# 184. Net als chocolade zijn ook onze verpakkingen niet crisisgevoelig BERNARD DE SMET BELGIAN SWEETS DESIGN

Transcriptie

1 HET MAGAZINE IN HET HART VAN DE ONDERNEMING # 184 JUNI JULI 2008 REAL ESTATE Valoriseer uw vastgoed met de hulp van uw bankier EFFECTEN AAN TOONDER Moet u ze dematerialiseren? Anticipeer op hun afschaffing! TELEWERK Goed voor het bedrijf en voor het personeel BERNARD DE SMET BELGIAN SWEETS DESIGN Net als chocolade zijn ook onze verpakkingen niet crisisgevoelig

2 INHOUDSTAFEL PORTRET VAN EEN ONDERNEMER Belgian Sweets Design: het oog wil ook wat Bernard De Smet, topman van Belgian Sweets Design, verkoopt chocoladeverpakkingen in alle vormen en kleuren. De beste chocolatiers ter wereld vinden de weg naar zijn bedrijf. Logisch, want het oog wil ook wat: een mooie verpakking maakt hun zoete lekkernijen nog zo verleidelijk! 09 ING, UW PARTNER Real Estate: er zit een bouwer in uw bank Mits goed ontwikkeld, zou uw lege bedrijfspand in de stad een mooie meerwaarde kunnen opleveren. Maar u hebt zelf niet genoeg verstand van vastgoed. Laat uw bank u helpen. ING Financial Markets: inflatie de baas blijven? De kwalijke gevolgen van inflatie op de ondernemingsresultaten worden vaak als iets onvermijdelijks beschouwd. Toch kunt u zich wapenen tegen de effecten van dit brandend actuele fenomeen. # 184 HET MAGAZINE IN HET HART VAN DE ONDERNEMING REAL ESTATE Valoriseer uw vastgoed met de hulp van uw bankier EFFECTEN AAN TOONDER Moet u ze dematerialiseren? Anticipeer op hun afschaffing! TELEWERK Goed voor het bedrijf en voor het personeel juni juli 2008 REDACTIECOMITE # 184 JUNI JULI 2008 BERNARD DE SMET BELGIAN SWEETS DESIGN Net als chocolade zijn ook onze verpakkingen niet crisisgevoelig L. Baltussen, I. Bourgeois, G. Busseniers, G. De Muylder, V. Dumont, S. Druart, A. Janssens, I. Juchtmans, V. Manneback, D. Spaenjers, L. Violon, P. Walkiers HOOFDREDACTRICE V. Thielemans REDACTIE L. Baltussen, S. Druart, G. Escouflaire, P. Segaert, W. Temmerman, F. Wauters FOTO S L. Bazzoni, Corbis, Fotolia, ING, istockphoto, F. Raevens, Reporters, J.-L. Wertz # 184 juni > juli KMO'S DAG IN DAG UIT Effecten aan toonder: denk nu al aan hun omzetting! Bezit u een deel van het kapitaal van een kmo in de vorm van aandelen aan toonder? Bereidt u dan alvast voor op de afschaffing van deze aandelen. Of beter nog, zorg nu al zelf voor hun omzetting 17 DE MENS IN HET HART VAN DE ONDERNEMING Telewerk: win-winstrategie voor werkgevers en werknemers? Telewerken bevordert de motivatie en verhoogt de productiviteit. Het systeem kan een reële meerwaarde opleveren voor uw bedrijf, op voorwaarde dat het niet op improvisatie berust. 20 INITIATIEVEN International Business Contact Day: ontmoet uw EBD Manager In het Brusselse ING-hoofdkantoor kwamen een tachtigtal Belgische ondernemers naar de International Business Contact Day. Maar liefst 176 verschillende afspraken stonden op de agenda. Familiaal ondernemerschap: de aparte smaak van het familiebedrijf Inzicht in familiaal ondernemerschap was naast de titel van een PwC-onderzoek ook het motto van een gezellig rondetafelgesprek met experten uit de sector, dat plaatsvond in het hoofdkantoor van ING in Brussel. LAY-OUT M. Bourgois, C. Harmignies ING ONDERNEMING Reproductie is toegestaan, mits bronvermelding. Alle rechten voorbehouden voor de reproductie van foto s, de lay-out en de illustraties, die eigendom zijn van Elixis. ING-Onderneming paraît également en français. ISSN-nummer: CONTACTPERSOON ING V. Thielemans Marnixlaan Brussel Tel: Fax: vicky.thielemans@ing.be Website: GRATIS ABONNEMENT REALISATIE ELIXIS bvba Ducpétiauxlaan Brussel Tel: Fax: info@elixis.be VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Ph. Wallez ING België nv Marnixlaan Brussel RPR Brussel BTW BE BIC (SWIFT): BBRUBEBB Rekeningnummer: IBAN: BE

3 [ EDITO ] ONZE MAN in Internationaal zakendoen is niet gemakkelijk. Maar een goede partner ter plaatse kan een groot verschil maken. ING wil u hierbij helpen en gaat daarom verder met de uitbouw van het netwerk van de European Business Desks (EBD), waarmee we in 22 landen, op het Europese continent en India, een lokale Relationship Manager ter beschikking stellen van uw dochterondernemingen. Misschien was u er ook bij op onze International Business Contact Day van 16 april in Brussel (zie ook p. 20 en 21)? Toen hebben we immers de vijftig mensen die onze European Business Desks bestaffen, allemaal naar Brussel gehaald. Zo kon u ook persoonlijk kennis maken met de mensen die voor ùw mensen in het buitenland de financiële zaken regelen. En dat allemaal op één dag en zonder zelf in het vliegtuig te moeten stappen! Want al blijft een EBD-medewerker in de eerste plaats het lokale aanspreekpunt voor het management van uw dochteronderneming, toch zult u bellen en mailen met deze mensen voortaan anders ervaren, nu u hen zelf een keer in levende lijve ontmoet heeft. Hebt u deze International Business Contact Day gemist? Geen erg; in november organiseren we al de volgende editie. En ondertussen kunt u steeds bij uw Relationship Manager in België terecht met uw vragen, ook over internationaal bankieren. Een goede partner ter plaatse kan een groot verschil maken Daarnaast proberen we ook onze werking inzake International Banking uit te diepen. Vandaag zal een medewerker van de European Business Desks net als uw Relationship Manager in België proactief periodiek contact opnemen met uw dochteronderneming en kijken wat ING behalve het openen van een rekening nog meer voor haar kan doen, zoals cash management, kredietverlening, leasing of factoring. Ook geografisch breiden we uit; op de International Business Contact Day mochten we immers voor het eerst ook Turkije aan ons aanbod toevoegen. Ik ben trots op dit netwerk en nodig u graag uit er veel gebruik van te maken. Luc TRUYENS Directeur België Ondernemingen & Institutionelen juni > juli 2008 ing-onderneming.be # 184 U wilt reageren op een bepaald artikel of ons gewoon een vraag stellen? Stuur dan een naar ing-onderneming@ing.be. 03

4 NEWS EBD Zaken doen in Rusland met ING Rusland is in volle ontwikkeling en waarom zou u daar niet van profiteren? Het potentieel van dit immense land verdient uw aandacht, zeker ook omdat ING u VOORAL MOSKOU TREKT VEEL INVESTEERDERS AAN; DE REST VAN HET LAND HINKT NOG ACHTEROP. ter plaatse goed kan begeleiden dankzij haar netwerk van European Business Desks. De voorbije 7 jaar groeide de Russische economie telkens met 6%, en specialisten verwachten dat die trend zal aanhouden. De groei wordt gestuwd door de consumptiemarkt en de bouwsector, die beide een heuse boom beleven. De productiviteit stijgt en het macro-economische beleid boezemt vertrouwen in (begrotingsoverschot, fiscale hervormingen, overheidsschuld zo goed als aangezuiverd ), net als de buitenlandse investeringen, die sinds 2003 sterk in de lift zitten. De meeste investeringen richten zich op het westelijke deel van Rusland. Vooral in de streek rond Moskou en Sint-Petersburg is het duur geworden om te investeren. Andere regio s blijven ondervertegenwoordigd, maar naarmate de overheid werk maakt van een betere infrastructuur (wegen, gas- en elektriciteitsvoorzieningen) zullen de investeringen elkaar ook hier in snel tempo opvolgen. Ook al blijven er nog obstakels uit de weg te ruimen, zoals corruptie of bureaucratie, feit is dat het potentieel van Rusland steeds meer kmo s aantrekt. Dankzij haar lokale EBD kan ING u in Rusland een ruim pakket Payments & Cash Management producten en diensten aanbieden. Aarzel niet om contact op te nemen met uw Relationship Manager of rechtstreeks met de EBD-verantwoordelijken. istockphoto REAL ESTATE Investeringspremies in Waals vastgoed Bent u van plan om te investeren in vastgoed of nieuwe uitrustingen in Wallonië? Voor sommige activiteitensectoren en onder bepaalde voorwaarden verstrekt het Waalse gewest aan bedrijven een investeringspremie en een vrijstelling van onroerende voorheffing. Afhankelijk van de plaats waar u investeert en het aantal arbeidsplaatsen dat u creeert, kunt u aanspraak maken op de steunmaatregel, die mede gefinancierd wordt door Europa (FEDER). Maar opgelet, wenst u hiervan gebruik te maken, dan moet uw bedrijf een aanvraag indienen voor de start van de investering, d.w.z. voor u een bestelbon tekent Desgewenst kan ING u hierbij begeleiden en uw dossier opvolgen bij het Waalse gewest. Wilt u meer informatie over dit thema en de bijhorende procedures, stuur dan uw gegevens en uw btw-nummer per naar yasmine. douillie@ing.be. Wij contacteren u zo snel mogelijk. # 184 ING 04 Info: Nico Himpe, Manager EBD Belgium, , ebd@ing.be. SEPA RUNNING ING verwelkomt joggers in Antwerpen Record verbroken! Op zondag 20 april zakten zowat loopfanaten af naar de diamantstad om er deel te nemen aan de ING Antwerp 10 Miles, de ING Antwerp Marathon of de ING Antwerp Short Run. Daarmee werd nogmaals bevestigd dat dit evenement de grootste stadsloop ZOWAT LOPERS DAAGDEN OP in Vlaanderen is. Het uitzonderlijke succes was VOOR DE ING ANTWERP 10 MILES, ongetwijfeld mede te danken aan het feit dat DE ING ANTWERP MARATHON EN DE de Kennedytunnel op het parcours lag van de ING ANTWERP SHORT RUN. 10 Miles, de wedstrijd die traditioneel het meeste volk lokt. Maar ook de marathon, die sinds vorig jaar weer op het programma staat in Antwerpen, droeg met een verdubbeling van het aantal deelnemers bij tot het succes. De ING Antwerp Marathon, met start op Linkeroever en aankomst op de Grote Markt, is zelfs uitgegroeid tot de belangrijkste marathon van het land qua deelnemersaantal. Dat zet de organisatoren ertoe aan om er in de toekomst een wedstrijd op Europees niveau van te maken. De ING Antwerp Short Run richt zich met zijn 5 km tot minder geoefende lopers en is een ideale opstap naar de 10 Miles. De dames konden zich met elkaar meten tijdens de ASICS Ladies Run. Met deelneemsters kan deze wedstrijd de belangrijkste massaloop voor vrouwen in België genoemd worden. De volgende loopwedstrijd die door uw bank wordt gesponsord, vindt plaats op 27 juli in de koningin der badsteden: de inschrijvingen voor de ING Run Oostende zijn geopend!. Info: Melissa Fewan, Events & Field Activation Coordinator ING, , melissa.fewan@ing.be. Omzetting van de Payment Services Directive in nationale wetten Met het oog op de standaardisering en harmonisering van de bankproducten en -diensten in de diverse lidstaten, keurde het Europese Parlement in april 2007 de Payment Services Directive (PSD) goed. Tegen november 2009 moet de richtlijn betreffende de rechten en plichten van de banken en hun cliënten worden omgezet in de nationale wetgevingen van de lidstaten van de Europese Unie. De richtlijn zal zowel van toepassing zijn op transacties in euro (in het kader van de eengemaakte Europese betaalruimte of Single Euro Payments Area, kortweg SEPA) als op producten die momenteel in lokale valuta worden uitgedrukt. De PSD heeft tot doel de transparantie te verhogen en de bankcliënten beter te beschermen. ING buigt zich momenteel over de impact die de richtlijn zal hebben en houdt u uiteraard op de hoogte van de verdere ontwikkelingen. Info: Véronique Dumont, Commercial Development/Communication ING, , veronique.dumont@ing.be.

5 ARTBRUSSELS ING steunt hedendaagse kunst Voor het vierde jaar op rij was ING België hoofdsponsor van artbrussels, een gerenommeerde beurs voor hedendaagse kunst. Van 18 tot 21 april jongstleden vond in Brussels Expo de 26 ste editie van deze beurs plaats. En of het een geslaagde editie was! Het bezoekersaantal steeg met 9% tot meer dan , zowel Belgen als buitenlanders, professionelen als verzamelaars en gewone liefhebbers. Hiermee bevestigt artbrussels zijn naam als een topevenement dat veel internationale vertegenwoordigers uit de hedendaagse kunstwereld aantrekt. De beurs zet vooral het talent van jonge, veelbelovende artiesten in de kijker. De bijdrage van ING beperkt zich niet tot financiële steun, maar bestaat uit een echt partnership. Dit jaar gaf ING België voor het ontwerp van haar stand carte blanche aan Matali Crasset, een jonge Franse designer met internationale faam. Ze stelde een gewaagd project voor, waarbij ze zich liet inspireren door de kenmerken van de bank van morgen click, call, face. Zoals vaak putte ze inspiratie uit het rijke aanbod van de natuur: ze ontwierp fluorescerende boomstructuren met veel lichtstralen. ALS HOOFDSPONSOR VAN ARTBRUSSELS VERTROUWDE ING HET CONCEPT VAN HAAR STAND TOE AAN DE JONGE FRANSE DESIGNER MATALI CRASSET. SECTORALE BENADERING Hoe productief is uw kmo? Het KMO Kompas 2007 werpt opnieuw een licht op de productiviteit van de Belgische kmo s. Bij de gemeten criteria vinden we onder meer de toegevoegde waardemarge, een ideale barometer voor de productiviteit van een onderneming: welke waarde creëert een onderneming per verkoopschijf van 100? De toegevoegde waarde bedraagt gemiddeld 35, maar het cijfer is sterk afhankelijk van de activiteitensector en varieert bovendien in de tijd, zoals de grafiek van de afgelopen drie jaar aantoont. De toegevoegde waardemarge is het grootst in de dienstensector. Het feit dat er in deze sector amper intermediaire consumptie is, beïnvloedt de marge uiteraard in positieve zin. De metaalfabrikantennijverheid realiseert een aanzienlijke toegevoegde waardemarge, hoewel ze geconfronteerd wordt met sterke schommelingen in de grondstoffen. De groothandel realiseert gemiddeld de kleinste toegevoegde waardemarge. Evolutie van de toegevoegde waardemarge per sector Info: Deloitte Fudiciaire, ING SEPA ING helpt u bij de overschakeling Wat betekent de overschakeling naar de Single Euro Payments Area (SEPA), de eengemaakte Europese betaalruimte, voor uw onderneming? De ING-brochure SEPA: interessant voor u? helpt u die vraag te beantwoorden. De brochure somt een aantal elementen op die verband houden met SEPA: hoe meer elementen van toepassing zijn op uw onderneming, hoe meer voordeel u kunt halen uit SEPA Bent u actief op Europees niveau? Voert u veel buitenlandse transacties uit? Doet u veel betalingen of hebt u een complexe rekeningstructuur? Hebt u rekeningen in verschillende Europese landen? Onderhoudt u verscheidene bankrelaties? Aan de hand van deze vragen kunt u zich een beter beeld vormen van de impact die SEPA zal hebben op uw organisatie. Uiteraard wil ING u graag helpen bij de overschakeling. Daarom hebben we een brochure voor u uitgewerkt, die u kunt downloaden op Info: voor meer informatie over SEPA, ga naar of neem contact op met uw Relationship Manager. FAMILIEBEDRIJF Groupement des chefs d entreprise krijgt navolging Met de steun van ING werd begin 2007 in Wallonië de eerste Belgische club van de Groupement des chefs d entreprise (GCE) opgericht: een netwerk waar bedrijfsleiders elkaar ontmoeten voor onderlinge steun en het uitwisselen van ervaringen. Het initiatief is overgewaaid uit Québec, waar de groepering al 34 jaar actief is. De maandelijkse vergadering is een belangrijk houvast geworden in mijn professionele leven, aldus Michel Horn, partner-zaakvoerder van ORTIS Laboratories en al sinds haar oprichting lid van de GCE. Na amper een paar vergaderingen is de onderlinge verstandhouding al uitstekend te noemen. We kunnen zonder gêne onze problemen aankaarten, onze emoties tonen én we kunnen elkaar oplossingen aanreiken Tijdens de clubvergadering kan ik in alle vertrouwen de bekommernissen bespreken die het pad van elke directeur-eigenaar kruisen. Ik word hier begrepen en gerespecteerd, en er wordt tijd vrijgemaakt om samen naar mogelijke antwoorden op mijn vraag te zoeken, ook al hebben mijn collega s vaak een heel andere achtergrond. Dat gezamenlijke leerproces is heel motiverend en verrijkend. Michel Horn, die onlangs samen met zijn broer en partner Philippe in Québec deelnam aan het door de GCE georganiseerde Colloquium Bouwen aan een rijke onderneming is boeiend, is duidelijk niet de enige die er zo over denkt Er zijn inmiddels ook clubs opgericht in de provincie Luik en in de regio rond Doornik, terwijl heel wat andere bedrijfsleiders uitkijken naar de oprichting van een club in hun regio, aldus Zabou Visé, die als coördinatrice van GCE België verantwoordelijk is voor de werking en de verdere uitbouw van de bestaande clubs. Aarzel niet om contact met haar op te nemen indien u meer informatie wenst. Info: Zabou Visé, coördinatrice van Le Groupement des chefs d entreprise ; tel.: , zabou.vise@groupement.ca. juni > juli 2008 ing-onderneming.be #

6 PORTRET VAN EEN ONDERNEMER BELGIAN SWEETS DESIGN Het oog wil ook wat BERNARD DE SMET, TOPMAN VAN BELGIAN SWEETS DESIGN, VERKOOPT CHOCOLADEVERPAKKINGEN IN ALLE VORMEN EN KLEUREN. DE BESTE CHOCOLATIERS TER WERELD VINDEN DE WEG NAAR ZIJN BEDRIJF. LOGISCH, WANT HET OOG WIL OOK WAT: EEN MOOIE VERPAKKING MAAKT HUN ZOETE LEKKERNIJEN NOG ZO VERLEIDELIJK! # 184 juni > juli De laatste tien jaar is chocolade erg in trek. Zeker het label 'Belgische chocolade', dat wereldfaam geniet! De zaken gaan dus goed voor Bernard De Smet, die in de 23 jaar dat hij BSD leidt nooit magere jaren heeft gekend. In het eerste kwartaal van 2008 bedroeg onze omzet al 6 miljoen! Een groei met 10 à 15%, ondanks de zwakke conjunctuur. Want als mensen zich niet goed voelen, grijpen ze sneller naar chocolade. EEN EREZAAK Het imperium van lintjes en karton is niet in één dag gebouwd. BSD dankt zijn ontstaan aan een samenloop van omstandigheden: een verhaal van overname en familie-eer, van fils à papa en Godiva-pralines. Mijn vader leidde een gelijkaardig bedrijf dat hij na de oorlog had opgericht. Op een dag polste hij of het bedrijf mij interesseerde. Ik studeerde aan de universiteit en had totaal geen zin om bloempjes en verpakkingen aan chocolatiers te verkopen, laat staan om de zaak van mijn vader over te nemen: ik wilde geen rijkeluiszoontje zijn! Uiteindelijk trad hij toch in de voetsporen van zijn vader om de familie-eer terug te winnen na wat hij een schurkenstreek noemt. Na mijn studie aan de Solvay Business School wilde ik in een groot bedrijf beginnen, om ervaring op te doen voor ik mij als zelfstandige zou vestigen. Maar intussen had mijn vader zijn bedrijf verkocht aan een oplichter. Op een dag stelde een van zijn voormalige klanten, Malvina Peeters aankoopster bij Godiva, hem voor om de handen in elkaar te slaan en een nieuw bedrijf op te starten. Ik stemde toe om mee in de zaak te stappen, meer uit wraakgevoel dan uit interesse. Achteraf gezien is hij blij dat hij van mening is veranderd, geeft Bernard De Smet toe, zeker omdat het vaak moeilijker is om een zaak over te nemen dan er een op te richten...

7 Belgian Sweets Design in een notendop 1985 Bernard De Smet richt met een kapitaal van 3 miljoen Belgische frank Belgian Sweets Design nv op, samen met zijn vader en een van diens vroegere klanten, Malvina Peeters. Het bedrijf vestigt zich in Jette Bernard De Smet koopt alle aandelen van het bedrijf op Verhuis naar het industrieterrein van Saintes, in Waals-Brabant Uitbreiding van het bedrijfsterrein. Op een oppervlakte van m 2 beschikt BSD over 500 m 2 kantoren, 2000 m 2 showroom en een opslagplaats voor 4000 paletten. ALLE BSD-VERPAKKINGEN ZIJN IN ZELFBEDIENING VERKRIJGBAAR VOOR HANDELAARS UIT DE CHOCOLADE- SECTOR EN DE LUXESECTOR IN HET ALGEMEEN De groei versnelt: het eerste kwartaal leverde al een omzet van 6 miljoen op. FAMILIALE KNOWHOW Met een startkapitaal van 3 miljoen Belgische frank richtten de drie vennoten in oktober 1985 de naamloze vennootschap Belgian Sweets Design op. Ze huren de kelder van een kantoorgebouw in Jette. Vader De Smet wint zijn vroegere cliënteel snel terug en na amper vier jaar kunnen ze het gebouw en dat van hun buren kopen om hun activiteiten uit te breiden. Een buitengewone tijd: ik leerde mijn vader kennen! Hij was zo verstandig om mij niet te hard in te tomen en ik luisterde naar hem omdat hij ervaring had... Tien jaar lang werkten we samen, tot ik in 1995 alle aandelen opkocht. Twee jaar later trekt Bernard De Smet met zijn inmiddels florerend bedrijf naar het Waals-Brabantse Saintes. In Brussel was er geen parkeerplaats om goederen uit te laden: wekelijks kregen we de politie over de vloer! De bouw van het bedrijfspand (2000 m 2 opslagruimte, 1000 m 2 showroom, 500 m 2 kantoren) start in april 1999 en BSD verhuist in juli Ik wilde mij in Vlaanderen vestigen, dicht bij de meeste van mijn klanten, maar de gronden waren te duur. Het industrieterrein van Saintes bood gunstige prijzen en bevindt zich op de taalgrens, in de zone 02. KEUZE TE OVER De immense showroom van BSD bestaat uit twee delen: aan de ene kant bevinden zich de seizoenartikelen (of fantasieartikelen), aan de andere kant de klassieke artikelen (of standaardartikelen). De chocolademarkt kent twee grote seizoenen: de lente Pasen, Moederdag en 1 mei en de winter Halloween, Sinterklaas, Kerstmis en Nieuwjaar. Alle producten zijn in zelfbediening verkrijgbaar en zijn uitsluitend bestemd voor professionelen, zoals handelaars uit de chocoladesector (industrieel en ambachtelijk), de voedingssector en de luxesector in het algemeen. Alle Belgische luxemerken zijn potentiële klanten. Bij onze klanten-chocolatiers zijn er zowel Belgen als buitenlanders: we halen 50% van onze omzet uit export! We groeien met 10 à 15%, ondanks de zwakke conjunctuur ONTWERP EN COLLECTIES BSD is meer dan een uitstalraam van fraaie chocoladeverpakkingen, het biedt ook professioneel advies op creatief en logistiek vlak over verpakkingen met een grote V. Cliënten kunnen er terecht voor een uitleg van A tot Z, met uitzondering van de letter P de P van productie, want BSD koopt het materiaal waarmee de verpakkingen worden vervaardigd. Ons creatief team houdt zich bezig met de producten (afbeelding, vorm, kleur, logo) en de collecties (themadozen en -verpakkingen). Doorgaans komen de klanten echter zelf met ideeën aanzetten. Het is dan aan ons om uit te maken of ze realiseerbaar zijn. Want er is een verschil tussen creatief ontwerp en industriële productie, tussen droom en financiering... BSD verzoent de verschillende zienswijzen met elkaar! De collecties worden wel intern gemaakt: We stellen ze meer dan een jaar van tevoren samen en nodigen vervolgens onze klanten uit, die hun bestelling plaatsen. De andere troef van BSD is de logistiek. We regelen alles zelf, behalve het transport. Voor sommige klanten verzorgen we ook de ontwikkeling, de opslag en de logistiek, op basis van een jaarcontract. Kortom, we doen alles! Er zijn niet veel concurrenten die zo n service aanbieden. juni > juli 2008 ing-onderneming.be #

8 PORTRET VAN EEN ONDERNEMER Een mooie verpakking is als een bos bloemen: hoe verrassender, hoe verleidelijker! # 184 juni > juli TEAMSPIRIT De 24 BSD-medewerkers vormen een gemotiveerd en hecht team. Ze stellen alles in het werk om de klanten tevreden te stellen. Ik ben trots op mijn medewerkers, zegt Bernard De Smet. Ze zijn goud waard. Het menselijk kapitaal moet beschouwd worden als een van de activa van de onderneming. Als de mensen met plezier komt werken, stijgt hun productiviteit en die van het bedrijf! Ik geloof ook sterk in ervaring en interne opleiding. Ik neem graag mensen met weinig vakkennis aan en geef hen vervolgens een degelijke opleiding. Of ik delegeer die taak aan de oudste medewerkers... Waarom stoppen mensen rond hun 60 ste à 65 ste van de ene op de andere dag met werken? Ik geloof dat werken een deugd is: mijn levensdoel is werken tot mijn 80 ste! DE ANTWOORDEN VAN ING Het leiden van een bedrijf als Belgian Sweets Design, met zijn gestage maar seizoensgebonden groei, is geen sinecure. Als mijn bankier eind september mijn financieel resultaat zou zien, zou hij al mijn kredieten intrekken!, grapt Bernard De Smet. In april, als de kerst- en de paasperiode boekhoudkundig verwerkt zijn, maakt BSD zijn jaar goed. In de zomer moeten we alles aankopen, betalen en opslaan, zonder dat we ING fideliseert BSD-personeel Bernard De Smet deed een beroep op het Tax & Financial Engineering Department van ING om de bezoldiging van zijn medewerkers te optimaliseren. Het uitgangspunt: hoe betrek je het personeel bij het bedrijfsresultaat... opdat het meer en beter zou presteren. Onze afdeling biedt complexe producten aan, gebaseerd op de fiscale optimalisatie van een variabele verloning, ook wel werknemersparticipatie genoemd, legt Gauthier Razée, een van de specialisten van de cel, uit. In plaats van een zwaar belaste bonus in cash krijgt het personeel stock options, die fiscaal geoptimaliseerd zijn. Uiteindelijk wordt iedereen daar beter van! Info: Françoise Platteborse, Head of Tax & Financial Engineering Department ING, , francoise.platteborse@ing.be. DE BSD-COLLECTIES WORDEN ONTWORPEN EN VERVAARDIGD DOOR EEN HECHT TEAM, DAT BERNARD DE SMET ZELF OPLEIDT. ook maar iets verkopen! Gelukkig blijft de angst voor de lege kassa nooit lang duren. BSD goochelt met de seizoenen als een volleerd koorddanser die telkens weer veilig neerkomt... met ING, die op de noden van het bedrijf poogt te anticiperen, als vangnet. Het is onze bedoeling om creatieve oplossingen aan te reiken, om verder te gaan dan een startinvestering, verduidelijkt Johan van de Werve, Relationship Manager ING en vertrouwenspersoon van Bernard De Smet. We onderhouden een nauwe band met BSD om de activiteiten en de strategie van het bedrijf te doorgronden, zodat we het specifieke producten en diensten kunnen aanbieden en het kunnen begeleiden in zijn dagelijkse noden. En we hebben een goede verstandhouding! DE MODELBANK Bernard De Smet en Johan van de Werve werken sinds 5 jaar nauw samen. Het klikte meteen: Johan is een competente gesprekspartner, die de echte problemen van het bedrijf kent en wiens expertise mij al goed van pas is gekomen, vooral op het gebied van participatieplannen en projecten om het personeel sterker aan het bedrijf te binden (zie kader). Daarbij komt dat wij de meest internationale bank van België zijn, vult Johan van de Werve aan. Aangezien BSD nogal wat buitenlandse klanten heeft, is dat een groot pluspunt. Het spreekt dus voor zich dat ING BSD ook bij zijn toekomstige projecten terzijde zal staan. Bernard De Smet zoekt immers naar een opportuniteit om een buitenlands filiaal te openen of om zijn eigen materiaal te produceren. Want met een mooie verpakking krijg je alles verkocht! Het is zoals met een bos bloemen... Er zijn twee manieren om een vrouw te verleiden: haar verrassen en haar aan het lachen brengen. Hoe verrassender de verpakking, hoe verleidelijker! Quod erat demonstrandum. Info: Belgian Sweets Design, 16 avenue Zénobe Gramme, 1480 Saintes; tel: ; info@bsd.be;

9 ING, UW PARTNER MITS GOED ONTWIKKELD, ZOU UW LEGE BEDRIJFSPAND IN DE STAD EEN MOOIE MEERWAARDE KUNNEN OPLEVEREN. MAAR U HEBT ZELF NIET GENOEG VERSTAND VAN VASTGOED. LAAT UW BANK U HELPEN. REAL ESTATE Er zit een bouwer in uw bank Ooit was het een schitterende winkelgalerij in het centrum. Maar na bijna veertig jaar lag ze er vooral verouderd bij en hoewel ze nog altijd in een uitstekende, drukke buurt lag, lieten moderne winkelketens haar nu links liggen. De eigenaar van de site besefte dat er veel werk - en kosten - nodig waren om de galerij naar het niveau van de 21ste eeuw te brengen. Hij sprak er zijn ING Relationship Manager over aan en die bracht hem met ons in contact, vertelt Luc Plasman, Managing Director van ING Real Estate Development. De eigenaar beschikte niet onmiddellijk over de volledige knowhow om alleen een goed project te ontwikkelen. Maar als ondernemer voelde hij wel dat zijn patrimonium nog potentieel had en zag hij het niet zitten om de galerij voor weinig geld van de hand te doen en iemand anders de meerwaarde te laten opstrijken. Om uit een leeg bedrijfspand een meerwaarde te puren, zijn niet alleen veel middelen maar ook knowhow nodig Het is een situatie die veel bedrijfsleiders zullen herkennen. Bedrijven groeien en evolueren en hun behoefte aan ruimte en faciliteiten evolueert mee. Daardoor blijven soms panden achter die voor het bedrijf geen waarde meer hebben maar het mits de juiste aanpak wel goed zouden kunnen doen op de vastgoedmarkt. Waarom daarvan dan geen graantje meepikken? SAMENWERKEN IN STAPPEN ING Real Estate Development is geen bank maar een projectontwikkelaar. Luc Plasman legt uit dat zijn organisatie niet alleen projecten ontwikkelt als cliënten van ING dat vragen: Wij opereren zelfstandig en ontwikkelen ook op eigen initiatief. Dat moét ook, als MET RE INVESTMENT MANAGEMENT (PATRICK MEUTERMANS, LINKS), RE DEVELOPMENT (LUC PLASMAN) EN RE FINANCE (MARC DE HERTOGH) SAMEN BESCHIKT ING OVER EEN GEÏNTEGREERD PLATFORM VOOR VASTGOED. je in deze business de nodige competenties en contacten wil ontwikkelen. Maar àls we die dan hebben, kunnen we ze via het netwerk van ING natuurlijk wel een extra betekenis geven. De samenwerking tussen ING Real Estate Development en een eigenaar verloopt uiteraard in stappen. In een eerste fase zitten alleen beide partijen rond de tafel, of eventueel al samen met een architect. Er wordt een voorstudie gemaakt en een financieel plaatje geschetst. Pas als de partner zich daarin kan terugvinden, wordt een overeenkomst getekend en kan het project verder uitgewerkt worden. Dan verschijnen er talrijke specialisten op het toneel, bijvoorbeeld voor kwesties van juridische (denk aan de rechten van zittende huurders) en technische aard (vaak moet bijvoorbeeld een bodemvervuilingsprobleem opgelost worden). Aan de nodige vergunningen komen is een traject apart. juni > juli 2008 ing-onderneming.be #

10 ING, UW PARTNER Geen marktrisico, geen business De Relationship Manager speelt doorgaans een sleutelrol in het contact tussen het bankcliënteel en de ING Real Estate ondernemingen. Meestal is het de eigenaar van een gebouw, die contact zoekt met zijn Relationship Manager om te zien welke middelen de bank heeft om iets met het gebouw te doen. Maar zeker in grotere bedrijven is het vaak ook de Relationship Manager die het initiatief neemt, merkt Marc De Hertogh op: Een goede Relationship Manager praat met zijn cliënt over alle aspecten van de bedrijfsvoering, dus ook over het vastgoed. Wezenlijk voor een samenwerking met de ING Real Estate bedrijven is wel dat er een marktrisico speelt. Voor een eigenaar die zijn gebouw voor eigen gebruik laat herstellen of renoveren, kunnen wij niets doen, vat Luc Plasman dat kort samen. Er moet een moment komen dat de eigenaar de controle op zijn eigendom loslaat. Er spelen trouwens ook minimumvoorwaarden. De waarde van het project (na ontwikkeling) moet toch minstens 5 tot 10 miljoen bedragen: Voor kleinere projecten zijn meestal wel lokale spelers aan te spreken. class) omdat ze geloven in het financiële potentieel ervan maar willen dat alleen als passieve belegger doen. Voor zulke cliënten kan ING Real Estate Investment Management bijvoorbeeld ook een shoppingcentrum beheren... Zorgen dat het omzet haalt, dat huurders die weggaan vervangen worden, dat alle contracten lopen, dat de promotie wordt gecoördineerd, kortom: rendement en meerwaarde leveren aan de eindinvesteerder. Een huisbaas-verhaal, maar dan in het groot. ING Real Estate Investment Management treedt vrijwel alleen op voor institutionele cliënten. Komt er - bijvoorbeeld bij Luc Plasman - een interessant project op de markt, dan zal Patrick Meutermans proberen de geschikte investeerders samen te brengen in een fonds dat daarvoor doorgaans speciaal wordt opgericht. MOEST ER NOG GELD ZIJN? Aan het gesprek neemt nog een derde partij deel: Marc De Hertogh, Business Center Manager van ING Real Estate Finance. Want is het voortraject achter de rug, dan kan de bouw opgestart worden. Maar daar moet dan wel geld voor zijn. Dat zou van ING Real Estate Finance kunnen komen: Wij financieren vastgoedoperaties van om het even welke partij: de eigenaar, de projectontwikkelaar of - nadien - de investeerder die het afgewerkte project koopt. Marc De Hertogh werkt courant samen met vastgoedprofessionelen. Per definitie zijn het mensen die MARC DE HERTOGH, BUSINESS CENTER Intussen wordt MANAGER ook de markt ING REAL ESTATE FINANCE: afgetast om FINANCIERT OM HET EVEN WELKE DEEL NEMER te bekijken AAN VASTGOEDOPERATIES. welke commerciële interesse het project kan wekken. Luc Plasman: Winkels of kantoren kunnen in eerste instantie verhuurd worden; voor appartementen of woningen zullen we vooral kopers zoeken. Voor een stuk doen we die precommercialisering zelf, of met makelaars. # 184 juni > juli OP ZOEK NAAR INVESTEERDERS Als het project is afgewerkt, moeten de ontwikkelaars ervan (eigenaar en projectontwikkelaar) in ieder geval kunnen uitstappen. Daarvoor is een tegenpartij van investeerders nodig. Hoe die tegen zo n zaak aankijken, vertelt Patrick Meutermans, Country Manager ING Real Estate Investment Management, een organisatie die zich precies concentreert op het koppelen van vraag en aanbod op de vastgoedmarkt: Onze business is commercialisering. Dat gaat verder dan het vinden van een geschikte koper voor een bepaald project. Stel dat een gebouw ontwikkeld wordt met winkels en kantoren. Een bepaald vastgoedfonds kan vinden dat dat gebouw perfect past in hun beleggingsstrategie, maar is daarom nog niet geïnteresseerd in het management en beheer dat zo n gebouw met zich meebrengt. Veel investeerders kiezen voor een bepaalde aandelenklasse (asset een Real Estate risico nemen. Maar we bekijken het altijd per object. Centraal staat de vraag: welke waarde kunnen we het object geven, als het eenmaal op de markt komt? Voor appartementen ligt dat eerder simpel; voor winkelcentra komt er al meer bij kijken. Is er bijvoorbeeld een FNAC in het project betrokken? Dat zorgt meteen voor een aanzuigeffect bij het publiek dus dat maakt de site meteen populairder bij andere investeerders. Voor kantoren wordt bekeken hoe het met de leegstand in de buurt staat: waar dat 5% is, ligt het risico uiteraard lager dan waar 15% leeg staat. Maar er spelen nog veel andere elementen, weet Marc De Hertogh. Ook het track record van architect en aannemers is belangrijk en een investeringsfonds met doorwinterde aandeelhouders zal het project meer credibiliteit geven dan een met mensen die niemand kent.

11 LUC PLASMAN, MANAGING DIRECTOR VAN ING REAL ESTATE DEVELOPMENT: GEEN BANK MAAR EEN PROJECTONTWIKKELAAR. PATRICK MEUTERMANS, COUNTRY MANAGER ING REAL ESTATE INVESTMENT MANAGEMENT, EEN ORGANISATIE DIE ZICH CONCENTREERT OP HET KOPPELEN VAN VRAAG EN AANBOD OP DE VASTGOEDMARKT. De financiering van een vastgoedproject is al even complex als de ontwikkeling ervan, vindt Marc De Hertogh. Er is ook veel knowhow voor nodig. Je moet heel goed thuis zijn in de diverse segmenten van het Real Estate gebeuren, om een correcte financiering te kunnen voorstellen. DE CHINESE WALLS VAN DE REAL ESTATE Onze cliënten moeten goed begrijpen dat wij onafhankelijk van elkaar optreden, knoopt Luc Plasman een paar keer in onze oren. Als iemand met ING Real Estate Development in zee gaat om een project te ontwikkelen, houdt dat beslist niet in dat hij voor zijn financiering automatisch bij ING Real Estate Finance moet aankloppen of dat hij voor de verkoop van het project alleen bij ING Real Estate Investment Management terecht kan. Op al die vlakken speelt gewoon de markt. Brengt Patrick Meutermans de beste tegenpartij aan, dan is dat leuk. Maar het kan ook best een ander bedrijf zijn. Idem dito voor de financiering. Er bestaan zowel juridisch als de facto de nodige Chinese Walls tussen de diverse Real Estate ondernemingen van ING. Waar het om gaat, vindt Marc De Hertogh, is dat cliënten die daar behoefte aan hebben, onder dat ene ING-dak van hun bank alle Real Estate competenties kunnen vinden die op de markt van tel zijn. Patrick Meutermans benadrukt dat de toegevoegde waarde die de Real Estate dochters van ING voor het bankcliënteel kunnen hebben, niet hun enige bestaansreden is. Die dochters zijn er omdat ze elk op hun markt geld kunnen verdienen, als ze daar voluit voor gaan. Maar de knowhow en contacten die we daarbij opbouwen, kunnen via de bank ook voor het bankcliënteel dienstig zijn. En dat willen we niet laten liggen! ING Real Estate Capital Advisors: bouwen op de kapitaalmarkten Met RE Development, RE Finance en RE Investment Management samen beschikt ING over een geïntegreerd platform voor vastgoed. Op uiteenlopende manieren zijn Luc Plasman, Marc De Hertogh en Patrick Meutermans altijd bezig met concrete bouwprojecten. Bij ons gaat het over stenen en mortel, vat Luc Plasman dat plastisch samen. Nog een andere ING-onderneming bekijkt het wereldje van de Real Estate vanuit een puur financieel standpunt: ING Real Estate Capital Advisors (RECA). Onze activiteit speelt zich niet rond een bouwproject af, maar rond fusies en overnames of op de kapitaalmarkten, legt Michel Pleeck, Head Belgium, uit. De vastgoedsector kent momenteel enorme veranderingen. Onder druk van de internationalisering wordt bijvoorbeeld veel geconsolideerd. Vastgoedondernemingen kunnen voor een financiering natuurlijk naar een bank trekken, maar ze kunnen ook de kapitaalmarkten aanspreken, zowel de aandelen- als de obligatiemarkten, die daar steeds rijper voor worden. Met de structuren die de mensen van RE Capital Advisors uittekenen om op dat soort financieringsbehoeften in te spelen, vinden hun vastgoedcliënten voornamelijk een tegenpartij bij hedgefunds, pensioenfondsen, verzekeraars en meer algemeen bij wie in aandelen of obligaties belegt. MICHEL PLEECK, HEAD BELGIUM ING REAL ESTATE CAPITAL ADVISORS, ACTIEF OP DE KAPITAAL- MARKTEN. juni > juli 2008 ing-onderneming.be #

12 ING, UW PARTNER ING FINANCIAL MARKETS Inflatie de baas blijven? DE KWALIJKE GEVOLGEN VAN INFLATIE OP DE ONDERNEMINGSRESULTATEN WORDEN VAAK ALS IETS ONVERMIJDELIJKS BESCHOUWD. TOCH KUNT U ZICH WAPENEN TEGEN DE EFFECTEN VAN DIT BRANDEND ACTUEEL FENOMEEN. rentevoeten te verhogen. Een van de taken van de Europese Centrale Bank (ECB) bestaat er zelfs in om de inflatie rond de 2% te houden. Toch grijpt ze niet altijd meteen in, uit vrees om de zwakke groei nog te vertragen. MEER KOSTEN, MINDER WINST? Prijsstijgingen hebben een rechtstreekse invloed op uw resultatenrekening. In de eerste plaats omdat ze zich vertalen in hogere kosten. De omvang van die kostenstijging hangt af van de aard van de gedragen lasten en de mate waarin die doorwegen. Zo worden transportbedrijven uiteraard rechtstreeks getroffen door de piekende olieprijzen, terwijl trustkantoren grotendeels buiten schot blijven. In de bouwsector komt de stijging van de staalprijzen dan weer hard aan. Toch is het niet zozeer de kostenstijging die de impact van de inflatie op de bedrijfswinst bepaalt, maar de mate waarin de onderneming de stijging kan # 184 juni > juli DE OLIEPRIJS, DIE NU AL MAANDEN STEEDS NIEUWE RECORDHOOGTEN BEREIKT, DRAAGT IN RUIME MATE BIJ TOT DE PRIJSSTIJGINGEN. In mei 2008 bedroeg de inflatie 5,21% op jaarbasis, terwijl dit het jaar daarvoor amper 1,78% was. Economen wijten die sterke toename hoofdzakelijk aan de spectaculaire stijging van de energie- en grondstofprijzen. De media besteden vooral aandacht aan de bijhorende daling van de koopkracht, hoewel de inflatie in de eerste plaats de ondernemingen treft. EEN NORMAAL FENOMEEN Inflatie wordt doorgaans omschreven als de gelijktijdige en gestage stijging van alle prijzen binnen de economie van een land. Behalve in tijden van crisis stijgen de prijzen in principe permanent, maar matig: het gaat dus om een normaal fenomeen. Dat neemt niet weg dat de regeringen en centrale banken die stijging voortdurend in het oog houden. De centrale banken kunnen de inflatie immers afremmen door de Specifieke financiële producten kunnen de effecten op uw resultatenrekening beperken of zelfs neutraliseren doorrekenen in haar verkoopprijzen. Het is trouwens dat doorrekenmechanisme dat een prijsstijging van bepaalde grondstoffen omzet in inflatie. De prijsstijging mag dan al algemeen zijn, gelijkmatig is ze dus zeker niet. DE ENE INDEX IS DE ANDERE NIET De traditionele barometer voor de inflatie is het indexcijfer van de consumptieprijzen, kortweg de index genoemd. Dat cijfer geeft een schatting van de gemiddelde prijsstijging die de consument ervaart. Vermits de index slechts een gemiddelde is, die bovendien op de consument en niet op de bedrijfswereld gericht is, geven andere indexcijfers zoals de

13 Jaarlijkse inflatie ( ) TERWIJL DE INFLATIE IN BELGIË DE VOORBIJE JAREN 1 À 3% BEDROEG, ZIEN WE IN 2008 EEN SCHERPE STIJGING. Bron: FOD Economie Algemene directie Statistiek en economische informatie sectorale indexprijzen of de index van de productieprijzen meer relevante informatie. Toch is de consumptie-index van primordiaal belang voor de onderneming. Deze barometer ligt namelijk aan de basis van de loonindexering, waarbij de lonen automatisch worden aangepast aan de inflatie een mechanisme dat vandaag alleen nog in België en Luxemburg wordt toegepast. LOONINDEXERING In de privésector worden het tijdstip en de aard van een loonindexering vastgelegd door de verschillende paritaire commissies. In de overheidssector wordt de loonindexering echter automatisch doorgevoerd wanneer de index een bepaalde drempel overschrijdt, de zogenaamde spil. Dat systeem weegt op de resultaten van arbeidsintensieve ondernemingen. Om het indexeringseffect wat te verzachten, heeft de regering in 1994 een gezondheidsindex ingevoerd. De indexering van de overheidslonen en van de sociale uitkeringen laat zich immers ook voelen in de staatsbegroting. De gezondheidsindex is een lightversie van de consumptie-index, die geen rekening houdt met de prijzen van alcoholische dranken, rookwaren en de meeste olieproducten. DEKKINGSPRODUCTEN Ondernemingen waarvan de loonmassa sterk op de kosten weegt, hoeven de inflatie echter niet lijdzaam te ondergaan. Dankzij onze dekkingsproducten kunnen onze cliënten de inflatie bevriezen op het door hen geraamde niveau, legt Ellen Aelvoet, Head of ING Financial Markets Desk, uit. Wanneer de inflatie hoger ligt dan in het ondernemingsbudget begroot, neutraliseren onze producten het verschil. Een soort verzekering tegen een buitensporige inflatie dus bijzonder nuttig wanneer de marktsituatie de onderneming verhindert om haar hogere loonkosten door te rekenen in haar verkoopprijzen. Een aanrader voor elk bedrijf? Om hier echt voordeel uit te kunnen halen, moet er sprake zijn van een stabiele loonmassa. Deze producten richten zich dus vooral op ondernemingen met meer dan 50 arbeiders en bedienden. INFLATIE EN INKOMSTEN Hoe vreemd het ook mag lijken, sommige ondernemingen kunnen het moeilijk krijgen wanneer de inflatie onder hun verwachtingen blijft. Dat is het geval wanneer de ondernemingsinkomsten worden geïndexeerd, legt Ellen Aelvoet uit. De vastgoedsector is daar een typisch voorbeeld van: of het nu gaat om residentieel, industrieel of commercieel vastgoed, het merendeel van de contracten voorziet in een indexering van de huurprijzen. Wanneer de prijsindex die als referentie dient de gezondheidsindex voor residentieel vastgoed en andere indexen voor professioneel vastgoed minder snel stijgt dan verwacht, kunnen de ondernemingsresultaten daaronder lijden. Met onze producten kunnen ondernemingen die meer dan à huurgeld per jaar innen zich wapenen tegen het omzeteffect van een inflatie die lager uitvalt dan verwacht, gaat Ellen Aelvoet verder. Meer nog: sommige cliënten kunnen hun inflatie zelfs aan ons doorverkopen. Deze techniek houdt in dat ze het product van toekomstige huurindexeringen afstaan aan ING. Daardoor hoeven ze minder te lenen om hun vastgoedproject te financieren. Als bedrijfsleider hoeft u de gevolgen van de inflatie dus niet lijdzaam te ondergaan. Specifieke financiële producten kunnen de effecten op uw resultatenrekening beperken of zelfs neutraliseren. Met de recente inflatiegolf in het achterhoofd is dat beslist iets om over na te denken. Info: ING Financial Markets Desk, Indexering van de intrestvoet als compensatie voor waardevermindering Inflatie is ook een fenomeen van geldontwaarding, zo beklemtonen economen. Tegen de huidige inflatie van 4% zullen we volgend jaar 104 nodig hebben om evenveel te kunnen kopen als vandaag met 100. Die ontwaarding heeft een ongunstige invloed op de geldbeleggingen: naast de nominale intrestvoet van een belegging bestaat er ook een reële intrestvoet, die rekening houdt met de monetaire erosie: bij 4% inflatie komt een nominale intrestvoet van 5% overeen met een reëel rendement van 1%. Bij een intrestvoet van 3% is de reële opbrengst zelfs negatief: - 1%! Ook hier stelt ING Financial Markets een interessante oplossing voor, bestaande uit het automatisch indexeren van het rendement op sommige beleggingen. Door het aanpassen van de nominale rentevoet kan de reële rentevoet daarbij op een constant niveau worden gehouden. juni > juli 2008 ing-onderneming.be #

14 KMO S DAG IN DAG UIT EFFECTEN AAN TOONDER Denk nu al aan hun omzetting! BEZIT U EEN DEEL VAN HET KAPITAAL VAN EEN KMO IN DE VORM VAN AANDELEN AAN TOONDER? BEREIDT U DAN ALVAST VOOR OP DE AFSCHAFFING VAN DEZE AANDELEN. OF BETER NOG, ZORG NU AL ZELF VOOR HUN OMZETTING # 184 juni > juli Tegen 31 december 2013 moeten alle vennootschappen waarvan de statuten de uitgifte van effecten aan toonder toestaan, deze bepaling schrappen en de bestaande toondereffecten omzetten in effecten op naam of gedematerialiseerde effecten. Die datum lijkt misschien nog veraf, maar achter de schermen evolueert alles razendsnel: sinds 1 januari 2008 mogen er geen nieuwe effecten aan toonder meer worden uitgegeven en mogen bestaande effecten niet meer fysiek worden uitgereikt. De beursgenoteerde vennootschappen hebben de eerste fase van de dematerialiseringsprocedure al afgerond; nu is het de beurt aan de niet-beursgenoteerde vennootschappen om zich eveneens aan te passen aan de wetgeving. WERK AAN DE WINKEL Naar schatting vennootschappen zijn opgericht onder een juridische vorm die onder deze maatregel valt. Het gaat daarbij vooral om naamloze vennootschappen (nv) en commanditaire vennootschappen op aandelen (cva), aldus Patrick Drogné, vertegenwoordiger van Febelfin (de Belgische Federatie van het Financiewezen) binnen de Dmat Task Force. Deze cel werd opgericht door Febelfin, het VBO, de Nationale Bank van België, Euroclear, de Koninklijke Federatie van Belgische Notarissen en NYSE-Euronext om het overgangsproces in goede banen te leiden, onderhandelingen te voeren met de regering en de ondernemingen te informeren. Helaas kunnen we op geen enkele manier achterhalen hoeveel van deze vennootschappen statuten hebben die de mogelijkheid voorzien om effecten aan toonder uit te geven. Het is dus aan de ondernemingen zelf om zich te informeren en de nodige stappen te ondernemen. AFWACHTEN? GEEN GOEDE KEUZE! Toch moeten we de ondernemingen ertoe aanzetten om vóór eind 2013 in actie te schieten, voegt Christine Darville, vertegenwoordigster van het VBO binnen de Dmat Task Force, eraan toe. Anticiperen kan nooit kwaad, zeker wanneer het bezit van effecten aan toonder deel uitmaakte van uw successieplanning. Er bestaan ook andere fiscaal voordelige strategieën, maar daarbij gaat u beter niet over één nacht ijs. De keuze van de strategie bepaalt namelijk ook de nieuwe vorm nominatief of gedematerialiseerd van de voormalige effecten aan toonder. De kat uit de boom kijken is geen optie: niet-omgezette effecten worden namelijk van rechtswege omgezet in effecten op naam, wat de mogelijkheden beperkt. Wie de omloop van de vroegere effecten aan toonder wil stimuleren, kiest best voor dematerialisering IN DE PRAKTIJK Elke vennootschap dient zelf te beslissen over het lot van haar aandelen aan toonder en de bijhorende statutenwijziging. In principe moet een wijziging van de statuten worden goedgekeurd door een buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders, onderstreept Christine Darville. Gelukkig heeft de wetgever de procedure versoepeld: voor wijzigingen in het kader van de afschaffing van de toondereffec-

15 ten volstaat een eenvoudig besluit van de raad van bestuur, vastgelegd in een authentieke akte. Wanneer de onderneming opteert voor een omzetting in effecten op naam, moeten de houders van de toondereffecten hun stukken neerleggen bij de zetel van de vennootschap, in ruil voor een inschrijving in het aandeelhoudersregister. De kosten voor de onderneming beperken zich in dat geval tot het beheer van dat register. Die oplossing zal wellicht de voorkeur genieten van kleine ondernemingen", menen beide leden van de Dmat Task Force. Het is immers de minst ingewikkelde én de goedkoopste oplossing. DEMATERIALISERING: GEBRUIKSAANWIJZING EEN AANDEELHOUDER DIE ZIJN EFFECTEN AAN TOONDER WIL DEMATERIALISEREN, DIENT ZE IN TE SCHRIJVEN OP EEN EFFECTENREKENING DIE HIJ OP ZIJN NAAM OPENT BIJ EEN BANK. ING helpt u graag verder ij streven ernaar om de bevoorrechte financiële Wpartner te worden van de Belgische ondernemingen, zegt Nadine Bauters, Product Manager Securities Services ING. Daarom versterken we onze communicatieinspanningen rond de dematerialisering van toondereffecten van niet-beursgenoteerde bedrijven. Na de zomer lanceert ING een informatiecampagne om de voordelen van deze oplossing op een rijtje te zetten. Daarnaast zullen we ook onze diensten aanbieden als top van de piramide en erkende rekeninghouder. De afschaffing van de effecten aan toonder belangt ook de kmo s aan, merkt Sarah Joos, Wealth Analysis & Planning Advisor ING Private Banking, op. Ook voor hen is dematerialisering mogelijk een betere oplossing dan omzetting in effecten op naam. Ten slotte informeert ING Private Banking, die erg veel belang hecht aan patrimoniale planning, haar cliënten over de verschillende mogelijkheden waaruit ze kunnen kiezen, ook na het verdwijnen van de effecten aan toonder. Gedematerialiseerde effecten passen immers perfect in het kader van een successieplanning. In een stelsel met effecten op naam is bij elke verrichting een inschrijving in het aandeelhoudersregister vereist, wat een rem zet op de omloop van de effecten. Wanneer een onderneming de omloop van haar effecten wil stimuleren, kan ze dus beter opteren voor dematerialisering. Voor de aandeelhouder is het principe eenvoudig: hij schrijft zijn toondereffecten in op een effectenrekening, die hij op zijn naam opent bij een bank. Voor de onderneming is de procedure echter heel wat complexer. Zij moet namelijk een overeenkomst sluiten met een erkende rekeninghouder, ook wel top van de piramide (TP) genoemd. Elke bank die één of meer cliënten heeft met vennootschapsaandelen op hun effectenrekening, moet een rekening openen bij de TP. Daarop boekt ze de effecten van haar cliënten, die enkel door haar gekend zijn. De TP is belast met het registreren van de effectenoverdracht tussen banken, het overmaken van de gestorte dividenden aan de banken die deze som op hun beurt onder hun cliënten verdelen en het verspreiden van alle informatie van de vennootschap aan haar aandeelhouders. EEN SCHAT AAN INFORMATIE Zodra het lot van de effecten aan toonder bezegeld is, is het aan de onderneming om zelf een deadline te bepalen of zich voor te bereiden op de limietdatum van 31 december Na het verstrijken van die datum worden de rechten die verbonden zijn aan de toondereffecten opgeschort tot de houder zijn situatie regulariseert. Hierbij merken we op dat, in het geval van dematerialisering, de vennootschap ook kan opteren voor een automatische dematerialisering van de effecten, naarmate hun inschrijving op een effectenrekening. In de herfst plant de Dmat Task Force de publicatie van een informatiebrochure. In afwachting daarvan kunt u terecht op haar website, die al heel wat nuttige informatie bevat: becommentarieerde wetteksten, statutaire modelclausules opgesteld door de Koninklijke Federatie van Belgische Notarissen, toelichtingen Kortom, veel stof tot nadenken. Bovendien nodigen we de ondernemingen uit om ons vragen te stellen, waarop we dan per antwoorden, besluit Christine Darville. We doen al het mogelijke om zoveel mogelijk bedrijfsleiders bewust te maken van de noodzaak om voor 31 december 2013 actie te ondernemen. juni > juli 2008 ing-onderneming.be # 184 Info: Dmat Task Force, Nadine Bauters, Product Manager Securities Services ING, nadine.bauters@ing.be. 15

16 PASSIE VOOR DE CLIËNT PRIVATE BANKING Hard werken zonder poeha Véronique Vyt PRIVATE BANKER, ING PRIVATE BANKING REGIO WEST-VLAANDEREN 37 JAAR LICENTIAAT IN DE KLASSIEKE FILOLOGIE - MASTER OF BUSINESS ADMINISTRATION (MBA) BIJ ING SINDS SEPTEMBER 1995 HOBBY S: GEZIN, PIANO SPELEN, AF EN TOE SPORTEN, ZICH BIJSCHOLEN ALS WE HAAR VRAGEN NAAR HAAR HOBBY'S BEKENT PRIVATE BANKER VÉRONIQE VYT ONS DAT HAAR WERK EEN GROTE HAP UIT HAAR VRIJE TIJD NEEMT. CLIËNTEN GOEDE EN GRONDIGE OPLOSSINGEN KUNNEN AAN- BIEDEN, DAT IS WAT HAAR DRIJFT. VOOR VÉRONIQUE VYT WERD PASSIE VOOR DE CLIËNT OOK PASSIE VOOR HET WERK. Al toen ze nog een kind was, werd Véronique Vyt gestuwd door de ambitie om te tonen wat ze in haar mars had. Het deed haar als tiener in de Latijn- Griekse studierichting belanden en als adolescent in de Klassieke Filologie, een opleiding die vooral leerkrachten voortbrengt. Als ik een vlakke carrière had gewild, dan was ik in het onderwijs gebleven, waar ik voor 1995 even werkte, zegt ze. Dat ik graag in de banksector wilde werken, hoeft echter niet te betekenen dat mijn filologische achtergrond irrelevant is. In de filologie leer je bijvoorbeeld de emotie en psychologie van teksten en personages ontleden. Private Banking is per definitie zeer relationeel en in het contact met cliënten en collega's merk ik vandaag dat ik veel heb opgestoken van mijn hogere opleiding. # 184 juni > juli PERFECTIONISTE Véronique Vyt werkt sinds 1 januari 2007 als Private Banker in de zone van Oostende tot de Westhoek. Daarvoor was ze zeven jaar Relationship Manager voor euro-ondernemingen. Dat was een job waar ik heb kunnen bewijzen wat mijn waarde is. Maar ik wilde die ervaring graag gebruiken binnen Private Banking, zegt ze over de overstap. De zogenaamde 'Family Business Approach' van ING vind ik een perfecte symbiose tussen ondernemingen en Private Banking. Haar wil om meerwaarde te leveren voor haar cliënten combineert Véronique Vyt met een niet aflatend perfectionistisch trekje. Als ik iets doe, wil ik het goed doen en laat ik me niets wijsmaken. Mijn eerdere ervaring als kredietanalist binnen ING was in die zin zeer waardevol. Daarnaast volg ik de actualiteit op de voet om onze cliënten te kunnen antwoorden over dossiers zoals de kredietcrisis. Dat is een niet te onderschatten element bij de opbouw van een vertrouwensrelatie. WEST-VLAAMSE MENTALITEIT Als Oost-Vlaamse die in Antwerpen studeerde, opereert Véronique Vyt in het West-Vlaamse hinterland. Niet evident in een regio met een sterk provinciegevoel, geeft ze toe. West- Vlamingen zijn harde werkers, zonder veel poeha. Zelf zit ik ook zo in elkaar en dan valt het heel goed mee om qua mentaliteit op dezelfde golflengte te zitten. Geldt het cliché van de West- Vlaming die in loondienst werkt met de verbetenheid van een zelfstandige ook voor haar? Eigenlijk wel, bekent ze. Van negen tot vijf werken, zo zit ik niet in elkaar. Niet verbazend dus dat mijn werk zo min of meer ook mijn hobby en passie is. Ik wil dat voor mijn cliënten alles tot in de puntjes in orde is. Die drang naar perfectionisme betekent voor mij tot slot dat ik wil werken bij een topspeler in de sector, zoals ING.

17 DE MENS IN HET HART VAN DE ONDERNEMING TELEWERK Win-winstrategie voor werkgevers en werknemers? TELEWERKEN BEVORDERT DE MOTIVATIE EN VERHOOGT DE PRODUCTIVITEIT. HET SYSTEEM KAN EEN REËLE MEERWAARDE OPLEVEREN VOOR UW BEDRIJF, OP VOORWAARDE DAT HET NIET OP IMPROVISATIE BERUST. DE MYTHE VAN DE LUIWAMMES Wie zich over het fenomeen wil buigen, moet de gangbare opvattingen naast zich neerleggen. Het hardnekkigste cliché draait rond de zogezegde luiheid van thuiswerkers. Alle studies wijzen op het tegendeel: zowel de telewerkers zelf als hun collega's en oversten bevestigen dat de productiviteit stijgt, aldus Laurent Taskin, hoogleraar aan de Louvain School of Management en de FUCaM (Facultés Universitaires Catholiques de Mons), vorser bij het CRECIS (Center for Research in Entrepreneurial Change and Innovative Strategies, UCL) en voorzitter van de BTA (Belgian Teleworking Association). Dat positieve effect valt te verklaren doordat telewerkers langer en geconcentreerder doorwerken. Thuis worden ze niet afgeleid door storende telefoontjes, koffiepauzes met collega's of het rumoer in een kantoortuin ze zijn meer gefocust en dat komt het werk ten goede. Dat ze langer werken, komt doordat de rit van en naar het werk wegvalt en doordat ze hun begonnen taken NAAR VERLUIDT WERKEN MENSEN THUIS LANGER EN GECONCENTREERDER DAN OP KANTOOR. Volgens de meest recente Europese studie1 deden in 2002 meer dan Belgen, of 10,7% van de actieve bevolking, aan telewerken. Sindsdien is er op nationaal niveau geen enkele studie meer uitgevoerd, wat verwonderlijk is voor zo n wijdverbreid fenomeen vandaar de titel van het werk 'Le télétravail, une vague silencieuse' 2 (Telewerk, een stille golf, nvdr.). De regionale cijfers lijken er echter op te wijzen dat telewerk populairder is in Vlaanderen, waar 41,6% van de bedrijven zijn medewerkers de mogelijkheid biedt om althans gedeeltelijk van thuis uit te werken. Er dient een pilootproject opgezet te worden met een klein aantal medewerkers willen afmaken. Daarmee is de mythe van de werknemer die op pantoffels en koffie slurpend wat zit te surfen voor eens en altijd ontkracht! TELEWERKERS MET VERANTWOORDELIJKHEID De mythe is in meer dan één opzicht fout: een telewerker is zelden een gewone bediende. Vooral kaderleden doen aan telewerken, gaat Laurent Taskin 1 Emergence, estimation and mapping of employment relocation in a global economy in the new communication environment, 2002, 2 'Le télétravail, une vague silencieuse - Les enjeux socio-économiques d une nouvelle flexibilité', Laurent Taskin en Patricia Vendramin, voorwoord van Werner Braemscheute, Presses universitaires de Louvain, Louvain-la-Neuve, juni > juli 2008 ing-onderneming.be #

18 DE MENS IN HET HART VAN DE ONDERNEMING VPN-technologie, de motor achter telewerk Dat thuiswerken in opmars is, is te danken aan de technologische ontwikkelingen. Sinds ADSL algemeen verspreid is, kan de medewerker tegen een schappelijke prijs inloggen op het bedrijfsnetwerk. De VPN-technologie (Virtual Private Network) creëert een soort virtuele tunnel die de pc van de werknemer met het bedrijfsnetwerk verbindt. Die internettunnel is beveiligd door versleutelingsmethodes, die de uitgewisselde gegevens onleesbaar maken voor wie ze zou willen onderscheppen. Heel wat IT-bedrijven ontwikkelden VPN-oplossingen voor grote bedrijven en voor kmo's. De krachtigste oplossingen wissen aan het eind van de sessie alle sporen die de gebruiker heeft nagelaten. Dat maakt de verbinding 100% veilig, zelfs met een publieke computer in een cybercafé! verder. Hoogopgeleide mensen met een verantwoordelijke functie. Dat profiel lijkt een constante, terwijl andere elementen evolueren. Zo zijn er meer en meer vrouwen die telewerken, al blijft het een in hoofdzaak mannelijk fenomeen: volgens een Vlaams onderzoek uit bestaat de groep telewerkers voor 66,9% uit mannen. Aanvankelijk beperkte telewerken zich tot de ICT- en de consultancysector, maar inmiddels rukt het fenomeen ook op in domeinen als de farmaceutische sector of de overheidsdiensten. Omdat het een middel wordt om personeel aan te trekken, te behouden en te motiveren, stelt professor Taskin. En aangezien een aantal sectoren, waaronder de farmaceutische sector, met een tekort aan gekwalificeerd personeel kampt De overheidssector, die qua loon niet kan concurreren met de privésector, hamert er dan weer op dat telewerken al is het maar één of twee dagen per week de levenskwaliteit ten goede komt. TELEWERK GAAT OOK OVER DE DIEPERLIGGENDE KWESTIE VAN DE HIËRARCHISCHE CONTROLE. VOORAL NIET IMPROVISEREN... Het is cruciaal om u af te vragen waarom u als bedrijf voor telewerken zou opteren. Dat kan zijn om de kosten te drukken door de werkruimte te herschikken, legt Laurent Taskin uit. Sommige bedrijven hebben nog slechts één werkplek voor zes mensen! Het kan ook een antwoord zijn op een herstructurering. In een bedrijf dat een aantal regionale kantoren heeft gesloten, moeten sommige werknemers zich veel verder verplaatsen. Telewerk kan dan deel uitmaken van de voorzieningen die getroffen worden om die hinder te beperken. # 184 juni > juli CONTROLE EN SOCIALISATIE Bij de invoering van telewerken mag er echter niets aan het toeval worden overgelaten. Eerst en vooral moet worden uitgemaakt of het bedrijf ervoor in aanmerking komt. Die vraag is minder onschuldig dan ze lijkt: ze gaat immers ook over de dieperliggende kwestie van de hiërarchische controle, waar een telewerker in zekere mate aan ontsnapt. Hoe weet men dan of hij zijn werk goed doet? Er ontstaan spontaan nieuwe controlemechanismen, via collega's en via de telewerker zelf, meent Laurent Taskin. De werknemer ervaart de mogelijkheid om te telewerken als een blijk van vertrouwen en wil tonen dat hij dat vertrouwen waard is. Een bedrijf met een zeer autoritaire managementstijl, gebaseerd op rechtstreekse en permanente controle, kan het dus moeilijk hebben om met die vrijheid om te gaan. Ofwel moet het bedrijf een cultuur van flexibiliteit en responsabilisering ontwikkeld hebben, ofwel moet de invoering van telewerken kaderen in een strategie van verandering. 3 Europees onderzoek, Vlaanderen, Walrave & De Bie, MAAR STAPSGEWIJS AANPAKKEN De invoering van telewerken moet nauwkeurig en in overleg gebeuren: welke taken kunnen thuis worden uitgevoerd, welke functies komen in aanmerking voor telewerk en hoeveel tijd mag er maximaal van thuis uit worden gewerkt. Het is ook belangrijk dat er formele selectiecriteria bestaan voor telewerkers en dat die criteria met alle betrokken partijen worden besproken: werknemers, management, vakbonden en de hr-afdeling, benadrukt professor Taskin. Nadat de invoering zorgvuldig gepland is, dient er gedurende zes maanden tot een jaar een pilootproject opgezet te worden met een klein aantal medewerkers. Een erg belangrijke fase: als de feedback goed georganiseerd is, kan er worden nagegaan of de procedures correct zijn of kan er worden bijgestuurd. Een ander essentieel aspect: de actieve steun van het topmanagement. Zonder hun steun heeft zo n project geen schijn van kans.

19 Zowel de telewerker als zijn collega s en oversten bevestigen dat de productiviteit stijgt werkgever, zoals de kost voor de ADSL-verbinding. Daarnaast moet het bedrijf ook interne regels vastleggen: de maximale tijd die medewerkers thuis doorbrengen, hun dienstrooster, de periodes van beschikbaarheid of het verbod voor andere gezinsleden om gebruik te maken van de computer van het bedrijf. Tot slot moet er een addendum bij het arbeidscontract worden gevoegd, waarin vermeld staat dat de medewerker mag telewerken. Zonder dergelijk addendum bestaat het gevaar dat de telewerker niet door de verzekering van de werkgever gedekt is als hij thuis een werkongeval heeft. WETTELIJK KADER EN INTERNE REGELS Een laatste belangrijk aspect is het vastleggen van regels voor het telewerk. Sinds de publicatie van de collectieve arbeidsovereenkomst nr. 85 in 2006 is telewerk volledig wettelijk omkaderd. De cao stipuleert met name dat telewerk op vrijwillige basis moet gebeuren. Ze bepaalt ook de kosten ten laste van de IEDEREEN WINT ERBIJ Telewerk is een win-winstrategie, besluit Laurent Taskin. Het verbetert de levenskwaliteit en de motivatie van de werknemers. Bedrijven kunnen hun productiviteit verhogen en eventueel werkruimte besparen. Het overwegen waard dus? Zeker, maar zonder uit het oog te verliezen dat telewerk deel moet uitmaken van de globale bedrijfsstrategie en dat een goede voorbereiding onontbeerlijk is. Info: Een e-working award voor de overheid In 2003 startte de Federale Overheidsdienst (FOD) Personeel en Organisatie met een pilootproject rond telewerk. Vier jaar later doet een kwart van de 400 personeelsleden aan telewerken en is de FOD bekroond met een e-working award. STAP VOOR STAP Bij de uitwerking van het project volgde het FOD de door professor Taskin aanbevolen stappen strikt op. Aan het pilootproject met 25 werknemers gingen 10 maanden voorbereiding vooraf. We moesten met alle betrokkenen rond de tafel zitten: het management, het personeel, de vakbonden, maar ook de juridische diensten. Want cao 85 was niet voor de overheid bestemd, legt Eline De Witte, attachée bij de FOD P&O, uit. Het project van de FOD P&O vormde de aanzet voor het koninklijk besluit van 22 november 2006 betreffende telewerk in overheidsdiensten. EÉN DAG PER WEEK De kandidaten zijn vooral hoogopgeleiden. 60 van de huidige 95 telewerkers zijn universitair geschoold. We hebben hun werk bestudeerd om uit te maken welke taken in aanmerking komen voor telewerk en in welke mate. Zo kwamen we tot de vaststelling dat telewerk in de praktijk slechts één dag per week mogelijk was. EEN GEVOEL VAN VERBROKEN CONTACT De pilootfase duurde meer dan een jaar. Gedurende die tijd kon de tevredenheid van de telewerkers, hun collega's en oversten worden gemeten en konden een paar potentiële problemen worden opgespoord en opgelost. Zo bood een systeem waarbij de telewerker de avond voordien zijn telefoon doorschakelt een oplossing voor de collega s, die het gevoel hadden dat ze afgesneden waren van hun contactpersoon. Vandaag komt die erva- 19 ring goed van pas voor de overheidsdiensten die telewerkoplossingen willen ontwikkelen. juni > juli 2008 ing-onderneming.be # 184

20 INITIATIEVEN INTERNATIONAL BUSINESS CONTACT DAY Ontmoet uw EBD Manager # 184 juni > juli IN HET BRUSSELSE ING-HOOFDKANTOOR KWAMEN EEN TACHTIGTAL BELGISCHE ONDER NEMERS NAAR DE INTERNATIONAL BUSINESS CONTACT DAY. MAAR LIEFST 176 VERSCHILLENDE AFSPRAKEN STONDEN OP DE AGENDA. EBD hielp Vitalo in India Uw bank hielp de Vitalo Group uit het West-Vlaamse Meulebeke met het openen van een bankrekening in India. De Vitalo Group is een toonaangevende producent van kunststoftoepassingen. De groep is wereldwijd actief op de business to businessmarkt. Naast de hoofdzetel in het West-Vlaamse Meulebeke, heeft de groep productie-entiteiten in China, de Filippijnen, Thailand, Mexico and Slovakije. Daarnaast heeft de groep ook verkoopskantoren in Japan, Korea en de Verenigde Staten. PERSOONLIJKE ONTMOETING IS NUTTIG Een persoonlijke ontmoeting, met de EBDverantwoordelijke in India, Karthik Balachandran, werd mogelijk dankzij deze contactdag. Met de heer Balachandran had ik al een paar keer telefonisch contact en per , zegt Jurgen David, medewerker van het Vitalo Finance departement. Een persoonlijke ontmoeting was nuttig en vergemakkelijkt het zakendoen in de toekomst. JURGEN DAVID, MEDEWERKER VAN HET VITALO FINANCE DEPARTEMENT, HAD EEN ONTMOETING MET DE EBD MANAGER INDIA. RICHARD WAAIJERS EN MICHAËL RAAIJMAKERS, EBD MANAGERS IN NEDERLAND, BEREIDEN EEN AFSPRAAK VOOR. De ING European Business Desks (EBD) zijn speciaal opgezet voor Belgische en Nederlandse cliënten die internationaal zaken doen. Ze helpen de ondernemer praktische bankzaken te regelen in het buitenland. ING heeft Business Desks in 22 landen, op het Europese continent en in India, bemand door ING Relationship Managers. Die spreken naast Engels ook de lokale taal. Contact in het Nederlands of Frans is eveneens mogelijk, want elk lokaal EBD team bevat doorgaans ook een Belgische of een Nederlandse collega. De EBD Managers helpen bijvoorbeeld met het openen van een bankrekening, of het opnemen van een kredietfaciliteit. Want dat is in het buitenland lang niet zo vanzelfsprekend als het lijkt, legt Managing Director Rudolf Thomeer uit. Maar naast het bancaire aspect hebben we ook voeling met de lokale taal en cultuur. Zo hielp ik ooit een Nederlands staalverwerkingsbedrijf aan geschoolde arbeidskrachten in Polen. Een Poolse kennis had contacten met de plaatselijke school. EEN GEMOEDELIJKE SFEER De halfjaarlijkse Contact Day is een mooie kans om de EBD Managers in pakweg India of Roemenië eens in levende lijve te ontmoeten. Zowel bestaande als nieuwe cliënten worden op de Contact Day uitgenodigd. Tussen 8 en 18 uur stonden er maar liefst 176 verschillende afspraken gepland.