Jaargang 3 Editie juni 2015 Nummer 8. Pag 6 Pag 14 Pag 8

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jaargang 3 Editie juni 2015 Nummer 8. Pag 6 Pag 14 Pag 8"

Transcriptie

1 ZO! Informatiekrant voor medewerkers en vrijwilligers Jaargang 3 Editie juni 2015 Nummer 8 Besparen dankzij gezamenlijke inkoop Pag 6 Zozijn-medewerkers terug in schoolbanken E-learning over huiselijk geweld Dolgelukkig met een spel of puzzel Pag 6 Pag 14 Pag 8 Atelier trekt meer publiek in de bieb ACTUEEL Een boek lenen en meteen een cadeautje meenemen voor iemand. Het kan in Zevenaar. Eigen Stijl, voorheen atelier/ winkel De Wieken, trok er bij de bibliotheek in. En daardoor komen er nu meer mensen in de cadeauwinkel kijken.,,tot 1 april zaten we bij een molen, vandaar de oude naam, vertelt ondersteuner Ria Kaal.,,Het was een mooie locatie, maar buiten het centrum en met een vrij steile trap tussen de winkel en het atelier. Hier zitten we midden tussen de mensen, wat vooral onze medewerkers erg leuk vinden. Voorafgaand aan de verhuizing heeft de Zozijn School de medewerkers goed voorbereid met een cursus Verhuizen met je werk. Daarin werd besproken wat er allemaal bij komt kijken, wat gaat mee en wat niet. Ook hebben we samen een nieuwe naam en een logo bedacht. Het bibliotheekpersoneel kwam bij ons op de koffie om kennis te maken en wij zijn bij hen geweest. Bij binnenkomst van de bibliotheek ga je rechtsaf de cadeauwinkel in, waarachter het Zozijn-atelier ligt. Michelle weeft er een vrolijk gekleurde theedoek.,,de trap vond ik eng, dus ik vind het hier fijner. En mensen komen ook kijken wat we hier doen. Bezoekers kunnen ook de tekeningen en schilderijen bewonderen die Eigen Stijl maakt. Yvonne de Swart en de andere bibliotheekmedewerkers zijn erg blij met hun nieuwe collega s.,,het is zo geweldig leuk dat ze er zijn. Iedere dag ga ik even gedag zeggen. Het is echt een aanwinst. We maken in de vitrines ook leuke combinaties van onze boeken en de items uit de winkel. Daisy, die vandaag winkeldienst heeft, helpt haar daarbij:,,en als iemand iets uit de winkel koopt, pak ik het mooi in!

2 ZO! in deze editie Medewerkers van Zozijn halen alsnog hun diploma Terug in de = = 3 Medewerkers van Zozijn halen alsnog hun mbo-diploma via ROC van Twente. 02 schoolbanken ZORGLAB Innovatie binnen Zozijn: BIA-meting, verzwaringsmiddelen en ipads. 04 I n één jaar tijd naast je werk ook een mbodiploma halen op niveau 3 of 4. Het is mogelijk COLUMN 05 dankzij een nieuwe samenwerking tussen Zozijn en De afscheidscolumn van gedragswetenschapper René Hindriks. ROC van Twente. ACHTERGROND Meer geld voor zorg door gezamenlijke inkoop. 06,,De laatste keer dat ik in de schoolbanken zat? Poeh, dat was in de jaren tachtig, vertelt Diana Groters.,,Na de huishoudschool heb ik nog even de INAS-opleiding gedaan, maar die heb ik niet afgerond. Toen ben ik als poetshulp NIEUWS EN WEETJES Vrijwilligster Inge Westerveld maakt cliënten dolgelukkig met speelgoed. 08 begonnen bij Zozijn. Inmiddels heeft Diana zich ontwikkeld tot assistentondersteuner bij de Veld & Weide 23 op De Lathmer.,,Ik heb het erg naar mijn zin, maar ik mag nog niet alleen op een woning staan. Voor mijn toekomstperspectief bij Zozijn Francis Stroot, docent bij het ROC van Twente, helpt Zozijn-medewerkers tijdens een lesdag in Twello. NIEUWS EN WEETJES Zozijn aangesloten bij samenwerkingsverband Hersenz. 09 is het daarom beter als ik mijn diploma haal en ondersteuner word. Alles op intuïtie op de automatische piloot deed, leert ze nu om methodisch te werken, een plan van aanpak op te stellen en doelen SMART te formuleren.,,ik merk dat ik nu anders naar mijn op de werkvloer afgenomen.,,het is heel afwisselend. Ik ga elke vrijdag met plezier naar school, zegt Diana. Daarnaast probeert ze minimaal twee uur per dag aan haar opleiding Zoals Diana zijn er meer medewerkers bij Zozijn. Ze zijn ooit werk kijk. Wat ik normaal vind, is dat misschien niet voor een te besteden. Ze maakt bijvoorbeeld haar huiswerk en oefent ACTUEEL Nieuwe flexwet is uitdaging voor oproepkrachten én Zozijn. 10 zonder de juiste papieren ingestroomd, terwijl een diploma tegenwoordig wel vereist is.,,maar het is zonde als zij drie of vier jaar naar school moeten en daar van alles te horen krijgen wat ze al weten of kunnen. Daarom hebben we cliënt. Ook probeer ik langer na te denken en een situatie van meerdere kanten te bekijken, voordat ik handel. In de afgelopen maanden stond ook een module gesprekstechnieken op het programma. Nadat de sommen.,,we krijgen ook Nederlands en rekenen. Samen met het maken van de verslagen vind ik dat het lastigst. Dichter bij elkaar HOE DOE JIJ DAT? 12 contact gezocht met ROC van Twente, vertelt Martin van den Tweel, hoofd Unit Opleiden bij Zozijn. theoretische basis gelegd was, oefenden de medewerkers met het voeren van onder andere slechtnieuwsgesprekken, Voor het ROC van Twente is een samenwerking zoals die met Zozijn niet nieuw. Jaarlijks volgen ruim Omgaan met huiselijk geweld en kindermishandeling. De Unit Opleiden legde samen met de onderwijsinstelling het programma van de Zozijn Bedrijfsopleiding naast de kritiekgesprekken, probleemanalysegesprekken en begeleidingsgesprekken met verwanten en besprekingen volwassenen een cursus of opleiding van de onderwijsinstelling.,,wij vinden het belangrijk dat het eisen die gesteld worden aan een mbo-opleiding. Het ROC in een multidisciplinair team.,,door video-opnames werden werkveld en de opleidingen steeds dichter bij elkaar komen. ACTUEEL Ik ga op vakantie en neem mee: mijn cliënten! 14 van Twente maakt vervolgens een opleiding op maat, zodat de deelnemers uitsluitend krijgen aangeboden wat ze nog moeten leren om het diploma MMZ niveau 3 of 4 te halen.,,wat ik merk is dat de Zozijn-studenten veel praktijk- en de medewerkers zich heel bewust van hun lichaamstaal en houding tijdens zo n gesprek. Ook weten ze nu hoe ze een gesprek tot een goed eind moeten brengen als het anders gaat dan ze verwachten, vertelt Van Stroot. Zulk soort maatwerkopleidingen helpen daarbij en werken heel goed omdat je wat je leert op school direct kunt toepassen in de praktijk. En uiteindelijk worden cliënten daar weer beter van en daar draait levenservaring hebben. Daarnaast hebben er een heel het natuurlijk om. HART OP DE TONG Vertrouwenspersoon Brenda Reije gelooft in de veerkracht van mensen. 15 aantal de bedrijfsopleiding gevolgd, waardoor er ook veel theoretische kennis aanwezig is. Ze werken vaak heel intuïtief. Dat is niet per definitie verkeerd, maar de uitdaging is om een bewustwordingsproces op gang te brengen. Hoe werk je methodisch en planmatig? Dit is noodzakelijk voor Leren in de praktijk In totaal volgen 29 medewerkers de opleiding. Elke week zitten ze één dag in de klas. Ze volgen onder meer vakken als psychiatrie. Ook leren ze gesprekken te voeren met bijvoorbeeld verwanten of binnen een multidisciplinair team Het is nog niet helemaal zeker, maar waarschijnlijk kunnen ook volgend jaar medewerkers binnen Zozijn een Diana Groters ACHTERGROND Meer plezier voor hetzelfde geld: zet je leuke uitjes-budget slim in! 16 de afstemming in het werken met cliënten, collega s en organisatie. Belangrijk is dat je kunt verantwoorden waarom je zo werkt. Zelfreflectie is hierbij essentieel, vertelt docent Francis Stroot. Diana herkent dat. Waar ze vaak handelingen en bespreken ze casussen. Verder krijgen kwaliteitszorg en professioneel handelen de nodige aandacht. Daarnaast voeren ze in de praktijk opdrachten uit, schrijven ze verslagen en werken ze aan hun persoonlijke leerdoelen. De BBL-opleiding volgen van het ROC van Twente. Medewerkers die in aanmerking komen worden te zijner tijd via hun manager geïnformeerd. examens worden aan de hand van proeves van bekwaamheid 2 3

3 Zorglab Wie : Denise Claessen Wat : monitoren rustruimtes met ipads Waar : Kind & Jeugdhulp in Wilp ipads,,in het IJsselvallei-gebouw hebben we een rustkamer en een snoezelruimte. In beide ruimtes hangt een camera. De beelden kan ik via een live-verbinding monitoren op een ipad. Handig, want die ipad neem je makkelijk mee. Als een van de kinderen rust, kan ik daardoor bijvoorbeeld ondertussen met een ander kind naar de speelruimte.,,vroeger moesten we altijd in de buurt blijven als één van de kinderen rust nodig had. Af en toe keken we dan om de hoek van de ruimte. Maar soms was dat al een prikkel waarmee je de rust verstoorde die een kind zocht. Nu kunnen we ze totale rust bieden en toch de veiligheid waarborgen.,,de beelden bekijk ik via een speciale app. Het is mogelijk om tegelijkertijd twee ruimtes te monitoren. Ook kan ik inzoomen op de beelden, bijvoorbeeld om de gezichtsuitdrukking van een kind beter te bekijken. Je ziet goed of een kind klaar is met rusten of juist nog vijf minuutjes extra nodig heeft. We gebruiken de ipads nu een half jaar en zijn super enthousiast. We willen niet meer zonder. Zelfbedrog Ik ben een bedrieger. Zo. Het grote woord is eruit. En jij bent het waarschijnlijk ook. Niet dat je dagelijks je collega s, partner of kinderen belazert. Wees gerust. Waar ik het over heb is dat je waarschijnlijk net als ik regelmatig jezelf voor de gek probeert te houden. Innovatie binnen Zozijn et welke nieuwe technieken, handige hulpmiddelen en onderzoeksuitkomsten kun jij je voordeel Mdoen? Drie innovaties binnen Zozijn op een rij! Verzwaringsmiddelen,,Cliënten die moeite hebben met de zintuiglijke prikkelverwerking kunnen rustiger worden door verzwaringsmiddelen in te zetten. Het klinkt misschien wat zweverig, maar door de druk op je lichaam word je je bewuster van je lijf en kun je beter de prikkels van de omgeving aan. Dat zorgt ervoor dat een cliënt het vervelende geluid dat Pietje maakt als minder vervelend ervaart en een situatie niet escaleert. Of dat een cliënt zich kan focussen op het leegeten van zijn bord in plaats van de gedachten in zijn hoofd. Er zijn verschillende verzwaringsmiddelen. Een met zand gevuld vest zorgt voor veel druk naar beneden, een vest met balletjes geeft ook oppervlakkige prikkels op het lichaam en bij het drukvest kan je de druk zelf bepalen door het vest op te pompen. Verder zijn er Wie verzwaringsdekens, verzwaarde knuffels en een ballenstoel waarvan je de flappen om je heen slaat. Dat geeft cliënten een beetje het gevoel van een knuffel. Je kunt de verzwaringsmiddelen twee weken lenen bij de afdeling ergotherapie en fysiotherapie met een verwijzing van een arts of gedragswetenschapper. We willen graag vooraf een screening doen. Daarbij kijken we naar de zintuiglijke prikkelverwerking van de cliënt en beoordelen we of een verzwaringsmiddel een adequate oplossing voor de hulpvraag is. : Caroline Edelbroek en Liesbeth te Dorsthorst Wat : Verzwaringsmiddelen Voor : Cliënten met een verstandelijke beperking of NAH Waar : Zozijn-breed Wie : Maaike Kruitbosch Wat : BIA-meting Voor : EMCG-cliënten Waar: Zozijn-breed BIA-meting,,Het komt vrij vaak voor dat ernstig meervoudig complex gehandicapten (EMCG) een erg laag lage BMI hebben en toch bijna geen voedsel binnen houden. Met de vakgroep diëtiek van Zozijn hebben we uitgezocht hoe dat komt. Bij één op de drie EMCG-cliënten blijkt de BMI geen goede graadmeter voor de hoeveelheid voeding die hij of zij moet krijgen. Dat komt doordat de BMI uitgaat van een gezond lichaam. We hebben zogenaamde BIA-metingen gedaan. Daarbij wordt met elektroden op de handen en voeten het vet- en spierpercentage gemeten. Sommige cliënten, die volgens hun BMI ondergewicht hadden, bleken juist een ontzettend hoog vetpercentage te hebben. En daartegenover erg weinig spierweefsel. Ze werden dus overvoed. Reguliere adviezen zijn kortom niet altijd toepasbaar op EMCG-cliënten. Als een cliënt geen voedsel lijkt te verdragen en het is onduidelijk waarom, overweeg dan een BIA-meting. Enige voorwaarde is dat de cliënt twee minuten stil moet kunnen liggen. Zo n meting is overigens ook een goede stimulans voor cliënten die bezig zijn met meer bewegen. Voor advies neem contact op via dieetadvisering@zozijn.nl. Dat noemen we in de psychologie cognitieve dissonantiereductie. Je probeert een situatie of gedrag goed te praten, terwijl je eigenlijk het tegenovergestelde wilt of vindt. Stel dat je een zilvergrijze Mercedes wilt kopen. Eindelijk heb je de auto gevonden die je wilt, maar hij kan alleen in de kleur blauw geleverd worden. Wat doe je? Grote kans dat je tegen jezelf zegt: blauw is eigenlijk toch veel leuker, wordt minder snel vies en je ziet er geen krassen op. Of stel dat je door de stad loopt en schoenen ziet die die je heel graag wilt hebben, maar écht niet nodig hebt. Wedden dat je bij jezelf te rade gaat om argumenten te bedenken om ze te kopen (en het daadwerkelijk ook gaat doen)? Het gekke is dat je door deze gedachten een keuze die je eigenlijk niet wilt maken, gaat rechtvaardigen en vaak ook daadwerkelijk blij wordt met die keuze. Het is belangrijk dat je je bewust bent van dit principe. Ook in je werk. Misschien beslis je wel eens iets voor een cliënt, waarvan je zelf in eerste instantie niet zeker bent of dit nou wel de juiste keuze is. Het is niet erg als je de keuze achteraf rechtvaardigt, zolang je maar bewust blijft van het feit dat je ook een andere keuze had kunnen maken die wellicht ook goed uit had kunnen pakken. Bij mezelf merk ik ook zulke vormen van zelfbedrog, zeker nu ik Zozijn ga verlaten. Ik heb namelijk een nieuwe baan gevonden. Ik hou mezelf voor dat ik toe ben aan een nieuwe uitdaging, dat ik straks minder ver hoef te reizen en me verder kan ontwikkelen. Maar toch blijft het gevoel dubbel. Want eigenlijk wil ik helemaal niet weg bij Zozijn. Misschien dat de volledige cognitieve dissonantiereductie zal volgen als ik echt weg ben. Ik ga het schrijven van deze columns missen. Ik hoop dat jullie ze altijd met plezier hebben gelezen. Hopelijk heb ik jullie aan het denken gezet of wat kennis kunnen bijbrengen. En anders kan ik nog altijd mijn columns cognitief gaan dissoneren. 4 5

4 Stephan Kruis Nicole Damman:,,De overstap naar een andere apotheek heeft bij ons geen problemen opgeleverd. Meer geld voor zorg door gezamenlijke inkoop Z aken als ict, afvalverwerking, schoonmaak, voedingsmiddelen en medicijnen kosten Zozijn jaarlijks miljoenen. Door professioneler aan te besteden en centraal in te kopen, kan veel geld bespaard worden. Daardoor betaalt Zozijn nu alleen al per jaar euro minder voor apothekerszorg en medicijnen. Spil in de grote besparingsslag die Zozijn sinds vorig jaar,,inkopen lijkt makkelijk, maar het is gewoon een vak waarvoor maakt, is een inkoopteam. Dat team neemt systematisch je een opleiding volgt. Als je bedenkt dat Zozijn werkt met alle zogenoemde overige bedrijfskosten onder de loep. belastinggeld, is het eigenlijk heel logisch dat je professioneel Wat is centrale inkoop precies? Achtergrond wordt en bij wie. En dat we daarbij alleen kijken naar de prijs. Dat is Centrale inkoop betekent simpelweg dat Zozijn alle niet het geval. De beslissingsbevoegdheid is niet veranderd producten of diensten op een bepaald gebied inkoopt en blijft bij de verantwoordelijke manager en/of directeur. bij slechts één of enkele leveranciers. Daardoor kan Zozijn Inkoop ondersteunt, faciliteert en adviseert slechts om te betere afspraken maken over prijs en kwaliteit dan wanneer komen tot betere afspraken. Wij spreken dan ook liever over bij veel verschillende leveranciers wordt ingekocht. Het gezamenlijk inkopen in plaats van centrale inkoop. houdt dus niet in dat Zozijn ergens een groot magazijn heeft Door voortaan gezamenlijk in te kopen, komt er in sommige staan met goederen die vervolgens verspreid worden over gevallen een einde aan relaties met bijvoorbeeld de lokale verschillende locaties. winkeliers.,,maar de vraag is: is het de taak van Zozijn om,,aan de term centrale inkoop hangt ten onterechte een wat de lokale middenstand overeind houden? Onlangs kwam negatieve lading, zegt Kruis.,,Wij merken dat men denkt dat dat ter sprake. Een supermarkt was van plan de deur te er op het hoofdkantoor in Wilp beslist wordt wat er gekocht sluiten. Zozijn heeft een poging ondernomen om dit te en kritisch kijkt naar hoe je dat uitgeeft. Door te besparen op overige bedrijfskosten, blijft er meer geld over voor zorg en ondersteuning voor cliënten, vertelt Stephan Kruis. Eugene Eiling manager wonen. Was betrokken bij het opstellen van de aanbesteding. Facturen Hij was vanuit het inkoopteam betrokken bij de aanbesteding van de apothekerszorg en medicijnen. Voor die aanbesteding bracht hij eerst alle kosten in kaart die Zozijn op dit gebied maakt. Kruis laat lijsten zien met rijen vol medicijnen en bijbehorende prijzen. Dat inzicht is heel belangrijk, zegt de inkoopspecialist.,,we hadden te weinig inzicht in wat we kochten en of we daarvoor wel de juiste prijs betaalden. De grootste besparing was volgens Kruis te realiseren door hoeveelheden te bundelen en meerdere apothekers volgens gangbare spelregels met elkaar te laten concurreren.,,je ziet dat ze daardoor extra hun best gaan doen. Ze geven bijvoorbeeld in samenwerking met hun groothandel extra kortingen op medicijnen om binnen te komen bij Zozijn. Ook zijn de servicekosten die de apotheker per cliënt rekent, flink omlaag,,voor de regio Salland/De Graafschap zijn we overgestapt naar Instellingen Apotheek Salland. Dat is binnen één maand gebeurd. De teams hebben dat goed opgepakt. De verandering is relatief klein. Er wordt soms op andere dagen en tijdstippen geleverd en medicijnen kunnen een ander doosje of kleur hebben. En je hebt natuurlijk voortaan contact met een andere apotheek. De apothekers zijn daarom alle teams langs gegaan om uitleg te geven over de werkwijze. Daarbij is ook uitgelegd hoe we omgaan met spoedleveringen en weekendbestellingen. Voor sommige locaties viel de overstap tegelijk met de invoering van het baxter-systeem. Daarbij gegaan. Per jaar bleek het te gaan om ongeveer 1,1 miljoen euro aan kosten. In grote lijnen klopten de facturen, maar er was Eugene Eiling hoef je zelf nauwelijks of geen medicijnen meer uit te zetten. Het grootste deel van de medicatie komt namelijk in zakjes binnen. Zo n nog wel ruimte om te besparen. Zo betaalde Zozijn voor een laxeermiddel als Movicolon ( stuks per jaar) 200% van de gangbare prijs. En bij de maagzuurremmer Losec MUPS ( stuks per jaar) werd altijd de dure variant van 98 cent per stuk nieuwe manier van medicatie toedienen kan wel even wennen zijn. Maar die verandering staat los van de aanbesteding en heeft te maken met protocollen op het gebied van medicatieveiligheid. in rekening gebracht, terwijl in de helft van de gevallen ook een tablet van 4 cent volstond. Kwaliteit Gaan die besparingen niet ten koste van de kwaliteit?,,nee, benadrukt Kruis.,,In de aanbesteding draaide het om veel meer dan alleen prijs. We hebben samen met medewerkers vanuit verschillende afdelingen binnen Zozijn een programma van eisen opgesteld van dertien kantjes. Daar staat in wat Nicole Damman coördinerend ondersteuner op De Vergert in Duiven. we van een apotheker verwachten. Service en kwaliteit spelen daarin een hele belangrijke rol. Denk bijvoorbeeld aan het aantal aflevermomenten of hoe omgegaan wordt met spoedbestellingen. Dat telde uiteindelijk voor 60 procent mee in de beoordeling van de apothekers die meededen aan de aanbesteding. Ik ben ervan overtuigd dat we zowel kwalitatief als prijstechnisch nu beter af zijn dan voorheen.,,de overstap naar een andere apotheek heeft bij ons geen problemen opgeleverd. Bij één cliënt kregen we een verkeerd medicijn. Dat was met een telefoontje opgelost. Wat we wel lastig vinden, is dat we nu andere aftekenlijsten moeten gebruiken. Die lijsten staan niet op volgorde van het tijdstip van toedienen. Daardoor neemt de kans toe dat je vergeet een medicijn toe te dienen. Zeker als je zoveel medicijnen toedient als wij. Het voordeel voor ons is keren, maar kan dit natuurlijk niet alleen. Ook mensen dat we nu te maken hebben met een apotheek die in de omgeving moeten bereid zijn om hun dagelijkse om de hoek zit. De apotheker is erg gemotiveerd om boodschappen in de supermarkt te blijven doen. Binnen ons te helpen. Wij konden bijvoorbeeld niet baxteren de diverse inkooptrajecten ondervinden wij dat de omdat de vorige apotheek niet kon garanderen lokale middenstand, die is uitgenodigd een offerte dat er specialized anti-epileptica in de zakjes uit te brengen, vaak jammer genoeg niet mee zou zitten. Deze apotheek heeft dat wél kan komen met de betere marktaanbiedingen. geregeld. Wat wel apart is, is dat je voor Hen alsnog aanhouden als leverancier en laten een spoedbestelling eerst een mailtje moet leveren tegen te hoge tarieven kost Zozijn geld. sturen naar Instellingen Apotheek Salland. Gezien de door de overheid opgelegde kortingen Nicole Damman Zij sturen dat dan weer door naar Apotheek op ons budget, kan Zozijn het zich niet veroorloven Duiven. Dat moet toch praktischer kunnen meer geld uit te geven aan externe bedrijven dan met bijvoorbeeld een cc tje. nodig is. Deze marges moeten we besteden aan zorg en zorgmedewerkers

5 nieuws en weetjes Zozijn aangesloten bij Hersenz Heb jij de radiospotjes van Hersenz al gehoord? Zozijn is sinds kort aangesloten bij dit samenwerkingsverband van 12 zorgorganisaties voor mensen met niet aangeboren hersenletsel (NAH). Daardoor kan Zozijn cliënten met NAH een veel breder aanbod aanbieden: niet alleen begeleiding maar nu ook behandelingen. Dolgelukkig met een puzzel of spel,,hersenz richt zich op mensen met niet aangeboren hersenletsel en hun naasten in de fase van maatschappelijke re-integratie, vertelt gedragsdeskundige Jos Berends. Doel is om cliënten te leren omgaan met de gevolgen van hersenletsel en te helpen bij het vinden van nieuw perspectief. De behandeling vindt zowel in groepsverband als individueel plaats. De hoofdbehandelaar maakt in samenspraak met de cliënt een behandelplan. Er zijn zes behandelthema s: denken & doen, emotie & gedrag, energie, bewegen, communicatie en thuis. De bedoeling is dat er na de zomer een behandelgroep start met cliënten van Zozijn. Op basis van een eerste screening schat Jos in dat een Hersenz-traject van meerwaarde kan zijn voor een groot deel van de Zozijn-cliënten met NAH. Meer informatie vind je op I n 2002 stond Inge Westerveld op een en deels als betaalde kracht. Hoewel de ruimte een beetje is weggestopt in het dienstencentrum, is het keerpunt in haar leven. Ze koos ervoor om een bezoekje meer dan de moeite waard. In de kasten vind je een collectie die zorgvuldig is afgestemd op het haar baan op te zeggen en na een sabbatical ging ontwikkelingsniveau van cliënten die op De Lathmer wonen. Van gezelschapsspellen tot tastschorten, van ze als vrijwilliger aan de slag bij Zozijn. Een keuze luisterboeken tot puzzels en van cd s tot rijgkralen. Het materiaal is ook te lenen door mensen en instellingen waar ze nog steeds gelukkig mee is. buiten Zozijn. Een bezoek aan de speel-o-theek is voor cliënten ook een sociaal uitje. Inge en de andere medewerkers luisteren,,omdat mijn kinderen overdag naar school waren, had ik naar hun verhalen, drinken een kopje koffie met ze en doen tijd over om wat te doen. Ik wilde graag iets doen waarbij graag een spelletje of puzzel met de cliënten.,,als je ze het verschil maakt dat je er bent. Tijdens een open dag zag hier blij weg ziet gaan, dan geeft dat veel voldoening. ik hoeveel behoefte er was aan vrijwilligers bij Zozijn. Toen heb ik me aangemeld. TIP Kan een cliënt niet zelf naar de speel-o-theek en heb jij In eerste instantie wandelde ze elke week met een meisje als ondersteuner geen tijd? Maak gebruik van de haalvan vier dat op de Odebaarstraat in Wilp woonde. Tijdens en brengservice. De medewerkers van de speel-o-theek zo n ommetje kwam ze langs de speel-o-theek die ook regelen dat het geleende materiaal wordt opgehaald en vrijwilligers zocht. Inge is er inmiddels twee ochtenden geruild voor nieuw speelgoed dat is afgestemd op het in de week te vinden. Deels is ze als vrijwilliger actief niveau en de interesse van de cliënt! Start avondcursussen Zozijn School Gezond en lekker koken voor weinig geld gebieden zelfredzamer willen worden? We nodigen ze van Opkomen voor jezelf harte uit zich in te schrijven voor 22 juni Gebruik van de ipad/ smartphone Kijk voor meer informatie op het ZozijnNet: Omgaan met geld Ondersteunende diensten > Zozijn School Of neem contact op met: Deze avondcursussen en meer starten bij de Zozijn School vanaf 31 augustus. Wil je dit onder Annet Reimert: de aandacht brengen van cliënten die op deze Hannie Ormel: Bewoners, ouders, medewerkers en vrijwilligers van De Vergert liepen van 2 tot en met 5 juni de avondvierdaagse in Duiven. Dit jaar had voor het eerst iedereen een groen hesje aan met het Zozijn-logo. Esmerelde Baks: Het was één groot succes. We waren gewoon 1 grote eenheid. Oost-Gelre eert project Zozijn Een project van Zozijn is opgenomen in een boek met 17 mooie burgerinitiatieven in de gemeente Oost-Gelre. Het gaat om de realisatie van een gezamenlijk plein in opdracht van Orthopedagogisch centrum De Timp en De Antoniusschool in Lievelde. De basisschool had een te klein schoolplein, De Timp te weinig buitenruimte. Samen stelden ze aan de gemeente voor om een weg deels af te sluiten om zo het ruimtegebrek op te lossen. De gemeente omarmde het plan en hielp om draagvlak te creëren in de buurt. Nu spelen de kinderen van de De Timp en de basisschool samen buiten alsof ze klasgenoten zijn.,,werden kinderen met een beperking hier eerder op straat nog wel eens nagekeken of aangestaard, Zozijn krijgt nieuwe telefoonnummers De vaste telefoonnummers van Zozijn worden 088-nummers. Dat is duidelijker, goedkoper en efficiënter. De operatie is in volle gang. Tussen 1 juli en 1 september 2015 gaan alle nummers definitief over. Medewerkers hebben hierover een mail ontvangen van ICT. Ben je vrijwilliger? Op de website nl komt bij elke locatie het nieuwe nummer te staan, zo gauw dat in werking is. Nieuwe nummer hoofdkantoor: nu horen ze er helemaal bij en voelen ze zich geaccepteerd, vertelt Annette Koenders, manager bij De Timp, in het boek.,,een prachtige opstap naar het passend onderwijs. Bovendien sluit het goed aan bij de visie van de gemeente op het gebied van zorg en onderwijs. 8 9

6 Nieuwe flexwet is uitdaging ACTUEEL voor oproepkrachten én Zozijn V anaf deze zomer verandert de wetgeving rond tijdelijke contracten. Dat bezorgt oproepkrachten en in de zomer de vraag naar flexkrachten juist piekt. Door vervroegd een pauze in te lassen, kan Mandy deze zomer toch aan de slag. oproepkrachten als Mandy Smit (23) de nodige hoofdbrekens. De inwoonster van Raalte kwam in 2012 van school af. Ze kon na een succesvolle stage met een jaarcontract aan de slag bij Zozijn.,,Op zich is werken als oproepkracht best positief als je net je opleiding hebt afgerond. Je doet veel ervaring op doordat je op verschillende locaties werkt. Maar na verloop van tijd wil je toch het liefst vastigheid. Dat zit er helaas niet in op dit moment. Op al mijn sollicitatiebrieven kreeg ik afwijzingen. Ik ben nu al blij dat ik überhaupt werk heb. Tenminste, net weer. Want Mandy zat drie maanden thuis. Zozijn vroeg haar namelijk of ze in februari haar derde jaarcontract wilde laten beëindigen. Eigenlijk liep dat contract vlak voor de zomer af. En dan zou Zozijn haar een vast contract moeten aanbieden (zie kader) of laten gaan. Terwijl er aan het begin van het jaar weinig werk is voor Mandy Smit Verplicht solliciteren Omdat Mandy een werkloosheidsuitkering kreeg in de maanden dat ze thuis zat, moest ze verplicht solliciteren. Passend werk mocht ze niet weigeren, ondanks het vooruitzicht dat ze in de zomer weer bij Zozijn aan het werk zou gaan. Dus ook niet het aanbod om de flexpool van een andere zorginstelling te versterken.,,dat vond ik wel even spannend. Gelukkig vonden beide organisaties na overleg het een goed idee om de banen te combineren, blikt ze terug. Dat ze nog altijd geen vastigheid heeft, vindt Mandy jammer.,,als oproepkracht is het lastig om je privéleven te plannen. Je zegt niet snel nee als ze je bellen, ook als je iets anders gepland had voor die dag. Verder vind ik het jammer dat ik bijvoorbeeld niet bij het teamoverleg ben. Ook moet ik het hele jaar door sparen om de slechte maanden, wanneer ik weinig gevraagd word, op te vangen. Toch gaat ze er vol goede moed weer tegenaan deze zomer. Want de Raaltense houdt van haar werk en geniet er van om cliënten begeleiden.,,ik heb het naar mijn zin bij Zozijn en wil er graag blijven werken. Bovendien kennen ze me hier nu en weten ze wat ze aan me hebben. Als er érgens een kans is op een vaste baan, is het hier! Ina Huzen:,,We kunnen medewerkers pas in het rooster zetten als hun contract in gaat. Puzzelen op de zomerroosters Wet Werk en Zekerheid voor dummy s Flexibele schil blijft een must voor Zozijn De nieuwe wet stelt Zozijn en veel andere organisaties voor uitdagingen. Een grote flexibele W ie kan er deze zomer nog werken als oproepkracht? Voor medewerkers van de regio-administratie zoals Ina Huzen is het puzzelen. in het rooster zetten op het moment dat het contract ingaat. Ook al staat zwart op wit dat iemand deze zomer bij ons komt werken, pas op de eerste werkdag kan ik hem of haar inplannen. Het gevolg is dat je een soort schaduwadministratie op papier moet bijhouden en je veel mutaties krijgt op de roosters. De kans op fouten neemt daardoor toe en het is lastig om het overzicht te bewaren. De Wet werk en zekerheid (Wwz) moet meer schil met oproepkrachten is nodig om onverwachte bescherming bieden voor de snelgroeiende groep fluctuaties en veranderingen op te vangen. En Ina is zelf ook ondersteuner en aandachtsfunctionaris flexwerkers. Vanaf 1 juli 2015 moet een bedrijf een oproepkrachten zijn vaak jonge, flexibele mensen Om de zomerroosters rond te maken boog Ina zich onlangs roosteren op de Haarstraat in Holten. Ze probeert daarbij flexwerker na drie tijdelijke contracten of twee jaar met actuele kennis, die Zozijn graag aan zich zou met de aandachtsfunctionarissen over de openvallende zoveel mogelijk rekening te houden met de belangen een vast contract aanbieden. Dat was drie jaar. binden. Omdat het nog onvoldoende helder is welke diensten. Net toen ze dacht dat het rooster voor zo n 15 van oproepkrachten.,,zonder hen zou Zozijn een groot Ook kunnen bedrijven minder makkelijk tijdelijke gevolgen de stelselwijziging heeft voor Zozijn, is woningen in Raalte en Holten rond was, bleek dat een probleem hebben. Ik probeer ze daarom zoveel mogelijk contracten aan elkaar knopen om een vast contract voorzichtigheid geboden bij het aangaan van vaste aantal medewerkers een contract heeft dat eind juni afloopt duidelijkheid te geven. Veel oproepkrachten hebben ook te omzeilen. Als er minder dan zes maanden verplichtingen. Zozijn beseft dat de nieuwe situatie en niet opnieuw verlengd kan worden.,,daardoor konden een andere baan. Ik heb er begrip voor als ze niet altijd tussen tijdelijke contracten zit, worden ze voortaan niet altijd prettig is voor oproepkrachten. Als het kan we de roosters nog niet rond maken. kunnen inspringen als wij ze nodig hebben. Ik weet dat gezien als opeenvolgend. Die tussenpoos was drie wordt daarom al is het dan tijdelijk geprobeerd En dan zijn er nog de technische uitdagingen rond de sommige oproepkrachten het lastig vinden om nee te maanden. een vast aantal oproepuren af te spreken. inzet van medewerkers als Mandy die tijdelijk uit dienst zeggen. Dat hoeft niet. Als iemand drie keer nee zegt, zijn, zodat ze van de zomer weer met een tijdelijk contract vraag ik het een vierde keer gewoon opnieuw. We zijn blij aan de slag kunnen.,,die medewerkers kunnen we pas met alle invallers

7 Een einde aan de klappen M ishandeling, misbruik en huiselijk geweld; het stopt niet vanzelf. Maar hoe maak je als ondersteuner vermoedens bespreekbaar zonder de vertrouwensband te beschadigen? En wanneer maak je officieel melding? Zozijn-medewerkers van alle sectoren worden er over bijgeschoold met een Hoe doe jij dat? e-learningsmodule en praktijklessen in gesprekstechnieken. Drie ervaringsdeskundigen aan het woord. Thalita Booijink, ambulant gezinsondersteuner bij Orthopedagogisch Centrum De Speeldoos in Zutphen Geen beschuldigende vinger Misbruik of huiselijk geweld kan jaren verborgen blijven. Vaak heb je wel vermoedens. Een kind is nog niet zindelijk of vindt het lastig als iemand de billen afveegt. Het lastige is: je wilt niemand vals beschuldigen en het is mogelijk dat een kind fantasie en werkelijkheid door elkaar haalt. Als ik een onderbuikgevoel heb, overleg ik altijd met de orthopedagoog. Meestal zetten we Signs of safety in. Daarmee breng je in kaart hoe veilig de thuissituatie is. Ook bel ik wel eens met Veilig Thuis (voorheen AMK). Zij geven je advies en tips zonder dat je de naam van het gezin hoeft te noemen. Het blijft altijd een grote stap om vermoedens aan te kaarten in een gezin. Vaak zijn het zorgmijders die zo de deur dichtgooien. Ik probeer daarom altijd de E-learning Als je als professional vermoedens hebt van kindermishandeling of huiselijk geweld, dan ben je bij wet verplicht om dat te melden. Dat doe je via een meldcode, een 5-stappenplan waarin precies staat wat je moet doen en wie je moet inschakelen binnen de eigen organisatie en daarbuiten.,,medewerkers die te maken kunnen krijgen met een vermoeden van kindermishandeling of huiselijk geweld moeten die kennen en gebruiken, vertelt Ria Jansen, beleidsmedewerker opleidingen.,,een online opleidingsmodule helpt daarbij. De e-learningmodule moet binnen drie maanden worden afgerond. Op een later tijdstip worden praktijklessen gegeven over communicatie. Medewerkers van Zozijn (ambulant, CPOers en persoonlijk begeleiders NAH) krijgen via hun manager de oproep voor de e-learning. vertrouwensband te behouden. Dat zit in kleine dingen. Niet met een beschuldigende vinger wijzen, maar beginnen met: ik maak me zorgen over uw kind. Of ik niet bang ben dat ik een kind te lang in een onveilige situatie laat zitten? Nee. Ik vertrouw erop dat ik genoeg kennis heb om op tijd in te grijpen als het echt nodig is. Maar het liefst los je het binnen het gezin op. Ik heb ook gezien wat het met kinderen doet als ze uit huis worden geplaatst. Dat is ook geen pretje Aantal mensen dat jaarlijks te maken heeft met herhaaldelijk huiselijk geweld Aantal kinderen dat ieder jaar mishandeld wordt in huiselijke kring. 45% Van de nederlandse bevolking is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld MELDcode-App Met de gratis Meldcode-App op je smartphone heb je de de stappen van de meldcode altijd bij de hand. Ook kan je via de app contact opnemen met het Steunpunt Huiselijk Geweld of Veilig Thuis. Jenny Veldkamp, coördinerend pedagogisch ondersteuner bij Orthopedagogisch Centrum Anneriet, Doetinchem Wat is de grens?,,tenzij je het voor je ogen ziet gebeuren, blijft het vaak bij een vermoeden. Een kind deinst terug bij een onschuldig handgebaar of je voelt de spanning in het gezin stijgen. Ik ga altijd in overleg met de orthopedagoog over de juiste aanpak. Als professional probeer ik niet te oordelen, maar vooral het achterliggende probleem te achterhalen en daarmee aan de slag te gaan. Heel weinig ouders doen hun kind moedwillig pijn. Het komt vaak voort uit onmacht. Overigens is het niet altijd fysieke, maar vaak ook psychische mishandeling en (emotionele) verwaarlozing. Mijn grootste dilemma is: wat is de grens? Het is soms Bert Gijsbertsen, coördinerend pedagogisch ondersteuner en ambulant begeleider sector Kind & Jeugd bij t Kempske in Terborg Je hebt een klankbord,,het is een hectische tijd. Ik begeleid een gezin waarin recentelijk de moeder weer mishandeld is. Ik ben begonnen in dit gezin met de begeleiding van het middelste kind, een jongetje met ADHD en gedragsproblemen. Zo gaat dat vaak, tijdens het begeleidingsproces komt er meer problematiek in het gezin boven tafel. Bij het gebruik van geweld speelt bij het slachtoffer schaamte vaak een grote rol. Daardoor kan het lastig zijn om een vermoeden hard te maken. De signalen meld ik aan mijn manager en bespreek ik met de orthopedagoog. Die doet ook de melding bij Veilig Thuis (voorheen AMK). Hierdoor blijf ik onpartijdig. Ik moet namelijk de relatie met dit gezin in stand houden. Want je hebt ze allemaal nodig om stappen te kunnen zetten om tot inzicht te komen en naar oplossingen toe te werken. lastig om te bepalen wat nog wel en wat niet meer kan. Mijn normen en waarden zijn anders dan die van sommige ouders en het kan ook een cultuurverschil zijn. Je moet voorkomen dat een verkeerde beslissing de relatie tussen jou als professional en het gezin kapotmaakt, waardoor je de kinderen helemaal niet meer kunt helpen. Daarom is de e-learning zo prettig voor mij en mijn collega s. De meldcode ken je, maar door met de stof aan de slag te gaan word je er bewuster van. Je bespreekt het samen en denkt na over dit soort dilemma s. In deze casus escaleerde de situatie voor de moeder nadat ook de oudste dochter werd geslagen. Zij heeft nu aangifte gedaan, maar de moeder weigert vooralsnog. Het is een complexe situatie. De meldcode is voor mij dan een soort klankbord. Je weet wat je kunt doen en hebt intern overleg. Moet er inderdaad melding worden gemaakt? Hebben we niets over het hoofd gezien? En al heb je geen pasklare oplossing, het is van groot belang dat het gezin zich gehoord en gesteund voelt en dat er stappen worden gezet om samen de situatie te veranderen

8 Veluwe TRADITIE De jaarlijkse vakantie met cliënten was een oude traditie binnen Zozijn. In een grijs verleden ging iedereen op De Lathmer op bivak, herinnert Jolanda zich. Maar die tijden zijn voorbij. Veel ondersteuners beginnen er niet meer aan. En dat is jammer, want als je even praat met Jolanda word je haast vanzelf enthousiast.,,cliënten bloeien op als ze in een andere omgeving zijn. Ze zijn meer ontspannen. Je ziet ze ineens omgaan met cliënten die ze normaal niet spreken. Ze doen dingen die ze normaal niet durven, zoals zwemmen. En ze genieten er intens van dat ze zolang mogen opblijven en uitslapen als ze willen, vertelt Jolanda.,,Ze praten er nog wekenlang over. De voorbereidingen voor de vakantie starten meestal in het voorjaar. Dan gaan de ondersteuners in Raalte op zoek naar een vakantiebestemming.,,het liefst niet te duur, niet te ver rijden van Raalte en in de omgeving van bijvoorbeeld een attractiepark of dierentuin. Je hoeft echt niet ver weg. We zijn een keer naar Hellendoorn geweest. Vonden ze geweldig. Meestal valt de keuze op een vakantiepark. Handig, want dan heb je vaak al een zwembad, bowlingbaan en restaurant Ik ga op vakantie en neem mee mijn cliënten! E en grijns van oor tot oor vanwege een bezoekje aan de dierentuin. Of diep geluk tijdens een bezoekje aan de pizzeria. Op vakantie gaan met cliënten kost je als ondersteuner veel energie, maar levert nog veel meer op. Wie betaalt wat? Cliënten betalen de huur van het vakantiehuisje zelf. Dat geldt ook voor het vervoer en bijvoorbeeld eten en drinken. Ook voor de begeleiding moeten ze betalen. In totaal gaat het om 9,6 uur per begeleider per vakantiedag. Hoe groter de groep, hoe lager de kosten per cliënt. Tip: buiten het vakantieseizoen zijn vakantiehuisjes veel goedkoper. Vergeet als begeleider trouwens niet om te checken of een cliënt genoeg geld op zijn rekening heeft staan voor je vertrekt Instappen jongens, we gaan. Voor de entree van Ivoor de Deel in Raalte is het een drukte van belang. Cliënten drentelen heen en weer. De stoep staat vol met weekendtassen en koffers. Het is even proppen, maar dan zit alle bagage in de gehuurde rolstoelbus. Een laatste check: zijn alle medicijnen mee? En dan draait de bus de weg op. Eindbestemming: Het Lorkenbos in Otterlo. Het vakantiepark op de Hoge Veluwe ligt op maar zestig kilometer rijden van Raalte, maar voor Wim, Ellen, Ans, Edwin, Hermien en Bas is het alsof ze aan de andere kant van de wereld zijn. Hun om de hoek. Maar een vakantieboerderij kan ook.,,natuurlijk letten we op noodzakelijke aanpassingen. Wij moeten bijvoorbeeld een hoog-laagbed hebben en dit jaar ook een tillift. Maar als je googelt op aangepaste vakantiewoning vind je genoeg mogelijkheden. BEGELEIDING Er gaan twee ondersteuners mee op vakantie. Op woensdag worden ze afgelost door twee collega s. Een draaiboek voor de week is er niet. De ondersteuners beslissen ter plekke wat ze doen. Winkelen, naar de bioscoop of dierentuin bijvoorbeeld.,,maar je hoeft echt niet voor elke dag iets bijzonders te plannen. Dat doe je zelf toch ook niet als je op vakantie gaat? Wandelen in het bos of een barbecue samen vinden de cliënten ook al geweldig. Ondanks dat het hard werken is voordat iedereen in de bus zit ben je zo een half uur verder geniet Jolanda van de vakantieweek.,,soms denk ik wel eens, zal ik een jaartje overslaan? Maar al die mooie momenten wil ik toch voor geen goud missen. Ik geloof in de veerkracht van mensen Hart op de tong Actueel G roeten van de ogen glimmen als ze het huisje binnenstappen dat eerder is geboekt door ondersteuner Jolanda Schoorlemmer en haar collega s. Dit worden vijf prachtige dagen. Brenda Reyne (70) werkt ruim tien jaar als vertrouwenspersoon binnen Zozijn en ondersteunt medewerkers die op de werkvloer tegen problemen aanlopen. Wat is het meest waardevolle aspect van jouw werk? Dat ik medewerkers van Zozijn help om weer in hun eigen kracht te komen. Veel problemen op de werkvloer hebben te maken met verstoorde communicatie, meestal met een leidinggevende. Dat grijpt diep in. Net zo hevig soms als een conflict in een liefdesrelatie, heb ik gemerkt. Er is tijd en rust nodig om door de emoties die daarmee gepaard gaan heen te kunnen kijken. Ik accepteer volkomen de gevoelens die ontstaan zijn en heb geen oordeel over de situatie. Door goed te luisteren en ze een spiegel voor te houden, krijgen mensen hun veerkracht weer terug. Dat is mooi om te zien. Hoe zou je het milieu omschrijven waarin je bent opgegroeid? Mijn vader was leraar Nederlands en mijn moeder onderwijzeres. We waren een heel literair georiënteerd gezin, maar waren niet zo goed in relaties: ik was 15 toen mijn ouders gingen scheiden. Na een talenstudie, in het voetspoor van mijn ouders, heb ik toch mijn weg gevonden als trainer en later als zelfstandig therapeut. Dat heeft mij een geweldig groot vertrouwen gegeven dat wat in iemand zit, er uiteindelijk ook wel uitkomt. Wat is de belangrijkste les die je van je ouders hebt geleerd? Ik heb mijn moeder zien opstaan na de scheiding. Van dichtbij heb ik gemerkt dat mensen ondanks verlies en pijn een enorme veerkracht in zich hebben. Als je zelf in conflict zou zijn, hoe zou je dan behandeld willen worden? Ik zou ik willen dat iemand naast me staat en er helemaal voor me is. Dat ik gezien en gehoord word, zonder oordeel. Dat mijn grenzen worden aangegeven en dat ik gewezen wordt op de keuzes die ik kan maken. Maar ook dat me een spiegel wordt voorgehouden. De oorzaak van een conflict ligt tenslotte nooit alleen bij de ander. Waar maak jij je boos over? Ik ben kwaad over al die mensen die tussen wal en het schip vallen in de uitvoering van de zorgwetten. Ze verkeren in onzekerheid en wachten nog steeds op geld. 15

9 ACHTERGROND Yvonne Dashorst:,,Cluster activiteiten, dan blijft het betaalbaar. Meer plezier uit hetzelfde geld Leuke uitstapjes worden ontzettend gewaardeerd door de cliënten. Het is alleen wel een klus om iets leuks te organiseren en binnen het budget te blijven. In Zutphen op de Markolle ontdekten ze dat het ook anders kan. Yvonne Dashorst werkt er als ondersteuner op een groep met acht jongvolwassenen die vaak een meervoudige beperking hebben. Allemaal hebben ze een leukedingenbudget. Door daar slim mee om te gaan, halen ze meer plezier uit hetzelfde geld. Yvonne:,,In de weekenden organiseren we in huis activiteiten waar meerdere cliënten aan mee kunnen doen. Dat is laagdrempelig, vertrouwd en we maken geen kosten voor begeleiding of vervoer. Iedere maand komt bijvoorbeeld muziektherapeute Hanneke op de groep langs. Zij heeft bij Zozijn gewerkt en kent de cliënten goed. En doordat er meerdere cliënten meedoen, blijft het betaalbaar en kun je het vaker doen. Een grote favoriet is Clown Mia, een soort cliniclown.,,dat is echt een traktatie, vertelt Yvonne.,,Ze kent de doelgroep en maakt op een mooie manier contact met de cliënten. Mijn tip aan collega s: cluster leuke activiteiten, eventueel met andere groepen. Dan blijft het betaalbaar en het plezier is onverminderd groot. Meer informatie of inspiratie opdoen? en Redactie Teksten en productie Thea Tiemessen, Zorgbemiddelaar Dagbesteding & werken De Liemers Tiny van Kessel, Coördinerend ondersteuner in Raalte René Hindriks, Gedragswetenschapper in Regio Oost-Veluwe Karen Breukers, Communicatieadviseur met aandachtsgebied stelselwijzigingen Jochem Kleerebezem, Projectleider Financiën & Control Petra Boerboom, Unitleider P&O Salland, De Graafschap, Op Pad en inzendbureau Diane Onnink, Secretaris Raad van Bestuur en Manager Bestuursbureau Jolanda Stortelder, Communicatieadviseur Majorie Rengerink, Communicatieadviseur (hoofdredacteur) Hiemstra Publiciteit Barneveld 100% gerecycled papier 16 Uitkomsten lezersonderzoek In de vorige ZO! vroegen we welk cijfer je de ZO! geeft en wat we moeten doen om dat één punt hoger te maken. Dit zijn globaal de resultaten. tien 3 negen 9 acht 46 zeven 7 drie een 1 1 Geen 12 Cijfer Aantal KEER (totaal = 79) 79 medewerkers en vrijwilligers reageerden Hartelijk dank daarvoor! Carla Bekken, Clemens Nieuwenhuis en Trudy Menting ontvangen als dank voor hun inzending een presentje van een atelier. 55 mensen deden suggesties Een deel van de suggesties zie je meteen terug in het volgende nummer. Over andere suggesties moeten we ons wat langer buigen, omdat ze soms tegengesteld zijn: wat de een graag wil, wil de ander juist niet.

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster

[PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster [PILOT] Aan de slag met de Hoofdzaken Ster! Hoofdzaken Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Hoofdzaken Ster SOCIALE VAARDIGHEDEN VERSLAVING DOELEN EN MOTIVATIE 10 9 8 10 9 8 7 6 4 3 2 1 7 6 4 3 2 1 10 9

Nadere informatie

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl

13 Acquisitietips. AngelCoaching. Coaching en training voor de creatieve sector www.angelcoaching.nl 13 Acquisitietips AngelCoaching Coaching en training voor de creatieve sector Tip 1 Wat voor product/dienst ga je aanbieden? Maak een keuze, niemand kan alles! Tip 1 Veel ondernemers zijn gezegend met

Nadere informatie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie

Zaken voor mannen. Verhalen van mannen met epilepsie Zaken voor mannen Verhalen van mannen met epilepsie Introductie Niet alle mannen vinden het prettig om over hun gezondheid te praten. Ieder mens is anders. Elke man met epilepsie ervaart zijn epilepsie

Nadere informatie

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,

Theorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over, 3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS)

Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Oplossingsgerichte vragen (Het Spel van Oplossingen IKB & TS) Stel dat dat (te grote wonder) gebeurt, ik betwijfel of dat zal gebeuren, maar stel je voor dat, wat zou je dan doen dat je nu niet doet? (p36)

Nadere informatie

Veilig Thuis. Advies- en meldpunt voor Huiselijk geweld en Kindermishandeling

Veilig Thuis. Advies- en meldpunt voor Huiselijk geweld en Kindermishandeling Veilig Thuis Advies- en meldpunt voor Huiselijk geweld en Kindermishandeling Veilig Thuis Huiselijk geweld en kindermishandeling komen vaak voor, op alle leeftijden en in alle culturen. Vaak gaat het om

Nadere informatie

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet

ik? Houd je spreekbeurt over GGNet ik? Houd je spreekbeurt over GGNet 1 Houd je spreekbeurt over GGNet Krijg je zelf hulp van GGNet Jeugd? Of je vader/moeder/broer(tje)/zus(je) of iemand anders die je kent? Werkt één van je ouders bij GGNet?

Nadere informatie

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema.

Thema Op het werk. Lesbrief 16. Herhaling thema. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 16. Herhaling thema. Wat leert u in deze les? De woorden van les 12, 13, 14 en 15. Veel succes! Deze les is ontwikkeld in opdracht van: Gemeente Den Haag

Nadere informatie

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou!

Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou! Hallo Ben jij een kind van gescheiden ouders? Dit werkboekje is speciaal voor jou Als je ouders uit elkaar zijn kan dat lastig en verdrietig zijn. Misschien ben je er boos over of denk je dat het jouw

Nadere informatie

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij.

Soms ben ik eens boos, en soms wel eens verdrietig, af en toe eens bang, en heel vaak ook wel blij. Lied: Ik ben ik (bij thema 1: ik ben mezelf) (nr. 1 en 2 op de CD) : Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Weet ik wie ik ben? Ja, ik weet wie ik ben. Ik heb een mooie naam, van achter en vooraan.

Nadere informatie

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen +

JEUGDIGEN. Hulp na seksueel misbruik. vooruitkomen + > vooruitkomen + Hulp na seksueel misbruik JEUGDIGEN Heb jij seksueel misbruik meegemaakt of iemand in jouw gezin, dan kan daarover praten helpen. Het kan voor jou erg verwarrend zijn hierover te praten,

Nadere informatie

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd

Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd Mijn ouders zijn gescheiden en nu? Een folder voor jongeren met gescheiden ouders over de OTS en de gezinsvoogd 1 Joppe (13): Mijn ouders vertelden alle twee verschillende verhalen over waarom ze gingen

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Lisa Westerman Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Lisa Westerman... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Lisa,

Nadere informatie

Voor jou. Verhalen van mantelzorgers. Anne-Rose Hermer

Voor jou. Verhalen van mantelzorgers. Anne-Rose Hermer Voor jou Verhalen van mantelzorgers Anne-Rose Hermer 6 Inleiding In dit boek maak je kennis met Martine, Koos en Sara. Ze zijn alledrie in een andere fase van hun leven. Maar één ding is hetzelfde voor

Nadere informatie

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT

HANDIG ALS EEN HOND DREIGT l a n d e l i j k i n f o r m a t i e c e n t r u m g e z e l s c h a p s d i e r e n HANDIG ALS EEN HOND DREIGT OVER HOUDEN VAN HUISDIEREN HIER LEES JE HANDIGE INFORMATIE OVER HONDEN DIE DREIGEN. JE KUNT

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Psychotherapie. anders denken anders voelen anders doen. ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking

Psychotherapie. anders denken anders voelen anders doen. ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking ASVZ Touwbaan 1 Postbus 121 3360 AC Sliedrecht t 0184 491200 info@asvz.nl www.asvz.nl ASVZ is er voor mensen met een verstandelijke beperking anders denken anders voelen anders doen Psychotherapie Inhoudsopgave

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.

Wat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als

4 Denken. in het park een keer gebeten door een hond. Als Kim een hond ziet wil ze hem graag aaien. Als 4 Denken In dit hoofdstuk vertellen we hoe jij om kan gaan met je gedachten. Veel gedachten maak je zelf. Ze bepalen hoe jij je voelt. We geven tips hoe jij jouw gedachten en gevoelens zelf kunt sturen.

Nadere informatie

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren

JONG HOEZO ANDERS?! EN HOOGGEVOELIG. Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Ellen van den Ende in samenwerking met Mariëtte Verschure JONG EN HOOGGEVOELIG HOEZO ANDERS?! Informatie, oefeningen en tips voor hooggevoelige jongeren Uitgeverij Akasha Inhoud Hooggevoelig, hoezo anders?!

Nadere informatie

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben

Ik-Wijzer Ik ben wie ik ben Ik ben wie ik ben Naam: Johan Vosbergen Inhoudsopgave Inleiding... 3 De uitslag van Johan Vosbergen... 7 Toelichting aandachtspunten en leerdoelen... 8 Tot slot... 9 Pagina 2 van 9 Inleiding Hallo Johan,

Nadere informatie

Afval Anne en de Sorteerbrigade

Afval Anne en de Sorteerbrigade Afval Anne en de Sorteerbrigade Verhaal ontwikkeld voor educatieproject Afval groep 3 School en Cultuur Veenendaal 2014 Geschreven door: Sanne Heymann Tekeningen door: Sjoerd Kreijns Dit is Afval Anne.

Nadere informatie

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN

ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN ZORGELOOS OP UITJE, VOOR OUDERS EN BEGELEIDING VAN AUTISTISCHE KINDEREN Inhoud: - Zorgeloos op uitje -Wat is autisme? - Wat houd een uitje precies in? - 15 TIPS om uw uitje tot een succes te maken Marinka

Nadere informatie

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is:

Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Dit boekje is van... Mijn naam is: Mijn gezinsvoogd heet: Het telefoonnummer van de gezinsvoogd is: Mijn gezinsvoogd werkt bij de William Schrikker Jeugdbescherming. Wat een toestand, zeg! Wat gebeurt

Nadere informatie

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling

Tijdschrift Kindermishandeling April 2013 Onderwijsspecial deel 2. 8 tips voor een goed gesprek met je leerling 8 tips voor een goed gesprek met je leerling Edith Geurts voor Tijdschrift Kindermishandeling Het kan zijn dat je als leerkracht vermoedt dat een kind thuis in de knel zit. Bijvoorbeeld doordat je signalen

Nadere informatie

Handjehelpen Inwerkdag Social Work

Handjehelpen Inwerkdag Social Work Handjehelpen Inwerkdag Social Work 2019 Welkom Verwachtingen vandaag Introductie Toelichting programma Praktisch mededelingen Beveiligde link krijg je toegestuurd. Programma Praktische mededelingen Introductie

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 Dit hoofdstuk gaat over: het recht op zeggenschap

Hoofdstuk 3 Dit hoofdstuk gaat over: het recht op zeggenschap Recht op zeggenschap Hoofdstuk 3 Dit hoofdstuk gaat over: het recht op zeggenschap In dit hoofdstuk vind je een antwoord op de volgende vragen: 1. Wat is het recht op zeggenschap? 2. Wat is het recht op

Nadere informatie

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING

KIJK IN JE BREIN LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING LESMODULE BASISSCHOOL LEERLING 1. DE HERSENEN 1.1 HOE ZIEN HERSENEN ERUIT? VRAAG WIE KAN VERTELLEN WAT HERSENEN ZIJN? VRAAG HEBBEN KINDEREN KLEINERE HERSENEN DAN GROTE MENSEN? 1.2 WANNEER GEBRUIK JE ZE?

Nadere informatie

Handjehelpen. Inwerkdag 1 MBO

Handjehelpen. Inwerkdag 1 MBO Handjehelpen Inwerkdag 1 MBO 2018-2019 Praktisch mededelingen Bloggers/ Vloggers in de zaal (Danielle) Beveiligde link krijg je toegestuurd. Morgen: neem een theedoek of een sjaal mee. Programma Introductie

Nadere informatie

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk?

Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Wat is verantwoordelijkheid en waarom is het belangrijk? Verantwoordelijkheid. Ja, ook heel belangrijk voor school!!! Het lijkt veel op zelfstandigheid, maar toch is het net iets anders. Verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Handjehelpen. Inwerkdag 1 HBO

Handjehelpen. Inwerkdag 1 HBO Handjehelpen Inwerkdag 1 HBO 2018-2019 Welkom Verwachtingen vandaag Introductie coördinatoren intensieve begeleiding Toelichting programma Praktisch mededelingen Bloggers/ Vloggers in de zaal (Danielle)

Nadere informatie

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in

Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in Met het hele gezin gezond het nieuwe jaar in LINDA AMMERLAAN KINDERVOEDINGSCOACH Inleiding Wie ben ik? Als moeder van 2 kinderen weet ik hoe lastig het is om in deze tijd je kinderen gezond te laten opgroeien.

Nadere informatie

Inleiding. Veel plezier!

Inleiding. Veel plezier! Inleiding In dit boek lees je over Danny. Danny is een jongen van 14 jaar. Er zijn veel dingen die Danny verkeerd doet. Hij rent door de school. Hij scheldt zomaar een klasgenoot uit. Of hij spuugt op

Nadere informatie

De Budget Ster: omgaan met je schulden

De Budget Ster: omgaan met je schulden De Budget Ster: omgaan met je schulden Budget Ster Copyright EffectenSter BV 2014 Budget Ster MOTIVATIE EN VERANTWOORDELIJKHEID STRESS DOOR SCHULDEN BASISVAARDIGHEDEN STABILITEIT FINANCIEEL ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost

Deel 12/12. Ontdek die ene aanpak waarmee je al je problemen oplost Beantwoord eerst de volgende vragen: 1. Welke inzichten heb je gekregen n.a.v. het vorige deel en de oefeningen die je hebt gedaan? 2. Wat heb je er in de praktijk mee gedaan? 3. Wat was het effect op

Nadere informatie

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft

Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Checklist samenwonen voor partners waarvan alleen de man kinderen heeft Vul afzonderlijk van elkaar allebei de vragen in. Bij elke vraag moet je een antwoord kiezen. Als je niet kunt kiezen, kies dan het

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

gezinsvormen [ behandeling in een gezin ]

gezinsvormen [ behandeling in een gezin ] gezinsvormen [ behandeling in een gezin ] 03 Gezinshuis meestal een passend antwoord op een uithuisplaatsing voorwoord Ambiq biedt specialistische zorg aan kinderen, jongeren, hun ouders en volwassenen

Nadere informatie

Zonder toestemming. Nota BOPZ eenvoudige versie

Zonder toestemming. Nota BOPZ eenvoudige versie Nota BOPZ eenvoudige versie Zonder toestemming Ben je soms boos? Ben je soms boos en ben je dan wel eens gevaarlijk voor jezelf of anderen? Of doe je wel eens dingen die niet mogen? Soms moeten begeleiders

Nadere informatie

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren

U in het middelpunt Die migraine hè Levenservaring verzilveren Welzijn op recept Welkom bij SWOA. Uw huisarts heeft u met ons in contact gebracht. De dokter kan u op dit moment geen passende behandeling (meer) bieden. Toch voelt u zich niet lekker, of heeft u pijn.

Nadere informatie

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt

In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt In 7 stappen naar een opgeruimd huis Hoe je op een makkelijke manier je opruimachterstanden inloopt Ben jij zo iemand die actief is en veel interesses heeft en daardoor ook veel bezigheden en spullen heeft?

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.

U leert in deze les toestemming vragen. Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een

Nadere informatie

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar?

Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Spel: Wat heb ik geleerd dit jaar? Inleiding Traditioneel staat de decembermaand in het teken van jaaroverzichten en top 100 of top 2000 lijstjes. Allemaal bedoeld om terug te kijken op het afgelopen jaar.

Nadere informatie

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal,

Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching. Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Nieuwsbrief Gerdien Jansen Kindcoaching Jaargang 2: Nieuwsbrief 3 (oktober 2013) Hallo allemaal, Veel te laat krijgen jullie deze nieuwsbrief. Ik had hem al veel eerder willen maken/versturen, maar ik

Nadere informatie

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus

FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS. Yvette Paludanus FEEDBACK GEVEN IN ZELFSTURENDE TEAMS Yvette Paludanus 2 Dit boekje is tot stand gekomen dankzij de vragen en verhalen van medewerkers in de zorg. Wil je een exemplaar van dit boekje bestellen? Wil je begeleiding

Nadere informatie

&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN

&Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN &Ons Tweede Thuis VOLWASSENEN & & VOLWASSENEN Ondersteuning voor mensen met een beperking Heb je een beperking of heeft je zoon of dochter een beperking? Dan is wat ondersteuning soms erg welkom. Ons Tweede

Nadere informatie

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht.

1. Joris. Voor haar huis remt Roos. Ik ben er. De gordijnen beneden zijn weer dicht. 1. Joris Hé Roos, fiets eens niet zo hard. Roos schrikt op en kijkt naast zich. Recht in het vrolijke gezicht van Joris. Joris zit in haar klas. Ben je voor mij op de vlucht?, vraagt hij. Wat een onzin.

Nadere informatie

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen

Kids. &Go. Informatieblad speciaal voor kinderen Informatieblad speciaal voor kinderen Datum; Aalsmeer, jaar 2011 Gemaakt door; Bianca Wegbrands daar, Wat leuk dat je dit informatieblad speciaal voor kinderen wilt lezen. Ik zal me eerst even aan jou

Nadere informatie

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen.

Als je nog steeds hoopt dat oplossingen buiten jezelf liggen dan kun je dit boekje nu beter weg leggen. Theoreasy de theorie is eenvoudig. Je gaat ontdekken dat het nemen van verantwoordelijkheid voor je eigen denken en doen dé sleutel is tot a beautiful way of life. Als je nog steeds hoopt dat oplossingen

Nadere informatie

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.

TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende

Nadere informatie

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN

SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN SOCIALE VAARDIGHEDEN MET AFLATOUN Dit thema is opgesplitst in drie delen; gevoelens, ruilen en familie. De kinderen gaan eerst aan de slag met gevoelens. Ze leren omgaan met de gevoelens van anderen. Daarna

Nadere informatie

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden.

Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen. Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut. www.huiselijkgeweldhollandsmidden. Hulp en informatie om huiselijk geweld te stoppen Help jezelf. Help de ander. 0900 1 26 26 26 5 cent per minuut www.huiselijkgeweldhollandsmidden.nl Huiselijk geweld stopt nooit vanzelf Misschien wil je

Nadere informatie

Beslis zelf over je toekomst!

Beslis zelf over je toekomst! Beslis zelf over je toekomst! Is deze folder voor jou? Elk jaar komen vele jongeren van school met een havo, vwo of mbo niveau 2 diploma. Behoor jij bij deze groep? Dan is deze folder niet voor jou bestemd.

Nadere informatie

geweldig efficiënte tips voor werk en thuis! Marieke Anthonisse 2011 www.efficiencyfactor.nl https://twitter.com/trainencoachen

geweldig efficiënte tips voor werk en thuis! Marieke Anthonisse 2011 www.efficiencyfactor.nl https://twitter.com/trainencoachen 27 geweldig efficiënte tips voor werk en thuis! Inhoudsopgave Time Management 3 Email Management 3 Werkplekorganisatie 3 Gewoontevorming 4 Teambuilding 4 Gezinnen met kinderen 5 Administratie en Financiën

Nadere informatie

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties

Deel het leven Johannes 4:1-30 & 39-42 7 december 2014 Thema 4: Gebroken relaties Preek Gemeente van Christus, Het staat er een beetje verdwaald in dit hoofdstuk De opmerking dat ook Jezus doopte en leerlingen maakte. Het is een soort zwerfkei, je leest er ook snel overheen. Want daarna

Nadere informatie

NASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van:

NASCHOOLSE DAGBEHANDELING. Figaro. Welkom! Waarom kom jij naar de groep? Informatieboekje voor kinderen die komen kennismaken. Dit boekje is van: NASCHOOLSE DAGBEHANDELING Figaro Welkom! Binnenkort kom je kennismaken op Figaro. In dit boekje leggen we je alvast wat dingen uit. Het boekje is gemaakt voor kinderen die hier voor de eerste keer komen,

Nadere informatie

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl.

Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Chatten Dit boek heeft het keurmerk Makkelijk Lezen gekregen. Wilt u meer weten over dit keurmerk kijk dan op de website: www.stichtingmakkelijklezen.nl. Colofon Een uitgave van Eenvoudig Communiceren

Nadere informatie

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier

Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Ervaringen Voorbeeld jouw ervaring delen? formulier Vraag 1 Hoe heb je zielsliefde ontdekt, en ontdekte je zielsliefde het ook op dat moment? Ik ontmoette haar op mijn werk in de rookruimte. We konden

Nadere informatie

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.

Relaties. HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo. Relaties HDYO heeft meer informatie beschikbaar over de Ziekte van Huntington voor jongeren, ouders en professionals op onze website: www.hdyo.org Relaties kunnen een belangrijke rol spelen bij het omgaan

Nadere informatie

Wees duidelijk tegen je klanten

Wees duidelijk tegen je klanten Ronald Dingerdis Wees duidelijk tegen je klanten 3 In onze training Klantgerichtheid en communicatie vroeg een cursist me onlangs of je tegen je klant kan zeggen dat hij extreem vervelend is. Dat hij onredelijk

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie

In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie In 5 stappen naar meer vrijheid én verbinding in je relatie Hallo! Je houdt van je partner. Jullie zijn al geruime tijd samen en hebben misschien samen kinderen. Jullie leiden een druk bestaan en tijd

Nadere informatie

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd.

Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. Grammaticaoefeningen 3 Wonen en vervoer Werkwoorden in een andere tijd Oefening 1 Kijk nog eens in het boek op bladzijde 80 naar Werkwoorden in een andere tijd. 1 Begrijp je deze informatie? ja / nee,

Nadere informatie

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een

Nadere informatie

HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU????

HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? HELP, IK WORD GEPEST, WAT NU???? In het kort Als je gepest wordt ga dan naar je mentor. Als je het moeilijk vindt je mentor in vertrouwen te nemen, ga dan naar je favoriete docent, juniormentor of de vertrouwenspersoon

Nadere informatie

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis.

Weer naar school. De directeur stapt het toneel op. Goedemorgen allemaal, zegt hij. * In België heet een mentor klastitularis. Weer naar school Kim en Pieter lopen het schoolplein op. Het is de eerste schooldag na de zomervakantie. Ik ben benieuwd wie onze mentor * is, zegt Pieter. Kim knikt. Ik hoop een man, zegt ze. Pieter kijkt

Nadere informatie

Seksualiteit: Grenzen en Wensen

Seksualiteit: Grenzen en Wensen IJBURGCOLLEGE.NL Seksualiteit: Grenzen en Wensen Leerlingen handleiding Michiel Kroon Lieve leerling, Het is belangrijk om op een open en goede manier over seks te kunnen praten. De lessenserie die in

Nadere informatie

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen?

Stap 6. Stap 6: Deel 1. Changes only take place through action Dalai Lama. Wat ga je doen? Stap 6. Changes only take place through action Dalai Lama Wat ga je doen? Jullie hebben een ACTiePlan voor het experiment gemaakt. Dat betekent dat je een nieuwe rol en andere ACTies gaat uitproberen dan

Nadere informatie

In 3 stappen naar meer regie in werk en leven. - Vera Winkel -

In 3 stappen naar meer regie in werk en leven. - Vera Winkel - In 3 stappen naar meer regie in werk en leven - Vera Winkel - Inhoudsopgave Inleiding pagina 3 Ik wil... pagina 4 Waarom kan ik jou helpen? pagina 5 Stap 1 - Luister pagina 6 Stap 2 - Lach pagina 9 Stap

Nadere informatie

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten.

Deze gevoelens en emoties blijven bestaan totdat jij er aan toe bent om ze te uiten. Ik wil EmoKnallen. Sjoelen en uiten van emoties en gevoelens met jongeren en volwassenen. Benodigdheden: een sjoelbak en sjoelschijven. Te spelen op school, in jongeren en opvangcentra, in het gezin, bij

Nadere informatie

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden

Welkom bij Centrum Jeugd. Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Informatie voor kinderen, jongeren en hun familieleden Welkom bij Centrum Jeugd Je gaat deelnemen aan een van de behandelingen bij Centrum Jeugd van GGz Breburg. De behandelaren

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 5 Eigen keuze. 2015 Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 5 Eigen keuze Inhoud 2 1. Hoe zit het met je keuzes? 3 2. Hoe stap je uit je automatische piloot? 7 3. Juiste keuzes maken doe je met 3 vragen 9 4. Vervolg & afronding 11 1. Hoe zit het

Nadere informatie

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden

Timemanagement Kerngebieden onderscheiden Timemanagement Als manager heb je veel verschillende werkzaamheden: je geeft leiding aan je medewerkers, maar je hebt ook je eigen taken. Je hebt met je medewerkers te maken, met andere collega s en afdelingen

Nadere informatie

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou!

DEEL 1. WERKBOEK 4 Eigenwaarde Monique van Dam YOU: De keuze is aan jou! DEEL 1 1 WERKBOEK 4 Eigenwaarde Inhoud 2 1. Hoe zit het met je gevoel van eigenwaarde? 3 2. Welke talenten van jezelf ken je al? 4 3. Verborgen talenten & bewondering 6 4. Verborgen talenten & feedback

Nadere informatie

Liturgie voor de scholendienst 2015

Liturgie voor de scholendienst 2015 Liturgie voor de scholendienst 2015 Kerk van de Nazarener & Christelijke Basisschool De Vliet Klaaswaal Zondag 1 februari Thema: Bestaat God (eigenlijk wel)? Welkomstwoord Uitleg over de kerk Kinderopwekking

Nadere informatie

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014

! LERAREN HANDBOEK!!! 1e Editie, 2014 LERAREN HANDBOEK 1e Editie, 2014 1. Je eerste Workshop Om te beginnen In dit Leraren Handboek vind je een paar tips en tricks die je kunnen helpen bij het voorbereiden van je workshop. Als je nog nooit

Nadere informatie

Waar een wil is, is een Weg!

Waar een wil is, is een Weg! 5 tips om moeiteloos voor jezelf te kiezen en een stap te zetten. Waar een wil is, is een Weg! - Lifecoach http://www.facebook.com/arlettevanslifecoach 0 Je bent een ondernemende 40+ vrouw die vooral gericht

Nadere informatie

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen

KOPPen bij elkaar en schouders eronder. Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen KOPPen bij elkaar en schouders eronder Informatie voor kinderen van ouders met psychiatrische problemen Mama, waarom huil je? Mama, ben je nu weer verdrietig? Papa, gaan we naar het zwembad? Waarom niet?

Nadere informatie

Boventallig? Pech. Of toch niet?

Boventallig? Pech. Of toch niet? Boventallig? Pech. Of toch niet? Op pad met onze Wandelcoach Tineke Franssen Harriët (37, foto) werkt drie jaar bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Eerst als projectleider ICT. Maar de verantwoordelijkheid

Nadere informatie

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet!

Gevaarlijke liefde. Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Ik geloof dat hij Ramon heet! Gevaarlijke liefde Gevaarlijke liefde In de pauze Mooi hè, Kim? Maar wel duur! Weet jij wie die jongen is? Zit hij ook bij ons op school? Als je verliefd wordt ben je in de wolken. Tegelijk voel je je

Nadere informatie

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken

Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Wat je voelt is wat je denkt! De theorie van het rationeel denken Mensen zoeken hulp omdat ze overhoop liggen met zichzelf of met anderen. Dit kan zich op verschillende manieren uiten. Sommige mensen worden

Nadere informatie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie

Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl

Nadere informatie

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep

Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Vaktherapie en groepstrainingen bij De Hoenderloo Groep Therapie en training, iets voor jou? Als je bij De Hoenderloo Groep komt wonen, heb je vaak al veel meegemaakt in je leven. Het valt niet altijd

Nadere informatie

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop.

de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. Woordenlijst bij hoofdstuk 4 de aanbieding reclame, korting De appels zijn in de a Ze zijn vandaag extra goedkoop. alleen zonder andere mensen Hij is niet getrouwd. Hij woont helemaal a, zonder familie.

Nadere informatie

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten

Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten www.edusom.nl Opstartlessen Les 3. Familie, vrienden en buurtgenoten Wat leert u in deze les? Een gesprek voeren over familie, vrienden en buurtgenoten. Antwoord geven op vragen. Veel succes! Deze les

Nadere informatie

Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit

Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Dip, down of depressie Hulp bij depressiviteit Iedere tiener is weleens somber en verdrietig, en vaak is het in één, twee dagen voorbij zonder dat je als

Nadere informatie

Kwaliteitszorg. Test jezelf.

Kwaliteitszorg. Test jezelf. Kwaliteitszorg. Test jezelf. Pagina 1 Weet jij hoe je je deskundigheid of die van je collega s kunt bevorderen of professionaliseren? Kun je goed samenwerken? Kun je kwaliteitszorg leveren? Doe de testjes

Nadere informatie

Behandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW

Behandeling. Leven zoals jij dat wilt. Rian leerde voor zichzelf opkomen. Ondersteund door SDW Behandeling Leven zoals jij dat wilt Rian leerde voor zichzelf opkomen Ondersteund door SDW Welke informatie vind je in deze brochure? SDW helpt je verder pagina 3 Therapie pagina 9 Onderzoek en behandelplan

Nadere informatie

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg

6.2.1 Dealen met afleiding onderweg Stap 6: Deel 2 6.2.1 Dealen met afleiding onderweg In het tweede deel van jullie experiment ga je verder met het ondernemen van ACTies die je met de anderen hebt afgesproken te doen. Daarnaast krijg je

Nadere informatie

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang

Thema Kinderen en school. Demet TV. Lesbrief 9. De kinderopvang Thema Kinderen en school. Demet TV Lesbrief 9. De kinderopvang zoekt opvang voor haar kind. belt naar een kinderdagverblijf. Is er plaats? Is de peuterspeelzaal misschien een oplossing? Gaat inschrijven

Nadere informatie

Nationale Nederlanden Paspoort. Informatieboekje bevolkingsonderzoek naar borstkanker

Nationale Nederlanden Paspoort. Informatieboekje bevolkingsonderzoek naar borstkanker Nationale Nederlanden Paspoort Informatieboekje bevolkingsonderzoek naar borstkanker Zorgbelang Gelderland, november 2010 Teksten of delen van teksten uit deze uitgave mogen, na verkregen toestemming van

Nadere informatie

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven

ecourse Moeiteloos leren leidinggeven ecourse Moeiteloos leren leidinggeven Leer hoe je met minder moeite en tijd uitmuntende prestaties met je team bereikt 2012 Marjan Haselhoff Ik zou het waarderen als je niets van de inhoud overneemt zonder

Nadere informatie

Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager

Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager Gesprekstechniek voor de manager met o.a. The one minute manager 1 Executive Leadership Foundation - ELF 2005-2011 Dit materiaal mag vrij gebruikt worden, mits netjes de bron wordt vermeld Lastige dingen

Nadere informatie

&Ons Tweede Thuis KINDEREN

&Ons Tweede Thuis KINDEREN &Ons Tweede Thuis KINDEREN & & KINDEREN Inleiding Het liefst zorg je als ouder zelf voor je kind maar soms heb je hulp nodig. Bijvoorbeeld als je kind een achterstand in de ontwikkeling of een verstandelijke,

Nadere informatie

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach.

Karin de Galan. Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Karin de Galan Karin de Galan (1967) is sinds 1991 trainer en coach. Ze heeft zich gespecialiseerd in het trainen van trainers en richtte in 2007 de galan school voor training op. Eerder werkte ze als

Nadere informatie