Inhoud Wat is stress? Inleiding Een korte terugblik Definitie van stress Reacties op stress Het verschil tussen stress en trauma Coping Inleiding

Transcriptie

1 VII Inhoud 1 Wat is stress? Inleiding Een korte terugblik Definitie van stress Reacties op stress Het verschil tussen stress en trauma Coping Inleiding Het inschattingsproces (appraisal) Het copingproces Mengvormen Twee niveaus Ontwikkeling van copingstrategieën Samenhang met gedragsproblemen Wanneer is een copingstrategie effectief? Inleiding Wanneer is er sprake van effect? Effectiviteit van probleem- en emotiegerichte copingstrategieën Beïnvloedbaarheid en effectiviteit Repressieve en hypersensitieve strategieën Flexibiliteit Als effectieve strategieën niet succesvol blijken Bronnen van stress Inleiding Belangrijke stressbronnen Drie domeinen Stressverhogende kenmerken van stressbronnen Controleerbaarheid en voorspelbaarheid Verschillende reacties Stress en het brein Inleiding Biochemische huishouding Relevante hersengebieden Onderlinge samenhang Hormonale reacties bij aanhoudende stress Twee voorbeelden Verschillen tussen jongens en meisjes Het brein in ontwikkeling Samenvatting

2 VIII Inhoud 6 Is stress te meten? Inleiding Prevalentie Stressschalen Het cortisolniveau Copingschalen Verschillen in sekse en leeftijd Verschillen tussen trauma en stress Inleiding Korte schets van de achtergronden Posttraumatische stressstoornis Hoe vaak komen traumatische gebeurtenissen voor? Voorstellen ter verbetering Omgaan met een traumatische gebeurtenis Posttraumatische groei (PTG) Bepaling van PTSS Veerkracht, hét medicijn tegen stress? Inleiding Definitie Ontstaan en ontwikkeling Veerkracht en coping Veerkracht en hulpverlening Het meten van veerkracht Ten slotte Het ongeluk als bron van stress Inleiding Hoe gaan slachtoffers van een ongeluk om met stress? De psychische naweeën van verkeersongelukken op korte termijn De psychische naweeën op langere termijn De kwaliteit van leven na een ernstig ongeluk Verklaringen Preventie Scheiding en stress Inleiding Omgaan met stress Risico s op problemen na een echtscheiding Komt elke jeugdige na een scheiding in problemen? De problemen per ontwikkelingsfase nader bezien Interventies Hoe schadelijk is kindermishandeling? Inleiding Vormen van kindermishandeling Prevalentie Overlap en herhaling

3 Inhoud IX 11.5 Omgaan met kindermishandeling Gevolgen van kindermishandeling Oorzaken Wat te doen? Tot slot Stress in de omgang met leeftijdgenoten Inleiding Theorie Omgaan met stressgevende ervaringen met leeftijdgenoten Verschillen tussen jongens en meisjes Gevolgen van negatieve ervaringen met leeftijdgenoten De kans om het slachtoffer te worden van peerstress De rol van ouders en leerkrachten Hoe stressvol is de samenleving? Inleiding Een veranderde samenleving Typeringen van de samenleving Groeiende onzekerheid Stressoren Wie lopen meer risico? Concrete veranderingen Veranderingen samengevat Positieve stress Inleiding Wat is eustress precies? Persoonlijkheidskenmerken Attitudes Tevredenheid Nogmaals de school Verschillen tussen jongens en meisjes Bevorderen van eustress Behandeling van kinderen en adolescenten met stress Inleiding Drie therapiestromingen Een concreet behandelingsprogramma Programma s voor kinderen en hun ouders/verzorgers Wat kunnen ouders doen? Wat kan de school doen? Bijlagen Bijlage 1 Stressvolle gebeurtenissen (aflopend van zeer naar weinig stressvol) Bijlage 2 Stress Draaglast Schaal (SDS)

4 X Inhoud Bijlage 3 Perceived Stress Reactivity Scale (PSRS) Bijlage 4 Perceived Stress Scale (PSS) bestemd voor adolescenten Bijlage 5 Symptomen van het posttraumatische stresssyndroom (DSM-IV) Bijlage 6 Wijzigingsvoorstellen en voorgestelde aanpassingen Bijlage 7 De PTSD-Checklist (PCL) Bijlage 8 De Ego Veerkracht Schaal Bijlage 9 Reacties van jeugdigen op een echtscheiding Bijlage 10 Typeringen samenleving (korte beschrijvingen) Bijlage 11 Korte beschrijving van concrete veranderingen in de samenleving Bijlage 12 Eustress vragenlijst (O Sullivan, 2011) Literatuur Register

5