De Groene Assen Zuidwest

Transcriptie

1 Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer De Groene Assen Zuidwest ECOLOGISCHE VERBINDINGEN

2 Stedelijke ecologische hoofdstructuur belangrijkste verbindingszones en stapstenen wenselijke verbindingszone belangrijkste waterlopen grote groengebieden GROENE ASSEN ZUIDWEST

3 2 3 Inhoud Voorwoord MELIS STOKELAAN TER HOOGTE VAN CAMPUSTERREIN Voorwoord De natuur in de Groene Assen Zuidwest Het groen in de Groene Assen Zuidwest Wat doet de gemeente? Kan er meer? U en de natuur: samen aan de slag Aan de binnenkant van het omslag vindt u een kaartje van het gebied Den Haag is een groene stad, met vele parken, bossen, landgoederen, bomenlanen en waterwegen. Een groot deel van het groene netwerk is belangrijk voor de stedelijke natuur. We noemen dit de Stedelijke Ecologische Hoofdstructuur. Het netwerk vormt ook de groene verbinding met het buitengebied. Kernen voor stedelijke natuur zijn de grote groengebieden. Groene verbindingswegen tussen deze gebieden zijn de ecologische verbindingszones. Planten en dieren kunnen zo van het ene gebied naar het andere komen. Dit bevordert de natuurwaarde en zorgt ervoor dat u allerlei dieren en planten in uw woonomgeving tegen kunt komen. Over de stad verspreid liggen verschillende verbindingszones, ieder met hun eigen karakteristieken. Dit boekje gaat over de Groene Assen in Zuidwest. De Groene Assen liggen in een naoorlogs deel van Den Haag, dat aangelegd is in de periode 1949 tot Kenmerkend is de ruime opzet, zowel in de bebouwing als in het groen. Op de plattegrond is goed te zien waar de groene verbindingen lopen: het Groene Assenkruis, gevormd door de groenzones rondom de sportvelden en volkstuinen langs de Melis Stokelaan en de Dedemsvaartweg en de groene randen langs Lozerlaan, Escamplaan en Meppelweg. Deze assen zorgen voor twee verbindingen: een oost-west verbinding tussen het Zuiderpark en De Uithof en een zuid-noord verbinding tussen de Erasmuszone en het Florence Nightingalepark. Veel plezier met dit informatieve boekje, dat heel goed van pas kan komen wanneer u een wandeling wilt maken. Geniet van het groen in Den Haag! Wilbert Stolte Wethouder Stadsbeheer, ICT, Scheveningen en Sport

4 4 5 OEVER BIJ SPORTZICHT BOMENRIJEN MEPPELWEG BLOEMRIJKE BERM MELIS STOKELAAN De Groene Assen bestaan uit water met waar mogelijk natuurvriendelijke oevers en aansluitend gras met veel bloemen. Karakteristiek zijn ook de bomenrijen met hier en daar bosjes of struweel. Deze inrichting past bij de omringende grote groengebieden die door de Groene Assen worden verbonden: het Zuiderpark en De Uithof. In het Zuiderpark hebben zich in de loop van de tijd veel planten- en diersoorten gevestigd. Door de lanenstructuur, afgewisseld met bosvakken, is het Zuiderpark voor vleermuizen een belangrijk gebied. Ook treffen we er kikkers, padden en salamanders aan. De Uithof is in betrekkelijk korte tijd ontwikkeld tot recreatiegebied in de stadsrand met belangrijke natuurwaarden. Het gaat om water- en moerasvegetaties, riet, bloemrijke weiden en vochtige bossen. We vinden er van nature bostypen met els, es, iep en berk. Het gebied is bijvoorbeeld van belang voor kikkers, padden, salamanders, vogels en vleermuizen. Dit boekje gaat over de betekenis van de natuur in de Groene Assen en de keuzes die gemaakt worden bij het beheer van de groene elementen in deze zone.

5 6 De natuur in de Groene Assen Zuidwest De bodem in het gebied van de Groene Assen bestaat voornamelijk uit klei. Je vindt er vooral planten van vochtige, voedselrijke plaatsen. Water speelt in het gebied een belangrijke rol. Er zijn veel glooiende, natuurlijk begroeide oevers. De filterende werking van oeverplanten verbetert de waterkwaliteit. De geleidelijke overgang van droog naar nat zorgt voor een gevarieerde begroeiing. 7 BOMENLANEN Iep Linde Gewone es BOSJES/STRUWEEL Gewone vlier Wilg Sleedoorn Look-zonder-look Dagkoekoeksbloem PLANTEN GELE PLOMP NATUURVRIENDELIJKE OEVER LOZERLAAN GELE LIS GROTE LISDODDE MEPPELWEG WATER Smalbladig fonteinkruid Kikkerbeet Gele plomp OEVERS Grote kattenstaart Grote lisdodde Gele lis Watermunt Riet BLOEMRIJKE HOOI- LANDEN/BERMEN Gele morgenster Veldzuring Scherpe boterbloem Grote vossenstaart Knoopkruid In het water vind je onder andere smalbladig fonteinkruid en drijvende planten zoals kikkerbeet en gele plomp. De zacht glooiende oevers zijn in de zomer kleurrijk door de verscheidenheid aan planten, zoals grote kattenstaart, grote lisdodde, gele lis en watermunt. Ook het aangrenzend grasland en de bermen hebben veel bloemen, bijvoorbeeld veldzuring, gele morgenster, knoopkruid en scherpe boterbloem. GROTE KATTENSTAART VELDZURING EN SCHERPE BOTERBLOEM DAGKOEKOEKSBLOEM MELIS STOKELAAN De bomenlanen zijn nu, ruim 40 jaar na aanleg van de wijk, grotendeels volgroeid. De lanen vormen een mooie, aaneengesloten structuur.

6 DIEREN Vleermuizen Egel Gewone pad Kleine watersalamander Groene kikker Fuut Blauwe reiger Waterhoen Meerkoet Winterkoning Pimpelmees Roodborst Zwartkop Vlinders Libellen 8 PAARTJE GEWONE PAD WATERHOEN MELIS STOKELAAN ZWARTKOP 9 DWERGVLEERMUIS KLEINE WATERSALAMANDER Dieren als gewone pad, kleine watersalamander, groene kikker, vlinders en libellen voelen zich hier goed thuis. GROENE KIKKER EN (ONDER) LIBEL FUUT ROODBORST WATERVLEERMUIS In en langs het water zijn algemene watervogels als blauwe reiger, fuut, meerkoet en waterhoen te zien. In het struweel zie je winterkoning, pimpelmees, roodborst en zwartkop. Ook kun je hier egels tegenkomen. Vleermuizen gebruiken de bomenlanen als routes om zich te oriënteren en voedsel te zoeken. Holenbroeders, zoals de grote bonte specht, profiteren van de dode bomen.

7 10 11 Het groen in de Groene Assen Zuidwest In de verschillende grote groengebieden in Den Haag leven veel, soms bijzondere, planten en dieren. Voor planten en dieren is het, net als voor ons mensen, belangrijk om niet aangewezen te zijn op een klein, geïsoleerd woongebied. Hoe meer verbindingen er zijn tussen de grote groengebieden, hoe beter planten en dieren zich kunnen handhaven. In de ideale situatie is daarom al het groen van de Groene Assen met elkaar verbonden. MELIS STOKELAAN De gemeente probeert het water en het groen zo goed mogelijk op elkaar te laten aansluiten. Onder drukke wegen worden bijvoorbeeld ecotunnels voor dieren aangelegd. Een ononderbroken verbinding van het groen is helaas lang niet altijd mogelijk. Bijvoorbeeld drukke wegen, huizen en steile oevers zijn vaak onoplosbare barrières. Toch vormen de Groene Assen dan nog steeds voor veel dieren en planten net die onmisbare stapstenen, om het volgende stukje groen te kunnen bereiken. De Groene Assen zijn daarom belangrijk voor de natuur. In de Groene Assen is tussen 2001 en 2003 veel gedaan om de natuurwaarden te verhogen en de waterkwaliteit te verbeteren. Natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd, bermen zijn verbreed en beplanting vernieuwd. Verder moet je ook van het groen kunnen genieten. Je kunt er wandelen, spelen of op een andere manier recreëren en het is ook nog mooi om te zien. De houten of stenen beschoeiing is verwijderd en de oever afgegraven, zodat het licht glooiend afloopt. Het resultaat is een weelderig begroeide, natuurvriendelijke oever. Door de oever niet recht maar golvend aan te leggen ontstaan meer vochtige plekken, die voor planten en dieren zo belangrijk zijn. Het voetpad is verlegd, zodat een bredere berm is ontstaan die opnieuw is ingezaaid. Door minder maaien (2x per jaar) en het afvoeren van het maaisel komen er meer bloemen.

8 12 13 BERM MET BOMENRIJ VARIATIE IN NATUURPLEKKEN ECOTUNNEL LOOPRICHEL IN DUIKER Langs veel wegen staan mooie bomenrijen in de bermen. Sommige wegen hebben bovendien een brede middenberm, zoals de Lozerlaan. Een op natuur gericht beheer levert prachtige gevarieerde plekken op met water, oevers, grasland met veel bloemen, bomen en struiken, zoals bij Sportzicht. Voor dieren zijn veilige oversteekmogelijkheden en uitstapplaatsen gemaakt, zoals langs de Melis Stokelaan. Opstaande randen leiden dieren naar de ingang van de ecotunnel. Looprichels in waterduikers zijn er voor dieren die liever niet zwemmen, zoals egels. Uitstapplaatsen langs steile oevers zorgen dat eenden (kuikens) uit het water kunnen komen. FAUNA UITSTAPPLAATS

9 14 15 Wat doet de gemeente? De meeste bomenrijen, bloemrijke graslanden, oevers en kleine bosjes van ecologische verbindingszones worden door de gemeente op een natuurvriendelijke manier beheerd. Dat betekent minder maaien of snoeien en kiezen voor planten die hier thuishoren. Bij het maken van een keuze in de beheermaatregelen wordt ook rekening gehouden met de andere functies die het groen heeft. De invloed van wandelen is namelijk anders dan van spelen of van verkeerswegen die het groen doorsnijden. De verschillende functies van het groen kunnen zijn: Geschiktheid voor planten en dieren waarvoor de Groene Assen van belang zijn. Dat betekent bijvoorbeeld: uitheemse soorten zoveel mogelijk vervangen door soorten die hier wel thuishoren; harde oeverbeschoeiingen waar het kan vervangen door glooiende natuurlijk begroeide oevers; grasbermen waar mogelijk niet vaker dan 2x per jaar maaien, waarbij het maaisel afgevoerd wordt. Het gebruik van het groen Bij verkeerswegen mag het groen bijvoorbeeld de verkeersveiligheid niet belemmeren, zodat op tijd gemaaid en gesnoeid moet worden. LANGS DE MELIS STOKELAAN ZIJN POPULIEREN DIE VERWIJDERD MOESTEN WORDEN OP 5 METER HOOGTE AFGEZAAGD. ZE WORDEN NU GEBRUIKT DOOR INSECTEN, GROTE BONTE SPECHT EN VLEERMUIZEN Door herinrichting van het groen is op een aantal plaatsen in de Groene Assen de natuurwaarde verhoogd. Natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd, bermen zijn verbreed en beplanting vernieuwd. Op verschillende plaatsen zijn tunnels en looprichels voor dieren gemaakt. Er zijn nog ideeën voor aanleg en verbreding van middenbermen en voor omvorming van verharde trambanen in groene trambanen. Door sloten te verbreden en te verdiepen kan er meer water in bij hevige regenval. Dan zouden er ook meer glooiende oevers kunnen worden aangelegd. Behoud van het oorspronkelijke ontwerp Bij de bouw van de wijk zijn ruime groenstroken aangelegd. Dit beeld van een ruim opgezette groene wijk wordt gehandhaafd. Het moet passen in de omgeving Elk groenelement wordt zo beheerd dat het past in zijn omgeving en mooi is om te zien. Belangrijk is vooral dat het schoon is.

10 16 17 Kan er meer? In de Groene Assen is nog veel groen met een beperkte natuurwaarde, zoals sportvelden en gazons. Deze zijn belangrijk voor de sportieve recreatie en zullen dus niet natuurlijker worden ingericht. Toch zijn deze sportcomplexen ook belangrijk voor de natuur, omdat de ecologische verbindingszones vaak juist langs de randen van deze voorzieningen lopen. Deze randen worden wel natuurlijk beheerd. SPORTPARK ESCAMP Drukke wegen als de Lozerlaan, Meppelweg, Loevesteinlaan, Melis Stokelaan en Dedemsvaartweg vormen een barrière voor veel zoogdieren, amfibieën en insecten. Alleen vogels en vleermuizen, die er overheen vliegen, hebben hier weinig hinder van. Voor een aantal van deze beperkingen is een oplossing aanwezig: onder de Loevesteinlaan, de Dedemsvaartweg en de Lozerlaan zijn ecotunnels voor amfibieën en kleine zoogdieren aangelegd. Onder de Leyweg is een looprichel in de duiker aangebracht. Uiteraard is het niet mogelijk onder elke kruising een tunnel aan te leggen. Dat betekent dat groene elementen en voorzieningen die er nu al zijn extra belangrijk zijn als stapstenen voor plant en dier. Daarom wordt via beheer en kleine aanpassingen in de inrichting geprobeerd hun verbindende functie te verbeteren. Mogelijke maatregelen zijn: bloemrijke mengsels inzaaien; aanplant van meer struiken en bomen die hier ook thuishoren; waar mogelijk natuurvriendelijke oevers aanleggen; barrières overbruggen door meer ecotunnels aan te leggen. MELIS STOKELAAN/VREDERUSTLAAN: DRUKKE WEGEN ZIJN VOOR VEEL DIEREN EEN BARRIÈRE

11 18 19 U en de natuur: samen aan de slag Wat u zelf kunt doen om de natuur in uw omgeving een handje te helpen: Wanneer u in het groen in uw omgeving voor de natuur ongewenste ontwikkelingen signaleert, neem dan contact op met het Gemeentelijk ContactCentrum. U kunt kiezen voor een natuurlijke inrichting van uw tuin. U kunt de inrichting bijvoorbeeld afstemmen op een nabij gelegen verbindingszone. Ook uw volkstuintje kan als stapsteen fungeren voor de natuur, zeker als u kiest voor ecologisch tuinieren. Misschien heeft u belangstelling om te helpen om regelmatig te kijken en te tellen welke planten en dieren voorkomen in de grote groengebieden of de verbindingszones. Deze gegevens worden gebruikt om bij te houden welke natuur in de stad aanwezig is en om het beheer te toetsen. Hiervoor kunt u contact opnemen met het Haags Milieucentrum of één van de natuurverenigingen. NATUUR IN DE TUIN: DAGPAUWOOG OP VLINDERSTRUIK AANSPREEKPUNTEN GEMEENTELIJK CONTACTCENTRUM (070) HAAGS MILIEUCENTRUM (070) , met aangesloten natuurverenigingen, o.a.: Haagse Vogelbescherming Stichting Egelopvang Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging Algemene Vereniging voor Natuurbescherming Den Haag Vereniging voor Natuur- en Milieu-educatie MILIEU INFORMATIE CENTRUM (070) NADERE INFORMATIE De Werkgroep Kerk en Milieu zet zich onder meer in om bij kerken een bloementuin te realiseren. Deze geeft bloemen voor de eredienst, fungeert als stiltetuin of als ontmoetingsplaats voor buurtbewoners. U KUNT DE NATUUR OOK ZELF EEN HANDJE HELPEN

12 UITGAVE Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Postbus DP Den Haag TEKST De Groene Ruimte BV, Wageningen FOTO S Dienst Stadsbeheer, Den Haag De Groene Ruimte BV (Marjolein Schnaar) Kees Mostert, Delft Lex Kreffer, Gert van der Slikke, Den Haag Haagse Vogelbescherming VORMGEVING Weijsters & Kooij, Grave DRUK Hub. Tonnaer bv, Kelpen-Oler deze brochure is gedrukt op minder milieubelastend papier januari 2005