Vragen en antwoorden bij de onderzoeksopdracht 'Milieugerelateerde materiaalimpact van gebouw(element)en' (MMG)

Transcriptie

1 Vragen en antwoorden bij de onderzoeksopdracht 'Milieugerelateerde materiaalimpact van gebouw(element)en' (MMG) Auteur: Roos Servaes Versie:6 1 Beleidsdoelstellingen inzake onderzoeksopdracht MMG 1.1 Wat zijn de concrete beleidsdoeleinden mbt de in ontwikkeling zijnde methodiek MMG? Zoals reeds opgenomen in het uitvoeringsplan 1 'Milieuverantwoord materiaalgebruik en afvalbeheer in de bouw' (anno 2007) zijn er voldoende signalen en groeiend bewustzijn vanuit de internationale context om meer prestatiegericht te gaan werken in de bouw. Dit wordt niet alleen opgepikt door de traditionele koploperlanden zoals Nederland en Duitsland, het geeft een trend aan die zich elders in Europa voortzet. Ook binnen Vlaanderen wordt al geruime tijd de vraag gesteld, zowel door architecten als particuliere bouwheren, welke milieucriteria doorslaggevend zijn inzake keuze van materialen om een gebouw op te trekken. Bij gebrek vandaag de dag aan eigen methodieken in België, beroepen architecten en bouwspecialisten zich op beschikbare tools van het buitenland, die echter niet afgestemd zijn op de bouwwijzen en scenario's van België. Bij de beoordeling van materialen is het uiteraard belangrijk de materialen in de context van hun (technische) toepassing te beoordelen. Het vergelijken van bouwmaterialen op zich biedt geen uitkomst, het vergelijken van hun gebruik of toepassing in gebouw(element)en biedt wel rationele inzichten. De OVAM heeft daarom het initiatief genomen om een LCA-gebaseerd expert-rekenmodel te ontwikkelen om inzicht te verwerven in de milieu-impact van materialen op gebouw(element)niveau. Deze methodiek moet in eerste instantie inzicht geven in de omvang van de milieu-impact tijdens de diverse fasen van de levenscyclus. Milieu-impacten van materiaalgebruik kunnen optreden tijdens de productie van het bouwmateriaal (winning, transport, verwerking), de bouwfase (verwerking en restafval), het gebruik en onderhoud van het gebouw (emissies, afval) en ten slotte in de afdank- of sloopfase. Deze milieueffecten kunnen zeer divers zijn. De studieopdracht MMG is daarbij gericht op het ontwikkelen van een (eerste) output vergelijkbaar met deze van buitenlandse systemen zoals Green Guide to Specification (UK) en de NIBE-classificatie (NL), waarbij de milieu-impact van diverse types gebouwelementen wordt weergegeven op niveau van milieu-impactcategorieën en op geaggregeerd niveau in functie van 1 milieu-indicator. Eenmaal een representatief aantal gebouwelementvarianten doorgerekend is (grootteorde ?), zullen architecten en andere bouwspecialisten voor het eerst beschikken over informatie inzake milieuverantwoord materiaalgebruik dat afgestemd is op de Belgische bouwmarkt. Eenmaal 1(zie actionreq=actionpubdetail&fileitem=2208) Auteur: Roos Servaes Versie: 6 1/8

2 inzicht in de bijdragen naar milieu-impact van de levensfasen van een materiaal kan ook via diverse beleidsinstrumenten meer doelgericht gewerkt worden om de milieu-impact te reduceren op basis van kwantitatieve criteria. Voor het precies vastleggen en definiëren van de aard en de omvang van mogelijke reductiemaatregelen echter is het momenteel nog veel te vroeg. In een latere fase kunnen mogelijk de resultaten uit de MMG-methodiek in de "maatstaf duurzaam wonen en bouwen in Vlaanderen en/of in het Belgisch Referentieel" opgenomen en beleidsmatig verwerkt worden binnen het thema 'afval en materialen'. De opdracht MMG (start maart einde april 2012) is een eerste mijlpaal in de ontwikkeling van een kwantitatief beleidsinstrument inzake milieuverantwoord materiaalgebruik in de bouw en kan -gezien haar modulaire opbouw- verder als basis gebruikt worden om bovenvermelde doelstellingen op termijn te realiseren. Het is dus zeker geen statisch eindresultaat te noemen. Tot slot moet benadrukt worden dat de output van een materialenmethodiek die milieugerelateerde prestaties beschouwt, steeds naast andere karakteristieken en eisen voor een gebouw gelegd dienen te worden om inzichten te bekomen. Het is dan ook de taak van een architect/bouwheer om op basis van alle vrijheidsgraden een doordachte afweging naar materiaalgebruik te maken. 1.2 Waarom wordt in de huidige opdracht MMG ook gekozen om extra milieuimpactcategorieën (naast de CEN EN indicatoren) in rekening te brengen? Zoals ook in het uitvoeringsplan 'Milieuverantwoord materiaalgebruik en afvalbeheer in de bouw' vermeld, bestaat (op langere termijn) bij uitbreiding van de materiaalmethodiek tot op gebouwniveau, ook de mogelijkheid om doelvoorschriften op te leggen op gebouwniveau. Op deze manier kan analoog aan de energieprestatie van gebouwen- een minimumprestatie inzake duurzaam materiaalgebruik in de bouwsector gerealiseerd worden. Om te komen tot een algemeen maatschappelijk gedragen methodiek werden de Vlaamse overheidsinstellingen betrokken bij het leefmilieubeleid en de FOD Volksgezondheid, bevraagd met betrekking tot welke milieubeleidsapsecten relevant zijn voor Vlaanderen/België en welke milieuimpactindicatoren de overheid minstens in rekening wil brengen. Op basis van deze bevraging bleek dat de CEN-categorieën alleen zeker niet alle relevante domeinen bestrijken en dat er ook nood is aan inzicht in de impact voor andere milieu-indicatoren. Gezien het om een eerste verkennende onderzoeksopdracht gaat, was het voor de overheid wenselijk enerzijds de haalbaarheid voor de berekening van aanvullende indicatoren (CEN+) te bekijken. Anderzijds was het ook interessant en leervol om na te gaan welke resultaten op basis van aanvullende indicatoren (CEN+) worden bekomen, om vast te stellen of deze impactcategorieën in verhouding minder relevant zijn of juist niet. Ingeval het haalbaar blijkt om deze categorieën conform wetenschappelijk gefundeerde methodes correct door te rekenen en de relevantie van CEN+categorieën groot blijkt, lijkt het voor de Vlaamse overheid ondoordacht en niet in het minst weinig duurzaam om deze in de toekomst niet mee in rekening te brengen. Volgende milieu-impactcategorieën werden meegenomen in de materiaalmethodiek: broeikaseffect/klimaatverandering aantasting van de stratosferische ozonlaag verzuring van land en waterbronnen vermesting (eutrofiëring) fotochemische luchtverontreiniging (lage ozon, zomersmog) uitputting van niet-fossiele grondstoffen uitputting van fossiele grondstoffen menselijke toxiciteit (kanker- en niet kankereffecten) fijn stof impact op gezondheid ioniserende stralingseffecten op de mens ecotoxiciteit (land, zoetwater en marien) landgebruik (bezetting) landgebruik (omvorming) waterschaarste Auteur: Roos Servaes Versie: 6 2/8

3 Wij verwijzen voor meer informatie naar het document 'MMG-Bepalingsmethode' en het achtergrondrapport 'Monetarisatie van impactcategorieën'. De CEN-scores conform de Europese norm opgenomen worden in italic weergegeven in bovenstaande opsomming. 1.3 Waarom wordt in de huidige opdracht MMG gekozen om tevens een geaggregeerde score te berekenen van milieu-impactcategorieën? Zoals ook in het uitvoeringsplan 'Milieuverantwoord materiaalgebruik en afvalbeheer in de bouw' vermeld, bestaat (op langere termijn) bij uitbreiding van de materiaalmethodiek tot op gebouwniveau, ook de mogelijkheid om doelvoorschriften op te leggen op gebouwniveau. Op deze manier kan analoog aan de energieprestatie van gebouwen- een minimumprestatie inzake duurzaam materiaalgebruik in de bouwsector gerealiseerd worden. Een keuze maken tussen varianten van gebouwelementen op basis van verschillende individuele scores per milieu-indicator is praktisch niet haalbaar (gezien het grote aantal milieu-indicatoren) en gebeurt veelal op basis van een één-getal-score. Gezien het om een eerste verkennende onderzoeksopdracht gaat, was het aangewezen de haalbaarheid en de resultaten op basis van een één-getalscore te laten onderzoeken. Alle aanvullingen daartoe worden transparant en wetenschappelijk onderbouwd. 1.4 Hoe kan rekening gehouden worden met alle varianten en typische bouwwijzen die België eigen is? Er werd vertrokken van een open databank waarbij in het huidige voorliggende onderzoek (MMG) voornamelijk op de bepalingsmethode is gefocust, eerder dan op de hoeveelheid aan elementvarianten. Doelstelling vanuit de overheid is te blijven werken met een open databank waaraan steeds nog specifieke varianten kunnen worden toegevoegd. Gezien de grote verscheidenheid aan scenario's moet met aannames of gemiddelden worden gewerkt; belangrijk is dat deze aannames met de nodige frequentie steeds opnieuw afgetoetst worden aan de praktijk enerzijds. Voor een aantal aannames anderzijds wordt ook beroep gedaan op gevoeligheidsanalyse om het belang van eventuele variaties te onderzoeken. Deze analyse moet uitmaken of deze variaties al dan niet een belangrijke rol spelen en verder in detail uitgewerkt worden in volgende fasen. Bij afronding van de eerste onderzoeksopdracht zullen een 110-tal elementvarianten doorgerekend zijn; op termijn wordt gestreefd naar 1200 à 1500 elementvarianten om in lijn te blijven met de evoluties en de grote variaties op de Belgische bouwmarkt. 1.5 Hoe wordt rekening gehouden met toekomstige evoluties in bouwwijzen en -varianten? Binnen het huidig model wordt vertrokken van de huidige en gekende situatie en worden elementen en verwerkte materialen vervangen door dezelfde. Het is een te grote uitdaging voor deze eerste studie om evolutiescenario s per element en/of verwerkt materiaal uit te schrijven. Dit wordt echter meegenomen als aandachtspunt voor een eventueel vervolgproject. 1.6 Wat is de status van het prototype MMG expertmodel? Voor opmaak van het model werd rekening gehouden met de vandaag de dag en beschikbare wetenschappelijke data en uo-to-date methodieken. Aspecten die door input van externen tijdens het eerste onderzoek niet meer konden worden geïntegreerd owv beperkte tijd en middelen worden in het eindrapport bij de het prototype model MMG opgelijst. De bepalingsmethode anno april 2012 is een prototype dat in een vervolgproject verder zal verfijnd moeten worden op basis van nieuwe kennis en ontwikkeling. De eerste output kan nog niet aangewend worden om gebouwelementenvarianten volwaardig te vergelijken gezien het beperkt aantal varianten (110-tal), maar heeft als doel om de mogelijkheden en potentieel van het rekenmodel ten volle te kunnen aantonen en de bespreekbaarheid hiervan te vergroten met andere geïnteresseerde partijen uit privé en overheid. Auteur: Roos Servaes Versie: 6 3/8

4 1.7 Is er afstemming tussen het MMG expertmodel en het opzetten van een EPDdatabank op federaal niveau? De ontwikkeling van de MMG-materialenmethodiek en de EPD-databank zal maximaal op mekaar aansluiten door een coherente afstemming tussen gewestelijk en federaal niveau. De EPD-databank van FOD heeft de ambitie om de CEN+ categorieën mee te laten opnemen en sluit aldus in dat opzicht perfect aan bij het expertmodel MMG van de OVAM. In de toekomst zullen EPD's uit deze databank mogelijk gebruikt kunnen worden voor een (nog te ontwikkelen) in de praktijk werkende tool voor architecten. 1.8 Welk traject wordt voorzien door de OVAM na afloop van de studie? OVAM zal in de loop van 2012 bilaterale gesprekken aangaan met geïnteresseerde organisaties (privé en overheid) om te bekijken welke doorontwikkeling aan het model kan gegeven worden ten einde het in de toekomst als een volwaardig instrument ten dienste te stellen van bouwsector en overheid. Concrete trajecten daarbij zijn ondermeer: verdere verfijning van de bepalingsmethode obv opmerkingen tijdens het eerste onderzoek die nog niet konden worden geïntegreerd owv beperkte tijd en middelen uitbreiding van het aantal elementvarianten ifv typologieën en materiaalcombinaties (van 110 naar grootteorde ?) frequente update van de datarecords en bepalingsmethode uitbreiding van de methode van gebouwelementniveau naar gebouwniveau ontwikkeling van gebruiksvriendelijke software om zelf materialen en gebouwelementen toe te voegen om door te laten rekenen. 2 Monetarisatie 2.1 Waarom werd gekozen voor monetarisatie als methode om gewichtsfactoren toe te kennen per milieu-impactcategorie? Monetarisatie wordt beschouwd als één van de meest objectieve benaderingen om verschillende milieu-indicatoren te aggregeren. Deze methode is gebaseerd op de concepten van vermijden, compenseren of willingness-to-pay en gesteund op brede enquêtes in plaats van de vaak subjectieve weging door een beperkt panel van experten. Het vinden van een wetenschappelijk onderbouwde monetarisatiefactor hangt van de gekozen impactmethode en de bijhorende eenheid waarmee de impact wordt uitgedrukt. Het monetariseren wordt transparant uitgelegd in de bijlage van de bepalingsmethode. 2.2 Waarom werd gekozen voor een geaggregeerde score? zie antwoord bij vraag 1.3 Monetarisatie als methodiek voor een geaggregeerde score is vandaag de dag te beschouwen als 1 van de meest objectieve benaderingen om verschillende milieu-indicatoren te aggregeren. Deze methode is gebaseerd op de concepten van vermijden, compenseren of "willingness-to-pay" en steunt op brede enquêtes in plaats van de vaak subjectieve weging door een beperkt panel van experten. 2.3 Welke milieu-impactcategorieën werden meegenomen in de monetarisatieoefening en waarom? Naast de weergave van de individuele CEN-scores, werd omwille van beleidsrelevantie beslist om in deze studie verder te gaan door: ook de individuele scores weer te geven van andere milieu-indicatoren die niet opgenomen worden door de Europese normen (i.e. CEN+ scores), mits mogelijkheid tot wetenschappelijke onderbouw. een geaggregeerde score (opgedeeld in CEN, CEN+ en de som van beide) om beslissingen toe te laten. Auteur: Roos Servaes Versie: 6 4/8

5 Voor ieder gebouwelementvariant kan derhalve de impact van iedere bovenvermelde milieu-indicator worden berekend, maar ook de gesommeerde impact voor zowel enkel CEN-indicatoren, enkel CEN+indicatoren of voor de totale impact (CEN en CEN+). 2.4 Hoe gebeurde de toekenning van de gewichtsfactoren per milieuimpactcategorie? De toekenning van gewichtsfactoren per milieu-impactcategorie gebeurde via monetarisatie. Voor meer info zie vraag Voor het monetariseren van uitputting van niet-fossiele grondstoffen werd de eenheid ' /Fe eq' gebruikt en niet ' /Sb eq' zoals het gedeclareerd volgens CEN TC 350? Wat is hiertoe de reden? Het vinden van een wetenschappelijk onderbouwde monetarisatiefactor hangt van de gekozen impactmethode en de bijhorende eenheid waarmee de impact wordt uitgedrukt. Om dubbeltellingen en lacunes in de levenscyclusimpactanalyse te vermijden werd er gekozen om voor alle indicatoren beroep te doen op de (nieuwe) ReCiPe-methodes, die in het algemeen het meest up-to-date zijn (vergeleken met andere LCIA-methodes op de markt) en ondersteund wordt door het ILCD-handboek. Voor sommige milieu-indicatoren was het daarom noodzakelijk om een andere impactmethode te gebruiken, dan gedeclareerd volgens CEN TC 350. Zo worden bijvoorbeeld de impacten voor de indicator uitputting van niet-fossiele grondstoffen gemonetariseerd op basis van kg FE eq. (conform de ReCiPe midpointmethode) en niet op basis van kg Sb (antimoon) eqv., een vrij ongekende materiaal, waarvan de waarde moeilijk in te schatten is. Het monetariseren wordt transparant uitgelegd in het document 'MMG-Bepalingsmethode' en het achtergrondrapport 'Monetarisatie van impactcategorieën'. Dit onderzoek is een verkennend onderzoek naar mogelijkheden tot monetarisatie geweest; het is echter belangrijk erop te wijzen dat monetarisatie slechts 1 van de eindresultaten is van het MMGonderzoek. Er is immers ook de mogelijkheid om op basis van het onderzoek enkel de indicatoren zonder monetarisatie te zien. Uiteraard trachten we ernaar te streven om conform CEN TC 350 te werken en zullen we in de toekomst bekijken welke oplossingen mogelijk zijn om deze maximale afstemming te kunnen behouden. 3 Methodiek/Bepalingsmethode 3.1 Waarom worden slechts een beperkt aantal typologieën uitgewerkt? In het onderzoek MMG wordt voornamelijk gefocust op de bepalingsmethode (expert-rekenmodel) eerder dan op de uitwerking van diverse typologieën. Doelstelling is om -eenmaal de bepalingsmethode geconsolideerd wordt- op termijn heel wat meer Belgische typologieën en elementvarianten in kaart te brengen en door te rekenen. In het huidige onderzoek werden voor 8 verschillende gebouwelementen (binnenmuur, buitenmuur, dak, vloer, tussenvloer,...) telkens een 10 à 15-tal varianten uitgewerkt. Dit resulteert in een eerste output van een 110-tal elementvarianten. 3.2 Waarom wordt in dit onderzoek de analys en methodiek beperkt tot op gebouwelementniveau? De analyse gebeurt best op gebouwniveau (of nog hoger), met inbegrip van uitstralingseffecten naar andere elementen. Deze onderzoeksopdracht MMG is een eerste stap en vormt een basis voor verdere uitbreiding naar gebouwniveau. Dit onderzoek is een verkennend onderzoek om eerste inzichten te genereren over de materiaalgebonden milieu-impact van een aantal gebouwelementvarianten. Toch wordt voor de Auteur: Roos Servaes Versie: 6 5/8

6 belangrijke energieverliezen door transmissie reeds een zo nauwkeurig mogelijke schatting gemaakt (via de equivalente graaddagen methode). Indien dit niet zou gebeuren zou het aanbrengen van isolatie omwille van de methode steeds negatief zijn voor het milieu (wel inrekenen van milieueffecten bij productie, maar niet inrekenen van de milieuvoordelen tijdens het gebruik). 3.3 Hoe wordt omgegaan met het aspect 'Carbon sink'? Credits toekennen omdat hout en ook kunststof CO2 opslaat is momenteel niet bij CEN-indicatoren opgenomen noch bij de CEN+-indicatoren. Dit is een verder te analyseren effect, dat (voorlopig) nog niet operationeel kan meegenomen worden, maar voor verdere analyse meegenomen wordt in een vervolgstudie. 3.4 Waarom wordt het model een expertrekenmodel genoemd? Een expertmodel in deze context betekent dat alle achterliggende data transparant mee in het rekenblad worden opgenomen, zonder op geaggregeerd niveau te werken, i.e. productie, transport naar werf, gebruiksfase, transport naar End Of Life (EOL), en EOL. Het modulair en transparant opgebouwde model biedt de mogelijkheid om telkens nieuwe datarecords toe te voegen en doorrekeningen te maken. Dergelijk niet-geaggregeerd expertrekenmodel is niet werkbaar voor een leek, maar vereist heel wat achtgrondkennis mbt opbouw databank, rekenbladen en invoer data. Zijn specifieke opbouw maakt het wel mogelijk in de toekomst op basis hiervan nieuwe ontwikkelingen te doen bv. software ontwikkelen op maat van een type doelgroep (architecten, bouwheer, overheid,...). 3.5 Welke functionele eenheid wordt gebruikt? Het hierbij ontwikkelde expertenmodel en de bijhorende tool zijn in eerste instantie bedoeld voor een evaluatie op elementniveau 2. De functionele eenheid is dus 1m2 van een element (bv. 1m² buiten- of binnenwand, 1m² vloer, ) dat in de praktijk gebouwd wordt. Het voordeel hiervan is dat dit toelaat zich te concentreren op één of meerdere elementen zonder een volledig gebouw te moeten ontwerpen. Een nadeel van enkel op elementniveau te werken is dat bepaalde keuzes voor één element soms invloed hebben op andere elementen (bv. bredere fundering indien dikkere isolatie in de spouw) en dit enkel op gebouwniveau geanalyseerd kan worden. Daarenboven komt, afhankelijk van de gebouwlayout, een element meer of minder voor per m² vloer (bijvoorbeeld m² dak voor appartement of bungalow). De elementmethode moet echter als een eerste stap gezien worden naar een mogelijk latere uitbreiding op gebouwniveau. De uiteindelijke vergelijking per functionele eenheid moet ook gebaseerd zijn op de technische prestaties van het gebouw(element) en moet dus o.a. de energetische en akoestische prestaties bevatten. Het hoofddoel van deze studie is echter de materiaalgerelateerde milieu-impact van verschillende gangbare technische oplossingen te kunnen vergelijken. Bijgevolg zijn dergelijke prestaties niet opgenomen in de definitie van de functionele eenheid. Om over de energetische prestaties de varianten toch op een gelijkwaardige voet te kunnen vergelijken (en dus te voorkomen dat de minder geïsoleerde varianten een gunstiger materiaalgebonden milieuprofiel zouden hebben), wordt de invloed op het energieverbruik voor verwarming wel apart begroot aan de hand van de equivalente graaddagen methode. 3.6 Hoe kunnen gebouwelementen vergeleken worden naar materiaalimpact zonder oog te hebben voor energieverliezen? Voor de belangrijke energieverliezen door transmissie werd reeds een zo nauwkeurig mogelijke schatting gemaakt (via equivalente graaddagen methode) voor de doorgerekende gebouwelementvarianten. Indien dit niet zou gebeuren zou het aanbrengen van isolatie omwille van de methode steeds negatief zijn voor het milieu (wel inrekenen van milieueffecten bij productie, maar niet inrekenen van de milieuvoordelen tijdens het gebruik). 3.7 Voor welke parameters wordt een sensitiviteitsanalyse uitgevoerd om na te gaan of het model voldoende robuust is? Voor volgende parameters wordt een sensitiviteitsanalyse uitgevoerd binnen de onderzoeksopdracht 2 Element = onderdeel van een gebouw, bv. wand, dak of buitenmuur. Er wordt rekening gehouden met de volledige levenscyclus van dit element in zijn toepassing in het gebouw. Auteur: Roos Servaes Versie: 6 6/8

7 MMG: End of Life, transportscenario's, bouwafval op de werf, levensduur, monetarisatie. 4 Data 4.1 Welk type data zijn nodig voor het doorrekenen van materialen in gebouwelementvarianten? Voor het doorrekenen van data van een bouwmateriaal wordt gebruik gemaakt van data per individuele milieu-impactcategorie, die ter beschikking gesteld kunnen worden via een EPD (Environmental Product Declaration). Er wordt verwezen naar vraag 2.3 om een overzicht te bekomen mbt welke impactcategorieën in de methodiek worden doorgerekend. De individuele LCA-resultaten voor de CEN-indicatoren zijn volledig conform EN Binnen de onderzoeksopdracht werden ook aanvullende indicatoren (CEN+) opgenomen om hun relevantie te onderzoeken. 4.2 Wat is de oorsprong van de data voor het doorrekenen van de gebouwelementvarianten? Als generieke LCI-databank werd doelbewust de ecoinvent 2.2-databank gebruikt, die voor transport en energiemix geharmoniseerd werd naar de Belgische context, daar waar nodig. De ecoinventdatabank is momenteel de meest uitgebreide databank op de markt (i.e. meer dan 4000 industriële processen). 4.3 Waarom werden producenten gevraagd tijdens de onderzoeksopdracht MMG om LCI-data aan te leveren mbt hun bouwproducten? Om nog meer de Belgische realiteit te benaderen, zou het aangewezen zijn om specifieke data (obv Belgische sectorgemiddelden of op basis van groeperingen van of individuele bedrijven) door te rekenen in plaats van de generieke data uit de Eco-inventdatabank. Daarom werd tijdens het onderzoek een oproep gedaan naar de bouwsector om LCI-gegevens door te geven. De LCIbevraging heeft tot doel om meer accurate LCI-data te bekomen voor sommige producten, maar is ook een kans voor bouwmateriaalproducenten om vertrouwd te geraken met de methodiek. Het regelmatig checken of de data up-to-date is, is belangrijk, maar valt buiten de doelstellingen van deze beperkte opdracht. Dit wordt zeker meegenomen als aandachtspunt voor een eventueel vervolgopdracht. 4.4 Waarom zijn EPD's (Environmental Product Declarations) niet voldoende als input in de materialenmethodiek MMG? Via de EPD s opgemaakt op basis van CEN, wordt enkel gecommuniceerd over de CEN-indicatoren. Op basis hiervan kunnen geen bijkomende (zogenoemde CEN+) indicatoren berekend worden. Met behulp van de achterliggende LCI data, kunnen wel extra indicatoren (CEN+) worden berekend. 4.5 Welke aanpassingen/wijzigingen ondergingen de data uit de Ecoinventdatabank vooraleer ze worden doorgerekend in de materialenmethodiek MMG? In de huidige fase van het project werd gewerkt met generieke data afkomstig uit de Ecoinventdatabank. De Ecoinvent-databank is momenteel de meest uitgebreide databank op de markt (i.e. meer dan 4000 industriële processen). Gezien de methodiek bestemd is voor de Vlaamse/Belgische markt werden al wel aanpassingen aan de data gedaan opdat ze meer waarheidsgetrouw de Vlaamse/Belgische situatie kunnen benaderen. Aanpassingen gebeurde bij: transportafstanden indien relevant (bv. om onderscheid te kunnen maken tussen blauwe hardsteen uit Wallonië en uit China) de energiemix (Europese vs Belgische vs andere landen) Om nog meer de Belgische realiteit te benaderen, zou het aangewezen zijn om specifieke data (obv Belgische sectorgemiddelden of op basis van groeperingen van of individuele bedrijven) door te rekenen. Daarom werd tijdens het onderzoek een oproep gedaan naar de bouwsector om LCI- Auteur: Roos Servaes Versie: 6 7/8

8 gegevens door te geven. De LCI-bevraging heeft tot doel om meer accurate LCI-data te bekomen voor sommige producten, maar is ook een kans voor bouwmateriaalproducenten om vertrouwd te geraken met de methodiek. 4.6 Hoe wordt omgegaan met vertrouwelijke datarecords, nl. LCI-data? De opgemaakte database bevat GEEN LCI-data. De database bevat enkel de CEN en CEN+ indicatoren en de gemonetariseerde waarden. Voor de LCI-data maakt opdrachtnemer VITO met een aantal bedrijven en sectorfederaties een vertrouwelijkheidsovereenkomst op. De LCI data worden aldus niet publiek bekend gemaakt en VITO gebruikt deze enkel in het kader van dit onderzoeksproject MMG voor de berekening van de CEN en CEN + indicatoren en de gemonetariseerde waarden. 5 MMG-databank 5.1 Wie is eigenaar van de MMG-databank? De CEN-, CEN+-indicatoren en de gemonetariseerde ééngetal scores van de materialen werden berekend voor 8 vlakke elementenvarianten te maken (10 à 20 per element volgens afspraak) op basis van data uit de Eco-inventdatabank en zijn momenteel eigendom van de OVAM. Voor 10 materialen en 10 verwerkte materialen zijn de gedocumenteerde resultaten tevens eigendom van OVAM en opgenomen in het eindrapport van het onderzoek MMG. Het projectteam MMG (VITO, WTCB, KUL/ASRO) maakt verslag op mbt hoe heel de databank is opgebouwd. Ook dit verslag zal de OVAM publiceren. De gebruikte interne databank (obv Ecoinvent) kan niet doorgegeven worden owv vertrouwelijkheid van de database en eigendomsrechten van de database. In het huidige stadium blijven de berekende resultaten eigendom van de OVAM. In de loop van 2012 zal op basis van verkennende gesprekken met potentiële partners in overheid en privé meer inzicht verkregen worden op een definitieve (samen)werkvorm rond de materialenmethodiek. Op basis daarvan kan mogelijk het eigenaarschap mbt de database uitgebreid worden. 5.2 Voor wie is de MMG-databank toegankelijk? Momenteel is de database enkel toegankelijk voor enkele OVAM-medewerkers. De output, zijnde 110 doorgerekende elementvarianten met weergave van de impact per milieuindicator zal wel via een publicatie in 2012 verspreid worden naar geïnteresseerden om aan te tonen wat het potentieel van de methodiek is. In de loop van 2012 moet op basis van contacten met andere stakeholders verder uitkristalliseren wie mee aan de opbouw van de MMG methodiek database zal werken en wie in functie daarvan rechtstreeks toegang nodig heeft tot de database. Auteur: Roos Servaes Versie: 6 8/8