Eindrapport Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld

Transcriptie

1 Eindrapport Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld Gemeente Barneveld 5 juni rp 03 lagroup Postbus 1558 consult@lagroup.nl 1000 bn Amsterdam + 31 (0)

2 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Vraagstelling Leeswijzer Risico s en verantwoordelijkheden 4 2 Enige context vooraf Cultuurbeleid gemeente Beleid Schaffelaartheater Benchmark 6 3 Oorzaken financiële problematiek Algemeen en uitgangspunten Programmering en publiek Marketing/publiciteit/pr Sponsoring Verhuur Horeca Personele organisatie Huisvesting Gemeentelijke subsidie voor de exploitatie Eigen vermogen 30 4 Conclusies en advies Conclusie Adviezen 32 b1 Geraadpleegde personen 34 b2 Over lagroup en de adviseur 35

3 1 Inleiding Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) Aanleiding Het Schaffelaartheater heeft een grote zaal met een lijsttoneel en 540 stoelen, en een kleine vlakkevloerzaal met 198 stoelen. Het aanbod bestaat thans uit een professionele theater- en muziekprogrammering met een overwegend breed en populair profiel. Daarnaast focust het theater sterk op gebruik door de lokale culturele instellingen, het onderwijs en de amateurverenigingen binnen zijn gemeente van inwoners (waarvan circa in Barneveld zelf). In het pand huizen ook de Muziekvereniging De Harmonie en de Muziekschool Barneveld. Het Schaffelaartheater ontvangt een instandhoudingssubsidie van de gemeente als bijdrage aan de financiële exploitatie. In 2013 is die subsidie verhoogd met naar de huidige per jaar om de toenmalige financiële problemen het hoofd te kunnen bieden. Sindsdien is het boekjaar afgesloten met een verlies van en blijkt uit de tussentijdse cijfers over de eerste negen maanden van het boekjaar een verlies van De prognose van het theater voor het hele boekjaar is een verlies van De financiële exploitatie van het theater is feitelijk nog nooit sluitend geweest en de verliezen nemen eerder toe dan af. Er is volgens het theater aan het einde van het lopende boekjaar een negatief eigen vermogen van circa Het theater verkeert op zowel de korte als de langere termijn in ernstige financiële problemen. Voor de acute liquiditeitsproblemen heeft de gemeente haar externe accountant gevraagd een analyse te maken van de financiële beheerorganisatie. Voor de langere termijn zijn oplossingen nodig die leiden tot een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater, waarvoor de gemeente lagroup heeft gevraagd een onderzoek te doen. 1.2 Vraagstelling De vraagstelling aan lagroup is als volgt geformuleerd. Onderzoek wat de oorzaken zijn van de huidige financiële exploitatieproblematiek, en geef daarbij ook een second opinion op de voor het vraagstuk relevante onderdelen van het bedrijfsplan van het theater. Stel vervolgens een advies op over wat nodig is voor een toekomstbestendige financiering van het theater, mede op basis van de onderzochte oorzaken van de huidige financiële problematiek, de genoemde second opinion, en rekening houdend met relevante ontwikkelingen in de theatersector.

4 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) Leeswijzer In hoofdstuk 2 inventariseren we eerst enige contextinformatie. In hoofdstuk 3 komt de beantwoording van het eerste deel van de vraagstelling aan de orde: de oorzaken van de financiële problematiek, mede in relatie tot het Bedrijfs- en Beleidsplan van het Schaffelaartheater. In hoofdstuk 4 zijn de conclusies van hoofdstuk 3 opgenomen en beantwoorden we het tweede deel van de vraagstelling: ons advies voor een financieel toekomstbestendig theater. In de bijlagen is vermeld met wie we hebben gesproken en welke schriftelijke bronnen we hebben geraadpleegd, alsmede een bureaubeschrijving van lagroup en het cv van adviseur Peter Kopen die het onderzoek heeft uitgevoerd. 1.4 Risico s en verantwoordelijkheden Het onderzoek is uitgevoerd door en onder verantwoordelijkheid van lagroup bv. Het rapport en de bijlagen vormen een geheel. Indien het rapport ter beschikking wordt gesteld aan derden, dient dat in zijn geheel te geschieden. Bij het onderzoek en de samenstelling van dit rapport is uiterste zorgvuldigheid betracht. Daarbij is uitgegaan van de volledigheid en waarheidsgetrouwheid van door de opdrachtgever en door het theater verstrekte informatie. De financiële verkenningen zijn naar beste kennis en inzicht tot stand gekomen. Er kunnen zich ontwikkelingen voordoen die wij op dit moment niet kunnen voorzien en/of thans nog niet bekend zijn. lagroup kan logischerwijze niet garanderen dat de geprojecteerde resultaten daadwerkelijk worden gerealiseerd.

5 2 Enige Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 5 context vooraf Voordat we aan de gang gaan met het daadwerkelijke vraagstuk van oorzaken van en adviezen over de financiële problematiek van het Schaffelaartheater, brengen we eerst als context een beperkt aantal onderwerpen in beeld. 2.1 Cultuurbeleid gemeente We vermelden hier alleen de voor het onderzoek relevante beleidszaken van de gemeente in relatie tot het Schaffelaartheater. Bij het ontstaan van het huidige Schaffelaartheater in 2011 heeft de gemeente Barneveld besloten over de instandhoudingssubsidie. In het raadsvoorstel van 15 december 2010 zijn daarbij de volgende kaders meegegeven: De exploitatiebijdrage aan het Schaffelaartheater mag niet ten goede komen aan theatervoorstellingen of commerciële activiteiten. Deze moeten tegen ten minste kostendekkende tarieven worden georganiseerd. Indien en voor zover theatervoorstellingen niet volledig kostendekkend zijn, zullen de verliezen gedekt moeten worden uit de opbrengst van commerciële verhuur van zaalruimte. De subsidie mag alleen besteed worden aan de instandhouding van de voorziening. In de raadsnota van 26 februari 2013 over de verhoging van de subsidie met naar de huidige is bevestigd dat de subsidie niet is bestemd voor culturele programmering. Het cultuurbeleid van de gemeente Barneveld over de periode is vastgelegd in de cultuurnota Cultuur? Gewoon doen!. Het Schaffelaartheater wordt in die nota inhoudelijk alleen genoemd in relatie tot de amateurkunst. De aanvullende beleidslijn die de gemeente volgt ten aanzien van het Schaffelaartheater is het Bedrijfs- en Beleidsplan van het theater zelf. Dat komt hierna aan de orde. Ten aanzien van het aantal inwoners gaat de gemeente uit van een groeiprognose van à inwoners (tegen thans). 2.2 Beleid Schaffelaartheater We vermelden hier alleen relevante zaken die voor het onderzoek van belang kunnen zijn. Het beleid van het Schaffelaartheater is vastgelegd in haar Bedrijfs- en Beleidsplan , dat zoals al vermeld ook door de gemeente wordt gebruikt als richtlijn voor haar beleid jegens het theater. De primaire functies die het theater wil uitvoeren zijn: professionele theatervoorstellingen als hoofddoel ; een podium voor de lokale en regionale amateurkunst (culturele verhuur) met prioriteitenstatus ; verhuur ( nevendoel ); aan voornoemde functies ondersteunende horeca. Men wil hiermee een goed geoutilleerd streektheater zijn.

6 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 6 In het plan vermeldt het theater onder meer: Het realiseren van een theaterexploitatie voor een breed publiek zonder subsidie is eigenlijk onmogelijk. Toch zal onze inspanning erop geënt zijn. de afhankelijkheid van de subsidie van de gemeente te verminderen. De professionele theaterprogrammering is afgestemd op de behoefte van de Barneveldse bevolking met een zo breed mogelijke afspiegeling van het totale aanbod van podiumkunsten. Dat betekent een vraaggerichte programmering met een overwegend breed en populair profiel, waarbij het theater ook als doelstelling heeft om meer complexe voorstellingen (toneel, (moderne) dans) te programmeren. Het plan is vooral een inventarisatie van de bestaande situatie, en de opgenomen beleidsdoelstellingen zijn weinig concreet, nauwelijks meetbaar en in verschillende gevallen ambitieus. 2.3 Benchmark Inleiding Middels het Theater Analyse Systeem (TAS) van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD) geven we hier de prestaties van het Schaffelaartheater op de diverse relevante onderdelen weer ten opzichte van de gemiddelde prestaties van zes andere met het Schaffelaartheater vergelijkbare theaters in het land en met het gemiddelde van alle theaters in het land. De VSCD is de branchevereniging van schouwburgen, theaters en concertgebouwen in Nederland. De meeste in aanmerking komende instellingen in Nederland zijn hiervan lid, zo ook het Schaffelaartheater. TAS is een systeem van de VSCD waaraan de meeste theaters in Nederland jaarlijks hun gegevens leveren en dat inzicht geeft in onder meer omvang, aard en publieksbereik, personeel en financiën. De resultaten van de benchmark met TAS-gegevens zijn op zich goed bruikbaar in de analyses, maar hierbij moet wel enig voorbehoud worden gemaakt. Allereerst is de kwaliteit van het cijfermateriaal in TAS afhankelijk van de input door de theaters zelf. Weliswaar is in het TAS-systeem uitgebreid omschreven wat onder de verschillende in te voeren gegevens moet worden verstaan om de eenduidigheid van invoer te bevorderen, maar door een verschillende interpretatie van variabelen kunnen zij soms beperkt bruikbaar zijn voor een vergelijking. Aan de andere kant corrigeert het grote aantal theaters eventuele individuele onjuiste input. Daarnaast dienen de cijfers altijd in perspectief geplaatst te worden met andere (niet TAS-)analyses en aspecten en de (specifieke) omstandigheden die betrekking hebben op het eigen theater. TASvergelijkingen geven aldus een totaalbeeld van hoe het Schaffelaartheater zich in grote lijnen verhoudt tot de benchmarktheaters. Op individueel niveau van de vergeleken aspecten heeft TAS vooral ook een signalerende functie: als er relevante afwijkingen blijken op dat individuele criterium, dan kan pas een definitieve conclusie worden getrokken op basis van nadere analyse en rekening houdend met specifieke omstandigheden.

7 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 7 Wij adviseren het theater om het TAS-systeem en de benchmark als zodanig te gaan gebruiken als onderdeel van haar periodieke interne analyses. De gegevens uit TAS hebben betrekking op het jaar 2013, de meest recente TAS-periode, waarbij 140 theaters (bijna alle VSCD-leden) hun gegevens hebben ingevuld. De door het Schaffelaartheater ingevoerde cijfers zijn van het gebroken boekjaar Keuze benchmarktheaters De belangrijkste criteria die zijn gehanteerd bij de selectie van de benchmarktheaters zijn, in volgorde van belangrijkheid: 1. vergelijkbaar inwonersaantal gemeente; 2. ligging vergelijkbaar met Barneveld (niet dichtbij een grote stad); 3. een vergelijkbaar zalen- en stoelenaanbod. De tabel hierna toont de in overleg met het Schaffelaartheater gekozen benchmarktheaters met enige capaciteitskenmerken. Tabel 1 Selectie van theaters voor de benchmark Gemeente Inwoners Theater Zalen Totaal Stoelen Stoelen Stoelen per stoelen grote kleine inwoners zaal zaal Beverwijk Kennemer Theater ,6 Dronten De Meerpaal ,8 Meppel Schouwburg Ogterop ,0 Noordoostpolder Theater 's Voorhuys ,5 Tiel Schouwburg Agnietenhof ,8 Wageningen Theater Junishof ,8 Barneveld Schaffelaartheater ,7 Gemiddeld benchmark met Barneveld/Schaffelaartheater , ,9 Gemiddeld benchmark zonder Barneveld/Schaffelaartheater , ,1 Bron: TAS Inwoners: CBS per 1 januari 2013 (afgerond op 1.000). Websites theaters. Bewerkt la group. We hebben gekozen voor gemeenten met minder inwoners dan Barneveld omdat het aantal inwoners van de hoofdkern (de kern met de meeste inwoners) binnen de gemeente Barneveld, Barneveld zelf, relatief minder inwoners heeft dan de hoofdkernen van de andere gemeenten. Op deze wijze zijn de hoofdkernen van de gemeenten wat het aantal inwoners betreft wel goed vergelijkbaar. Dat is bij deze benchmark van belang omdat blijkt dat over het algemeen de inwoners van de hoofdkern van een gemeente, niet alleen absoluut, maar ook relatief de meest frequente theaterbezoekers zijn. Daarnaast hebben we gekozen voor gemeenten met minder inwoners omdat de gemeente Barneveld een relatief groot deel inwoners heeft met een gereformeerde religie, die beperkter tot nauwelijks professionele theatervoorstellingen bezoeken. Bij deze tabel valt op dat de stoelencapaciteit per inwoners bij bijna alle andere benchmarktheater flink hoger is dan in Barneveld. Maar ook op dit onderdeel gaat de vergelijkbaarheid niet mank omdat de hoofdkernen van alle benchmarkgemeenten een meer vergelijkbare relatieve stoelencapaciteit te zien zullen geven. Daarnaast is het

8 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 8 capaciteitsverschil (in de grote zalen) zodanig beperkt, dat alle benchmarktheaters in principe in dezelfde aanbodcategorie van professionele theatervoorstellingen vallen: alle benchmarktheaters zouden qua aard en omvang dezelfde theatervoorstellingen kunnen boeken (als zij dat zouden willen en (financieel) kunnen) Resultaten benchmark In deze paragraaf tonen wij de cijfermatige resultaten van de benchmark op de verschillende voor het vraagstuk van belang zijnde onderwerpen. Na de tabel met die cijfers per onderwerp, lichten wij de meest opvallende zaken nader toe. Deze resultaten van de benchmark zullen we ook gebruiken in het volgende hoofdstuk 3, als we de oorzaken van de huidige financiële problematiek bij het Schaffelaartheater nadere analyseren. Legenda kolommen tabellen: kolom Schaffelaartheater = de cijfers die het Schaffelaartheater heeft ingevoerd in het TAS-systeem van het boekjaar kolom benchmark = het gemiddelde van de input in TAS van de zes gekozen meest vergelijkbare gemeenten/theaters, hierna te noemen: benchmarktheaters; kolom TAS = de gemiddelden van alle 140 theaters in Nederland die voor het jaar 2013 input leverden in TAS. Activiteiten, publiek, benutting en bezetting We beginnen de resultaten van de benchmark met een vergelijking van het aantal voorstellingen en bezoeken, en de benuttings- en bezettingsgraad die hieruit voortkomen. Tabel 2 Activiteiten, publiek, benutting en bezetting voortkomend uit TAS-systeem Aanbod en afname Schaffelaartheater benchmark TAS Totaal aantal theatervoorstellingen waarvan professionele voorstellingen waarvan amateurvoorstellingen Aantal voorstellingen per stoel 0,15 0,17 nb Aantal voorstellingen per inwoners 2,06 3,33 nb Totaal aantal bezoeken theatervoorstellingen waarvan bij professionele voorstellingen waarvan bij amateurvoorstellingen % bezoeken van buiten de hoofdkern 57% 54% 49% Bezoeken per inwoner 0,54 0,86 nb Aantal bezoekers per professionele voorstelling Aantal bezoekers per amateurvoorstelling Aantal verhuur Bezoekers verhuur Totaal aantal activiteiten Totaal aantal bezoekers Bron: TAS Bewerkt la group.

9 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 9 Het valt op dat het Schaffelaartheater op alle onderdelen van aantallen activiteiten en bezoeken, benutting van de faciliteit en bezetting van de capaciteit, lager scoort dan de benchmarktheaters. Alleen het gemiddelde aantal bezoekers per amateurvoorstelling is flink hoger. Dat zal te maken hebben met het relatief omvangrijke verenigings- en kerkelijk leven in Barneveld: circa 70 verenigingen, waarvan ruim 35 zangkoren, die overigens in meerderheid hun voorstellingen geven in de kerken. Het meest opvallend is dat het aantal verhuren bij het Schaffelaartheater met 30 stuks en bezoeken flink achterblijft ten opzichte van het gemiddelde van de benchmarktheater en alle theaters. Bij navraag blijken de TAS-cijfers van het Schaffelaartheater niet juist te zijn ingevoerd. De werkelijke cijfers zijn 77 verhuren met circa bezoeken, wat meer in de buurt ligt. Bij onze analyses in hoofdstuk 3 hierna gaan wij uit van deze hogere cijfers. Deze zowel absoluut als relatief lagere scores hebben voor een beperkt deel waarschijnlijk te maken met de bevolkingssamenstelling van Barneveld: relatief meer jongeren, (jonge) gezinnen en inwoners met het gereformeerde religie, die over het algemeen minder theaterminded zijn, en relatief minder 45/50+ inwoners, de relatief meest bezoekende leeftijdsgroep. Onderverdeling aanbod (voorstellingen) en afname (publiek) in theatergenres In de tabellen hierna hebben we de theatervoorstellingen die werden aangeboden (het aanbod) en het publiek (de afname) dat daarop af komt, onderverdeeld in theatergenres, en dat afgezet tegen de indeling bij de benchmarktheaters en alle theaters. Tabel 3 Onderverdeling aanbod en afname in theatergenres volgens TAS-systeem Genre Aanbod (voorstellingen) benchmark TAS Toneel 5% 19% 24% Klassieke muziek 7% 3% 9% Dans- en bewegingstheater 3% 5% 5% Populaire muziek (incl. wereldmuziek) 23% 20% 15% Musical en operette 3% 8% 7% Cabaret en kleinkunst 23% 22% 16% Opera en muziektheater 0% 6% 4% Overig professioneel 20% 5% 9% Amateurvoorstellingen 15% 13% 10% Totaal 99% 101% 99% Bron: TAS Totaaltelling kan afwijken door afrondingsverschillen. Genre Afname (publiek) Schaffelaartheater Schaffelaartheater benchmark Toneel 5% 14% 15% Klassieke muziek 6% 2% 13% Dans- en bewegingstheater 4% 4% 4% Populaire muziek (incl. wereldmuziek) 17% 18% 14% Musical en operette 4% 10% 15% Cabaret en kleinkunst 20% 22% 16% Opera en muziektheater 0% 5% 3% Overig professioneel 20% 5% 9% Amateurvoorstellingen 25% 19% 10% Totaal 101% 99% 99% Bron: TAS Totaaltelling kan afwijken door afrondingsverschillen. TAS

10 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 10 Bij het aanbod zijn de genres toneel, klassieke muziek en dans- en bewegingstheater de zogenaamde complexere categorie voorstellingen. Dat zijn de voorstellingen met een meer artistieke inhoud, waar in het algemeen een specifieke publieksgroep op af komt, die in potentie ook relatief beperkter van omvang is dan het aanbod in de andere genres. Bij het Schaffelaartheater wordt deze categorie voorstellingen (absoluut en relatief) minder geboekt (15%, tegen 27% benchmarktheaters en 38% landelijk). En daarmee worden de andere, meer populaire genres relatief meer geboekt. De professionele programmering van het Schaffelaartheater heeft daarmee een overwegend breed en populair profiel. Ook blijkt uit deze tabel de eerder genoemde relatief grotere belangstelling van het publiek voor de amateurvoorstellingen. Enige financiële kengetallen In de tabel hierna zijn gemiddelden opgenomen over de recette, de kosten per voorstelling, het resultaat per voorstelling, de horeca en over de relatieve exploitatiesubsidie van de gemeenten. Tabel 4 Financiële kengetallen voortkomend uit TAS-systeem Financiële kerngegevens Schaffelaartheater benchmark TAS Recette per voorstelling Directe voorstellingskosten per voorstelling Financieel dekkingsresultaat programmering 1) 113% 93% 99% Recette per bezoeker 15,61 13,58 12,66 Horeca-omzet per bezoeker 5,14 2) 4,14 4,94 Bron: TAS Bewerkt la group. 1) Het 'financiële dekkingsresultaat programmering' geeft weer in hoeverre de directe voorstellingskosten worden gedekt door de ontvangen recette. De 113% van het Schaffelaartheater betekent dat er 13% meer recette is ontvangen dan er aan gages is betaald aan de gezelschappen. De 93% van de benchmarktheaters betekent dat zij gemiddeld 7% minder recette hebben ontvangen dan zij aan gages hebben betaald. 2) De horeca-omzet per bezoeker van Schaffelaartheater staat in TAS op 0,65. Dat kan niet kloppen. In de tabel is daarom het volgende gehanteerd: de totale horeca-omzet uit het horeca-overzicht van ,85 gedeeld door het totaal aantal bezoeken aan de professionele theatervoorstellingen uit TAS. Wat direct opvalt, is dat het Schaffelaartheater in relatief een veel beter financieel resultaat boekt op de professionele theatervoorstellingen dan de benchmarktheaters en het gemiddelde van alle theaters (het in de tabel genoemde financieel dekkingsresultaat van 113% versus 93% versus 99%). Over het algemeen kan worden gezegd dat hoe groter het theater, hoe hoger het (relatieve) financiële resultaat van de programmering. Maar het Schaffelaartheater, qua omvang van de programmering behorende tot de onderste regio van de middelgrote theaters in Nederland, presteert hier als een groter theater. Het financieel dekkingsresultaat wordt bepaald door drie factoren: de gemiddelde inkoopprijs; de gemiddelde ticketprijs (of recette); het gemiddelde aantal bezoekers. Bij het Schaffelaartheater was het gemiddelde aantal bezoekers ongeveer gelijk aan dat van de benchmarktheaters, de gemiddelde ticketprijs/recette redelijk wat hoger, en (dus)

11 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 11 slaagt het theater erin om scherp in te kopen bij de impresariaten. In het seizoen was het dekkingsresultaat bij het Schaffelaartheater met 125% nog beter, en als uitzonderlijk en zeer goed te kwalificeren (bij ongeveer gelijke percentages bij de benchmarktheaters in 2012). De in de tabel getoonde gemiddelde 'recette per bezoeker' ( 15,61 bij het Schaffelaartheater, 13,58 bij de benchmarktheaters) is de door het TAS-systeem berekende recette naar bezoekers van professionele en amateurvoorstellingen samen. Omdat de recette bij amateurvoorstellingen doorgaans de verenigingen toekomt en dus 0 is voor het Schaffelaartheater, is de gemiddelde recette per bezoeker van een professionele voorstelling dus hoger. In hoofdstuk 3 komen we daarop terug, en daar blijkt die over ,68 te zijn. Tabel 5 Kengetallen exploitatiesubsidie Financiële kerngegevens Schaffelaartheater benchmark TAS Exploitatiesubsidie per bezoeker (bruto) 1) 8,54 19,49 18,66 Exploitatiesubsidie per bezoeker (netto) 1) 2,98 10,38 5,71 Exploitatiesubsidie per inwoner (netto) 1) 1,61 8,90 nb Bron: TAS Bewerkt la group. 1) De kengetallen 'netto exploitatiesubsidie' zijn exclusief huisvestingskosten. Voor een betere onderlinge vergelijking van de exploitatiesubsidies hanteren we dit begrip netto exploitatiesubsidie. De 'bruto exploitatiesubsidie', het absolute bedrag dat de gemeente als subsidie verstrekt, is immers niet goed vergelijkbaar omdat daarin (meestal) is begrepen de subsidiëring van de huur en/of andere huisvestingskosten, en de gemeenten in het land daar op zeer verschillende manieren mee omgaan: de ene gemeente brengt geen huur in rekening voor het theatergebouw, de andere 1 miljoen en subsidieert die 1 miljoen voor 100% bij. Wat hier opvalt is dat het Schaffelaartheater relatief gezien aanzienlijk minder exploitatiesubsidie ontvangt dan de benchmarktheaters: per bezoeker 2,98 versus 10,38 netto-subsidie (exclusief huisvestingskosten), en per inwoner 1,61 versus 8,90. Omgerekend naar de voornoemde kengetallen van de benchmarktheaters zou het Schaffelaartheater een netto exploitatiesubsidie (subsidie exclusief huisvestingskosten) ontvangen van (op basis van subsidie per bezoeker) respectievelijk (op basis van subsidie per inwoner). In ontving het theater netto instandhoudingssubsidie (bruto subsidie minus reguliere huisvestingskosten). Personeelsformatie Betaalde personeelsformatie In de tabel hierna is het totaal aantal betaalde formatie-uren omgerekend naar voltijds banen (ofwel full time eenheden, fte s) opgenomen. Het aantal betaalde medewerkers is hoger omdat niet iedereen een full time baan heeft.

12 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 12 Tabel 6 Betaalde personeelsformatie volgens TAS-systeem Aantallen fte betaald personeel Schaffelaartheater benchmark Totaal fte ,3 Bron: TAS TAS Het Schaffelaartheater heeft dus volgens de ingevoerde TAS-gegevens iets meer betaalde formatie-uren dan het gemiddelde van de benchmarktheaters (het totaal aan theaters (kolom TAS) is in dit kader niet vergelijkbaar). Maar het Schaffelaartheater heeft formatie-uren (huidig aantal 0,7 fte) gedetacheerd bij de Muziekschool, die niet in mindering zijn gebracht van de 11 fte. Voorts blijkt uit het ontvangen actuele overzicht van het Schaffelaartheater dat de formatie lager is dan de 11 fte uit TAS, en wel 9,0 fte (de detachering is hier uit). Omdat we de onderverdeling in functiegroepen in TAS niet kennen, is een verdere analyse niet mogelijk (het Schaffelaartheater heeft dit onderdeel niet ingevuld, en dus zijn de gegevens van de benchmarktheaters ook niet zichtbaar). Wel kan over het verschil met de benchmarktheaters het volgende worden opgemerkt. Het aantal fte s bij de benchmarktheaters: zou voor de vergelijkbaarheid hoger kunnen zijn omdat er wellicht benchmarktheaters zijn die hun horeca hebben uitbesteed (en het aantal fte s voor de functiegroep horeca bij hen dan op 0 staat). Het verschil in totaal fte s zou daardoor feitelijk minder worden dan de 1 fte uit de tabel; zal hoger moeten zijn bij de functiegroepen techniek en horeca omdat zij meer voorstellingen en meer verhuren realiseren dan het Schaffelaartheater. Daarmee zou het verschil in totaal fte s feitelijk nog groter zijn dan de 1 fte uit de tabel in het nadeel van het Schaffelaartheater. Grosso modo zou op basis van deze benchmarkcijfers en de huidige personeelsformatie van het Schaffelaartheater van 9,0 fte kunnen worden geconcludeerd dat de betaalde personeelsformaties van het Schaffelaartheater lager is dan het gemiddelde van de benchmarktheaters. In paragraaf 3.7 gaan wij hier verder op in. Vrijwillige medewerkers Het Schaffelaartheater had in 2013 zo n 110 vrijwilligers, die worden ingezet op zowel kantoorfuncties als uitvoerende functies tijdens de activiteiten. Omgerekend zouden zij volgens opgave zo n 10 fte aan formatie-uren maken. Voor de benchmarktheaters zijn de aantallen vrijwillige medewerkers en de formatie-uren die zij maken niet uit TAS te halen.

13 3 Oorzaken Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 13 financiële problematiek We onderzoeken nu wat de oorzaken zijn van de huidige financiële exploitatieproblematiek. Daarbij gebruiken we ook de contextinformatie die we in het vorige hoofdstuk hebben geïnventariseerd, met name die van de benchmark met vergelijkbare theaters in het land. 3.1 Algemeen en uitgangspunten Om de oorzaken van de financiële problematiek in beeld te brengen, analyseren we in dit hoofdstuk de meest relevante onderdelen van het Schaffelaartheater. Achtereenvolgens komen in dat kader aan de orde: 3.2 programmering en publiek; 3.3 marketing/publiciteit/pr; 3.4 sponsoring 3.5 verhuur; 3.6 horeca; 3.7 personele organisatie; 3.8 huisvesting; 3.9 gemeentelijke subsidie voor de exploitatie; 3.10 eigen vermogen. Per onderdeel beschrijven we eerst de relevante status quo, waarna we de ontwikkelingen en oorzaken van de financiële problematiek analyseren. Daarbij betrekken we ook het Bedrijfs- en Beleidsplan van het theater. Waar relevant en mogelijk geven we met een second opinion een oordeel over datgene dat bij het betreffende onderdeel (als beleid en/of taakstelling) is opgenomen in het plan van het theater. Bij onze analyse hebben we verder de volgende uitgangspunten gehanteerd: Het genoemde Bedrijfs- en beleidsplan van het theater is de status quo en het uitgangspunt voor het beleid van de gemeente richting theater, en onderlegger voor de huidige gemeentelijke instandhoudingssubsidie. Daarom is het onderwerp van onze analyse. We hebben onze analyse primair gericht op de verschillen tussen de cijfers van de boekjaren en Het boekjaar was immers het boekjaar mede op basis waarvan is besloten over de laatste subsidieverhoging ( met raadsnota 26 februari 2013). Verder was dat boekjaar daarmee mede uitgangspunt voor het beleid van de gemeente richting theater, zoals vormgegeven in het Bedrijfsen Beleidsplan van het theater. Bovendien was er op basis van het boekjaar na genoemde verhoging van de subsidie met in 2013, sprake van een dekkende financiële exploitatie. Het onderzoek is uitgevoerd binnen de gewenste korte doorlooptijd vanwege de acute problematiek. Dit betekent ook dat er soms geen nader onderzoek en uitzoekwerk kon worden verricht voor meer specifieke informatie.

14 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 14 In enkele gevallen is bij de benchmark in het voorgaande hoofdstuk 2 aangegeven dat de cijfers die het Schaffelaartheater heeft ingevoerd in het TAS-systeem, niet juist blijken te zijn. Bij onze analyses in dit hoofdstuk 3 gebruiken wij de juiste cijfers afkomsig van jaarrekeningen en andere bronnen van het Schaffelaartheater. Alle cijfers zijn exclusief btw. Het Schaffelaartheater is volledig btw-plichtig. De meerjaren financiële exploitatierekening van het Schaffelaartheater zoals hierna vermeld. Financiële exploitatierekening Voor het eerste inzicht in de financiële exploitatie van het Schaffelaartheater als uitgangspunt voor onze analyse, hebben we in onderstaande tabel de meerjarenontwikkelingen van de opbrengsten, kosten en het resultaat weergegeven met werkelijke (tussen)cijfers van de boekjaren tot en met , en de (tussen)- begrotingen en de prognose voor De verschillen tussen het boekjaar en de prognose staan in de laatste kolom. Het gebroken boekjaar bij het Schaffelaartheater loopt van 1 juli tot en met 30 juni. Tabel 7 Exploitatierekening Schaffelaartheater Exploitatierekening Schaffelaartheater t/m 31-3 Begroting t/m 31-3 Begroting Prognose Verschil en prognose Boekjaar 1 juli t/m 30 juni bedragen x Opbrengsten Recette professionele theatervoorstellingen Horeca-omzet Verhuurpenningen cultureel Verhuurpenningen commercieel Overige opbrengsten verhuren (techniek) Opbrengst sponsoring en vrienden Opbrengst advertenties Instandhoudingssubsidie gemeente Overige opbrengsten (w.o. detachering) Totaal opbrengsten Kosten Directe kosten artiesten Overige directe kosten voorstellingen Inkoop horeca Overige kosten horeca Personeelskosten Overige personeelskosten Verkoopkosten (marketing/publiciteit/pr) Huur Huisvestingskosten Kantoorkosten Algemene kosten Afschrijvingen Financiële baten en lasten Totaal kosten Bedrijfsresultaat Buitengewone lasten Buitengewone baten 31 1 Exploitatieresultaat Bron: cijfers van Schaffelaartheater, tabel opgesteld la group mei 0215

15 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 15 Onze analyses naar de oorzaken van de huidige verliezen komen per relevant onderdeel aan de orde in de hierna volgende paragrafen. 3.2 Programmering en publiek Status quo In de tabel hierna is de ontwikkeling weergegeven van de aantallen activiteiten en het bijbehorende publieksbereik, gesplitst in professionele theatervoorstellingen, amateurvoorstellingen en verhuur. Tevens zijn in de tabel opgenomen de bijbehorende kengetallen voor bezetting en het financieel dekkingsresultaat en de gemiddelde recette van de professionele programmering. Tabel 8 Programma en publiek Schaffelaartheater Programma en publiek Schaffelaartheater Barneveld Capaciteit zalen t/m Begroting t/m 31-3 Prognose/ werkelijk Grote zaal Kleine zaal Totaal Professionele programmering 1) Totaal aantal voorstellingen grote zaal Totaal aantal voorstellingen kleine zaal Totaal aantal voorstellingen beide zalen Totaal aantal bezoeken grote zaal Totaal aantal bezoeken kleine zaal Totaal aantal bezoeken beide zalen Gemiddeld aantal bezoeken grote zaal Gemiddeld aantal bezoeken kleine zaal Gemiddeld aantal bezoeken beide zalen Bezettingsgraad grote zaal 57% 56% 55% 52% 53% 54% Bezettingsgraad kleine zaal 45% 54% 46% 58% 37% 54% Dekkingsresultaat programmering 110% 125% 113% 103% 112% 101% Amateurvoorstellingen 1) Totaal aantal voorstellingen nb 37 Totaal aantal bezoeken nb Gemiddeld aantal bezoeken nb 273 Verhuur 2) Totaal aantal verhuren nb 77 Totaal aantal bezoeken (circa) nb Gemiddeld aantal bezoeken nb 185 Totalen Totaal aantal alle activiteiten nb 215 Totaal aantal alle bezoeken nb Financiële kengetallen Gemiddelde recette per bezoeker professionele voorstellingen 18,81 19,56 19,68 21,04 22,43 19,96 Gemiddelde horecabesteding per bezoeker professionele en amateurvoorstellingen nb nb nb nb nb nb Gemiddelde horecabesteding per bezoeker commerciële verhuur nb nb nb nb nb nb Bron: cijfers aantallen activiteiten en publiek van Schaffelaartheater, bewerkt door la group mei ) Het aantal bezoeken van de professionele programmering en de amateurvoorstellingen is inclusief gasten. 2) het aantal verhuren en bijbehorende bezoeken is exclusief de gratis gebruikte dagdelen door De Harmonie en de Muziekschool, en inclusief voorspeeldagen Muziekschool. nb = gegevens niet (direct) voorhanden bij het Schaffelaartheater.

16 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 16 Analyse ontwikkelingen en oorzaken, mede in relatie tot het bedrijfs-en beleidsplan Professionele theatervoorstellingen Een analyse van de ontwikkelingen in de tabel toont het volgende: De professionele theaterprogrammering is volgens het bedrijfs- en beleidsplan het hoofddoel van het theater. Het profiel van de professionele theaterprogrammering van het Schaffelaartheater is, zoals al bij de benchmark vermeld, overwegend breed en populair. Dit zou de invulling moeten zijn van zijn beleidsdoelstelling dat de programmering is afgestemd op de behoefte van de Barneveldse bevolking. Het bedrijfs- en beleidsplan meldt daarover verder dat door financiële en facilitaire beperkingen het niet mogelijk is alle genres in alle facetten te presenteren. In het bedrijfs- en beleidsplan van het theater is af te leiden dat men voorzichtig wat meer voorstellingen met een hogere artistieke waarde wil programmeren. De intensivering van de programmering in de kleine zaal (en tegelijk minder voorstellingen in de grote zaal) zou erop kunnen duiden dat dit inmiddels gebeurt. Aangezien dergelijke complexere voorstellingen sectorbreed over het algemeen genomen verlieslatend zijn (vanwege relatief hogere inkoopprijzen en relatief minder publiek), kan de toename van het aantal van dergelijke voorstellingen een oorzaak zijn voor de daling van financieel dekkingsresultaat van de programmering bij het Schaffelaartheater (zie een-na-laatste bullet hierna). Maar de brede en populaire vraaggestuurde programmering zal volgens het beleid van het Schaffelaartheater veruit de hoofdmoet moeten blijven vormen. Daarmee zijn wij het op zich eens, al is het alleen maar omdat er geen programmeringsbudget is (en er gezien de grote exploitatieverliezen ook niet zal komen) om complexere voorstellingen mee te financieren. Bovendien hebben de theaters in het land in de afgelopen jaren gemiddeld genomen het aantal complexere voorstellingen verminderd, mede om bezuinigingen door subsidiekortingen te kunnen realiseren. Het publiek is volgens het theater vooral lokaal, en dat matcht ook met de overwegend brede en populaire programmering. Uit de benchmarkgegevens lijkt echter wel dat (in ) 57% van de bezoekers afkomstig is van buiten de hoofdkern Barneveld. Dat is hoger dan bij de benchmarktheaters. Het totaal aantal bezoeken neemt sinds het seizoen jaarlijks toe. Dat is geen autonome groei, maar komt door de toename van het aantal voorstellingen (van 83 in naar 101 in ). Het gevolg van dit hogere totaal aantal voorstellingen is dat het gemiddelde bezoek per voorstelling daalt (van 265 in tot 229 in ). Daarbij daalt in de grote zaal het gemiddelde bezoek al enige jaren (van 307 naar 290), in de kleine zaal lijkt de gemiddelde bezetting structureel iets toe te nemen (van 90 naar 107). In de kleine zaal is dus wel sprake van een (beperkte) autonome groei van het aantal bezoeken. Het totale gemiddelde bezoek per voorstelling lag (in 2013/ ) op ongeveer hetzelfde niveau als bij de benchmarktheaters. In ieder geval weten de Barnevelders steeds meer de weg naar het theater te vinden.

17 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 17 De gemiddelde bezettingsgraad per voorstelling in de grote zaal daalt als gevolg van voornoemd punt al jaren gestaag en is (komend van 57% in ) met 54% in laag: op basis van landelijke ervaringen zou 60-70% haalbaar moeten zijn in de capaciteitscategorie waarin het Schaffelaartheater opereert. De gemiddelde bezettingsgraad van de kleine zaal lijkt na een terugval in in weer op het niveau van daarvoor: 54%, wat voor de aard van de programmering in kleine zalen van het theatercircuit redelijk is. Het financiële dekkingsresultaat (in hoeverre de recette de gages van de artiesten dekt) daalt gestaag sinds de tweede helft van 2013: van een uitzonderlijk hoge 125% naar 103%, met name door hogere inkoop/gages. Per is het financiële dekkingsresultaat van de professionele programmering in euro s gedaald met Ten opzichte van , de periode met het uitzonderlijk hoge dekkingsresultaat van 125%, was de daling In de prognose voor wordt een dekkingsresultaat voorspeld van 101%. Voor een theater van de aard en omvang van het Schaffelaartheater is dat landelijk gezien nog steeds een goed resultaat, en beter dan de benchmarktheaters. Ofwel, de financiële dekkingsresultaten in de boekjaren tot en met waren met 125% tot 113% uitzonderlijk tot zeer goed. Bij een dergelijk hoog resultaat bestaat het risico s dat de impresariaten/gezelschappen, die inzicht hebben in welke gages zij elders in het land realiseren, hogere gages gaan vragen en de inkoop voor het theater duurder wordt. Bij het Schaffelaartheater lijkt dit te zijn gebeurd. Daarnaast is de daling ook verklaarbaar omdat de impresariaten de gewoonte hebben nieuwe theaters in het begin te helpen met bijzonder aanbod en lagere gages. Die gunfactor valt na deze periode weer weg. Als compensatie voor het theater zou de ticketprijs verhoogd kunnen worden, maar dat heeft slechts zeer beperkt effect omdat doorgaans zogenaamde partagedeals worden gesloten met de impresariaten/gezelschappen, waarbij zij (meestal minimaal) 80% van de recette ontvangen. Bovendien is de gemiddelde ticketprijs bij het Schaffelaartheater al hoog, en verdere verhoging brengt het risico van vraaguitval met zich mee. Overigens geeft het theater in zijn bedrijfs- en beleidsplan aan betaalbaar voor grote groepen mensen te willen zijn. Ook wat dat betreft zou de toch al hoge ticketprijs niet meer mogen stijgen. Het Schaffelaartheater heeft de afgelopen jaren steeds meer professionele voorstellingen aangeboden (89 in , 101 in ). Over het algemeen is een voorstelling gemiddeld verlieslatend als rekening wordt gehouden met de overige directe opbrengsten zoals horeca-nettowinst, en andere directe kosten als personeelskosten op de voorstelling (techniek) en andere directe kosten. Ook bij het Schaffelaartheater is dat het geval, ondanks het goede dekkingsresultaat: één professionele voorstelling meer kost het Schaffelaartheater dus geld. In het bedrijfs- en beleidsplan van het theater was het financiële dekkingsresultaat te optimistisch begroot. In ieder geval qua inkoop, en mogelijk ook op het vlak van publieksbereik en ticketprijs, maar daarvan zijn geen begrotingsgegevens bekend. Via

18 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 18 benchmarkinformatie had destijds bekend kunnen zijn dat vergelijkbare theaters in het land veel lagere dekkingsresultaten realiseerden (en nog realiseren). Daar had het Schaffelaartheater rekening mee kunnen houden, door een dekkingsresultaat te kiezen dat in de buurt lag van de prestaties van de benchmarktheaters, en niet een veel hoger resultaat zoals nu is gedaan. Er had dan geen sluitende begroting gepresenteerd kunnen worden. Een verdere analyse op de uitgangspunten van de programmering van professionele voostellingen in het bedrijfs- en beleidsplan is niet mogelijk omdat het beleid niet is vertaald in voldoende concrete doelstellingen en de begrotingscijfers daardoor op dit vlak ook niet zijn onderbouwd. Amateurvoorstellingen Het totaal aan amateurverenigingen in de gemeente is om en nabij de 70 (waarvan circa 35 koren die merendeels optreden in de kerken). Uit de benchmark blijkt dat in het seizoen het theater 17 keer verhuurd is geweest voor amateurvoorstellingen, met bezoeken. Dat was destijds ongeveer evenveel als bij de benchmarktheaters (die iets minder bezoeken hadden). In het seizoen zal het aantal culturele voorstellingen (van vooral amateurgezelschappen) zijn toegenomen tot 37 met ruim bezoeken, een flinke toename. In het seizoen waren er nog slechts 8 amateurvoorstellingen met circa bezoeken, dus het Schaffelaartheater presteert hier goed, ook ten opzichte van de gemiddelde resultaten van de benchmarktheaters. De huur (inclusief eventuele doorberekening van (personeels)kosten) die het Schaffelaartheater vraagt voor de culturele amateuractiviteiten is kostendekkend bedoeld. Voor amateurverenigingen voor wie een dergelijke huur te hoog is, bestaat in de gemeente Barneveld de zogenaamde voucherregeling, een gemeentelijke subsidie van totaal per jaar die voor kortingen op de huur kan worden aangewend. De regeling (en de subsidie) wordt ingaande 1 januari 2015 door het Schaffelaartheater uitgevoerd. Het Schaffelaartheater heeft geen basisinformatie voorhanden over de financiële resultaten van de culturele amateurverhuur. Daarmee is niet bekend of dit onderdeel van de verhuren minimaal kostendekkend is. Regeling Muziekschool en Harmonie Toen de exploitatie van de theateraccommodatie in 2011 werd overgenomen door het huidige Schaffelaartheater is met de toenmalige gebruikers Muziekgezelschap De Harmonie en de Muziekschool Barneveld een afspraak gemaakt dat zij maximaal 180 dagdelen per jaar gebruik kunnen maken van de zaalaccommodatie van het Schaffelaartheater zonder daarvoor huur te betalen (bij meer dan 180 dagdelen betalen zij voor het aantal dat daarboven komt de reguliere huur). De looptijd van deze overeenkomst is tien jaar. Dit kost het theater geld. Afgezien van eventueel gederfde inkomsten als de accommodatie niet aan derden kan worden verhuurd op de door De Harmonie en de Muziekschool ingevulde dagdelen, maakt het theater wel extra directe kosten voor

19 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 19 energie, schoonmaak, personeel en faciliteiten, die niet worden vergoed. Een deel van de Instandhoudingssubsidie van de gemeente wordt dus voor dit verlies aangewend. Het lijkt ons dat gezien de financiële positie van het Schaffelaartheater de bestaande overeenkomst wordt opengebroken en minimaal de genoemde extra directe kosten die het Schaffelaartheater maakt, voortaan vergoed zullen gaan worden. Wij adviseren nader onderzoek te doen naar de globale hoogte van de inkomstenderving en niet vergoede kosten. 3.3 Marketing/publiciteit/pr Status quo Het Schaffelaartheater gebruikt verschillende marketingmiddelen om de professionele theaterprogrammering te promoten. Een belangrijke kern hiervan is de jaarbrochure. De kosten daarvan zijn weliswaar het hoogste van alle ingezette publiciteitsmiddelen (zo n voor ), maar die worden voor het grootste deel wel gecompenseerd door advertenties (circa ). Ook is het theater aanwezig op social media (Facebook, Twitter, YouTube). Het totaalbedrag aan verkoopkosten, dat zijn vooral kosten voor marketing/publiciteit/pr, is in het boekjaar flink gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor en wisselt daarna de laatste jaren door vooral incidentele kosten. In het boekjaar geeft het theater uit aan out of pocket verkoopkosten. Verschillende publiciteitsposten daarbinnen zijn toegenomen ten opzichte van het boekjaar ; maar ook het aantal activiteiten, waar de marketing aan is gekoppeld, is toegenomen in het lopende boekjaar. Analyse ontwikkelingen en oorzaken, mede in relatie tot het bedrijfs- en beleidsplan Marketingkosten Uit de benchmarkcijfers is af te leiden dat de benchmarktheaters gemiddeld zo n aan marketing/promotie/pr hebben uitgegeven in Bij het Schaffelaartheater wordt het lopende boekjaar zo n aan totale verkoopkosten uitgegeven (overigens voor minder bezoekers dan de benchmarktheaters gemiddeld: versus ). Het aandeel kosten voor marketing/publiciteit/pr binnen deze verkoopkosten van het Schaffelaartheater is niet precies af te leiden, maar betreft in ieder geval het overgrote deel. Op basis van deze vergelijking zou het Schaffelaartheater grosso modo met de uitgaven een voldoende budget voor marketing moeten hebben. Een ontwikkeling in de theatersector is dat de bezoekers steeds minder hun tickets kopen op basis van de jaarbrochure, maar meer impulsief in korte(re) tijd voorafgaande aan de voorstellingen hun keuzes maken. Deze veranderende vraag zou ook consequenties moeten hebben voor het marketingbeleid van de theaters. Zo zijn er al theaters die de jaarbrochure hebben afgeschaft en daarvoor in de plaats andere, meer kortere termijn promotiemiddelen inzetten. En wel meer klantgericht (en dus geldt het adagio ken de (voorkeuren van de) klant ) in plaats van aanbodgericht (voorstellingen promoten). Voor

20 Naar een financieel toekomstbestendig Schaffelaartheater in Barneveld (eindrapport 5 juni 2015) 20 de marketingbudgetten zal dit waarschijnlijk geen of beperkte besparingen opleveren. Enerzijds is de jaarbrochure voor een belangrijk deel gefinancierd met advertentieopbrengsten, net als bij het Schaffelaartheater (waar ook nog met hulp van sponsor Koninklijke BDU tegen kostprijs wordt ingekocht). Anderzijds zullen er kosten voor in de plaats komen (meer personeelskosten dan out of pocketkosten). In het bedrijfs- en beleidsplan van het theater zijn geen concrete doel- en taakstellingen voor de marketing opgenomen. Ticketing De kassa voor kaartverkoop is 19,5 uur per week open, inclusief openstelling één uur voor de (professionele en amateur)voorstellingen is dat 23 uur per week. Voor de bemensing is een betaalde personeelsformatie beschikbaar van 0,9 fte, ofwel zo n 34 uur per week. De gemiddelde personeelsbezetting is daarmee gemiddeld ongeveer 1,5 medewerker. Een deel van de formatie-uren ticketing is overigens gedetacheerd met taken voor de Muziekschool. In de theatersector is een ontwikkeling gaande dat er steeds meer tickets via internet worden verkocht en afgehandeld. Analoog hieraan is zichtbaar dat de theaters de openingstijden van hun kassa beperken. Het Schaffelaartheater zou deze ontwikkeling intern op de voet moeten volgen en als mogelijk blijkt, deze sectorontwikkeling kunnen volgen. Dat kan overigens beperkte besparingen opleveren. 3.4 Sponsoring Status quo De sponsoring bestaat globaal uit twee delen: Sponsoring door bedrijven. Het Schaffelaartheater heeft op dit moment twee hoofdsponsors: de Rabobank voor per jaar en het uitgeversconcern Koninklijke BDU die in natura sponsort met (wekelijks) gratis pagina s in haar media en het drukken en verspreiden van de jaarbrochure tegen kostprijs. Daarnaast zijn er bedrijven die voor een lager bedrag sponsor zijn. Het Schaffelaartheater levert op haar beurt, afhankelijk van het contract en bedrag, verschillende soorten tegenprestaties. Sponsoring door particulieren: De Vrienden van Jan. Dat kost 25 per seizoen en de belangrijkste tegenprestatie is specifieke kortingsacties. Het huidige seizoen waren er 432 vrienden, in het volgende seizoen komen er naar verwacht 100 vrienden bij. De kosten van de tegenprestaties zijn niet zichtbaar in de financiële administratie. Ze worden of niet geregistreerd, of de kosten zijn verweven in andere kostenposten. Ook de sponsoring in natura is niet zichtbaar in cijfers in de financiële administratie. De sponsorbedragen die getoond worden zijn dus bruto, exclusief de kosten van de tegenprestaties. Er is daardoor geen inzicht in het netto rendement van sponsoring, wat wel gewenst is.