Inhoudsopgave. Voorwoord. 3. Hoofdstuk 1 De Flevoschool. 4. Hoofdstuk 2 Het onderwijskundig beleid. 12. Hoofdstuk 3 De zorgstructuur.

Transcriptie

1 Inhoudsopgave Voorwoord. 3 Hoofdstuk 1 De Flevoschool Huidige situatie Waar staan wij voor Wat er op ons afkomt Wat wij kunnen Wat wij willen Beleidsvoornemens. 10 Hoofdstuk 2 Het onderwijskundig beleid Onze onderwijskundige doelen Zintuiglijke en lichamelijke oefening Onderwijs in het Nederlands (incl. Engels) Rekenen en wiskunde De kennisgebieden Sociale redzaamheid Expressie activiteiten. 29 Hoofdstuk 3 De zorgstructuur Organisatie van de zorgstructuur Doelstelling van de zorg Leerlingvolgsysteem De Leerlingenbespreking WSNS De individuele hulp Hoogbegaafden. 39 Hoofdstuk 4 Het personeelsbeleid Werving, selectie, vacaturebeleid en sollicitatiecode Taakbeleid Begeleiding en scholing van het personeel Arbeidsomstandighedenbeleid Functioneren en beoordelen. 41 1

2 4.6 Evenredige vertegenwoordiging Werken in deeltijd Personeelsformatie. 42 Hoofdstuk 5 Het kwaliteitsbeleid Waar staan wij voor Doelen van kwaliteitszorg Kwaliteitssysteem Inrichting van onze kwaliteitszorg. 45 Hoofdstuk 6 Beleidsvoornemens Onderwijskundig Personeelsbeleid Management, Bestuur en Organisatie Informatie-technologie Kwaliteitszorg. 50 Tot slot. 51 Literatuur. Bijlagen: bijlage 1. Verklaring onderwijskundige afkortingen. bijlage 2. Formulier instemming met schoolplan. Medezeggenschapsraad bijlage 3. Formulier vaststelling van schoolplan. Bevoegd gezag Bijlage 4. Activiteitenplan Bijlage 5. Activiteitenplan Bijlage 6. Activiteitenplan Bijlage 7. Activiteitenplan

3 VOORWOORD Hierbij treft u het door het bevoegd gezag van de Flevoschool vastgestelde schoolplan aan, geldend voor de periode Dit schoolplan kwam tot stand door een gezamenlijke inspanning van het bestuur, de directie, het team en de medezeggenschapsraad. Zij gaven vorm aan het bouwwerk van het schoolplan. Uitvoerende werkzaamheden zijn vooral verricht door de directie in samenwerking met de leden van het team. Zij hebben vastgesteld wat voor de periode van 1 augustus 2011 t/m 31 juli 2015, voor de Flevoschool het onderwijskundig beleid, personeelsbeleid, algemeen strategisch beleid, financieel beleid, materieel beleid, relationeel beleid en het beleid ten aanzien van de kwaliteitszorg behoort te zijn. We hebben getracht van deze beleidsterreinen een samenhangend geheel te maken. De onderdelen waarover uitvoerig gerapporteerd wordt in dit schoolplan zijn: Het onderwijskundigbeleid; Het personeelsbeleid; Het kwaliteitsbeleid. Daarmee is het schoolplan een instrument in het kader van de eigen schoolontwikkeling en extern een verantwoordingsdocument aan ouders, bevoegd gezag en overheid (Inspectie van het Onderwijs). Het is de bedoeling dat het een leesbaar document is en als plan tevens voldoende informatie biedt voor het vaststellen van jaarplannen, schoolgids en andere beleidsdocumenten. Het is een plan in die zin, dat er verder gebouwd moet worden aan het dagelijks onderwijs binnen onze school. Wijzigingen van de inhoud van het schoolplan, die in de komende jaren ongetwijfeld zullen plaatsvinden, zullen jaarlijks worden aangepast. Ons onderwijs is nu eenmaal aan veranderingen onderhevig. Onzes inziens voldoen wij met dit schoolplan aan de wettelijke voorschriften zoals die door de overheid zijn vastgesteld. Aan iedereen hartelijk dank die aan dit schoolplan zijn bijdrage heeft geleverd, mede namens het team van de Flevoschool, Met vriendelijke groeten, Daniël van den Berg directeur De Flevoschool. 3

4 1. De Flevoschool Het eerste hoofdstuk gaat over de context waarbinnen het onderwijs op onze school gestalte krijgt. Na een korte omschrijving van de school volgt informatie over de visie van de school, wat er op ons af komt en hoe daarop te reageren. Ook worden de interne sterkte/zwakte analyse en de beleidsvoornemens aangegeven Huidige situatie De Flevoschool is een school voor algemeen bijzonder onderwijs, beheerd door de vereniging De Flevoschool te Huizen (N-H), waarvan de leden bestaan uit de ouders/verzorgers van de leerlingen. De vereniging is opgericht in Het doel van de vereniging, zoals dit in de statuten staat omschreven, is het geven van onderwijs op humanitaire grondslag teneinde op deze wijze bij te dragen tot de harmonische ontwikkeling, zowel in geestelijk, cultureel, als menselijk opzicht, van het kind tot verantwoordelijke mens in een vreedzame samenleving. Onder onderwijs op humanitaire grondslag wordt onderwijs verstaan waarbij enerzijds de menselijke waardigheid, de vrijheid en de waarde van elk individu en anderzijds de onderlinge relatie met het verantwoordelijkheidsgevoel voor de medemens wordt hooggehouden en bevorderd. De school hanteert een postcode-voorrangsbeleid in relatie tot het verkeersbeleid. Dat wil zeggen dat bij inschrijvingen de kinderen afkomstig uit de drie omliggende postcodegebieden voorrang krijgen bij plaatsing. Daarnaast krijgen ook kinderen met een reeds op school geplaatste broer of zus voorrang bij de aanname. Op de school komen nagenoeg geen leerlingen met hogere gewichten voor. Relatief veel ouders zijn hoog opgeleid. De landelijke trend dat beide ouders geheel dan wel gedeeltelijk aan het arbeidsproces deelnemen, is hier duidelijk merkbaar. Op termijn is er in de wijk een terugloop in leerlingenaantal te verwachten gezien de vergrijzing van de buurt. De prognoses vanuit de gemeente onderbouwen deze verwachting. Er werken 24 personeelsleden. Zestien van hen zijn groepsleerkracht, er zijn twee gymleerkrachten, een onderwijsassistent en een administratrice. Verder zijn er twee remedial teachers en één intern begeleider. De intern begeleider is tevens adjunct directeur. Zij vormt samen met de directeur de directie van de school. Het onderwijs op de Flevoschool is zodanig ingericht dat de kinderen in beginsel binnen een tijdvak van acht aaneensluitende jaren de school kunnen doorlopen. Op 1 oktober 2011 zitten er plus minus 238 leerlingen op school, verdeeld over 10 groepen. Het aantal groepen voor de onderbouw is 5, voor de bovenbouw zijn er ook 5 groepen. Er hebben zich voor verschillende leerjaren wachtlijsten gevormd ten gevolge van de maximale groepsgrootte. De school werkt met de openbare scholen en andere Algemeen Bijzondere scholen samen in het kader van Weer Samen Naar School. Per 1 augustus 2001 is een prachtige nieuwe school opgeleverd op de plek van de oude Flevoschool aan de Bovenlangewijnseweg 4 te Huizen. In 2007 zijn er aanpassingen aan de school verricht. Hierdoor zijn de lokalen op de begane grond verruimt en is er een ruime en goed geoutilleerde personeelsruimte ontstaan. De laatste aanpassingen in 2009 hebben er toe geleid dat er een aparte ruimte voor 4

5 administratie is gekomen en er drie aparte rt/spreekruimtes zijn gecreëerd. Tevens zijn de vides van de lokalen op de 1 e etage aangepakt waardoor er meer ruimte op de vloer van het lokaal is ontstaan Waar staan wij voor, de missie van de school Onze missie: "Wij leren niet voor school, maar voor het leven." Seneca, Romeins filosoof, staatsman en toneelschrijver (5 v.c n.c.) Wij zien het als onze belangrijkste taak de kinderen een goede basis mee te geven voor hun toekomst in deze maatschappij. Daarvoor scheppen wij een onderwijsleersituatie die het mogelijk maakt een continue ontwikkelingsproces bij kinderen te bewerkstelligen. Daarbij houden wij rekening met de eigen geaardheid van de kinderen, hun verschillen in ontwikkelingen, begaafdheden, interesses en motivaties, met als doel dat de leerlingen: vertrouwen krijgen in zichzelf; verantwoordelijkheid leren dragen; leren kiezen; leren opkomen voor zichzelf en anderen; rekening houden met anderen; leren omgaan met emoties en deze kunnen uiten; leren samenwerken; leren hun zelfstandigheid te vergroten; kunnen reflecteren op eigen handelen; kunnen functioneren binnen wisselende groepssamenstellingen Wat er op ons afkomt, de interne/externe ontwikkelingen Omstandigheden die beleidskeuzen beïnvloeden worden mede bepaald door kansen en bedreigingen. Kansen voor de school zijn: door de invoering van de Wet BIO (Beroepen In het Onderwijs) krijgt de leerkracht meer zicht op de eigen competenties en daarmee de directie en de organisatie een beter overzicht van de bekwaamheden binnen de school. Door elkaars kwaliteiten beter te benutten groeit de organisatie. Daarnaast worden hierdoor ook enkele hiaten in de organisatie zichtbaar. Door scholing op sterke en zwakke punten binnen de organisatie neemt de professionaliteit toe; ICT mogelijkheden; functiemix. Bedreigingen voor de school zijn: Toenemende organisatieverantwoordelijkheid vanuit de maatschappij en de politiek; zorgplicht/passend onderwijs; afname leerlingenaantal in de wijk; 5

6 functiemix; Bezuinigingen. Bedreigingen zijn gegevens waar rekening mee moet worden gehouden. Bedreigingen kunnen omgezet worden in kansen. Dit willen wij niet doen op een passieve wijze, maar op een actieve manier waarbij openheid en luisteren naar elkaar van belang is. Hierbij zal een intensief contact met externe organisaties en instanties noodzakelijk zijn Wat wij kunnen. De interne/externe sterkte/zwakte analyse De externe sterkte/zwakte analyse: Inspectie (verslag 2010) Sterkte De Flevoschool realiseert goede opbrengsten: - Resultaten op middentoetsen op het te verwachten niveau. - Resultaten op eindtoetsen boven het te verwachten niveau. Weinig leerlingen doubleren en de school besteedt veel aandacht aan de sociale competenties van de leerlingen. Dit is terug te zien in het aanbod, maar ook in het uitgebreide volgsysteem dat de school hanteert. Lessen vinden plaats in een prettige sfeer en de leerlingen zijn actief betrokken. Zwakte Doordat het beleidsdocument (waarin formats met beoogde verbeterings- en borgingsactiviteiten) nog niet in werking is beoordeelt de inspectie de systematische evaluatie van het onderwijs en leren als onvoldoende. In de schoolgids en het schoolplan wordt op diverse plekken aangegeven welke visie de Flevoschool heeft over burgerschap, maar het bijbehorende aanbod is te weinig uitgewerkt in aanbod en streefdoelen. De sociale veiligheid van het personeel is te weinig gewaarborgd en daarnaast peilt de school hun veiligheidsbeleving niet vaak genoeg. Curatief beleid is in onvoldoende mate aanwezig voor alle betrokkenen. Extra aandacht voor de verlengde instructie. Daarnaast constateert de Inspectie dat in de schoolgids een passage over de resultaten van de veranderingsdoelen ontbreekt. Tevens ontbreken twee onderdelen in het zorgplan van het samenwerkingsverband: o De procedure die gehanteerd wordt bij de plaatsing van een leerling op een sbo-school; o Het tijdpad waaruit de duur van de besluitvorming door de PCL blijkt. Het samenwerkingsverband is op dit moment bezig om de teksten behorend bij het zorgplan aan te passen. Voortgezet Onderwijs De rapportage vanuit het voortgezet onderwijs zullen wij in de komende jaren gaan intensiveren om zodoende nog meer zicht te krijgen op de opbrengsten van ons onderwijs. 6

7 COOL 5-18 onderzoek (2008) Sterkte Vrijwel alle resultaten (cognitief) boven gemiddelde van vergelijkbare scholen. Leerkrachtoordeel over sociaal gedrag, werkhouding en weerbaarheid boven gem. vergelijkingsscholen. Welbevinden jongens en meisjes hoger dan landelijk. De leerlingen scoren zichzelf bij burgerschapscompetenties op alle onderdelen hoger dan hun vergelijkingsgroep. Zwakte Leerlingen scoren zichzelf bij het onderdeel zelfvertrouwen bij schoolwerk lager dan gemiddeld. Leerkracht verzuimanalyse Arbo Unie (kalenderjaar 2010) Het ziekteverzuimpercentage was in ,98%. De interne sterkte/zwakte analyse: Visie/missie traject leerkrachten (2011) Heden Leerstofjaarklassensysteem Klassikale instructie Klassikale lesmomenten, verwerking vanuit Basis, Herhaling, Verrijkingsmodel (BHV) Zelfstandig werken Differentiatie bij instructie en verwerking Gewenst Handhaving leerstofjaarklassensysteem Samenwerkend leren Zelfstandig werken verdiepen Extra aandacht verlengde instructie (ontwikkeling formulier) Organisatie (opgesteld vanuit de directie) Gewenst is een lerende organisatie met een team dat openstaat voor nieuwe ontwikkelingen, verantwoordelijkheid t.o.v. de totale organisatie. De directie opereert in eerste instantie vanuit een begeleidende, coachende rol. Gebruik maken van elkaars talenten, meer inzetten op competenties, vaardigheden en talenten. Deskundig personeel dat professioneel handelt en elkaar aanspreekt op zijn/haar professionaliteit en reflecteert op eigen handelen. Vastleggen doorgaande leerlijnen/didactisch handelen. Uniformiteit naar buiten toe. Leerlingontwikkelingvolgend onderwijs, aansluiten bij individuele leerlijnen uitgaande van het basisaanbod (tempo/niveau). Kinderen meer zicht laten krijgen op eigen talenten en minder sterke kanten. 7

8 Personeelstevredenheidsonderzoek 2009 Sterkte Aanbod: - Voldoende aandacht voor normen en waarden Tijd: - De beschikbare lestijd is evenwichtig verdeeld en wordt effectief gebruikt Schoolklimaat: - De leerkrachten voelen zich betrokken bij de school Zwakte Aanbod: - slechte methodes voor taal en rekenen - slechte methodes in z n algemeenheid Didactisch handelen: - gebouw gerelateerd - meer uitdaging Integraal personeelsbeleid: - begeleiding nieuwe collega s - interne of externe mobiliteit - personeelsbeleid algemeen Oudertevredenheidspeiling 2008 (40%) en 2010 (50%) Pedagogisch handelen Didactisch handelen Schoolklimaat Sterkte Zwakte Verbetertrajecten en terugkoppeling Informatie geven blijft belangrijk Zelfstandigheid, leren leren en leren plannen Meer tentoonstellen creatieve werkstukken Deze zaken kwamen in beide vragenlijsten als sterkte en zwakte naar voren. In april 2011 is de eerste bijeenkomst van de ouderresonansgroep geweest. Met deze groep ouders zijn de conclusies, getrokken vanuit de oudertevredenheidspeiling, besproken en zijn plannen voor de komende vier jaar doorgenomen. Vanuit de ouderresonansgroep zijn de volgende punten aan de orde gekomen: De getrokken conclusies vanuit de ouderenquête zijn de juiste: o Goede voorbereiding op het maken van huiswerk (agendabeheer, leren plannen) is aandachtspunt. o Communicatie blijft een punt dat veel aandacht vraagt. Graag soms meer informatie over waar de kinderen in een specifieke periode mee bezig zijn. Dit is nu nog teveel leerkrachtafhankelijk. o Blijven letten op introductie stagiairs en andere werknemers in de school. o Expositieruimte voor creatieve werkstukken. Met betrekking tot het schoolplan waren er geen afwijkende/nieuwe plannen vanuit de ouders. Men ondersteunde de borging van nieuw ingezette ontwikkelingen. Wel werd gevraagd om extra aandacht voor het opzetten van meer informatieve avonden. Niet gekoppeld aan de Ledenvergadering want dat blijkt niet te werken. Meer informatie rondom zorgkinderen, betrokken ouder wil meedenken hoe dit beter vorm te geven. Ouders vragen om veel aandacht voor de basisvaardigheden. 8

9 Leerlingenpeiling 2010 Sterkte De kinderen voelen zich veilig op school De leraar zegt er iets van als kinderen gepest worden Kwaliteitszorg Zwakte Gekeken naar de verschillende resultaten vanuit de sterkte en zwakte analyse komen de volgende aandachtspunten boven drijven: Pedagogisch handelen Didactisch handelen Schoolklimaat Resultaten Sterkte Zwakte Verbetertrajecten en terugkoppeling Personeelsbeleid Zelfstandigheid, leren leren en leren plannen Methodes Creatieve vorming 1.5. Wat wij willen, onze visie De Flevoschool is een bijzondere school op humanitaire grondslag en streeft naar respect voor jezelf, voor anderen en hèt andere. De aandacht hiervoor zit verweven in de dagelijkse praktijk van onze school. Daarnaast willen wij onze kinderen leren rekening met elkaar te houden en stimuleren wij het met elkaar samenwerken, het overleggen en het nakomen van afspraken. De kinderen zullen in hun ontwikkeling ervaring opdoen met een wereld die van hen vraagt om te zoeken naar informatie, informatie te analyseren, om te luisteren en om op basis van die informatie te leren kiezen. Dat betekent dat wij de kinderen willen laten leren binnen een context waarin niet de uiteindelijke oplossing centraal staat, maar veel meer de wijze waarop naar de oplossing is toegewerkt. Dat hierbij gebruik wordt gemaakt van eigentijdse middelen, dwingt ons tot een extra inspanning op het gebied van informatieverwerking en computertechnologie. De wijze waarop kinderen leren verschilt. Dit betekent dat wij ons onderwijs hierop aanpassen. Wij stellen ons tot taak een onderwijsleersituatie te scheppen die het mogelijk maakt dat ieder kind een continue ontwikkelingsproces kan doorlopen. De ontwikkelingen binnen het onderwijs en de realisering van eigen opvattingen vragen om een lerende houding en een actieve betrokkenheid van allen binnen onze school. Wij geven hier vorm aan door te reflecteren en ons open te stellen voor nieuwe impulsen. De Flevoschool heeft vanuit deze formulering haar visie verder ingevuld en daarin de volgende accenten gelegd: Wij willen de kinderen leren om open te staan voor de wereld om hen heen; om eigen keuzes te maken; om zichzelf en anderen te respecteren; 9

10 kritisch naar zichzelf en anderen te kijken en daarover te kunnen te communiceren; dat zij recht hebben op een eigen mening, zonder een ander daarbij te kwetsen; dat zij verantwoordelijk zijn voor hun eigen gedrag en daarop aangesproken mogen worden; om zelfstandig te functioneren; dat iedereen uniek is Beleidsvoornemens Allereerst een terugblik op de beleidsvoornemens van het schoolplan : Voornemen Gerealiseerd Zelfstandig werken Gedeeltelijk, verdere verdieping in BB. Leesbeleid Estafette, Toetsing onderbouw en verdere Pravoo, ontwikkeling leerlingvolgsysteem Integratie ICT onderwijs, invoering digitale lesmogelijkheden Digiborden, software geïntegreerd in taal- en rekenmethode. Digitale toetsafnamen, methodegebonden en nietmethodegebonden toetsen. Opstellen beleidsplan Invoering nieuwe methoden Schrijven (in opbouw naar groep 8), jaarlijks. Taalmethode: Rekenmethode : Estafette: TEHATEX: Techniekonderwijs Certificaat VTB: Burgerschaps- en maatschappijvorming Gedeeltelijk, verdere verdieping. Invoering en implementatie Invoering: Kanjertraining Implementatie: 3 jaarlijks opfriscursus. Herijking leerlijnen groep 1/2 Afgerond: Evaluatie protocol LGF leerlingen Beleidsbepaling Zorgplicht/Passend Traject loopt nog, mede door uitstel Onderwijs vanuit politiek. Evaluatie huidig zorgplan Hernieuwd vastgesteld Start maken met en implementeren Jaarverslag Interne Begeleiding Start gemaakt, praktische toepassing wordt bekeken. Werken aan kwaliteitszorg en opbouwen van een kwaliteitssysteem Kwaliteitsbeleid vastgesteld: Blijft ontwikkeldocument. IPB/Wet BIO Gesprekkencyclus loopt, aandachtspunt komende jaren. Verantwoord Besturen (good Vastgesteld: governance) Managementstatuut Vastgesteld: Pest-/gedragsprotocol Vastgesteld:

11 Digitalisering van de verschillende in de school in gebruik zijnde formulieren Vernieuwen en optimaliseren website Veel al vorm gekregen, blijft doorlopend proces. Gerealiseerd in 2008, opnieuw aangepast in 2011 Gerealiseerd Doorlopend proces Onafgerond De genoemde visies, de bijbehorende consequenties en de missie geven de komende jaren richting aan onze (nieuwe) activiteiten. Er is een aantal aandachtspunten geformuleerd: Zelfstandig werken; Lees-, taal-, reken- en gedragsbeleid; Integratie ICT onderwijs, verdere invoering digitale les- en vakondersteuning; Invoering nieuwe methoden; o methode groepen 1-2; o burgerschaps- en maatschappijvorming; o begrijpend/studerend lezen; o aardrijkskunde; o geschiedenis; Borging Techniek- en wetenschapsonderwijs; Beleidsbepaling Zorgplicht/Passend Onderwijs; o 1-Zorgroute; o zorgprofielen scan; o bepaling zorgprofiel; Communicatie; IPB/Wet BIO; o functiemix; Vernieuwen en optimaliseren website. Personele en materiële lasten kritisch blijven volgen 11

12 2. Het onderwijskundig beleid In dit hoofdstuk gaan wij in op de doelstellingen van ons onderwijs en de wijze waarop dit gestalte krijgt. Wij gaan in algemene zin in op de ononderbroken ontwikkeling van kinderen, de zorgverbreding en het schoolklimaat. De verschillende vak- en vormingsgebieden, zoals die in de wet Primair Onderwijs worden genoemd, komen uitgebreid aan de orde Onze onderwijskundige doelen Op school is het onderwijs zodanig ingericht dat er duidelijk sprake is van een ononderbroken ontwikkelingsproces van leerlingen. Wij stemmen de voortgang af op de ontwikkeling van de leerlingen. De leerkracht houdt rekening met de persoonlijkheid van elk kind, stemt activiteiten af op de ontwikkeling van het kind en biedt mogelijkheden om op basis van eigen begaafdheid en in eigen tempo te werken. Het onderwijs richt zich op een breed onderwijsaanbod waarbij de prioriteiten liggen bij de basisvakken (taal-lezen-rekenen). De inhoud van ons onderwijs ligt binnen de kaders zoals deze zijn aangegeven middels de kerndoelen. Wat betreft de vak- en vormingsgebieden gaan wij er vanuit dat de door ons gebruikte methodes leiden tot het realiseren van de kerndoelen. Wij baseren ons daarbij vooral op de aanwijzingen van de Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) en van de methodemakers en gaan er vanuit dat onze vrij recent aangeschafte methodes voldoen aan de criteria. Voor die vakken waarvoor wij ons eigen programma en onze eigen materialen samenstellen, laten wij ons leiden door de kerndoelen en vullen deze aan met onze eigen schooldoelen. De voortgang van het onderwijs wordt voor alle leerlingen gevolgd met een voortgangsregistratie (m.b.v. onder andere Pravoo, methodegebonden toetsen en Cito LOVS). Het onderwijs wordt gegeven in leerstof-jaarklassen met uitzondering van de heterogene groepen 1 en 2. De grote verschillen in prestatie - en ontwikkelingsniveau maken het noodzakelijk om binnen de groepen plaats in te ruimen voor individuele begeleiding van leerlingen. Het handelen van de leerkracht hangt nauw samen met het verzorgen van onderwijs op maat en het bevorderen van zelfvertrouwen en competentie-ervaringen bij leerlingen. Een voorwaarde om dit te kunnen bereiken is een goed uitgevoerd klassenmanagement door de leerkrachten. Door het team worden als belangrijke aandachtspunten in dit verband genoemd : zelfstandig werken; effectieve instructie en leertijd; goede klassenorganisatie (voorbereiding en administratie); het kunnen opstellen en uitvoeren van handelingsplannen; werken met het geautomatiseerde leerlingvolgsysteem; het kunnen inschakelen van de computer; taakgericht werken; interne begeleiding; remedial teaching; actuele methoden. 12

13 Onderwijskundig overleg en organisatorisch overleg vindt structureel eens in de twee weken plaats in de plenaire bijeenkomsten en indien noodzakelijk in de verschillende bouwgroepen. Het management van de school regelt dit overleg en bestaat uit de directeur, de adjunct-directeur (de directie) en de intern begeleider. De door de overheid verplicht gestelde minimaal aantal lesuren van 880 uren in de onderbouw (groep 1/2 t/m 4) en 1000 uren in de bovenbouw (groep 5 t/m 8) worden gehaald. Deze uren worden gegarandeerd en verdeeld over de hierna beschreven vak- en vormingsgebieden. De beschrijving is opsommend, kort en bondig en waar nodig verwijzend naar methodehandleidingen en aangevuld met eigen afspraken ten aanzien van het gebruik. Behalve voor die gebieden waarbij geen gebruik gemaakt wordt van methoden, geeft dit schoolplan de doelstelling, de methoden, de organisatie en de evaluatie van de verschillende vak- en vormingsgebieden aan in zoverre dat actueel mogelijk is. Verschillende methoden zijn zeer recent, andere worden op korte termijn vervangen of zijn onderwerp van gesprek Zintuiglijke en lichamelijke oefening Doelen. Bij zintuiglijke oefening gaat het om activiteiten ten behoeve van het waarnemen (visueel, auditief, tast, reuk en smaak). In het onderwijs krijgt dit waarnemen tijdens alle activiteiten in alle groepen aandacht. Het is dan ook geen apart leer- of vormingsgebied. Om tot taal en rekenen maar ook tot lichamelijke vorming te komen zal aan voorwaarden moeten worden gewerkt. Hierbij moet gedacht worden aan het bevorderen, stimuleren en begeleiden van zintuiglijke ontwikkeling onderverdeeld in tastend waarnemen, visueel waarnemen, auditief waarnemen, ruiken en proeven. Bij de lichamelijke vorming gaat het om: leren kennen van delen en functies van het lichaam; het onderscheiden en omschrijven van lichaamsverhoudingen en bewegingen; het verkennen van de ruimte ten opzichte van het eigen standpunt; het waarnemen en benoemen van relaties tussen voorwerpen en tussen voorwerpen en de ruimte (concreet en schematisch). Een groot deel van de zintuiglijke oefening wordt voor de jongste leerlingen ondergebracht bij de instrumentele vaardigheden (taal, rekenen, wereldoriëntatie en beeldende expressie). Buitenspel wordt bij de verdeling van de uren ondergebracht bij de lichamelijke vorming. Bij de term lichamelijke opvoeding gaat het verder dan anatomisch bepaalde bewegingsmogelijkheden. Het gaat dan ook om vorming van zich ontwikkelende kinderen. In plaats van zinloze deelbewegingen (arm hoog, arm voor, arm zijwaarts enz.) werken we met bewegingsgehelen. Naast het tegemoet komen aan de bewegingsdrang van kinderen wordt namelijk nog iets geleerd, iets onderwezen. Er zijn dan situaties waarin het bewegen centraal staat. Het kind doet, de leerkracht geeft opdrachten en probeert op de beweging invloed uit te oefenen. Er moet met behulp van het plan van de vakleerkracht, een overzichtelijke indeling van het schooljaar worden gemaakt. 13

14 We stellen ons als doel, dat de kinderen kunnen deelnemen aan bewegingssituaties, dat ze zelf bewegingsmogelijkheden uitproberen en dat ze in staat zijn bewegingssituaties op gang te houden. We onderscheiden de volgende aandachtsvelden (domeinen): a. gymnastiek en atletiek ; gaan/lopen, springen (diep, steun, hoog en ver), balanceren, rollen/duikelen, klimmen/klauteren, schommelen/zwaaien, werpen/vangen, slaan/schoppen, en trekken/duwen) Hierbij gaat het ook om: mede verantwoordelijkheid dragen; veilig kunnen werken; elkaar helpen. b. spel; tikspelen (waaronder roodkapje, kat en muis, moeder hoe laat is het, Chinese muur, voetje van de vloer en visnetje), trefbalspelen, honkbalspelen, lijn- en netspelen, doelspelen, het kennen van de spelregels. c. bewegen op muziek; gaan, lopen, springen, huppelen en galopperen, alles op een ritme, zangspelen; d. activiteiten en evenementen; spel- en sportdagen, wandel- en oriëntatietochten, toernooien, verkeersweek (trapcircuit, fietscross); e. zwemmen, zie SWP zwembad en SWP school (op school aanwezig). Methode. Het schoolwerkplan van de vakleerkracht is samengesteld vanuit verschillende methodieken. Organisatie. Omdat bij kleuters de voornaamste doelstelling is het opdoen van bewegingservaring, zal er zoveel mogelijk procesgeconcentreerd lesgegeven dienen te worden. Dit heeft consequenties voor de gedragswijze van de leerkracht en de didactische werkvormen. De leerkracht schept doelbewust situaties waarin ervaringen kunnen worden opgedaan. Voor de onderbouw is het essentieel om de egocentrische houding middels geschikte leerstof en organisatie te reguleren. De opbouw van ervaringsgebieden, middels verkenning van materiaal neemt een belangrijke plaats in. Kleine materiaal opstellingen en korte arbeidsperioden met daardoor een veelheid aan verschillende bewegingservaringen zijn essentieel. Dit geldt voor zowel cursorische als voor spellessen. Voor onder-, midden- en bovenbouw onderscheiden we tevens spel- en cursorische lessen. De cursorische lessen kenmerken zich door een grote verscheidenheid van lesindelingen. Differentiatie van de oefenstof door het aanbrengen van vereenvoudiging of verzwaring, herhaling, verbinding en combinaties. Differentiatie in toestellen door andere, verschillende, toestellencombinaties of verschil in hoogte, stabiliteit. 14

15 Evaluatie. In het rapport van de groepen 1 t/m 5 geven we een letterbeoordeling voor bewegingsonderwijs en voor belangstelling en inzet. Tevens geven we aan hoe de motorische ontwikkeling verloopt. In het rapport van de groepen 6 t/m 8 geven we een letterbeoordeling bewegingsonderwijs en voor inzet. Overige. De vakleerkracht fungeert ook als interne begeleider. Zij ziet toe op de onderlinge aansluiting van het door haar opgestelde jaarprogramma. Zij ziet toe op de inrichting van de gymzaal. Zij adviseert of leidt activiteiten en evenementen. Zij legt de prestaties van de leerlingen vast in een motorisch leerlingvolgsysteem en bewaakt de vorderingen. Indien nodig begeleidt zij leerlingen extra m.b.v. motorische remedial teaching Onderwijs in het Nederlands (inclusief de Engelse taal) Streektaal en dialect Doelen. Bij de instroom van de jongste kinderen op de Flevoschool is het van belang dat zij zich thuis voelen. In een veilige omgeving die voor hen niet bedreigend overkomt, zullen zij makkelijker gedijen. Een belangrijk aspect daarvan is de acceptatie van het kind met de taal die het van thuis heeft meegekregen Lezen Doelen. Het is belangrijk dat kinderen in staat zijn geschreven teksten te kunnen lezen. Zij kunnen daardoor kennis nemen van elementen van onze cultuur uit het verleden en het heden en kunnen genieten van gedachten en gevoelens van anderen. Het is erop gericht dat kinderen leren lezen, zodat ze in situaties die zich dagelijks voordoen zodanig functioneren dat zijn hun eigen gedachten, gevoelens en bedoelingen op bij de situatie passende wijze schriftelijk kunnen uiten en die van anderen begrijpen. Het onderwijs in Nederlands mag wel het hart van ons onderwijs genoemd worden. Het bestaat niet alleen uit de uren die daarvoor op het activiteitenplan staan. In alle vak- en vormingsgebieden wordt hier aandacht aan geschonken. Het lezen van teksten, zowel zelf geschreven als door anderen geproduceerd, is heel belangrijk. 15

16 We maken een onderscheid in: het voorbereidend en aanvankelijk lezen; het voortgezet en technisch lezen; het begrijpend en studerend lezen. Het voorbereidend en aanvankelijk lezen Doelen. We volgen de doelstellingen van het onderwijsleerpakket. Voor groep 1-2 volstaan we met de doelstelling: het bewust ontwikkelen van het fonemisch bewustzijn en het verwerven van de begrippen en vaardigheden van belang voor het aanvankelijk lezen. Het stimuleren van het fonologisch bewustzijn in betekenisvolle contexten bieden wij o.a. aan met behulp van de methode Onderbouwd. In groep 1-2 wordt via nauwkeurige observatie (o.a. met behulp van het protocol dyslexie) bepaald op welk niveau een kind zich bevindt. Het kind krijgt hierop afgestemde materialen om mee te werken. In groep 3 worden in de methode aanwijzingen gegeven om met de diverse materialen rekening te houden met verschillen tussen kinderen. Het circuit van de methode Veilig Leren Lezen is een gedifferentieerde methode waarin de leerkracht met deze verschillen tussen kinderen kan werken. Methode. In groep 1-2 wordt gebruik gemaakt van de methode Onderbouwd, Villa Letterpret, Fred en de Rekenflat en andere hulpmiddelen om de belangstelling voor de geschreven taal bij kinderen te wekken en hun vaardigheden te ontwikkelen. In groep 3 gebruiken we Veilig Leren Lezen II, van F.B. Caesar, Zwijsen, Tilburg. Organisatie. Realisering van een en ander geschiedt middels een veelheid aan materialen. Daarnaast wordt er gewerkt met prentenboeken tijdens de boekaanbieding en worden er oefeningen gedaan met kinderen om hun taalgevoel te stimuleren zoals rijmen, omgaan met versjes en dramatiseren. De lees- schrijfhoek is zodanig ingericht dat kinderen hun geletterdheid kunnen ontwikkelen. In groep 3 wordt de leerstof bepaald door het gekozen onderwijsleerpakket. Het aanvankelijk lezen wordt beschouwd te zijn afgerond op het eind van groep 3. Evaluatie. In groep 1-2 houdt de leerkracht van elk kind een observatielijst van ons Pravoo leerlingenvolgsysteem bij. De voortgang van een kind op alle aspecten wordt gecontroleerd door observaties en het afnemen van verschillende toetsen: Taal voor kleuters, Cito screening beginnende geletterdheid fonemische analysetoets en de observatielijsten van het protocol dyslexie. Alle kinderen beginnen met het aanvankelijk leesprogramma wanneer ze in groep 3 zitten. In bepaalde situaties komt het voor dat kinderen eerder of later hieraan mogen beginnen. Eerder mogen die kinderen beginnen waarvan het 16

17 oordeel van de leerkracht van groep 1-2, aangevuld met gegevens van de observatielijst en de toets, aangeeft dat dit in het belang is voor de ontwikkeling van het kind. Deze beslissing wordt altijd genomen in overleg met de ouders, de intern begeleider en de leerkracht. Met het aanvankelijk leesprogramma mogen die kinderen later beginnen waarvan het oordeel van de leerkracht van groep 1-2, aangevuld met de gegevens van de observatielijst en de toets aangeeft dat uitstel van de start in het belang is van de ontwikkeling van het kind. Deze beslissing wordt altijd genomen in overleg met de ouders, de intern begeleider en de leerkracht van groep 3. De voortgang in de ontwikkeling in groep 3 wordt bewaakt door observaties van de leerkracht, door afname van toetsen behorend bij de methode, de DMT (drie minuten toets), leestechniek, AVI, LOVS Spelling en begrijpend lezen. De uitslagen van deze toetsen leveren tevens informatie op die van belang kan zijn voor de bewaking van de kwaliteit van het onderwijs. Voortgezet technisch lezen Doelen. Aan het eind van groep 8 willen we dat alle kinderen op hun niveau afgestemde leesteksten op een correcte wijze kunnen verklanken met een juiste logische en melodische intonatie in een normaal tempo. Methode. Vanaf groep 4 wordt gestart met de methode Estafette. Deze methode komt tegemoet aan de niveauverschillen in de groep. Voor de kinderen die speciale zorg behoeven is in de orthotheek aanwezig: Leesbegeleiding van Luc Koning, Zuid-Vallei en technisch lezen van Hans Rebel. Organisatie. Opdrachtvormen: klassikale leesbeurten, lezen in heterogene groepen, individueel stillezen, tutorlezen, boekje-bandje. Een aantal keer in de week wordt er gewerkt in niveau groepen met de methode Estafette. In verschillende groepen wordt er ook nog op niveau gelezen onder leiding van een tutor, een bovenbouwleerling. Daarnaast kiezen de kinderen boeken niet alleen op technisch leesniveau maar ook op belevingsniveau. Hierbij gaan wij uit van het BAVI (Beleving AVI) principe. Evaluatie. Vanaf groep 4 wordt de voortgang in het lezen bewaakt middels afname van de Cito-toetsen DMT, Leestempo en techniek en A.V.I. Vervolgens volgen wij de leesontwikkeling van de bovenbouwleerlingen aan de hand van de jaarlijks opgestelde toetskalender. 17

18 Begrijpend en studerend lezen Doelen. Begrijpend lezen willen we omschrijven als: leren begrijpen wat je leest. Daarbij gaat het vooral om het proces en de vaardigheden die je in staat stellen om op de juiste manier de informatie in woord, beeld en tekst te verwerken. Verder gebruiken wij een methodiek waarbij de overgang van begrijpend naar studerend lezen vloeiend verloopt. Methode. Wij gebruiken de methode Tekstverwerken van de auteur Ad Bok e.a.. Organisatie. Zie het onderwijsleerpakket. De leerkracht maakt keuzen uit de in de handleiding aangegeven extra suggesties. Evaluatie. In alle groepen wordt komend jaar de vernieuwde LOVS Cito-toetsen begrijpend lezen afgenomen Schrijven Doelen. Wij zien het schrift als een communicatie- en expressiemiddel. Het schrijven is als taalvaardigheid ondersteunend en functioneel ten opzichte van andere vormingsgebieden. Doelen zijn het herkennen en stimuleren van het ontwikkelingsniveau van het kind zowel op mentaal als op fijn motorisch gebied. Het op korte termijn ontwikkelen en stabiliseren van de schrijftechniek en verzorging van de schriftelijke producten. Een snel gebonden schrift ontwikkelen. Methode. Pennenstreken, Zwijsen, Tilburg. Organisatie. Zie het onderwijsleerpakket. Evaluatie. Observatie vinden we een belangrijk middel om na te gaan of de ontwikkeling van de schrijfvaardigheid goed verloopt. Bij schrijven gaat het niet alleen om het product, maar ook om de wijze waarop het schrift tot stand komt. Tevens gebruiken we voor registratie een zelf ontwikkeld observatie-instrument voor alle groepen. 18

19 Relaties met andere vakgebieden. Bij alle andere vakgebieden maken de kinderen gebruik van hun schrijfvaardigheid. Regelmatig wordt bij de diverse vakgebieden expliciet aandacht gevraagd voor de vormgeving en presentatie van teksten Taal Doelen. Het moedertaalonderwijs zien we als een heel belangrijk onderdeel van het onderwijsprogramma. Taal is in onze visie een instrument dat kinderen in bijna alle dagelijkse situaties nodig hebben: om te communiceren, om de wereld om je heen te ordenen en te verkennen. In ons onderwijs willen we daarom ruim aandacht besteden aan de ontwikkeling van zowel de mondelinge als de schriftelijke taalvaardigheid. We willen graag dat kinderen actief, creatief en expressief met taal bezig kunnen zijn. Methode. In groep 1-2 worden veel gevarieerde situaties gecreëerd waarin de taalontwikkeling centraal staat. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de methode Onderbouwd, waarin de verschillende ontwikkelingsaspecten gekoppeld aan de kerndoelen, worden gestimuleerd. Vanaf groep 4 wordt de methode Taal in Beeld van uitgeverij Zwijsen conform de handleiding gebruikt. De methode biedt de kinderen de gelegenheid om in afwisselende activiteiten ervaring met taal op te doen. Organisatie. In groep 1-2 staat de spreektaal centraal. Daarnaast wordt aandacht besteed aan taalkennis, ontwikkeling van de woordenschat. Vanaf groep 4 is de leerstofopbouw conform de opbouw van Taal in Beeld. Per leerjaar staat in de handleiding die in elke groep aanwezig is wat aan de orde komt. Evaluatie. In groep 1-2 maakt de leerkracht gebruik van de door observatie verzamelde gegevens. Vanaf groep 4 beschikt de leerkracht daarnaast over in de methode opgenomen toetsen. Tevens wordt gebruik gemaakt in groep 3 t/m 8 van de gegevens uit de Cito toets LOVS Spelling. Relaties met andere vakgebieden. Bij andere vak- en vormingsgebieden komt taal ook aan de orde. Dit is vooral het geval bij de wereldoriënterende vakken. Kinderen maken daarbij gebruik van hun spreek- en luistervaardigheid en krijgen vaak verwerkingsvormen die een appèl op taal doen Onderwijs in de Engelse taal Doelen. We willen de kinderen graag in contact brengen met de Engelse taal, omdat deze in de Nederlandse samenleving een belangrijke rol speelt. Een communicatieve benadering vinden we daarbij belangrijk. Een thematische en tevens gestructureerde opbouw lijkt ons het meest geschikt. 19

20 Met het onderwijs in de Engelse taal willen we bereiken dat de kinderen een positieve houding ontwikkelen ten aanzien van het leren van een vreemde taal. Ook willen we dat de kinderen de taal als communicatiemiddel kunnen en durven gebruiken in contacten met mensen die zich van deze taal bedienen. Verder is het onderwijs in de Engelse taal erop gericht de leerlingen bewust te maken van de rol die de Engelse taal in de Nederlandse samenleving speelt op sociaal en cultureel terrein. Organisatie. Het onderwijs in de Engelse taal gebeurt in groep 7 en 8 en is erop gericht een zekere mate van luister-, spreek-, lees-, en schrijfvaardigheden bij te brengen. Methode. In groep 7 en 8 wordt gewerkt met de methode The Team. Evaluatie. De voortgang m.b.t. de ontwikkeling van de Engelse taal bij de leerlingen wordt gevolgd door het afnemen van methode gebonden toetsen Rekenen en wiskunde Het reken-wiskunde onderwijs ontleent zijn zin aan de herkenbaarheid en toepasbaarheid in het dagelijks leven. Daarom willen we dat de leerlingen zich vanuit allerlei situaties zoals die zich voordoen begrippen en vaardigheden eigen kunnen maken. De leerlingen moeten zoveel mogelijk zelfstandig aan het werk met het materiaal. Wij maken sinds augustus 2010 gebruik van de methode Wereld in Getallen van Malmberg. Deze methode voldoet aan alle kerndoelen voor rekenen en sluit aan op de tussendoelen uit TAL (Tussendoelen Annex Leerlijnen). Maar belangrijker is de manier waarop. Die manier is: een zorgvuldige opbouw met veel oefening en herhaling en écht zelfstandig werken. Door methodegebonden toetsen en observatie kan adequate rekenhulp gegeven worden. Methode. De wereld in getallen is opgebouwd via de beproefde dakpanconstructie: oriëntatie, begripsvorming, oefenen en automatiseren. De leerkracht behandelt elk onderwerp eerst in de instructie, zo vaak als voor oriëntatie en begripsvorming nodig is. Daarna komt het onderwerp terug bij het zelfstandig oefenen en wordt het uiteindelijk door de kinderen geautomatiseerd. Zo krijgt ieder kind gegarandeerd een goede rekenbasis. We volgen de methode zoals de handleiding dit aangeeft. In groep 1-2 ligt het accent op het werken met ontwikkelingsmaterialen uit o.a. de rekenkast en met de methode Onderbouwd. Daarnaast werken wij met Fred en de Rekenflat. Organisatie. In de groepen 1-2 worden situaties gecreëerd waarin kinderen met diverse reken en wiskunde aspecten in aanraking komen. Werkvormen hierbij zijn, werkles, arbeid 20

21 naar keuze en voorbereidende rekenactiviteiten in de kring. Er worden korte instructielesjes aan jongste en/of oudste kleuters gegeven en de kinderen werken individueel met het ontwikkelingsmateriaal. De methode De wereld in getallen voor de groepen 3 t/m 8 is zeer overzichtelijk. Het jaarprogramma bestaat uit herkenbare blokken en de opbouw van de weken en lessen is steeds hetzelfde. Elk rekenonderwerp wordt op een vaste dag in de week behandeld. Elke derde les is een projectles, waarin de leerlijnen meten, meetkunde, tijd en geld aan bod komen. Deze vaste opbouw geeft kinderen houvast. Er wordt consequent gedifferentieerd op drie niveaus. Eerst krijgen alle kinderen centrale instructie. De rekenzwakke kinderen krijgen verlengde instructie. Daarna oefent ieder kind zelfstandig in de weektaak met oefeningen op zijn eigen niveau: minimum, basis of plus. Ieder kind kan gemakkelijk doorwerken van het ene naar het volgende niveau. Evaluatie. In de groepen 1-2 wordt aan de hand van de observatielijst van het Pravoo leerlingenvolgsysteem beoordeeld welke kinderen de rekenbegrippen en rekenvaardigheden beheersen. Inzet van de Cito-toetsen Ordenen en Ruimte en Tijd geven een overzicht van het beheersingsniveau. In de groepen 3 t/m 8 wordt elk blok afgerond met een toets. De toets heeft drie onderdelen: minimumtoets: toetsing van de minimumdoelen; projecttoets: toetsing van de doelen uit de projectlessen; basistoets: toetsing van de basisdoelen. De toetsresultaten geven duidelijk aan welke onderdelen ieder kind goed beheerst en welke onderdelen een kind nog extra moet oefenen. De week na de toets is speciaal bedoeld voor herhaling en verrijking. Daarnaast worden de Cito rekentoetsen afgenomen in de groepen 3 t/m 8 waardoor wij het beheersingsniveau kunnen vaststellen. Aanvullend gebruiken wij voor de middenbouw materialen van Met sprongen vooruit Kennisgebieden Samenhang. Het onderwijs in de kennisgebieden wordt in de groep 1 t/m 4 zo veel mogelijk in samenhang aangeboden. Er is een streven om in de groepen 5 t/m 8 te komen tot meer samenhang in het onderwijs in de kennisgebieden. Gedeeltelijk wordt dat al gerealiseerd in de klasoverstijgende jaarprojecten onderbouw en bovenbouw. Een ander verband tussen de kennisgebieden wordt gelegd middels het maken van werkstukken, spreekbeurten en kringgesprekken. De kinderen verzamelen zelf informatie en voeren dit uit binnen de kaders die wij hebben opgesteld. De leerkracht begeleidt dit proces. Naarmate de leerlingen in hogere groepen zitten vindt er een verschuiving plaats naar thuiswerk. 21

22 Aardrijkskunde Doelen. We vinden het van belang kinderen in aanraking te brengen met de wereld om hen heen binnen de mogelijkheden van de school. De indrukken die het kind opdoet buiten de school, te integreren in het onderwijs. Het kind zelfstandig de wereld te leren verkennen, informatie te verwerken en tot een verantwoorde meningsvorming te komen. Het ontwikkelen van de vragende en onderzoekende houding van de leerling. Wij vinden het van belang dat kinderen inzicht en kennis krijgen over hun eigen land, over andere landen, andere volkeren en culturen. Tevens vinden we functionele topografie van groot belang. Methode. Voor groep 5 t/8 maken we gebruik van de methode Geobas. Organisatie. Zie de handleiding van de methode. Evaluatie. Methode volgend Geschiedenis Doelen. Wij vinden het belangrijk dat kinderen zich kunnen inleven in situaties van het verleden en het heden. Dat ze belangstelling krijgen voor historische gebeurtenissen en tevens deze gebeurtenissen kunnen plaatsen in de geschiedenis. Zie de hoofddoelstelling van de methode Een zee van tijd. Organisatie. In de groepen 3 t/m 4 wordt aandacht besteed aan het aanbrengen van begrippen die het geschiedenis onderwijs vanaf leerjaar 3 ondersteunen; het aanleren van tijdsbegrippen, het chronologisch ordenen van gebeurtenissen, de geschiedenis van de eigen omgeving. Vanaf groep 5 wordt de leerstofkeuze, omvang en ordening in de methode aangegeven. Methode. Voor groep 5 t/m 8 maken we gebruik van de methode Een zee van tijd. Naast de methode wordt gebruikt gemaakt van bronnenboeken, historische kaarten, kopieermappen, bezoeken aan musea en informatieve leskisten van de bibliotheek. Evaluatie. Methode volgend. 22

23 Natuuronderwijs Doelen. Bij natuuronderwijs is het van belang dat kinderen de natuur om zich heen leren ontdekken en dat inzicht wordt verkregen in de relatie mens en natuur. Natuurlijk stelt zich als algemeen doel de kinderen op de basisschool de kennis, de vaardigheden en het inzicht te verschaffen om zich van hun leefomgeving bewust te worden, dit milieu te kunnen interpreteren en waarderen en hierin zo verantwoordelijk mogelijk te handelen. Daarnaast is ook techniek opgenomen in de practicumlessen. Zie verder de subdoelstelling van de methode in de handleiding. Methode. Op de Flevoschool maken we voor de groepen 3 t/m 8 gebruik van de methode Natuurlijk. Jaarlijks zijn er wandelingen naar de heide en het bos. Tevens vinden er soms gerichte cursussen plaats. Wanneer er een geschikt aanbod is, zal gebruik gemaakt worden van de school-tv. In dat kader wordt er gekeken naar de serie Nieuws uit de natuur. Organisatie. We gebruiken de didactische werkvormen die in de handleiding van de methode worden aangegeven. Evaluatie. Methode volgend Maatschappelijke verhoudingen waaronder staatsinrichting/burgerschapsvorming Doelen. Kinderen leven in onze maatschappij in allerlei groepen waaraan zij een bijdrage kunnen en mogen geven. Om dit te kunnen, zullen ze een zeker zelfbewustzijn moeten ontwikkelen en over bepaalde vaardigheden moeten kunnen beschikken. Daarnaast is het van belang dat zij inzicht krijgen in ons democratisch staatsbestel en de vraagstukken die ook hun leven bepalen. We willen bereiken dat kinderen op De Flevoschool na acht jaar basisonderwijs: kennis en inzicht hebben in relatie tot individuen, groepen, groepen die van belang zijn in ons staatsbestel; kennis en inzicht hebben in het functioneren van instellingen in onze maatschappij; sociale vaardigheden ontwikkeld hebben, waaronder het voeren van een gesprek/discussie, het leren ontdekken vanuit welk belang iemand zijn of haar standpunt verdedigt; zich betrokken voelen bij democratisering als proces; 23

24 zich betrokken voelen bij wereldproblemen, zoals de tegenstelling tussen arm en rijk, kwesties rond oorlog en vrede, mensenrechten, milieu- en energievraagstukken. Organisatie. Dit vakgebied wordt niet apart op het activiteitenplan vermeld. De leerstof zal worden aangeboden in het kader van andere vakgebieden. In alle groepen komen de maatschappelijke verhoudingen op niet geplande momenten aan de orde naar aanleiding van vragen van kinderen, de actualiteit en zich daarvoor lenende situaties. tevens wordt dit bevorderd door vanaf groep te werken met een nieuwskring. Evaluatie. In groep 8 wordt staatsinrichting apart vermeld op het rapport. Relaties met andere vakgebieden. Uit het voorafgaande is duidelijk dat wij dit vakgebied willen integreren in een aantal op school gegeven vak en vormingsgebieden, te weten taal, aardrijkskunde, geschiedenis en geestelijke stromingen. Daar waar het voor de hand ligt worden tevens andere verbanden gelegd Geestelijke stromingen Doelen. Kennis van de verschillende geestelijke stromingen draagt bij aan het ontwikkelen van een eigen waarden - en normenpatroon bij kinderen. Verder draagt dit vakgebied ertoe bij dat de kinderen het besef hebben dat onze maatschappij een multicultureel karakter heeft hetgeen vereist dat mensen verdraagzaamheid en begrip voor anderen kunnen opbrengen. Ook draagt dit vakgebied bij aan het verrijken van de ervaringen van kinderen. De kinderen op hun eigen niveau in aanraking brengen met verhalen uit de bijbel die voor de cultuur waartoe ze behoren, van veel betekenis en van grote invloed mogen worden beschouwd. De kinderen op hun eigen niveau in aanraking brengen met de hoofdlijnen van andere wereldgodsdiensten - overtuigingen: de kinderen behoren reeds en zullen steeds meer gaan behoren tot een pluriforme samenleving, gevormd door mensen die leven vanuit verschillende geloofs- en levensovertuiging. Methode. Er wordt geen specifiek onderwijspakket gebruikt. Ter ondersteuning van de leerkracht staan in de personeelsbibliotheek diverse naslagwerken en bronnenboeken. Indien beschikbaar wordt er gebruik gemaakt van programma s van School-TV. Organisatie. Voor de groepen: 1 t/m 5 : Christendom en verhalen uit de bijbel; groep 6: Christendom en Islam; groep 7: Jodendom en Christendom; 24