Impuls juli Klimaatcafé: interactief en informeel

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Impuls juli 2010. Klimaatcafé: interactief en informeel"

Transcriptie

1 Impuls juli 2010 Klimaatcafé: interactief en informeel Roodgloeiende microfoons in de Statenzaal in het Provinciehuis van Noord-Holland tijdens het Ambtelijk Klimaatcafé op 7 juli. De milieumedewerkers en klimaatcoördinatoren lieten hun mening helder versterken als reactie op discussiepunten en stellingen. Communicatie, inzicht in marktpartijen en de gemeentelijke rol in klimaatbeleid stonden op het programma. Ook Bart Heller, gedeputeerde van Noord-Holland, bracht een stelling in vlak voor de borrel: twee wetten op een half A4-tje zijn genoeg om duurzaamheid te bereiken. Sterk WK-teamwork Klimaatcoördinatoren hebben een zwaardere taak dan een voetbalteam dat meedoet aan de wereldkampioenschappen stelde Jaap Neeleman, coördinator van het CO2-servicepunt, bij de opening van het informele Ambtelijk Klimaatcafé. Er staat geen verzorgingsteam voor ons klaar, geen euro per persoon en we worden niet aangemoedigd door 12 miljoen supporters. Zonder verzorgingsteam, maar met hard werken en de ondersteuning van de provincie lukt het toch om duurzame projecten te realiseren. Het Klimaatcafé inspireert bovendien om onderling ervaringen uit te wisselen. Bevlogen Voor het verkrijgen van draagvlak binnen de gemeente voor klimaatbeleid staat betrokkenheid van mensen in andere afdelingen centraal. Milieubeleid realiseren is mensenwerk, hoe kunnen collega s zelf bevlogen raken? vraagt Gabrielle Uitbeijerse bij het eerste thema. Het scheelt als er een sterke persoon aan het roer staat of aandacht krijgt, zodat plotseling alle duurzame projecten mogelijk zijn geeft iemand als voorbeeld. En ander noemt een externe omweg om collega s te bereiken, door regelmatig een goed artikel in de landelijke en regionale pers te plaatsen. Taak Communicatie naar particulieren over financieringsondersteuning en voordelen van energiezuinige woningen is een taak van de gemeenten, daar zijn de klimaatmedewerkers het over eens. Campagnes voor bewustwording, regelingen en het woningaanbod moeten wel aansluiten bij de verwachting. Belangrijk is de timing. De natuurlijke momenten zoals verbouwing en verhuizing zijn ideaal om consumenten te informeren over energiezuinige maatregelen. Zo komen de Menukaarten van het CO2-servicepunt bij makelaars te liggen. Energietransitie De creatieve manier van nadenken over het tweede thema in vier groepen gaf de nodige diepgang om te spreken over inzichten in marktpartijen. De centrale vragen waren: Wat voor beeld heb je bij jouw groep? En hoe krijg je jouw groep in beweging, enthousiast? Hoe kan een gemeente hen het beste faciliteren? Stedenbouwkundigen en architecten moeten vroeg in het proces gevraagd worden om een energievisie op te stellen en duurzaamheidsambitie vast te leggen. Voor de groep die nadenkt over samenwerking met ontwikkelaars en corporaties was het belangrijk om in te zetten op investeringen en waardecreatie om te laten zien dat duurzaamheid rendabel is. Om particulieren energie te geven en te faciliteren is een hele lijst aan ideeën bedacht van wedstrijd tot voorlichting en van subsidie tot het oprichten van een duurzaam energiebedrijf. Het contact met de installateurs en aannemers leidt vooral tot energie wanneer er een netwerk is met de juiste mensen, en concreet in te spelen op de marktvraag.

2 Afschaffen subsidies De eerste stelling in het einddebat van Henri Bontenbal en Eloi Burdorf gaf enthousiaste respons: Met regelgeving kan de overheid meer invloed uitoefenen op het bereiken van haar klimaatdoelstellingen dan met geld (subsidie of participatie). Voorstanders van regelgeving noemden het grotere bereik van regelgeving: oneindig, subsidie houdt altijd op. Anderen noemden de nadelen: handhaving, toezicht en dat ene regeltje over één specificatie is ook niet altijd efficiënt. De tweede stelling leidde tot meer instemming: Een gemeente moet haar voorbeeldfunctie serieus nemen. Pas dan zullen bedrijven aan de slag gaan met duurzaamheid. De aanwezigen zijn overtuigd van de belangrijke voorbeeldfunctie van gemeenten. Maar of de bedrijven hierop wachten voordat ze zelf resultaten gaan boeken wordt sterk betwijfeld. Minimaal beleid Is het mogelijk om met weinig regels toch een duurzaam Noord-Holland te bereiken? Volgens Bart Heller zijn twee wetten genoeg: een energiebedrijf moet verplicht een bepaald percentage duurzame energie in Nederland opwekken en gebouwen moeten voldoen aan een bepaalde EPC. Als we het over deze criteria eens kunnen worden zijn we al weer een stapje dichtbij de klimaatdoelstellingen. Dat is een punt voor bij de borrel waar u wellicht collega s van andere afdelingen in kunt betrekken. Startbijeenkomst BouwTransparant+ nuttig Terwijl de eerste verdiepingsvloer gelegd werd is in de bouwkeet op de Burgthlanden fase 2b in De Goorn (Koggenland) op 12 juli de eerste startbijeenkomst gehouden voor het leertraject BouwTransparant+. Door alle aanwezigen werd de bijeenkomst als nuttig ervaren. BouwTransparant+ is een leertraject met drie momenten waar tijdens de bouw gecontroleerd wordt om (bouw)fouten te voorkomen. Naast Koggenland wordt er een ook leertaject gestart in gemeente Hoorn, Zaanstad, Huizen, Haarlem en Amsterdam. Uitgangspunten goed verwerkt in tekeningen De bouwkeet was goed bezet. Naast de aannemer zaten ook de architect, installateur, de dakleverancier, de kozijnenleverancier, de ontwikkelaar, Bouwend Nederland en de gemeente aan tafel. Tijdens de startbijeenkomst zijn de resultaten van het bureauonderzoek gepresenteerd. Uit het onderzoek bleek dat de uitgangspunten in de EPC-berekening goed zijn overgenomen in de verschillende tekeningen. Verder zijn een aantal kritische details besproken. De volgende stap is een excursie op de eigen bouwplaats samen met de inspecteur die vlak voor oplevering de BouwTransparant-inspectie zal gaan uitvoeren. Deze excursie vindt plaats wanneer op de bouwplaats verschillende bouwfasen te bekijken zijn. Het CO2-servicepunt heeft nog ruimte voor 1 leertaject. Is uw gemeente geïnteresseerd? Neem voor de voorwaarden contact op met Jaap Neeleman. Kiezen voor de donkere nacht Echte duisternis is in Nederland ver te zoeken. Veel kantoren laten 's nachts verlichting branden in kamers, etages, reclame-uitingen of spots op het gebouw. Uit onderzoek blijkt dat 86% van de Nederlanders zich stoort aan kantoren die hun lichten laten branden. Dit vanwege de onnodige energieverspilling en lichthinder. Daarom doet de Nacht van de Nacht een oproep aan gemeenten en bedrijven om de lichten te doven. In de Nacht van de Nacht worden op honderden plaatsen in Nederland activiteiten georganiseerd die de schoonheid van echte duisternis benadrukken. Dit jaar wordt het evenement gevierd op zaterdag 30 oktober In 2009 doofden 22 Noord-Hollandse gemeenten de aanlichting van kerken en gemeentelijke gebouwen. Meldt u ook uw activiteiten in 2010 aan op de website! Handboek licht/donker "We moeten af van het automatisme waarmee we verlichting inzetten op plekken waar het best donkerder mag zijn", stelt Wim Gerritsen, milieuadviseur voor de provincie Overijssel. Het boek Handboek, licht / donker van het Interprovinciaal Overleg (IPO) bundelt basisinformatie over het onderwerp lichtvervuiling en donkertebescherming en bouwstenen voor beleid. Hierbij wordt onder

3 andere aandacht geschonken aan de beleidsvelden ruimtelijke ordening, milieu, openbare verlichting, natuur en gezondheid. Het boek is onder andere bedoeld voor provincies, maar bevat goede tips en beleidsvoorbeelden voor gemeenten. Bouwtransparant opgenomen in KopStaart-aanpak De partners van het Lente-akkoord brengen met VROM-Inspectie, Vereniging Eigen Huis, de Bond Nederlandse Architecten, VACpunt Wonen, Uneto-VNI en Vereniging Leveranciers van Luchttechnische Apparaten de KopStaart aanpak uit, waarmee woningontwikkelaars de kwaliteit van nieuwbouwhuizen kunnen bewaken. Op dit moment voldoet een belangrijk deel van de nieuwbouwwoningen wat ventilatie en energieprestatie betreft niet aan het Bouwbesluit. Dat moet beter, zeker omdat met het Lenteakkoord is afgesproken om in de nieuwbouw een energiebesparing te realiseren van 25 procent in 2011 en 50 procent in De KopStaart aanpak bestaat uit twintig praktische aandachtspunten voor professionele opdrachtgevers om aan het begin en einde van het bouwproces de opleverkwaliteit van gezonde, energiezuinige woningen te borgen. De aandachtspunten zijn - waar nodig - praktisch uitgewerkt en toegelicht. De KopStaart aanpak vergemakkelijkt voor ontwikkelaars het waarborgen van de kwaliteit van hun eindproduct. Aan de kop, door kwaliteitseisen voor te schrijven en door bouwers bij de aanbesteding inzichtelijk te laten maken hoe ze de afgesproken opleverkwaliteit zullen realiseren. En bij de staart, door voor de oplevering te controleren met of de bouwers de overeengekomen kwaliteit hebben gerealiseerd, zo nodig aan de hand van gecertificeerde kwaliteitskeuringen. Zichtbare waardering voor zuinige verlichting Biedt u inspiratie aan andere gemeenten op gebied van energiezuinige openbare verlichting? Nu is ook aan u de kans om te laten zien wat uw ambities zijn. Door uw verlichtingsbeleidsplan in te dienen bij Agentschap NL kunt zichzelf als koploper laten certificeren. Zes van de Noord-Hollandse gemeenten hebben op 4 maart 2009 hun intenties getoond, maar ook u kunt nu een certificaat ontvangen. U geeft dan aan op welke wijze en termijn u uitvoering geeft aan energiebesparing in de openbare verlichting en u ontvangt van Agentschap NL een officieel certificaat van uw koploperschap. Met dezelfde aanmelding dingt uw gemeente direct mee in de OVL Awards, die de Taskforce Verlichting eind dit jaar zal uitreiken. Wie weet bent u de meest ambitieuze en/of inspirerende gemeente in Nederland op het gebied van energiezuinige openbare verlichting en/of donkertebeleid. Behalve de eer levert deze award u natuurlijk een mooi stukje positieve publiciteit op! Praktische tips in leertraject Als u geïnteresseerd bent in goede handvatten, duurzame inspiratie en praktische tips voor zuinigere openbare verlichting bent u van harte uitgenodigd voor het tweede leertraject Zuinig met openbare verlichting dat start in september. Het eerste traject is in volle gang zoals u in de vorige CO2-impuls hebt kunnen lezen. Gratis workshops Door een van de volgende workshops kunt u specifieke informatie verkrijgen over een van de onderwerpen die met openbare verlichting te maken hebben. De Taskforce Verlichting biedt een aantal workshops gratis aan, bestemd voor gemeentelijke en provinciale beheerders en beleidsmedewerkers openbare verlichting. Een workshop duurt één dagdeel en wordt gehouden voor minimaal 10 en maximaal 30 gemeenten en/of provincies. Onderwerpen die worden aangeboden zijn: toelichting criteria duurzaam inkopen van openbare verlichting; evaluatie LED-verlichting, besparingsmogelijkheden en projectuitvoering; kengetallen openbare verlichting voor het ontwikkelen, meten en evalueren van het openbareverlichtingsbeleid.

4 Er zijn nog interessante workshops in ontwikkeling: financiering van energiebesparingsmaatregelen, zoals het terugverdienen van het investeringsbudget binnen een aantal jaar; toelichting op de nieuwe verlichtingsnorm (NPR) en mogelijkheden energiebesparing (vanaf 2011). Projectexcursie naar De Durghorst te Krommenie Via het project De Innovatiesnelweg wil de Provincie en het Ontwikkelingsbedrijf Noord- Holland Noord innovatieve, duurzame ondernemers stimuleren. Enerzijds door markt te ontwikkelen maar ook door kennis te delen. Kennis delen kan door dingen te vertellen, maar soms is het ook goed om dingen te zien.daarom zullen er in de komende maanden diverse excursies gepland worden naar projecten waar duurzame technieken door Noord-Hollandse ondernemers zijn toegepast. Op 21 september 2010 organiseert ZON energiegroep de eerste excursie naar het project De Durghorst te Krommenie. In Krommenie realiseert Parteon Projectontwikkeling samen met ZON Energie Groep het complex Durghorstplantsoen. Een project waarbij deze partijen samen een appartementencomplex van 79 zorgappartementen met een bijbehorend atrium tot stand brengen. Parteon ontwikkelt het bouwtechnische deel. Een duurzame installatie, bestaande uit een gesloten bron, warmtepompen en zonnecollectoren, is ontwikkeld door en is eigendom van ZON Energie Groep. Na oplevering blijft ZON Energie Groep de prestaties van de duurzame installatie nauwlettend volgen. Verkregen gegevens worden gebruikt voor nadere analyses en zijn de basis voor volgende duurzame installaties. De excursie is bedoeld voor beleidsmedewerkers, projectleiders, projectontwikkelaars van zowel gemeenten als marktpartijen. Maximaal aantal deelnemers is 40. Aan de deelname zijn geen kosten verbonden. Wel zullen er kosten in rekening gebracht worden indien u zonder kennisgeving niet aanwezig bent. Project Duurzame Scholen Noord-Holland van start! Per 1 september gaat het Programma Duurzame Scholen Noord Holland (DSNH) van start. Het programma wat van 2010 tot en met 2011 zal lopen zet hoog in op de verduurzaming van scholen. Duurzaamheid gaat hierbij niet alleen om CO 2, maar gaat ook nadrukkelijk over gezonde scholen. DSNH steekt integraal in op de drie elementen techniek, financiering en gedrag. De uitvoering van het programma gebeurt in samenwerking met SME Advies die met name op de gedragscomponent zal insteken. DSNH ondersteunt gemeenten en schoolbesturen gericht en met inhoudelijk advies, het Lespakket Energieke Scholen en verschillende ondersteunende middelen zoals de menukaart Duurzame Scholen en de ontwikkeling van een duurzaam meerjaren onderhouds plan (DMOP). Ook loopt er al een pilot waarin de duurzame nieuwbouw van scholen financierbaar wordt gemaakt door samenwerking met de Triodos Bank. Een en ander zal via regiobijeenkomsten en de website die in ontwikkeling is ( verder worden gecommuniceerd en uitgedragen. In het kader van scholen die aan de impulsregeling deelnemen worden in september drie regiodagen (noord, midden en zuid) georganiseerd waar gemeenten en schoolbesturen gericht advies in de vorm van een second opinion kunnen krijgen over de uitvoering van de EBA-maatregelen. Ontwerptekeningen, offertes van installateurs en bouwbedrijven, contracten, uitvoeringstekeningen etc. kunnen aan een expertpanel worden voorgelegd waarop direct en kosteloos advies gegeven wordt. De volgende dagen zijn hiervoor ingepland: dinsdag 14 september 2010 bij gemeente Alkmaar donderdag 16 september 2010 bij gemeente Edam-Volendam woensdag 22 september 2010 bij gemeente Haarlemmermeer

5 Dag van de duurzaamheid Op 11 november 2010 staat heel Nederland in het teken van duurzaamheid. Door het hele land worden er verschillende activiteiten rondom het thema duurzaamheid georganiseerd. Initiatiefnemer is Urgenda. Zo'n 15 ambassadeurs waaronder Wubbo Ockels en Helga van Leur vertegenwoordigen de Dag van de Duurzaamheid. Het doel van deze dag is om landelijk een grote duurzaamheidsbeweging te creëren. Er zijn verschillende manieren om mee te doen. Optie A: Organiseer een activiteit met en voor anderen (openbaar). Organiseer een speciale duurzame openbare activiteit voor de Dag van de Duurzaamheid waarbij anderen aan kunnen haken. Denk bijvoorbeeld aan het organiseren van een congres, recordpoging, kortingsactie of optocht van duurzame voertuigen en zorg dat deze nieuwswaardig is. Optie B: Organiseer iets in je eigen huis of bedrijf (besloten). Bedenk een persoonlijke actie zoals je lampen in huis vervangen door LED-lampen, overstappen op groene stroom of besluiten meer duurzaam voedsel te eten? Je kunt je activiteiten registreren en je aanmelden bij Hier kun je ook inspiratie opdoen voor je ideeën en promotiematieraal downloaden voor je activiteiten. Urgenda probeert zoveel mogelijk media-aandacht te genereren voor de Dag van de Duurzaamheid en alle activiteiten daaromheen, maar je kunt ook zelf je activiteiten promoten via locale, regionale of landelijke kranten, radio- en tv-stations of tijdschriften. Tip: en zijn landelijke media waarop je een eigen account kunt aanmaken en voor je eigen buurt je activiteiten kunt promoten of verslagen van de Dag van de Duurzaamheid kunt plaatsen. Energiebesparing in Europese huishoudens Europese huishoudens verbruiken 30% van de totale energie in Europa. Deze energie wordt voornamelijk opgewekt uit fossiele brandstoffen en leidt tot veel CO 2 emissies. Zowel technologische maatregelen als gedragsmaatregelen hebben we nodig om klimaatverandering tegen te gaan. IVAM voert het Europese BewareE project uit dat zich richt op energiebesparing door middel van gedragsaanpassingen. In 27 landen is naar voorbeelden gezocht van gedragsmaatregelen voor huishoudens. Het resultaat is de BewareE database met praktijkvoorbeelden uit 27 Europese landen. Het BewareE project wordt uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie. Energiebesparing door middel van gedragsaanpassingen is een dubbele uitdaging: ingesleten gedrag aanpassen en nieuw gedrag aanleren. Op basis van het BewareE project wordt een handleiding gemaakt om organisaties zoals woningcorporaties bij te staan bij het ontwikkelen en uitvoeren van gedragsmaatregelen. Een brochure is inmiddels klaar. Kern van de aanpak is een zes-stappenplan om te komen tot een gedragsproject. Informatie over het project staat op de projectwebsite en bij Jaap Kortman ( ). Mocht u interesse hebben voor een oriënterend gesprek over de ontwikkeling van gedragsprojecten of hoe u de monitoring en evaluatie van gedragsprojecten kunt opzetten: neem contact op met Jan Uitzinger (tel ) of Diana Uitdenbogerd ( ). Bron: IVAM

6 Tekens van energietransitie Energietransitie - Creatieve Energie nodigt u graag uit voor 'Tekens van Energietransitie', het interactieve evenement over durf, daadkracht en dynamiek dat op de dag van de duurzaamheid (11 november 2010) zal plaatsvinden. Tijdens dit evenement ontmoet u toonaangevende organisaties en inspirerende personen uit uw vakgebied, en u maakt kennis met de Nederlandse energietransitie in zijn volle breedte. Tekens van Energietransitie De energietransitie is in Nederland overal op gang gekomen. Er zijn talloze projecten, die samen meebouwen en richting geven aan de omslag naar een volledig duurzame energievoorziening, de energietransitie. Bedrijven, organisaties en particulieren grijpen de kansen en mogelijkheden en laten zien dat energietransitie kan. De energietransitie is nu! Zo worden er al energieneutrale wijken gebouwd, staan er kassen die energie leveren in plaats van gebruiken, zijn er laadpalen voor elektrische auto's geplaatst, vergroent het aardgas en worden kansen verzilverd voor de biobased economy. De durf, de daadkracht en de dynamiek op elke schaal - locaal tot landelijk - spreekt boekdelen. Energietransitie is iets van het hier en nu! Op donderdag 11 november 2010 hoort, ziet én voelt u hoe de energietransitie in Nederland op gang is gekomen. U kunt zich nu al aanmelden voor het evenement. De komende maanden wordt u door de organisatie op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen in het programma. Het evenement wordt gehouden in Media Plaza Utrecht. Inschrijven kan via de website Deelname (na inschrijving) is gratis. Contactadres: info@tekensvanenergietransitie.nl tel Voor vragen over de organisatie van EnergieTransitie kunt u contact opnemen met het secretariaat van de organisatie: p/a Agentschap NL Postbus RE UTRECHT Kop van Noord-Holland een van de elf kavels voor windmolens VROM In Nederland moeten in elf gebieden grootschalige windmolenparken komen. Hier zouden complete windlandschappen kunnen ontstaan, zodat de rest van Nederland kan worden ontzien. Dat staat in een nog niet gepubliceerd rapport van het ministerie van VROM, dat later deze week wordt besproken met vertegenwoordigers van provincies en gemeenten. Dit Nationaal Ruimtelijk Perspectief Wind op Land moet de impasse doorbreken die is ontstaan bij de bouw van windmolens op land. De zogeheten concentratiegebieden zijn Noordwest-Friesland, Noord-Groningen, de Drentse Veenkoloniën, Flevoland, de Kop van Noord-Holland, de dijken langs het IJsselmeer en de Markermeer, het Noordzeekanaal, de Maasvlakte, Goeree-Overflakkee, Zeeland en West-Brabant. Het zou gaan om opstellingen van zo n honderd molens met masten van minimaal 120 meter hoog. Volgens de auteurs van het rapport is de concentratie van windmolens in zeer grote parken een nog niet voor te stellen ingreep in het landschap, die in Europa nog niet voorkomt. Ontzien Door de keuze voor concentraties kunnen andere delen van Nederland worden ontzien. Volgens het advies verrommelt het landschap met solitaire molens, temeer daar die steeds groter worden. Daarmee sluit het rapport aan bij een advies van de Rijksadviseur voor het Landschap. De criteria voor de concentratiegebieden zijn tweeledig. Enerzijds moet het er hard en vaak genoeg

7 waaien: op windmolenhoogte gemiddeld minimaal 7 meter per seconde (25 kilometer per uur, kracht 4). Daarnaast moet de maat en schaal van het landschap overeenstemmen met maat en schaal van een nieuw type landschap met moderne hoge windmolens. Dat betekent dat vooral open en grootschalige productielandschappen, havengebieden, open wateren, dijken en polders in aanmerking komen. Niet geschikt zijn gebieden met intrinsieke waarden van landschap, cultuurhistorie en natuur, en waar men zich in de middle of nowhere kan wanen. Daaronder vallen de Veluwe, de duinen, maar ook de veenweidegebieden in Holland en Utrecht. De auteurs maken een onderscheid tussen productielandschappen, zoals de klei van Goeree-Overflakkee en consumptielandschappen zoals de Friese Meren. Erkende natuurgebieden worden ontzien. Daarnaast sluit de luchtvaartveiligheid gebieden rond vliegvelden uit, en twee laagvliegcorridors in het oosten van het land. Doelen Om de Europese doelen te halen, moet 30 procent van de elektriciteit in 2020 duurzaam worden opgewekt. Daartoe beoogt Nederland megawatt wind op land en megawatt wind op zee. Die twee zijn elk goed voor 10 procent van de stroom. Op land staan nu ongeveer tweeduizend molens, goed voor megawatt windvermogen. Naast wat nog in de pijplijn zit (onder meer een park van 450 megawatt bij Urk), denkt VROM nog megawatt nodig te hebben. Dat zou neerkomen op 600 à 700 grote molens. Het ministerie wil met de keuze voor concentratiegebieden een versnelling bewerkstelligen. Naast de molens in concentratiegebieden blijft in het voorstel nog wel ruimte voor kleinere molens zolang die niet in de vrijwaringsgebieden komen. Het rapport moet volgens de auteurs worden gezien als een position paper, waarin de uitgangspunten voor nieuw beleid worden geformuleerd. De uitvoering, middels een zogeheten rijksstructuurvisie, is aan een volgend kabinet. Het ministerie denkt dat dat kabinet, wat de kleur ervan ook wordt, vanwege de Europese doelen niet aan duurzame energie ontkomt. Wind op land is op dit moment de goedkoopste manier om groene stroom op te wekken. Bron: de Volkskrant Makelaars gaan adviseren over energiebesparing VBO-makelaars volgen cursus energiebewust makelen - Zoetermeer, 29 juni 2010 Voor de moderne makelaar zijn de toekomstige woonlasten een belangrijk punt bij de advisering over een passend huis. De energienota beslaat een steeds forser deel van die woonlasten en dus hebben bijna makelaars een verplichte scholing gevolgd om hun klanten advies te kunnen geven over energiebesparende maatregelen in de woning. De scholing vormt een onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst die vandaag gesloten is tussen VBO Makelaar, NL Energie en Klimaat (onderdeel van Agentschap NL), de nationale energiebesparingsaanpak Meer Met Minder en voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Goede makelaars kijken verder dan alleen de koop van een huis, aldus VBO Makelaar directeur Hans van der Ploeg. Maandelijkse woonlasten zijn essentieel om te kijken wat voor een huis iemand kan betalen. De energierekening maakt daar een fors deel vanuit en de verwachting is dat de kosten van energie de komende jaren aanmerkelijk zullen stijgen. Met energiebesparende maatregelen als een zuinige cv-ketel, dubbel glas of isolatie daalt niet alleen de energienota, maar wordt het huis ook comfortabeler en neemt in waarde toe. Wij vinden het dus niet meer dan logisch dat wij daar ook over adviseren bij de aankoop van een huis. Ideaal moment De koop van een woning is een ideaal moment om energiebesparende maatregelen uit te (laten) voeren volgens Chris Bruijnes, algemeen directeur van Meer Met Minder. De woning is dan leeg en vaak willen kopers hun woning toch al gaan verbouwen. Bovendien kunnen de energiebesparende verbouwingen meegefinancierd worden in de hypotheek. Op dit moment zijn daar gesubsidieerde, gunstigere groene hypotheken voor beschikbaar. Maar ook binnen de Nationale Hypotheek Garantie bestaat een aantrekkelijke regeling voor energiebesparende verbouwingen. Allemaal zaken waar een

8 makelaar op kan wijzen. Energiebesparingsverkenner Hans van Eck, manager NL Energie en Klimaat: Wij vinden het belangrijk dat consumenten en marktpartijen eenduidige informatie krijgen over energiebesparing. Veel woningbezitters hebben nog onvoldoende kennis over energiebesparing of zijn moeilijk in beweging te krijgen. Tijdens de cursus leren de makelaars werken met onze Energiebesparingsverkenner. Daarmee kunnen zij de kopers een indicatie geven van de kosten en besparingen van bijvoorbeeld het isoleren van het dak, het vervangen van de combiketel of het aanbrengen van een zonneboiler. Met de Energiesubsidiewijzer zet een makelaar vervolgens op een rij welke subsidies er beschikbaar zijn. Vervolgens verwijst hij door naar Meer Met Minder-aanbieders. Dit zijn zo n door Nederland verspreide bedrijven die opgeleid zijn in energiebesparing. Zij kunnen zorgen voor een officieel rapport en kunnen bovendien de uitvoering uit handen nemen voor de koper. Geloofwaardigheid van de branche De aankoopmakelaar heeft intensief contact met zijn klant en kent de woning. Dankzij op maat gesneden scholing kan hij beter inschatten waar de besparingsmogelijkheden zitten en kan hij de klant prima adviseren en doorverwijzen, vervolgt Ed Nijpels, voorzitter van Milieu Centraal. Daarom zijn we de samenwerking aangegaan met VBO Makelaar. De makelaars hebben er op dit moment alle belang bij om hun klanten zo goed mogelijk te bedienen. Ik vind dat het de geloofwaardigheid van de branche versterkt als de makelaars hun dienstverlening ook op energiebesparing gaan richten. Het is een win-win situatie voor alle betrokken partijen. Samenwerking gaat verder dan cursus Behalve de cursus energiebewust makelen bestaat de samenwerking tussen de vier partijen uit een uitgebreid programma waarbij de verschillende partijen gebruik maken van elkaars communicatiekanalen, informatie en handige tools. Doelstelling van dit alles is om particuliere kopers en verkopers via makelaars betrouwbare informatie te geven over hun besparingsmogelijkheden en hen te stimuleren om daadwerkelijk over te gaan tot het nemen van energiebesparende maatregelen. Over Meer Met Minder Meer Met Minder is de nationale energiebesparingsaanpak voor bestaande woningen en andere gebouwen. Het is een gezamenlijk initiatief van de overheid (ministeries EZ, VROM en WWI), woningcorporaties (Aedes), bouwbedrijven (Bouwend Nederland), de installatiesector (UNETO-VNI) en energiebedrijven (EnergieNed en VME). Doel is om tot ,4 miljoen bestaande woningen en andere gebouwen aan te pakken en gemiddeld 20 tot 30% energiezuiniger te maken. Meer Met Minder is in 2009 officieel van start gegaan. Over Milieu Centraal Milieu Centraal is een onafhankelijke voorlichtingsorganisatie die consumenten praktische informatie biedt over milieu en energie in het dagelijkse leven; van afval tot zonnepanelen. Onze informatie is goedgekeurd door een wetenschappelijke toetsingscommissie. Wij werken samen met maatschappelijke organisaties, bedrijven, overheid en media. Over NL Energie en Klimaat NL Energie en Klimaat, een divisie van Agentschap NL, is een onafhankelijke partner en aanspreekpunt voor professionele partijen en overheden op het gebied van energiebesparing, duurzame energie en CO 2 -reductie in de gebouwde omgeving. Met het programma Energie & Gebouwde Omgeving (EGO) helpt NL Energie en Klimaat professionele partijen om energiebesparing in de woningbouw te realiseren. Het programma biedt ondersteuning met informatie, advies, instrumenten (zoals het energielabel en de EnergieBesparingsVerkenner), netwerken, financiering en wet- en regelgeving. Over VBO Makelaar VBO Makelaar is de snelst groeiende en op één na grootste brancheorganisatie voor makelaars en

9 taxateurs in onroerend goed. De bijna makelaars/taxateurs richten zich op Wonen, Bedrijfsmatig Vastgoed, Agrarisch Vastgoed en/of (WOZ)taxaties. De VBO Makelaar-leden staan voor kwaliteit en betrouwbaarheid. Ze zijn vakbekwaam en worden permanent getoetst op hun vakkennis. Om de kwaliteit van dienstverlening te waarborgen zijn de VBO-leden gehouden aan de gedragscode. Op hun handelen wordt toegezien door een onafhankelijk tuchtcollege. VBO Makelaar behartigt de belangen van haar leden richting politiek en overheid. Daarnaast zijn ook marktordening en dienstverlening kerntaken. VBO Makelaar is opgericht in Nadere informatie kan worden ingewonnen bij: Meer Met Minder Rick van de Weg: Milieu Centraal Irene Mobach: NL Energie en Klimaat Lianne Duisings: VBO Makelaar Bart Rijgwart: Nieuwe regeling herstructurering en intelligent ruimtegebruik Noord-Holland De Uitvoeringsregeling herstructurering en intelligent ruimtegebruik Noord-Holland 2010 (UHIRBNH2010), ook wel bekend als HIRB Light, is gepubliceerd. Doel van de regeling is het stimuleren van de herstructurering van bedrijventerreinen. De regeling vervangt de Uitvoeringsregeling herstructurering en intelligent ruimtegebruik bedrijventerreinen Noord- Holland (UHIRBNH). Subsidie kan worden verleend aan gemeenten en kan worden verstrekt voor de volgende activiteiten: A. fysieke verbeteringen: eenmalige ingrepen in de publieke ruimte van een bedrijventerrein in de vorm van een facelift, revitalisering of herprofilering, die tot doel hebben de veroudering van het terrein als geheel te voorkomen en te bestrijden en die niet tot regulier onderhoud worden gerekend; B. procesmanagement: externe begeleiding van de herstructurering die is gericht op de voortgang van het proces of op de inrichting en financiering van duurzaam beheer; C. onderzoek: de inzet van externe kennis en ervaring voor het uitvoeren en opstellen van haalbaarheidsonderzoeken, herstructurerings- en inrichtingsplannen. De subsidie voor uitvoering van fysieke verbeteringen bedraagt 25% van de noodzakelijke, rechtstreeks aan de activiteit toe te rekenen kosten, met een maximum van Voor onderzoek is dit 50% van de noodzakelijke, rechtstreeks aan de activiteit toe te rekenen kosten met een maximum van en voor procesmanagement 75% van de noodzakelijke, rechtstreeks aan de activiteit toe te rekenen kosten met een maximum van

10 Gedeputeerde Bart Heller bezoekt DWA Op donderdag 3 juni was gedeputeerde Bart Heller (duurzame energie en klimaat) van de provincie Noord-Holland op werkbezoek bij DWA in Bodegraven. De reden van zijn bezoek was kennismaken met de organisatie achter het CO2-Servicepunt. Tijdens het werkbezoek is besproken hoe de provincie Noord-Holland door het CO2-Servicepunt op een praktische manier ondersteuning geeft aan gemeenten en marktpartijen. De kracht van het steunpunt is dat er verder gegaan wordt dan alleen het informeren van partijen en het aan elkaar knopen van initiatieven. Ervaring met het realiseren van duurzame projecten in de gebouwde omgeving wordt door het CO2-Servicepunt meegenomen in de samenwerking met ontwikkelaars, corporaties, installateurs, aannemers en energiebedrijven. Op deze manier draagt het CO2- Servicepunt bij aan het verbeteren van de haalbaarheid en innovatie van energiebesparing en duurzame energieprojecten. Aangezien het CO2-Servicepunt gericht is op resultaat, is het bezoek aangegrepen om het eerste geothermieproject in de gebouwde omgeving in Nederland te bezichtigen. Bezoek geothermieproject Den Haag De heer F. Schoof, directeur van Aardwarmte Den Haag, gaf inzicht in de totstandkoming van het project, de belangrijkste technische aspecten en de omgang met de omwonenden. Bart Heller was duidelijk geboeid. Dit is niet verwonderlijk. Geothermie staat flink in de belangstelling. Ook in Noord- Holland lopen er initiatieven waar geothermie een goede oplossing kan zijn, bijvoorbeeld bij Schiphol, Agripoort A7 en stadsverwarmingsnetten in Amsterdam en Purmerend. Vooraankondiging congres CO2-Servicepunt 2010 Op woensdag 20 oktober vindt het jaarlijkse congres van het CO2-Servicepunt plaats. Zet deze datum alvast in uw agenda! Er wordt momenteel hard gewerkt aan een interessant programma met inspirerende sprekers. De rode draad door de dag is de vraag hoe we ondanks de aankomende bezuinigingen duurzaamheid hoog op de agenda kunnen laten staan. Voorbeelden van koplopers, creatief omgaan met de crisis en kansen voor de toekomst zijn een aantal thema's die terugkomen in het programma. Meer informatie volgt binnenkort. Voor in de agenda: woensdag 20 oktober 2010 van 12:00 tot 20:00 uur Congres CO2-Servicepunt. PROVINCIENIEUWS Gedeputeerde Heller opent eerste groengas tankstation De Duitse toeristen hebben de aardgaspomp van het tankstation Welp aan de Heemskerkse Rijksstraatweg al gevonden. Nu de IJmonders nog. De ondernemers Peter Hollenberg en Willem Groenland van het tankstation Welp zijn uitgebreid in het zonnetje gezet. Zij hebben de eerste aardgasvulpunt van de regio. Bovendien is het het eerste vulpunt van groengas in de provincie. Vandaar dat de aanwezigheid van gedeputeerde Bart Heller van de provincie bij de officiële in gebruikneming van het vulpunt. Aardgas wordt beschouwd als een schone en voordelige autobrandstof. In Duitsland in Italië is deze alternatieve brandstof al ingeburgerd. Energieneutrale school in Heerhugowaard Met stevige isolatie, warmte-/koudeopslag, 2.000m 2 zonnepanelen en andere energiezuinige technieken kan de nieuwbouw van een school in Heerhugowaard straks in zijn eigen energiebehoefte voorzien.

11 Een zelfvoorzienend dorpje noemt architectenbureau Ector Hoogstad Architecten zijn ontwerp. Speerpunten in het ontwerp van de nieuwbouw van het Huygens College (vmbo) en de Polsstok (praktijkonderwijs) zijn energieneutraliteit, gezondheid, watermanagement en afval- en materiaalbeheer. De compacte vorm verlaagt het energiegebruik en zorgt ervoor dat bij de bouw minder materiaal nodig is. Er zal zo veel mogelijk gebruik worden gemaakt van gerecyclede grondstoffen. Verschuifbare panelen voor de ramen beperken het warmteverlies en de opwarming. Zomers wordt warmte in de bodem opgeslagen voor gebruik in de winter. Koude wordt s winters opgeslagen voor gebruik in de zomer. Sensoren zorgen ervoor dat verlichting en verwarming alleen gebruikt worden als het ook echt nodig is. Bijna m 2 zonnepanelen wekken het laatste beetje benodigde energie op. Het project past in de groene ambities van Heerhugowaard. In 2030 wil de stad volledig CO 2 -neutraal zijn. Agentschap NL heeft de nieuwe school euro subsidie toegekend in het kader van het Unieke Kansen Programma Naar energieneutrale scholen en kantoren. Naar verwachting opent de energiezuinigste school van Nederland in 2012 zijn deuren. Met stevige isolatie, warmte-/koudeopslag, 2.000m 2 zonnepanelen en andere energiezuinige technieken kan de nieuwbouw van een school in Heerhugowaard straks in zijn eigen energiebehoefte voorzien. Een zelfvoorzienend dorpje noemt architectenbureau Ector Hoogstad Architecten zijn ontwerp. Speerpunten in het ontwerp van de nieuwbouw van het Huygens College (vmbo) en de Polsstok (praktijkonderwijs) zijn energieneutraliteit, gezondheid, watermanagement en afval- en materiaalbeheer. De compacte vorm verlaagt het energiegebruik en zorgt ervoor dat bij de bouw minder materiaal nodig is. Er zal zo veel mogelijk gebruik worden gemaakt van gerecyclede grondstoffen. Verschuifbare panelen voor de ramen beperken het warmteverlies en de opwarming. Zomers wordt warmte in de bodem opgeslagen voor gebruik in de winter. Koude wordt s winters opgeslagen voor gebruik in de zomer. Sensoren zorgen ervoor dat verlichting en verwarming alleen gebruikt worden als het ook echt nodig is. Bijna m 2 zonnepanelen wekken het laatste beetje benodigde energie op. Het project past in de groene ambities van Heerhugowaard. In 2030 wil de stad volledig CO 2 -neutraal zijn. Agentschap NL heeft de nieuwe school euro subsidie toegekend in het kader van het Unieke Kansen Programma Naar energieneutrale scholen en kantoren. Naar verwachting opent de energiezuinigste school van Nederland in 2012 zijn deuren. Groengascertificaat voor Stad Alkmaar ALKMAAR - Groen gas tanken is voortaan mogelijk in Alkmaar. Jaap Schuurman van Logistiekcentrum Stad Alkmaar kreeg dit voor elkaar door met gasleverancier Fuwell in onderhandeling te gaan. Zaterdag kreeg Schuurman om die reden een groengascertificaat uitgereikt. Het Logistiekcentrum is het eerste Alkmaarse bedrijf dat met dit certificaat wordt bedacht.,,de gemeente is trots op zulke ondernemers'', sprak wethouder Jan Nagengast bij de uitreiking op het Canadaplein, waar een minibeurs 'duurzaam rijden' gaande was. U heeft een lans gebroken voor groen gas én geïnvesteerd in andere voertuigen. Hiervoor heeft u uw nek uitgestoken. Geen uitstoot van schadelijke stikstof, oxide en roet.'' Hoorn investeert in binnenklimaat en energiebesparing scholen HOORN - De gemeente Hoorn trekt ruim vier ton uit voor het verbeteren van het binnenklimaat en het treffen van energiebesparende maatregelen in basisscholen. Dat besloot de gemeenteraad op maandag 5 juli. Eerder kende het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen al een subsidie toe van ruim 460 duizend euro. Met het geld wordt in acht scholen een nieuw ventilatiesysteem aangebracht. Ook krijgen tien scholen extra dakisolatie. Eind 2009 diende de gemeente Hoorn een subsidieverzoek in bij het Ministerie van OC&W. Het Ministerie kende uiteindelijk ruim euro toe, op voorwaarde dat de gemeente 40 procent van de kosten mede financiert. In totaal kost het project euro. Alle fracties stemden in met het voorstel.

12 Het geld wordt ingezet om de slechtste schoolgebouwen op het gebied van binnenklimaat aan te pakken. Acht scholen krijgen een mechanisch ventilatiesysteem (luchttoevoer met warmteterugwinning). Tien scholen krijgen nieuwe dakisolatie. Hiermee wordt zowel iets gedaan aan de verbetering aan het binnenklimaat als aan energiebesparing. Verder wordt een aantal cv-installaties vernieuwd en is er rekening gehouden met de kosten die schoolbesturen hebben gemaakt voor de zogenaamde energie binnenmilieu adviezen. De werkzaamheden moeten dit jaar nog worden afgerond. Tuinders Wieringermeer zoeken steun voor 30 kilometer lange CO 2 -leiding Glastuinders op Agriport in de Wieringermeer willen overheidssteun voor een CO 2 -leiding vanaf de vuilverbrandingsinstallatie in Alkmaar. Die is nodig wanneer de tuinders aardwarmte gaan gebruiken, aldus meldt het Noordhollands Dagblad. Het zou gaan om een ongeveer 30 kilometer lange pijpleiding. De glastuinders zijn bezig met plannen om hun kassen te verwarmen met aardwarmte, waarbij van CO 2 -uitstoot geen sprake is. Voor de groei van de gewassen in de kassen is echter wel CO 2 nodig en die zou van de HVC in Alkmaar kunnen komen, is de gedachte. Commercieel directeur Jack Kranenburg van Agriport deed vorige week een beroep op vertegenwoordigers van het ministerie van VROM, om medewerking te geven en financiële steun te zoeken voor het aanleggen van een pijpleiding tussen de huisvuilcentrale in Alkmaar en het glasgebied in de Wieringermeer. Zonnecollectoren op alle scholen Heerhugowaard - Een gezonder binnenklimaat, zonnepanelen op het dak, isolatiemaatregelen om energie te besparen. Met deze aanpak krijgen alle scholen in Heerhugowaard de komende jaren te maken. 'Frisse scholen' heet de in 2007 gestarte aanpak om bedompte klaslokalen gezonder te maken. Met daarbij tevens een pakket aan maatregelen voor energiebesparing. Over genoemde aanpak is jaren gesproken tussen het onderwijsveld en de gemeente. Kortgeleden is een overeenkomst ondertekend. Zonnecollectoren op alle scholen Heerhugowaard - Een gezonder binnenklimaat, zonnepanelen op het dak, isolatiemaatregelen om energie te besparen. Met deze aanpak krijgen alle scholen in Heerhugowaard de komende jaren te maken. 'Frisse scholen' heet de in 2007 gestarte aanpak om bedompte klaslokalen gezonder te maken. Met daarbij tevens een pakket aan maatregelen voor energiebesparing. Over genoemde aanpak is jaren gesproken tussen het onderwijsveld en de gemeente. Kortgeleden is een overeenkomst ondertekend. Poelenburg icoon voor duurzaamheid De prachtwijk of Vogelaarwijk Poelenburg in Zaandam wordt een nieuw icoon voor duurzaamheid voor Zaanstad. Urgenda is gevraagd met het Poelenburg Urgendateam in detail te beschrijven hoe een aantal flats die snel gerenoveerd worden zo duurzaam mogelijk gemaakt kunnen worden. Daarbij is het metamorfosesysteem een van de interessantste mogelijkheden om uit te werken. Hoe kun je met een duurzaam gebouw geld gaan verdienen door oppervlakte ontwikkeling? Duizenden banen in windenergie Windenergie op zee kan uitgroeien tot een sterke economische activiteit voor Nederland met duizenden nieuwe banen. Dat stellen Noord-Hollandse deskundigen in een woensdag gepresenteerd rapport.

13 "Op dit moment loopt Nederland achter op het buitenland. De ontwikkeling van off shore windparken loopt achter en dat onze enige windturbinebouwer Darwind is omgevallen, is ook een domper geweest. Maar bij al die buitenlandse windparken worden wél veel met Nederlandse kennis en technologie gewerkt. Als de kennisinstituten, onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven de krachten bundelen, kan in Nederland wel degelijk een sterke windsector worden opgezet", aldus directeur Marja Doedens van Maritime Campus Netherlands, een in Den Helder gevestigd kennisinstituut. MCN bepleit, samen met duurzame energie-ontwikkelaar ATO uit Petten en kennisinstituut uit Den Helder, een integrale aanpak vanuit het bedrijfsleven en onderwijsinstituten. In totaal zou er voor 140 miljoen euro geïnvesteerd moeten worden. Zo wordt er al gewerkt aan een offshore windenergie-opleiding in de Kop van Noord-Holland. De aanbevelingen sluiten aan bij het recente rapport van de Taskforce Windenergie op Zee. Deze werkgroep van deskundigen heeft die in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken een aantal aanbevelingen op papier gezet. Ook hier is de kernboodschap dat er een samenhangende nationale aanpak nodig is. De overheid moet volgens de deskundigen de Subsidie Duurzame Energie verbeteren en zich actiever bemoeien met de planning van windparken op zee. Proefproject energiebesparing Rooswijk Reeds geruime tijd word er in Rooswijk in de Jan Steijnstraat en omgeving hard gewerkt aan de renovatie van 178 eengezinswoningen. Deze woningen zijn in de zeventiger jaren gebouwd. Het renovatieproject in Rooswijk van Parteon zal eind 2010 klaar zijn. In het kader van het milieubeleid is in Rooswijk (laagbouw) een proefproject gestart door Parteon. Huurders van de 178 eengezinswoningen krijgen de mogelijkheid om tegen een kleine huurverhoging te kiezen voor drie aanvullende energiebesparende maatregelen. Het gaat om dak- en gevelisolatie en een zonneboiler. De woningen worden op dit moment al aangepakt en krijgen dubbele beglazing, gevelisolatie en HR-ketel (basiskwaliteit). Op 23 juni is er voor bewoners een informatiebijeenkomst geweest. Bron: Noord-Holland wil energie uit het wegdek halen Noord-Holland heeft dinsdag 22 juni jl. een subsidie verleend aan onderzoeksorganisatie TNO, waarmee de provincie bijdraagt aan de ontwikkeling van zonne-energie uit wegen. Het betreft een financiële bijdrage voor de ontwikkeling van een prototype zonnepaneel, dat zonlicht op de weg kan omzetten naar elektriciteit. Noord-Holland hoopt hiermee in de toekomst haar wegen te benutten om groene stroom op te wekken. De provincie heeft als doelstelling om in 2020 twintig procent van de gebruikte energie duurzaam op te wekken. TNO werkt sinds anderhalf jaar aan de ontwikkeling van een weg die zonlicht kan omzetten in elektriciteit.. Gedeputeerde Bart Heller is enthousiast over het idee. In Noord-Holland ligt een flink aantal kilometers wegdek. Al deze wegen vangen dagelijks veel zonlicht op. Wij zouden graag al die vierkante meters wegdek benutten om stroom te kunnen opwekken. Op deze manier kan mobiliteit in de toekomst energieneutraal worden. De verwachting is dat het binnen een paar jaar mogelijk is om fietspaden met deze wegdekken aan te leggen. Bron: gemeente Haarlemmermeer Noord-Holland stimuleert alternatieve brandstoffen Maar liefst tien tankstations in Noord-Holland krijgen van de provincie Noord-Holland, het Rijk en enkele gemeenten een bijdrage om levering van groengas mogelijk te maken. Gedeputeerde Bart Heller (duurzame energie) bracht gisteren een bezoek aan tankstation Q8 in Haarlem, om manager Pim van Gelder te feliciteren met het verkrijgen van de subsidie voor

14 alternatieve brandstof. Groengas is een schoner en goedkoper alternatief voor benzine en dieselolie. Tab-regeling Het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en provincies, regio's en gemeenten kennen gezamenlijk bijna 3,6 miljoen euro subsidie toe aan nieuwe vulpunten met groengas, ethanol (E85) en biodiesel (B30). Dit komt uit het subsidieprogramma Tankstations Alternatieve Brandstoffen (TAB). Verreweg de meeste subsidie gaat naar 53 vulpunten met groengas. Tien hiervan komen in Noord-Holland. Worden de bestaande en reeds geplande vulpunten hierbij opgeteld, dan komt het aantal Noord- Hollandse vulpunten uit op circa vijftien. Tot op heden zijn er nog weinig tot geen openbare aanbieders van alternatieve brandstoffen in Noord-Holland. Het subsidieprogramma moet dit verbeteren. Op 9 juli 2010 is de officiële opening geweest van het 1e Noord-Hollandse groengasstation, in Heemskerk, waarbij gedeputeerde Heller ook aanwezig was. Een schoner Noord-Holland Een belangrijk deel van de milieubelasting in Nederland wordt veroorzaakt door het verkeer. Ook in Noord-Holland is mobiliteit verantwoordelijk voor ongeveer 30% van de CO 2 uitstoot en de uitstoot van stoffen die de gezondheid nadelig beïnvloeden. Noord-Holland zet zich in voor de verbetering van het milieu in de provincie zodat lucht, water en bodem schoner worden. Een schoon milieu is belangrijk, omdat het voor een groot deel de gezondheid van mensen en de kwaliteit van de natuur bepaalt. Daarom heeft de provincie onder andere het programma `Schone Mobiliteit' opgezet. In het programma staan de vraag en aanbod van duurzame brandstoffen centraal. Noord-Hollandse stimulering duurzame brandstoffen Deze regeling is niet het enige dat de provincie doet in het kader van stimulering van duurzame brandstoffen. Noord-Holland subsidieert ook een installatie op de gesloten stortplaats `Schoteroog' te Haarlem. Met deze installatie wordt stortgas opgewerkt naar aardgaskwaliteit en in het aardgasnet gevoed. Ook het rijden op alternatieve brandstoffen wordt gestimuleerd. Zo rijdt een deel van het provinciale wagenpark al op aardgas en de milieudienst IJmond, die ook het rijden op alternatieve brandstoffen stimuleert, wordt bij haar activiteiten met ,- ondersteund. Hiermee wil de provincie bijdragen aan betere luchtkwaliteit, de CO 2 uitstoot beperken en anticiperen op het schaarser worden van fossiele brandstoffen. Locaties in Noord-Holland De volgende locaties in Noord-Holland krijgen subsidie toegekend: LPG Amsterdam (IJburglaan) AVIA MAREES Isolaterweg, Amsterdam Q8, Haarlem (Leidsevaart) Tankstations Joh. De Vries B.V., Purmerend (Tramplein) AVIA MAREES Wieringerwerf Athlon Carlease Service Centre, Lisserbroek AVIA MAREES Volendam TEXACO Jongkind Verlaat B.V., Heerhugowaard Tamoil, Purmerend Benzinestation Welp, Heemskerk Texelse tuk tuk gaat elektrisch De eerste elektrische TukTuk maakte zaterdag 3 juli zijn opwachting op Texel. Toeristen kunnen de TukTuks huren. Het is de twaalfde in de 'stal' van Anita Huisman.,,Toen ik hier drie jaar geleden mee begon waren de elektrische nog niet te krijgen. Op den duur zullen ze allemaal elektrisch worden.'' Texel is met subsidie van de overheid een proeftuin voor elektrisch rijden. Dit is de eerste concrete invulling.,,ik heb mij daarvoor meteen aangemeld'', zegt Huisman.,,Dat is gehonoreerd. Dit milieuvriendelijk voertuig is bij uitstek geschikt voor het eiland. Met een volle accu kun je 75 kilometer rijden. Daarmee kom je het eiland wel rond.'' Bron: Noordhollands Dagblad

15 Texel ontvangt groene trui De gemeente Texel heeft donderdag 24 juni jl. van de Provinciale Milieufederaties een Groene Trui gekregen vanwege haar ambities op het gebied van klimaat. De milieufederaties hebben de nieuwe college-akkoorden van vrijwel alle gemeenten gescand. Per provincie kwam de gemeente met de meeste (nieuwe) ambities inzake klimaatverandering in aanmerking voor de Groene Trui. In Noord-Holland is dat de gemeente Texel. Andere gemeenten met ambitieuze gemeenten zijn Amsterdam en Haarlem. Texel heeft in het collegeakkoord de ambitie opgenomen om op korte termijn zelfvoorzienend te worden. Deze ambitie werkt door in alle beleidsvelden: verkeer en vervoer, woningbouw en bedrijvigheid. Texel zet niet alleen in op het opwekken van duurzame energie, ook besparing wordt op het eiland serieus aangepakt. De gemeente zet in op een nieuwe groene economie. Texel gaat daarbij voortvarend te werk en denkt aan geothermie, getijde-energie en ziet zelfs kansen voor blue-energy. Texel: op dit eiland waait een duurzame storm. Het groene peleton dat aldus door de milieufederaties is samengesteld bestaat uit de gemeenten Delfzijl, Leeuwarden, Assen, Enschede, Nijmegen, Utrecht, Noordoostpolder, Texel, Delft, Middelburg, 's-hertogenbosch en Horst aan de Maas. Gemeenten waar nog geen nieuw bestuursakkoord ligt zijn niet in de beoordeling betrokken. De Milieufederaties hebben bij hun beoordeling onder andere gekeken naar plannen van gemeenten om hun eigen organisatie en de gemeente als geheel klimaatneutraal te maken. Verder zijn de ambities op het gebied van energiezuinige bouw (woningen, kantoren en bedrijven) onderzocht en is bekeken of gemeenten concrete plannen hebben voor duurzame mobiliteit en bedrijvigheid, het gebruik van (grootschalige) duurzame energie en monitoring van het beleid. Gemeenten die extra geld vrijmaken voor klimaat- en energiebeleid konden extra punten scoren. Klimaatkaravaan De twaalf Groene Truien werden uitgereikt tijdens de slotbijeenkomst van de Klimaatkaravaan, op 24 juni jl. in de Arena in Amsterdam. Laura Sanctacreu (Nationale Postcode Loterij) en Tim Doornewaard (Klimaatkanjer van Noord-Holland) overhandigden de truien aan de gemeenten. Hiermee willen de Provinciale Milieufederaties gemeentelijk klimaatbeleid een stimulans geven. Bron: Duurzame woningen in De Nollen Oost ALKMAAR - De bouw van duurzame woningen in De Nollen Oost is op maandag 28 juni om uur begonnen. Wethouder Alsemgeest van de gemeente Alkmaar gaf samen met een trapeze-artieste het startsein door de heimachine in werking te zetten. Alle 32 woningen, met prijzen tussen en euro, zijn inmiddels verkocht. Van de 32 woningen neemt Kennemer Wonen 6 woningen over voor de verhuur. Er is veel aandacht besteed aan voorzieningen op het gebied van isolatie. Zo wordt er in de woning extra vloer-, wand- en dakisolatie aangebracht en zorgen zonneboilers voor de watervoorziening. Deze aanpassingen verhogen het wooncomfort en verlagen de energiekosten. De buurtschap De Nollen ligt op een zandrug tussen Oudorp en Sint Pancras. Zij dankt haar naam aan de zandheuvels die er lang geleden ontstonden door opwaaiend duinzand. De benaming 'Nol' is het Westfriese woord voor duin. Particulier vraagt vergunning aan voor zeven molens in Heerhugowaard Een particulier heeft onlangs een vergunning aangevraagd voor de bouw van zeven windmolens in Heerhugowaard. Als het aan wethouder Christiaan Kwint ligt, hoeven er eigenlijk niet meer windmolens bij te komen. Maar als ze komen, dan dienen die zeven molens wel in staat te zijn een zo groot mogelijke stroomopbrengst te realiseren zodat de bouw van meer molens overbodig wordt. Gezien de voortschrijdende technische ontwikkelingen moet dan mogelijk zijn, aldus Kwint. Veel meer is er nog niet over te zeggen, de aanvraag is in behandeling genomen, aldus de wethouder.

16 SUBSIDIENIEUWS Innovatiesnelweg ontvangt 1,2 mio subsidie Voor de Innovatiesnelweg is het subsidietraject afgerond! Een belangrijke mijlpaal voor het project wat door uitblijven van een definitieve beschikking met beperkte middelen langzaam aan de gang ging! Begin juli stelde het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling 1,2 miljoen euro beschikbaar voor het project Innovatiesnelweg. Het ministerie van Economische Zaken draagt een half miljoen euro bij en daarnaast wordt ook aan provincie Noord-Holland cofinanciering aangevraagd. Het project organiseert samenwerking tussen marktpartijen uit de bouwsector en kennisinstellingen voor de verduurzaming van bestaande gebouwen. Innovatiesnelweg wil de succesvolle toepassing van duurzame energietechnieken en de innovatie van nieuwe technieken versnellen. Er wordt samenwerking gezocht met ondernemers in Noord-Holland om duurzame projecten te realiseren. Houdt goed de website in de gaten voor de activiteiten die u komend jaar van ons mag verwachten. Begin september zal de activiteitenkalender gepubliceerd worden. Voor meer informatie: Marie-Anne van den Dool, projectmanager Innovatiesnelweg. 15 miljoen euro voor rijkspremie energiebesparing Eigenaar-bewoners die de energiezuinigheid van hun huis verbeteren, kunnen vanaf zaterdag 17 juli 2010 weer een beroep doen op een premie. De stimuleringspremie van de stichting Meer Met Minder waarvan het budget in mei op was, wordt daartoe omgezet in een rijksregeling. Daarvoor is 15 miljoen euro beschikbaar. Dat heeft minister Van Middelkoop voor Wonen, Wijken en Integratie vandaag bekend gemaakt. De Rijkspremie Meer met Minder is een tijdelijke regeling die loopt tot uiterlijk eind Voor dit jaar geldt een subsidieplafond van 5 miljoen euro. Meer met minder Het budget van 15 miljoen euro is een aanvulling op het oorspronkelijke bedrag van 4,5 miljoen euro dat door de minister voor WWI aan de stichting Meer Met Minder beschikbaar was gesteld. De Meer met Minder stimuleringspremie bleek het afgelopen jaar een succes. Naast het feit dat veel woningen energiezuiniger zijn gemaakt, bleek de stimuleringspremie een gunstig effect te hebben op de lokale werkgelegenheid bij aannemers en installateurs. De stimuleringspremie gaat met ingang van morgen verder als een rijkspremieregeling die door Agentschap NL wordt uitgevoerd. Voorwaarde voor de premieverstrekking blijft dat de energiezuinige maatregelen gebaseerd zijn op een maatwerkadvies met energielabel. Zorgen de aanpassingen voor een verbetering van het energielabel met tenminste een categorie dan ontvangt de woningeigenaar een premie van 300 euro. Een verbetering met twee labelstappen levert 750 euro op. De premie kan voor de consument alleen worden aangevraagd door een aanbieder die aangesloten is bij Meer Met Minder. Deze aanbieder kan desgewenst ook het vereiste maatwerkadvies verzorgen. Aantrekkelijker De stimuleringspremie is bedoeld om investeringen in energiebesparende maatregelen nog aantrekkelijker te maken. Energiebesparende maatregelen verlagen de energierekening, verhogen het wooncomfort en leiden tot waardestijging van de woning. Eigenaar-bewoners die besluiten om nu te investeren kunnen ook nog gebruik maken van een aantal andere regelingen van het Rijk zoals een subsidie op het vereiste maatwerkadvies en extra isolerend glas. In veel gevallen zijn er ook nog regelingen van provincies en gemeenten beschikbaar. De premie kan vanaf zaterdag 17 juli worden aangevraagd via een Meer Met Minder-aanbieder bij Daar staan ook de voorwaarden. Bron: VROM

17 Contact CO2-Servicepunt Noord-Holland Postbus DA HAARLEM T (023) E info@co2-servicepunt.nl I

Ontwerp Gezonde Systemen

Ontwerp Gezonde Systemen Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden

Nadere informatie

Meer voordeel uit uw huis halen? Bespaar op energie!

Meer voordeel uit uw huis halen? Bespaar op energie! Meer voordeel uit uw huis halen? Bespaar op energie! voorbeeld van mogelijke besparingen Een huishouden is jaarlijks zo n q 2.000 kwijt aan gas en licht. En daar kunt u tot wel 30% op besparen. Dat begint

Nadere informatie

Doelstelling en doelgroep

Doelstelling en doelgroep klimaat op maat Klimaat op maat Het klimaat verandert en de olievoorraden raken langzaamaan op. Dat laatste betekent concreet dat de energieprijzen naar verwachting flink stijgen in de komende decennia.

Nadere informatie

Hoe kan ik energie besparen? De Woningstichting helpt u!

Hoe kan ik energie besparen? De Woningstichting helpt u! energie besparen = woonlasten verlagen VRAGEN? Bent u geïnteresseerd in één van de mogelijkheden die in deze brochure zijn beschreven, heeft u nog vragen of wilt u meer weten over de kosten? Vul dan het

Nadere informatie

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.

Nadere informatie

Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen

Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285

Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285 Hoe kijkt de Nederlander tegen het aankomende klimaat- en energieakkoord aan? Nathalie Vermeij 2 mei 2018 H5285 Inhoudsopgave 1 De bekendheid met en het belang van het klimaat- en energieakkoord 5 2 Drijfveren

Nadere informatie

Nieuwbouw aardgasvrij. Akkoord 26 juni 2018

Nieuwbouw aardgasvrij. Akkoord 26 juni 2018 Nieuwbouw aardgasvrij Akkoord 26 juni 2018 Sectortafel Gebouwde omgeving Akkoord Nieuwbouw Aardgasvrij 2 6-7-2018 Nieuwbouw zonder aardgas: klaar voor de toekomst Nederland gaat de komende decennia van

Nadere informatie

Overijssel maakt werk van nieuwe energie!

Overijssel maakt werk van nieuwe energie! Overijssel maakt werk van nieuwe energie! U wilt met uw onderneming of woningcorporatie werk maken van nieuwe energie of energiebesparing. Maar u krijgt de financiering niet (volledig) rond via een bancaire

Nadere informatie

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd

1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd 1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief

Nadere informatie

Helmonds Energieconvenant

Helmonds Energieconvenant Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende

Nadere informatie

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord

Nadere informatie

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw

Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw Juni 2012 E I D I BS SU Wil je met me bouwen? Gemeente Amsterdam /zelfbouw Voor u ligt de Menukaart Klimaatneutrale Zelfbouw. Deze is door de gemeente Amsterdam speciaal

Nadere informatie

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013

Lijst Lammers. Papendrecht 21 januari 2013 Lijst Lammers Papendrecht 21 januari 2013 Aan de voorzitter van de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht, de heer C.J.M. de Bruin Markt 22 3351 PB Papendrecht Betreft: gemeente Papendrecht aansluiten

Nadere informatie

Meer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie

Meer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Meer met Minder Seminar Energielabel 24 april 2008, Nootdorp Rob van der Meer UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Installatiebranche met circa 5.300 aangesloten bedrijven. Technische detailhandel met circa

Nadere informatie

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas?

Lijst Lammers. KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013. Persbericht. Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Lijst Lammers KORTE SAMENVATTING Papendrecht, 22januari 2013 Persbericht Wordt Papendrecht de derde stadin Nederland met een zonatlas? Fractie Lijst Lammers pleit voor de Zonatlas in Papendrecht en vraagt

Nadere informatie

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03

http://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03 1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten

Nadere informatie

Zon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..

Zon Op School. Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013. Initiatiefvoorstel aan de Raad GROENLINKS NIJIVIEGEN ~- INQEKDMEN. GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy.. regjw. /3. 00 0 60 3 5 proowverartw.: 'So ~- INQEKDMEN Initiatiefvoorstel 1 7 APR. 2013 GEMEENTE NUMEQEN clas8.nr.: oy..si Zon Op School Initiatiefvoorstel aan de Raad Jos Reinhoudt, GroenLinl

Nadere informatie

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden Energie Energiebesparing en duurzame energie in de Drechtsteden De gemeenten in de regio Drechtsteden werken samen aan klimaat- en energiebeleid. Ingezet wordt op energiebesparing en toename van gebruik

Nadere informatie

Energieverspilling is zinloos

Energieverspilling is zinloos Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 Milieu - Aandacht in de tijd 2/31

Nadere informatie

Masterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015

Masterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015 Masterclass Provincie Zuid-Holland Gouda 17 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in uw regio? bedrijvencoöperatie?

Nadere informatie

Paragraaf duurzaamheid

Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente

Nadere informatie

Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015

Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015 Ontbijtbijeenkomst GRIC Gilze en Rijen 16 september 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in Gilze en Rijen? ons

Nadere informatie

Stadjers over energie en energiebesparing. Een Stadspanelonderzoek

Stadjers over energie en energiebesparing. Een Stadspanelonderzoek B A S I S V O O R B E L E I D Stadjers over energie en energiebesparing Een Stadspanelonderzoek Onderzoek en Statistiek Groningen heeft als kernactiviteiten instrumentontwikkeling voor en uitvoering van

Nadere informatie

Notitie energiebesparing en duurzame energie

Notitie energiebesparing en duurzame energie Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015

Nadere informatie

Stadjers over energie en energiebesparing. Een Stadspanelonderzoek

Stadjers over energie en energiebesparing. Een Stadspanelonderzoek B A S I S V O O R B E L E I D Stadjers over energie en energiebesparing Een Stadspanelonderzoek Onderzoek en Statistiek Groningen heeft als kernactiviteiten instrumentontwikkeling voor en uitvoering van

Nadere informatie

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012

Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Programma van Eisen Frisse Scholen april 2012 Voor u ligt het Programma van Eisen Frisse Scholen. Dit Programma van Eisen dient als leidraad voor opdrachtgevers van nieuw- en verbouw van scholen (schoolbesturen

Nadere informatie

Duurzaamheid - enquête Bo-Ex Panel

Duurzaamheid - enquête Bo-Ex Panel Duurzaamheid - enquête Bo-Ex Panel Duurzaamheid speelt een steeds belangrijkere rol in onze maatschappij. Vaak vanuit het besef dat het verstandig is om anders om te gaan met onze aarde. Op het gebied

Nadere informatie

Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015

Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Energieke Regio in Holland Rijnland? Alphen aan den Rijn 11 november 2015 Krijn Ratsma (architect en voorzitter Stichting Energieke Regio) inhoud: ontstaan Energieke Regio opzet van het project ook in

Nadere informatie

Nieuws uit Dordrecht: Dordrecht lanceert zonatlas

Nieuws uit Dordrecht: Dordrecht lanceert zonatlas L.S., Opdat bijgaande berichtgeving u allen bereikt moge hebben, Mvrgr Funs Bergmans Van: Ruud Lammers [mailto:rl@dds.nl] Verzonden: vrijdag 8 februari 2013 17:11 Aan: Bergmans, APMAF Onderwerp: contract

Nadere informatie

De waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand?

De waarde van stadswarmte. Hoe komt de prijs tot stand? De waarde van stadswarmte Hoe komt de prijs tot stand? De waarde van stadswarmte 3 Hoe komt de prijs tot stand? De energierekening is voor vrijwel iedereen een belangrijk onderdeel van de maandelijkse

Nadere informatie

Duurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready

Duurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready Duurzaamheidsagenda 2015-2018 Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready Welkom Programma Inleiding gemeente Capelle aan den IJssel Toelichting programma naar een duurzame VvE Vragen

Nadere informatie

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per

Nadere informatie

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt.

Ja. Ja. D66 wil dat Groningen in 2040 al CO 2- neutraal is en wil dat de provincie een ambitieuze regionale energiestrategie opstelt. CDA - Wij zijn voor kleinschalige windenergie rond boerderijen. Onduidelijk. ChristenUnie 2035: 60% 2045: 100% 2050: 100% klimaatneutraal Ja. Net als zonnedaken en windmolens op zee, zijn windmolens op

Nadere informatie

De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals

De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals Voor van uw klanten of huurders Breng de mogelijkheden voor energiebesparing snel en gemakkelijk in beeld energiebesparingsverkenner.rvo.nl Wilt

Nadere informatie

KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN

KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN April 2002 ECN-RX--02-013 KANSEN VOOR DUURZAME ENERGIE BIJ HERSTRUCTURERING VAN NAOORLOGSE WIJKEN Nieuw Den Helder Centrum als praktijkvoorbeeld J.C.P. Kester E. Sjoerdsma H. van der Veen (Woningstichting

Nadere informatie

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad

Gemeente Langedijk. Voorstel aan de raad Gemeente Langedijk Raadsvergadering : 22 januari 2013 Agendanummer : 15 Portefeuillehouder Afdeling Opsteller : H.J.M. Schrijver : Beleid en Projecten : Schutten Voorstel aan de raad Onderwerp : Nota Langedijk

Nadere informatie

Wij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen.

Wij informeren u graag over de mogelijkheden, tips en handige weetjes op het gebeid van duurzaamheid en vooral wat ook zelf kunt doen. Investeren in duurzaamheid In de samenleving is er steeds meer aandacht voor duurzaamheid en energiebesparing. We gaan de komende jaren actief inzetten op duurzaam beheren. Energiezuinig wonen. Niet alleen

Nadere informatie

Energieverspilling is zinloos

Energieverspilling is zinloos Aan de slag in de Bestaande Bouw Energieverspilling is zinloos in het verleden en daarna samengesteld door: Martin Liebregts Haico van Nunen Donderdag 13 september 2007 2/25 3/25 1. Praktijk van het verleden

Nadere informatie

Experiment toepassen zonne-energie Castellum in Oudheusden

Experiment toepassen zonne-energie Castellum in Oudheusden College Onderwerp Experiment toepassen zonne-energie Castellum in Oudheusden OORJV004 Collegevoorstel Inleiding In Oudheusden ontwikkelt Woonveste samen met de gemeente Heusden het plan Castellum. Er worden

Nadere informatie

Mening inwoners over energiebesparing en duurzame energie Omnibusonderzoek 2011. Gemeente s-hertogenbosch

Mening inwoners over energiebesparing en duurzame energie Omnibusonderzoek 2011. Gemeente s-hertogenbosch Mening inwoners over energiebesparing en duurzame energie Omnibusonderzoek 2011 Gemeente s-hertogenbosch Afdeling Onderzoek&Statistiek Januari 2012 Samenvatting In het Omnibusonderzoek van 2011 onder bewoners

Nadere informatie

Vraag- en antwoordlijst Windenergie op Goeree-Overflakkee Aanleiding

Vraag- en antwoordlijst Windenergie op Goeree-Overflakkee Aanleiding 1 Vraag- en antwoordlijst Windenergie op Goeree-Overflakkee Versie: 25 april 2013 Opgesteld door: Windgroep Goeree-Overflakkee, gemeente Goeree-Overflakkee en provincie Zuid-Holland Aanleiding Waarom zijn

Nadere informatie

7-PUNTENPLAN 2013-2014

7-PUNTENPLAN 2013-2014 7-PUNTENPLAN 2013-2014 oplegger bij het meerjarig actieplan DUURZAME WADDENEILANDEN OP WEG NAAR EEN ENERGIEKE TOEKOMST IN 2020 1 1. Inleiding Dit 7-punten plan is een oplegger bij het meerjarig actieplan

Nadere informatie

Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis

Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis Kernboodschappen Woningcorporaties Nederland dicht bij huis Oktober 2014 Thema 1 Goed wonen en een goede dienstverlening We vinden het in Nederland normaal dat iedereen goed kan wonen. Maar niet iedereen

Nadere informatie

Hoe zuinig is uw nieuwe woning?

Hoe zuinig is uw nieuwe woning? Hoe zuinig is uw nieuwe woning? verhuisplannen? een initiatief van: Warm welkom in Rivierenland Verhuist u binnenkort naar een koopwoning in Rivierenland? Tijd misschien voor een nieuwe keuken of badkamer?

Nadere informatie

BVR Groep BV. RENO+ Renovatieconcept voor particulieren

BVR Groep BV. RENO+ Renovatieconcept voor particulieren BVR Groep BV RENO+ Renovatieconcept voor particulieren BVR Groep BV RENO+ Renovatieconcept voor particulieren 2 BVR Groep BV RENO+ Renovatieconcept voor particulieren Inleiding 3 Over enige tijd gaat de

Nadere informatie

Jaarprogramma 2011. Laat zien dat uw bedrijf een competente bouwpartner is als het gaat om innovatieve duurzame oplossingen!

Jaarprogramma 2011. Laat zien dat uw bedrijf een competente bouwpartner is als het gaat om innovatieve duurzame oplossingen! Jaarprogramma 2011 Laat zien dat uw bedrijf een competente bouwpartner is als het gaat om innovatieve duurzame oplossingen! Meer dan wordt u aangeboden door het Centrum voor Innovatie van de Bouwkolom

Nadere informatie

Gas geven voor duurzame energie

Gas geven voor duurzame energie Gas geven voor duurzame energie Programma Programma Thema Thema Workshops Workshops Lokatie Lokatie Gelders Gelders netwerk netwerk voor voor duurzame duurzame energie energie Uitnodiging Netwerkbijeenkomst

Nadere informatie

HAAL MEER ENERGIE UIT JE HUIS START MET ENERGIEBESPARING

HAAL MEER ENERGIE UIT JE HUIS START MET ENERGIEBESPARING HAAL MEER ENERGIE UIT JE HUIS START MET ENERGIEBESPARING BEZIG MET EEN KOOPHUIS EN HYPOTHEEK? OF AAN HET KLUSSEN EN VERBOUWEN? 8 redenen om te starten met energiebesparing: Je hebt direct lagere energiekosten

Nadere informatie

5.2 Energiebesparing in de bestaande bouw: Op zoek naar een business case voor lokale initiatieven

5.2 Energiebesparing in de bestaande bouw: Op zoek naar een business case voor lokale initiatieven 5.2 Energiebesparing in de bestaande bouw: Op zoek naar een business case voor lokale initiatieven Alfons Ramb Energiek Leiden Rolf Steenwinkel Amsterdam Energie Ron de Graaf Hoom Renske den Exter - Hoom

Nadere informatie

Energielabel voor woningen. Antwoorden op de meest gestelde vragen

Energielabel voor woningen. Antwoorden op de meest gestelde vragen Energielabel voor woningen Antwoorden op de meest gestelde vragen Energielabel voor woningen Antwoorden op de meest gestelde vragen 02 Inhoud 1. Waarom deze brochure? 03 2. De feiten op een rij 05 3.

Nadere informatie

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in Alblasserdam

Energie. 1 Conclusies. Energiebesparing en duurzame energie in Alblasserdam Energie Energiebesparing en duurzame energie in Alblasserdam De gemeenten in de regio Drechtsteden werken samen aan klimaat- en energiebeleid. Ingezet wordt op energiebesparing en toename van gebruik van

Nadere informatie

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:

Nadere informatie

Meer maatwerk in het energieadvies

Meer maatwerk in het energieadvies Meer maatwerk in het energieadvies Notitie Tweede Kamerfractie Cynthia Ortega-Martijn 1 december 2010 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 1. Zet gemeenten in 4 2. Toon meer pakketten 5 3. Isolatieinformatie 6 4.

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? AM ontwikkelt in Park Centraal comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen. Deze

Nadere informatie

NUL-OP- DE-METER. FidesWonen maakt uw huis weer als nieuw Comfortabel & duurzaam

NUL-OP- DE-METER. FidesWonen maakt uw huis weer als nieuw Comfortabel & duurzaam NUL-OP- DE-METER FidesWonen maakt uw huis weer als nieuw Comfortabel & duurzaam IEDEREEN OP GOEREE-OVERFLAKKEE VERDIENT EEN VEILIG, COMFORTABEL, DUURZAAM EN BETAALBAAR HUIS. Dat geldt natuurlijk ook voor

Nadere informatie

Almere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015

Almere. Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015 Uitkomsten van de zoektocht naar dé klimaatneutrale gemeente in Flevoland 2015 Natuur en Milieufederatie Flevoland heeft ook dit jaar weer een verkenning gedaan naar het klimaatneutrale gehalte van de

Nadere informatie

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander

Uw logo. Pieter van der Ploeg. Strategie. Alliander Pieter van der Ploeg Strategie Alliander Inhoud 1. Wat is Alliander 2. Van ambitie naar concrete vraag 3. Van nu en hier naar daar en straks en hoe kom ik daar 4. Wie doen mee 5. Voorbeeld van belang van

Nadere informatie

Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid

Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Leerkrachtinformatie Groep 8 - Les 4 Duurzaamheid Lesduur: 30 minuten (zelfstandig) DOEL De leerlingen weten wat de gevolgen zijn van energie verbruik. De leerlingen weten wat duurzaamheid is. De leerlingen

Nadere informatie

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening

1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening 1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,

Nadere informatie

Alternatieve brandstoffen

Alternatieve brandstoffen STIMULERING schoon wagenpark NIEUWSBRIEF / NUMMER 1 DECEMBER 2008 Ik wil wel overstappen maar waar moet ik tanken? Wie rijden er groen? Subsidieprogramma Tankstations Waternet zet in op aard- en biogas

Nadere informatie

Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen

Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Onderdeel - CO2 prestatieladder - 4.C.1/4.C.2 Maatschappelijke dialoog met stakeholders - 5.C.1/5.C.2 Gecommitteerd aan CO2 reductieprogramma projectnr. 194508 Opdrachtgever Directie Inhoud Blz. 1 Dialoog

Nadere informatie

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning

Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Een comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woning Bent u voorbereid op de toekomst? Een toekomst zónder gas? Heijmans ontwikkelt op Forteneiland comfortabele, gasloze en toekomstbestendige woningen.

Nadere informatie

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016 Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte

Nadere informatie

Zuinig met energie. waar je thuis bent...

Zuinig met energie. waar je thuis bent... Zuinig met energie waar je thuis bent... Goed voor het milieu en voor uw portemonnee HEEMwonen investeert fors in energiebesparende maatregelen. Dit doen we heel bewust. Zo verlagen we de energielasten

Nadere informatie

Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. wonen zonder. energierekening

Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat. wonen zonder. energierekening Itho Daalderop Installatieconcepten voor een gezond en comfortabel binnenklimaat wonen zonder energierekening regeltechniek Slimme installatieconcepten voor nieuwbouw en renovatie Vandaag nog beginnen

Nadere informatie

Sámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming

Sámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB Gemeenten hebben forse ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en lokale

Nadere informatie

Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013

Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Spreektekst wethouder Hans Haring Werkconferentie Energiek Zoetermeer 11 juni 2013 Welkom allemaal! Om te beginnen fantastisch dat we met zo n grote groep en uit diverse geledingen hier bij elkaar zijn

Nadere informatie

Nationaal Energiebesparingsplan

Nationaal Energiebesparingsplan Nationaal Energiebesparingsplan van energieleveranciers en organisaties actief in de gebouwde omgeving Projectbeschrijving Bedrijfsleven en overheid geven mega impuls aan energiebesparing in gebouwen 23

Nadere informatie

Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen

Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen Aangeboden door: Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen Rob Timmermans MFP Het klimaatakkoord Is het van belang hoe jouw klant denkt over het klimaatakkoord? De meeste

Nadere informatie

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming

Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie een onmisbare stap richting verduurzaming Isolatie bespaart kosten, zorgt voor een comfortabele temperatuur in huis én is goed voor het klimaat.

Nadere informatie

Daarbij zijn zorgvuldigheid en betaalbaarheid, belangrijker dan snelheid.

Daarbij zijn zorgvuldigheid en betaalbaarheid, belangrijker dan snelheid. SECTORVERHAAL GEBOUWDE OMGEVING In 2050 worden alle woningen in Nederland duurzaam verwarmd. Iedereen kan in de komende dertig jaar de overgang maken van aardgas naar betere isolatie en duurzame warmtebronnen.

Nadere informatie

Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving

Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving Position Paper voor het Rondetafelgesprek over het Ontwerp-Klimaatakkoord de tafel Gebouwde Omgeving 25 maart 2019 Pagina 2 van 5 Ingrijpende veranderingen voor het Nederlandse energienet De energietransitie

Nadere informatie

gemeente Eindhoven Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid

gemeente Eindhoven Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid gemeente Eindhoven Inboeknummer Beslisdatum B&W Dossiernummer Bijlage bij RIB Einddoelen programma Duurzaamheid Uitleg bij de indicatoren behorende bij de einddoelen van het programma Duurzaamheid Energie

Nadere informatie

Persbericht schaf bovenwettelijke eisen voor het NZKG af voor meer windenergie

Persbericht schaf bovenwettelijke eisen voor het NZKG af voor meer windenergie Persbericht schaf bovenwettelijke eisen voor het NZKG af voor meer windenergie Datum persbericht: 26 oktober 2016 Inhoud: Bedrijven en gemeenten uit het Noordzeekanaalgebied (NZKG) roepen gezamenlijk de

Nadere informatie

Raadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018

Raadsvoorstel. Voorloper. Startnotitie Duurzaam Druten. Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018 Voorloper Onderwerp Startnotitie Duurzaam Druten Datum collegebesluit 9 januari 2018 Datum presidium 8 januari 2018 Portefeuillehouder A. Springveld Behandelend team Team strategie en beleid Behandelend

Nadere informatie

De Energiezuinige Wijk - De opdracht

De Energiezuinige Wijk - De opdracht De Energiezuinige Wijk De Energiezuinige Wijk De opdracht In deze opdracht ga je van alles leren over energie en energiegebruik in de wijk. Je gaat nadenken over hoe jouw wijk of een wijk er uit kan zien

Nadere informatie

Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners

Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners ENERGIE ZUINIGER WONEN! Bespaar op energie én uw woonlasten samen met Woonpartners 1 Energiebesparingsproject Energie besparen is een zaak van iedereen. Daarom investeert Woonpartners samen met haar huurders

Nadere informatie

Bouw met lef, bouw voor het leven

Bouw met lef, bouw voor het leven Bouw met lef, bouw voor het leven De nieuwe aanpak Energie-efficiënt en duurzaam. Dat is de toekomst van de bouw en installatietechniek. De nieuwe aanpak is intelligent bouwen. Kennis en techniek zijn

Nadere informatie

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015

Duurzame systemen. Comfortabel genieten, maximale energiebesparing. Het goede gevoel, het juiste te doen. 01-10 - 2015 Duurzame systemen Comfortabel genieten, maximale energiebesparing 01-10 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Onbezorgde luxe, duurzaam leven! Energiezuinig dankzij bodem-, lucht- en zonnewarmte

Nadere informatie

Onze kijk op provinciale energievraagstukken

Onze kijk op provinciale energievraagstukken Geachte heer De Bat, Essent levert elektriciteit en gas aan ongeveer 2,5 miljoen Nederlandse klanten. Ons doel is om iedereen in staat te stellen op zijn eigen manier mee te doen aan het beter maken van

Nadere informatie

2013, peiling 2 juli 2013

2013, peiling 2 juli 2013 resultaten 2013, peiling 2 juli 2013 Van 14 mei tot en met 26 mei 2013 is een peiling onder het HengeloPanel gehouden. Van de 2.715 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.615 leden de vragenlijst ingevuld.

Nadere informatie

Energie besparen in uw huis

Energie besparen in uw huis > www.vrom.nl Energie besparen in uw huis Met energiepremie en EPA-advies Energie besparen in uw huis Een comfortabel huis en toch een lagere energierekening? Dat kan prima als u energiebesparende maatregelen

Nadere informatie

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap

Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Zonnepanelen aanbieden aan je medewerkers Stap voor stap Foto: Willem Mes In dit plan kun je stap voor stap lezen hoe je via een Zon-Privé actie eenvoudig zonne - panelen kunt aanbieden aan je medewerkers.

Nadere informatie

B-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio

B-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio B-140 Green Deal: Groene Gevangenis Veenhuizen: naar een gevangenis voorzien van duurzame energie uit de regio Partijen: De Minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, de heer drs. M.J.M. Verhagen,

Nadere informatie

aurostep plus zonneboiler

aurostep plus zonneboiler aurostep plus zonneboiler Veel warm water dankzij zonne-energie 01-09 - 2015 Het goede gevoel, het juiste te doen. Meer comfort terwijl u energie bespaart Duurzaam verzekerd van veel warm water Open de

Nadere informatie

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2

Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.

Nadere informatie

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje

Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje ENERGIE Wat moet je doen? Lees de informatie in dit pakketje Zoek meer informatie op de computer en bekijk filmpjes over het onderwerp (achterin deze lesbrief staan websites en links voor filmpjes) Overleg

Nadere informatie

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug

Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug

Nadere informatie

Iwan. Bisschopstraat. Leeuwarden. Arjen Goodijk. Bisschopstraat 24. 8921AZ Leeuwarden

Iwan. Bisschopstraat. Leeuwarden. Arjen Goodijk. Bisschopstraat 24. 8921AZ Leeuwarden Iwan Arjen Goodijk Bisschopstraat Bisschopstraat 24 Leeuwarden 8921AZ Leeuwarden Inleiding Je hebt online de energiebespaarscan van jouw huis aangevraagd. Je wilt dus weten hoe jij kunt besparen op energiekosten.

Nadere informatie

Subsidieregeling energiezuinige woningen. Besparen op uw energiekosten?

Subsidieregeling energiezuinige woningen. Besparen op uw energiekosten? Subsidieregeling energiezuinige woningen Besparen op uw energiekosten? voorjaar 2011 2 Wilt u geld besparen op uw energiekosten? Dat kan door energie te besparen of zelf duurzame energie op te wekken.

Nadere informatie

Investering grootste drempel om energie te besparen

Investering grootste drempel om energie te besparen Digitale nieuwsbrief juni 2013 MKB Green Deals in trek bij ondernemers De MKB Green Deals blijken een succes. Er doen 625 mkb-bedrijven mee aan het project, samen goed voor een besparingspotentieel vergelijkbaar

Nadere informatie

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp

Meer wooncomfort. en minder energieverbruik door een warmtepomp. voltalimburg.nl/warmtepomp Meer wooncomfort en minder energieverbruik door een warmtepomp voltalimburg.nl/warmtepomp Tip! Vraag subsidie aan bij de aanschaf van een warmtepomp. Het subsidiebedrag voor een warmtepomp van 5 kw is

Nadere informatie

LeidenPanel. Energiegebruik. BELEIDSONDERZOEK I I

LeidenPanel. Energiegebruik. BELEIDSONDERZOEK I I LeidenPanel Energiegebruik BELEIDSONDERZOEK 071-516 5123 I info@leidenincijfers.nl I www.leidenincijfers.nl Inleiding De gemeente Leiden werkt aan een warmtevisie. Om te peilen hoe inwoners omgaan met

Nadere informatie

Waarom duurzaam bouwen?

Waarom duurzaam bouwen? Duurzaam bouwen Heb je plannen om een eigen huis te bouwen in Uden? Nieuwbouw is een ideaal startmoment om duurzaamheidsmaatregelen te nemen, waar je al snel veel profijt van hebt. Duurzaam bouwen is lang

Nadere informatie

Naar een duurzaam Hyperion. Bouwen als een. Wortels halen water uit de grond om dit te transporteren door de aderen van de boom

Naar een duurzaam Hyperion. Bouwen als een. Wortels halen water uit de grond om dit te transporteren door de aderen van de boom Bouwen als een boom Materialen en Energie Stadskantoor in Venlo gebouwd volgens Cradle to Cradle principes Wortels zijn de fundering Wortels halen water uit de grond om dit te transporteren door de aderen

Nadere informatie

Nieuwe energieprestatienorm

Nieuwe energieprestatienorm Nieuwe energieprestatienorm >> Als het gaat om energie en klimaat De tools Uw weg vinden in de nieuwe energieprestatienorm, wie helpt u daarbij? Heeft u hem al in huis, de nieuwe energieprestatienorm NEN

Nadere informatie

Duurzaamheid in Boswinkel Oost

Duurzaamheid in Boswinkel Oost Programma Waarom energiezuinig en duurzaam (ver)bouwen? Waarom energiemonitoring Duurzaamheid in Boswinkel Oost Energiemonitoring Velve Lindenhof, Enschede De energiezuinigste wijk van Enschede De uitvraag

Nadere informatie