In memoriam. José Tonoli ( Jette )

Transcriptie

1 In memoriam Het gebeurt niet vaak dat ik Belgische (Vlaamse) schakers moet vermelden in deze rubriek. Dit is inderdaad dezelfde zin waarmee ik vorige keer mijn "IM"-artikel kon beginnen. Spijtig genoeg is het deze keer weer zover: een bekende Belgische "schaaknaam" mag van de lijsten gehaald worden. José Tonoli ( Jette ) Het is een beetje raar, maar dan weer niet onlogisch: ik kan moeilijk iets zinnigs zeggen over de stamvader van één van de succesrijkste schaakfamilies in België. Gelukkig kreeg ik net op tijd een Knack met een in memoriam over José Tonoli in handen. Met wat tekst uit de Knack (door Chris Ghysels) begin ik dan ook deze IM: "De Belgische schaakwereld rouwt om het heengaan van José Tonoli, een van zijn markantste boegbeelden van de afgelopen halve eeuw. Met zijn dynmaische en innemende persoonlijkheid groeide José - tot over de taalgrens - uit tot een echte ambassadeur van ons koninklijke spel. Het zenuwcentrum van die intense bedrijvigheid lag in het Brusselse, waar de schaakkring van Anderlecht onder zijn impuls vooral in de jaren 80 gouden tijden beleefde. De club, waarvan hij jarenlang voorzitter en duivel-doet-al was, zwaaide toen stevig de plak in de Belgische IC, dankzij een geslaagde mix van geïmporteerde sterke spelers en talenten van eigen kweek. (...) Een souvenir van de kampioenenploeg van van links naar rechts: Rechtstaand: Walter Tonoli, Joël Schols, Peter Meurrens, Luc Winants, José Tonoli Vooraan: Peter Tonoli, Michel Jadoul, Paul Limbos, Henri Winants. Aan het bord was José Tonoli een echte autodidact, die eerder op zijn eigen spelinzicht en inventiviteit vertrouwde dan op de wijsheid van de boekjes. Als oprichter en motor van een snel groeiend brandbeveiligingsbedrijf (The Belgian), had hij trouwens weinig tijd of zin om zich uitgebreid te verdiepen in vuistdikke, maar snel verouderde theoretische turven. Het partijbegin was in zijn ogen eerder een noodzakelijk kwaad; voor deze natuurspeler bij uitstek begon het werkelijke gevecht gewoonlijk pas in het middenspel. Ook op dit terrein en in het eindspel was Tonoli een zeer pragmatische speler. Hij had een fijne neus voor de verborgen taktische wendingen in een stelling en

2 was even geduldig in het uitbouwen van een voordeeltje als hardnekkig in het verdedigen van mindere posities. Een sluwe en taaie tegenstander dus, bereid om zijn gelijk ook in de analyse achteraf met veel verve en desnoods tot in de vroege uurtjes te verdedigen, maar tegelijk een verdraagzaam man, met veel zin voor relativerende humor. In zijn lange loopbaan nam José Tonoli graag en vaak deel aan de nationale kampioenschappen. " Eén van de hoogtepunten in zijn carrière was de nationale titel in 1975 (ex aequo met Johan Goormachtigh en Henri Winants). Het was zo'n beetje het kantelpunt in de Belgische schaakontwikkeling. Vóór 1975 zijn de kampioenen nog de oude garde (O'Kelly, Van Seters, Boey) - na 1975 zijn het de aanstormende jongeren die de titels bijeengraaien. Tonoli,José - Borodin,V [B12] Brussel, e4 c6 2.d4 d5 3.e5 Lf5 4.g4 Ld7 5.f4 h5 6.g5 g6 7.c3 Lf5 8.Pd2 e6 9.Pdf3 Pe7 10.Ph4 Le4 11.Pgf3 Pf5 12.Tg1 c5 13.Ld3 Pc6 14.Pxf5 exf5 15.Le3 Lxf3 16.Dxf3 c4 17.Lf1 Da5 18.h4 La3 19.De2 Kd7 20.Kf2± [20.Lg2 Ke6?? 21.bxa3 Dxc3+ 22.Kf2 Thd8 23.Tgd1 Dxa3 24.Dd2+-] 20...Lf8 21.Lg2+- Ke6? Voortzetting van een verkeerd plan, maar de manier waarop Tonoli aantoont dat de koning een slechte blokkeur is, ligt niet voor de hand. 22.Tgd1 [22.b3! Tc8 23.bxc4 Pe7 24.c5 Dxc3 25.Tab1 Tc7 26.Tgc1 Da3 27.Tb3 Da6 28.Db2] 22...Dd8? 23.Dxc4! De beslissing om de dame te offeren, vereist behalve verbeeldingskracht, ook een flinke dosis moed. De witte stukken krijgen nu inderdaad sterallures, maar of en wanneer de zware materiële investering zou renderen, viel aan het bord niet te berekenen. [Fritz 8: 23.b3 Pa5 24.Kg1 Dd7 25.Tab1 Te8 26.Df3 Th7 27.b4 Pc6 28.b5] 23...dxc4 24.d5+ Ke7 25.dxc6 bxc6? [25...Dc7!? 26.Td7+ Dxd7 27.cxd7 Kxd7±; Fritz 8: 25...Da5! 26.cxb7! (26.b4!?; 26.Td7+?! Ke8 27.cxb7 Tb8 28.Lc6 Lc5 29.Td5+ Kf8 30.Lxc5+ Kg8 31.Ld4 Dc7 32.Td6 Txb7 33.Lxb7 Dxb7 34.b4 De4 35.Kg3) 26...Tb8 27.Td6 Db5 28.Tad1 Txb7 29.Lc6 Dxb2+ 30.T6d2 Dxd2+ 31.Txd2 Tc7 32.Lc5+ Ke6 33.Ld5+ Kd7 34.Lxf8] 26.Lxc6 Ke6? [26...Dc8! 27.Td6!+-] 27.Txd8 Txd8 28.Lb5 Tc8 29.Td1 Tc7 30.Td8 Lg7 31.Td6+ Ke7 32.Lc6 Tb8 33.Lc5 Txb2+ 34.Td2+ [34.Td2+ Ke6 35.Ld5+ Kd7 36.Txb2 Txc5 37.Lxf7+-] 1 0 Het bedrijf In 1959 werd The Belgian opgericht door José Tonoli. De onderneming was actief in de brandbeveiliging en aanvankelijk richtten de activiteiten zich uitsluitend op de fabricage, het onderhoud en de plaatsing van brandblusapparaten. Mede door de uitbreiding van het begrip brandbeveiliging en de intrede van de elektronica werden in 1970 de eerste stappen gezet in de branddetectiewereld. Begin 1997 gaf José Tonoli de fakkel van het bedrijf over aan zijn zoon, Walter Tonoli, de huidige afgevaardigd bestuurder. José Tonoli werd begraven op 2 september. Bronnen: Knack 13/09/06; foto:

3 David Ionovich Bronstein ( Bila Tserkva nabij Kiev, 19/02/1924 +Minsk, 5/12/2006) Wit aan zet wint Inleiding Het zal je maar gebeuren: Peter vraagt om artikelen, en er is nog geen enkele grootmeester het hoekje om gegaan. Over een boycot gesproken! Maar als de nood het hoogst is, is de redding nabij. Misschien wel de meest gerespecteerde grootmeester van allemaal nam zijn verantwoordelijkheid en behoedde de Torrewachter van een "in memoriam"-loze uitgave. Het is slechts één voorbeeld welk respect de Torrewachter geniet in de bovenste regionen van de schaakwereld. Ook Kramnik had zich aangeboden voor de job (well, it's a dirty job but someone's got to do it), maar ik heb hem meteen opgebeld en hem gezegd dat hij niet onnozel moest doen. David Bronstein dus. Geen enkele in memoriam kan deze speler recht doen. Eerlijk, virtuoos, onvermoeibaar zoeker naar de schoonheid in het schaken. Van hem is de uitspraak dat het zou verboden moeten worden om lelijke zetten uit te voeren. Ooit zette Petrosian zijn dame tegen hem in - hijzelf vond het waarschijnlijk zijn meest onverdiende overwinning. Voor de jongere generatie betekent de naam Bronstein al even veel als Keres, Stein of Kotov. Zo goed als niets dus. Bronstein heeft echter onwisbaar zijn stempel gedrukt op de schaakgeschiedenis - en dit in meer dan één opzicht. Vooreerst zijn carrière, of moeten we zeggen, zijn twee carrières? Er is de Bronstein van de 50'er jaren en er is de Bronstein van na de Perestrojka. De eerste is de vernieuwer, de frisse aanvalsspeler, de "uitvinder" van het Konings-Indisch, die na een WK-match geleidelijk aan en steeds nadrukkelijker op een zijspoor wordt gezet. De tweede is de Bronstein als tornooispeler in West- Europa - de oudere IGM van meestersterkte, die in open en computer-tornooien nieuwe generaties leerde kennis maken met mooi, harmonieus en diep spel. Dan is er nog de Bronstein van... de Ficher-klok. Toen Fischer "zijn" nieuwe tijdsindeling voorstelde (extra tijd per gespeelde zet), stelde Bronstein een verfijning voor: de extra tijd wordt niet meer geaccumuleerd, maar de speler krijgt - elke zet opnieuw - enkele seconden erbij, zonder dat hij door sneller te spelen, deze tijd kan opbouwen tot hij uiteindelijk weer over minuten beschikt. Ook op het vlak van "shuffle chess" was hij Fischer ("Fischerandom") en Benko (die dit ook claimt in zijn biografie) vele jaren vooruit. Reeds in de 60er jaren vond hij dat de openingstheorie te belangrijk geworden was en stelde hij voor om de plaats van wits stukken door loting toe te wijzen. Zwart diende dan de witte opstelling te copiëren. Later kwam hij hierop terug, maar het toont wel aan dat Bronstein een originele denker was.

4 Tenslotte is er ook nog de Bronstein als schaakauteur. Hoewel hij slechts enkele boeken op zijn conto heeft staan, is minstens één ervan een klassieker, die thuis hoort in de top tien van beste schaakboeken ooit geschreven: Zurich 1953, het verslag over het kandidatentornooi. Echter, ook het boek "The Sorcerer's Apprentice", in co-auteurschap met Tom Fürstenberg, is een aanrader voor iedereen. Laten we maar meteen met Bronstein de auteur beginnen. Zijn klassieker was voor een groot deel geschreven door ghost writer Boris Vainstein (zie bv het boek "Kings, Commoners and Knaves" van "super" schaakhistoricus Winter). Maar zelfs als je dat weet, blijft het een interessant boek om door te nemen, of zoals "onze" Luc Rogiers het stelt (net als vele andere schakers): "het is het enige boek dat ik volledig doorgenomen heb". Ook het boek "The Sorcerer's Apprentice" is een origineel opgevat boek, dat ik in het begin niet zo bijzonder vond, maar gaandeweg sterk ben gaan appreciëren., In dit prima leerboek schreef Bronstein overigens dat het boek er niet gekomen zou zijn, indien Fürstenberg niet had geholpen. Bronstein was te perfectionistisch om zichzelf een deadline te stellen, of zich te beperken tot een aantal pagina's. De anekdotes Bronstein was beroemd om zijn mijmeringen aan het bord, vaak nog bij zijn eerste zet. Op een keer, toen hij 40 minuten had nagedacht over zijn eerste zet (om daarna de partij te winnen), vroeg men achteraf waarom hij zolang had nagedacht over zijn eerste zet. Het antwoord: "Ik was aan het denken waar ik mijn huissleutels had gelegd." Petrosian over Bronstein: "De jongere generatie spelers denkt dat het moderne schaken is begonnen met dingen als de Informator, maar spelers van mijn generatie weten dat het is begonnen met Bronstein." In één of ander tornooi in de USSR hadden Bronstein en Smyslov niet veel zin om elkaar partij te geven. Ze besloten tot een remise in 12 zetten. Een boze official van de Sovjet schaakfederatie maakte bezwaar. Tenslotte werden beiden betaald door de federatie en die verwachtte dan ook een strijd op het bord. Waarop Bronstein antwoordde met een instant klassieker: "Je verwacht toch niet dat ik Smyslov ga aanvallen voor drie roebels per dag?" Zijn favoriete speler(s) uit het verleden? Verrassend antwoord: "Tartakover, maar eigenlijk vooral De Labourdonnais"... "David Bronstein"... is eigenlijk de naam van vader van Troitzky en familie-banden tussen "onze" Bronstein en Troitzky's vader zijn niet helemaal uit te sluiten. Geen pluspunt dus om in Sovjettijden dergelijke naam te hebben...

5 Matchen JAAR MATCH RESULTAAT 1950 David Bronstein - Isaac Boleslavsky 7,5 6, David Bronstein Michael Botvinnik David Bronstein - Mikhail Tal 2,5 2, David Bronstein - Viktor Korchnoi David Bronstein - Mikhail Tal 3 5 Bronstein was zo ongeveer een vijf-zes jaren na WOII absolute wereldtop. Hij won het NK van de USSR in 1948 en 1949 in die tijd (en nog lang daarna) zowat gelijkwaardig aan een WK tornooischaak. Zijn opgang is des te opmerkelijker, daar Smyslov en Keres reeds voor WOII "troonpretendenten" waren. Bronstein eindigde gelijk eerste in het eerste kandidatentornooi (Boedapest 1950) met zijn vriend Isaac Boleslavsky. Het moet gezegd, dat Boleslavsky op het einde aan het freewheelen was (remises speelde) en aldus Bronstein een kleine kans gaf om hem in te lopen. Bronstein won effectief de laatste twee ronden en versloeg Boleslavsky daarna in de play off match. De eerste belangrijke match in het leven van Bronstein was dus tegen Boleslavsky. Boleslavsky was 5 jaar ouder, maar ondanks het leeftijdsverschil, was "Devik" toch een vriend aan huis geworden... die later zou trouwen met Boleslavsky's dochter Tatiana. De match, die beslist werd in de laatste partij, gaf Bronstein het recht om de wereldkampioen uit te dagen. Het jaar (16/3 tot 11/5/1951) erop volgde de belangrijkste match uit zijn leven. De match in Moskou werd een bitter duel de relaties tussen beiden zou nooit meer normaal worden. Bronstein,David I ½½½½100½½½10½½½½1½0½110½ 12/24 Botvinnik,Mikhail ½½½½011½½½01½½½½0½1½001½ 12/24 Nu herinnert men zich de match vooral als de match die Bronstein "verloor". Het scoreverloop lijkt dit wat tegen te spreken: Botvinnik leidde quasi de ganse match. De partijen daarentegen tonen een ander beeld: Bronstein die "vlot" zijn partijen wint vóór het afbreken, terwijl Botvinnik voor zijn winstpartijen vaak het afbreken en het daarbijhorende huiswerk nodig heeft. In de eerste partijen werd mooi schaak gespeeld. Botvinnik miste een kans in de derde partij vlak voor de tweede tijdscontrole. In partij 5 stond Botvinnik goed, maar onder tijdsdruk verloor hij nog volledig de draad van de partij. Bronstein speelde hard op winst in partij zes, maar na de hervatting verloor hij zichzelf weer in dromerij (waarom had hij nu ook weer de opening zus en zo gespeeld?) en toen hij zijn paard wou spelen, nam hij per ongeluk zijn koning vast Kc2?? [57.Ne6+ Kf3 58.Nd4+ Kf2 59.Ka4 e2 60.Nc2 e1q 61.Nxe1 Kxe1 62.Kxa5 Kd2 63.Kb4 b6=] 57...Kg3! 0-1

6 Bronstein verloor toen nog eens de zevende erbij, en stond op achterstand in plaats van de match te leiden. In het boek dat hij samen met Tom Fürstenberg schreef, is Bronstein bijna cynisch over Botvinniks gedrag voor, tijdens en na de match. Eén fragment: betreffende de 9 de partij, beschuldigde Botvinnik Bronstein ervan om zijn zet niet afgegeven te hebben bij het afbreken, maar deze op het bord te hebben uitgevoerd. Hierdoor moest Botvinnik volgens de reglementen zijn zet afgeven, zodat de druk op het bedenken van een goede zet onder tijdsdruk bij Botvinnik kwam te liggen. Botvinnik manipuleerde de scheidsrechters dan zo dat ze de zet van Bronstein beschouwden als "gespeelde, afgegeven zet", zodat Botvinnik in alle rust het beste antwoord kon bedenken op Bronsteins zet. Gelukkig voor Bronstein "kreeg" hij de elfde partij op een blaadje, maar verloor meteen de twaalfde vanuit de opening. In de 17 de werd Botvinnik weggespeeld en toen hij nog eens blunderde, was het helemaal uit. De 18 de was misschien wel de beste partij van de match, maar Bronstein "vergeet" meteen een stuk terug te winnen, waarna de partij in remise verzandt. 41.Qd3?. Bronstein wacht nog even met het terugwinnen van het stuk dit blijkt echter een blunder: meteen c6 had wel gewonnen: 41.c6 Bxc6 42.bxc6 Qxc6 43.Bxf4 gxf4 (43...Qc4 44.Qxc4 dxc4 45.Bc1 Nb6 46.Kg3 dit had Bronstein gezien, maar als beter voor zwart getaxeerd (ipv winnend voor wit, zoals de stelling in werkelijkheid is)) 44.Qg4+ Kf7 45.Qxf4+ Kg7 46.Qg4+ Kf7 47.Qh4 Nf8 48.Qxh Nb8!! redt de partij: 42.h4 Qc4 43.Qh3 Qxb5 44.hxg5 hxg5 45.Qxe6 Qd3 46.Qf6+ Kh7 47.Qf7+ Kh8 48.Qf6+ Kh7 49.Bxf4 gxf4 50.Qf7+ Kh8 51.Qe8+ Kg7 52.Qe7+ Kh8 53.Qe8+ Kg7 54.Qe7+ Kh8 55.Qf8+ Kh7 56.Qf7+ Kh8 57.Qxb7 Qg3+ 58.Kh1 ½-½ Botvinnik won partij 19 nadat Bronstein had geblunderd in huisanalyse (hij had de remiselijn vermeden omdat hij in zijn analyse met een verkeerde stelling bezig was!). Partij 20 werd remise, maar in partij 21 speelde Bronstein met zwart (Konings-Indisch natuurlijk) Botvinnik van het bord en kwam gelijk in de match. Bronstein had nu twee keer wit in de laatste drie partijen bovendien werd Botvinnik duidelijk vermoeid. In de 22ste partij kraakte het Hollands van Botvinnik in zijn voegen en Bronstein brak door de verdediging nog voor de tijdscontrole. Met 11,5/22 had Bronstein nu nog twee remises nodig om WK te worden. Bronstein,David I - Botvinnik,Mikhail [A91] WK Moscow (22), d4 e6 2.c4 f5 3.g3 Nf6 4.Bg2 Be7 5.Nc e3 d5 7.Nge2 c6 8.b3 Ne Nd7 10.Bb2 Ndf6 11.Qd3 g5 12.cxd5 exd5 13.f3 Nxc3 14.Bxc3 g4 15.fxg4 Nxg4 16.Bh3 Nh6 17.Nf4 Bd6 18.b4 a6 19.a4 Qe7 20.Rab1 b5 21.Bg2 Ng4 22.Bd2 Nf6 23.Rb2 Bd7 24.Ra1 Ne4 25.Be1 Rfe8 26.Qb3 Kh8 27.Rba2 Qf8 28.Nd3 Rab8 29.axb5 axb5 30.Ra7 Re7 31.Ne5 Be8 32.g4 fxg4 33.Bxe4 dxe4 34.Bh4

7 34... Rxe5? 35.dxe5 Bxe5 36.Rf1 Qg8 37.Bg3! Bg7 (indien 37 Dxb3, dan 38.Lxe5+ Kg8 39.Tg7+ Kh8 40.Tf8 mat) 38.Qxg In partij 23 bereikte Botvinnik een voordeel, maar gooide het terug weg met een slechte afgegeven zet. Zijn huisanalyse was echter van beton (zoals altijd) en nauwelijks twee zetten na de hervatting, ging Bronstein al de mist in. 14 zetten later stond de stand weer gelijk en was het nu Botvinnik die aan remise genoeg had in de laatste partij in plaats van Bronstein. Botvinnik,Mikhail - Bronstein,David I [D71] Moscow Moscow (23), d4 Nf6 2.c4 g6 3.g3 c6 4.Bg2 d5 5.cxd5 cxd5 6.Nc3 Bg7 7.Nh3 Bxh3 8.Bxh3 Nc6 9.Bg2 e6 10.e Bd2 Rc Nd7 13.Ne2 Qb6 14.Bc3 Rfd8 15.Nf4 Nf6 16.Qb3 Ne4 17.Qxb6 axb6 18.Be1 Na5 19.Nd3 Bf8 20.f3 Nd6 21.Bf2 Bh6 22.Rac1 Nac4 23.Rfe1 Na5 24.Kf1 Bg7 25.g4 Nc6 26.b3 Nb5 27.Ke2 Bf8 28.a4 Nc7 29.Bg3 Na6 30.Bf1 f6 31.Red1 Na5 32.Rxc8 Rxc8 33.Rc1 Rxc1 34.Nxc1 Ba3 35.Kd1 Bxc1 36.Kxc1 Nxb3+ 37.Kc2 Na5 38.Kc3 Kf7 39.e4 f5 40.gxf5 gxf5 41.Bd3 Kg6 42.Bd6? De afgegeven zet - en eigenlijk een foute. [42.Bb1 Nc6 (42...fxe4 43.fxe4 dxe4 44.Bxe4+ Kg7 45.Bxb7 Nxb7 46.Kc4 Kf7 47.Kb5 Nac5 48.dxc5 Nxc5 49.a5) 43.exd5 exd5 44.Ba2 Nab4 (44...Ne7 45.Bh4) 45.Bb3] 42...Nc6 43.Bb1 Kf6? [43...Na7!] 44.Bg3!! fxe4? After this he just loses. [44...h6] 45.fxe4 h6 46.Bf4 h5 47.exd5 exd5 48.h4 Nab8 49.Bg5+ Kf7 50.Bf5 Na7 51.Bf4 Nbc6 52.Bd3 Nc8 53.Be2 Kg6 54.Bd3+ Kf6 55.Be2 Kg6 56.Bf3 N6e7 57.Bg5 1-0

8 Zodoende had Bronstein een winstpunt nodig in de laatste partij om de titel te veroveren. Hij kwam nooit in de buurt en in een voor hem slechtere stelling werd tot remise besloten. Memorabele partijen Net als voor de tornooien, kan ik gemakkelijk een A4'tje vullen met enkel een opsomming van de "essentials" van Bronstein. Wat hieronder staat is dus een zeer beperkte selectie van Bronsteins "Best Of". Ik kan de lezer enkel aanraden om deze partijen op te zoeken en op een bord na te spelen. Polyak Bronstein, Kiev 1938 Bronstein - Keres, kandidatentornooi Boedapest 1950 Bronstein - Boleslavsky, kandidatenfinale 1950, de hele match Botvinnik - Bronstein, WK 1951, de hele match Stoltz - Bronstein, Helsinki ol 1952 Bronstein - Szabo, Zurich 1953 Bronstein - Keres, Göteborg 1955 Bronstein - Rojahn, Moskou ol 1956; van deze partij was Bronstein "moe", zoals een band "moe" is van hun grootste hit Bronstein - Zaitsev, Berlijn 1968 Bronstein - Ljubojevic, Petropolis 1973 (beste partij Informator 16), een partij die Bronstein niet goed genoeg was voor opname in een best-of partijenverzameling, tot hij zag dat zelfs Keres de partij had besproken. Kaplan - Bronstein, Hastings Bronstein - Keene, Teesside 1975 In het "schaakboek van het jaar 2006" (Van Perlo's Endgame Tactics, een verzameling van meer dan 1100 eindspelcombinaties) staat Bronstein met 10 combinaties vertegenwoordigd. De eerste van Bronstein is mooi, eenvoudig, leerrijk en tegen niemand minder dan Kortchnoi. XABCDEFGHY 8-+Q+-+-tR( zp-' kzp& % P+$ 3+p+-+q+-# 2-zP-+r+PmK" ! xabcdefghy 1.Txh6+ Kxh6 2.Dh8+ Kg6 3.Dh5+ Kf6 4.g Boleslavsky,I - Bronstein,D I [C15] Candidates playoff 1pl Moscow (14), e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 4.Ld2 dxe4 5.Dg4 Dxd Pf6 7.Dxg7 Tg8 8.Dh6 Lf8 9.Dh4 Tg4 10.Dh3 Dxf2 11.Pb5 Pa6 12.Kb1 Ld7 13.Le3 Df5 14.Pd4 Dg6 15.Pb3 Pb4 16.Pe2 Pfd5 17.Pc3 Pxc3+ 18.bxc3 Pd5 19.Ld4 Tg5 20.g4 e5 21.Lf2 Lxg4 22.Txd5 Lxh3 23.Lxh3 Td8 24.Txd8+ Kxd8 25.Td1+ Ld6 26.Le3 f5 27.Pc5 f4 28.Pe6+ Ke7 29.Lxa7 Th5 0 1 Bronstein,D (2400) - Surmont,Y (2070) [B01] Torhout sim, e4 d5 2.exd5 Dxd5 3.c4 Da5 4.Pc3 Pf6 [4...e5 5.Pf3 Pc6 6.d4 Lb4] 5.d4 Lf5 6.Pf3 e6 7.Le2 c Pbd7 [8...Ld6 9.c5 Le7 10.Ph4 Le4 11.Pxe4 Pxe4 12.Pf3 Dc7] 9.Lf4 Le7 10.a b4 Dd8 12.h3 Pb6 13.Db3 Dc8 14.a4 Ld8 15.a5 Pbd7 16.Ph4 Lg6 [16...Ph5 17.Ld6 Lxh4 18.Lxf8 Dxf8

9 19.Lxh5] 17.Pxg6 hxg6 18.Lf3 a6 [18...Lc7 19.Lxc7 Dxc7 20.a6 b6 21.b5] 19.Pa4 Lc7 20.Le3 Ld6 21.Pc5 Dc7 22.Tfc1 Tab8 23.d5 Lxc5 24.bxc5 cxd5 25.cxd5 Pxd5 26.Lxd5 exd5 27.Dxd5 Dc6 28.Td1 Pf6 [28...Dxd5 29.Txd5 Pf6] 29.Db3 Tbd8 30.Tab1 Txd1+ 31.Txd1 Te8 32.Td6 De4 33.Tb6 Pd5 [33...Te7 34.c6 bxc6 35.Txa6] 34.Txb7 Pxe3 35.Dxe3 [35.Dxf7+ Kh8 36.Dxg7#] 35...Dxe3 36.fxe3 Txe3 37.c6 Tc3 38.Tb6 Kf8 39.Txa6 Tc5 [39...Ke7] 40.Tb6 Ke7 [40...Txa5 41.c7 Tc5 42.Tb8+ Ke7 43.c8D] 41.a6 Kd6 42.a7 Ta5 43.Tb7 [43.Tb7 Kxc6 44.Txf7 Kb6 45.Txg7] 1 0 Ik was deze partij haast vergeten het is in feite een typische clean kill door een IGM meer niet. Wel weet ik nog dat ik het niet aandurfde om 3 Dd6 te spelen, omdat dit precies een zet van Bronstein zelf is. Bronsteinds derde zet (3.c4) is overigens typisch voor zijn originaliteit. Precies het onderzoek naar de voor- en nadelen van dergelijke zetten brengt een schaker iets bij niet het memoriseren ervan. Het misterie David Bronstein In 1993 gaf Bronstein een interview aan Antonio Gude van het schaaktijdschrift "Revista Internacional de Ajedrez". Bronstein stelt wat geïrriteerd dat men hem blijkbaar vooral herinnert omwille van zijn match tegen Botvinnik en zijn boek over het kandidatentornooi van Op de vraag of hij de WK-match "moest" verliezen, geeft hij hier misschien wel het meest correcte antwoord dat hij ooit gaf: "Hoewel er geen directe druk was, waren er wel omstandigheden die het hem moeilijk maakten: de politieke activiteiten van zijn vader (die zes jaar Goelag kreeg), zijn Joodse afkomst, en de duidelijke voorkeur van de machthebbers voor Botvinnik zorgden allemaal voor psychologische druk. Dit waren alle factoren die Bronstein deden inzien dat WK worden misschien niet zijn beste zet ooit zou zijn. Niettemin betekende dit niet dat hij de match doelbewust verloren had." Dit antwoord verklaart iets beter de veel gekwoteerde zinsnede "er was veel druk rond deze match, maar het was aan mezelf om aan die druk toe te geven of niet." Voor de afficionada's geef ik hier de originele weergave: Gude: Qué me dice del match con Botvinnik? Le presionaron para que usted perdiera? Bronstein: No hubo presión directa, naturalmente. Pero existían circunstancias, como mi padre, un manifiesto opositor al régimen, que había estado varios años en prisión, mi condición de judío, la marcada preferencia institucional por Botvinnik, a quien se le veía como un modelo soviético de campeón... Había la presión psicológica del entorno, y a mí me parecía que ganar podría perjudicarme seriamente, lo cual no significa que yo perdiera de forma deliberada... Verder gaf Bronstein nog het volgende mee: "Je hebt de indruk dat ik bescheiden ben. Dat ben ik niet. Ik weet dat ik goed ben, en zelfs zeer goed. Weet je waarom ik van Leonardo da Vinci hou? Omdat hij geloofde dat voor hem niets onmogelijk was. Ook ik geloof dat niets onmogelijk is op schaakgebied. Je ziet dus dat ik niet zo bescheiden ben als je denkt." Het leven van David Bronstein Toen hij zes jaar was, leerde hij schaken van zijn grootvader. In zijn eerste tornooi (Kiev 1936) werd hij tweede en promoveerde tot schaker "5 de categorie". Twee jaar later was hij "1 ste categorie" en in 1940 was hij al Meester. Bronstein is U raadt het al een Joodse naam; geen voordeel toen. Daarnaast was zijn vader een "tegenstander van het regime", die zes jaar naar de Goelag werd gestuurd. Bronstein werd ook nooit "pro forma" lid van de communistische partij, zoals vele (groot)meesters uit opportunisme werden. In de jaren 60 en 70 verbeterde het klimaat niet ten gunste van Bronstein. Bovenop de bovenvermelde nadelen, had Bronstein ook nog de "fout" gemaakt om "het kamp Kortchnoi" te kiezen toen deze de USSR verliet (Bronstein ondertekende als één van de weinige grootmeesters niet de beschuldigende brief tegen Kortchnoi). In de jaren 70 en 80 speelde hij nauwelijks tornooien. Door het regime kreeg hij maximaal één buitenlands tornooi per jaar toebedeeld, iets waar hij zeer onder leed. Van het zonaal tornooi in Lvov 1978 werd hij zelfs duidelijk geweerd. De tornooileider stelde voor aanvang van het tornooi dat er een speler "teveel" was en als eliminatiecriterium stelde hij leeftijd voorop. Toen bleek dat de oudste deelnemer niet Bronstein, maar Smyslov was, corrigeerde hij zich en nam dan maar de tweede oudste, Bronstein. Doordat Bronstein weinig kon spelen, verzwakte hij tot 2400 elopunten, wat zijn

10 tegenstanders nog een extra argument in handen gaf: een zwakke speler kan de USSR nu eenmaal niet vertegenwoordigen in het buitenland. In 1979 eindigde hij 4de in het Keres Memorial in Tallinn na Petrosian, Tal en Vaganian. In 1983 stopte hij een tijdje met spelen en werd het jaar erop meteen op pensioen gestuurd door het Sovjet sportcomité - waarmee hij dus officieel niet meer in aanmerking kwam om de USSR te vertegenwoordigen. Uiteindelijk kreeg hij een uitnodiging om in het buitenland als toerist te komen o toeval de organisatoren hadden net een schaaktornooi georganiseerd dat de dag erop van start ging of Bronstein niet wou meespelen? Zo kon hij in 1987 terug het schaakspel opnemen in Pancevo 1987 (2de), waarmee zijn tweede carrière definitief van start ging. Natuurlijk was hij toen al te oud om de verloren tijd in te halen, maar hij bleef spelen tot circa zijn laatste rating was Bronstein stierf thuis in de armen van zijn vrouw Tatiana Boleslavskaya zijn gezondheid was al een tijdje tanende. Zijn invloed op zijn en latere generaties is onweerlegbaar. Weinig topschakers hebben zo'n grote verzameling klassiekers bij elkaar gespeeld en zo'n generatie spelers beïnvloed. Bronstein kan samen met Kortchnoi in één adem genoemd worden met de wereldkampioenen, maar zij die hem van nabij gekend hebben, herinneren hem vooral als een uniek en onvergetelijk mens iemand wiens menselijke kwaliteiten een baken voor anderen waren. Bronstein,David I (2585) - Ljubojevic,Ljubomir (2570) [B03] Petropolis Interzonal Petropolis (11), e4 Nf6 2.e5 Nd5 3.d4 d6 4.c4 Nb6 5.f4 dxe5 6.fxe5 c5 7.d5 e6 8.Nc3 exd5 9.cxd5 c4 10.Nf3 Bg4 11.Qd4 Bxf3 12.gxf3 Bb4 13.Bxc Rg1 g6n Een verbetering van Ljubo op een partij die hij tegen Honfi had gespeeld in Bg5! Qc7 Zie diagram. 16.Bb3!! Bronstein zet gewoon een volle toren in zonder duidelijke of onmiddellijke compensatie Bc5 17.Qf4 Bxg1 18.d6 Qc8 19.Ke2?! [ bleek later beter te zijn.] 19...Bc5? loses. [19...Qc5] 20.Ne4! N8d7 21.Rc1! Qc6 22.Rxc5 Nxc5 23.Nf6+ Kh8 24.Qh4 Qb5+ 25.Ke3!! White was in severe time pressure which is why the game continues. But having found this Bronstein wins h5 26.Nxh5 Qxb3+ 27.axb3 Nd5+ 28.Kd4 Ne6+ 29.Kxd5 Nxg5 30.Nf6+ Kg7 31.Qxg5 Rfd8 32.e6 fxe6+ 33.Kxe6 Rf8 34.d7 a5 35.Ng4 Ra6+ 36.Ke5 Rf5+ 37.Qxf5 gxf5 38.d8Q fxg4 39.Qd7+ Kh6 40.Qxb7 Rg6 41.f4 1-0 Dit is één van de meest geanalyseerde partijen uit de schaakgeschiedenis. Bronsteins zwarte beesten waren Tal (-4, of 17,5/39), Spassky (-4 of 9/22) en... opvallend: Gufeld (-4 of 6,5/17). Zijn vaste puntenleverancier was Szabo (+6). Zijn tegenstander van het leven, Botvinnik, was hem in totaal twee keer meer de meerdere (15/32 voor Bronstein). Volgens Chessmetrics... was Bronstein de beste speler van de wereld van juni 1950 tot december Zijn hoogste historische rating was 2752, zijn beste tornooi was Goteborg 1955 (2813), waarin hij 15/20 scoorde (+10!) tegen gemiddeld 2652 elo.