Taal en Taalwetenschap
|
|
- Vincent van der Horst
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1
2
3 Taal en Taalwetenschap
4
5 Taal en Taalwetenschap Tweede Editie Redactie Anne E. Baker, Jan Don en Kees Hengeveld A John Wiley & Sons, Ltd., Publication
6 This second edition first published John Wiley & Sons, Inc Edition History: Blackwell Publishers Ltd. (1e, 2002) Wiley-Blackwell is an imprint of John Wiley & Sons, formed by the merger of Wiley s global Scientific, Technical and Medical business with Blackwell Publishing. Registered Office John Wiley & Sons Ltd, The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, PO19 8SQ, UK Editorial Offices 350 Main Street, Malden, MA , USA 9600 Garsington Road, Oxford, OX4 2DQ, UK The Atrium, Southern Gate, Chichester, West Sussex, PO19 8SQ, UK For details of our global editorial offices, for customer services, and for information about how to apply for permission to reuse the copyright material in this book please see our website at The right of Anne E. Baker, Jan Don, and Kees Hengeveld to be identified as the authors of this work has been asserted in accordance with the UK Copyright, Designs and Patents Act All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, except as permitted by the UK Copyright, Designs and Patents Act 1988, without the prior permission of the publisher. Wiley also publishes its books in a variety of electronic formats. Some content that appears in print may not be available in electronic books. Designations used by companies to distinguish their products are often claimed as trademarks. All brand names and product names used in this book are trade names, service marks, trademarks or registered trademarks of their respective owners. The publisher is not associated with any product or vendor mentioned in this book. This publication is designed to provide accurate and authoritative information in regard to the subject matter covered. It is sold on the understanding that the publisher is not engaged in rendering professional services. If professional advice or other expert assistance is required, the services of a competent professional should be sought. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Taal en taalwetenschap / redactie: Anne E. Baker, Jan Don & Kees Hengeveld. 2nd ed. p. cm. Includes bibliographical references and index. ISBN (pbk. : alk.) 1. Linguistics. 2. Linguistics Problems, exercises, etc. I. Baker, Anne, 1948 July 8- II. Don, Jan, III. Hengeveld, Kees, P121.T dc A catalogue record for this book is available from the British Library. Set in 9 on 11 pt Minion by Toppan Best-set Premedia Limited
7 Inhoud Lijst figuren en tabellen Voorwoord Illustratiebronnen xi xiii xv Deel I Taal en Taalvermogen 1 1 Van taal naar taalwetenschap Inleiding Talen Andere talen Verschillen Taalwetenschap Verschillende grammatica s De inhoud van dit boek en de deelterreinen van de taalwetenschap 16 Samenvatting 18 Opdrachten 19 Zelftoets 19 Verantwoording en verder lezen 20 2 De taalgebruiker Inleiding Kennen en kunnen: het cognitief systeem Taal en hersenen Taalbegrip Het herkennen van klanken Het herkennen van woorden Zinsbegrip Interpretatie van uitingen Van spraakherkenning tot interpretatie Taalproductie Wat wil je zeggen? Vormgeving: de grammaticale codering Formuleren: fonologische codering Articuleren Spreken: van intentie tot articulatie 36
8 vi Inhoud Samenvatting 36 Opdrachten 38 Zelftoets 39 Verantwoording en verder lezen 39 3 Taalverwerving Inleiding Hoe leren kinderen taal? In welke volgorde verloopt de eerste-taalverwerving? Welke factoren beïnvloeden de verwerving van een tweede taal? In welke volgorde verloopt de verwerving van een tweede taal? Tweetalige ontwikkeling 53 Samenvatting 54 Opdrachten 55 Zelftoets 56 Verantwoording en verder lezen 57 Deel II Taal en Interactie 59 4 Discourse Inleiding Interpretatie en gevolgtrekking Samenwerking Gesprekken Samenhang via taalvormen 70 Samenvatting 73 Opdrachten 73 Zelftoets 74 Verantwoording en verder lezen 74 5 Taalhandelingen Inleiding De uiting als handeling Informatiestructuur Pragmatische gepastheid 83 Samenvatting 86 Opdrachten 86 Zelftoets 86 Verantwoording en verder lezen 87 Deel III Zinnen en hun betekenis 89 6 Zinsdelen en woordsoorten Inleiding Zinsdelen Zinnen, bijzinnen en woordgroepen Typen woordgroepen Hoofden en modificeerders Woordgroepstructuur Woordgroepen versus woorden Woordsoorten: inhoudswoorden Woordsoorten: functiewoorden 103
9 Inhoud vii Samenvatting 104 Opdrachten 104 Zelftoets 105 Verantwoording en verder lezen Enkelvoudige zinnen Inleiding Functies van woordgroepen binnen de zin Valentie Semantische rollen Grammaticale rollen Het markeren van semantische en grammaticale rollen Valentiereductie Reflexieve constructies Pronominalisatie 117 Samenvatting 118 Opdrachten 118 Zelftoets 119 Verantwoording en verder lezen Complexe zinnen Inleiding De functie van bijzinnen De vorm van bijzinnen Interactie tussen hoofd- en bijzin Equi-deletie Raising Consecutio temporum Gecoördineerde zinnen De vorm van gecoördineerde zinnen 130 Samenvatting 131 Opdrachten 131 Zelftoets 132 Verantwoording en verder lezen Woordvolgorde Inleiding Volgorde en niveaus van analyse Woordvolgorde op zinsniveau Zinstype Ingebedde zinnen Complexiteit De informatiestatus van zinsdelen Woordvolgorde op zinsdeelniveau Het nominale zinsdeel Het verbale zinsdeel Samenhang Discontinue zinsdelen 143 Samenvatting 144 Opdrachten 144 Zelftoets 145 Verantwoording en verder lezen 145
10 viii Inhoud 10 Zinsbetekenis Inleiding Compositionaliteit Nominale woordgroepen: referentie Nominale woordgroepen: deixis en anafora Verbale woordgroepen: tijd en aspect Verbale woordgroepen: situatietypen 158 Samenvatting 160 Opdrachten 161 Zelftoets 161 Verantwoording en verder lezen 162 Deel IV Woorden en hun betekenis Woordenschat Inleiding Wat is een woord? De relatie tussen woordvorm en betekenis Inhouds- en functiewoorden Het lexicon Soorten lexicale informatie Woordenboeken Betekenis en betekenisrelaties Betekenisbeschrijving Woorden over de grenzen van talen 177 Samenvatting 179 Opdrachten 180 Zelftoets 181 Verantwoording en verder lezen Woordvorming Inleiding De interne structuur van woorden De functies van woordvorming Derivatie Flexie De vormen van de morfologie De structuur van woorden en hun betekenis Verschillen tussen flexie en derivatie Verschillen tussen talen 194 Samenvatting 196 Opdrachten 197 Zelftoets 198 Verantwoording en verder lezen Samenstellingen en uitdrukkingen Inleiding Structuur en betekenis van samenstellingen Soorten samenstellingen Incorporatie Idiomatische uitdrukkingen De betekenis van idiomatische uitdrukkingen 206 Samenvatting 209
11 Inhoud ix Opdrachten 210 Zelftoets 210 Verantwoording en verder lezen 210 Deel V Spraakklanken Spreken en verstaan spraakklanken Inleiding Spreken Spraakgeluid Horen en verstaan Spraakklanken Inleiding Pulmonische consonanten Niet-pulmonische consonanten Vocalen Diftongen Overige kenmerken Spraaksynthese en spraakherkenning 222 Samenvatting 223 Opdrachten 224 Zelftoets 224 Verantwoording en verder lezen Klanksystematiek en fonologische processen Inleiding Distinctiviteit Klanksystemen Distinctieve kenmerken Morfofonologische processen Grafemen en fonemen 236 Samenvatting 237 Opdrachten 237 Zelftoets 238 Verantwoording en verder lezen Lettergrepen, klemtoon en intonatie Inleiding De lettergreep: fonotaxis Het woord: klemtoon De zin: intonatie Ritme 246 Samenvatting 247 Opdrachten 247 Zelftoets 248 Verantwoording en verder lezen 248 Deel VI Talen en Taalgemeenschap Verschillen en overeenkomsten tussen talen Inleiding Overeenkomsten tussen talen Genetische verwantschap Taal en cultuur 259
12 x Inhoud 17.5 Taal en denken: de Sapir-Whorf-hypothese 262 Samenvatting 265 Opdrachten 265 Zelftoets 266 Verantwoording en verder lezen Taalvariatie Inleiding Wat is een taal? Wat is een dialect? De bestudering van taalvariatie Taalvariatie en sociale factoren Plaats of regio Sociale klasse Etnische groep Leeftijd Sekse Andere factoren: de situatie en de linguïstische context Taalvariatie en sociale betekenis 280 Samenvatting 281 Opdrachten 282 Zelftoets 282 Verantwoording en verder lezen Taalverandering Inleiding Historische taalwetenschap Het veranderingsproces Sociale groepen in taalverandering De inbedding van veranderingen in het taalsysteem De waardering voor taalverandering 295 Samenvatting 296 Opdrachten 296 Zelftoets 296 Verantwoording en verder lezen Tweetaligheid Inleiding De tweetalige taalgemeenschap Taalpolitiek Tweetalig onderwijs De tweetalige taalgebruiker Tweetalig taalgebruik en interferentie Het ontstaan van nieuwe talen 308 Samenvatting 310 Opdrachten 310 Zelftoets 310 Verantwoording en verder lezen 311 Bibliografie 312 Index 319
13 Figuren en tabellen Figuren 1.1 De wiegeldans van bijen volgens Von Frisch (1923) Drie soorten kennis in het cognitief systeem die een rol spelen in het spreken en begrijpen Het mentale lexicon als een netwerk van knopen Hersengebieden die betrokken zijn bij taal fmri-scan van de linker en rechter hersenhelften van (a) sprekers van het Engels die luisteren naar Engels en (b) gebaarders van Britse Gebarentaal die kijken naar Britse Gebarentaal De vier deelprocessen bij het begrijpen van taal en hun verbinding met het cognitief systeem De vier deelprocessen bij het spreken binnen het totale taalgebruikssysteem Incrementeel verloop van het spraakproces Moeder en kind Non-verbaal gedrag tijdens een telefoongesprek Doop van de Pathfinder, a. Uitzicht op wolkenkrabbers; b. Raam op een hotelkamer Typen zinsdelen Typen zinsdelen uitgebreid Boomdiagram van de zin de erg brutale man lachte overdreven Boomdiagram van de zin De ongelofelijk lange vrouw reed opvallend langzaam op de volstrekt nieuwe fiets Overzicht typen zinsdelen Michael met de boot Structuur van nevengeschikte zinnen Distributie (benadering) van basisvolgordes Schematische weergave van de verschillende typen referentie Verschillende typen referentie in het Nederlands Verschillende typen referentie in het Turks Verschillende typen referentie voor het Samoaans Gebruik van deictische termen Het pronominale systeem van het Tokelau Plaatje uit een elicitatie-taak 154
14 xii Figuren en tabellen 10.8 Tempus Absolute en relatieve tempus Absolute en relatieve tempus Vier situatietypen Violão Talen naar morfologisch type Gemengde metaforen Schematische dwarsdoorsnede van het menselijk hoofd met daarin aangegeven de belangrijkste spraakorganen Weergave van de geluiddruk, voor het zinnetje Dit is zichtbaar gemaakte spraak Frequentie in Hertz (Hz), als functie van de tijd in seconden voor het zinnetje Dit is zichtbaar gemaakte spraak Schematische dwarsdoorsnede van het oor met daarin aangegeven de belangrijkste gehoororganen Internationaal Fonetisch Alfabet IPA (naar herziene versie 2005) Het klanksysteem van het Nederlands Het klanksysteem van het Rotokas Het klanksysteem van het Deens De distributie van de positie van de vaste klemtoon in 281 verschillende talen Voorkant van de grammatica van een dialect van het Arabisch geschreven door Lucas Cauallero in Relaties tussen een aantal Indo-Europese talen Verwandschapstermen in het Hawaiaans Schema van de mogelijke splitsingen in het kleurensysteem De verspreiding van het gebruik van -s in de tegenwoordige tijd in het Engels van Engeland De isoglossen van de Zuidelijke tegenover de Noordelijke variant De ontwikkeling van do als hulpwerkwoord in verschillende zinstypen tussen 1400 en De frequentie van help met en zonder to + infinitief tussen 1600 en Fonologische verandering in Franse woorden eindigend op /n/. De horizontale as geeft de tijd in eeuwen en de verticale as de verspreiding over het lexicon in termen van categorieën van woorden Schematische weergave van drie typen tweetalige gemeenschappen Model van een transitioneel tweetalig programma 302 Tabellen 6.1 Woordgroeptypen Verschillende typen bijzinnen en hun functies Woordvolgorde Korte versie van de Swadesh lijst voor het Nederlands Vaste klemtoonposities Scores op de variabele verbaal morfeem -ing over vijf verschillende sociale groepen in Norwich (Engeland) Scores op de variabele verbaal morfeem -ing voor mannen en vrouwen uit Norwich (Engeland) Het gebruik van hun door verschillende leeftijdsgroepen Uitspraak van de variabele /r/ in woorden als car en horse in zes sociale klassen in New York City 292
15 Voorwoord Deze inleiding in de taalwetenschap biedt een breed overzicht van dit vakgebied. Het boek is in eerste instantie bedoeld voor iedereen die een taal studeert, maar het is ook bruikbaar voor anderen die belangstelling hebben voor de moderne taalwetenschap. Het boek toont de grote rijkdom aan variatie in natuurlijke talen door gebruik te maken van voorbeelden uit een groot aantal verschillende talen. Taal en Taalwetenschap is in de eerste plaats een leerboek. Om die reden zijn de belangrijkste taalwetenschappelijke termen vetgedrukt wanneer ze voor het eerst in de tekst voorkomen. Deze termen zijn ook vetgedrukt opgenomen in de index en worden herhaald in de samenvattingen aan het eind van elk hoofdstuk. Na iedere samenvatting volgt een reeks opdrachten die enkele onderwerpen uit de hoofdtekst nader illustreren of uitdiepen. In aansluiting op deze opdrachten volgt een zelftoets waarmee de student zijn begrip en kennis van de belangrijkste noties uit de hoofdtekst kan toetsen. Aan het eind van elk hoofdstuk is bovendien een lijst van bronnen opgenomen en worden enkele suggesties voor verder lezen gedaan. Taal en Taalwetenschap is een vertaling van Linguistics: The basics. Dat boek is een het product van een team van linguïsten werkzaam bij de opleiding Taalwetenschap van de Universiteit van Amsterdam. Het boek is een herziening van Appel e.a. (2002), dat zelf delen uit Appel e.a. (1992) bevatte. Appel e.a. (1992) werd geredigeerd door René Appel, Simon Dik en Pieter Muysken; Appel e.a. (2002) werd geredigeerd door René Appel, Anne Baker, Kees Hengeveld, Folkert Kuiken en Pieter Muysken. Deze versie heeft door de vertaling ook geprofiteerd van een Engelse vertaling gemaakt door Reinier Salverda. De verantwoordelijkheid voor de verschillende hoofdstukken is over de edities verschoven. De tabel hieronder geeft een overzicht van de verschillende verantwoordelijke auteurs. Hoofdstuk Auteur (1992) Auteur (2002) 1. Van Taal naar Taalwetenschap Simon Dik, Pieter Muysken Anne Baker 2. De Taalgebruiker Rob Schoonen Ron Prins, Rob Schoonen 3. Taalverwerving Anne Baker, René Appel Folkert Kuiken 4. Discourse René Appel Sies de Haan 5. Taalhandelingen René Appel Sies de Haan 6. Zinnen en woordsoorten Simon Dik, Pieter Muysken Kees Hengeveld 7. Enkelvoudige zinnen Simon Dik Kees Hengeveld 8. Complexe zinnen Kees Hengeveld 9. Woordvolgorde Kees Hengeveld 10. Zinsbetekenis Pieter Muysken Sies de Haan (Continued)
Taal en Taalwetenschap
Taal en Taalwetenschap Antwoorden bij de opdrachten René Appel, Anne Baker, Kees Hengeveld, Folkert Kuiken en Pieter Muysken (redactie) Blackwell Publishers 2002 by Blackwell Publishers Ltd a Blackwell
Nadere informatieTaal en Taalwetenschap
Taal en Taalwetenschap Taal en Taalwetenschap Tweede Editie Redactie Anne E. Baker, Jan Don en Kees Hengeveld A John Wiley & Sons, Ltd., Publication This second edition first published 2013 2013 John
Nadere informatieBouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor
University of Groningen Bouwen op een gemeenschappelijk verleden aan een succesvolle toekomst Welling, Derk Theodoor IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF)
Nadere informatieHoe U een Windows 8 Ready website op het Start Scherm Pint. Stap voor stap voorbeeld
Hoe U een Windows 8 Ready website op het Start Scherm Pint. Stap voor stap voorbeeld Author : Johan van Soest Department : - Creation Date : dinsdag, december 25, 2012 Last Modified : dinsdag, december
Nadere informatieOverview. Ingekomen facturen registratie. Microsoft Dynamics NAV. 2006 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV Ingekomen facturen registratie Overview 2006 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system,
Nadere informatieOverview. Beveiligde functies. Microsoft Dynamics NAV. 2007 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV Overview 2007 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Inquiry-based leading and learning Uiterwijk-Luijk, E. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Inquiry-based leading and learning Uiterwijk-Luijk, E. Link to publication Citation for published version (APA): Luijk, E. (2017). Inquiry-based leading and learning:
Nadere informatieOverview. Zorgsector. Microsoft Dynamics NAV. 2006 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV Overview 2006 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form
Nadere informatieAnalyse. Teksten op documenten. Microsoft Dynamics NAV dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV 2008 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by
Nadere informatieOverview. Urenregistratie. Microsoft Dynamics NAV. 2007 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV Urenregistratie Overview 2007 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted,
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository)
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Beroepsonderwijs tussen publiek en privaat: Een studie naar opvattingen en gedrag van docenten en middenmanagers in bekostigde en niet-bekostigde onderwijsinstellingen
Nadere informatieOverview. HP - Horti Productie. Microsoft Dynamics NAV. 2009 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV HP - Horti Productie Overview 2009 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted,
Nadere informatie7 aug. 2006 Snelstart document Thecus N2100 Y.E.S.box BlackIP Versie 1.0
Setup Wizard MET DHCP-server: 1. NA de installatie van de software welke zich op de CD bevindt krijgt u het volgende te zien: 2. V ervolgens gaat de softw are op zoek naar de Thecus Y.E.S.box welke is
Nadere informatie* * Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden. van. arbeidsrecht. arbeidsverhoudingen
m * * Europese Stichting tot verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden L E X I C O N van arbeidsrecht en arbeidsverhoudingen ** k EUR op ir EUROPESE STICHTING TOT VERBETERING VAN DE LEVENS- EN
Nadere informatieNieuw in deze versie Versie: 2.3
Perceptive Reflect Nieuw in deze versie Versie: 2.3 Product Documentation, R&D datum: November 2012 2012 Lexmark International Technology SA. All rights reserved Perceptive Reflect is a trademark of Lexmark
Nadere informatieTaal en Taalwetenschap
Taal en Taalwetenschap Deel 1 van 3 : Hoofdstuk 1 t/m 6 Ook verkrijgbaar : Deel 2 : Hoofdstuk 7 tot en met 13 Ook verkrijgbaar : Deel 3 : Hoofdstuk 14 tot en met 20 Bronvermelding: Titel: Taal en Taalwetenschap
Nadere informatieTHE WORK HET WERK HARALD BERKHOUT
THE WORK During the twenty years of its existence Studio Berkhout has evolved into the number one studio specialized in still life fashion photography. All skills needed for photography and styling, including
Nadere informatieInleiding Administratieve Organisatie. Opgavenboek
Inleiding Administratieve Organisatie Opgavenboek Inleiding Administratieve Organisatie Opgavenboek drs. J.P.M. van der Hoeven Vierde druk Stenfert Kroese, Groningen/Houten Wolters-Noordhoff bv voert
Nadere informatieDetailed View. Transportplanning Inkoop. Microsoft Dynamics NAV. 2007 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV Transportplanning Inkoop 2007 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted,
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) Keeping youth in play Spruit, A. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Keeping youth in play Spruit, A. Link to publication Citation for published version (APA): Spruit, A. (2017). Keeping youth in play: The effects of sports-based interventions
Nadere informatieOverview. Tableau Software. Microsoft Dynamics NAV. 2007 dvision Automatiseringsbureau.
Microsoft Dynamics NAV Tableau Software 2007 dvision Automatiseringsbureau. All Rights Reserved. No part of this document may be photocopied, reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in
Nadere informatieVan 'gastarbeider' tot 'Nederlander' Prins, Karin Simone
Van 'gastarbeider' tot 'Nederlander' Prins, Karin Simone IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version
Nadere informatieUvA-DARE (Digital Academic Repository) : Peeters-Podgaevskaja, A.V. Link to publication
UvA-DARE (Digital Academic Repository) : Peeters-Podgaevskaja, A.V. Link to publication Citation for published version (APA): Peeters-Podgaevskaja, A. V. (2008). : Amsterdam: Pegasus General rights It
Nadere informatieEerste hulp bij tweede taal: experimentele studies naar woordenschatdidactiek voor jonge tweede-taalverwervers Bacchini, S.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Eerste hulp bij tweede taal: experimentele studies naar woordenschatdidactiek voor jonge tweede-taalverwervers Bacchini, S. Link to publication Citation for published
Nadere informatieMartin Storey Knit Along. Stage 4 - Lace Tree Square
Martin Storey Stage 4 - Lace Tree Square www.knitrowan.com Martin Storey Stage 4 Lace Tree Square Make six squares YARN Pure Wool Superwash Worsted (for yarn requirements please see shopping list) Calm
Nadere informatieCultuur telt: sociologische opstellen voor Leo d Anjou
Cultuur telt: sociologische opstellen voor Leo d Anjou Cultuur telt: sociologische opstellen voor Leo d Anjou Dick Houtman, Bram Steijn en John van Male redactie Shaker Publishing BV Maastricht Copyright
Nadere informatieThe expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The expression of modifiers and arguments in the noun phrase and beyond van Rijn, M.A. Link to publication Citation for published version (APA): van Rijn, M. A. (2017).
Nadere informatieMagisch. Meisje. palaysia
Magisch Meisje palaysia www.magischmeisje.nl Oorspronkelijke titel: Beautiful Girl Copyright 2013 by Christiane Northrup, M.D. Illustraties Aurélie Blanz Foto van Christiane: Charles Bush Original English
Nadere informatiewww.affirmatie.nl Oorspronkelijke titel: I Think, I am! Copyright 2008 by Louise L. Hay Original English language publication in 2008 by Hay House Inc. Ontwerp en redactionele assistentie: Jenny Richards
Nadere informatieTilburg University. Huishoudelijk gedrag en stookgasverbruik van Raaij, Fred; Verhallen, T.M.M. Published in: Economisch Statistische Berichten
Tilburg University Huishoudelijk gedrag en stookgasverbruik van Raaij, Fred; Verhallen, T.M.M. Published in: Economisch Statistische Berichten Publication date: 1980 Link to publication Citation for published
Nadere informatieThe downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care
The downside up? A study of factors associated with a successful course of treatment for adolescents in secure residential care Annemiek T. Harder Studies presented in this thesis and the printing of this
Nadere informatieColofon. Apps, Alles over uitgeven op mobiel en tablet. Dirkjan van Ittersum ISBN: 978-90-79055-10-4
Colofon Titel Apps, Alles over uitgeven op mobiel en tablet Auteur Dirkjan van Ittersum ISBN: 978-90-79055-10-4 Uitgever InCT Postbus 33028 3005 EA Rotterdam www.inct.nl uitgever@inct.nl Vormgeving en
Nadere informatieCitation for published version (APA): Hartman, H. T. (2017). The burden of myocardial infarction [Groningen]: Rijksuniversiteit Groningen
University of Groningen The burden of myocardial infarction Hartman, Hermina IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check
Nadere informatieUniversity of Groningen. Injury prevention in team sport athletes Dallinga, Joan
University of Groningen Injury prevention in team sport athletes Dallinga, Joan IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatiedp corporate language training manual
dp corporate language training manual Informatie over de toets Handleiding toetsopgaven Trademarks corporate language training, clt and digital publishing are either registered trademarks or trademarks
Nadere informatieInvloeden op de onderwijspositie van leerlingen bij de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs Fossen, M.W.E.B.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Invloeden op de onderwijspositie van leerlingen bij de overgang van het basisonderwijs naar het voortgezet onderwijs Fossen, M.W.E.B. Link to publication Citation
Nadere informatieINTERNATIONAL STANDARD. Machine bridge reamers. Alésoirs de chaudronnerie, à machine
INTERNATIONAL STANDARD ISO 2238 Second edition 2011-08-15 Machine bridge reamers Alésoirs de chaudronnerie, à machine Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een
Nadere informatieCitation for published version (APA): Mol, P. G. M. (2005). The quest for optimal antimicrobial therapy s.n.
University of Groningen The quest for optimal antimicrobial therapy Mol, Peter G. M. IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieOnderzoek als project
Onderzoek als project Onderzoek als project Met MS Project Ben Baarda Jan-Willem Godding Eerste druk Noordhoff Uitgevers Groningen/Houten Ontwerp omslag: Studio Frank & Lisa, Groningen Omslagillustratie:
Nadere informatieSTARTFLEX. Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam
Onderzoek naar ondernemerschap onder studenten in Amsterdam Colofon ONDERZOEKER StartFlex B.V. CONSULTANCY Centre for applied research on economics & management (CAREM) ENQETEUR Alexander Sölkner EINDREDACTIE
Nadere informatieBuilding the next economy met Blockchain en real estate. Lelystad Airport, 2 november 2017 BT Event
Building the next economy met Blockchain en real estate Lelystad Airport, 2 november 2017 Blockchain en real estate Programma Wat is blockchain en waarvoor wordt het gebruikt? BlockchaininRealEstate Blockchain
Nadere informatieJ a s p e r L é o n a r d
Jasper Léonard Rijksmuseum 5 Foreword Voorwoord UK Amsterdam Resized: the grandiose Amsterdam reduced to the smallest proportions. The pictures of photographer Jasper Léonard zoom out to zoom in on what
Nadere informatieGrafentheorie voor bouwkundigen
Grafentheorie voor bouwkundigen Grafentheorie voor bouwkundigen A.J. van Zanten Delft University Press CIP-gegevens Koninklijke Bibliotheek, Den Haag Zanten, A.J. van Grafentheorie voor bouwkundigen /
Nadere informatieEen model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk
Een model voor personeelsbesturing van Donk, Dirk IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below.
Nadere informatie(Big) Data in het sociaal domein
(Big) Data in het sociaal domein Congres Sociaal: sturen op gemeentelijke ambities 03-11-2016 Even voorstellen Laudy Konings Lkonings@deloitte.nl 06 1100 3917 Romain Dohmen rdohmen@deloitte.nl 06 2078
Nadere informatieUniversity of Groningen. Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje
University of Groningen Vrije en reguliere scholen vergeleken Steenbergen, Hilligje IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieHandleiding Sonus Communicator voor Rion NL-22 - NL-32
versie: V1.0 projectnummer: 04023 datum: oktober 2004 Postbus 468 3300 AL Dordrecht 078 631 21 02 2004, Dordrecht, The Netherlands Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,
Nadere informatieBPMone 2.9 Release notes
BPMone 2.9 Release notes 2012 Lexmark International Technology S.A. Datum: 12/18/2012 Versie: 2.9 BPMone is a trademark of Lexmark International Technology S.A., registered in the U.S. and other countries.
Nadere informatieIntegrale Plananalyse van Gebouwen Doel, methoden en analysekader
boektitel Integrale Plananalyse van Gebouwen Doel, methoden en analysekader Voorwoord Integrale Plananalyse van Gebouwen Doel, methoden en analysekader onder redactie van: Theo van der Voordt Hielkje
Nadere informatiewww.ezkits.eu by illumicon CTCSS encoder Pietershoek 3 5503XA Veldhoven The Netherlands fax +31-40-2230020
by illumicon www.ezkits.eu CTCSS encoder Pietershoek 3 5503XA Veldhoven The Netherlands fax +31-40-2230020 Inhoud Inleiding...3 Soldeerinstructies...3 Assembly...4 Schema...5 Connections...6 Configuration...6
Nadere informatieDe belofte van vitamines: voedingsonderzoek tussen universiteit, industrie en overheid Huijnen, P.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) De belofte van vitamines: voedingsonderzoek tussen universiteit, industrie en overheid 1918-1945 Huijnen, P. Link to publication Citation for published version (APA):
Nadere informatieCognitive self-therapy A contribution to long-term treatment of depression and anxiety
Cognitive self-therapy A contribution to long-term treatment of depression and anxiety Uitgave in de RGOc-reeks, nummer 12 Copyright 2006 Peter C.A.M. den Boer, Groningen Cognitive self-therapy. A contribution
Nadere informatieLONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN
LONDEN MET 21 GEVARIEERDE STADSWANDELINGEN 480 PAGINAS WAARDEVOLE INFORMATIE RUIM 300 FOTOS KAARTEN EN PLATTEGRONDEN LM2GS4PWIR3FKEP-58-WWET11-PDF File Size 6,444 KB 117 Pages 27 Aug, 2016 TABLE OF CONTENT
Nadere informatieCitation for published version (APA): Oderkerk, A. E. (1999). De preliminaire fase van het rechtsvergelijkend onderzoek Nijmegen: Ars Aequi Libri
UvA-DARE (Digital Academic Repository) De preliminaire fase van het rechtsvergelijkend onderzoek Oderkerk, A.E. Link to publication Citation for published version (APA): Oderkerk, A. E. (1999). De preliminaire
Nadere informatieCitation for published version (APA): Khalil, E. N. (1999). Grounding in English and Arabic News Discourse. Milsbeek: in eigen beheer.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Grounding in English and Arabic News Discourse Khalil, E.N. Link to publication Citation for published version (APA): Khalil, E. N. (1999). Grounding in English and
Nadere informatieUniversity of Groningen. The Friesland study Bildt, Alida Anna de
University of Groningen The Friesland study Bildt, Alida Anna de IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieTechnical Manual Biometric - Fingerprint Reader
Biometric Fingerprint Reader Technical Manual Biometric Fingerprint Reader Productie Versie: 7.0 Versienummer Handleiding: 1.0.4 2016 Inepro B.V. Alle rechten gereserveerd Biometric Fingerprint Reader
Nadere informatieSYLLABUS SECURITY AWARENESS WORKSHOP Personeel
3/10/2012 TRIO SMC SYLLABUS SECURITY AWARENESS WORKSHOP Personeel Pagina 1 van 9 Verantwoording 2012 Uniformboard te Vianen en 2012 Trio SMC te Almere. Copyright 2012 voor de cursusinhoud Trio SMC te Almere
Nadere informatieTechnical Manual Card Reader - Biometric Fingerprint
Card Reader Biometric Fingerprint Technical Manual Card Reader - Biometric Fingerprint Productie Versie: 7.0 Versienummer Handleiding: 1.0.4 2016 Inepro B.V. Alle rechten gereserveerd Card Reader - Biometric
Nadere informatieBelastingwetgeving 2015
Belastingwetgeving 2015 Opgaven Niveau 5 MBA Peter Dekker RA Ludie van Slobbe RA Uitgeverij Educatief Ontwerp omslag: www.gerhardvisker.nl Ontwerp binnenwerk: Ebel Kuipers, Sappemeer Omslagillustratie:
Nadere informatieTilburg University. Huisvuilscheidingsproeven in Nederland Pieters, Rik; Verhallen, T.M.M. Published in: Beswa-Revue. Publication date: 1985
Tilburg University Huisvuilscheidingsproeven in Nederland Pieters, Rik; Verhallen, T.M.M. Published in: Beswa-Revue Publication date: 1985 Link to publication Citation for published version (APA): Pieters,
Nadere informatieInstallation & Usage Biometric Reader - NL. Biometric Reader - NL. Productie Versie: 7.0. Versienummer Handleiding: 1.0.2
Biometric Reader - NL Installation & Usage Biometric Reader - NL Productie Versie: 7.0 Versienummer Handleiding: 1.0.2 2013 Inepro B.V. Alle rechten gereserveerd Biometric Reader - NL De meest veelzijde
Nadere informatieEffluent biomarkers in peritoneal dialysis: A captivating symphony from the peritoneal membrane Lopes Barreto, Deirisa
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Effluent biomarkers in peritoneal dialysis: A captivating symphony from the peritoneal membrane Lopes Barreto, Deirisa Link to publication Citation for published
Nadere informatieCitation for published version (APA): Jambroes, M. (2015). The public health workforce: An assessment in the Netherlands
UvA-DARE (Digital Academic Repository) The public health workforce: An assessment in the Netherlands Jambroes, M. Link to publication Citation for published version (APA): Jambroes, M. (2015). The public
Nadere informatieMale accessory gland infection and subfertility: a diagnostic challenge Trum, J.W.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Male accessory gland infection and subfertility: a diagnostic challenge Trum, J.W. Link to publication Citation for published version (APA): Trum, J. W. (1999). Male
Nadere informatieNederlands voor Arabisch taligen A0 A1/A2
Auteur boek: مو لف الكتاب: Vera Lukassen Titel boek: Nederlands voor Arabisch taligen كتاب : الھولندي للناطقین باللغة العربیة المستوى Niveau A0 A2, A0 A2 2015, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl
Nadere informatieVoorbeeld. norm NEN-ISO Preview. Olie van Eucalyptus citriodora Hook (ISO 3044:1997) Nederlandse. Nederlands Normalisatie-instituut
Nederlandse norm NEN-ISO 3044 Olie van Eucalyptus citriodora Hook (ISO 3044:1997) Oil of Eucalyptus citriodora Hook (ISO 3044:1997) 2e druk, oktober 1997 ICS 71.100.60 Vervangt NEN-ISO 3044:1977 Als Nederlandse
Nadere informatieUniversity of Groningen. De besmettelijkheid van de ftisis Groenhuis, Dirk Johan Jacob
University of Groningen De besmettelijkheid van de ftisis Groenhuis, Dirk Johan Jacob IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please
Nadere informatieVoorbeeld. Preview ISO INTERNATIONAL STANDARD
INTERNATIONAL STANDARD ISO 2859-1 First edition 1999-11-15 AMENDMENT 1 2011-06-15 Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een
Nadere informatieCitation for published version (APA): Hoekstra, H. J. (1982). Fractures of the proximal femur in children and adolescents [S.n.]
University of Groningen Fractures of the proximal femur in children and adolescents Hoekstra, Harald IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
Nadere informatieCitation for published version (APA): Schijf, G. M. (2009). Lees- en spellingvaardigheden van brugklassers Amsterdam: SCO-Kohnstamm Instituut
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Lees- en spellingvaardigheden van brugklassers Schijf, G.M. Link to publication Citation for published version (APA): Schijf, G. M. (2009). Lees- en spellingvaardigheden
Nadere informatieTilburg University. Technieken van kwalitatief onderzoek 1 Verhallen, T.M.M.; Vogel, H. Published in: Tijdschrift voor Marketing
Tilburg University Technieken van kwalitatief onderzoek 1 Verhallen, T.M.M.; Vogel, H. Published in: Tijdschrift voor Marketing Publication date: 1982 Link to publication Citation for published version
Nadere informatieHandleiding SWIFT MyStandard Readiness Portal. Juni 2016
Handleiding SWIFT MyStandard Readiness Portal Juni 2016 Introductie In dit document worden de stappen tot het gebruik van de MyStandard Readiness Portal beschreven. Het gebruik van de Portal is redelijk
Nadere informatieHet opschorten van de handel op de Amsterdamse Effectenbeurs Kabir, M.R.
Tilburg University Het opschorten van de handel op de Amsterdamse Effectenbeurs Kabir, M.R. Published in: Bedrijfskunde: Tijdschrift voor Modern Management Publication date: 1991 Link to publication Citation
Nadere informatieMarkt- en marketingonderzoek aan Nederlandse universiteiten Verhallen, T.M.M.; Kasper, J.D.P.
Tilburg University Markt- en marketingonderzoek aan Nederlandse universiteiten Verhallen, T.M.M.; Kasper, J.D.P. Published in: Tijdschrift voor Marketing Publication date: 1987 Link to publication Citation
Nadere informatieleven! Dr. Wayne W. Dyer met Kristina Tracy palaysia 10 geheimen voor kampioenen
Oorspronkelijke titel: UNSTOPPABLE ME Copyright 2006 by Wayne W. Dyer Illustraties Stacy Heller Budnick Ontwerp: Jenny Richards Foto van Wayne: Greg Bertolini Original English language publication in 2006
Nadere informatieInterface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio
The information in this document is in Dutch, English version follows later in this document Interface tussen Stuurbediening en Sony autoaudio LET OP! HOEWEL DE UITERSTE ZORGVULDIGHEID IS BETRACHT BIJ
Nadere informatieHou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties
Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 1 Hou het eenvoudig Effectief communiceren in organisaties Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 2 Hou het eenvoudig 30-09-2008 09:10 Pagina 3 Arie Quik Hou
Nadere informatieCitation for published version (APA): de Boer, H. (2009). Schoolsucces van Friese leerlingen in het voortgezet onderwijs. Groningen: s.n.
University of Groningen Schoolsucces van Friese leerlingen in het voortgezet onderwijs de Boer, Hester IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to
Nadere informatieHandleiding Eetmeter. Aan de slag. in beroep en bedrijf. Handleiding Eetmeter. februari 2007
Aan de slag in beroep en bedrijf februari 2007 Branche Uitgevers 1 Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand dan wel
Nadere informatieUniversity of Groningen. Up2U Harder, Annemiek T.; Eenshuistra, Annika
University of Groningen Harder, Annemiek T.; Eenshuistra, Annika IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Word Gevorderd 2010. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: augustus 2012
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Word Gevorderd 2010 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: augustus 2012 ISBN: 978-90-817910-7-6 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatieDe Kern van Veranderen
De Kern van Veranderen #DKVV De kern van veranderen marco de witte en jan jonker Alle rechten voorbehouden: niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand,
Nadere informatieBiodiversity responses to climate and land-use change: A historical perspective Aguirre Gutierrez, J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Biodiversity responses to climate and land-use change: A historical perspective Aguirre Gutierrez, J. Link to publication Citation for published version (APA): Aguirre
Nadere informatieTilburg University. Canonische analyse in markt- en marketingonderzoek Kuylen, A.A. A.; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing
Tilburg University Canonische analyse in markt- en marketingonderzoek Kuylen, A.A. A.; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing Publication date: 1980 Link to publication Citation for
Nadere informatieDe betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der
University of Groningen De betrouwbaarheid van kleinschalige methoden voor waterzuivering Kaaij, Rachel van der IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you
Nadere informatieA1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde
Luisteren - kwalitatieve niveaucriteria en zinsbouw tempo en articulatie Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben o.a. betrekking op zeer betrekking op betrekking op betrekking
Nadere informatieColofon. Bij dit boek is een lesplan ontwikkeld, dat u kunt downloaden op Studio Karmel
3 Bij dit boek is een lesplan ontwikkeld, dat u kunt downloaden op www.bazalt.nl/lesplan-hetmeisje Colofon Vertaling en bewerking: Projectleiding: DTP: Drukwerk: HELDER tekst & educatie Nicole Hendriks
Nadere informatieAuteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Gevorderden 2013. 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: December 2013
Auteur boek: Vera Lukassen Titel boek: Excel Gevorderden 2013 2011, Serasta Uitgegeven in eigen beheer info@serasta.nl Eerste druk: December 2013 ISBN: 978-90-820856-9-3 Dit boek is gedrukt op een papiersoort
Nadere informatieUniversity of Groningen
University of Groningen De ontwikkeling van prikkelverwerking bij mensen met een Autisme Spectrum Stoornis en de invloed van hulp en begeleiding gedurende het leven. Fortuin, Marret; Landsman-Dijkstra,
Nadere informatieMultiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus
Multiple sclerose Zwanikken, Cornelis Petrus IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document version below. Document
Nadere informatieERIC RASSIN. Daarom. De psychologie van oorzaak en gevolg in 20 raadsels SCRIPTUM
DAAROM DUS ERIC RASSIN Daarom dus De psychologie van oorzaak en gevolg in 20 raadsels SCRIPTUM Copyright 2016 Eric Rassin Grafische vormgeving cover Jan van Zomeren Grafische vormgeving binnenwerk www.igraph.be
Nadere informatieInhoudsopgave. 1 OX Updater... 1 1.1 Mogelijkheden... 1 1.2 Werking:... 1. iii
OX Updater OX Updater: Publication date Monday, 08 March 2010 v.6.16 Copyright 2006-2009 OPEN-XCHANGE Inc., This document is the intellectual property of Open- Xchange Inc., Tarrytown, NY, USA, The document
Nadere informatieZevende, herziene druk, derde oplage Illustraties Richard Flohr. C.E. Zegwaart-Braam
verzorging/biologie 1 Zevende, herziene druk, derde oplage 2010 Illustraties Richard Flohr C.E. Zegwaart-Braam ISBN 978-90-76612-84-3 Spondi, Didam, The Netherlands Alle rechten voorbehouden. Niets uit
Nadere informatieTilburg University. Dienstenkeurmerken misbruikt Roest, Henk; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing. Publication date: 1999
Tilburg University Dienstenkeurmerken misbruikt Roest, Henk; Verhallen, T.M.M. Published in: Tijdschrift voor Marketing Publication date: 1999 Link to publication Citation for published version (APA):
Nadere informatieAANVRAAG Namen en Adressen
AANVRAAG Namen en Adressen Bestandsbeschrijving AVNAWIBA, NAAMIBAN, Definitief Author: equensworldline Document date: 1 augustus 2017 Classification: Open Version: 3.0 Versie historie Version no. Version
Nadere informatieUniversity of Groningen. Dag... onderwijs. Lokman, Alien Hermien
University of Groningen Dag... onderwijs. Lokman, Alien Hermien IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish to cite from it. Please check the document
Nadere informatie