Verder is in dit kader ook de verplichte gesprekkencyclus vastgelegd. Nu de randvoorwaarden zijn gerealiseerd is het cruciaal om ook de kwaliteit van deze feedback te waarborgen. Immers, de kwaliteit van de feedback bepaalt het resultaat. Feedback die specifiek gericht is op de ontwikkeling van de leerkracht leidt ook tot ontwikkeling, terwijl feedback die gericht is op afbreuk van de kwaliteiten, ook leidt tot afbreuk en daar zijn altijd de leerlingen de dupe van. Daarom investeert Cadenza Onderwijsconsult fors in de kwaliteit van onze VHM-opleiding en worden leidinggevenden zowel theoretisch als praktisch getraind door ervaren adviseurs. Uitgangspunt van de training is dat de leerkrachten in een leerstand komen en niet in de weerstand. Meting: De VHM meet in 25 indicatoren de instructievaardigheden aan de hand van het inspectiekader. Eenduidige beoordeling: Alle indicatoren zijn uitgewerkt in good practices en scoringscriteria. Training: Schoolleiders worden getraind in het objectief observeren van lessen en het voeren van ontwikkelingsgerichte feedbackgesprekken. 8 Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

9 Vaardigheidsmeter Een beproefd en objectief observatie-instrument De VHM als ontwikkelinstrument Rapportage Toetsingskader De VHM is een ontwikkelingsgericht instrument dat pas kan worden ingezet na een gedegen opleiding van de schoolleider. Onderdeel van deze opleiding is het samen met een VHMexpert doen van de lesobservaties. Het of vraag ernaar bij uw adviseur. voeren van feedbackgesprekken wordt geoefend met een trainingsacteur en onder supervisie verder getraind in de praktijk. De professionele gesprekkencyclus Door te werken met de VHM komt de instructiekwaliteit van het hele team in beeld. Een teamanalyse kan worden gemaakt via de dashboardfunctie voor de schoolleider (eigen school) en het bevoegde gezag (over alle scholen). De VHM geeft dus input voor zowel de individuele professionele ontwikkeling van de leerkracht als voor de teamontwikkeling. De VHM als beoordelingsinstrument? Omdat de VHM inzicht geeft in de pedagogische en didactische kwaliteiten van de leerkracht en zijn of haar bekwaamheidsprofiel, kan de VHM ook een rol spelen in de professionele gesprekkencyclus. Voorwaarde is dan wel dat het bestuur goede afspraken maakt over de wijze waarop er van de VHM-gegevens gebruik wordt gemaakt voor de beoordeling. Want een uitspraak over basis- of vakbekwaamheid heeft arbeidsrechtelijke consequenties. Een vraag die beantwoord moet worden is bijvoorbeeld hoeveel lessen geobserveerd en beoordeeld worden om tot een gevalideerde uitspraak over de bekwaamheid te komen. Cadenza Onderwijsconsult heeft aan de hand van het Toetsingskader van de PO-Raad de Cadenza VHM geëvalueerd en een rapportage opgesteld. Deze rapportage toont aan dat de VHM op alle punten aan de toetsingscriteria voldoet en geeft scholen en besturen informatie die gebruikt kan worden bij het keuzeproces van een passend observatie-instrument. U kunt de rapportage opvragen door een mail te sturen naar Cadenza Onderwijsconsult: In het feedbackgesprek of loopbaangesprek kunnen de ontwikkelpunten van de leerkracht besproken worden. Dat geeft input voor het persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) van de leerkracht. Daarna gaat de leerkracht aan de slag met zijn of haar professionele ontwikkeling. Daarover wordt verantwoording afgelegd in het bekwaamheidsdossier. Dat geeft input aan het functioneringsgesprek. Pas daarna vindt de beoordeling plaats. Heeft u vragen over (de inzet van de VHM in) de gesprekkencyclus? Neem dan contact met ons op. Observatie-instrument op maat Cadenza biedt schoolbesturen de mogelijkheid om een observatie-instrument op maat te maken. In overleg met het bestuur wordt vastgesteld waar het instrument voor wordt ingezet. Op deze manier maakt u gebruik van de techniek van de VHM en de jarenlange ervaring die Cadenza heeft opgedaan met lesobservaties om binnen de scholen een eigen beproefd en objectief observatie-instrument te introduceren. Werken aan onderwijskwaliteit najaar

10 Vaststellen Startbekwaam Iedere startende leerkracht met een afgeronde pabo-opleiding is bevoegd en startbekwaam voor een baan voor de klas. Naast het basisbudget duurzame inzetbaarheid heeft de startende leerkracht recht op 40 extra uren duurzame inzetbaarheid per jaar (naar rato dienstverband). Die uren kunnen besteed worden aan professionalisering. Daarnaast heeft de startende leerkracht recht op begeleiding door een coach (dat mag niet de direct leidinggevende zijn). Er wordt een beproefd en objectief observatie-instrument zoals de Cadenza Vaardigheidsmeter gebruikt waarmee objectief en transparant kan worden bekeken wat de vorderingen van de leerkracht zijn. De leidinggevende beoordeelt of de werknemer basisbekwaam is en in aanmerking komt om in salarisschaal 4 te worden ingeschaald. Een startende leerkracht heeft drie jaar de tijd om zich te ontwikkelen tot een basisbekwame leerkracht en dient zeven jaar na ontvangst van zijn of haar pabodiploma vakbekwaam te zijn. Basisbekwaam De leerkracht die in staat is een veilig en stimulerend leerklimaat te verzorgen, structuur, orde en duidelijkheid biedt in de les en de leerlingen actief laat meedoen aan de les, waardoor er sprake is van echte interactie, is basisbekwaam te noemen. De leerkracht: toont in gedrag en taalgebruik respect voor leerlingen geeft duidelijke uitleg van de leerstof zorgt voor een ontspannen sfeer ondersteunt het zelfvertrouwen van leerlingen geeft feedback aan de leerlingen zorgt voor een ordelijk verloop van de les zorgt voor wederzijds respect zorgt voor doelmatig klassenmanagement geeft goed gestructureerd les bevordert dat leerlingen hun best doen gebruikt leertijd efficiënt gaat tijdens verwerking na of leerlingen opdrachten goed uitvoeren stelt vragen die leerlingen tot denken aanzetten betrekt alle leerlingen bij de les verduidelijkt bij de aanvang van de les de lesdoelen gaat na of de lesdoelen werden bereikt hanteert werkvormen die leerlingen activeren geeft duidelijke uitleg van didactische hulpmiddelen en opdrachten stimuleert leerlingen om over oplossingen na te denken gaat tijdens instructie na of leerlingen de leerstof hebben begrepen stimuleert het zelfvertrouwen van zwakke leerlingen zorgt voor interactieve instructie moedigt kritisch denken van leerlingen aan bevordert het toepassen van het geleerde laat leerlingen hardop denken leert leerlingen hoe complexe problemen te vereenvoudigen stimuleert het gebruik van controle-activiteiten leert leerlingen oplossingen controleren. Basisbekwaam 10 Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

11 bekwaamheidsprofielen Van startbekwaam naar vakbekwaam Vakbekwaam De leerkracht die basisbekwaam is en die oog en oor heeft voor de behoeften en mogelijkheden van elke individuele leerling en in staat is om elke leerling die aandacht en begeleiding te geven die past bij die leerling, is vakbekwaam. Deze leerkracht geeft de groep en de individuele leerling gerichte aandacht en begeleiding. In gedragstermen is naast de gedragstermen genoemd bij basisbekwaam het volgende waarneembaar: De leerkracht: stemt de instructie af op relevante verschillen tussen leerlingen vraagt leerlingen na te denken over strategieën bij de aanpak biedt zwakke leerlingen extra leer- en instructietijd stemt verwerking van leerstof af op verschillen tussen leerlingen. Vakbekwaam Nieuw! Het bekwaamheidsprofiel in de VHM De Cadenza Vaardigheidsmeter (VHM) is zo n beproefd en objectief observatie-instrument waarmee het bekwaamheidsprofiel van de leerkracht kan worden vastgesteld. Met het bekwaamheidsprofiel in de VHM kan zowel de leerkracht als de schoolleider in een oogopslag zien waar hij of zij staat qua ontwikkeling. In de VHM zijn drie profielen gedefinieerd aan de hand van de bekwaamheidseisen uit de CAO PO: Startbekwaam Basisbekwaam Vakbekwaam Per definitie is elke leerkracht met een pabodiploma startbekwaam. De indicatoren, good practices en scoringscriteria in de VHM zijn waar nodig aangepast aan de bekwaamheidseisen uit de CAO PO. De bekwaamheidsprofielen zijn cumulatief, een leerkracht kan bijvoorbeeld alleen vakbekwaam zijn als hij basisbekwaam is en daarbovenop ook voldoende scoort op de differentiatievaardigheden. Observaties zijn een momentopname. Het is daarom belangrijk dat in het HRM-beleid wordt vastgelegd op grond van hoeveel observaties het bekwaamheidsprofiel van een leerkracht wordt vastgesteld en of daar eventueel rechtspositionele gevolgen aan (kunnen) worden verbonden. Bestaande klanten kunnen contact opnemen met de helpdesk om het bekwaamheidsprofiel in hun VHM te laten activeren. Stuur een mail naar de helpdesk: helpdesk-vhm@cadenza-oc.nl. Zelfevaluatie in de VHM Leerkrachten kunnen in de VHM voorafgaand aan of direct na de lesobservatie de zelfevaluatie invullen. Daarmee reflecteren zij op hun pedagogische en didactische vaardigheden voordat het feedbackgesprek met de schoolleider wordt gevoerd. De schoolleider krijgt bij het invullen van zijn observatie de ingevulde scores uit de zelfevaluatie in beeld. Zo kan hij zich in het feedbackgesprek met name richten op de punten waar verschillen zichtbaar zijn en op specifieke ontwikkelpunten van de leerkracht. De afspraken over de ontwikkeling kunnen direct worden vastgelegd in het verslag in de VHM, dat daarmee dienstdoet als persoonlijk ontwikkelingsplan. Indien de school ook werkt met Cadenza HRM (zie pagina 15) worden de ontwikkelpunten direct in het Persoonlijk Ontwikkelingsplan van de leerkracht toegevoegd. Werken aan onderwijskwaliteit najaar

12 Aan de slag met De professionele leergemeenschap (PLG) kan worden ingezet voor de professionele ontwikkeling van scholen en het verbeteren van de resultaten van leerlingen. Omdat de kwaliteit van het onderwijs nauw samenhangt met de kwaliteit van de leerkracht is het de moeite waard om te investeren in een PLG. Een school functioneert als een PLG als de schoolleiding en leerkrachten continu samenwerken om leerprocessen van leerlingen te verbeteren. Met zo n professionele leergemeenschap brengt u duurzame schoolontwikkeling op gang. Observeren, ontwikkelen en reflecteren Bij de professionele ontwikkeling van leerkrachten gaat het met name om de pedagogische en didactische vaardigheden, die samenkomen in het instructiegedrag van de leerkracht. In kringen van onderzoekers (o.a. Marzano, Hattie, Jensen, Scheersens, v.d. Grift) is men het erover eens dat effectieve instructie ontstaat op basis van vier (samenhangende) aspecten: In de les staat een uitdagend en evalueerbaar lesdoel centraal. De leerkracht volgt de kortste (meest effectieve) weg naar Rome (structuur, werkvormen). Alle leerlingen zijn/worden actief betrokken. Afstemming in instructie en verwerking, zodat alle leerlingen hun lesdoelen kunnen behalen. Als we deze aspecten van het lesgeven willen ontwikkelen in een professionele leergemeenschap moeten we kijken naar observeren, ontwikkelen en reflecteren: Observeer het instructiegedrag van de leerkracht in de klas om ontwikkelpunten in kaart te brengen. Ontwikkel de leerkracht waar nodig. Laat de leerkracht reflecteren op de eigen ontwikkeling. Als leraren samenwerken in sociale verbanden, krijgen zij toegang tot elkaars kennis, ervaring en vaardigheden. Ze kunnen daarvan leren en zo hun eigen competenties versterken. Bron: Onderwijsraad, Een ander perspectief op professionele ruimte in het onderwijs, september Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

13 Een krachtige manier voor leraren om gerichte feedback te krijgen over hun vooruitgang is het kijken naar video-opnamen van zichzelf als ze een bepaalde aanpak in de klas gebruiken. Een groot aantal onderzoeken geeft aan dat het kijken naar video-opnamen de reflectie én het lesgeven verbetert. Bron: Robert J. Marzano (De Reflectieve Leraar, 2013) professionalisering De professionele leergemeenschap De basis van een professionele leergemeenschap is het doorlopend elkaar ontmoeten, samen reflecteren en samen leren, met als doel een leerproces tot stand te brengen dat gericht is op het primaire proces: het leren van de leerlingen. Door een structuur en een klimaat te scheppen waarin leerkrachten voortdurend de mogelijkheid hebben met elkaar in gesprek te gaan over hun vak, maakt u ruimte voor ontwikkeling en gebruikt u de aanwezige talenten. In de visie van Cadenza is de PLG een cyclisch proces. Observeren: Met een observatie-instrument brengt u de vaardigheden van de leerkrachten in kaart. Ontwikkelen: Als u een overzicht heeft van de vaardigheden van uw team, kunt u gericht scholen en ontwikkelen. Reflecteren: Om het leerproces goed op te gang te brengen is reflectie op de eigen ontwikkeling belangrijk. Leidraad structurele onderwijsontwikkeling Cadenza heeft een Leidraad structurele onderwijsverbetering ontwikkeld. Door samen met het team te werken aan onderzoeksvragen en de daaruit voortvloeiende onderwijsverbetering start u een Professionele Leergemeenschap. Ook aan de slag met deze leidraad? Stuur een mail naar info@cadenza-oc.nl Bekwaamheidsdossier centraal in de PLG Doel van de PLG is het verbeteren van de onderwijspraktijk vanuit het individu en in teamverband. Een PLG kan voor meerdere jaren worden ingericht en is gericht op het samen doorontwikkelen van good practice. Observatie, scholing en reflectie geven elk groei in professionaliteit, maar er zijn valkuilen: Alleen observeren wordt al snel een beoordeling. Alleen bijscholen wordt al snel een verplichting. Alleen reflecteren wordt al snel zweverig gedoe. Om die reden adviseert Cadenza besturen en schoolteams meer vanuit een logisch plaatje de ontwikkeling van instructiegedrag op te pakken (beleidsrijk) in de vorm van een PLG, met daarin als centraal punt het bekwaamheidsdossier. In de PLG worden de elementen observatie, scholing en reflectie in volgorde en samenhang geplaatst en geleid. De individuele ontwikkeling wordt door de leerkracht vastgelegd in het bekwaamheidsdossier. V CadenzaVHM vaardigheidsmeters observeren Professionele leergemeenschap CadenzaHRM je ontwikkeling in beeld CadenzaSelfcam zie jezelf aan het werk reflecteren Cadenza e-learning ighschool ontwikkelen Werken aan onderwijskwaliteit najaar

14 Op dit moment bieden we al meer dan 70 e-learningcursussen aan. En elke maand komen daar nieuwe cursussen bij. Alle cursussen voor leerkrachten zijn gevalideerd, zodat leerkrachten hun certificaat eenvoudig kunnen registreren in het Lerarenregister. Klaas Bellinga, directeur Cadenza Highschool Professionalisering Nieuw! CadenzaScholingsplein organiseer de professionalisering van je team Cadenza e-learning ighschool Met het Cadenza Scholingsplein kunnen besturen en scholen het professionaliseringsaanbod organiseren. U krijgt een website in uw eigen huisstijl waarop u uw eigen scholingsaanbod kunt plaatsen. De medewerkers kunnen zich via de website voor de verschillende scholingsactiviteiten aanmelden. Ook kunnen schoolleiders scholing adviseren, passend bij het persoonlijke bekwaamheidsprofiel van de leerkracht. Vanuit het Scholingsplein hebben leerkrachten ook direct toegang tot de e-learningcursussen in de eigen e-learningacademie, als er gekozen is voor een huisacademie met het aanbod uit de Cadenza Highschool. Tevens kan een koppeling gemaakt worden met EducatieMaster: het platform voor het online lezen van vakliteratuur. Zie ook De Cadenza Highschool biedt nu al meer dan 70 e-learningcursussen op alle bekwaamheidsniveaus voor leerkrachten, intern begeleiders en schoolleiders. Besturen en scholen kunnen kiezen voor een abonnement zodat alle medewerkers voor 150,- per persoon per jaar onbeperkt toegang hebben tot het complete cursusaanbod. Desgewenst kan er een eigen huisacademie gemaakt worden, die gekoppeld kan worden aan het Scholingsplein en Cadenza HRM. E-learning en uw studiemiddag De e-learningcursussen kunnen zelfstandig door leerkrachten gevolgd worden maar zijn ook ideaal als leidraad voor een studiemiddag. Zo maakt u van onze e-learning eenvoudig blended learning en gaat u samen leren: uw team gaat samen aan de slag met de cursus en deelt kennis en ervaring. Praktijkvoorbeeld studiemiddag Tijdens de studiemiddag gaat u aan de slag met het thema feedback geven op leer- en ontwikkelingsprocessen. U start de middag met het uitdelen van observatielijsten (deze heeft u gedownload in de e-learningcursus). Dan kijkt u samen naar de video met de lesopname uit de cursus. Elke leerkracht observeert het gedrag van de leerkracht uit de video. Daarna bespreekt u samen welke vaardigheden in welke mate gezien zijn. In de cursus vindt u ook good practices die u met het team bespreekt. Wat is de visie van uw team en welke voorbeelden kunnen zij geven? Zo kunt u stap voor stap door de e-learningcursus heen lopen tijdens de studiemiddag. Na de studiemiddag kan elke leerkracht individueel de eindtoets in de cursus maken. Het certificaat kan elk e leerkracht registreren bij het Lerarenregister. Zo maakt u van uw studiemiddag direct een gevalideerde activiteit. 14 Werken aan onderwijskwaliteit najaar 2016

15 organiseren Vraag onze e-learningcatalogus op of kijk op Nieuw! CadenzaHRM je ontwikkeling in beeld Cadenza HRM is een compleet personeelsdossier waarmee besturen en scholen de volledige gesprekkencyclus kunnen inrichten. In deze online tool kunnen leerkrachten een persoonlijk ontwikkelingsplan (POP) maken en hun bekwaamheidsdossier bijhouden. Schoolleiders en besturen kunnen de complete gesprekkencyclus inrichten en monitoren in het dashboard. Cadenza HRM kan gekoppeld worden aan de Vaardigheidsmeter zodat ook de gegevens over het bekwaamheidsprofiel beschikbaar zijn. Zo kan eenvoudig richting gegeven worden aan de individuele professionalisering van de leerkracht en de scholingsplannen voor het team. CadenzaSelfcam zie jezelf aan het werk Met de Cadenza Selfcam kunnen leerkrachten eenvoudig lesopnames maken en deze delen met collega s. De implementatie van de Selfcam wordt ondersteund met een starttraining. Daarbij kan de school kiezen uit verschillende trainingen. Bijvoorbeeld een teamtraining over feedback en collegiale consultatie of een schoolleiderstraining over leidinggeven aan professionele leergemeenschappen. CadenzaLeS leergang schoolleiders Cadenza biedt verschillende leergangen aan waarmee schoolleiders een compleet thema afdekken voor hun herregistratie in het Schoolleidersregister. Vrijstelling met uw VHM-certificaat Met de leergang Sturen op kwaliteit in de klas gaan school leiders aan de slag met het thema Kennis- en Kwaliteitsontwikkeling. De leergang Sturen op kwaliteit in de klas is gekoppeld aan de Cadenza Vaardigheidsmeter. Schoolleiders die al werken met de VHM kunnen een gedeeltelijke vrijstelling aanvragen voor deze leergang. Het gebruik van een concreet ontwikkelingsinstrument als de VHM instructiegedrag is een sterk middel om de dialoog te voeren over de kwaliteit van het primaire proces en daarbij een onderzoekende houding van de leerkrachten en het gehele team te ontwikkelen. Door de VHM in te bedden in het integrale INK-managementmodel en de PDCA-kwaliteitscyclus en schoolbrede conclusies te trekken over het instructiegedrag in relatie tot leeropbrengsten (opbrengstgericht werken) is het tevens een krachtig instrument om leiding te geven aan kennis- en kwaliteitsontwikkeling. herregistratie Meer informatie over deze en onze andere leergangen vindt u op Werken aan onderwijskwaliteit najaar

16 Bent u er klaar voor? Leidinggeven aan professionalisering Zet een professionele leergemeenschap in voor de ontwikkeling van het instructie gedrag en boek driedubbel resultaat: Sterke leerkrachten Hogere leeropbrengsten Elan in het team V CadenzaVHM vaardigheidsmeters observeren Professionele leergemeenschap CadenzaHRM je ontwikkeling in beeld CadenzaSelfcam zie jezelf aan het werk reflecteren Cadenza e-learning ighschool ontwikkelen Aan de slag met de Professionele Leergemeenschap Wilt u meer weten over leidinggeven aan professionalisering of onze producten? Wij geven u graag gratis en geheel vrijblijvend een presentatie over onze aanpak. Maak direct een afspraak en bel of stuur een mail naar Theo Wildeboer voor meer informatie: t.wildeboer@cadenza-oc.nl. Cadenza Onderwijsconsult Dr. Nassaulaan HK Assen Telefoon info@cadenza-oc.nl Website werk aan sterke scholen samen met Cadenza