6/9 File-systems. 6/9.1 Werken met bestandssystemen in Open Enterprise Server 2

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "6/9 File-systems. 6/9.1 Werken met bestandssystemen in Open Enterprise Server 2"

Transcriptie

1 Storage 6/9 File-systems 6/9.1 Werken met bestandssystemen in Open Enterprise Server 2 Open Enterprise Server biedt een vergaande keuze als het gaat om bestandssystemen. Waar u op NetWare automatisch terechtkomt bij een NSS-bestandssysteem, biedt Open Enterprise Server meer mogelijkheden. In het eerste deel van deze paragraaf leert u welk bestandssysteem het meest in aanmerking komt voor uw behoeften. In het tweede deel gaan we wat dieper in op de configuratie van NSS-bestandssystemen op OES. 6/9.1.1 Het beste bestandssysteem Het bijzondere aan het werken met bestandssystemen op Linux is dat er verschillende bestandssystemen zijn. Dit is een eigenschap die u op Linux veel vaker mee zult maken: verschillende ontwikkelaars werken aan verschillende projecten en dat levert meerdere goede oplossingen op. Voordat we beginnen een vergelijking te maken tussen de diverse bestandssystemen, bekijken we eerst de belangrijkste eigenschappen waarvan bestandssystemen gebruik kunnen maken. Het gaat hier met name om metadata, journaling en indexering. Metadata Toegang tot bestanden wordt geregeld via de metadata van het bestandssysteem. In de metadata worden eigenschappen van bestanden opgeslagen. Feitelijk betreft het hier de administratie van het bestandssysteem die ervoor zorgt dat u de juiste gegevensblokken in kunt lezen om een Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-1

2 File-systems bestand te benaderen. Alle Linux-bestandssystemen maken hiervoor gebruik van inodes. In de inode worden alle eigenschappen van bestanden bijgehouden, zoals u ze met een opdracht als ls -l kunt zien. Het betreft hier de zogenaamde POSIX-eigenschappen van bestanden. Alleen namen van bestanden bevinden zich niet in de inode; deze staan in de directory. In de directory worden namen van bestanden opgeslagen en daarnaast een verwijzing naar de inode die door het betreffende bestand gebruikt wordt. Deze verwijzing gaat één kant op; dit betekent dat de inode zelf geen weet heeft van de naam die door het bestand in kwestie gebruikt wordt. Voor traditionele Linux-bestandssystemen is de hoeveelheid metadata die geschreven moet worden gelijkwaardig. Dit komt omdat ze allemaal moeten voldoen aan de POSIXstandaard die compatibiliteit garandeert tussen verschillende Linux-versies. NSS daarentegen maakt gebruik van veel zwaardere metadata. Dit komt omdat in NSS afwijkende rechten gebruikt worden en daarnaast ook nog eens gewerkt wordt met attributen en andere eigenschappen die allemaal in de inode opgeslagen moeten worden. Transactielog Journaling Veel moderne bestandssystemen maken gebruik van een journal. Dit journal fungeert als een transactielog. Op het moment dat een bestand voor een schrijfactie geopend wordt, wordt deze actie gelogd in het journal. Dat kan op verschillende manieren gebeuren. Bij de eenvoudigste manier worden alleen metadata in het journal gelegd. Dit betekent dat het journal weet welke bestanden openstonden, maar geeft geen mogelijkheden om van een bestaand bestand de originele versie terug te zetten als er iets mee mis is. In een iets uitgebreidere versie gebeurt dat wel en worden zowel metadata als bestandsblokken in het journal 6/9.1-2 Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

3 Storage opgeslagen. Dit maakt schrijfacties trager, maar maakt tegelijk ook de kans dat problemen hersteld kunnen worden een heel stuk groter. Indexering Een derde belangrijke feature voor bestandssystemen is indexering. Oorspronkelijk was het niet nodig om indexen aan te maken. Op het moment echter dat er meer dan tweeduizend bestanden in een directory geschreven worden, is het zeer aan te raden wel gebruik te maken van een index. Door deze index hoeft u namelijk niet meer het hele bestandssysteem lineair te doorzoeken om een specifiek bestand te vinden, maar kunt u een bestand heel snel vinden op basis van de index. Twee technieken Qua indexering zijn er twee technieken die echt van belang zijn. De eerste mogelijkheid is die van de balanced tree die onder andere door ReiserFS gebruikt wordt. Bij een dergelijke indexering wordt een database aangemaakt waarin niet alleen metadata maar ook kleine bestanden zelf opgeslagen worden. Gebruik van een dergelijke index vraagt echter een totaal andere opbouw van het bestandssysteem. Daarnaast is er een optimalisatieproces nodig op de balanced tree-database en dat zorgt voor extra werk. Ook is voldoende vrije ruimte nodig om de herindexering uit te kunnen voeren. Is die ruimte er niet, dan riskeert het bestandssysteem onnodig langzaam te worden. Niet elk bestandssysteem maakt gebruik van de complexe b-tree-database. Ext3 bijvoorbeeld gebruikt een h-treeindex. Dit is een index die niet in de kern van het bestandssysteem zit, maar later op het bestandssysteem is toegepast. Dat is minder ingrijpend voor het bestandssysteem, maar zorgt er ook voor dat de prestaties van het systeem minder zijn. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-3

4 File-systems Ext2 Het oerbestandssysteem voor Linux is Ext2. Dit bestandssysteem werd in de vroege jaren 90 tot standaard verheven op vrijwel elke Linux-distributie. Het voorzag dan ook uitstekend in de behoeften die er destijds waren. Omdat het inmiddels een systeem betreft dat zo n vijftien jaar oud is, voldoet Ext2 niet echt meer aan de hedendaagse behoeften. De twee belangrijkste bezwaren zijn dat Ext2 geen journal bevat en ook geen index gebruikt. Juist het feit dat Ext2 geen journal gebruikt, wordt soms als een voordeel gezien. Het journal hoeft immers niet continu bijgewerkt te worden en daardoor bespaart u op schrijfacties: dat komt de snelheid ten goede op een bestandssysteem waarop journaling niet echt van belang is. Het nadeel echter is dat er ook geen index bestaat in Ext2 en dat betekent weer dat deze oplossing niet handig is als u verwacht met veel bestanden te gaan werken. Juist het feit dat Ext2 geen journal gebruikt, maakt het overigens wel heel geschikt voor kleinere partities en volumes zoals /boot. Deze directory bevat maar een klein aantal bestanden en dat maakt een index overbodig. Daarnaast is het een verspilling van beschikbare ruimte om op een volume ter grootte van rond de 100 MB een journal neer te zetten dat alleen al 30 MB in gebruik neemt. Stabiliteit Ext3 Ext3 is gebaseerd op dezelfde kern als Ext2 en dat betekent dat het net als Ext2 niet ontworpen is voor de zeer grote volumes die tegenwoordig gebruikt worden. Ext3 bevat echter een journal en een h-tree-index en dat zorgt ervoor dat het ook met de huidige behoefte aan opslag prima voldoet. Een van de beste features van Ext3 is de stabiliteit. Juist omdat het zo n oud bestandssysteem is, is het een 6/9.1-4 Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

5 Storage heel stabiel bestandssysteem waar alle fouten inmiddels uit verwijderd zijn. Ook helpt het dat Andrew Morton, een van de belangrijkste ontwikkelaars van de Linux-kernel direct betrokken is bij de ontwikkeling van Ext3. Dit garandeert een optimale samenwerking tussen kernel en bestandssysteem. Naast de stabiliteit biedt Ext3 het voordeel dat er heel veel tools voor zijn. Deze tools kunnen overigens ook op een Ext2-bestandssysteem gebruikt worden. Zo is er de opdracht tune2fs, die u kunt gebruiken om eigenschappen van Ext3 in te stellen; dumpe2fs waarmee u de metadata van het Ext3-bestandssysteem kunt bekijken; en debugfs waarmee u onder de motorkap van het bestandssysteem aan troubleshooting kunt doen. Daarnaast is het mogelijk de grootte van een Ext3-bestandssysteem aan te passen met e2online. Gezien alle goede eigenschappen, en vooral vanwege de stabiliteit, is Ext3 momenteel het standaardbestandssysteem op de meeste Linux-distributies. Dit geldt echter niet voor SLES 10 SP 1, de distributie die ten grondslag ligt aan Open Enterprise Server. Hierin wordt nog steeds gebruikgemaakt van ReiserFS als standaardbestandssysteem. Beperkingen Omdat Ext3 gebaseerd is op Ext2 en dus in essentie een heel oud bestandssysteem is, zijn er beperkingen. Een voorbeeld hiervan is de onmogelijkheid om dynamisch nieuwe inodes aan te maken. Dit kan een probleem zijn als u op een volume wilt werken met heel veel kleine bestanden. Bij het formatteren van Ext3 worden datablokken aangemaakt. Voor elke twee datablokken wordt één inode aangemaakt. Dit betekent dat u, als u allemaal bestanden maakt die kleiner zijn dan één datablok, geen vrije inodes Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-5

6 File-systems meer overhebt als de helft van het bestandssysteem beschreven is. U kunt dan dus geen nieuwe bestanden meer maken, al is de helft van het volume gewoon nog vrij! Bepaald een onhandige feature. Op het moment dat dit geschreven werd was Ext4, de toekomstige opvolger van Ext3, nog in ontwikkeling. De uiteindelijke richting en features van dit bestandssysteem zijn nog niet duidelijk en er is nog geen enkele distributie die het gebruikt. Algemeen wordt echter aangenomen dat als het eenmaal klaar is, het een waardige opvolger voor Ext3 zal zijn. ReiserFS Aan het einde van de twintigste eeuw ontwikkelde de Duitser Hans Reiser een geheel nieuw bestandssysteem, dat bekend werd als ReiserFS. Bij de ontwikkeling hiervan maakte Reiser gebruik van de laatst beschikbare technieken en dat leidde tot een erg snel en dynamisch bestandssysteem. Waarschijnlijk omdat Reiser een Duitser is, participeerde het ook uit Duitsland afkomstige SuSE Linux al snel in ReiserFS en werd het het standaardbestandssysteem. Voordelen ReiserFS biedt een paar belangrijke voordelen. Daarnaast is er ook een nadeel dat misschien nog wel zwaarder weegt. Het belangrijkste voordeel van ReiserFS is de balanced tree-database op basis waarvan het bestandssysteem is opgebouwd. In deze database, waarin ook indexing geïntegreerd is, worden locaties van alle bestanden bijgehouden en dat zorgt ervoor dat ReiserFS heel erg snel in staat is bestanden terug te vinden. Ook juist door de manier waarop deze database is opgebouwd, is het bestandssysteem in staat te werken met feitelijk onbeperkte aantallen bestanden per directory. Er zijn gevallen bekend 6/9.1-6 Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

7 Storage waarin miljoenen bestanden in één directory voorkwamen zonder dat daarbij een waarneembaar performanceverlies optrad; dit in tegenstelling tot Ext3, dat het waarneembaar moeilijk krijgt als er meer dan een paar duizend bestanden voorkomen in een directory. Nadelen Het grootste voordeel van ReiserFS is helaas meteen ook het grootste nadeel van dit bestandssysteem. De database waarop het bestandssysteem gebaseerd is, is namelijk dusdanig complex dat het met deze database ook wel eens mis wil gaan. Als beheerder ziet u dan een melding dat u de utility fsck.reiserfs mag gebruiken met de optie -- rebuild-db om de database opnieuw op te bouwen. Vaak is dit ook het einde van uw ReiserFS-database en dat leidt er weer toe dat u geen bestanden meer terug kunt vinden, maar blokken in de directory /lost+found, waaraan min of meer willekeurige namen als 0128ab91 zijn toegekend. Nu zouden problemen aan de ReiserFS-database op zich op te lossen zijn, als het bestandssysteem een gezonde open source-community zou hebben. Dit is echter niet het geval. Hoofdontwikkelaar Hans Reiser was sowieso al nooit in staat goed samen te werken met het kernel-ontwikkelaarsteam. Daarbij komt dat Reiser op het moment dat dit geschreven werd al langer dan een jaar in de gevangenis zit, onder verdenking van moord op zijn vrouw. Ook de belangrijkste gebruiker van ReiserFS Novell heeft besloten om het bestandssysteem in de toekomst te laten vallen. In de huidige versies van OpenSuSE wordt Ext3 als standaardbestandssysteem geïnstalleerd. Ook SuSE Linux Enterprise Server zal met ingang van versie 11 gebruik gaan maken van Ext3 als standaardbestandssysteem. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-7

8 File-systems XFS Een minder bekend maar niet minder goed bestandssysteem is XFS. Dit systeem vertoont veel overeenkomsten met ReiserFS. Zo is ook dit bestandssysteem gebaseerd op een balanced tree-database waarbij indexering is ingebouwd. In tegenstelling tot ReiserFS echter kent XFS wel een heel gezonde basis. Het bestandssysteem is namelijk ontwikkeld door SGI, ontwikkelaar van supercomputers. Dit bedrijf heeft XFS met name ontwikkeld voor multimediastreaming-toepassingen. XFS is dan ook heel goed in de omgang met zeer grote bestanden en grote hoeveelheden bestanden. Dit maakt het een uitstekende keuze voor zaken als multimedia-streaming, mailservers en databasevolumes. Behalve dat het een vrij zwaar bestandssysteem is, zijn er verder geen echte beperkingen aan XFS. Novell Storage Services Novell Storage Services (NSS) is geen open source Linuxbestandssysteem. Het betreft een bestandssysteem waarvan de code in eigendom is van Novell en dat alleen te gebruiken is in een Open Enterprise Server-omgeving. NSS heeft een paar belangrijke voordelen en één belangrijk nadeel. Vooral handig aan NSS is dat het heel veel features heeft. Zo is er om te beginnen de mogelijkheid te werken met Novell-rechten. Deze rechten gaan veel verder dan de standaardrechten die beschikbaar zijn voor Linux. Daarnaast heeft NSS een optie om bestanden die verwijderd zijn te herstellen. Dit staat bekend als de salvage-optie. Als derde en laatste belangrijke voordeel dat we hier noemen, kent NSS het visibility issue. Dit betekent dat u bestanden niet ziet als u er geen rechten op hebt en dat is een belangrijk voordeel op het gebied van beveiliging. 6/9.1-8 Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

9 Storage Ook als u migreert van een NetWare- naar een Linux-omgeving is het werken met NSS sterk aan te bevelen. Zeker als uw NSS-volumes in de NetWare-omgeving voorkwamen op het SAN, is een migratie uitermate eenvoudig. U kunt de NSS-volumes namelijk gewoon mounten in de Linux-omgeving. Let alleen even op als u binnen dezelfde edirectorytree blijft: u moet dan op de oude server de volumes decomitten (uit edirectory verwijderen) om ze vervolgens met succes op de nieuwe server in edirectory te kunnen invoeren. Dit is overigens een proces dat automatisch gebeurt. Voordat u overal alleen maar NSS-volumes gaat configureren, is het belangrijk dat u zich er bewust van bent dat er ook nadelen zijn. Het belangrijkste nadeel is dat NSS zware metadata heeft. De geavanceerde features van NSS moeten wel geschreven worden en dat betekent dat zeker op volumes waar snel en veel geschreven moet worden, NSS niet optimaal is. Er moeten namelijk per bestand vier keer zoveel metadata weggeschreven worden! (128 bytes voor NSS tegen 32 bytes voor traditionele Linux-bestandssystemen). Dit maakt NSS minder geschikt voor toepassingen als een GroupWis server. Zeker omdat het zo mooi integreert in een bestaande Novell-omgeving, is NSS een uitstekende keuze als u de features van NSS ook gaat gebruiken. Verderop in deze paragraaf leest u hoe u NSS configureert in Open Enterprise Server. Clusterbestandssystemen De laatste categorie bestandssystemen vormt een speciale categorie: de clusterbestandssystemen. Deze bestandssystemen zijn bijzonder omdat de cachetabellen die bijhouden welk bestand waar in gebruik is, gedeeld worden tussen verschillende nodes in een cluster. Dit zorgt ervoor Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-9

10 File-systems dat u een clusterbestandssysteem op meerdere nodes tegelijkertijd kunt mounten en dat het voor die nodes mogelijk is gelijktijdig naar het clusterbestandssysteem te schrijven. Omdat clusterbestandssystemen ontwikkeld zijn voor gebruik in een cluster, zijn ze niet geschikt voor standalone-gebruik, hoewel dit technisch wel mogelijk is. De features die geïmplementeerd zijn om het bestandssysteem in een cluster te gebruiken, werken in een standalone-situatie namelijk alleen maar vertragend. In een Novell-omgeving is Oracle Cluster File System 2 (OCFS2) momenteel het standaard geclusterde bestandssysteem. In de Red Hat-wereld wordt vooral gebruikgemaakt van Global File System (GFS). 6/9.1.2 Configuratie van NSS Op basis van de informatie uit het voorgaande mag duidelijk zijn geworden dat NSS een veelgebruikt bestandssysteem is in een Open Enterprise Server-omgeving. We bespreken daarom nu hoe u dit bestandssysteem configureert. De configuratie van NSS op OES is niet bijzonder complex, zolang aan een belangrijke voorwaarde voldaan wordt: het bestandssysteem moet opgeslagen worden op een apart opslagmedium. Dit betekent dat de configuratie van NSS op een tweede harddisk of op een LUN of het SAN eenvoudig is. Het is echter een heel ander verhaal als u NSS wilt gebruiken op een server waar maar één schijf in geïnstalleerd is. Opmerking We spreken in deze paragraaf over schijven, maar eigenlijk bedoelen we opslagmedia. Een opslagmedium kan een 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

11 Storage harde schijf zijn, maar ook een LUN op het SAN, een RAIDarray, een USB-stick enzovoorts. NSS installeren op een server met één schijf Het probleem bij gebruik van NSS op een OES-server met één schijf, zit hem in de EVMS-volumemanager. EVMS is de Linux-component die ervoor zorgt dat u op uw harde schijf een structuur aan kunt maken waarbij NSS-volumes worden samengesteld vanuit de pools waarin alle opslagruimte beschikbaar gesteld wordt. Om NSS te kunnen gebruiken moet u tijdens de installatie van SuSE Linux Enterprise Server 10 SP 1 uw hele harddisk toewijzen aan EVMS. Dit is een procedure die u alleen tijdens de installatie kunt uitvoeren: als de server eenmaal geïnstalleerd is, kan het niet achteraf nog aangepast worden. In de volgende procedure leert u hoe u een server met één harddisk voorbereidt op het gebruik van NSS in een later stadium. We nemen aan dat u bekend bent met de stappen die uitgevoerd moeten worden om een installatie van SLES op te starten en stappen in op het moment dat het Installation Settings-venster getoond wordt. 1. Selecteer in het venster Installation Settings de link Partitioning. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-11

12 File-systems Klik op Partitioning om het partitie-indelingsprogramma te starten. 2. De standaard partitie-indeling die wordt voorgesteld is niet bruikbaar voor een indeling met NSS. Kies daarom de optie Create Custom Partition Setup en klik op Next om verder te gaan. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

13 Storage U moet een Custom Partition Setup aanmaken. 3. Nu wordt een overzicht gegeven van beschikbare harddisks. U gaat niet op basis van een bestaande schijf verder, maar moet hier nogmaals aangeven dat u de Custom-partitionering wilt gebruiken. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-13

14 File-systems Om uw schijf voor te bereiden op NSS kiest u de optie Expert. 4. In het Expert Partitioner-venster ziet u een overzicht met daarin uw harddisk en de eigenschappen ervan. Klik linksonder in beeld op de optie Expert. Uit het dropdownmenu dat u vervolgens ziet, kiest u de optie Delete Partition Table and Disk Label. Deze optie verwijdert alle gegevens die op dat moment op uw schijf staan, dus verzeker u ervan dat er inderdaad niets op de schijf voorkomt dat u wilt bewaren. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

15 Storage Kies uit het dropdownmenu onder de knop Expert de optie Delete Partition Table and Disk Label. 5. Nu moet u twee partities aanmaken. Om te beginnen is dat een kleine partitie die u gaat gebruiken om uw computer van op te starten. Dit wordt een traditionele Linux-partitie, waarop u het Ext2-bestandssysteem gaat gebruiken. Daarnaast wijst u alle andere ruimte op deze schijf toe aan een partitie van het type Linux LVM. Zorg er nu voor dat uw harddisk geselecteerd is en klik dan op Create. 6. In de interface Partition Type kiest u Primary Partition. Klik vervolgens op OK. 7. Nu ziet u het venster Create a Primary Partition als in de volgende afbeelding. Kies hier eerst in de uitschuiflijst onder Format het bestandssysteem Ext2. Geef dan in het kader Size aan dat het einde van de aan te maken partitie op 100 MB moet komen door Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-15

16 File-systems de tekst +100M te typen. Selecteer tot slot onder Mount Point de directory /boot. Klik nu op OK om verder te gaan. Gebruik deze instellingen om een boot-partitie aan te maken. 8. Vervolgens maakt u de partitie aan die u voor EVMS gaat gebruiken. Klik hiervoor in het Expert Partitioner-venster wederom op Create. Kies dan het partitietype Primary Partition en klik op OK. Selecteer nu de optie Do not format en kies uit de uitschuiflijst het partitietype 0x8E Linux LVM. Standaard wordt de rest van uw harde schijf aan deze partitie toegewezen. Dit is prima zo, dus hoeft u dit niet te veranderen. Klik dan op OK om de wijzigingen naar uw harddisk weg te schrijven. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

17 Storage De rest van de harde schijfruimte wijst u toe aan een partitie van het type 0x8E. 9. In de voorgaande stap hebt u een lege partitie aangemaakt die gebruikt kan worden voor de EVMS-volumemanager. In deze partitie moet u vervolgens minimaal twee EVMS-volumes aanmaken: een die gebruikt wordt als swap space en een voor het root-bestandssysteem. Om EVMS-volumes aan te maken zijn verschillende methodes beschikbaar, waaronder de geavanceerde evmsgui-interface. In deze procedure maken we gebruik van de module die in YaST geïntegreerd is. Klik daarom wederom vanuit de YasT Exprt Partitioner op de knop EVMS om de EVMS-beheersinterface te starten. U ziet nu het volgende venster. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-17

18 File-systems De EVMS-configuratie-interface stelt u in staat om binnen de voor dat doel aangemaakte partitie EVMS-volumes aan te maken. 10. In EVMS maakt u eerst een container aan. Deze container is vergelijkbaar met een Pool in de NSS-structuur. Vervolgens maakt u in de EVMS-container de EVMS-volumes aan. Na opstarten ziet u links boven in beeld wat de huidige eigenschappen zijn van uw EVMS-container(s). Omdat dit de eerste keer is dat u deze module opstart, ziet u nog niets: onder EVMS Container staat alleen de aanduiding -none-. Om een container te kunnen maken moet u eerst het beschikbare device (/dev/evms/sda2 in dit geval) toewijzen aan een container. Dit gebeurt automatisch bij het aanmaken van de container. Klik nu op de knop Create Container. Dit opent de interface die u ziet in de volgende afbeelding. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

19 Storage Vanuit deze interface maakt u een EVMS-container aan. 11. De Create EVMS Container-interface stelt standaard voor een EVMS-container van het type system aan te maken. U ziet echter ook dat de huidige containergrootte 0 MB is. Dit komt omdat u er nog een device aan toe moet voegen waaruit de container beschikbare schijfruimte mag gebruiken. Klik hiervoor op het device sda2 en klik dan op Add Volume. Dit verandert de grootte van de EVMS-container in de beschikbare ruimte op het device sda2. Klik dan op OK om de wijzigingen op te slaan en terug te keren naar het EVMSconfiguratiescherm. Klik in dit scherm op de knop Add om uw eerste EVMS-volume toe te voegen. Dit opent het volgende venster. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-19

20 File-systems Maak nu een root- en een swap-volume aan in EVMS. 12. Maak nu een root-volume aan met de volgende minimale specificaties: file-system: Ext3 volume Name: root size: 8 GB mount point: / 13. Voeg nu een swap-volume toe met de volgende specificaties: file-system: Swap volume name: swap size: 1 GB mount point: swap 14. Nadat de volumes aangemaakt zijn, ziet u dat een gedeelte van de EVMS-container in gebruik is, terwijl een ander deel nog vrij is. Dit klopt: u gebruikt het andere deel later om NSS-volumes aan te maken. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

21 Storage Het deel van de EVMS-container dat nog vrij is, gebruikt u later om NSS-volumes aan te maken. 15. Klik nu op Next en rond de installatie van SuSE Linux Enterprise Server 10 SP 1 verder af. 16. Helemaal aan het einde van de installatie van SLES 10 SP 1 moet u nog een paar stappen uitvoeren om uw server helemaal geschikt te maken voor gebruik van EVMS. De installatie van SLES 10 SP 1 afronden Nadat uw SLES 10 SP 1-server helemaal geïnstalleerd is, zijn er nog enkele zaken die u moet regelen om ervoor te zorgen dat u later NSS-volumes kunt aanmaken. Het punt is dat u alles wat te maken heeft met eventuele andere volumemanagers uit moet zetten. Op het moment namelijk dat de EVMS-service componenten ziet waarvan hij denkt dat ze te maken hebben met andere programma s die iets op de harde schijf van uw server doen, weigert EVMS alle Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-21

22 File-systems diensten. Om die reden moet u eerst voorkomen dat een aantal services automatisch gestart wordt. Daarnaast moet u er in /etc/fstab voor zorgen dat het juiste device geactiveerd wordt voor de boot-partitie. Onderstaande procedure beschrijft hoe u hiervoor te werk gaat: 1. Start YaST op uw server en kies System > System Services (Runlevel). 2. Selecteer in de runlevel-manager de optie Expert Mode. U ziet nu de volgende interface. In de Expert Mode van de runlevel-manager bepaalt u welke services u wel en niet wilt starten. 3. Zorg er nu voor dat de service boot.evms aangezet wordt. Dit doet u door de naam van de service in de runlevel-manager te selecteren en ervoor te zorgen dat er onder de optie Service will be started in following runlevels: een kruisje staat bij de B. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

23 Storage 4. Tevens moet u ervoor zorgen dat de services boot.lvm en boot.md uitgezet worden. Dit doet u door de services een voor een te selecteren en dan ervoor te zorgen dat er juist geen kruisje meer staat bij de optie B. Klik dan op Finish om de wijzigingen weg te schrijven. Start vervolgens eerst uw server opnieuw op voordat u verdergaat. 5. Nu moet u nog het configuratiebestand /etc/fstab onder handen nemen. In dit configuratiebestand wordt geregeld welk device waar geactiveerd wordt. De standaardinstelling is dat het device /dev/sda1 gemount wordt op de directory /boot. Aangezien echter EVMS niet overweg kan met dit device, zult u er niet in slagen NSS-volumes aan te maken op een schijf waar /dev/sda1 gemount wordt. Om die reden moet u ervoor zorgen dat het EVMS device /dev/evms/sda1 gemount wordt, in plaats van /dev/sda1. Open hiervoor het configuratiebestand /etc/fstab met uw favoriete editor en zoek de volgende regel: /dev/sda1 /boot ext2 acl.user_xattr 1 2 Zorg er nu voor dat deze regel als volgt wordt aangepast: /dev/evms/sda1 /boot ext2 acl,user_xattr 1 2 Start wederom uw server opnieuw op. U kunt nu ook op een server die maar één harddisk heeft NSS-volumes aanmaken. De aanwijzingen hiervoor vindt u in de volgende paragraaf. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-23

24 File-systems Aanmaken van NSS-volumes Er zijn twee goede utilities die u kunt gebruiken om NSSvolumes aan te maken. Om te beginnen is er de menugestuurde utility nssmu. Kent u deze utility al van NetWare? Dan hebben wij goed nieuws: hij is namelijk onder OES Linux niet gewijzigd. Met nssmu maakt u vanaf de opdrachtregel snel en eenvoudig NSS-volumes aan. Als alternatief voor het werken met nssmu kunt u gebruikmaken van de algemene OESv2-management-utility imanager. In deze paragraaf bespreken we hoe u met nssmu een NSSvolume aanmaakt. Om met nssmu een NSS-volume aan te maken, gaat u als volgt te werk: 1. Open op de console van uw OES 2-server een terminalvenster. Dit doet u door met de rechtermuisknop op de console te klikken en dan vanuit het snelmenu de optie Open Terminal te selecteren. Typ dan de opdracht nssmu. Dit opent de nssmu-interface. De nssmu-interface biedt de eenvoudigste manier om NSS-volumes aan te maken. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

25 Storage 2. Kies in de nssmu-interface de optie Pools. U krijgt dan een overzicht van reeds bestaande NSS-pools, of niets als u bezig bent uw eerste NSS-pool aan te maken. Klik hier op de Insert-toets op uw toetsenbord om te beginnen met aanmaken van een NSSpool. Voer nu een nieuwe NSS-pool-naam in. U ziet vervolgens een overzicht van beschikbare devices. Kies het device dat u wilt gebruiken voor uw NSSpool en druk op Enter. Nu verschijnt de vraag Enter partition size in MB. De software heeft het hier niet bij het rechte eind: u moet nu een pool-grootte invoeren. Voer de gewenste grootte, bijvoorbeeld 2000 MB in om de pool aan te maken. Wacht nu even totdat de pool in edirectory wordt aangemaakt. Nadat u in nssmu een pool aangemaakt hebt, kunt u vervolgens een NSS-volume maken. 3. Activeer in het hoofdmenu van nssmu de Volumesinterface om een NSS-volume aan te maken op de pool die u zojuist hebt gecreëerd. Dit doet u door de Insert-toets op uw toetsenbord in te drukken. Voer nu de naam in voor het volume dat u wilt aanmaken. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-25

26 File-systems Geef daarna aan of u al dan niet encryptie op het volume wilt toepassen. Maak van deze optie gebruik als u optimaal beveiligde bestanden wilt, maar houd er rekening mee dat het gebruik van encryptie ten koste gaat van de prestaties. Kies dan de NSS-pool die u voor het volume wilt gebruiken. U ziet nu het venster uit de volgende afbeelding met daarin de eigenschappen van het volume dat u zojuist aangemaakt hebt. Het NSS-volume gezien vanuit nssmu. 4. Druk in de nssmu-interface op Enter om de eigenschappen van het volume in te stellen. U krijgt nu toegang tot een interface waarin u de keuze hebt uit de volgende volume-eigenschappen: Back-up: zet deze optie aan als u een differential of incremental back-up wilt kunnen maken. Compression: gebruik deze optie om volume levelcompressie te gebruiken. Hiermee bespaart u schijfruimte, maar dit gaat ten koste van de prestaties van uw server. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

27 Storage Data Shredding: deze optie zorgt ervoor dat gegevens na verwijderen overschreven worden met willekeurige patronen. Hierdoor wordt het voor onbevoegden moeilijker de gegevens weer terug te halen. U kunt ook aangeven hoe vaak de oorspronkelijke gegevens overschreven moeten worden. Standaard gebeurt dit 1 keer. Voor een maximale bescherming kunt u dit ophogen tot maximaal 7 keer. Directory Quotas: zet deze optie aan als u op directory s in wilt stellen hoeveel schijfruimte ze maximaal in beslag mogen nemen. Modified File List (MFL): MFL is een nieuwe techniek om eenvoudig een back-up te kunnen maken van gewijzigde bestanden. Als uw back-upsoftware deze mogelijkheid ondersteunt, zet hem dan hier aan. Deze methode werkt namelijk veel sneller dan de oude methode waarbij het Archive-bit gebruikt wordt. Salvage Files: deze optie maakt het mogelijk verwijderde bestanden terug te halen met de salvage-utility. Zet deze optie standaard aan, tenzij u van tevoren zeker weet dat u op een bepaald volume nooit bestanden terug zult willen halen. SnapShot - File Level: hiermee maakt u het mogelijk de status van een bestand te bevriezen, zodat u eenvoudig het originele bestand kunt herstellen. Flush Files Immediately: als u geen gebruik wilt maken van snapshot, is dit een handige optie. Deze optie zorgt er namelijk voor dat verwijderde bestanden direct volledig verwijderd worden en niet opgeslagen worden om ze later met de salvage-utility te herstellen. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-27

28 File-systems Migration: met migration zorgt u ervoor dat weinig gebruikte bestanden gemigreerd worden naar een langzamer medium. Zet deze optie aan als u van deze weinig gebruikte feature gebruik wilt maken. Allow Renaming Mount Point: onder Linux is het handig als het mount-punt van een volume hernoemd kan worden. Deze optie, die standaard aanstaat, zorgt ervoor dat dit mogelijk is. Read Ahead Count in Blocks: dit zorgt ervoor dat de controller van uw harde schijf altijd een paar blokken meer inleest dan de blokken die op dat moment gevraagd worden. Standaard is dit aantal ingesteld op 16 blokken. Het is zelden nodig deze optie uit te zetten; soms echter zult u voor betere prestaties de waarde van 16 blokken willen ophogen. Volume Quota in MB: het volumequota staat standaard ingesteld op 0. Dit betekent dat het volume mag groeien tot de totale grootte van de pool. Wilt u dat een volume deze mogelijkheid niet krijgt en nooit groter kan worden dan een vooraf gedefinieerde waarde, voer dan hier die waarde in MB in. 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

29 Storage Voor een nieuw volume kunnen ook de nodige eigenschappen ingesteld worden. Klaar met instellen van de eigenschappen van het volume? Sluit dan nu de nssmu-utility af om het nieuwe volume op te slaan. edirectory wordt nu bijgewerkt met de nieuwe informatie en u kunt het volume beheren vanuit imanager zoals u dat gewend bent met NSS-volumes. 6/9.1.3 Tot slot In deze paragraaf hebt u geleerd welke bestandssystemen beschikbaar zijn voor Open Enterprise Server. U hebt geleerd dat er verschillende bestandssystemen zijn en dat het niet mogelijk is één bestandssysteem altijd als beste aan te wijzen. Ook hebt u geleerd hoe u op OES 2 NSSvolumes aanmaakt met de nssmu-utility. Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27 6/9.1-29

30 File-systems 6/ Novell Netwerkoplossingen, aanvulling 27

6/7 Opslag onder Linux

6/7 Opslag onder Linux Storage 6/7 Opslag onder Linux 6/7.1 Werken met logische volumes Als u SuSE Linux installeert, worden er partities aangemaakt. Bij een SLES-installatie, is dat standaard een swappartitie en een root-partitie.

Nadere informatie

Operating Systems Linux Blok 7a Partities Erik Seldenthuis

Operating Systems Linux Blok 7a Partities Erik Seldenthuis Blok 7a Partities Tijdsduur Doel Benodigdheden Theorie 1 dagdeel omgaan met partities, partitiegegevens afbeelden en wijzigen, gebruik maken van partitie manager, kennis van indeling schijf in partities

Nadere informatie

NSS volumes in een bestaande tree aanspreken vanuit Domain Services for Windows

NSS volumes in een bestaande tree aanspreken vanuit Domain Services for Windows NSS volumes in een bestaande tree aanspreken vanuit Domain Services for Windows Elders in dit werk hebt u kunnen lezen hoe DSfW ingezet kan worden als alternatief voor Active Directory. Dit heeft echter

Nadere informatie

Open Enterprise Server 2 en vsphere Best Practises. Michael Wilmsen

Open Enterprise Server 2 en vsphere Best Practises. Michael Wilmsen Open Enterprise Server 2 en vsphere Best Practises Michael Wilmsen Even voorstellen Werk met Novell producten sinds 1997 Werk met VMware producten sinds 2000 Certified Novell Instructor 2006 VCP 3 en 4

Nadere informatie

4/5 Installatieservers

4/5 Installatieservers Netwerk Services 4/5 Installatieservers 4/5.1 Een Su SE -installatieserver maken 4/5.1.1 Inleiding Als u maar één server te installeren hebt, doet u dat natuurlijk vanaf de installatie-dvd. Als er meerdere

Nadere informatie

5/5 Red Carpet. 5/5.1 Inleiding

5/5 Red Carpet. 5/5.1 Inleiding Management Services 5/5 Red Carpet 5/5.1 Inleiding Met de overname van Ximian is Novell ook eigenaar geworden van de Red Carpet-technologie. Hoewel het aannemelijk is dat het hier een tijdelijke oplossing

Nadere informatie

10/5 Integratie met Windows

10/5 Integratie met Windows Integratie 10/5 Integratie met Windows 10/5.1 Novell Domain Services for Windows 10/5.1.1 Inleiding Tot de belangrijkste vernieuwingen in Open Enterprise Server 2 SP 1 dat in december 2008 is uitgekomen,

Nadere informatie

10/6 Su SE Linux. 10/6.1 Enterprise Server 11

10/6 Su SE Linux. 10/6.1 Enterprise Server 11 Integratie 10/6 Su SE Linux 10/6.1 Enterprise Server 11 Ongeveer eens in de drie jaar komt Novell met een nieuwe versie van Su SE Linux Enterprise. Dit jaar was het weer zo ver: onlangs is Su SE Linux

Nadere informatie

5/8 Patch management

5/8 Patch management Management Services 5/8 Patch management 5/8.1 Beheer van patches met Subscription Management Tool 5/8.1.1 Inleiding Een moderne Linux-server moet regelmatig worden bijgewerkt met de laatste versie van

Nadere informatie

Info-books. Toegepaste Informatica. Deel1c : Systeemsoftware (Win XP), netwerken en hardware. BI1c. Jos Gils Erik Goossens

Info-books. Toegepaste Informatica. Deel1c : Systeemsoftware (Win XP), netwerken en hardware. BI1c. Jos Gils Erik Goossens Info-books BI1c Toegepaste Informatica Deel1c : Systeemsoftware (Win XP), netwerken en hardware Jos Gils Erik Goossens Hoofdstuk 5 Met diskettes en harde schijven werken 5.1 Probleemstelling Gegevens worden

Nadere informatie

IAAS BACKUPS MAKEN MET IASO

IAAS BACKUPS MAKEN MET IASO IAAS BACKUPS MAKEN MET IASO Contents IAAS BACKUPS MAKEN MET IASO... 2 STAPPEN... 2 BACKUP.MANAGEMENT PORTAL... 3 INLOGGEN IN DE CLOUD MANAGEMENT CONSOLE... 3 ACCOUNTS AANMAKEN... 4 INSTALLEREN EN CONFIGUREREN...

Nadere informatie

Schijven en stations formatteren

Schijven en stations formatteren Schijven en stations formatteren Vaste schijven, de primaire opslagapparaten op uw computer, moeten worden geformatteerd voordat u deze kunt gebruiken. Als u een schijf formatteert, configureert u de schijf

Nadere informatie

4/4 Bestandssystemen

4/4 Bestandssystemen Networking Services 4/4 Bestandssystemen 4/4.1 Structuur van Linuxbestandssystemen Definitie Om op een optimale wijze beheer uit te kunnen voeren op een Linux-bestandssysteem, is kennis van de eigenschappen

Nadere informatie

Boot Camp Installatie- en configuratiegids

Boot Camp Installatie- en configuratiegids Boot Camp Installatie- en configuratiegids Inhoudsopgave 3 Inleiding 3 Benodigdheden 4 Installatie-overzicht 4 Stap 1: Controleren of er updates nodig zijn 4 Stap 2: Uw Mac voorbereiden voor Windows 4

Nadere informatie

Bestandssystemen. yvan vander sanden. 16 maart 2015

Bestandssystemen. yvan vander sanden. 16 maart 2015 Bestandssystemen yvan vander sanden 16 maart 2015 Bij elk operating system is het belangrijk te begrijpen hoe schijven en bestandssystemen werken. Schijven moeten geformatteerd worden met een specifiek

Nadere informatie

Maak een image file van je harddisk

Maak een image file van je harddisk 1 van 5 17/03/2006 17:20 Maak een image file van je harddisk Norton Ghost 1. Een backup aanmaken met ghost 2. Terug zetten van een backup met ghost Ghost is een programma van Symantec waarmee u op een

Nadere informatie

Labo 4 : Installatie Windows XP Professional Edition

Labo 4 : Installatie Windows XP Professional Edition Labo 4 : Installatie Windows XP Professional Edition In dit hoofdstuk gaan we op een volledig nieuwe PC met een lege harde schijf Windows XP Professional Edition installeren. Alle stappen voor de installatie

Nadere informatie

Friesland College Leeuwarden

Friesland College Leeuwarden Voorwoord In dit project vertel ik wat Open Source is en wat ik daarover heb gevonden. Ik laat zien hoe ik een Virtuele machine geschikt maak voor Dual Boot. Dan laat ik zien hoe je 2 besturingssystemen

Nadere informatie

Installatie Windows XP Professional Edition

Installatie Windows XP Professional Edition Installatie Windwos XP Professional Edition 1 Installatie Windows XP Professional Edition In dit hoofdstuk gaan we op een volledig nieuwe PC met een lege harde schijf Windows XP Professional Edition installeren.

Nadere informatie

Handleiding: MRJ Online Back-up versie 1.0

Handleiding: MRJ Online Back-up versie 1.0 Handleiding: MRJ Online Back-up versie 1.0 Inhoudsopgave. Over deze handleiding.... 3 Inleiding... 4 1. Installatie Windows XP/Vista/7/2000/2003 of 2008... 5 2. Backupset maken... 11 3. Extra Backupset

Nadere informatie

10/3 Open Enterprise Server 2

10/3 Open Enterprise Server 2 Integratie 10/3 Open Enterprise Server 2 10/3.1 Installatie Open Enterprise Server 2 Linux Tegen de tijd dat u dit leest is Open Enterprise Server versie 2 (OESv2) beschikbaar. Net als in Open Enterprise

Nadere informatie

Installeren van het programma:

Installeren van het programma: Versie: 1.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Whisper380-computerhulp.net Datum: 20-2-2011 Inhoudsopgave Installeren van het programma:...3 Configureren van het programma:...7 Mappen aanmaken:...9 Groepen

Nadere informatie

Een IMAGE of Systeembackup maken

Een IMAGE of Systeembackup maken Een IMAGE of Systeembackup maken Een IMAGE of systeembackup is een kopie van uw C:\ schijf of van uw C:\ schijf en meerdere partities van uw harde schijf. Een Image bevat dus niet alleen uw besturingssysteem

Nadere informatie

Installatie Windows Server 2003 UK Standard Edition

Installatie Windows Server 2003 UK Standard Edition 1 Installatie Windows Server 2003 UK Standard Edition 1-1 Installatie Windows Server 2003 UK Standard Edition In dit hoofdstuk gaan we op een volledig nieuwe PC met een lege harde schijf Windows Server

Nadere informatie

Workshop Harde schijf gebruiken in Eminent producten

Workshop Harde schijf gebruiken in Eminent producten Workshop Harde schijf gebruiken in Eminent producten 1.0 Introductie Wanneer je een product hebt aangeschaft van Eminent waarbij het vereist is een harde schijf in te bouwen, kan het vaak lastig zijn een

Nadere informatie

In dit artikel zal ik u uitleggen hoe u rechtstreeks vanuit Troublefree Retail kan afdrukken

In dit artikel zal ik u uitleggen hoe u rechtstreeks vanuit Troublefree Retail kan afdrukken Auteur: Evert-Jan Steenvoorden Datum: 24-06-2015 Printers configureren In dit artikel zal ik u uitleggen hoe u rechtstreeks vanuit Troublefree Retail kan afdrukken Wat heb je nodig Om rechtstreeks af te

Nadere informatie

Help! Ik heb de harde schijf goed geïnstalleerd in mijn computerbehuizing, maar ik kan deze in de Windows verkenner niet benaderen.

Help! Ik heb de harde schijf goed geïnstalleerd in mijn computerbehuizing, maar ik kan deze in de Windows verkenner niet benaderen. Help! Ik heb de harde schijf goed geïnstalleerd in mijn computerbehuizing, maar ik kan deze in de Windows verkenner niet benaderen. U heeft een maagdelijke nieuwe ongeformatteerde schijf in de behuizing

Nadere informatie

Handleiding VirtualBox

Handleiding VirtualBox Pagina 1 van 18 Handleiding VirtualBox Inhoud 1) Wat is VirtualBox?... 2 2) Installatie... 2 3) Schermopbouw VirtualBox... 6 4) Downloaden van Linux ISO... 7 5) Virtuele Machine aanmaken... 7 6) Besturingssysteem

Nadere informatie

FDISK. Hoofdstuk 1 Inleiding FDISK

FDISK. Hoofdstuk 1 Inleiding FDISK FDISK Hoofdstuk 1 Inleiding FDISK Tegenwoordig is het heel erg gemakkelijk om van een hardeschijf meerdere hardeschijven te maken. Stel, u maakt graag foto s met uw digitale camera en u maakt ook nog eens

Nadere informatie

4/1.4 Service Location Protocol

4/1.4 Service Location Protocol Networking Services 4/1.4 Service Location Protocol 4/1.4.1 Inleiding Binnen Open Enterprise Server is het Service Location Protocol ( SLP ) een essentieel onderdeel. Dit protocol zorgt ervoor dat de clients

Nadere informatie

5/7 Imaging in ZENworks 7.0

5/7 Imaging in ZENworks 7.0 5/7 Imaging in ZENworks 7.0 Management Services De tijd dat de helpdeskmedewerker met een stapel diskettes bij eindgebruikers langsging om een installatie helemaal opnieuw uit te voeren, ligt gelukkig

Nadere informatie

Help! Ik heb alles goed geïnstalleerd in mijn schijfbehuizing, maar ik kan deze in de Windows verkenner niet benaderen.

Help! Ik heb alles goed geïnstalleerd in mijn schijfbehuizing, maar ik kan deze in de Windows verkenner niet benaderen. Help! Ik heb alles goed geïnstalleerd in mijn schijfbehuizing, maar ik kan deze in de Windows verkenner niet benaderen. Wellicht heeft u een maagdelijke nieuwe ongeformatteerde schijf in de buizing gemonteerd.

Nadere informatie

Handleiding Back-up Online

Handleiding Back-up Online Handleiding Back-up Online April 2015 2015 Copyright KPN Zakelijke Markt Alle rechten voorbehouden. Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van KPN Zakelijke Markt mag niets uit dit document worden

Nadere informatie

Xiris handleiding Onderhoudsmodule & database onderhoud

Xiris handleiding Onderhoudsmodule & database onderhoud Xiris handleiding Onderhoudsmodule & database onderhoud Copyright 2011 FP-Ruys. FP-Ruys kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor schade die het gevolg is van enig fout in deze handleiding of verkeerd

Nadere informatie

Beveiliging van persoonlijke bestanden door middel van encryptie een tutorial door Nick heazk Vannieuwenhoven

Beveiliging van persoonlijke bestanden door middel van encryptie een tutorial door Nick heazk Vannieuwenhoven Beveiliging van persoonlijke bestanden door middel van encryptie een tutorial door Nick heazk Vannieuwenhoven Ten Geleide Voor het beveiligen van onze persoonlijke bestanden zullen we gebruik maken van

Nadere informatie

Handleiding FileZilla

Handleiding FileZilla Handleiding FileZilla Deze handleiding beschrijft de installatie en configuratie van FileZilla. Met dit programma is het mogelijk om bestanden van uw computer te verplaatsen naar een zogeheten (web)server.

Nadere informatie

Handleiding installatie Rental Dynamics

Handleiding installatie Rental Dynamics Handleiding installatie Rental Dynamics Versie: 1.1 Datum: 9 januari 2015 1. Inleiding Deze handleiding beschrijft de procedure voor de installatie van Rental Dynamics en de benodigde software. In hoofdstuk

Nadere informatie

13 tips tegen een trage PC. Een trage PC, wat zijn de mogelijkheden om dit te voorkomen of te verhelpen: 1.Taakbeheer.

13 tips tegen een trage PC. Een trage PC, wat zijn de mogelijkheden om dit te voorkomen of te verhelpen: 1.Taakbeheer. 13 tips tegen een trage PC. Een trage PC, wat zijn de mogelijkheden om dit te voorkomen of te verhelpen: 1.Taakbeheer. Houd de Ctrl-toets en de Shift-toets beide ingedrukt en tik met je vinger op de Esc-toets.

Nadere informatie

Inhoudsopgave Disclaimer... 3 Voorwoord... 4 Inleiding... 5 Het downloaden van XAMPP... 7 Het installeren van XAMPP... 8 Joomla installeren op

Inhoudsopgave Disclaimer... 3 Voorwoord... 4 Inleiding... 5 Het downloaden van XAMPP... 7 Het installeren van XAMPP... 8 Joomla installeren op 1 Inhoudsopgave Disclaimer... 3 Voorwoord... 4 Inleiding... 5 Het downloaden van XAMPP... 7 Het installeren van XAMPP.... 8 Joomla installeren op XAMPP... 15 Handige links... 16 2 Disclaimer Bij de samenstelling

Nadere informatie

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! VOOR LAPTOPS EN DESKTOPS MET WINDOWS PRO GEBRUIKERSHANDLEIDING

cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! VOOR LAPTOPS EN DESKTOPS MET WINDOWS PRO GEBRUIKERSHANDLEIDING cbox UW BESTANDEN GAAN MOBIEL! VOOR LAPTOPS EN DESKTOPS MET WINDOWS PRO GEBRUIKERSHANDLEIDING Inleiding cbox is een applicatie die u eenvoudig op uw computer kunt installeren. Na installatie wordt in de

Nadere informatie

Installatiehandleiding Windows 98

Installatiehandleiding Windows 98 Installatiehandleiding Windows 98 Installatiehandleiding voor de systeembeheerder Arno Schoon IO1D4.1 Installatiehandleiding Windows 98 ICT Beheerder BOL-4 leerjaar 1 Koning Willem I College Project 2

Nadere informatie

INSTALLATIE VAN KING 5.50 STAND ALONE

INSTALLATIE VAN KING 5.50 STAND ALONE INSTALLATIE VAN KING 5.50 STAND ALONE Dit document beschrijft de installatie van King stand alone. Dat wil zeggen: u werkt single user en zowel programmatuur als administraties staan op dezelfde computer.

Nadere informatie

Uw gebruiksaanwijzing. SILVERCREST MD-20 http://nl.yourpdfguides.com/dref/3256215

Uw gebruiksaanwijzing. SILVERCREST MD-20 http://nl.yourpdfguides.com/dref/3256215 U kunt de aanbevelingen in de handleiding, de technische gids of de installatie gids voor. U vindt de antwoorden op al uw vragen over de in de gebruikershandleiding (informatie, specificaties, veiligheidsaanbevelingen,

Nadere informatie

Boot Camp Installatie- en configuratiegids

Boot Camp Installatie- en configuratiegids Boot Camp Installatie- en configuratiegids Inhoudsopgave 3 Inleiding 4 Installatie-overzicht 4 Stap 1: Controleren of er updates nodig zijn 4 Stap 2: Uw Mac voorbereiden voor Windows 4 Stap 3: Windows

Nadere informatie

Voor op afstand os installatie moeten de volgende onderdelen geïnstalleerd zijn op de Windows 2000 server.

Voor op afstand os installatie moeten de volgende onderdelen geïnstalleerd zijn op de Windows 2000 server. Werkstuk door een scholier 1063 woorden 13 januari 2006 6,8 51 keer beoordeeld Vak Informatica Risimage Hoe werkt RIS? RIS gebruikt DHCP en de Active Directory service om cliënt van afstand te installeren.

Nadere informatie

Installatiehandleiding TiC Narrow Casting Manager

Installatiehandleiding TiC Narrow Casting Manager Installatiehandleiding TiC Narrow Casting Manager Inhoudsopgave 1. Algemeen - 3-2. Installatie PostgreSQL database server - 4-3. Installatie FTP server - 9-4. Aanmaken account in FileZilla server - 13

Nadere informatie

6/5 Novell Storage Services

6/5 Novell Storage Services Storage 6/5 Novell Storage Services 6/5.1 Design and tuning 6/5.1.1 Inleiding In de literatuur en in trainingen van en over NetWare wordt weinig aandacht besteed aan Novell Storage Services (NSS). Natuurlijk

Nadere informatie

2/5 edirectory on Windows

2/5 edirectory on Windows 2/5 edirectory on Windows NDS & edirectory Met alle aandacht die uitgaat naar het implementeren van edirectory op Linux, zou u haast vergeten dat edirectory ook op een Windows-server geïnstalleerd kan

Nadere informatie

Software. Opdrachten - Deel 1. Naam: Klas: 2015 versie:concept-3.4.2

Software. Opdrachten - Deel 1. Naam: Klas: 2015 versie:concept-3.4.2 Software Opdrachten - Deel 1 Naam: Klas: 2015 versie:concept-3.4.2 Voorwoord Voorwoord In deze module staan de praktijk en theorie opdrachten voor de module Software Deel 1. I Voorwoord II Inhoudsopgave

Nadere informatie

Pervasive Server V9 Installatiegids

Pervasive Server V9 Installatiegids Pervasive Server V9 Installatiegids 1 Inhoudsopgave 1. Om te beginnen... 3 2. Systeemeisen... 3 2.1 Server... 3 2.1.1 Hardware... 3 2.1.2 Software... 3 2.2 Client... 3 2.2.1 Hardware... 3 2.2.2 Software...

Nadere informatie

Snel op weg met de PepperPlayer.

Snel op weg met de PepperPlayer. Snel op weg met de PepperPlayer. Dit is een korte leidraad voor de installatie van de PepperPlayer. Hierin wordt zo simpel mogelijk beschreven hoe u de PepperPlayer kunt instaleren. Kijk voor uitgebreide

Nadere informatie

Intramed procedure. Intramed en Windows 7. 1. Upgraden naar Windows 7

Intramed procedure. Intramed en Windows 7. 1. Upgraden naar Windows 7 1. Upgraden naar Windows 7 Voorbereiding Als u straks gebruik wilt maken van een applicatie die nu op een andere computer draait, raden wij u aan om voordat u tot de installatie overgaat alle eventuele

Nadere informatie

Korte uitleg: Mounten van filesystemen

Korte uitleg: Mounten van filesystemen Korte uitleg: Mounten van filesystemen Mounten (van filesystemen) wordt in beter Nederlands 'aankoppelen' genoemd. Hoe je het ook noemt, waar gaat het om? Voor velen is dit een raadselachtig gebeuren.

Nadere informatie

6/6 Native File Access

6/6 Native File Access Storage 6/6 Native File Access 6/6.1 Inleiding Drie protocollen In NetWare is sinds versie 6.0 een mogelijkheid aanwezig voor andere besturingssystemen om bestanden te benaderen, zonder dat daar een speciale

Nadere informatie

Handleiding website. Inloggen Start uw internet browser en ga naar http://www.rbaoreven.nl/. Laatst bijgewerkt: 17 mei 2008

Handleiding website. Inloggen Start uw internet browser en ga naar http://www.rbaoreven.nl/. Laatst bijgewerkt: 17 mei 2008 Handleiding website Laatst bijgewerkt: 17 mei 2008 In deze handleiding staat alles wat u nodig heeft om een bericht op de website van de Reddingsbrigade Aoreven Heythuysen te plaatsen. Alles wordt in woord

Nadere informatie

Nederlandse Culturele Sportbond Afdeling Wedstrijdzwemmen

Nederlandse Culturele Sportbond Afdeling Wedstrijdzwemmen Nederlandse Culturele Sportbond Afdeling Wedstrijdzwemmen Nederlandse Culturele Sportbond Afdeling Wedstrijdzwemmen 2005 NCS Commissie Wedstrijdzwemmen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave

Nadere informatie

VirtualBox: hoe werkt het?

VirtualBox: hoe werkt het? VirtualBox: hoe werkt het? Handleiding van Auteur: ReD123NaX Oktober 2014 VirtualBox: hoe werkt het? In deze nieuwsbrief ga ik wat vertellen over virtualisatie. Virtualisatie is dé uitkomst wanneer je

Nadere informatie

UBUNTU 8 installatie. 13/10/2009 http://www.ivowebschool.be/uploads/ ivowebschool.be/ /205bc10d-ef8e-4a 1/14. Onderwerpen

UBUNTU 8 installatie. 13/10/2009 http://www.ivowebschool.be/uploads/ ivowebschool.be/ /205bc10d-ef8e-4a 1/14. Onderwerpen UBUNTU 8 installatie Onderwerpen Ubuntu downloaden VMWare klaarmaken Ubuntu installeren VMWare tools installeren 1. Ubuntu downloaden ( ) Je kan ubuntu gratis downloaden via de website www.ubuntu.com.

Nadere informatie

Oefening 1: hardware block devices (zoals harde schijven) herkennen

Oefening 1: hardware block devices (zoals harde schijven) herkennen Inhoudstafel Oefening 1: hardware block devices (zoals harde schijven) herkennen...1 Oefening 2: werken met partities...1 Oefening 3: opkuis en automatisatie...1 Oefening 4: werken met file systems...2

Nadere informatie

Boot Camp Installatie- en configuratiegids

Boot Camp Installatie- en configuratiegids Boot Camp Installatie- en configuratiegids Inhoudsopgave 3 Inleiding 4 Benodigdheden 5 Installatie-overzicht 5 Stap 1: Controleren of er updates nodig zijn 5 Stap 2: Uw Mac voorbereiden voor Windows 5

Nadere informatie

Inhoudsopgave: Whisper380-computerhulp

Inhoudsopgave: Whisper380-computerhulp Versie: 1.0 Gemaakt door: Whisper380 Eigenaar: Datum: 17-10-2010 Inhoudsopgave: Inhoudsopgave:... 2 Het programma downloaden.... 3 Het programma downloaden... 4 De installatie van het programma... 6 Het

Nadere informatie

Ashampoo Rescue Disc

Ashampoo Rescue Disc 1 Ashampoo Rescue Disc Met de software kunt u een Rescue (Herstel) CD, DVD of USB-stick maken. Het rescue systeem (redding systeem) is voor twee typen situaties bedoeld: 1. Om een back-up naar uw primaire

Nadere informatie

Instellen back up Microsoft SQL database Bronboek Professional

Instellen back up Microsoft SQL database Bronboek Professional Instellen back up Microsoft SQL database Bronboek Professional In deze handleiding word een drietal punten besproken. Deze punten zijn allen noodzakelijk voor het inrichten van een goede back up voor de

Nadere informatie

INSTALLATIE VAN KING STAND ALONE

INSTALLATIE VAN KING STAND ALONE INSTALLATIE VAN KING STAND ALONE Dit document beschrijft de installatie van King stand alone. Dat wil zeggen: u werkt single user en zowel programmatuur als administraties staan op dezelfde computer. Alle

Nadere informatie

INSTALLATIE VAN QUEEN 5.48

INSTALLATIE VAN QUEEN 5.48 INSTALLATIE VAN QUEEN 5.48 Dit document beschrijft de installatie van Queen. Onderstaande procedure voert u uit op de computer waarop u met Queen wilt gaan werken. Aandachtspunten bij installatie onder

Nadere informatie

Denit Backup instellen op een Linux server

Denit Backup instellen op een Linux server Denit Backup instellen op een Linux server Deze handleiding beschrijft de stappen om de back-up software van Ahsay in te stellen. AANMAKEN BACK-UP SET... 2 DE SCHEDULER INSTELLEN... 4 HET FILTER INSTELLEN...

Nadere informatie

Multiboot systeem maken

Multiboot systeem maken Multiboot systeem maken Met de opkomst van Linux stappen steeds meer mensen over op een multiboot systeem, waarbij meerdere Operating Systemen op de harde schijf worden geplaatst. Ook als u alleen bij

Nadere informatie

Werken met het DOS commando Fdisk

Werken met het DOS commando Fdisk Werken met het DOS commando Fdisk Bij een nieuwe harde schijf of bij het opnieuw instellen van partities moet Fdisk gebruikt worden. Ik krijg soms de vraag hoe dit nu precies werkt. Voor mij is het vrij

Nadere informatie

Back-up Online van KPN Handleiding Mac OS X 10.6 en hoger. Mac OS X Client built 2013 13.0.0.13196

Back-up Online van KPN Handleiding Mac OS X 10.6 en hoger. Mac OS X Client built 2013 13.0.0.13196 Back-up Online van KPN Handleiding Mac OS X 10.6 en hoger Mac OS X Client built 2013 13.0.0.13196 Inhoudsopgave 1 Inleiding... 3 1.1 Systeemeisen... 3 2 Installatie... 4 3 Back-up Online configureren...

Nadere informatie

Boot Camp Installatie- en

Boot Camp Installatie- en Boot Camp Installatie- en configuratiegids Inhoudsopgave 3 Inleiding 4 Benodigdheden 4 Installatie-overzicht 4 Stap 1: De Boot Camp-assistent starten 4 Stap 2: Windows installeren 4 Stap 3: De Boot Camp-besturingsbestanden

Nadere informatie

Windows Defender. In dit hoofdstuk leert u:

Windows Defender. In dit hoofdstuk leert u: 7 Windows Defender Veel internetgebruikers downloaden wel eens een gratis programma van internet. Vaak realiseren zij zich niet dat sommige programma s onderdelen bevatten die informatie over de gebruikers

Nadere informatie

Installatie SQL: Server 2008R2

Installatie SQL: Server 2008R2 Installatie SQL: Server 2008R2 Download de SQL Server 2008.exe van onze site: www.2work.nl Ga naar het tabblad: Downloads en meld aan met: klant2work en als wachtwoord: xs4customer Let op! Indien u een

Nadere informatie

Symbol for Windows BlissEditor

Symbol for Windows BlissEditor Handicom Symbol for Windows BlissEditor ( Versie 4 ) Handicom, 2006, Nederland Inhoud 1. Inleiding... 2 2. Schermopbouw van de Bliss Editor...3 2.1 Werkbalk... 3 2.2 Matrix... 4 2.3 Palet met basisvormen,

Nadere informatie

Herstelfuncties van Windows

Herstelfuncties van Windows Herstelfuncties van Windows Wanneer uw pc om een of andere reden plotseling niet goed meer werkt, is Systeemherstel vaak de aangewezen methode om het probleem snel op te lossen. Systeemherstel werkt echter

Nadere informatie

Onderzoeksnetwerk via Linux

Onderzoeksnetwerk via Linux Onderzoeksnetwerk via Linux Het onderzoeksnetwerk biedt opslagruimte en printers voor onderzoeksdoeleinden. Deze quickreference beschrijft hoe u vanaf een Linux computer de gedeelde opslagruimte kunt benaderen

Nadere informatie

Installatie Handleiding voor: TiC Narrow Casting Certified. System Integrators

Installatie Handleiding voor: TiC Narrow Casting Certified. System Integrators Installatie Handleiding voor: TiC Narrow Casting Certified System Integrators Installatiehandleiding TiC Narrow Casting Manager Inhoudsopgave 1. Algemeen - 3-2. Installatie PostgreSQL database server -

Nadere informatie

HANDLEIDING DVD REBUILDER

HANDLEIDING DVD REBUILDER HANDLEIDING DVD REBUILDER Na de succesvolle installatie van DVD Rebuilder waarin we ook reeds het Work path en Destination map(pen) hebben ingesteld wordt het tijd om de configuratie van DVD Rebuilder

Nadere informatie

Procedure om een backup te maken via VEEAM + schedule

Procedure om een backup te maken via VEEAM + schedule Backup procedure Procedure om een backup te maken via VEEAM + schedule Configuratie De VEEAM software draait rechtstreeks op onze supermicro Disc enclosure. Zo kan er een optimale snelheid gegarandeerd

Nadere informatie

Installatie Cloud Backup

Installatie Cloud Backup September 2018 Versie 2.0 Auteur : E.C.A. Mouws Pagina 1 Inhoudsopgave BusinessConnect Cloud Backup... 3 Minimale hardware-eisen... 3 Ondersteunde besturingssystemen... 3 Kenmerken... 4 Support... 4 Downloaden

Nadere informatie

Handleiding Reinder.NET.Tasks.SQL versie 2

Handleiding Reinder.NET.Tasks.SQL versie 2 Handleiding Reinder.NET.Tasks.SQL versie 2 Reinder Stolte Tramstraat 33 8771RR Nijland Inhoudsopgave 1 Algemeen... 2 2 Installeren en configureren... 3 3 Taken instellen... 4 3.1 Taskname (Taaknaam) verplicht

Nadere informatie

Partities en volumes op een GPT-schijf aanpassen met Schijfbeheer

Partities en volumes op een GPT-schijf aanpassen met Schijfbeheer Partities en volumes op een GPT-schijf aanpassen met Schijfbeheer Waarschijnlijk heb je twee harde schijven in je computer; één SSD en een conventionele harde schijf Windows is dan waarschijnlijk op een

Nadere informatie

Aan de slag met AdminView

Aan de slag met AdminView Aan de slag met AdminView uitgebreide handleiding S for Software B.V. Gildeweg 6 3771 NB Barneveld tel 0342 820 996 fax 0342 820 997 e-mail info@sforsoftware.nl web www.sforsoftware.nl Inhoudsopgave 1.

Nadere informatie

Een beveiligde schijf maken met Cryptainer LE!

Een beveiligde schijf maken met Cryptainer LE! Een beveiligde schijf maken met Cryptainer LE! Handleiding van Auteur: Michael4446 April 2008 handleiding: Een beveiligde schijf maken met Cryptainer LE! Een beveiligde schijf maken met Cryptainer LE!

Nadere informatie

Eenvoudig een backup van je bestanden maken. G.v.Eijndhoven (7-11-2013) www.gerritentiny.nl

Eenvoudig een backup van je bestanden maken. G.v.Eijndhoven (7-11-2013) www.gerritentiny.nl Eenvoudig een backup van je bestanden maken. G.v.Eijndhoven (7-11-2013) www.gerritentiny.nl Voorwoord... 2 Allway Sync... 2 FreeFileSync... 2 Uitleg Allway Sync.... 3 Wat heb je nodig?... 3 De extra harde

Nadere informatie

Installatiehandleiding. Facto minifmis

Installatiehandleiding. Facto minifmis Installatiehandleiding Facto minifmis 1. Installatie Facto MiniFMIS 1.1 Achtergrond Facto MiniFMIS biedt facilitaire organisaties een eenvoudige en gebruikersvriendelijke hulpmiddel bij het uitvoeren van

Nadere informatie

Norman Ad-Aware SE Plus versie 1.06 Snelle gebruikersgids

Norman Ad-Aware SE Plus versie 1.06 Snelle gebruikersgids Norman Ad-Aware SE Plus versie 1.06 Snelle gebruikersgids Snelle gebruikersgids Norman Ad-Aware 1 2 augustus 2005 Inhoudsopgave: Gebruikersgids Norman Ad-Aware SE Plus... 3 Introductie... 3 Installeren

Nadere informatie

Linux Server Installatie

Linux Server Installatie Linux Server Installatie Debian 5 Lenny Installeer Debian zonder grafische omgeving. Minimum voorwaarden voor een Debian Server: Install Type Minimal RAM[114] Recommended RAM[114] Hard Drive space used[114]

Nadere informatie

FerdiWeb Back-up. Installatie FerdiWeb Back-up

FerdiWeb Back-up. Installatie FerdiWeb Back-up FerdiWeb Back-up Na aanmelding krijgt u van ons een e-mail met daarin een link naar het back-up programma, die u dient te installeren op de computer waarvan u een back-up wilt maken. Het wachtwoord wordt

Nadere informatie

Nederlandse versie. Inleiding. Hardware. Activeren RAID mogelijkheden. PU103 Sweex 2 Port Serial ATA RAID PCI Card

Nederlandse versie. Inleiding. Hardware. Activeren RAID mogelijkheden. PU103 Sweex 2 Port Serial ATA RAID PCI Card PU103 Sweex 2 Port Serial ATA RAID PCI Card Inleiding Allereerst hartelijk bedankt voor de aanschaf van de Sweex 2 Port Serial ATA RAID PCI Card. Met deze kaart kun je gemakkelijk twee Serial ATA poorten

Nadere informatie

Een schone installatie van Windows 10 uitvoeren met een hulpprogramma

Een schone installatie van Windows 10 uitvoeren met een hulpprogramma Een schone installatie van Windows 10 uitvoeren met een hulpprogramma Let op: Voor het installeren van Windows 10 pro is enige computerkennis nodig. Wij zijn niet aansprakelijk voor het verkeerd installeren,

Nadere informatie

Subject: Backups en Beestjes

Subject: Backups en Beestjes Voorwoord voor Back-ups en Beestjes. Het werken met up-to-date data en informatie is belangrijk. Mensen en bedrijven wagen het er niet op dat al hun data verloren gaat aan craches, virussen en andere soorten

Nadere informatie

Installatie MicroSoft SQL server 2012 Express

Installatie MicroSoft SQL server 2012 Express Installatie MicroSoft SQL server 2012 Express Het installeren van deze MicroSoft SQL server 2012 Express dient te gebeuren door iemand met volledige rechten op het systeem. Wij adviseren dit door een systeembeheerder

Nadere informatie

Handleiding Opslag Online Client voor Windows. Versie maart 2015

Handleiding Opslag Online Client voor Windows. Versie maart 2015 Handleiding Opslag Online Client voor Windows Versie maart 2015 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 Hoofdstuk 2. Installatie 4 2.1 Systeemeisen 4 2.2 Downloaden van de software 4 2.3 Installeren van

Nadere informatie

16. Web Station. In dit hoofdstuk komen de volgende onderwerpen aan bod:

16. Web Station. In dit hoofdstuk komen de volgende onderwerpen aan bod: 16. Web Station U kunt uw QNAP NAS gebruiken om een website te hosten. U kunt zelf een website bouwen in HTML of gebruik maken van één van de vele content management systemen die beschikbaar worden gesteld

Nadere informatie

Handleiding bij de Booktest Generator

Handleiding bij de Booktest Generator Handleiding bij de Booktest Generator Het programma voor het maken van toetsen bij boeken. (c) 2005/2009 Visiria Uitgeversmaatschappij Twisk Inleiding Onze dank voor het aanvragen van de Booktest Generator.

Nadere informatie

* baopass: inlog- en leerlingvolgsysteem van ThiemeMeulenhoff. Alles telt. handleiding. baopass* voor leerkrachten

* baopass: inlog- en leerlingvolgsysteem van ThiemeMeulenhoff. Alles telt. handleiding. baopass* voor leerkrachten Alles telt handleiding * baopass: inlog- en leerlingvolgsysteem van ThiemeMeulenhoff. baopass* voor leerkrachten 1 Alles telt handleiding Inhoud Inleiding 3 Opstarten 3 Groepen 4 Leerling aanpassen 5 Leerling

Nadere informatie

Paragon Backup & Recovery: herstelmedium gebruiken

Paragon Backup & Recovery: herstelmedium gebruiken Paragon Backup & Recovery: herstelmedium gebruiken Handleiding van Auteur: K!pje Oktober 2014 handleiding: Paragon Backup & Recovery: herstelmedium gebruiken In de vorige nieuwsbrief heb ik uitgelegd hoe

Nadere informatie

Werken met Winzip. Auteur: Pierre Gorissen Kenmerk: Gor00-WinzipV01

Werken met Winzip. Auteur: Pierre Gorissen Kenmerk: Gor00-WinzipV01 Werken met Winzip Auteur: Pierre Gorissen Kenmerk: Gor00-WinzipV01 Inleiding...3 Voor de start...4 Ongeregistreerde versie...4 Tip van de dag...4 Het inpakken van een enkel bestand...5 Openen van een Winzip

Nadere informatie

Upgrade Accowin van versie 1 naar versie 2

Upgrade Accowin van versie 1 naar versie 2 Upgrade Accowin van versie 1 naar versie 2 Versie 2.0.2 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 2 2. AccowinUpgrade uitvoeren... 2 2.1 Taalkeuze... 2 2.2 Belangrijke opmerking... 2 2.3 Selecteren map waarin de huidige

Nadere informatie