Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of medepleegt.

Transcriptie

1 TOEZICHT EN HANDHAVING Deze notitie is bedoeld als naslagwerk voor degenen die tijdens de Gemeentedag 2016 van Adriaanse van der Weel advocaten op 7 april 2016 de workshop toezicht en handhaving hebben gevolgd. A. De overtreder Artikel 5:1 lid 2 Awb: Onder overtreder wordt verstaan: degene die de overtreding pleegt of medepleegt. ABRvS 15 oktober 2008 (ECLI:NL:RVS:2008:BF8999): Overtreder is degene die het wettelijk voorschrift daadwerkelijk heeft geschonden. Dat is in de eerste plaats degenen die de verboden handeling fysiek heeft verricht. Daarnaast kan in bepaalde gevallen degene die de overtreding niet zelf feitelijk heeft begaan, doch aan wie de handeling is toe te rekenen, voor de overtreding verantwoordelijk worden gehouden en derhalve als overtreder worden aangemerkt. Overtreder is dus: de pleger de functioneel pleger (degene aan wie de overtreding kan worden toegerekend) de medepleger Als het gaat om overtredingen die door een rechtspersoon zijn begaan, kan ook de feitelijk leidinggevende als overtreder worden aangemerkt. Pleger: Degene die de verboden gedraging fysiek verricht. Functioneel pleger: Een functioneel pleger is iemand die de verboden gedraging fysiek niet verricht, maar aan wie de overtreding wel kan worden toegerekend. Denk daarbij bijvoorbeeld aan: - de verhuurder die een pand verhuurt aan iemand die in het pand hennep teelt; - de opdrachtgever

2 - de bestuurder/aandeelhouder van een rechtspersoon ABRvS 15 oktober 2008 (ECLI:NL:RVS:2008:BF8999) Lozing van bluswater. Bluswerkzaamheden worden geacht te zijn verricht in opdracht van de drijver van de inrichting die in brand stond, zodat de lozing kan worden toegerekend aan de drijver. (zie ook: ABRvS 22 januari 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:90)). ABRvS 19 februari 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:515) Chemie Pack. Gerard Spiering is via zijn BV directeur en enig aandeelhouder van ZH Loonbedrijven Beheer B.V. Dat bedrijf is weer enig aandeelhouder van CP NL. Erkend is dat Gerard Spiering feitelijk leidinggevende van CP NL was. Afdeling: Als enig bestuurder van Chemie-Pack Nederland B.V. kon [wederpartij] zeggenschap uitoefenen over dat bedrijf. Voorts had [wederpartij] via [wederpartij] de feitelijke leiding in het bedrijf. Gelet hierop kan [wederpartij] verantwoordelijk worden gehouden voor de overtreding van Chemie-Pack Nederland B.V. Medepleger HR 2 december 2014 (ECLI:NL:HR:2014:3474) Medeplegen houdt in dat er sprake is van een nauwe en bewuste samenwerking met de eigenlijke dader. Of dat het geval hangt af van de omstandigheden van het geval. De volgende elementen kunnen daarbij van belang zijn: intensiteit samenwerking; onderlinge taakverdeling; de rol in de voorbereiding, de uitvoering of afhandeling van de overtreding; belang van de rol van de medepleger; diens aanwezigheid op belangrijke momenten en; het zich niet terugtrekken op bepalende tijdstippen. Verschil tussen medeplegen en medeplichtig is dat bij medeplegen sprake moet zijn van een min of meer gelijkwaardige samenwerking, terwijl de medeplichtige slechts een ondergeschikt aandeel in het delict heeft; hij helpt slechts de eigenlijke dader. HR heeft geoordeeld dat bij medeplegen dus sprake moet zijn van een nauwe en bewuste samenwerking. Medepleger hoeft niet de normadressant te zijn.

3 Voorbeelden van uitspraken waarin medeplegen werd aangenomen: CBB 8 december 2014, ECLI:NL:CBB:2014:450): Uber International B.V. is terecht als medepleger aangemerkt, nu zij bewust en nauw samenwerkt met de chauffeurs die de overtreding begaan en meedeelt in hun opbrengsten. Rechtbank Rotterdam 17 juli 2015 (ECLI:NL:RBROT:2015:5174) Onderverhuurder van een horecapand waarin door de huurder zonder exploitatievergunning een horeca-inrichting wordt geëxploiteerd is aan te merken als medepleger. In een pand werd een sportschool door BV A en een welnesscentrum door BV B geëxploiteerd. Beide BV s hadden dezelfde directeur en enig aandeelhouder. In het pand bevond zich ook een horecagelegenheid. Die werd door BV B verhuurd aan BV C. BV C exploiteerde deze gelegenheid zonder te beschikken over een exploitatievergunning op grond van de APV. De burgemeester van de gemeente Binnenmaas, waar deze zaak zich afspeelde, legde aan BV C en BV B een last onder dwangsom op. De Afdeling oordeelde dat de burgemeester zich terecht op het standpunt had gesteld dat BV C als medepleger kon worden aangemerkt omdat: het exploiteren van een welnesscentrum zonder horecagelegenheid ondenkbaar is; BV B heeft eerder een exploitatievergunning aangevraagd voor een horecagelegenheid, maar die vergunning werd geweigerd onder verwijzing naar een Bibob-advies; daarna heeft BV B de horecagelegenheid verhuurd aan BV C; in de huurovereenkomst is opgenomen dat BV C toestemming nodig heeft van BV B voor besluiten over de openings- en sluitingstijden, de menukaart, de drankenkaart, reclameuitingen en speciale door BV C te organiseren acties; verder is BV C op grond van de huurovereenkomst verplicht om in het begin voorraden van BV B af te nemen; BV C heeft verder geen personeel in dienst en de persoon die zich als leidinggevende van de horecagelegenheid presenteert is in loondienst bij BV B.

4 B. Invordering verbeurde dwangsommen VRAAG: Aan de verschillende overtreders wordt een last onder dwangsom opgelegd. De dwangsom wordt bepaald op een bedrag van ,-- per week met een maximum van ,--. De last wordt niet uitgevoerd, waardoor de dwangsommen tot het maximumbedrag worden verbeurd. Nadat het maximumbedrag is verbeurd, besluit het college tot invordering van het volledige bedrag aan verbeurde dwangsommen. Inmiddels zijn 10 maanden verstreken sinds de eerste dwangsom is verbeurd en verjaart de bevoegdheid tot invordering over een kleine twee maanden. Hoe voorkomt u dat de bevoegdheid verjaart? De bevoegdheid tot invordering verjaart na verloop van een jaar vanaf het moment waarop de dwangsom is verbeurd (artikel 5:35 Awb). Het gevolg van het intreden van de verjaring is dat het bestuursorgaan niet meer bevoegd is om aan te manen, te verrekenen en een dwangbevel uit te vaardigen of ten uitvoer te leggen (artikel 4:104 lid 2 Awb). Wanneer eindigt de verjaring van de bevoegdheid tot invordering? Die verjaring eindigt pas als de verbeurde dwangsom is betaald. Dat volgt uit de uitspraak van de Afdeling van 5 augustus 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2523. In die uitspraak was betoogd dat de verjaring van de bevoegdheid tot invordering eindigt zodra het bestuursorgaan heeft besloten om tot invordering over te gaan. De Afdeling oordeelde echter dat onder de bevoegdheid tot invordering niet alleen moet worden verstaan het nemen van een invorderingsbesluit, maar ook het aanmanen, verrekenen, uitvaardigen van een dwangbevel, etc. De verjaringstermijn kan worden gestuit of verlengd. Het verschil is dat bij stuiting een nieuwe verjaringstermijn begint te lopen van een jaar (artikel 4:110 lid 1 Awb), terwijl bij verlenging de lopende verjaringstermijn wordt verlengd met een termijn die niet gelijk is aan en vaak korter is dan de verjaringstermijn. De bestuursrechter moet ambtshalve beoordelen of de vordering is verjaard. In haar uitspaak van 5 augustus 2015 (hierboven genoemd) oordeelde de Afdeling dat degene die zich tegen een invorderingsbeschikking verzet, geen procesbelang meer heeft bij die procedure als de bevoegdheid tot invordering inmiddels blijkt te zijn verjaard.

5 Stuiting Uit de artikelen 4:105 en 4:106 Awb volgt dat de verjaring door het bestuursorgaan kan worden gestuit door: a. een daad van rechtsvervolging overeenkomstig artikel 3:316 lid 1 BW; b. erkenning van het recht op betaling door de schuldenaar; c. een aanmaning als bedoeld in artikel 4:112 Awb; d. een beschikking tot verrekening of; e. een dwangbevel of een daad van tenuitvoerlegging van een dwangbevel. Ad a. Onder het instellen van een daad van rechtsvervolging moet bijvoorbeeld worden verstaan het instellen van een eis bij een burgerlijke rechter, het leggen van conservatoir beslag of het indienen van een eis ter verificatie in een faillissement. Ad b. Het moet gaan om een expliciete erkenning van de schuld. Als bijvoorbeeld een overtreder hangende een procedure tegen de beschikking tot invordering van verbeurde dwangsommen een verzoek tot uitstel van betaling doet, dan is dat geen erkenning van de schuld. Ad c. In artikel 4:106 Awb wordt expliciet verwezen naar een aanmaning als bedoeld in artikel 4:112 Awb. Artikel 4:112 Awb bepaalt dat een bestuursorgaan de schuldenaar die in verzuim is aanmaant tot betaling binnen twee weken na verzending van de aanmaning. Lid 2 bepaalt dat bij wettelijk voorschrift een andere termijn kan worden vastgesteld. Lid 3 bepaalt dat de aanmaning moet vermelden dat bij niet tijdige betaling de betaling kan worden afgedwongen door op kosten van de schuldenaar uit te voeren invorderingsmaatregelen. ABRvS 8 oktober 2014, ECLI:NL:RVS:2014:3603 Een aanmaning waarbij een betalingstermijn van 8 dagen in plaats van twee weken wordt gegeven heeft toch stuitende werking. ABRvS 22 juli 2015, ECLI:NL:RVS:2015:2301 Een aanmaning waarbij de mededeling van lid 3 achterwege wordt gelaten heeft geen stuitende werking. In haar uitspraak van 28 oktober 2015 (ECLi:NL:RVS:2015:3279) heeft de (enkelvoudige kamer van de) Afdeling uitgemaakt dat een aanmaning pas stuitende werking heeft nadat een dwangsom bij besluit is vastgesteld en dit besluit op de juiste wijze is bekendgemaakt.

6 Een dwangsom wordt niet bij besluit vastgesteld. Waarschijnlijk doelt de Afdeling hier op de invorderingsbeschikking. Hieruit zou kunnen worden afgeleid dat een aanmaning pas stuitende werking heeft nadat een beschikking tot invordering is genomen en deze beschikking op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt. Daarom lijkt het verstandig om de aanmaning niet meer gelijktijdig met de invorderingsbeschikking te versturen. Ad d. Om te kunnen verrekenen moet het bestuursorgaan wel een schuld aan de schuldenaar hebben. Als dat al het geval is, dan kan alleen worden verrekend voor zover de bevoegdheid bij wettelijk voorschrift is voorzien (artikel 4:93 lid 1 Awb). Ad e. De verjaring wordt gestuit op het moment van betekening van het dwangbevel door de deurwaarder. Een dwangbevel kan pas worden uitgevaardigd nadat binnen twee weken na verzending van de aanmaning niet is betaald. Deze mogelijkheden zijn limitatief. Er kan alleen op bovenstaande gronden worden gestuit. Een invorderingsbeschikking heeft dus geen stuitende werking. Dat heeft de Afdeling in haar uitspraak van 24 december 2013, ECLI:NL:RVS:2013:2626 uitgemaakt en de Hoge Raad heeft dit overgenomen in zijn uitspraak van 3 april 2015 (ECLI:NL:HR:2015:817). Dat betekent ook dat de verjaring niet meer, zoals onder het oude recht wel mogelijk was, kan worden gestuit door middel van een schriftelijke mededeling als bedoeld in artikel 3:317 lid 1 BW. Het is onbegrijpelijk waarom de wetgever deze mogelijkheid heeft uitgesloten voor bestuursorganen. Het zorgt er wel voor dat de mogelijkheden om te stuiten zeer beperkt zijn. In het algemeen zal er niets te verrekenen zijn en zal een overtreder niet erkennen dat hij een verbeurde dwangsom verschuldigd is. Dat betekent dat de verjaring alleen kan worden gestuit door een daad van rechtsvervolging, het versturen van een aanmaning of het laten betekenen van een dwangsom c.q. een daad van tenuitvoerlegging. Een aanmaning kan meerdere keren worden verstuurd, maar de wetgever spreekt in artikel 4:106 Awb specifiek van een aanmaning als bedoeld in artikel 4:112 Awb. De aanmaning als bedoeld in artikel 4:112 Awb is de voorgeschreven aanmaning. De aanmaning die moet worden verstuurd voordat een dwangbevel kan worden uitgevaardigd. Daar kan maar één

7 keer sprake van zijn. Daarna kunnen volgende aanmaningen worden verstuurd, maar dat kunnen geen aanmaningen als bedoeld in artikel 4:112 Awb zijn. De Afdeling heeft zich hier nog niet over uitgelaten. Alleen uit haar uitspraak van 7 mei 2015 (ECLI:NL:RVS:2015:1412) zou impliciet kunnen volgen dat de Afdeling vindt dat een tweede aanmaning ook stuitende werking heeft. In die zaak waren twee aanmaningen uitgebracht. De Afdeling overwoog dat sinds de tweede aanmaning meer dan een jaar was verstreken, zodat de bevoegdheid tot invordering was verjaard. Het lijkt ons echter niet verstandig om hiervan uit te gaan. Het lijkt ook niet de bedoeling van de wetgever te zijn geweest, gelet op de expliciete keus om het bestuursorgaan niet meer de mogelijkheid te geven de verjaring te stuiten door middel van een schriftelijke mededeling waarin het bestuursorgaan zich het recht op betaling ondubbelzinnig voorbehoudt. Verlenging Artikel 4:111 Awb bepaalt dat de verjaringstermijn wordt verlengd doordat: uitstel van betaling wordt verleend; de schuldenaar in surseance van betaling verkeert; de schuldenaar in staat van faillissement verkeert; ten aanzien van de schuldenaar de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen van toepassing is; de tenuitvoerlegging van een dwangsom is geschorst door een rechter. In tegenstelling tot een stuitingshandeling begint vanaf het moment van verlenging geen nieuwe verjaringstermijn, maar wordt de lopende verjaringstermijn verlengd met de duur van de periode waarvoor uitstel van betaling is verleend, de staat van faillissement, de schorsing van de tenuitvoerlegging, etc. Artikel 4:111 Awb regelt niet hoe het bestuursorgaan de verjaringstermijn kan verlengen. Het regelt dat in bepaalde situaties de verjaringstermijn van rechtswege wordt verlengd. Artikel 4:111 Awb biedt dus geen actieve verlengingsmogelijkheid. Het bestuursorgaan zou alleen door het verlenen van uitstel van betaling actief kunnen voorkomen dat de invorderingsbevoegdheid verjaart, maar daarvoor is de bevoegdheid om

8 uitstel van betaling te verlenen (artikel 4:94 Awb) niet bedoeld. Die is bedoeld om de schuldenaar tegemoet te komen. Wordt aan de overtreder uitstel van betaling van verbeurde dwangsommen verleend met het uitsluitende doel te voorkomen dat de bevoegdheid verjaart, dan riekt dat naar détournement de pouvoir. Artikel 4:111 lid 2 sub d Awb bepaalt dat de verjaringstermijn wordt verlengd als de tenuitvoerlegging van een dwangbevel is geschorst ingevolge een lopend rechtsgeding. Daarmee doelt de wetgever op een vonnis van de executierechter in een procedure over de executie van een dwangbevel. De schorsing van een invorderingsbesluit leidt dus niet tot verlenging van de verjaringstermijn! VRAAG: Tegen de invorderingsbeschikking wordt bezwaar gemaakt. De gemachtigde van de bezwaarmaker belt u en vraagt u of het college bereid is toe te zeggen dat het niet tot feitelijke invordering zal overgaan zolang de invorderingsbeschikking nog geen formele rechtskracht heeft. De verantwoordelijk wethouder is wel geneigd om die toezegging te doen. Wat adviseert u het college? Conservatoir beslag Er is niets frustrerender dan na het winnen van een lange procedure toch met lege handen te staan doordat de overtreder geen verhaal meer blijkt te bieden. Om dit te voorkomen kan conservatoir beslag worden gelegd. Het conservatoir beslag gaat vanzelf over in een executoriaal beslag nadat een veroordelend vonnis is verkregen. Er kan beslag worden gelegd op alle vermogensbestanddelen (onroerende zaken, roerende zaken, bankrekeningen, aandelen, salaris, uitkeringen, etc.). Om conservatoir beslag te kunnen leggen is verlof nodig van de voorzieningenrechter van de rechtbank. Het verzoekschrift om verlof voor het leggen van conservatoir beslag moet door een advocaat worden ingediend.

9 In bepaalde gevallen kan alleen verlof worden verleend als er sprake is van vrees voor verduistering van de te beslagen zaken. Dat geldt bijvoorbeeld voor het leggen van conservatoir beslag op roerende zaken. Degene die verlof vraagt zal dan aannemelijk moeten maken dat er vrees voor verduistering is. De vordering die ten grondslag ligt aan het verlof wordt door de voorzieningenrechter slechts summier beoordeeld. Doorgaans wordt het verlof dan ook verleend. De wet schrijft voor dat aan het verlof de voorwaarde wordt verbonden dat, als de eis in de hoofdzaak nog moet worden ingesteld, de eis in de hoofdzaak binnen een door de voorzieningenrechter te bepalen termijn wordt ingesteld. Het doel van het conservatoir beslag is te voorkomen dat hangende een procedure verhaalsmogelijkheden verdwijnen. Dan moet wel een procedure aanhangig worden gemaakt. In het bestuursrecht kunnen kosten van bestuursdwang en verbeurde dwangsommen bij dwangbevel worden verhaald. Het dwangbevel levert een executoriale titel op. Het is ook mogelijk om vooruitlopend op dat dwangbevel conservatoir beslag te leggen voor de vordering tot betaling van kosten van bestuursdwang en verbeurde dwangsommen. Dat kan in ieder geval vanaf het moment dat kosten van bestuursdwang zijn gemaakt of dwangsommen zijn verbeurd. Het is mi. ook mogelijk om conservatoir beslag te leggen nadat de last is opgelegd en voordat bestuursdwang wordt toegepast of dwangsommen zijn verbeurd. Een bestuursorgaan hoeft geen eis in de hoofdzaak in te stellen omdat het zichzelf door middel van het dwangbevel een executoriale titel kan verschaffen. De voorzieningenrechter kan daar op twee manieren mee omgaan. Ofwel verbindt hij aan het verlof niet de voorwaarde dat de eis in de hoofdzaak binnen een bepaalde termijn moet worden ingesteld. Ofwel verbindt hij de voorwaarde dat de kostenbeschikking of de invorderingsbeschikking binnen een bepaalde termijn bekendgemaakt moeten worden. Het leggen van conservatoir beslag is niet zonder risico. Als de last onder dwangsom of de last onder bestuursdwang uiteindelijk geen stand houden, verdwijnt de grondslag voor het beslag. De beslaglegger is dan verantwoordelijk voor de schade die de beslagene als gevolg van het beslag heeft geleden. Het is verstandig om daarmee bij het maken van een keuze voor wat betreft de te beslagen zaken rekening te houden.

10 Faillissement VRAAG: Nadat het maximum aan dwangsommen is verbeurd gaat een van de bedrijven die als overtreder zijn aangeschreven failliet. Welke consequenties heeft dat voor de invordering van de verbeurde dwangsommen? Het gevolg van een faillissement is dat de failliet (degene die failliet is gegaan) van rechtswege de beschikking en het beheer over zijn tot het faillissement behorend vermogen verliest. Het vermogen van de failliet ten tijde van de faillietverklaring en hetgeen hij gedurende het faillissement verwerft valt onder het faillissement ( in de boedel ). De curator is belast met het beheer en de vereffening van de failliete boedel. Het faillissementsrecht kent drie soorten vorderingen: 1. boedelvorderingen; 2. verifieerbare (achtergestelde, concurrente of preferente) vorderingen en; 3. niet-verifieerbare vorderingen. Boedelvorderingen zijn vorderingen die: a. als zodanig zijn aangewezen in de wet (bijv. huur vanaf datum faillietverklaring (artikel 39 Fw) en loon werknemers (artikel 40 Fw) b. ontstaan doordat de curator in zijn hoedanigheid verplichtingen is aangegaan; en c. ontstaan doordat de curator in strijd handelt met een op hem, als curator, rustende verbintenis of verplichting. Deze omschrijving is door de HR gegeven in het arrest Koot/Tideman van 19 april 2013, ECLI:NL:HR:2013:BY6108. Verifieerbare vorderingen zijn vorderingen die vóór het faillissement zijn ontstaan en vorderingen die voortvloeien uit verplichtingen die vóór het faillissement door de failliet zijn aangegaan. Verifieerbare vorderingen kunnen uitsluitend worden voldaan indien en voor zover daarvoor na voldoening van de boedelvorderingen in de boedel nog geld aanwezig is. Niet-verifieerbare vorderingen zijn vorderingen die vanaf het faillissement ontstaan en die geen aanspraak geven op voldoening uit het boedelactief. Niet-verifieerbare vorderingen worden dus niet uit de boedel voldaan.

11 Het is in beginsel aan de burgerlijke rechter om te oordelen over de kwalificatie van een vordering. Toch laat de Afdeling zich hier ook over uit. In haar uitspraak van 13 februari 2013 (ECLI:NL:RVS:2013:BZ1261; Dutch Infra Tech) oordeelde de Afdeling dat dwangsommen die zijn verbeurd vóór het faillissement en dwangsommen die verbeurd raken als gevolg van het niet uitvoeren van een last onder dwangsom die vóór het faillissement is opgelegd aan de failliet niet-verifieerbare schulden opleveren. Op het terrein van de inrichting van DIT lagen grote hoeveelheden afvalstoffen opgeslagen, zonder dat DIT hiervoor over een vergunning beschikte. Het college van GS van Zuid-Holland legde voor deze overtreding aan DIT een last onder dwangsom op. Na het faillissement legde het college voor dezelfde overtreding een last onder dwangsom op aan de curatoren van DIT. In haar uitspraak van 23 juli 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:2728) over Bavin laat de Afdeling zich voor het eerst uit over de vraag of de kosten van bestuursdwang als boedelschuld moeten worden gekwalificeerd. Binnen de inrichting van Bavin ontstond, na het faillissement, brand. De brandweer bluste met water en het verontreinigd bluswater stroomde het oppervlaktewater in. Dat is een lozing waarvoor op grond van artikel 6.2 lid 1 Waterwet een vergunning is vereist. Die ontbrak in dit geval. Deze overtreding wordt toegerekend aan de curator. Aan de curator wordt de bestuursdwangbeschikking gestuurd, waarbij vermeld wordt dat de kosten van bestuursdwang voor rekening van de boedel komen. De Afdeling oordeelde dat op grond van het arrest Koot/Tideman q.q. dat de kosten van bestuursdwang een boedelschuld vormden omdat deze kosten gemaakt moesten worden doordat de curator een op hem, in zijn hoedanigheid van curator, rustende verplichting tot naleving van de Waterwet niet had nageleefd. In een uitspraak van 23 juli 2014 (ECLI:NL:RVS:2014:2752) in de zaak Thermphos was een last onder dwangsom opgelegd om aan de verplichtingen uit de Kernenergiewet te voldoen en een extra stralingsdeskundige aan te stellen. De Afdeling oordeelde dat de kosten die gemoeid zijn met het voldoen aan de last door de curatoren worden gemaakt in hun hoedanigheid van beheerders van de boedel en dat deze kosten daarom boedelschulden zijn. Er is tot nu toe (7 april 2016) slechts één uitspraak bekend van een burgerlijke rechter over de kwalificatie van de hierboven beschreven bestuursrechtelijke verplichtingen. Dat is de

12 uitspraak van de Rechtbank Zeeland-West-Brabant van 19 maart 2014 (ECLI:NL:RBZWB:2014:1960). Thermphos International te Vlissingen ging failliet. Op grond van de omgevingsvergunning voor de inrichting van Thermphos golden opruimverplichtingen bij beëindiging van de bedrijfsactiviteiten. De uitvoering van deze verplichtingen zou naar schatting 70 miljoen euro gaan kosten. De curatoren vorderden een verklaring voor recht dat de kosten geen boedelschuld opleverden. De rechtbank oordeelde dat voor zover de opruimverplichtingen al bestonden toen het faillissement werd uitgesproken, deze verplichtingen geen boedelschuld opleveren, maar een (verifieerbare) concurrente vordering. Besluiten de curatoren om het bedrijf voort te zetten, dan geldt dat de verplichtingen als boedelschuld moeten worden gezien. De vraag is natuurlijk wanneer de opruimverplichtingen ontstaan. De opruimverplichtingen waren vastgelegd in vergunningsvoorschriften. Ontstaat deze verplichtingen met de inwerkingtreding van de vergunning of na beëindiging van de bedrijfsactiviteiten. Deze vraag wordt door de rechtbank niet beantwoord. Vragen over dit onderwerp kunt u stellen aan: Bianca d Hooghe (bdhooghe@avdw.nl) en Jaap IJdema (cjijdema@avdw.nl)