Een ecologische veranda?

Transcriptie

1 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page 46 TREND Hoe kan een veranda ecologisch zijn? Het gaat hier alleszins niet om een groengeschilderde serre vol planten, maar eerder om een veranda die doeltreffend beantwoordt aan de meest geavanceerde criteria op het vlak van milieuvriendelijkheid. Een ecologische veranda? 1. Luchtcirculatie is essentieel voor de bioklimatische werking van de veranda. Ze wordt hier gegarandeerd door een ventilator met klep geïntegreerd op het hoogste en dus het warmste punt van het dak. Systeem «THK170» van RENSON Nu er effectief steeds meer gesproken wordt over de energieprestatie van gebouwen, heeft de veranda zijn woordje te zeggen: op voorwaarde dat hij goed ontworpen is, kan hij namelijk actief bijdragen tot een verbetering van de energieprestaties. Hoe? Via zes denkpistes die elkaar perfect aanvullen. Een bioklimatisch ontwerp Het bioklimatisch ontwerp van een gebouw past principes toe die de energieautonomie ervan optimaliseren en aanzienlijke energiebesparingen mogelijk maken. Op dit vlak is de veranda een belangrijk architecturaal element dat energie bespaart door de bijdrage van de zon juist te benutten. Dit principe werkt verschillend naargelang van de seizoenen. 46 In de winter: de inval van de zonnestralen is laag en de straling wordt opgevangen door de verticale glazen wanden. De lucht in de veranda wordt opgewarmd en de temperatuur wordt er hoger dan in de woning huis. Door eventuele deuren of ramen die de

2 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page Deze veranda is een echt instrument in het optimaliseren van energieverbruik: ze kan tot de helft van de verwarmingsbehoeften dekken voor een laag-energiewoning. Realisatie: Technal 3 & 4. De beste zonwering is aan de buitenzijde omdat ze verhindert dat de zonnestralen de beglazing bereiken. Het zeil is hier gemotoriseerd en wordt automatisch bediend in functie van de zonneschijn. Systeem «Airomatic PS4000» van Stobag woning van de veranda scheiden te openen, creëert men een luchtconvectie of circulatie die de woning opwarmt. De eventuele scheidingsmuren tussen beide ruimtes, als ze massief en nietgeïsoleerd zijn, zullen tevens warmte ophopen en die later in de loop van de dag weer afgeven. Als de woning bovendien uitgerust is met een enkele flux CMV systeem (gecontroleerde mechanische ventilatie), zal de verse buitenlucht die van buiten wordt opgenomen minstens gedeeltelijk door de veranda stromen en dus voorverwarmd worden. Zomerdagen: de vijand van dit seizoen is oververhitting, verantwoordelijk voor een serreeffect in de veranda. Het doel is dus, de zonnewarmte in huis maximaal te beperken. Aangezien de zon hoog aan de hemel staat, moet het dak worden beschermd tegen de zon (vooral als het volledig uit glas bestaat), bij voorkeur aan de buitenkant en met voorziening van een ruimte tussen de stores en de beglazing om de luchtcirculatie te garanderen. Men moet ook lucht laten circuleren in de veranda door de beschikbare dakramen, openkantelende bovenlichten, kipramen, eventueel deuren naar buiten open te zetten (openingen voor binnenkomende lucht onderaan en openingen voor luchtafvoer bovenaan). Indien er deuren tussen veranda en woning zijn, kunnen die worden gesloten. Zomernachten: tijdens de zomernachten kan er weer frisse lucht binnengelaten worden. Langs de dakramen van de veranda kan er s nachts frisse lucht binnenkomen, lucht die in de woning kan stromen als alle deuren tussen beide ruimtes open staan. Tussenseizoenen: in de lente en in de herfst zal men de principes die we net genoemd hebben, toepassen naargelang van de weersomstandigheden en de interne behoeften, waarbij nu eens gebruik wordt gemaakt van de zomerlogica en dan weer van de winterlogica. In de bioklimatische theorie heeft de ligging van de veranda ook een invloed. De zuidelijke oriëntatie, waarbij de veranda maximaal 47

3 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page tot 3. Een goede verluchting steunt op een eenvoudig principe: toevoer van verse buitenlucht via de onderkant van de ramen en afvoer van warme binnenlucht via de bovenkant. De afvoerkanalen voor warme lucht moeten dus logischerwijze geïntegreerd worden in het dak of bovenaan de ramen. Hier gaat het om een mechanische afvoer die volledig is ingebouwd in het dak. Systeem «Airtop» van RENSON 4. Deze wandconsole met stralingspaneel is aangesloten op een warmtepompsysteem dat een goed ecologisch compromis vormt voor de verwarming en koeling van een veranda. Systeem «Nexura» van Daikin 48

4 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page 49 zonlicht vangt, is vooral ideaal in koudere streken. Een ligging tegen de noordelijke en noordwestelijke gevel vermijdt rechtstreeks en te intensief zonlicht, maar vormt een bescherming tegen de wind. Dat is dus interessant voor winderige en eerder warme streken (Westelijke en Zuidelijke). Een oostelijk oriëntatie met zonlicht in de voormiddag en schaduw in de namiddag is ook een goed compromis voor warmere streken. Meer isolatie Om milieuvriendelijk te zijn moet een veranda een optimaal isolatieniveau hebben en dus ontworpen zijn met zeer doeltreffende materialen. Voor de draagstructuur is hout een heel goede isolator maar het vraagt heel wat onderhoud. Het is een van de redenen waarom de overgrote meerderheid van de huidige veranda s (+ dan 90 %) gebouwd wordt met aluminium profielen. Deze moeten, om doeltreffend te zijn, thermisch onderbroken zijn. Dit betekent dat de profielen binnenin elementen bevatten in kunststof die de koudedoorgang van buiten naar binnen blokkeren. Op het vlak van beglazing, vormt 49 5 tot 7. Ook bij deze veranda heeft men nagedacht over een aangenaam leefcomfort en een zo goed mogelijk warmte- en energiebeheer met behulp van een degelijke isolatie en natuurlijke ventilatie. Vooreerst is de veranda gebouwd met thermisch onderbroken profielen in mat aluminium Cs 68 van REYNAERS. Verder koos men Soliver dubbele, gelaagde superisolerende beglazing. In het dak is deze beglazing gedeeltelijk vervangen door ondoorzichtige geïsoleerde sandwichpanelen van 32 mm dik. Een dubbele vensterdeur en kipramen in de bovenlichten (met insectenhorren) zorgen voor natuurlijke verluchting. Op de sandwichpanelen van de onderbouw zit een decoratieve rozet. De profielen zijn tweekleurig: binnen crémekleurig voor een helder effect en buiten lichtgrijs wat past bij hde ramen van de woning. Een goot met Victoriaanse sierlijst, de kruishouten in de bovenlichten en de sandwichpanelen met sierrosas onderaan de ramen geven deze veranda een Victoriaans retro-allure. Realisatie: DECORANDA

5 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page 50 1 & 2. De oppervlakte van de beglazing is belangrijk voor een bioklimatische architectuur. Maar ook de profielen moeten voldoen aan de energie-uitdaging. Dat is het geval voor deze hef-schuiframen CP 130 met dubbele rail en profielen met een doeltreffende, verbeterde isolatiewaarde. REYNAERS 3. Op het dak van deze veranda heeft men fotvoltaïsche zonnepanelen geplaatst. Zo geniet men van een dubbel voordeel: de thermische werking van de beglazing én de energietoevoer van de panelen. Veranda Solaire bij Les Vérandas 4 Saisons 50

6 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page 51 de zogenaamde dubbele hoogrendementsbeglazing de optimale oplossing. Voor het dak kiest men best HR beglazing die tevens zonwerend is: ze reflecteert of absorbeert een deel van het zonlicht. Deze licht getinte beglazing verduistert enigszins maar de beste producten bieden een goed compromis tussen licht doorlaten en zonnebescherming. Synthetische dakpanelen, meestal op basis van policarbonaat, zijn goedkoper en bieden ook een interessant compromis, maar ze zijn niet compatibel met de eerder genoemde bioklimatische principes. De optie van daken met ondoorzichtige panelen biedt een buitengewone warmte-isolatie die interessant is in streken met veel zon, maar ze heeft het nadeel alle ruimtes naast de veranda te verduisteren en de eerder genoemde seizoenaanpassing te beperken. Natuurlijke klimaatregeling Hoewel sommige verandabouwers de voorkeur geven aan de installatie van een mechanisch airconditioningsysteem in de veranda om de zomerhitte tegen te gaan, is het duidelijk dat dit soort energievretend systeem helemaal niet compatibel is met een milieuvriendelijke en bioklimatologische visie van de woning. Dankzij het principe van natuurlijke ventilatie daarentegen kan men verkoelen zonder mechanische airconditioning, door 4 & 5. In een veranda is de verluchting even belangrijk als de isolatie. Dit zelfregelend verluchtingssysteem (automatische regeling van het debiet) is heel discreet ingebouwd in de profielen. Zo kan men de veranda verluchten zonder warmte te verliezen. Systeem «Ventalis» van REYNAERS 6 tot 8. Met deze eerder kleine veranda heeft men de keuken toch aanzienlijk vergroot én voor meer lichtinval gezorgd. Nu kunnen de bewoners het hele jaar door ontbijten met zicht op de tuin. De veranda met een schuine dakhelling is opgetrokken uit thermisch onderbroken en gemoffelde aluminium profielen (van Aliplast). Om te vermijden dat het in de zomer te heet wordt in de keuken, heeft men hier gekozen voor een geheel van gemotoriseerde buitenstores, een zonwering op het dak en Venetiaanse buitenstores voor de ramen. Realisatie: COLJON

7 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:25 Page 52 de koele nachtlucht optimaal te gebruiken en de natuurlijke (niet gedwongen) circulatie van de lucht in de hele woning te bevorderen. Door frisse buitenlucht binnen te leiden en te laten rondstromen, laat men toe de muren en de vloeren af te koelen terwijl de beweging van de lucht via convectie zorgt voor een gevoel van frisheid. Een andere milieuvriendelijke oplossing bij uitstek bestaat uit de inrichting van een Canadese put oftewel een aardwarmtewisselaar. Het gaat om een natuurlijk ventilatiessyteem dat erin bestaat de koelte of de warmte van de ondergrond te gebruiken dankzij een ondergrondse leiding, om lucht die binnenkomt, af te koelen of te verwarmen, afhankelijk van de seizoenen. Deze oplossing moet voorzien worden van bij het ontwerp van de woning en de afmetingen ervan moeten correct worden bepaald door een specialist. Zuinige verwarming De vraag inzake de verwarming van de veranda vanuit een milieustandpunt is een complex probleem dat op zich een meer uitvoerige uiteenzetting verdient. De ideale oplossing bestaat er uiteraard in de bioklimatische of passieve logica op de spits te drijven zodat de veranda heel het jaar leefbaar is zonder de hulp van verwarming. De milieuvriendelijke oplossing bij uitstek is degene die uitsluitend gebruik maakt van de zon. Wetende echter dat dit onmogelijk is in bepaalde regio s met een streng winterklimaat, is de oplossing - naast geen gebruik te maken van de veranda tijdens de koudste maanden - degene die toelaat het warmteverbruik te verminderen zonder fossiele of niet-hernieuwbare energiebronnen te gebruiken. Het juiste gebruik van een houtkachel kan een aanvaardbare oplossing lijken, op voorwaarde een toestel te kiezen dat perfect is afgestemd op de tot 3. Deze veranda heeft een heel hedendaagse look dankzij de sobere horizontale profielen, maar ook door het concept van het dak. Het gaat om een gedeeltelijk gesloten, plat dak met daarin een glazen lichtstrook. Deze koepel is voorzien van superisolerende en zonwerende beglazing. Het dakraam met elektrische bediening garandeert de nodige verluchting. Ook de ramen kunnen wijd worden opengeschoven. Realisatie: VERASTYLING, groep ALL SEASONS 4 tot 6. Deze veranda doet denken aan de stalen serres van vroeger. De lichtgrijze slanke aluminiumprofielen, type steel-look, het zadeldak met sierpinnen, de uitgewerkte dakgoot en de sierpanelen onder de ramen zorgen voor een retro allure. Toch is de veranda opgetrokken uit de meest moderne en doeltreffende materialen: driekamerprofielen, gemoffeld in maritieme kwaliteit, hoogisolerende heldere beglazing Climaplus One en voor de lichtkoepel in het dak isolerende, zonwerende beglazing Sky-Lite T14 (U-waarde 1.0 en zonnefactor van slechts 14 %) van Saint- Gobain zorgen voor een goede isolering. Samen met een aantal kipramen in de bovenlichten voor de nodige ventilatie, bereikt men zo een aangenaam leefklimaat. Realisatie: VERABO. Tuinarchitectuur en -inrichting: Tuinmakers 52

8 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:26 Page 53 53

9 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:26 Page 54 reële behoeften, niet altijd gemakkelijk te bepalen. De meest redelijke oplossing momenteel vanuit een milieustandpunt is die van de warmtepomp, eventueel gekoppeld aan een vloerverwarmingsysteem. Spaarverlichting Ook op het vlak van verlichting kan de veranda meer of min milieuvriendelijk blijken. Men moet er in alle omstandigheden op letten dat de verlichting min of meer gematigd en karig is afhankelijk van de gewenste activiteiten in de veranda. Bovendien is het gebruik van zuinige verlichtingsystemen zoals spaarlampen en meer recent lampen van het led-type, een goede manier om energie te besparen. Een actieve energiebijdrage De veranda kan namelijk actief bijdragen tot de energieproductie van de woning wanneer het dak uitgerust wordt met fotovoltaïsche zonnepanelen. Dit innovatieve concept begint succes te kennen dankzij de ontwikkeling van specifieke daken voor veranda s. In dit geval vervangen fotovoltaïsche panelen de traditionele, ondoorzichtige sandwichpanelen. Ze bieden hetzelfde isolatieniveau en produceren hun eigen elektriciteit tot 2. De omgeving van deze veranda biedt een vleugje vakantiegevoel met zuidelijke accenten dankzij het dak van de woning met Romeinse pannen, het blauwe zwembad en de palmbomen. Men koos voor wit gemoffelde profielen in harmonie met de zomerse sfeer. De veranda is op het zuiden gericht en kan zo 54

10 46_55 Art veranda verte_nl corr 22/02/11 14:26 Page 55 maximaal genieten van de zonnewarmte in de winter- en in de tussenseizoenen. Maar ook aan de isolatie is gedacht: het comfort wordt tevens gewaarborgd door thermisch onderbroken 3-kamerprofielen, gelaagd hoogrendementsglas (Uwaarde 1.0), vier verluchtingsroosters in de ramen (RENSON) en muggenhorren. Realisatie: JANSSENS 3. Dit aluminium profiel met thermische onderbreking is geschikt voor driedubbele beglazing. Het voldoet ruimschoots aan de strengste isolatienormen vereist voor de bouw van passief- en energiezuinige woningen. Ramen «CP 104» van REYNAERS 4. De halogeenlampen, ingebouwd in het plafond van deze keuken-veranda bieden zowel een functionele als een zuinige verlichting. Gamma «Halogeen Eco» van OSRAM 5 tot 7. Deze moderne veranda is gebouwd op het terras van de verdieping en biedt een spectaculair zicht op de landelijke omgeving. De scheiding tussen het woongedeelte en de veranda is volledig weggewerkt waardoor de veranda een volwaardige leefruimte wordt. Dit vereiste uiteraard een doeltreffende isolatie. De thermisch onderbroken aluminium profielen (van Aliplast) zijn ondersteund door een stalen structuur. Deze structuur was nodig om een plat dak te kunnen bouwen met daarop een brede lichtkoepel. Het plat dak is geïsoleerd en afgewerkt met een weerbestendige, waterdichte afdekking. Alle glaspartijen zijn zonwerend waardoor men een aangename temperatuur behoudt in alle seizoenen. Een natuurlijke ventilatie ontstaat tussen de gevelramen en de dakramen. Realisatie: COLJON 55