starten is mooi, groeien is beter

Transcriptie

1 nummer 7 juli 2011 Coaching voor jonge bedrijven: starten is mooi, groeien is beter Met je webshop de hele wereld over De goedkoopste of de beste willen zijn? Games veroveren het bedrijfsleven

2 Vloeiende honing. Honderd procent puur. Dat vinden we mooi. Kan heel culinair zijn. Lekker ook. voorwoord Vloeiend zoals uw evenement moet lopen. Dat verzorgen wij voor u, van voorbereiding tot uitvoering, met passie en gevoel voor stijl. T jongeren hebben de toekomst, of ze willen of niet Met de babyboomers verdwijnt een schat aan ervaring uit het bedrijfsleven Een of twee keer per jaar lunch ik met de mannen die mij ondernemer hebben gemaakt, nu dertig jaar geleden. Duizelingwekkend hoe de tijd vliegt. Ik had nooit bedacht dat ik zelfstandig ondernemer zou worden: het gebeurde gewoon, vooral dankzij mijn vriend en uiteindelijk zakenpartner Kees van der Bas, die mij net dat duwtje gaf dat je in het begin nodig hebt. Ik was toen 29 jaar en omdat Kees en ik ook vrienden waren, leek het ons verstandig een paar ervaren outsiders aan boord te halen om ons te helpen, mochten bijvoorbeeld de stemmen staken. Als commissarissen traden aan Ernst van den Biggelaar en Pieter den Hollander. Ik vond hen wijs en ervaren, maar vooral oud: ze waren al 54 en 55 jaar! Nu ben ikzelf bijna 60 en blij dat ik nog steeds regelmatig kan aanschuiven met Ernst en Pieter, die inmiddels dus halverwege de tachtig zijn. Onze gesprekken verlopen nog altijd op een hoog abstractieniveau en ik blijf hen zien als de oudere, wijzere mannen. Niet in de gaten hebbend dat ik inmiddels zelf door anderen ook word gezien als een... nou ja, in ieder geval als een oudere man. Pieter en Ernst zijn voor mij hét voorbeeld dat ouderen onmisbaar zijn in het bedrijfsleven. Steeds vaker gebruik ik het begrip senior excellence, wanneer er wordt gepraat over de vergrijzing in het land. We worden gemiddeld steeds ouder. En deze vergrijzing gaat ertoe leiden dat we binnenkort heel veel kennis en knowhow uit het bedrijfsleven zien vertrekken. Jongeren hebben de toekomst, of ze nu willen of niet. In Business Busters Noord besteden we altijd veel aandacht aan de jonge ondernemers van het Noorden. In dit nummer komt u weer een paar opmerkelijke voorbeelden tegen van hun enthousiasme en dynamiek. Met en voor hen moeten we ervoor waken dat binnenkort samen met het vertrek van de babyboomers te veel essentiële kennis wegstroomt, die niet op harde schijven is opgeslagen. Doordat we gemiddeld ouder worden, kunnen veel zogenaamde ouderen van nu best wat langer aan het arbeidsproces meedoen. Op een of andere manier. Ik denk aan een positieve mix van de snelle, anders denkende jonge ondernemers met de senior excellence: veel leden van de laatste groep willen ongetwijfeld hun kwaliteiten blijven inzetten, zonder op wat voor manier de competitie te zoeken met de jongeren. Nu al zijn er fantastische voorbeelden van coaching en ondersteuning te vinden in onze regio. Misschien preek ik voor eigen parochie, maar dan wel met oprechte overtuiging, dat de jeugd sámen met de oude garde de toekomst heeft. Mijn Pieter en mijn Ernst hebben dat al vele malen bewezen. Ed Behrens uitgever en directeur bij Open Mind ed.behrens@businessbustersnoord.nl BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 1

3 colofon inhoud 12 Gedrukte oplage exemplaren Verspreidingsoplage Gepersonaliseerde verspreiding van exemplaren naar: MKB bedrijven in Noord-Nederland Zakelijke beïnvloeders in Noord-Nederland Gemeenten en (overheids)-instellingen in Noord-Nederland Alternatieve verspreiding 900 exemplaren Redactie en administratie Business Busters Noord Venesluis TH Dwingeloo T Business Busters Noord verschijnt 4x per jaar Uitgever April Management Consultancy BV Dwingeloo Bladmanagement Paula Behrens Art direction en vormgeving Marjon van den Berg helderwerkt Hoofdredactie Ed Behrens Redactie Marjan Brouwers, Egbert van der Lugt en Christine Pietersen Eindredactie Renate van der Bas Aan dit nummer werkten mee Ed Nissink en André Staas Coverfoto Henk Marks Fotografie Gerrit Boer, Gerrit Das en Simon van der Woude Drukwerk Bal Media 01 Jongeren hebben de toekomst, of ze willen of niet Voorwoord van uitgever Ed Behrens 04 Kunstenares Lea Laarakker aan de zijde van Thaise weefsters Hoe deze vrouwen moeten knokken voor een goede marge 08 Kip Caravans weer op de rit dankzij Boedelbak B.V. En het personeelsbestand in Hoogeveen groeit alweer gestaag 12 Het Noorden moet nu echt eens doorbreken Jacques Tichelaar volgt Max van den Berg op als SNN-voorzitter 16 Watter in Emmen claimt revolutie in desinfectieland: goedkoop en hygiënisch reinigen zonder chemicaliën 20 Ondernemers willen net als kunstenaars verwarren en verrassen Interview met directeur Kees van Twist van het Groninger Museum 24 Ineke de Boer bouwt aan een eigen horecaconcern Wij zijn liever de beste, dan de goedkoopste 28 THEMA Jonge ondernemers op de carrièreladder Initiatieven om beginnende zakenmensen een groeispurt te geven 36 3TGO legt organisatiekarakter van bedrijven bloot Waarom een dure consultant betalen, als een spel je kan helpen? 40 MoParts Webshop groeit zonder grenzen, vanuit de woonkamer Hoe een jonge knul met zijn webshop de wereld verovert 43 Het belangrijkste social medium is...: je lichaam Column over lichaamstaal van gedragsdeskundige Ed Nissink 44 Evenementenhal trekt vanuit Hardenberg verder Nederland in Concept van Herman van der Most nu ook in Gorinchem en Venray 48 En dan te bedenken dat ik zelf kleurenblind ben Halbe Boersma over het succes van de CanvasCompany Niets uit deze uitgave mag zonder toestemming van de uitgever worden overgenomen of vermenigvuldigd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever en auteurs aanvaarden geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, dat het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informatie uit dit magazine. Deze uitgave is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld. CONTACT! Business Busters Noord zoekt nog meer lezers. Kent u iemand die ons magazine niet heeft ontvangen, maar dat wel zou willen? Geef ons zijn of haar adres- en bedrijfsgegevens door en we maken het in orde. Heeft u naar aanleiding van dit nummer een vraag of een reactie? Schrijf aan redactie@businessbustersnoord.nl of bel Paula Behrens op Bedankt! Business Busters Noord 52 Is hij een kookfilosoof of natuurgoeroe? Albert Kooy vecht voor GOED eten, waar hij maar kan 56 De Innovatiespotter legt interessante contacten en dwarsverbanden Nieuwe datingsite voor innoverende bedrijven en instituten 60 Met games kun je sneller je doel bereiken. En leuker! Gameship in Leeuwarden bedenkt zakelijke toepassingen met gametechnieken 64 Uitvinding: het beeldhorloge helpt mensen zelfstandig te leven Niet iedereen kan klokkijken of heeft gevoel voor tijd 68 Vijfhonderd koeien werken mee aan een betere melkveehouderij De hele agribusiness gaat profiteren van de Dairy Campus 56 2 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 3

4 Lea Laarakker Kunstenares aan de zijde van Thaise weefsters Mijn vakvrouwen verdienen meer respect. En meer geld Zo nodig trok ik de ambtenaren gewoon over hun bureau Tekst Marjan Brouwers Beeld Henk Marks Een armoedig dorp in een vergeten gebied. Dat trof textielkunstenares Lea Laarakker aan, toen ze haar fosterkind in Thailand bezocht, nu 25 jaar geleden. Lea kwam in actie en tegenwoordig is Ban Reng Khai het hart van de traditionele zijdeproductie in het grensgebied met Cambodja. Portret van een mooi project. 4 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 5

5 lea silk lea silk Kleurrijk, nuchter en bevlogen. Dat is de van oorsprong Limburgse Lea Laarakker ten voeten uit. Met haar man Henk Kooi woont en werkt ze sinds een paar jaar in een prachtige oude woonboerderij tussen Aduard en Dorkwerd. Limburgers en Groningers gaan heel goed samen, lacht ze, terwijl ze prachtig gekleurde zijden stoffen van haar merk Léa Silk laat zien. Recht voor zijn raap, je weet meteen wat je aan elkaar hebt. Voor niemand bang Van huis uit is Lea ontwerpster van kant. Ruim 25 jaar geleden verhuisde ze met haar toenmalige echtgenoot naar Thailand. Ze had geen zin zich te beperken tot activiteiten binnen de Nederlandse enclave, maar leerde vloeiend Thais spreken, lezen en schrijven en werd lid van de Thais-Nederlands-Belgische Kamer van Koophandel. Omdat ik een heel andere input dan anderen gaf, was ik al snel de eerste vrouw in het bestuur, vertelt ze. Ze werd gevraagd als vrouwenafgevaardigde bij de Verenigde Naties en was actief in de Rotary en de twee invloedrijke vrouwennetwerken: de Soroptimisten en Zonta. Haar vele contacten kwamen goed van pas toen ze besloot de traditionele zijdeproductie in Ban Reng Khai weer op poten te zetten. Ik ging overal op af en liet me door niemand tegenhouden. Zo nodig trok ik de ambtenaren gewoon over hun bureau. Bijvoorbeeld toen ik er na tien jaar achter kwam dat er almaar geen elektriciteit naar ons gebied werd aangelegd omdat de kabels waren gestolen. Voor ieder meisje dreigt de prostitutie Haar belangstelling voor zijde ontstond tijdens een bezoek aan haar fosterkind. Ik kreeg een prachtige sarong in mijn handen geduwd en dacht eerst dat deze van linnen was gemaakt. Het bleek dus heel mooie, stevige zijde te zijn van het soort dat vroeger door de vrouwen van het dorp werd geweven. Het voordeel van honderd procent zijde is dat het niet kreukt. Ze schrok van de armoede en uitzichtloosheid van het bestaan in Ban Reng Khai. De jongens trokken weg om in de bouw te gaan werken en de meisjes werden geronseld om in bars in Bangkok te werken en verdwenen vaak in de prostitutie. De oude mensen bleven achter om voor de kinderen te zorgen. Daar kon pas verandering in komen als de vrouwen bij huis konden werken, zodat ze toch bij de kinderen konden zijn en voor het eten konden zorgen. Aangezien ik gespecialiseerd in textiel ben, bedacht ik meteen dat ik iets met de zijde wilde gaan doen. Oude technieken gered Het lukte haar om een paar duizend gulden te krijgen van de ambassade en ze ging aan de slag om samen met de vrouwen uit het dorp de productie weer op gang te brengen. Dat viel aanvankelijk nog niet mee. De vrouwen wilden graag meewerken, maar de traditie van het weven was zo goed als verdwenen uit de streek. Ik vond gelukkig iemand die de technieken nog beheerste en lerares wilde zijn. We begonnen met de productie van eenvoudige effen zijde. Al snel kwamen er meer vrouwen bij en konden we de productie uitbreiden. Lea ontdekte dat de aanvoer van zijdegaren onvoorspelbaar was en ging in gesprek met de mannen van het dorp over het planten van eigen moerbeibomen. Zijderupsen leven van de bladeren van deze bomen. We werken nu met meer dan negenhonderd boeren en zijn niet meer afhankelijk van de aanvoer van garen via handelaren. Gordijnen die niet kunnen verschieten Lea experimenteerde met verschillende productieprocessen. Het lukte haar om een methode te ontwikkelen waarbij de zijde wordt geverfd met behulp van zonnewarmte. De ruwe zijde wordt s ochtends vroeg onder spanning buiten in de zon gezet en dan bewerkt met milieuvriendelijke verf waaraan een fixeermiddel is toegevoegd. Af en toe trekken de wevers even aan de draden zodat de verf zich goed verspreidt. Dat fixeermiddel reageert op het zonlicht en daardoor ontstaat een prachtig changeant effect. Het mooie is dat de stof die je er later mee weeft niet meer verkleurt. Gordijnen van deze zijde verschieten niet: de zon heeft zijn werk al gedaan. Hutje versus fabriek Door de jaren heen sloten steeds meer dorpen zich bij de zijdeproductie aan en ging de kwaliteit van het ruwe product en de weefsels in rap tempo omhoog. Lea: We maken zijde die zowel geschikt is voor gordijnen en meubelstoffering als voor kleding. Het is een mooi, stabiel product dat volledig milieuvriendelijk is en met de hand wordt gemaakt. Kwaliteit vind ik belangrijk. Het is onzin dat een product dat wordt gemaakt in een hutje met bananenbladeren op het dak niet net zo goed zou kunnen zijn als een product dat uit een fabriek komt. Onze zijde is prachtig en kan zich absoluut meten met de duurste Italiaanse stoffen. Ik wil dan ook dat het wordt gezien en betaald als een gelijkwaardig product. Op weefgetouwen die met de hand worden bediend kunnen lappen van maximaal veertig meter worden gemaakt. Om te concurreren met fabrieksmatig geproduceerde zijden stoffen van vijfhonderd meter lang, heeft Lea weefgroepen samengesteld van vrouwen die qua karakter en kracht op elkaar lijken. Die vrouwen gaan als groep aan het werk op een aantal weefgetouwen die achter elkaar staan. Samen lukt het ze dan toch om langere stukken zijde te maken die gelijkmatig zijn van structuur. Opbrengst deels naar studiefonds De opbrengst van de zijde komt deels ten goede aan een studiefonds. Lea: Deze vrouwen verdienen nu hun geld, maar dat is niet genoeg om hun kinderen te laten leren. We zijn begonnen met een studiefonds voor de basisschool en hebben inmiddels ook verschillende jongeren naar de universiteit kunnen laten gaan. Onderwijs is een gezamenlijke verantwoordelijkheid, dus betalen de ouders de helft van de kosten. Dankzij hun opleiding, kunnen de jongeren zelf kiezen hoe ze willen leven. Ze kunnen als weefster of boerin in het dorp blijven of doorleren en vertrekken om ergens anders een baan te zoeken. En zo op afstand voor hun familie zorgen. Het ronselen van meisjes in de dorpen is inmiddels verleden tijd en de levensstandaard is net als in de rest van Azië flink gestegen. Respectloze handelaren Lea had jarenlang een zijdewinkel in Bangkok, maar stopte daarmee na de politieke onrust in die stad. Ze verhuisde terug naar Nederland en richt zich nu vanuit Groningen op de internationale verkoop. Lea: Ik ben nu de internationale agent van de wevers, niet meer als vrijwilliger, maar als zzp er. Verder blijf ik betrokken bij het beschilderen van de stoffen en ga ik er een paar keer per jaar naartoe om samen patronen en kleuren uit te zoeken. De internationale verkoop loopt nog niet fantastisch, vooral omdat het idee leeft dat zijde uit de binnenlanden goedkoop zou moeten zijn. Ik was laatst bij een winkelier die drie euro per meter wilde betalen voor deze zijde, terwijl hij aan zijn klanten bijna negentig euro per meter vroeg. Dat hoeven die mensen daar toch niet te weten?, zei hij. Ik ben boos weggegaan. Ook hoor ik wel dat het label Léa Silk niet exclusief genoeg is. Mensen willen kunnen zeggen dat ze gordijnen hebben van dat en dat merk. Dat vind ik dan erg jammer, want de kwaliteit en de kleuren zijn het geld namelijk echt waard. Dat blijkt wel uit de erkenning en prijzen die we van onder andere de Unesco hebben gekregen. Wat ook opvalt is dat mensen best bereid zijn om twee maanden te wachten op een bank, maar dat ik als leverancier van de stoffen binnen veertien dagen moet leveren. Dat kan dus niet, want dan moet ik hier enorme voorraden op gaan slaan. Het is Lea inmiddels wel gelukt om de zijde te leveren aan Drie euro voor de weefster, negentig voor de winkelier? No way verschillende kledingontwerpers, zoals een bedrijf uit Amsterdam dat prachtige kleding op maat maakt. Kenniscentrum over Thailand Het beschilderen van de zijde, de reizen naar Thailand en haar werk als agent zijn Lea s belangrijkste taken op dit moment. Daarnaast is ze volop bezig zich in Noord-Nederland te profileren als kenner van Thailand. Ze wil graag een steunpunt voor informatie over Thailand opzetten in Noord-Nederland en is hierover al volop in gesprek met de Kamer van Koophandel. Ik weet zeker dat hier in het noorden mensen en bedrijven zijn die graag zaken doen met Thailand. Voor informatie en advies moet je daarvoor nu naar de Randstad. Dat hoeft helemaal niet, natuurlijk. Dat kan hier ook. Ook is Lea actief binnen Zonta, een internationaal netwerk voor zakenvrouwen. Het leuke aan Zonta is dat er niet wordt gezeurd over emancipatie, maar er concreet aan wordt gewerkt. Dat spreekt me aan! BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 7

6 Kip Caravans kip caravans Een van de fanclubs heet Kompakt die Kip Hoogeveens personeelsbestand alweer verviervoudigd Kip Caravans weer op de rit dankzij Boedelbak Tekst André Staas Beeld Gerrit Boer Jan Kip begon in 1934 in Hoogeveen een carrosseriebedrijf. Natuurlijk kon hij niet weten dat bijna tachtig jaar later zijn kleinkind Kip Caravans failliet zou gaan. Dat het bedrijf weer op de rit zou komen door Boedelbak, had hem vast goed gedaan. Wat een trekhaak al niet bij elkaar brengt... Henk Gunnink Ooit geweten dat Nederland de grootste trekhaakdichtheid van Europa heeft? Het verklaart voor een deel het succes van Boedelbak, de verhuurder van aanhangwagens. Of Nederlanders nu met goederen of met mensen op pad willen, ze regelen dat graag zelf. Aanhangwagens of caravans, koppel maar aan. In Hoogeveen worden sinds september 2010 in een en dezelfde fabriek aanhangwagens en caravans gebouwd. Een gevolg van de overname van het failliete Kip Caravans door Boedelbak. Inmiddels herbergt de voormalige Kip-fabriek ook een servicecentrum en een verkooppunt voor tweedehands aanhangwagens. Er zijn plannen voor een opslagfaciliteit voor caravans. Aanvullend: caravan en aanhangwagen Kip Caravans is overgenomen door Boedelbak-eigenaar Henk Gunnink en een producent van aanhangwagens in Thailand. Boedelbak, de bekende verhuurder van aanhangwagens startte in Kip in Hoogeveen telt vijfenveertig medewerkers. Het doel is om in de toekomst jaarlijks een kleine duizend caravans in het hoge kwaliteitssegment te produceren en verkopen en veertien jaar later werd Gunnink via een managementbuyout eigenaar. Gunnink: We zochten al een tijd naar een bedrijf dat aanhangwagens kan bouwen. We besteedden dat bouwen altijd uit, maar wilden de productie graag in eigen hand nemen. Op kleine schaal deden we dat al, maar we hadden eigenlijk geen fatsoenlijke ruimte en bovendien moesten we investeren in machines. Alpen Kreuzer ging een paar jaar geleden aan onze neus voorbij, maar toen de beroemde caravanbouwer uit Hoogeveen failliet ging, waren we er als de kippen bij. Ik kwam net terug uit Thailand voor de presen- 8 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 9

7 Kip Caravans tatie van onze nieuwe hard top boedelbak en bij thuiskomst vertelde mijn vrouw me dat Kip failliet was. Na wat gesprekken heen en weer met de curator heb ik Kip samen met de aanhangwagenbouwer uit Thailand gekocht. Caravans en aanhangwagens vullen elkaar in de productie heel goed aan. Caravans zijn seizoengevoelig, aanhangwagens niet. Je kunt dus personeel, ruimte en machines heel efficiënt inzetten. En door Kip en Boedelbak in elkaar te schuiven, ontstaat een doelgroep van autorijders die allemaal een trekhaak hebben. Een interessant gegeven als je erover nadenkt. Berg op, berg af Kip Caravans is ontstaan uit de carrosseriefabriek van Jan Kip. In de jaren dertig van de vorige eeuw verschenen de eerste caravans op de Nederlandse wegen. Kip zag er wel brood in en startte na de oorlog met de bouw van caravans. De productie ontwikkelde zich van twee stuks in 1947 naar twintig caravans in 1948 en honderd caravans in Daarna ging het snel: in 1965 bouwde Kip er meer dan duizend en in het topjaar 1971 rolden bijna tienduizend caravans van de roodgloeiende Hoogeveense band. Daarna ging het even snel weer bergafwaarts vanwege zwaarder economisch tij en een moordende concurrentie. In 1975 werden er geen drieduizend meer gemaakt, in 1979 geen tweeduizend stuks meer. Na een korte opleving in daalde de jaarlijkse productie tot gemiddeld veertienhonderd caravans aan het begin van dit millennium. In 2007 ging het bedrijf failliet. De doorstart na de overname door Boedelbak vond plaats onder ongunstig economisch gesternte en vorig jaar bleef de teller steken op vijfhonderd stuks. Gunnink: In de wetenschap dat er in Europa jaarlijks 85 duizend caravans worden verkocht, geloof ik in een markt voor een kleine duizend Kips. Allemaal in het hoge kwaliteitssegment. Mooier, luxer en dus ook duurder dan de gemiddelde caravan. Trouwe klanten Gunnink mikt op de bovenkant van de markt. Kip is een ijzersterk merk, een ware beleving. De eigenaren van een Kipcaravan zijn apentrots op hun mobiele optrekje. Er bestaat zelfs een actieve Kip Caravan Club en voor de liefhebbers van de compacte Kipcaravan de Kompakt die Kip -Club. De merkenliefde en merkentrouw zijn ongeëvenaard en daarop willen we voortborduren. De ruimte is er in Hoogeveen, waar ooit meer dan tienduizend caravans per jaar werden geproduceerd. Er is zelfs zo veel ruimte dat Gunnink Boedelbak is gevestigd in Hoofddorp en zorgt met twintig medewerkers voor de verhuur van ruim tweeduizend aanhangwagens via 350 tankstations in het hele land. van plan is om er een stalling voor caravans te beginnen. Naast de ruimte, was de aanwezigheid van een moderne panelenperswals ook een belangrijke overweging voor Gunnink om Kip over te nemen. Gunnink: Met deze machine kunnen we uit ruw plaatmateriaal pasklare onderdelen persen. Die pers is nu hooguit een kwart van de tijd bezet, daarom willen we hem ook gaan gebruiken voor productie in opdracht van derden. We zijn druk bezig met het schrijven van ons businessplan voor de caravans en voor de locatie. We willen ons wat de caravans betreft focussen op het hoge segment. In ieder geval met het merk Kip. Zo het er nu voor staat zal Chateau in januari 2012 met een aangepaste versie op de markt komen. Of de merken Beijerland, Avento en HomeStar blijven, kan ik nog niet zeggen. Nederland heeft grootste trekhaakdichtheid van Europa Medewerkers met rugnummers Wat Gunnink in Hoogeveen opviel, was de mentaliteit van de medewerkers. Bij de start zijn we doorgegaan met twaalf personeelsleden. Nu staan we alweer op vijfenveertig. Ze zijn allemaal sterk betrokken bij het bedrijf en werken hard. Daar komen we beslist mee verder. De moeite waard om in te investeren. Dat doen we dan ook. We vinden gezelligheid en plezier belangrijk en doen er alles aan om goed lopende teams te vormen. Dat gebeurt écht letterlijk: Kipmedewerkers herken je aan een wit sportshirt met achterop een rugnummer en naam. Net als sporters. Dat staat voor hygiëne. We realiseren ons dat we iets belangrijks onder handen hebben: een tijdelijke woning op wielen. Dan is een schone werkomgeving echt belangrijk. Een topcaravan vraagt om een passende behandeling. Reinheid is dan ook te zien in de hele productiehal: inrichting, proces en opstelling hebben een complete metamorfose ondergaan. De komende jaren wil Gunnink ook trailers bouwen en verkopen onder het merk Kip. Trailers voor paarden, boten, noem maar op. Gunnink: Ook hiervoor geldt dat Kip staat voor degelijkheid, veiligheid en comfort. Uitgangspunt blijft de trekhaak: alles wat daarmee kan worden voortgetrokken, is in beginsel interessant voor Boedelbak en Kip. webbouw beeldmanipulatie webdesign dtp creatie fotografie strategie Geef uw persoonlijkheid de ruimte showroom advies ontwerp installatie Als geen ander weet Sanidrõme design, comfort en techniek met elkaar te combineren. Tot in het kleinste detail spelen wij in op uw wensen en behoeften. Onze ervaring en ons vakmanschap staan bovendien garant voor een gedegen advies, creatief ontwerp en vakkundige installatie van uw nieuwe badkamer. 10 BUSINESS BUSTERS NOORD Kanaalstraat 56-58, Roden, (050) Osloweg 39, Groningen, (050)

8 SNN snn Jacques Tichelaar volgt Max van den Berg op als SNN-voorzitter: Het Noorden moet nu eens echt doorbreken Jacques Tichelaar Tekst André Staas Beeld Henk Marks en Gerrit Boer Ooit had Noord-Nederland het imago van zwakke, achtergestelde provincies, aan het subsidie- infuus van Den Haag en Brussel. Het waren de jaren van hand ophouden, ISP, Langman, Kompas. De achterstandspositie is weggewerkt: Noord-Nederland gaat verder op eigen kracht. Met innoverende ondernemers en faciliterende overheden. De regio, niet de provincie is voortaan de schaal. Samenwerkingsverband Noord-Nederland krijgt een nieuwe voorzitter Via het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) laat de faciliterende overheid zich van zijn beste kant zien. Dit bestuursorgaan, een zogenoemde gemeenschappelijke regeling, werd opgericht in 1992 met als doel de versterking en verbetering van de concurrentiepositie van Noord-Nederland. De drie provincies vormen samen het bestuur in de personen van de drie musketiers, zoals de commissarissen van de koningin wel worden genoemd. De burgemeesters van Leeuwarden, Groningen, Assen en Emmen staan hen als adviseur bij.het SNN is een strategisch overlegplatform en aanspreekpunt voor Den Haag en Brussel. Door samen te werken en met één mond te spreken, staat het Noordelijke landsdeel veel sterker. De compensatiegelden die zijn geclaimd en gekregen toen de Zuiderzeelijn werd afgeblazen, zijn hiervan een voorbeeld. Het operationele apparaat van het SNN is gevestigd in Groningen; het bestuurscentrum rouleert iedere twee jaar met het voorzitterschap. 21 juni was wisseldag. We blikken met Max van den Berg (de cvdk in Groningen) terug op twee dynamische jaren en kijken met de nieuwe voorzitter Jacques Tichelaar (Drenthe) vooruit. Een belangrijke slag maken. Dat was het doel van Max van den Berg bij zijn aantreden in Het succes van de Noordelijke samenwerking rook naar meer. Toen ik begon, realiseerde ik me dat we ons weliswaar erg richten op Den Haag en Brussel, maar dat we daar nooit gezamenlijk waren geweest. Natuurlijk was er de lobby van de clusters, de provincies, de vier grote steden. Maar van gestructureerd en georganiseerd samen optrekken was geen sprake. Terwijl die gemeenschappelijke visie juist nodig was en is om gehoor te krijgen. Daarom hebben we veel energie gestoken in het stroomlijnen van de samenwerking en zijn we samen in de bus gestapt om onze plannen en ambities voor het Haagse en Brusselse voetlicht te brengen. De overheid vermaatschappelijkt Max van den Berg heeft zich sterk gemaakt om de rol van de ondernemers en de kennisinstellingen in de Noordelijke samenwerking te Werken met thema s gaat de versnippering tegen 12 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 13

9 SNN Een Noordelijk landsdeel is niet zo relevant versterken. We zijn meer vraaggestuurd geworden, het overheidsvehikel is aan het vermaatschappelijken. De rolverdeling tussen publieke en private partners wordt aangescherpt: het initiatief gaat in de richting van ondernemers en kennisinstellingen, terwijl de overheid meer faciliteert en regisseert. Kiezen en excelleren De afgelopen jaren spitste het regionale beleid zich steeds meer toe op thema s. Max van den Berg: We hebben gekozen voor drie hoofdthema s: Energy Valley, watercluster en sensortechnologie. Daarnaast werden agribusiness, life sciences, versterking van het MKB, de scheepsbouw en toerisme benoemd tot speerpunt. Onze hoofdthema s werden erkend en herkend, we merkten dat het aansloeg. Kijk maar eens naar de Eemshaven met een bouwput van 25 miljard euro, een van de grootste van ons land. Veel mensen realiseren zich niet dat daar het grootste windmolenpark van ons land staat. Ook de initiatieven op het gebied van biogas mogen er zijn. Door in te zetten op thema s kiezen we profiel en gaan we versnippering tegen. Je kunt niet over de volle breedte goed zijn. Je moet kiezen en vervolgens excelleren. We stimuleren ondernemers en kennisinstellingen om elkaar op te zoeken in ketens en clusters. Zo krijg je krachtige en concurrerende spelers die hun partij mee kunnen spelen op de internationale bühne. Loon naar werken Hoe duidelijker rollen en taken worden ingevuld, hoe slagvaardiger het SNN is. Max van den Berg: We hebben voorwaarden gecreëerd voor ondernemers en kennisinstellingen om zich te ontwikkelen op de Noordelijke kernthema s. De samenwerking gebeurt heel eigentijds: niet hiërarchisch van boven naar beneden, maar juist door elkaar snel te vinden en er heel hard aan te trekken. Zo krijgt Noord-Nederland loon naar werken. Er wordt ingezet op elkaars kennis en kracht. Zo is het SNN vooral bestuurlijk actief in Den Haag en Brussel, maar ook in Duitsland, Scandinavië en de Baltische staten. De NOM doet China en de Kamer van Koophandel richt zich op de andere Europese landen. De agenda s zijn altijd op elkaar afgestemd en het doel is helder. Ook binnen het SNN worden de taken pragmatisch verdeeld. Zo doet John Jorritsma het defensiedossier, heeft Peter Rehwinkel justitie onder zijn aandacht en ligt Ferd Crone wakker van water en energie. Max van den Berg richt zich op Europa, terwijl Jacques Tichelaar zijn focus op Den Haag heeft. SNN-voertuig wordt kleiner Max van den Berg ziet een overheid die zich terugtrekt en een regionaal beleid dat ten grave is gedragen. Grote bedrijven zien graag een kleinere overheid omdat dat goed zou zijn voor de economie. Maar Scandinavische inzichten en cijfers laten zien dat groei en welvaart ook heel goed mogelijk zijn met een relatief grote collectieve sector. Max van den Berg: Ons MKB is gebaat bij een stevige publieke sector, simpelweg omdat er veel werk uit voortkomt. Bureaucratie bestrijden is prima, maar dat betekent nog niet dat je als overheid moet worden afgebouwd. In ons landsdeel werken overheden, ondernemers en kennisinstellingen intensief samen. Zo kunnen we op eigen kracht de economische ontwikkeling van de afgelopen jaren voortzetten en onze kernthema s aanbieden aan de BV Nederland. Dat kan met een kleinere overheid, maar we moeten wel voldoende publiek geld beschikbaar houden om die ontwikkeling financieel te ondersteunen. Ongeveer 95 procent van ons bedrijfsleven is MKB en dat heeft recht op een faciliterende overheid! Bezuinigen betekent een kleinere overheid en dus minder SNN-projecten. We moeten keuzes maken, het SNN-voertuig wordt kleiner en dus moeten ondernemers en kennisinstellingen nóg meer op eigen kracht doen. Trampoline Vorig jaar zijn er nieuwe wethouders benoemd en recentelijk nieuwe gedeputeerden. De nieuwe bestuurders van het SNN gaan er met fris elan tegenaan. Max van den Berg: Samenwerking slaagt alleen als je veel in elkaar investeert en als je serieus met elkaar verder wilt. Die wil is er zeker, al zitten bestuurders soms vast in de specifieke context van hun eigen provincie. Maar wat we de afgelopen jaren met elkaar hebben gepresteerd, werkt als een trampoline, daar ben ik van overtuigd! Energie is de kapstok Het SNN heeft een enorme marktwaarde, is de ervaring van de nieuwe voorzitter Jacques Tichelaar, commissaris van de koningin in Drenthe: Het SNN is echt een begrip in politiek Den Haag. Een fantastisch vehikel om mee door te gaan. Maar het moet wel anders. Simpelweg omdat het script drastisch is veranderd. Nog even los van de bezuinigingen in Den Haag, heeft de regering gekozen voor een nationaal speerpuntenbeleid en besloten om het beleid voor regionale economische ontwikkeling stop te zetten. Daarnaast wil zij minder afdragen aan Europa en als je er minder in stopt, komt er ook minder weer uit. We zullen het SNN op een andere leest moeten schoeien. De geldophaalmachine moet een brengmachine worden: we moeten laten zien wat we in huis hebben, hoe onze topsectoren het doen. Naast de overheden moeten voortaan ook de ondernemers en de kennisinstellingen hun verantwoordelijkheid nemen, en dat is meer dan betrokkenheid. Noord-Nederland gaat de komende jaren nóg sterker focussen. We gaan alles ophangen aan de kapstok van energie. Of je het nu hebt over sensortechnologie of agribusiness, healthy ageing of watertechnologie, we hangen het op aan energie. Alleen zo kunnen we aanhaken bij de topsectoren. We moeten ook veel meer in ketens denken. Doen wat we zeggen Natuurlijk lobbyen ook de andere landsdelen in Den Haag en Brussel. De concurrentie is volop aan de gang. Binnen Nederland, maar zeker tussen Nederlandse projecten en projecten in delen van Europa waar nog écht sprake is van achterstand. Door de handen ineen te slaan binnen Noord-Nederland en met andere landsdelen wordt Noord-Nederland sterker. Bijvoorbeeld met Twente op het gebied van healthy ageing en met Eindhoven op het gebied van sensortechnologie. Daarnaast met Niedersachsen, waar kansen liggen op het gebied van gezondheidszorg, energie en food. Een volgende uitdaging is volgens Jacques Tichelaar dat Noord- Nederland nóg beter met één mond moet leren praten. En niet alleen praten of een eensluidend standpunt innemen, maar ook doen wat we zeggen. Bereid zijn om met elkaar mooie dingen te doen. We moeten duidelijk zijn en niet met meel in de mond praten. En dus kiezen: we pakken alleen samen op wat we samen op willen pakken en laten al het andere door de provincies apart doen. Daarbij moeten we in Brussel en Den Haag gelijk op lopen. Je komt alleen in Brussel via Den Haag. De calimeromentaliteit ombuigen Provinciaal denken maakt plaats voor ketendenken. Of het ooit komt tot een Noordelijk landsdeel, zoals VNO-NCW wil, is voor Jacques Tichelaar niet zo relevant: Het gaat niet om een grenspaaltje bij Marum, niet om de structuur, maar om de inhoud. Er is zo veel samen te doen. We moeten het bedenken, thuis overleggen en vervolgens gewoon doen. Ik ben benieuwd tot waar de polsstok van de samenwerking springt. Als het aan mij ligt, heel ver. Ik zal er alles aan doen om de calimeromentaliteit om te buigen. Er moet eens een échte doorbraak plaatsvinden. Er gebeurt hier zo veel moois, alleen vergeten we het te vertellen. Max van den Berg Het MKB heeft recht op een faciliterende overheid 14 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 15

10 Watter watter Goedkoop en hygiënisch reinigen zonder chemicaliën: Watter in Emmen claimt revolutie in desinfectieland Alfred Koop Arjan Koop Tekst André Staas Beeld Simon van der Woude Een revolutie die vergelijkbaar is met de introductie van penicilline. Zo omschrijven de oprichters van Watter hun methode voor duurzame desinfectie: niet op basis van formaline of chloor, maar gewoon met water, elektriciteit en zout. Wordt in Emmen geschiedenis geschreven? Arjan en Alfred Koop doen hun gedurfde claim in een tijd waarin bacteriologen en virologen zich ernstig zorgen maken over de groeiende resistentie van bacteriën en virussen tegen antibiotica. Maar Nontox, het desinfectiesysteem van Watter, maakt ook volgens TNO-rapporten waar wat de gebroeders Koop beweren: zonder giftige chemicaliën zorgt het product voor schone, hygiënische omstandigheden, goedkoop en milieuvriendelijk. Oude Russische ruimtevaarttechniek De methode is eigenlijk simpel: een bestaande desinfecteringstechniek uit de Sovjet- Russische ruimtevaart werd verfijnd op basis van hedendaagse inzichten en mogelijkheden. Met als resultaat een apparaat dat via een elektrochemisch proces een desinfectiemiddel produceert met behulp van slechts water, elektriciteit en zout. Het begon bijna tien jaar geleden, toen de 31 jaar oude tweelingbroers Alfred en Arjan hun HEAO-studie aan Stenden hogeschool in Emmen afrondden. Arjan deed logistiek en economie, Alfred marketing en internationaal management. Na Emmen kwamen de paden van beide broers samen in Tallinn, Estland. Daar had Alfred zijn afstudeerscriptie bij Unilever afgerond. Arjan kwam met de boot over vanuit Finland, waar hij na zijn studie met zijn vriendin was neergestreken. Simpel is goed. Te simpel niet De gebroeders Koop kwamen in Tallinn terecht bij een bedrijf dat machines produceerde voor het opwekken van gedesinfecteerd water. De technologie was gebaseerd op een reactor waarin water en zout elektrisch worden geactiveerd. Dat waren echte Sovjetmachines, aldus Alfred. Degelijke dingen, gebaseerd op een uitstekende technologie, maar lomp en zeer beperkt in mogelijkheden. Wij zagen er brood in om het apparaat te innoveren en te vermarkten. We schreven Water, zout en stroom. Meer is niet nodig om schoon te maken een plan, maar de andere aandeelhouders vonden het maar niks. Die gingen ervan uit dat de vraag vanzelf wel zou komen en wilde er niet al te veel poespas omheen. Alfred en Arjan besloten om uit het bedrijf te stappen en in eigen land hun ideeën verder uit te werken. We waren onder de indruk van de Russische insteek van hou het simpel, maar dat apparaat daar was ons toch iets té simpel, omdat het alleen maar water en zout kon mengen, vertelt Alfred. Wij wilden er meer mee doen en hebben toen onze ziel en zaligheid gelegd in de ontwikkeling van een geavanceerde reactor, met dose- ringsmotortjes en sensoren, noem maar op. We wilden per se een TNO-getest product hebben met CE-goedkeuring. En hebben hierop een wereldwijd patent aangevraagd. En de subisidies kwamen De banken durfden er niet in te investeren, maar bij het Innovatie Actieprogramma Drenthe was het meteen raak: er kwamen twee subsidies van in totaal euro, op basis van slechts het plan. Het was dan ook een goed doortimmerd plan, met support van TNO. Van de gemeente Emmen kwam euro subsidie; de Noordelijke Innovatie Ondersteuningsfaciliteit (NIOF) was goed voor nog eens euro. Arjan: Ook al ons eigen geld stopten we in het project. We leefden heel karig, maar geloofden in waar we mee bezig waren. Watter werd in 2008 opgericht en produceerde in 2010 de eerste machines: een serie van 75 stuks, die hun weg hebben gevonden naar China, India en naar enkele Nederlandse afnemers in de agrarische en medische sector. Een tweede serie van 45 machines staat op stapel. Van Q-koorts tot MRSA Met deze machines produceert een afnemer zelf op simpele wijze het milieuvriendelijke desinfectiemiddel Nontox. Dit kan overal worden gebruikt waar bacteriën en virussen niet welkom zijn. Bijvoorbeeld in de agrarische sector. Met Nontox neemt de bron van besmetting drastisch af, stelt Arjan. Boeren kunnen hun stallen schoonspuiten, Nontox in het drinkwater van de dieren doen of het vernevelen in ruimten om kruisbesmetting 16 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 17

11 watter Business Class tegen Economy prijzen Watter is winnaar van de Shell Young Business Award 2009 tussen dieren te voorkomen. Of het nu gaat om mond- en klauwzeer, Q-koorts, varkenspest of vogelgriep, Nontox helpt preventief. Het product is ook geschikt voor de gezondheidszorg en de horeca, omdat het succesvol is getest op de veroorzakers van bacteriële ziektes (cholera, diarree, legionella, salmonella, tuberculose) en op diverse virale ziektes, zoals buikgriep, griep, hepatitis en polio. Nontox kan worden gebruikt in ruimten en op oppervlakten, maar ook bij het schoonmaken van groente en fruit en voor het reinigen van handen en medische instrumenten. De bank durfde niet mee te doen, de overheid wel De overheid gelooft in Watter Preventief schoner werken, minder antibiotica, daar staat Watter voor. De overheid gelooft in het idee: het systeem staat op de Milieulijst 2011 en dat betekent dat gebruikers fiscale korting krijgen bij aanschaf van een Wattersysteem. Alfred droomt ervan dat het Watterlogo wereldwijd als pictogram voor schoon en hygiënisch wordt ingezet. Arjan zoekt partners met wie hij zijn revolutionaire machines aan de man kan brengen in de verschillende toepassingsgebieden. Al met al lijkt Watter een schoolvoorbeeld te zijn van inventief en innovatief ondernemerschap, dat naadloos past in de economische speerpuntenstrategie van Noord-Nederland, waar watertechnologie deel van uitmaakt. OVERNACHTEN VERGADEREN ONTSPANNEN GENIETEN CONTACT Als u op zoek bent naar een locatie in een inspirerende omgeving, met een uitstekende bereikbaarheid en persoonlijke service voor een scherpe prijs, dan bent u bij Fletcher Hotels aan het juiste adres! Al onze 47 drie- en viersterren hotels zijn gelegen in een natuurlijke en inspirerende omgeving, zodat uw bijeenkomst verzekerd is van succes. Gastvrijheid en persoonlijke service staan bij ons hoog in het vaandel en ontzorgen is ons motto! Bij Fletcher heeft u één contactpersoon, één prijs en één goede deal. De zakelijke voordelen voor u op een rij: 47 uniek gelegen hotels Voortreffelijke keuken Exclusief af te huren voor uw gezelschap Gratis parkeergelegenheid Geschikt voor grote en kleine groepen 1 Moderne vergaderfaciliteiten Op maat gemaakte bijeenkomsten Outdoor- en teambuildingactiviteiten Gratis WIFI Ben Helle, uw Accountmanager Bel of mail mij voor een afspraak bhelle@fletcher.nl POPULAIRSTE HOTELKETEN FLETCHER H O T E L S Hollum Ameland Roden Drenthe Paterswolde Groningen Het Wattersysteem is gebaseerd op het principe van anodische oxidatie of electrodiafragmalyse, dat is ontwikkeld in het Sovjet ruimtevaartprogramma. Anodische oxidatie is een effectieve techniek om van twee simpele ingrediënten, water en zout, een krachtig desinfecterend middel te maken dat biologisch afbreekbaar is en minstens zo effectief is als bijvoorbeeld bleekmiddel Het duurzame desinfectiemiddel geproduceerd met het Wattersysteem is getest door TNO en het RIVM. Bij alle testen die zijn uitgevoerd zijn de internationale EN protocollen gehanteerd. De conclusie is dat Watter toegepast kan worden voor de desinfectie van groente en fruit, handen, medische instrumenten, ruimtes, oppervlakte en water. Exloo Drenthe Zeegse Drenthe Leeuwarden Friesland 18 BUSINESS BUSTERS NOORD Meer informatie? Bel: +31(0) of mail naar zakelijk@fletcher.nl

12 kees van twist Kunst mag mensen niet onverschillig laten Kees van Twist Groninger Museum werkt graag samen met bedrijfsleven: Ondernemers willen net als kunstenaars verwarren en verrassen Tekst André Staas Beeld Henk Marks De GM-Collector: uniek in museumland Bezoekers van het Groninger Museum kunnen sinds kort hun eigen digitale catalogus aanleggen. Met een sleutelhanger wijzen ze hun favoriete werken aan, die vervolgens op hun persoonlijke website komen te staan, aangevuld met achtergrondinformatie. De unieke dienst heeft het museum zelf ontwikkeld in samenwerking met IJsfontein uit Amsterdam. Hoofd Educatie en Publieksinformatie Steven Kolsteren: Bij de verbouwing hebben we een nieuw informatiecentrum opgezet. We wilden onze gasten iets nieuws bieden en de collecties nóg toegankelijker maken. Zo kwamen we op de GM-Collector: ingewikkeld onder de motorkap, maar simpel voor de bezoeker Gewoon even scannen, adres achter laten en klaar is Kees. De digitale catalogus op de website is geen vervanger van de gedrukte catalogus, wel een aanvulling erop. Het is de bedoeling dat de bezoekers op een gemakkelijke wijze kunnen nagenieten en hun omgeving attent kunnen maken op wat voor moois ze hebben gezien. Daarnaast dat het ze prikkelt om nog een keer terug te komen. We bieden steeds nieuwe tentoonstellingen en steeds nieuwe informatie aan. Kees van Twist, de flamboyante directeur van het Groninger Museum staat nu negen jaar aan het roer van een van Groningens markantste piketpalen, een uitstapje van een jaar in New York daargelaten. En hij blijft verrassen. Met de stichting Fonds Kunst & Economie, zijn inbreng in het Groninger Forum en een wereldprimeur: de GM-Collector. Trots toont Kees van Twist zijn nieuwste speeltje, de GM-Collector: een chip, waarop je je persoonlijke digitale catalogus samenstelt met afbeeldingen van en informatie over je favoriete werken. We zijn wereldwijd het eerste museum met deze service. Van de ruim honderdduizend bezoekers, die we sinds de heropening in december mochten verwelkomen, heeft bijna de helft er gebruik van gemaakt. Een minister van de Verenigde Arabische Emiraten had zelfs meer oog voor de chip dan voor de kunst. 20 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 21

13 kees van twist kees van twist Verbouwing doet personeel goed Toen Kees van Twist in 2009 weer op zijn Groningse nest terugkwam, zag hij hoe sleets het museum was geworden. De glans en de kleur waren verdwenen. Het museum was uitgewoond. Eigenlijk heel logisch voor een gebouw dat ooit was ontworpen voor ruim honderdduizend bezoekers per jaar, maar in werkelijkheid het dubbele aantal over de vloer krijgt. Vorig jaar zijn we meteen na Pasen begonnen met een ingrijpende verbouwing. Alles ziet er weer piekfijn uit. We hebben nieuwe toiletten, een nieuw informatiecentrum en ruime mogelijkheden voor ontvangsten en seminars. Ik merk het effect op het personeel. De passieve baliemedewerker is een proactieve steward geworden; de uiterlijke verandering heeft onze mensen innerlijk veranderd. Relatief lage subsidiebehoefte Het museum kan zo weer een paar jaar vooruit. Eigenlijk wil Kees van Twist het binnenpiazza nog overkappen, maar hij vindt het niet verantwoord om nu nog meer te investeren. Dat zou de exploitatie te zeer onder druk zetten; ik besteed mijn geld liever aan de kunst zelf. Daarbij komt dat als iedereen de broekriem moet aanhalen, wij ook niet op al te grote voet willen leven. Het is al een hele toer om de programmering kwalitatief op niveau en betaalbaar te houden. We beseffen dat we niet zonder subsidie kunnen, al moet worden opgemerkt dat het Groninger Museum voor 45 procent op eigen geld draait, waar de meeste musea niet verder komen dan 15, hooguit 20 procent. N.B. Inmiddels is bekend geworden dat de revitalisatie met hoge kosten gepaard is gegaan en het museum acuut 1,1 miljoen gulden tekortkomt. Van Twist hoopt dit probleem in overleg met de gemeente en de provincie op te kunnen lossen. Bij elke tentoonstelling neem ik een standpunt in Als een circusdirecteur Kees van Twist kwam na zijn studie geschiedenis terecht in de journalistiek. Ik ben begonnen bij Ikon. Daar maakte ik documentaires, bijvoorbeeld De andere wereld van zondagmorgen. Ook heb ik de actie Een voor Afrika gedaan. Na Ikon verhuisde Van Twist naar NOS en Vara, waar hij werkte voor Achter het nieuws en het radioprogramma Twistgesprekken. Ook was hij verantwoordelijk voor Vara Matinee en verschillende kinderprogramma s. De liefde voor de kunst ontstond toen hij samen met Henk van Os het programma Beeldenstorm maakte. Dat klikte en ik begon de kunst te waarderen als middel om mensen tot nadenken te zetten. Henk en ik gingen naar de Avro, waar we volop de ruimte kregen. Een fantastische tijd. We verfilmden boeken van Annie M.G. Schmidt en gaven het Concertgebouworkest een podium op de zondagochtend. Na negen jaar vroeg de gemeente Groningen of Kees van Twist het Groninger Museum bij de hand wilde nemen. Een hele stap? Het onderscheid is kleiner dan je denkt. Want of je nu een programma maakt of een tentoonstelling organiseert, het draait in beide gevallen om de vraag: waarom en voor wie doe je het? Ik zie mezelf als een circusdirecteur die voor de mensen om zich heen de voorwaarden schept om hun dingen te doen. Meer is het niet. De essentie van kunst Een tentoonstelling moet mensen beroeren, hen in staat stellen zich een mening te vormen, aldus de directeur. Kunst mag mensen niet onverschillig laten. Bij een tentoonstelling neem ik altijd een standpunt in. De werken zelf, de manier waarop je ze tentoonstelt, de volgorde, de teksten erbij: in het hele verhaal zit een stellingname, die het voor de bezoeker spannend maakt en hem meeneemt en dwingt een mening te vormen. Kees van Twist ziet in de recente bezuinigingen op kunst meer dan geldbesparing alleen: Bezuinigen, daar is niets mis mee. Maar ik zie een bijltjesdag, ik proef rancune. Er wordt afgerekend, wraak genomen. En alleen maar omdat de kunst schijnbare zekerheden op losse schroeven zet. Dat maakt bepaalde mensen bang en nerveus. Heel eng. Hij betreurt het dat kunst niet op waarde wordt geschat. Kunst en cultuur maken mensen mondig en nieuwsgierig naar andere culturen en verre horizonten. Dat is nodig om vooruit te komen als samenleving. Grootse perspectieven Ook in zijn New Yorkse jaar heeft Kees van Twist die erkenning gemist. Ik werd drie jaar geleden naar New York gehaald om ambassaderaad te worden voor culturele aangelegenheden. Dat leek me wel wat, een echte wereldbaan in een wereldstad, met op de achtergrond de bijzondere band tussen Holland en Amerika. Ik wilde een onafhankelijk cultureel centrum opzetten, een Holland House. Net als in Parijs het Institut Néerlandais heeft, Jakarta het Erasmushuis en Brussel het Huis deburen. Op die manier zou ons land zich een volwaardige politieke en economische positie kunnen verwerven, een volwaardige speler in het wereldgebeuren kunnen zijn. Het viel allemaal tegen. Geplet tussen de ministeries van Buitenlandse Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen vroeg Kees van Twist zich af: is internationaal cultuurbeleid nu de culturele invulling van buitenlands beleid of de internationale dimensie van nationaal cultuurbeleid? Na een jaar pakte hij de draad weer op in het Groninger Museum. Newseum Volgens Kees van Twist hebben ondernemers meer oog voor de vergezichten die kunst en cultuur onze samenleving bieden, dan politici. Bedrijven komen graag naar ons museum voor brainstormsessies. Verwarren, verrassen, dat spreekt ondernemers aan. Ze willen immers hun concurrenten ook verwarren en verrassen. Grote Wij draaien voor 45 procent op eigen middelen Groningse tentoonstellingen zijn alleen mogelijk dankzij gulle gevers. Om het jaar geeft Gasunie/Gasterra een flinke som geld; het andere jaar wordt ingevuld door de stichting Fonds Kunst & Economie, die het Groninger Museum samen met VNO-NCW Noord heeft opgezet. Deze stichting draait op sponsoring door bedrijven. Recente tentoonstellingen die met behulp van het Fonds Kunst & Economie mogelijk zijn gemaakt, waren De magie van Finland ( bezoekers) en Bernhard Willhelm en Jutta Kraus in ( bezoekers). Het Groninger Museum is een publiekstrekker van formaat, die de stedelijke en de regionale economie flink stimuleert. Met de bouw van het Groninger Forum krijgt het culturele klimaat een nieuwe impuls. Kees van Twist is bestuurslid: Het Forum wordt een huis van verhalen over actualiteit, geschiedenis en toekomst. Een huis waar burgers en ondernemers elkaar ontmoeten. De programmering richt zich op beeld en beeldcultuur, gedrukte en digitale informatie, stadsgesprekken, debatten, tentoonstellingen en presentaties. Ik zie ook mogelijkheden voor een Newseum, naar het voorbeeld in New York waar wisselende tentoonstellingen worden georganiseerd over actuele thema s in de nieuwssfeer. En zo wil de directeur blijven vernieuwen en verrassen met nieuwe ideeën en initiatieven. Met als doel het versterken van het culturele klimaat, waarin ook ondernemers goed gedijen. Het Fonds Kunst & Economie is in de loop van de tijd door meerdere deelnemers gevuld, waaronder het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, de provincie en de gemeente Groningen en verschillende bedrijven. De sponsors krijgen goldcards waarmee tijdens openingsuren toegang tot het museum is gegarandeerd. Er zijn gratis rondleidingen voor groepen, uitnodigingen voor de openingen en de mogelijkheid om gratis voor een dagdeel gebruik te maken van een ruimte in het museum. Jaarlijks worden de sponsors uitgenodigd deel te nemen aan een netwerkdiner en een culturele zakenreis. 22 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 23

14 s amuse s amuse Ineke de Boer bouwt haar eigen horecaconcern We gaan niet mee in de prijsoorlog: we zijn liever de beste Tekst Marjan Brouwers Beeld Henk Marks Ik wil mijn gasten altijd een huiskamergevoel geven, of ze nu aanzitten aan een diner voor tweeduizend man in de Eemshaven of gewoon de daghap komen eten in De Sleutel. Aldus Ineke de Boer, gepokt en gemazeld in het Van der Valk-concern, maar inmiddels een van de meest aansprekende zelfstandige horecaondernemers van het Noorden. Tammo van der Molen Op dertienjarige leeftijd staarde ze vanaf haar schoolbankje op het Heerenveense gymnasium vaak uit het raam, naar het tegenovergelegen Postiljon Hotel. Ineke de Boer wist toen al dat ze de horeca in wilde. Dat ze zou trouwen met een Van der Valk-telg en ruim een kwart eeuw deel zou uitmaken van een heus horecaimperium kon ze toen nog niet bedenken. Haar leven als een Van der Valk is nu verleden tijd. Met alle kennis en ervaring die ze in die jaren heeft opgedaan, bouwt ze vanaf 2000 aan haar eigen horecaconcern, dat inmiddels bestaat uit cateringbedrijf s Amuse, de stadskroeg De Sleutel, de catering van de monumentale Hanze Sociëteit en de uitbating van de prachtig gelegen BuitenSociëteit Paterswoldsemeer. 24 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 25

15 Ineke de Boer Pancetta met bloedworstmousse Het hoeven toch niet altijd maar gevulde eieren en bitterballen te zijn? Met die gedachte nam Ineke de Boer elf jaar geleden het cateringbedrijf s Amuse over, het hart van haar onderneming. Met haar kleine team van eigenwijze koks maakt ze naam als cateraar voor klanten die weleens wat anders willen. We bieden de zakelijke en particuliere markt een pakket dat bepaald niet doorsnee is. Zo zat ik vanochtend met de koks te brainstormen over de receptie van een architect die om Groningse hapjes heeft gevraagd. Een van onze koks is echt een culinair brein en bedacht een rouleau van pancetta met bloedworstmousse. Heel bijzonder, echt Gronings en lekker. Eten wat de pot schaft Bij een eigenzinnige cateraar past een bijzondere locatie. We caterden al regelmatig voor De Sleutel, dus toen ik hoorde dat de eigenaar het café wilde verkopen, ben ik het gesprek aangegaan. Sinds 2007 is het ons bedrijf en twee jaar later werden we ook eigenaar van het pand. Dat beschouw ik nog altijd als een cadeautje. We hebben nu twee keukens van waaruit we kunnen werken en deze locatie is in feite onze huiskamer geworden. Dat had wel wat voeten in aarde: zowel wat betreft de inrichting als de reactie van de vaste gasten. Ze maakte er weer een levendige kroeg van, richtte boven een kookstudio in en heeft twee prachtige zalen gecreëerd. In het café serveert ze dagelijks een bijzondere daghap. Voor een tientje eet je wat de pot schaft. Geen standaard eetcafé-hap maar een no-nonsense maaltijd die iets eigens en puurs heeft. Elke week stemmen we de gerechten af op het weer en het seizoen. We willen niet een van de velen zijn. Mensen die iets met bootjes hebben Dat geldt ook voor de BuitenSociëteit Paterswoldsemeer aan het Paterswoldse Meer. Twee jaar geleden greep ze met beide handen de kans aan om de eerste etage te pachten. Die etage is zeven jaar geleden prachtig verbouwd en weer in de oude glorie hersteld. En de locatie aan het meer is natuurlijk uniek. Oorspronkelijk was dit de sociëteit van de notabelen van de provincie. Het is een officiële trouwlocatie en wij exploiteren de ruimte als locatie voor partijen, bruiloften en diners. Ook worden hier regelmatig brainstormsessies, borrels en recepties georganiseerd. Vooral mensen die iets met bootjes hebben vinden het hier geweldig. Als we het terras overkappen is er ruimte voor in ieder geval driehonderd personen. Picknicken op het eiland De locatie is met name geliefd in de lente en de zomer, wanneer veel groepen het meer weten te vinden. Ineke: Er is hier zoveel mogelijk. Laatst hadden we een groep die de hele dag aan het brainstormen was. Tussen de middag gingen ze in een paar boten naar het eiland, waar wij een vrolijke picknicktafel hadden gedekt. s Avonds volgden ze een kookworkshop in onze buitenkeuken. Ineke heeft grootse plannen met de locatie en is dan blij met de extra publiciteit die het honderdjarig bestaan van de VWDTP, de zeilvereniging op de begane grond, oplevert. Het is alleen jammer dat hier in de winter zo weinig gebeurt. Dit is bijvoorbeeld een heel geschikte plek voor kleinschalige bedrijfsevenementen en beurzen, zoals een kerstfair of een trouwbeurs. Ik ga de komende tijd kijken of ik meer van dat soort boekingen kan regelen voor de stille winterperiode. Consequent blijven Het horecabestaan bevalt haar nog steeds prima en ondanks de crisis gaat het haar bedrijf goed. Er zijn de laatste vijf jaar veel cateraars bijgekomen, kleinschalige bedrijven en koks die zich als zzp er verhuren. De afgelopen tijd werden we verschrikkelijk op prijs afgerekend. Daarin zijn we niet meegegaan. Je kunt het niet maken om Voor een tientje eten wat de pot schaft op maandag een tientje te rekenen voor hapjes en de week erop het dubbele. We hebben ons consequent vastgehouden aan onze eigen lijn, prijsstelling en kwaliteit. En het mooie is dat we daar dus geen last van hebben gehad. Integendeel, we hebben in 2010 juist een enorme groei meegemaakt. Mensen houden van kwaliteit, merkt ze dagelijks. Onze gasten houden van lekker eten en weten er ook steeds meer vanaf. Ze proeven echt. Dat vind ik mooi. Het mooiste en het beste Ze kan niet voorspellen of ze haar onderneming zal uitbreiden met nog een locatie. Ik heb geen specifieke plannen. Als locaties als de Buitensociëteit of de Sleutel op je pad komen, is dat te gek. Wij gaan voor het mooiste en het beste. Dat is altijd onze kracht geweest. Het moet klikken. Met een pand, maar ook met medewerkers, is Ineke s ervaring. Ik vind het belangrijk dat mensen zich ontwikkelen in het leven. Daaraan draag ik graag bij. De medewerkers met wie het echt klikt, werken hier dan ook al jaren. De sfeer is goed en dat merken onze gasten ook. Daarom vinden ze het prettig om bij ons te zijn. It s a family affair Handgebouwde klasse uit nederland De legendarische Koga Kimera Track was goed voor Goud op de wielerbaan in Beijing. De unieke Kimera Technology leeft voort in de nieuwe generatie Koga racefietsen: met state-of-the-art frametechniek en een verrassende stijfheids-gewichtsverhouding, voor optimale controle en snelheid. De Kimera Road serie is verkrijgbaar in onze collectie 2011, of kan custom built worden samengesteld via Koga Signature. PROFESSIONAL CYCLING TEAM BUSINESS BUSTERS NOORD

16 Jonge ondernemers Jonge ondernemers Martine Blok Een been op school en een been in de eigen zaak: de toekomst van ondernemend Nederland Tekst Marjan Brouwers Beeld Henk Marks en Gerrit Boer Briljante ideeën, grootse plannen. Vergroeid met laptop en smartphone, 24/7 online en actief met social media. Voortdurend sparrend met collega-ondernemers. Ambitieus op zoek naar nieuwe ideeën en kansen. Energie te over, maar hoe breekt een ondernemer in de dop echt door? Ieder mens is ondernemend, is de overtuiging van Frans Donders (52), lector van het Kenniscentrum Ondernemerschap van de Hanzehogeschool Groningen. Als dat niet zo was, zou je s ochtends je bed niet uitkomen. Het is jammer als de ontwikkeling van dat ondernemerschap niet voldoende wordt gestimuleerd door het onderwijs. Gelukkig zijn er goede initiatieven te melden. Zo is een Idee: shuttle met ledlampje, voor badminton in het donker aantal VO-scholen gestart met een Entreprenasium voor leerlingen met ondernemerstalent. Zelf zou ik graag zien, dat we op de Hanzehogeschool in alle opleidingen al in het eerste jaar beginnen met onder-nemerschap en ondernemend gedrag en niet pas in het derde jaar. Cube050 doet wat het kan Frans is een voorstander van de mogelijkheid om studenten te laten studeren terwijl ze al een eigen bedrijf runnen, op een eigen locatie. Dat is nu nog niet goed geregeld en dat is zonde. Maar het onderwijs zit in een klem. We moeten mensen afleveren met een competentieprofiel op een bepaald niveau, zodat een goede professionele basis is gegarandeerd. Dat is best lastig te combineren met het runnen van een eigen onderneming. Voor jonge ondernemers die tijdens of na hun studie een onderneming willen starten, is er wel Cube050, de incubator van de RUG en de Hanzehogeschool. Cube050 biedt ondernemersfaciliteiten aan maximaal 25 ondernemingen: ze kunnen er twee tot drie jaar kantoorruimte huren, faciliteiten delen en ondersteuning en begeleiding krijgen. Zo n zestig jonge bedrijven hebben inmiddels van deze incubator en haar voorgangers gebruik gemaakt. Cube050 is een van de manieren waarop het Kenniscentrum werkt aan het stimuleren van ondernemerschap. Frans: Wij werken samen met alle opleidingen binnen het Groninger Model voor Onderwijs en Ondernemerschap. Dit model streeft ernaar om ondernemerschap en ondernemend gedrag bij alle studenten te bevorderen. Cube050 maakt hiervan deel uit. Hoe krijgt een idee economische waarde? Hij is opgetogen over de plannen van jonge ondernemers. Die ideeën variëren van een ledlampje in een shuttle zodat je s avonds door kunt badmintonnen op de camping, tot en met complete concepten hoe je havens kunt bouwen. Waar het aan schort is het omzetten van die ideeën in economische waarde. Daar zijn de Aziaten veel beter in. Wat je vaak ziet is dat de beste ideeën ontstaan op het snijvlak van disciplines en daar liggen voor Nederland echt prachtige kansen. Een ingenieur praat met een horecaman en samen komen ze tot een innovatieve toepassing. Om dergelijke ideeën te kunnen valoriseren, werken we met een groot aantal andere partijen samen in het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap. Het gaat erom dat je goede ideeën scout en verder brengt. We mogen nu nog fouten maken Een van de jonge ondernemers van Cube050 is Martine Blok (21). In haar eerste jaar was ze betrokken bij het op de markt brengen van de Boerendochterkalender, een product waarmee haar groep veel publiciteit kreeg. Inmiddels is ze vierdejaars student Small Business en Retail Management op de Hanzehogeschool en heeft ze vorig jaar haar bedrijf Social Media Hulp opgericht. Ze werkt samen Frans Donders Meiden spelen op safe: eerst afstuderen, dan pas ondernemen met drie andere jonge ondernemers. Wij helpen MKB ers bij het opbouwen en onderhouden van een sociaal online netwerk. Wij hebben de ervaring en kennis van social media en daarmee kunnen we voor de ondernemers tijd en geld besparen door online mondtot-mond-reclame te organiseren. Het bedrijf is piepjong, maar loopt als een tierelier. Martine kan bijna niet wachten om fulltime aan de slag te gaan. We zijn nog aan het aftasten wie voor welke rol het meest geschikt is. Nu mogen we daarin nog fouten maken. Eerst aan het werk in een bedrijf wil ze niet. Dat heb ik gemerkt tijdens mijn stage. Ik wil echt 200 procent gaan voor een bedrijf en dat lukt het beste voor je eigen onderneming. Ze vindt het jammer dat de incubator niet meer vrouwen telt. Ik denk dat meiden meer voor safe gaan. Liever eerst afstuderen en dan pas ondernemen. Ik wil nu al knallen. Ondernemen is doen, win-winsituaties creëren en daar heb ik de energie en ideeën voor. Van ondernemen word ik oprecht gelukkig BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 29

17 Jonge ondernemers Jonge ondernemers Niek Huizenga YEAH brengt jonge honden samen Beginnende ondernemers: leert van elkander! Een combinatie van een incubator en een flexibel kantoorcomplex. Dat wil YEAH realiseren in een voormalig bankgebouw aan de Groningse Herebinnensingel. Veel jonge ondernemers hebben geen behoefte aan een eigen kantoor, maar willen soms wel even ergens rustig hun laptop kunnen openklappen. Helaas kunnen ze in Groningen nog niet terecht in flexibele concepten als Seats2meat en Spaces. Met dit pand speelt YEAH in op die behoefte. Koen Atema Het Nieuwe Werken heeft heel wat mensen bureauloos gemaakt YEAH staat voor Young Entrepreneurs Are Here en werd in 2005 opgericht door Niek Huizenga (29). Vrienden en studiegenoten van mij hadden net als ik een IT-bedrijf en wilden graag bij elkaar zitten met andere jonge ondernemers in een incubator. Die had je toen nog niet in Groningen en dus stapten we op de eigenaar van de Mediacentrale af met de vraag of we twee verdiepingen mochten huren. Zo is YEAH begonnen. Naast de incubator in de Media Centrale in Groningen, zijn er inmiddels ook incubators in Assen (sensortechnologie) en Emmen (IT). YEAH begeleidt de jonge ondernemers, werkt voor het onderwijs in Noord-Nederland, voert consultancy-klussen en onderzoeksopdrachten uit en werkt aan internationalisering. All-inclusive concept Mede-eigenaar Koen Atema (25) somt op wat YEAH met het nieuwe project aan de Herebinnensingel voor ogen heeft: een netwerkcafé waar je kunt werken, koffie drinken en anderen ontmoeten, een smart workcenter met rustige werkplekken, vergaderruimtes, een bibliotheek, een ontvangstruimte en op de eerste verdieping kantoorruimtes voor ondernemers die daar wel behoefte aan hebben. We bieden een all-inclusive abonnement aan: je betaalt voor de periode dat je er zit niet voor de faciliteiten zoals vergaderruimtes, internet en koffie. Wil je extra faciliteiten, dan kan dat. Niek zit zelf regelmatig in Seats2meet in Utrecht, maar wil het in Groningen net even anders doen. We willen hier werken met een stamgastenconcept: een vaste kern jonge ondernemers die hier regelmatig komt. Die community bepaalt de sfeer waardoor anderen graag aanschuiven. Hij verwacht dat het concept niet alleen interessant is voor mobiele jonge ondernemers en zzp ers, maar ook voor mede-werkers die geen eigen werkplek meer hebben bij hun baas. Niek: Steeds meer bedrijven hebben het Nieuwe Werken ingevoerd en hebben medewerkers die zonder eigen werkplek door het hele land zwerven. Die kunnen hier dus ook terecht. Binnen vijf jaar 100 miljoen omzet Het netwerk van YEAH telt ruim duizend ambitieuze ondernemers, waarvan er zeventig daadwerkelijk gebruik hebben gemaakt van een van de incubators. Koen noemt bedrijven als Paylogic en Voys. Niek benadrukt het belang om te groeien. Nederland is koploper wat betreft het aantal starters, maar loopt - op Japan na - achteraan als het gaat om het aantal groeiende bedrijven. En juist daar komt de echte productinnovatie en banengroei uit voort. Binnenkort gaan Koen en Niek met een groep jonge ondernemers naar Sillicon Valley om daarvan te leren. Niek: Nederlandse jonge ondernemers groeien organischer dan die in Sillicon Valley. Als je daar in een incubator zit, ga je ervan uit dat je binnen vijf jaar een omzet van 100 miljoen euro hebt. Nederlandse ondernemers vinden het lastiger om aan genoeg startkapitaal te komen voor productontwikkeling. Wij helpen bij het bijeensprokkelen van geld, onder andere door te verwijzen naar allerlei subsidietrajecten. Daarbij werken we ook samen met de Rabobank. Wat betreft de financiering van jonge, innovatieve ondernemers met potentie valt er in Nederland nog een wereld te winnen. Starten lukt vaak wel, groeien is moeilijker Twitteren Sinds mei biedt YEAH online een Business Designer aan. Koen: Dat is een gratis applicatie waarmee je je eigen businessmodel kunt uitwerken. Alle vragen die ondernemers ons door de jaren heen hebben gesteld, zijn erin verwerkt. Voor de lancering van deze applicatie maken ze vooral gebruik van de social media. Koen: In feite is twitteren de nieuwe mond-totmondreclame geworden BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 31

18 Jonge ondernemers Jonge ondernemers Lieuwe Boskma VVH bedacht de Business Challenge : Een competitie voor jonge bedrijven met potentie Starters zijn er in overvloed, maar welk jong bedrijf heeft echt de potentie om door te groeien en verdient een steuntje in de rug? De Vereeniging van Handelaren (VVH) bedacht een nieuwe competitie: de Business Challenge. In 2010 was Anome Projects uit Noordlaren de eerste winnaar. In 2012 volgt de tweede editie. Anome Projects is een zeer terechte eerste winnaar. Een jong bedrijf, met een aansprekend verhaal en de potentie om heel groot te worden, aldus VVH-voorzitter Sieger Dijkstra (42), in het dagelijks leven directeur-eigenaar van de Dijkstra Groep in Leek. De Vereeniging van Handelaren stamt uit 1847 en is opgericht door het Noordelijke bedrijfsleven. Sieger: Je had toen nog geen VNO, NCW of NOM om gemeenschappelijke belangen te behartigen. De VVH richt zich op drie onderwerpen om het Noordelijke ondernemersklimaat te bevorderen: Naast de Business Challenge hebben we de Handelarenacademie en werken we samen met onderwijsinstellingen om techniek beter in te bedden in het onderwijs. Ontbijt met de minister Met de Challenge wil de VVH jonge bedrijven de kans geven zich te profileren bij de leden van het netwerk en daarbuiten. Sieger: Onze leden hebben contacten in alle branches en dat is voor starters zeer waardevol. In 2010 werden acht bedrijven uit de kweek-vijver van Flinc, het onlangs opgeheven startersproject van de NOM, Wie feedback wil, moet zijn ideeën delen geselecteerd voor de Challenge. Ze mochten zich presenteren tijdens een korte pitch. Verrassend hoeveel ze konden vertellen in die paar minuten. Drie deelnemers gingen door naar de finale: Anome Projects, Metsen en My Order: Electronic Purse. De finale op 23 september werd gewonnen door Anome Projects. Namens zijn bedrijf woont ondernemer Lieuwe Boskma (54) nu twee jaar lang de VVH-bijeenkomsten bij, stellen de leden hun netwerk voor hem open en wordt het bedrijf begeleid door mentor Pieter Hofstra, voormalig Tweede Kamerlid voor de VVD. Sieger: Dat begon goed: we hadden een ontbijtsessie met Melanie Schultz, minister van Infrastructuur en Milieu. Sieger Dijkstra Intrigerend product Anome Projects is in 2008 opgericht door Lieuwe Boskma, Joop Niezen en Alfred Boskma en produceert ground consolidators (GC s), een uitvinding van Jos Hoebe. GC s zijn hoekige stortelementen die door hun vorm heel gemakkelijk aan elkaar vasthaken en hun toepassing vinden in de grond-, weg- en waterbouw. Lieuwe: Met onze GC s kun je dijken versterken, oevers beschermen en riffen bouwen. De elementen vormen met elkaar een luchtige, sterke structuur - een soort mat - die je kunt opvullen met lucht, zand, asfalt of water. Uit testen van TNO, de TU Delft, een aantal ingenieursbureaus en aannemers blijkt dat het verhaal rond de GC s technisch en financieel haalbaar is. We voeren nu pilotprojecten uit, zoals een proefvak op de Maasvlakte voor bescherming van een talud tegen erosie door golfslag en een proefterp in Nieuweschans voor versterking van een dijklichaam. Composteerbare elementen Met de idee van biologisch degradeerbare GC s voor natuurlijk oeverbescherming was Anome Projects finalist van De Vernufteling 2010 en won het bedrijf de VVH Challenge. Lieuwe: Natuurlijke oevers zakken vaak in of worden weggespoeld voordat ze sterk genoeg zijn om zichzelf in stand te houden. Als je een oever versterkt met een mat van composteerbare GC s krijgen de oeverplanten de tijd om beschermd te groeien. Op het moment dat de planten sterk genoeg zijn, is de GC-mat gecomposteerd. Op zoek naar partners Het netwerk van de VVH komt nu goed van pas, want Anome Projects heeft partners nodig om van de GC een echt succes te maken. Lieuwe: Het gaat om grote projecten waarvoor Europese aanbestedingsprocedures gelden. Dit soort trajecten zijn te groot voor een klein bedrijf. Het is dus mooi dat minister Schultz onze haken heeft meegenomen naar Den Haag. Verder zijn we in gesprek met bedrijven in de weg- en waterbouw en geven we zoveel mogelijk presentaties. Hier in het Noorden helpt de VVH via haar netwerk met het openen van deuren, bijvoorbeeld naar havenbedrijven en waterschappen. Onderdeel van de prijs is de begeleiding van mentor Pieter Hofstra. Lieuwe: Die begeleiding begon al tijdens de presentatie in de finaleronde: Pieter nam een paar keer het woord over om als coach de kracht van onze business case te bevestigen. Hofstra is iemand voor wie veel deuren opengaan en hij heeft goede contacten in de politiek en de weg- en waterbouw. Voor ons is dat heel waardevol. Liever een halve taart VVH-voorzitter Sieger Dijkstra benadrukt graag nog eens hoe belangrijk het is dat startende ondernemers aansluiting zoeken bij bedrijven met ervaring. Ze realiseren zich vaak onvoldoende wat er bij komt kijken om een goed bedrijf op te zetten. Er is hier in het Noorden zoveel kennis en ervaring waar je gebruik van kunt maken. Maar dan moet je wel bereid zijn om de deur uit te gaan en die kennis op te zoeken. Ondernemers hebben er soms moeite mee anderen te betrekken, maar als je je ideeën niet wilt delen, krijg je ook geen feedback. En dat is jammer, want beter een halve taart dan een mooi gebakje BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 33

19 De klant is koning Over de devaluatie van het koningschap De klant staat centraal. Oh ja? Hoe komt het dan dat grote banken hun vestigingen in kleine steden en dorpen sluiten? Dat telecomaanbieders hun serviceafdelingen verstoppen in een telefonisch labyrint vol onmogelijke keuzemogelijkheden? Dat de gemiddelde zorginstelling je zorgeloos rustig een uur in de wachtkamer laat zitten? Dat je om een Amsterdams parkeerkaartje te kopen over heel veel geduld en ICT-kennis moet beschikken? Is klantgerichtheid wellicht een relatief begrip? Misschien heb je het als organisatie al heel goed gedaan als de klant maar een kwartier dwaalt in het doolhof, omdat het bij de concurrent nog erger is... Open Mind weigert zich neer te leggen bij de devaluatie van het koningschap. Wij zijn er ten diepste van overtuigd dat succesvol ondernemen nog immer zijn fundament heeft in begrip voor de klant, kennis van de klant en communicatie met de klant. Wie wil meer weten over beproefde methodes om de klant terug op de troon te zetten (en een beslissende voorsprong op de concurrentie te nemen) belt met Ed Behrens of Loek Hogenhout voor een Open Mind is een adviesbureau op het snijvlak van business, sales en marketing, gerund door ervaren ondernemer-marketeers. Wij ondersteunen bedrijven en ondernemers bij het versterken van hun commerciële organisatie. Noem ons de loods naast de kapitein, de vertrouwenspersoon van de familie, de hofnar naast de koning (vergeet niet dat vaak de nar de enige adviseur was die de waarheid mocht zeggen...). Uw klant is het startpunt van ons werk. Wij baseren onze adviezen op zijn denkwijze, op wat hij belangrijk vindt en op de factoren die zijn loyaliteit bepalen. Objectieve kennis over uw klant is snel en eenvoudig op te diepen met onze Open Mind KlantScan. Probeer het maar eens. vrijblijvend kennismakingsgesprek. Open Mind, Venesluis 20, 7991 TH Dwingeloo. T info@methodeopenmind.nl

20 3tlogic Gerard Dekker 3TGO legt organisatiekarakter van bedrijven bloot Waarom een dure consultant betalen, als een spel je kan helpen? Tekst Christine Pietersen Beeld Henk Marks Het ene kind gedijt wel bij de lesstructuur van een bepaalde leraar, het andere kind niet. Hetzelfde geldt voor werknemers en de bedrijfsstructuur waarin ze moeten werken. Maar de kennis hierover is gering. Gerard Dekker ontwikkelde een variant op het oude go-spel, om directies bewust te maken van Soms giert de adrenaline de deelnemers door de aderen het karakter van hun organisatie. Gerard Dekker werkte als ergonomie- en organisatieadviseur - eerst bij de Nederlandse Aardolie Maatschappij en daarna bij Shell - toen hij ontdekte bij zijn kinderen, dat hun behoefte aan structuur en sturing verschilde. Dekker: Mijn jongste zoon Jeroen had in groep zes een enthousiaste leraar, die zijn lessen van a tot z uitstippelde en elk leeg uurtje vulde met extra biologielessen. De man was hobbybioloog en zat dicht tegen zijn pensioen. We merkten dat zijn lesmethode een averechts effect had op de motivatie en leerprestaties van Jeroen, terwijl onze oudste zoon Lex nooit een probleem had gehad met de werkwijze van deze leraar. Lex voegt zich makkelijk naar de structuur die geboden wordt. Voor Jeroen was het een opgave en het beperkte hem in zijn vrijheid en creativiteit. Gelukkig boden de leraren in groep zeven en acht Jeroen wel ruimte, wat zijn motivatie en resultaten optimaliseerde. In het moderne onderwijs kijken docenten naar de structuurbehoefte van een kind, passen de leermethoden daar op aan en geven het kind ruimte voor ontwikkeling. De drie T s Gerard Dekker vond het opmerkelijk dat daar in het onderwijs wel aandacht aan wordt besteed, terwijl er in het arbeidzame bestaan van mensen niet meer naar wordt gekeken. Hij verdiepte zich in de materie en ging op zoek naar het thema structuurbehoefte in de literatuur. Ik vond geen enkele publicatie over het onderwerp. Het kwam wel aan bod in de onderwijskunde, maar niet in de organisatiewetenschappen. Voor mijn masteropleiding organisatiekunde besloot ik de thema s structuur en sturing te vertalen naar een management- en organisatiemodel en bedacht, samen met twee medecursisten het 3T Model, met de drie T s van Trein, Tennis en Tapir. Metaforen voor organisatiestructuur Bij een trein denk je aan spoorrails, spoorboekjes en een geoliede machine. De trein is een metafoor voor een sterk gereguleerde organisatie, met veel procedures en protocollen. De business eromheen is ook sterk gereguleerd. Die structuur zie je vaak bij nutsbedrijven of callcenters. Bij Tennis is structuur niet de leidende factor, maar interactie. Er is ruimte voor flexibiliteit binnen een bepaald kader. Deze structuur zie je vooral bij mensgerichte organisaties zoals de zorg of het onderwijs. De tapir weet zich al miljoenen jaren te redden in de jungle. De dieren zijn solitair en zelfsturend. Deze structuur zie je bij organisaties waar veel ruimte is voor creativiteit en innovatie. Met deze metaforen ontwikkelde hij een methodiek, waarmee de kenmerken van de businessomgeving, strategie, primair proces, management, functies en personeel van een organisatie in kaart konden worden gebracht en waarmee inzicht werd verkregen over hoe ze op elkaar waren afgestemd. Met die informatie werd duidelijk of de strategie in de organisatie zou moeten of kunnen veranderen. Bordspel liet het kwartje vallen Gerard Dekker richtte in 2009 zijn bedrijf 3TLogic op en ontwikkelde een complete methodiek. Met vragenlijsten en spreadsheets ging ik met mijn methodiek aan de slag. Dat was natuurlijk niet echt spannend en ik dacht na hoe ik mijn methodiek speelser kon toepassen. Toen ik na mijn vakantie terugkeerde naar mijn bureau, dat is gevestigd in een kantoorvleugel van het Hampshire Plaza Hotel, wist ik niet wat ik zag! Het was er bomvol, in elk hoekje van het conferentieoord zaten Japanners, Koreanen, Chinezen en Europeanen een spel te spelen op houten borden met witte en zwarte stenen. Ik was beland in het Europees Kampioenschap Go, een spel dat al duizenden jaren wordt beoefend. Het fascineerde me ontzettend en ik heb gelijk een boek en een spelbord gekocht. Na een tijdje viel het kwartje. Ik heb me zes weken opgesloten om te bedenken hoe ik mijn methodiek kon omzetten in een spel. Ik bedacht concepten, formules en boog me over de logica. Uiteindelijk heb ik een bordspel gefabriceerd, waarmee ik aan de slag kon. Bij toeval Het lijkt wel of organisaties de kop De directie in speelt het met zand wit steken liep ik met het bord onder mijn arm een docent strategisch management tegen het lijf en zo had ik mijn eerste workshop te pakken. Na een aantal succesvolle sessies liet Gerard het bord in een professi- 36 BUSINESS BUSTERS NOORD BUSINESS BUSTERS NOORD 37