Achter de Muren Zandpoort 6 T: GE Deventer F: E:

Transcriptie

1 Achter de Muren Zandpoort 6 T: GE Deventer F: E: info@rekenkameroost.nl Deventer, vrijdag. Geachte leden van Provinciale Staten, leden van Gedeputeerde Staten, Hierbij presenteren wij als Rekenkamer Oost-Nederland u met zowel enige trots als bescheidenheid ons eerste plan van onderzoek in uw provincie. We hebben gekozen voor een onderzoek op het terrein van wonen, zorg en welzijn. We vinden dit onderwerp van belang gezien de vergrijzing en het daaruit voortvloeiend belang voor de burgerij. Immers, een steeds groter wordende groep burgers heeft op dit gebied zijn specifieke behoeften. We hopen met dit onderzoek uw beleid en controletaken te versterken door een kritische en opbouwende uitvoering. We houden u op de hoogte van relevante ontwikkelingen. Voor de (globale) planning van rapportage en overige procedurele afwikkeling verwijzen we naar de inhoud van het onderzoeksplan, zoals u dat aantreft. Hoogachtend, P. van Dijk Voorzitter Rekenkamer Oost-Nederland

2 Onderzoeksplan wonen, zorg en welzijn voor ouderen in de provincie Overijssel Deventer Achter de Muren Zandpoort 6 T: GE Deventer F: E: info@rekenkameroost.nl

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding Maatschappelijke ontwikkelingen Provinciaal beleid Aanleiding onderzoek door de Rekenkamer Oost-Nederland Onderzoekskader, doel- en vraagstelling, toegevoegde waarde onderzoek Afbakening onderzoek Onderzoeksmethoden Planning

4 1. Inleiding Voor u ligt het onderzoeksplan van de Rekenkamer Oost-Nederland. Het betreft een onderzoek naar het onderwerp wonen, zorg en welzijn voor ouderen in de provincie Overijssel. De Rekenkamer Oost-Nederland is er om de controlerende rol van Provinciale Staten te versterken. De Rekenkamer doet onderzoek naar de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van provinciaal beleid. De Rekenkamer is recent van start gegaan. Eén van de doelen is om een onderzoek uit te voeren voor de provincie Overijssel. Het bestuur van de Rekenkamer heeft gekozen voor een onderzoek naar wonen, zorg en welzijn voor ouderen. In dit onderzoeksplan wordt ingegaan op de maatschappelijke ontwikkelingen, het provinciaal beleid, de aanleiding voor het onderzoek, het onderzoekskader met de onderzoeksdoelstelling en -vragen, de methodiek en tot slot de planning. 2. Maatschappelijke ontwikkelingen De samenleving vergrijst. In 2025 is 20% van de Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder (CBS, 2005). Al in 2015 zal het aantal 75+ers in Nederland oplopen tot 7% van de bevolking, terwijl het aantal 85+ers dan 1,8% van de bevolking beslaat (Rapport Tweede Kamer, vergaderjaar , 28951, nrs. 1-2). Naast het feit dat er steeds meer ouderen komen, is er ook een verandering in hun behoeften zichtbaar. Ouderen zijn vitaler en actiever dan vroeger en willen langer zelfstandig blijven wonen. Daarbij willen zij echter wel dat eventuele zorg- en welzijnsvoorzieningen voorhanden zijn indien zij dit nodig hebben in de toekomst. De huidige vorm van bejaardenhuizen voldoet daarom bijvoorbeeld steeds minder aan de behoefte van ouderen (Staatscourant, ). Wanneer hier niet tijdig op ingespeeld wordt, zal de vergrijzing in de toekomst voor problemen zorgen op het gebied van wonen in combinatie met zorg en welzijn voor ouderen. Op dit moment is er al een tekort aan geschikte woningen die inspelen op de veranderende behoefte voor ouderen en dit tekort neemt in de komende tijd alleen maar toe. De overheid houdt zich vanaf de jaren tachtig nadrukkelijk bezig met deze ontwikkeling in de vorm van een woonzorgbeleid, waarin zowel het kwantitatieve aspect (aantal woningen) als het kwalitatieve aspect (veranderende behoefte en vraag) van de vergrijzing centraal staat. Het is overigens van belang om op te merken dat dit woonzorgbeleid verschillende doelgroepen kent zoals ouderen, maar bijvoorbeeld ook mensen met een lichamelijke of psychische handicap. In dit onderzoeksplan wordt echter alleen in gegaan op de doelgroep ouderen. 3

5 3. Provinciaal beleid Woonzorgbeleid algemeen Het woonzorgbeleid voor ouderen wordt geïnitieerd door het Rijk en zij ziet zich daarbij als systeemverantwoordelijke. Het gaat om gezamenlijk beleid van de ministers van Volkshuisvesting, Ruimtelijk Ordening en Milieubeheer (VROM) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De rol van het Rijk ligt in het informeren over de omvang en urgentie van dit beleid, het bewaken van de realisatie ervan, het stimuleren en faciliteren van partijen, het helpen oplossen van eventuele knelpunten en belemmeringen en zonodig interveniëren als de uitvoering van het beleid stagneert. De concrete uitvoering van dit beleid (het realiseren van wonen in combinatie met zorg en welzijn) vindt op decentraal niveau bij de gemeenten plaats. De gemeenten hebben de wettelijke verantwoordelijkheid om de woonzorgproblematiek aan te pakken. In 2006 wordt deze verantwoordelijkheid versterkt door de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). Volgens minister Dekker hebben provincies tevens een belangrijke taak bij het realiseren van wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Daar waar lokaal de opgave onvoldoende dreigt te worden opgepakt, kunnen zij volgens Dekker in stimulerende, aanjagende en faciliterende zin bijspringen (Provincie.nl, nr. 9, november 2003). Hier wordt in de volgende paragraaf op teruggekomen. De eerder genoemde maatschappelijke ontwikkeling van verandering in behoeften van ouderen, heeft geleid tot een inhoudelijke verschuiving van het woonbeleid. Er vindt namelijk een verschuiving plaats richting de bewoner: in plaats van de woning komt de bewoner centraal te staan, in plaats van de zorg de zorgvrager, in plaats van het stedenbouwkundig concept de beleving van de bewoner. Dit heeft er toe geleid dat er een verschuiving plaats heeft gevonden van een kwantitatief naar een kwalitatief woonbeleid. Als gevolg van de genoemde maatschappelijke ontwikkelingen omvat het vraagstuk van vergrijzing, en daarbij de doelstelling om genoeg levensloopbestendige woningen te realiseren, een breder gebied dan wonen alleen. Er bestaat een belangrijke samenhang met de gebieden zorg en welzijn. Zorg kan uiteen vallen in bijvoorbeeld huishoudelijke verzorging, persoonlijke verzorging en verpleging, maar ook ondersteunende of activerende begeleiding. Welzijn heeft betrekking op basisfuncties zoals: maaltijdservice, mobiliteit, ondersteuning bij sociale netwerken en hand- en spandiensten bij dagelijks functioneren. Het woonbeleid is daarom meer dan wonen alleen: het hangt samen met vele andere beleidsterreinen. De trits wonen, zorg en welzijn wordt in dit verband meestal in één lijn genoemd. In dit onderzoeksplan wordt gesproken over woonzorgbeleid, maar daarmee wordt ook nadrukkelijk het welzijnaspect bedoeld. 4

6 Rol van de provincie Van oudsher is de provinciale verantwoordelijkheid voor bouwen en wonen gekoppeld aan haar taken op het gebied van de ruimtelijke ordening, vooral via het opstellen van streekplannen en het toetsen van bestemmingsplannen. De bredere verantwoordelijkheid van de provincie voor het woon- en leefmilieu vraagt om zorgvuldige beleidsafstemming binnen het provinciaal apparaat. De provincies en gemeenten zijn samen verantwoordelijk voor het ontwikkelen van een integrale, kaderstellende visie op wonen op regionaal niveau. Dit gebeurt in overleg met verschillende belanghebbenden. Daartoe ontwikkelen de provincies woonvisies met als doel een evenwichtig regionaal woonbeleid. Deze kunnen geïntegreerd worden in een bredere ruimtelijke visie. De provincies stellen de woonvisies op in goed overleg met de gemeenten, woningcorporaties en andere private partijen. Deze woonvisies spelen in belangrijke mate een rol in de trits wonen, zorg en welzijn. In het provinciale woonbeleid, is zo een omslag gemaakt naar sturing op kwaliteit in plaats van sturing op kwantiteit (Uitvoeringsprogramma Sociale Actie 2005). De provincie heeft geen duidelijke wettelijke taak als het gaat om specifiek uitvoeringsbeleid op het gebied van wonen, zorg en welzijn. Deze verantwoordelijkheid ligt immers bij gemeenten. Ondanks het ontbreken van dit wettelijk kader ziet de provincie Overijssel wel degelijk een rol voor zichzelf weggelegd. De provincie acht zich in staat om bijvoorbeeld met gerichte subsidiëring de totstandkoming van zorg- en welzijnsvoorzieningen te stimuleren en te faciliteren. Door de onafhankelijke positie kan de provincie partijen bovendien bij elkaar brengen en noodzakelijke ketens en netwerken tot stand brengen. Juist op het terrein van wonen, zorg en welzijn kan de provincie, in een combinatie vanuit de drie beleidsterreinen, een integrale meerwaarde betekenen (Statenvoorstel nr. PS/2004/1188). De gemeente is als lokale overheid een belangrijke partner voor de provincie. In samenwerking met andere actoren zoals ouderenorganisaties, zorginstanties, welzijnsorganisaties en woningbouwcorporaties pakt de provincie haar taken op. De provincie neemt hierbij een adviserende, initiërende en/of ondersteunende rol op zich. Het uiteindelijke doel van deze inspanningen is om tijdig te voorzien in de veranderende behoeften van ouderen op alle levensdomeinen zoals gezondheid, sociale netwerken, de leefomgeving en huisvesting. Het bovenstaande kan als volgt schematisch worden weergegeven: 5

7 Figuur 1. Rol van de provincie. Beleid van het Rijk op het terrein van Ruimtelijke Ordening, wonen, zorg en welzijn Beleid van de provincie op het terrein van Ruimtelijke Ordening, wonen, zorg en welzijn Wettelijke bevoegdheden Niet-wettelijke taken Beleid van de gemeente op het terrein van Ruimtelijke Ordening, wonen, zorg en welzijn Overige actoren zoals zorginstellingen, woningbouwcorporaties en welzijnsinstellingen Ouderen Hieronder wordt nader in gegaan op het provinciale woonzorgbeleid. Woonzorgbeleid: uitwerking in instrumenten Ondanks het ontbreken van een wettelijk kader bij het woonzorgbeleid ziet de provincie Overijssel een rol voor zichzelf weggelegd. In het licht van de wettelijke verantwoordelijkheid van het zorgen voor de kwalitatieve woningbouw (wat tot uiting komt in de streekplannen) wordt het woonzorgbeleid voor ouderen geplaatst. Dit komt tot uiting in de Nota Sociale Actie Naast de Nota Sociale Actie heeft de provincie Overijssel onder andere een Uitvoeringsprogramma, een Uitvoeringsbesluit Sociale Actie en een Kaderverordening Subsidies Sociale Actie opgesteld. In de Nota Sociale Actie is het beleid op het gebied van (jeugd)zorg, kunst en cultuur, maatschappelijke ontwikkeling (welzijn) en integratie op hoofdlijnen samengebracht. Voor het eerst is dit opgenomen in één nota. De provincie begint daarmee niet vanaf het nulpunt. In de periode zijn onder andere Beleidskaders voor zorg, cultuur, welzijn en maatschappelijke ontwikkeling opgesteld en zijn er Regiovisies ontwikkeld. 6

8 In de Nota Sociale Actie is het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen, gehandicapten en ggz-cliënten opgenomen. Er bestaat dus geen apart programma dat alleen op ouderen is gericht: het betreft een programma waar meerdere doelgroepen deel van uitmaken. Omdat in dit onderzoek de doelgroep ouderen centraal staat, wordt gemakshalve gesproken over het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen. De centrale doelstelling van dit programma is: Het tot stand brengen en zorgdragen voor een meer voldoende, kwalitatief en kwantitatief aanbod aan levensloopbestendige woonzorgvoorzieningen voor bijzondere doelgroepen als (allochtone) ouderen, mensen met een functiebeperking (zowel verstandelijk als lichamelijk) en/ of ggz-cliënten in een goede leefomgeving met voldoende goed aansluitende, zorggerelateerde welzijnsvoorzieningen (Statenvoorstel nr. PS/2004/1188, p.2). De provinciale doelen in dit programma zijn als volgt geformuleerd (Nota Sociale Actie 2005): 1. bijdragen aan voldoende woningen voor ouderen en zorgvragers; 2. bijdragen aan voldoende en bereikbare zorgvoorzieningen voor ouderen en zorgvragers; 3. bijdragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid en de maatschappelijke participatie van ouderen en gehandicapten; 4. bijdragen aan een stevig fundament van en voor mantelzorgers en vrijwilligers. De activiteiten zijn daarbij opgedeeld in een drietal groepen (Statenvoorstel nr. PS/2004/1188) waarbij concrete activiteiten zijn geformuleerd: Wonen en zorg 1. het maken van prestatieafspraken met gemeenten op grond van hun gemeentelijke woonplannen met aandacht voor bijzondere doelgroepen; 2. het stimuleren van de totstandkoming van woonzorgcomplexen en woonzorgzones; 3. het stimuleren ban de totstandkoming van gemeentelijke woonzorgwelzijnsloketten en innovatieve welzijnsdiensten; 4. de Stimuleringsregeling Wonen, Zorg, Domotica; Mantelzorg 5. de belangenbehartiging voor mantelzorgers; 6. de ondersteuning van de steunpunten mantelzorg; Vrijwilligerswerk 7. de ondersteuning en innovatie van de steunpunten mantelzorg. Met invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (in 2006) krijgen de gemeenten een belangrijke rol toebedeeld op het gebied van welzijn en zorg. De provincie Overijssel wil daarbij helpen met kennis, innovatie en ondersteuning bij de uitvoering. Samenwerking tussen gemeenten, cliëntorganisaties, woningcorporaties en zorgverzekeraars is in de keten wonen-zorg-welzijn van groot belang. De provincie zal die samenwerking waar mogelijk stimuleren en steunen. Bovendien zal de provincie op basis van gemeentelijke woonvisies prestatieafspraken 7

9 maken met gemeenten over hun woningbouwprogramma s (Onderhandelingsakkoord ). Om dit vorm te geven, wordt uit gegaan van het principe gebiedsgericht werken, dat als methode de mogelijkheid biedt om met medeoverheden, maatschappelijke partners en burgers in een bepaald gebied te komen tot een gezamenlijk programma en uitvoering van projecten. Per gebied is hierbij één gedeputeerde aangewezen als eerste contactpersoon. 4. Aanleiding onderzoek door de Rekenkamer Oost- Nederland Uit een analyse van onder andere onderzoeksrapporten, provinciale nota s en gesprekken met ambtenaren van de afdeling Zorg en Cultuur blijkt dat er een aantal aanleidingen bestaat voor een onderzoek van de Rekenkamer Oost-Nederland naar wonen, zorg en welzijn voor ouderen in de provincie Overijssel. Deze worden hieronder toegelicht. Politiek belang De provinciale politiek heeft besloten prioriteit te geven aan beleid ten aanzien van wonen, zorg en welzijn voor ouderen, onder andere in de vorm van het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen (Besluit nr. PS/2004/1188, vergadering d.d. 2 november 2004). Het resultaat hiervan is dat projecten worden gesubsidieerd door de provincie en dat de provincie actoren zoals gemeenten, zorginstellingen en woningcorporaties bijstaat met advies. Maatschappelijk belang Zoals hierboven beschreven, is wonen, zorg en welzijn voor ouderen om een aantal redenen van maatschappelijk belang. Het aantal ouderen neemt de komende jaren snel toe en de behoeften van ouderen veranderen. Op dit moment is er echter al een tekort aan geschikte woningen voor ouderen die inspelen op de veranderende behoeften. Dit tekort neemt in de komende tijd bovendien alleen maar toe. Daarnaast wordt de gemeentelijke verantwoordelijkheid op sociaal terrein groter in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning. De ondersteuning van gemeenten door de provincie op dit terrein is daarom een actueel thema. Financieel belang Voor het jaar 2005 is voor het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen een bedrag van euro begroot. Dit bedrag is t/m 2008 voor ieder jaar gereserveerd. Bij het bepalen van het aantal geschikte woningen voor ouderen (zie maatschappelijk belang) gaat het nadrukkelijk om woningen die in combinatie met zorg en welzijn zijn gerealiseerd. Dat wil zeggen, bij de bepaling van een geschikte woning wordt ook meegenomen hoe de zorg is geregeld (dichtbij, op afroep, etc.) en in hoeverre er zaken als sociale voorzieningen en mobiliteit beschikbaar zijn. 8

10 5. Onderzoekskader, doel- en vraagstelling, toegevoegde waarde onderzoek Onderzoekskader Effectiviteit van beleid is van groot belang om bij te kunnen dragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. In het onderzoek naar het woonzorgbeleid dat de Rekenkamer Oost-Nederland doet, staat de effectiviteit van dit beleid centraal. Effectiviteit is te omschrijven als de mate waarin de provincie met haar beleid bijdraagt aan het oplossen van de geschetste maatschappelijke vraagstukken rondom wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Het centrale thema in dit onderzoek is de vraag in hoeverre de provincie vanuit haar visie aansluit op de behoeften en wensen van gemeenten, waardoor gemeenten beter in staat zijn om de haar toebedeelde uitvoeringstaken op het gebied van wonen, zorg en welzijn uit te voeren. Zoals is beschreven in de voorgaande paragrafen heeft de provincie een wettelijke taak op het terrein van ruimtelijke ordening en ontwikkeling. Het gaat hierbij onder andere om taken en bevoegdheden met betrekking tot het streekplan en de provinciale woonvisie. De provincie kan met het streekplan en de provinciale woonvisie de locatie, de kwantiteit, de kwaliteit en de doelgroepen voor woningen en voorzieningen beïnvloeden. Hierbij kan gedacht worden aan het toetsen van gemeentelijke bestemmingsplannen en het maken van afspraken over lokale woningbouwopgaven met partners zoals gemeenten en woningbouwcorporaties. Deze taken en bevoegdheden raken aan beleid op het terrein van wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Naast deze wettelijke taken heeft de provincie aanvullend beleid ontwikkeld ten aanzien van wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Dit geeft de provincie Overijssel concreet vorm door het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen. Gemeenten zijn bij de uitvoering van dit programma belangrijke partners. Het aanvullende beleid ten aanzien van wonen, zorg en welzijn is geen wettelijke taak voor de provincie. Geconcludeerd kan worden dat de provincie uiteenlopende sturingsmogelijkheden heeft om tekorten aan geschikte woningen voor ouderen aan te pakken en ouderen langer zelfstandig te kunnen laten functioneren. De provincie Overijssel beschikt over informatie, partners, taken, bevoegdheden, beleidsprogramma's en instrumenten waarmee de maatschappelijke opgave voor wonen, zorg en welzijn voor ouderen kan worden aangepakt. Voor een effectief beleid op het terrein van wonen, zorg en welzijn is het van belang zicht te hebben op dit geheel en op een consistente wijze gebruik te maken van de mogelijkheden die de provincie heeft. Concreet is het voor de provincie Overijssel essentieel om: de verschillende sturingsmogelijkheden van de provincie in de praktijk te benutten; deze sturingsmogelijkheden binnen de provinciale organisatie op elkaar af te stemmen; inzicht te hebben in de waardering van de sturingsmogelijkheden op het gebied van wonen, zorg en welzijn voor ouderen door 9

11 gemeenten (zoals de bekendheid, de duidelijkheid en het belang van ondersteuning en advies door de provincie). Uit een eerste inventarisatie blijkt dat deze aspecten aan bod komen in verschillende beleidsplannen zoals het streekplan, de provinciale woonvisie en het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen. In de onderstaande figuur is deze beschrijving van effectiviteit vereenvoudigd weergegeven. Figuur 2. Onderzoekskader. Provincie Beleidsterrein A (bijv. RO) Beleidsterrein B (bijv. economie) Beleidsterrein C Beleidsterrein D Streekplan, Woonvisie, e.a. Sturingsmogelijkheden programma Langer zelfstandig wonen Integraal beleid ten aanzien van wonen, zorg en welzijn Waardering Gemeenten Ouderen Samenleving 10

12 Doel- en vraagstelling De Rekenkamer Oost-Nederland heeft de volgende doelstelling geformuleerd: Doel van het onderzoek is om inzicht te verkrijgen in de effectiviteit van het beleid ten aanzien van wonen, zorg en welzijn voor ouderen door de provincie Overijssel, teneinde aanbevelingen te formuleren die kunnen bijdragen aan de verhoging van deze effectiviteit. Hierbij zijn de volgende onderzoeksvragen geformuleerd: 1. In welke mate heeft de provincie Overijssel de sturingsmogelijkheden gebruikt die ingezet kunnen worden om de doelstellingen ten aanzien van wonen, zorg en welzijn voor ouderen te bereiken? 2. Sluiten de overige sturingsmogelijkheden van de provincie Overijssel aan op het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen, gehandicapten en ggz-cliënten? 3. In hoeverre sluit de provincie met haar sturingsmogelijkheden (in het bijzonder het programma Langer zelfstandig wonen) aan op de behoeften en wensen van gemeenten? Toegevoegde waarde onderzoek voor de provincie Effectiviteit van beleid is van groot belang om bij te kunnen dragen aan het oplossen van maatschappelijke problemen. Het onderzoek van de Rekenkamer Oost-Nederland geeft inzicht in de effectiviteit van het beleid van de provincie Overijssel ten aanzien van wonen, zorg en welzijn voor ouderen. Concreet gaat het daarbij om informatie over de afstemming tussen het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen en andere sturingsmogelijkheden van de provincie. Daarnaast wordt inzicht verkregen in de waardering van de sturingsmogelijkheden door de gemeenten. De Nota Sociale Actie (en daarmee ook het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen) is gestart in juni 2004 en derhalve kortgeleden van start gegaan. De doorwerking van de effecten in de maatschappij kan aldus nog niet onderzocht worden. Een rekenkameronderzoek heeft voor de provincie toegevoegde waarde omdat: er waar mogelijk verbetervoorstellen worden gedaan; nieuwe inzichten eventuele tussentijdse aanpassingen onderbouwen en tijdig mogelijk maken. Het onderzoek van de Rekenkamer Oost-Nederland geeft inzicht in de relatie tussen gemeenten en de provincie. Dit inzicht is van belang omdat de gemeentelijke verantwoordelijkheid op sociaal terrein in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning groter wordt. 11

13 6. Afbakening onderzoek Het onderzoek wordt als volgt afgebakend: Afbakening Beleidshorizon Voor dit onderzoek geldt dat wordt terug gekeken in de tijd. Het is van belang op te merken dat de doorwerking van het provinciale beleid in de maatschappij nog niet onderzocht kan worden. Daarvoor is de Nota Sociale Actie (en daarmee het programma Langer zelfstandig wonen voor ouderen) te kort geleden van start gegaan. Het Collegewerkplan betreft de periode Als beleidshorizon wordt daarom de periode 2003 tot eind 2005 aangehouden. Respondenten Provincie Overijssel Betrokken provinciale ambtenaren worden benaderd. Daarnaast worden gemeenteambtenaren die zijn betrokken bij wonen, zorg en welzijn voor ouderen benaderd. Bij de selectie van gemeenten wordt rekening gehouden met een spreiding over de verschillende regio's in de provincie. 7. Onderzoeksmethoden Desk study Door middel van een desk study van onder andere provinciale documenten wordt geïnventariseerd welke sturingsmogelijkheden de provincie Overijssel gebruikt om de doelstellingen ten aanzien van wonen, zorg en welzijn voor ouderen te bereiken. Aan de hand van deze desk study wordt nagegaan welke diensten en afdelingen het meest relevant zijn voor een nadere analyse van de sturingsmogelijkheden. Daarnaast wordt geïnventariseerd welke ontwikkelingen van invloed zijn op de taken en verantwoordelijkheden van gemeenten ten aanzien van wonen, zorg en welzijn. Interviews en expertmeeting Op basis van de resultaten uit de desk study worden ten behoeve van interviews naar schatting 9 sleutelpersonen geselecteerd binnen de provinciale organisatie, waaronder de betreffende portefeuillehouder(s). Gemeenten die zijn betrokken bij wonen, zorg en welzijn voor ouderen worden benaderd voor een interview. Hierbij gaat het om ambtenaren die een strategische visie hebben op de sturingsmogelijkheden van de provincie. In totaal worden 12 interviews afgenomen. De selectie van respondenten vindt aselect (willekeurig) plaats. Tevens zal een expertmeeting worden gehouden met relevante externe actoren zoals vertegenwoordigers van ouderenorganisaties, woningcorporaties, zorginstellingen en welzijnsinstellingen. 12

14 8. Planning In november 2005 wordt gestart met dit onderzoek. Verwacht wordt dat de nota van bevindingen in februari 2006 beschikbaar komt voor ambtelijk hoor en wederhoor. Na de ambtelijke reactie, het verwerken van eventuele voorstellen voor wijziging van de nota van bevindingen en aanvulling van de nota met conclusies en aanbevelingen wordt het concept eindrapport in maart 2006 verzonden voor bestuurlijk hoor en wederhoor. Na de bestuurlijke reactie wordt het eindrapport naar verwachting opgeleverd in april

15 Achter de Muren Zandpoort 6 T: GE Deventer F: E: info@rekenkameroost.nl Persbericht Onderzoek Woonzorg eerste klus voor Rekenkamer Oost-Nederland Deventer vrijdag 18 november. De Rekenkamer Oost-Nederland heeft als eerste onderwerp van onderzoek gekozen voor het thema wonen, zorg en welzijn voor ouderen. In twee onderzoeken, in de provincie Gelderland en in de provincie Overijssel, wordt dit thema onder de loep genomen. In de laatste maanden van dit jaar begint de Rekenkamer al met de uitvoering van dit onderzoek. De afronding is gepland rond april. Dit blijkt uit een onderzoeksplan dat de Rekenkamer heeft bekend gemaakt. De Rekenkamer is begin dit jaar opgericht door de provincies Gelderland en Overijssel en functioneert na de opstartfase als zodanig vanaf september. Het beleid van de overheid voor wonen, zorg en welzijn voor ouderen staat in toenemende mate in de belangstelling. De samenleving vergrijst. In 2025 is 20% van de Nederlandse bevolking 65 jaar of ouder. Bovendien is er een verandering in behoeften van ouderen waarneembaar. Wanneer hier niet tijdig op wordt ingespeeld zal vergrijzing in de toekomst voor problemen zorgen op het gebied van wonen in combinatie met de zorg voor en het welzijn van ouderen. In de begeleidende brief aan de Provinciale Staten bij het onderzoeksplan zegt de voorzitter P. van Dijk dat juist voor dit onderwerp is gekozen omdat ook de burgers er direct belang bij hebben. Het gaat bovendien om een steeds groter wordende groep burgers, die hun eigen specifieke behoeften hebben. De overheid ook de provinciale overheid - houdt zich hier sinds de jaren 80 steeds intensiever mee bezig. De Rekenkamer constateert dat de provincie een aanvullende rol op zich heeft genomen voor het beleid. De uitvoering van het woonzorgbeleid gebeurt op gemeentelijk niveau, maar de provincie ondersteunt en stimuleert hierbij. Beide provincies hebben het thema wonen, zorg en welzijn nader uitgewerkt in beleidsprogramma s. Dit alles kost geld en energie. De Rekenkamer gaat onderzoeken in hoeverre deze programma s in samenhang met andere beleidsterreinen tot stand zijn gekomen en of deze programma s aansluiten bij de behoeften van gemeenten. De Rekenkamer benadrukt dat het niet de bedoeling is om er een vergelijkend onderzoek van te maken. De Rekenkamer wil wel hetzelfde onderwerp oppakken, maar de situaties in beide provincies vragen om een eigen aanpak en rapportage. Opmerkelijk aan dit plan is dat het om beleid gaat, dat in beide provincies nog loopt. De Rekenkamer is van mening, dat dit geen bezwaar is, omdat het woonzorgbeleid nooit afgerond zal zijn. Daarnaast is het zelfs een voordeel: met de uitkomsten van het onderzoek zal de provincie haar winst kunnen doen. De Rekenkamer verwacht in april de eindrapporten te kunnen bespreken met de Staten in de provincies. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: - De voorzitter van de Rekenkamer Oost-Nederland: P. van Dijk tel.: of De directeur van de Rekenkamer Oost-Nederland: C.F.M. Bruggink tel.: of