Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

Transcriptie

1 Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog Toetsing aan de natuurwetgeving Concept Gemeente De Marne november 2013

2

3 Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog Toetsing aan de natuurwetgeving Concept dossier : BA registratienummer : BL-RD versie : Concept classificatie : Gemeente De Marne november 2013 HaskoningDHV Nederland B.V. Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van HaskoningDHV Nederland B.V., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van HaskoningDHV Nederland B.V. is gecertificeerd volgens ISO 9001.

4

5 INHOUD BLAD 1 INLEIDING Aanleiding Afbakening en doel Leeswijzer 4 2 JURIDISCH KADER Flora- en faunawet Ecologische Hoofdstructuur Natuurbeschermingswet LOCATIE EN VOORGENOMEN INGREEP Plangebied Voorgenomen werkzaamheden 10 4 FLORA- EN FAUNAWET Werkwijze Voorkomende beschermde soorten Vaatplanten Grond- en watergebonden zoogdieren Vleermuizen Vogels Reptielen en amfibieën Vissen Ongewervelde dieren Overzicht aanwezige beschermde soorten Effecten op beschermde soorten Grond- en watergebonden zoogdieren Vleermuizen Vogels Conclusies Mitigerende maatregelen Vogels Vleermuizen Overige algemeen voorkomende soorten 19 5 TOETSING ECOLOGISCHE HOOFDSTRUCTUUR Aanwezige natuurwaarden Mogelijke effecten Conclusies ten aanzien van de EHS 21 6 VOORTOETS NATUURBESCHERMINGSWET Inleiding Natura 2000-gebied Waddenzee Natura 2000-gebied Lauwersmeer Potentiele effecten Toets aan de instandhoudingsdoelstellingen 28 Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept - 1 -

6 6.5.1 Waddenzee Lauwersmeer Conclusie 30 7 CONCLUSIE NATUURTOETS 31 8 LITERATUUR 32 9 COLOFON november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog - 2 -

7 1 INLEIDING De gemeente Marne is voornemens de visserskade in de haven van Lauwersoog te verlengen. Mogelijk heeft de verlenging gevolgen voor de aanwezige natuurwaarden. In deze natuurtoets worden de effecten op beschermde natuur getoetst en beoordeeld of een ontheffing of vergunning aangevraagd moet worden. Deze inleiding beschrijft het voortraject van het voornemen de visserkade van Lauwersoog te verlengen, specifiek gericht op natuurwetgeving. Daarnaast wordt aangegeven wat het doel is van deze natuurtoets en op welke manier de toetsing wordt uitgevoerd. In de leeswijzer staat welke zaken in de verschillende hoofdstukken zijn uitgewerkt. 1.1 Aanleiding De gemeente De Marne is voornemens de visserskade in de haven van Lauwersoog te verlengen. Mogelijk heeft de verlenging gevolgen voor de aanwezige natuurwaarden. De kadeverlenging is onderdeel van PROloog, een ruimtelijke ontwikkeling van Lauwersoog met meerdere deelprojecten, zoals de realisatie van museum Eb & Vloed. In het verleden hebben al diverse (natuur)onderzoeken plaatsgevonden in (de directe omgeving van) het plangebied: In 2006 heeft Oranjewoud een natuurtoets opgesteld waarin de kadeverlening reeds is getoetst aan de Flora- en faunawet (Ffwet) en de Natuurbeschermingswet 1998 (Nbwet). De overige werkzaamheden die in deze natuurtoets zijn beschreven, zoals de aanleg van een passantenhaven, zijn inmiddels uitgevoerd. Maar de kadeverlenging is destijds on hold gezet, waardoor deze ontwikkeling nog niet heeft plaatsgevonden. Omdat de natuurwetgeving sindsdien is gewijzigd, kan niet meer van deze natuurtoets van Oranjewoud worden uitgegaan. In 2011 heeft Grontmij een voortoets in het kader van de Nbwet uitgevoerd voor alle ruimtelijke ontwikkelingen die voorzien zijn in Lauwersoog. In mei en juni 2012 heeft Tauw twee Natuurtoetsen opgesteld voor deelprojecten van de ruimtelijke ontwikkelingen, te weten de realisatie van museum Eb & Vloed en Hotel Lauwersoog. Er is nog geen recente toetsing uitgevoerd van de effecten van de verlenging van de visserskade te Lauwersoog. Hierop wordt in deze natuurtoets ingegaan. 1.2 Afbakening en doel De natuurwet- en regelgeving is onder te verdelen in soortbescherming en gebiedsbescherming. De gebiedsbescherming is geregeld in de Natuurbeschermingswet 1998 en de Ecologische Hoofdstructuur. Soortbescherming is vastgelegd in de Flora- en faunawet. Soortbescherming In deze rapportage worden de potentiële effecten op mogelijk aanwezige beschermde soorten in beeld gebracht van de voorgenomen ingreep en bijbehorende werkzaamheden. Doel van de natuurtoets is het aangeven van de kans op overtreding van verbodsbepalingen uit de Flora- en faunawet en de noodzaak om een ontheffing aan te vragen. Daartoe wordt ook inzicht gegeven of de overtredingen gemitigeerd kunnen worden. De uitwerking van eventueel benodigde mitigerende maatregelen en onderbouwing voor een ontheffingsaanvraag zijn geen onderdelen van deze natuurtoets. Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept - 3 -

8 Gebiedsbescherming Het tracé is gelegen op korte afstand van de Natura 2000-gebieden Waddenzee en Lauwersmeer. Omdat niet op voorhand kan worden uitgesloten dat er negatieve effecten optreden op de instandhoudingsdoelstellingen van deze Natura 2000-gebieden, wordt in deze rapportage ook een voortoets in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 uitgevoerd. Daarnaast zijn ondermeer het Lauwersmeer en de Waddenzee aangewezen als onderdeel van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Door de aanwezigheid van EHS-gebieden op zeer korte afstand van het plangebied, zijn negatieve effecten op de EHS niet op voorhand uit te sluiten. Om deze reden wordt in deze rapportage een EHS-toetsing uitgevoerd. Het doel van deze natuurtoets is: Het vaststellen van het eventuele voorkomen van beschermde soorten in het plangebied; Het bepalen van eventuele effecten van de voorgenomen ontwikkelingen op beschermde plant- en diersoorten (Ffwet); Het analyseren van eventuele effecten op (nabijgelegen) EHS; Het analyseren van eventuele effecten op nabijgelegen beschermde natuurgebieden (Nbwet - voortoets); Het bepalen van de noodzaak tot aanvullend onderzoek en het doen van aanbevelingen over de te doorlopen procedures en vervolgstappen (eventueel benodigde vergunningen, ontheffingen). 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 behandelt de relevante wet- en regelgeving. In hoofdstuk 3 worden een gebiedsbeschrijving en de beoogde ontwikkelingen beschreven. In hoofdstuk 4 is de toetsing aan de Flora- en faunawet beschreven. Hierin wordt ondermeer aandacht besteed aan de gehanteerde werkwijze, welke (beschermde) soorten in het gebied voorkomen dan wel mogelijk voorkomen en welke effecten te verwachten zijn op deze soorten. In hoofdstuk 5 wordt de Ecologische Hoofdstructuur behandeld en wordt geanalyseerd of de voorgenomen ontwikkelingen leiden tot negatieve effecten op de wezenlijke kenmerken en waarden van de Ecologische Hoofdstructuur. Vervolgens is in hoofdstuk 6 de voortoets in het kader van de Natuurbeschermingswet 1998 beschreven waarna er wordt afgesloten in hoofdstuk 7 met een conclusie. 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog - 4 -

9 2 JURIDISCH KADER Dit hoofdstuk gaat in op het juridische kader van de Flora- en faunawet, de Natuurbeschermingswet 1998 en het beschermingsregime welke geldt voor de Ecologische Hoofdstructuur. 2.1 Flora- en faunawet De Flora- en faunawet regelt de bescherming en het behoud van de gunstige staat van instandhouding van in het wild levende planten en dieren in Nederland. Deze wet gaat eveneens uit van het nee, tenzijbeginsel. Dit betekent dat activiteiten met een schadelijk effect op beschermde soorten in principe verboden zijn. Voor initiatiefnemers die activiteiten of plannen willen uitvoeren, zijn met name de zorgplicht en de verbodsbepalingen uit de Flora- en faunawet relevant. De zorgplicht houdt in dat er bij de uitvoering rekening moet worden gehouden met de aanwezigheid van planten en dieren en dat schade zoveel mogelijk voorkomen moet worden. De zorgplicht geldt altijd voor alle individuen van in Nederland voorkomende planten en dieren, ongeacht of de soort beschermd is en of er ontheffing of vrijstelling is verleend. Voor de in de wet opgenomen beschermde soorten gelden de volgende verbodsbepalingen: Art. 8: Het is verboden planten, behorende tot een beschermde inheemse plantensoort, te plukken, te verzamelen, af te snijden, uit te steken, te vernielen, te beschadigen, te ontwortelen of op enigerlei andere wijze van hun groeiplaats te verwijderen; Art. 9: Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te doden, te verwonden, te vangen, te bemachtigen of met het oog daarop op te sporen; Art. 10: Het is verboden dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, opzettelijk te verontrusten; Art. 11: Het is verboden nesten, holen of andere voortplantings- of vaste rust- of verblijfplaatsen van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te beschadigen, te vernielen, uit te halen, weg te nemen of te verstoren; Art. 12: Het is verboden eieren van dieren, behorende tot een beschermde inheemse diersoort, te zoeken, te rapen, uit het nest te nemen, te beschadigen of te vernielen. In een aantal gevallen is het mogelijk vrijstelling of ontheffing te verkrijgen voor het overtreden van de verbodsbepalingen uit artikel 8 tot en met 12. Dit is afhankelijk van het niveau van de bescherming van de aanwezige beschermde soorten en van het type handeling. De beschermde soorten zijn te verdelen in een aantal categorieën elk met een verschillend beschermingsniveau. In Tabel 2-1 is een overzicht gegeven van de toetsingscriteria voor het verlenen van ontheffingen van beschermde soorten. Tabel 2-1: Toetsingscriteria voor het verlenen van ontheffingen van beschermde soorten Categorie soorten Tabel 1: Algemene beschermde soorten Tabel 2: Overige beschermde soorten Toetsingscriteria voor het verlenen van ontheffingen Algehele vrijstelling van toepassing in het geval van bepaalde vormen van bestendig beheer en onderhoud en bestendig gebruik of van werkzaamheden in het kader van ruimtelijke inrichting of ontwikkeling. Vrijstelling met gedragscode of ontheffing met lichte toets De activiteit mag er niet voor zorgen dat er afbreuk wordt gedaan aan de gunstige staat van instandhouding van (de betreffende Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept - 5 -

10 Tabel 3: Strikt beschermde soorten Vogels populatie van) de soort; De activiteit moet een redelijk doel dienen. Ontheffing met uitgebreide toets Er mag geen andere bevredigende oplossing voor de geplande activiteit zijn; De activiteit mag er niet voor zorgen dat er afbreuk wordt gedaan aan de gunstige staat van instandhouding van de soort; Er moet sprake zijn van een in of bij de wet genoemd belang: dwingende redenen van groot openbaar belang, met inbegrip van redenen van sociale of economische aard, en voor het milieu wezenlijk gunstige effecten; de bescherming van flora en fauna en de openbare veiligheid De verbodsbepalingen van artikel 11 beperken zich bij vogels tot alleen de plaatsen waar gebroed wordt (nesten, holen en dergelijke) inclusief de functionele omgeving (kwantiteit, kwaliteit, bereikbaar en dergelijke) om het broeden succesvol te doen zijn én slechts gedurende de periode dat er gebroed wordt. Er zijn hierop twee uitzonderingen: Nesten en vast jachtgebied van steenuil, bosuil, kerkuil, groene specht, zwarte specht en grote bonte specht zijn, indien ze nog in functie zijn, jaarrond beschermd onder artikel 11. De lijst is limitatief, nesten van bijvoorbeeld gierzwaluwen vallen alleen tijdens de broedperiode onder het beschermingsregime van artikel 11. Het vervangen, repareren of in de directe omgeving verplaatsen van een kast voor één van bovengenoemde soorten wordt niet gezien als een overtreding van artikel 11 zolang er maar nestgelegenheid beschikbaar blijft. Vernietiging van (een deel van het) jachtgebied van genoemde soorten, zodanig dat ze niet meer succesvol kunnen broeden, is wel ontheffings- en compensatieplichtig; Nesten van in bomen broedende roofvogelsoorten en van ransuil zijn jaarrond beschermd. Deze soorten zijn niet in staat een geheel eigen nest te bouwen en maken daarom graag gebruik van oude kraaiennesten of nesten waar zij eerder gebroed hebben. Ook hier geldt dat er voldoende nestgelegenheid aanwezig moet blijven en dat niet elk kraaiennest in een territorium gespaard hoeft te worden bij een ingreep. 2.2 Ecologische Hoofdstructuur De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) is een samenhangend netwerk dat bestaat uit bestaande natuurgebieden, verwevingsgebieden (waardevolle agrarische gebieden) en ecologische verbindingszones die deze gebieden met elkaar verbinden. Voor de EHS geldt het 'nee, tenzij'-regime. Dit houdt in dat nieuwe plannen, projecten of handelingen niet zijn toegestaan indien deze de wezenlijke kenmerken of waarden van het gebied significant aantasten, tenzij er geen reële alternatieven zijn én er sprake is van redenen van groot openbaar belang. De negatieve effecten van de activiteit moeten bovendien zoveel mogelijk worden gemitigeerd en anders worden gecompenseerd. Het beleid van de te beschermen wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS zijn per provincie uitgewerkt in een Omgevings-/Structuurvisie en Omgevings-/Ruimtelijke verordening. 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog - 6 -

11 Ingrepen in de EHS die niet van groot openbaar belang zijn, zijn nu onderwaarden toch mogelijk door toepassing van twee nieuwe spelregels: herbegrenzing EHS en de EHS-saldobenadering. Deze spelregels zijn afgesproken door het rijk en de provincies, in overleg met gemeenten en maatschappelijke organisaties. Deze afspraken zijn vastgelegd in de Spelregels EHS (LNV, VROM en provincies, 2007). Het realiseren van een kadeverlenging kan (al of niet tijdelijke) effecten hebben op de wezenlijke kenmerken en waarden van de EHS. Het betreft hier met name ruimtebeslag. De EHS kent geen externe werking, deze wordt dan ook niet getoetst. Schade aan de wezenlijke waarden en kenmerken dient gemitigeerd en, als dat niet afdoende is, gecompenseerd te worden. In dat laatste geval dient een 'verklaring van geen bezwaar' of andere vorm van toestemming van het bevoegd gezag (Provincie Groningen) verkregen te worden. 2.3 Natuurbeschermingswet 1998 De bescherming van speciaal aangewezen natuurgebieden is geregeld via de Natuurbeschermingswet Voor activiteiten in of nabij een natuurgebied die schade aan de doelen van het natuurgebied veroorzaken is een vergunning nodig die door de provincie of de Minister van EZ wordt afgegeven. De Natuurbeschermingswet 1998 (Nbwet) voorziet, met het oog op het behoud van de biodiversiteit, in regels ter bescherming van waardevolle natuurgebieden (Natura 2000-gebieden en Beschermde Natuurmonumenten). Natura 2000 (Vogel- en Habitatrichtlijn) Natura 2000 is een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden van zowel de Vogelrichtlijn als de Habitatrichtlijn op het grondgebied van de lidstaten van de Europese Unie. De Vogel- en Habitatrichtlijn hebben betrekking op de instandhouding van alle natuurlijke in het wild levende vogelsoorten en instandhouding van natuurlijke habitats en wilde flora en fauna op het grondgebied van de Europese Unie. Op grond van beide richtlijnen moeten de lidstaten alle nodige maatregelen nemen om voor de bedoelde soorten een voldoende variatie en omvang van leefgebieden te garanderen (gebieds- en soortbescherming). De lidstaten moeten gebieden aanwijzen voor de instandhouding van waardevolle soorten en gebieden als speciale beschermingszones (SBZ). In deze gebieden mogen nog steeds economische activiteiten of projecten plaatsvinden. In artikel 19d staat vermeld dat het niet toegestaan is zonder Nbwet-vergunning projecten te realiseren de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de leefgebieden van soorten in een Natura 2000-gebied kunnen verslechteren of een significant verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Het gaat dan in ieder geval om projecten die de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied kunnen aantasten. Om te beoordelen of een project (eventueel onder voorwaarden) kan worden uitgevoerd, moeten de effecten op de instandhoudingsdoelstellingen in beeld worden gebracht. De instandhoudingsdoelstellingen zijn vastgelegd in het aanwijzingsbesluit. De instandhoudingsdoelstellingen hebben hun grondslag in de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn. Een voortoets is nodig omdat de voorgenomen werkzaamheden mogelijk ook een deel van de nabijgelegen Natura 2000-gebieden Waddenzee en Lauwersmeer beïnvloeden. Als gevolg hiervan kunnen meerdere aangewezen soorten nadelige effecten ondervinden. Hierbij valt te denken aan optische verstoring en verstoring door geluid. Doel van de voortoets is om inzichtelijk te maken of de kadeverlenging mogelijk leidt tot effecten op de doelstellingen voor de Natura 2000-gebieden Waddenzee en Lauwersmeer. Indien significante effecten op de Natura 2000-gebieden in de voortoets Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept - 7 -

12 niet zijn uit te sluiten zal door middel van een passende beoordeling bepaald moeten worden wat de aard en de omvang van deze effecten zijn. 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog - 8 -

13 3 LOCATIE EN VOORGENOMEN INGREEP In dit hoofdstuk wordt een omschrijving gegeven van het plangebied en de directe omgeving. Kennis opgedaan tijdens het veldbezoek is hierin meegenomen. Daarnaast wordt er een toelichting gegeven op het type en duur van de werkzaamheden om de visserskade te verlengen. 3.1 Plangebied Het plangebied is gelegen in de haven van Lauwersoog, ten noorden van de kern van Lauwersoog en staat in contact met de Waddenzee. Het plangebied maakt onderdeel uit van de gemeente De Marne en is gelegen in de provincie Groningen. In Figuur 3-1 staat de locatie van het plangebied weergegeven. Figuur 3-2 geeft een korte foto impressie van het plangebied. Het plangebied is in de huidige situatie reeds onderdeel van de haven en wordt geheel door menselijke activiteiten gedomineerd. Ter plaatse van de voorziene kadeverlenging ligt momenteel een taludverharding, deze bevat enkele ruigtes. Ten westen van het plangebied zijn enkele panden aanwezig. Net ten zuiden van het plangebied loopt de provinciale N361. Watergangen, bomen en gebouwen ontbreken binnen het plangebied. Afgezien van het zeewater zijn er geen natuurlijke biotopen aanwezig. In de omschrijving van de natuurwaarden wordt verder ingegaan op het terrein binnen het plangebied en de directe omgeving. Figuur 3-1: Ligging van het plangebied (rood weergegeven) in de haven van Lauwersoog. Bron: Google Earth, bewerking RHDHV. Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept - 9 -

14 Figuur 3-2: Korte impressie van het plangebied. Van linksboven naar rechtsonder: locatie van toekomstige kade, de huidige kade bezien vanaf verschillende zijden, nogmaals de locatie van de voorgenomen kaderverlenging en enkele ruigtes op de top van de waterkering. Foto s: RHDHV, Voorgenomen werkzaamheden De geplande activiteiten betreffen de verlenging van de bestaande kade in de haven van Lauwersoog in de provincie Groningen. De bestaande kade aan de zuidzijde van de haven wordt daarbij met circa 150 tot 200 meter verlengd in oostelijke richting. Momenteel ligt er ter plaatse van de voorziene kadeverlenging 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

15 een taludverharding. Deze zal worden verwijderd. Naast het fysiek verlengen van de kade behoren ook de inrichtingswerkzaamheden (bestrating, verlichting, faciliteiten voor schepen e.d.) tot de scope van het project. De aanleg van de kade is voorzien voor de periode van mei 2014 tot januari Om de kadeverlenging te realiseren zijn de volgende werkzaamheden voorzien: Verwijderen van de bestaande steiger Leveren van zand in het tijdelijke depot in de haven Aanbrengen van stalen damwand Maken van een aansluiting van de stalen damwand op de bestaande kadeconstructie Maken van een aansluiting van de stalen damwand in de bestaande oeverconstructie Leegpompen van het gebied achter de damwand om de ingesloten fauna over te zetten Overzetten fauna Verwijderen van het slib achter de damwand Gebied achter de damwand aanvullen met zand uit het tijdelijke depot in de haven Verplaatsen danwel verlengen van de riooloverstort Verwijderen van een deel van de oude kadeconstructie Verwijderen van de oude oeverconstructie Aanbrengen van de riolering en nutsvoorzieningen Aanbrengen van verharding Aanbrengen van afmeervoorzieningen en bolders Er worden geen heiwerkzaamheden uitgevoerd. Funderingen worden in de bodem getrild. Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

16 4 FLORA- EN FAUNAWET De realisatie van de kadeverlenging wordt gezien als een ruimtelijke ontwikkeling. Voor de uitvoering van ruimtelijke ontwikkelingen is het noodzakelijk om de mogelijke effecten op beschermde soorten in beeld te brengen en indien nodig maatregelen te treffen en een ontheffing aan te vragen in het kader van de Flora- en faunawet (Ffwet). Dit hoofdstuk beschrijft de mogelijke effecten van de aanleg van de kadeverlenging op onder de Flora- en faunawet beschermde soorten. 4.1 Werkwijze De gemeente De Marne werkt in de haven van Lauwersoog samen met Groningen Seaports (GSP). GSP heeft de beschikking over een gedragscode Natuurvriendelijk werken Flora- en faunawet voor haar eigen terreinen. De visserskade van Lauwersoog is echter geen eigendom van GSP, waardoor de gedragscode hier niet geldig is. Wel wordt de gedragscode gebruikt voor een beeldvorming van het voorkómen van effecten op beschermde soorten. Om de mogelijk effecten op in het kader van de Flora- en faunawet beschermde soorten te beoordelen, zijn de volgende stappen doorlopen: Stap 1: Inschatting voorkomen van beschermde soorten Allereerst is een bureaustudie uitgevoerd waarin het voorkomen van beschermde soorten in en in de omgeving van het plangebied is onderzocht. Daarbij is gebruik gemaakt van verspreidingsinformatie van PGO s (Stichting RAVON, Zoogdiervereniging etc.), openbaar beschikbare informatie ( en eerder uitgevoerde onderzoeken in de omgeving. Bovenstaande verkregen informatie is gebiedspecifiek, maar niet specifiek voor het plangebied van de kadeverlenging. Om een uitspraak te doen over de aanwezigheid van beschermde natuurwaarden en de geschiktheid van het plangebied als habitat van deze natuurwaarden is een veldbezoek gebracht aan het plangebied op 13 november De weersomstandigheden waren helder en droog, met een temperatuur rond de 12 Celsius. Het veldbezoek is gericht op het inschatten van de geschiktheid van het plangebied als habitat voor beschermde soorten. Het is geen gericht onderzoek naar de aanwezigheid van beschermde soorten, omdat er voor elke soortgroep een eigen methodiek (en geschikt jaargetijde) vereist is. Stap 2: Vaststelling van de effecten Om vast te stellen of het project effect heeft op beschermde natuurwaarden, is een beknopte analyse gemaakt van de aanlegwerkzaamheden en het toekomstige gebruik in relatie tot de habitateisen van de beschermde soorten uit het gebied. Stap 3: Mogelijkheden voor mitigerende maatregelen In deze stap is bekeken of er mogelijkheden zijn om de effecten te mitigeren. Stap 4: Conclusie 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

17 Deze stap geeft aan of het waarschijnlijk is dat het project vanuit de Flora- en faunawet doorgang kan vinden en of daartoe een ontheffing moet worden aangevraagd. 4.2 Voorkomende beschermde soorten Op basis van een bureaustudie en een veldbezoek op 13 november 2013 is bepaald welke biotopen en eventueel beschermde soorten (mogelijk) voorkomen in het plangebied. In de onderstaande subparagrafen staat per soortgroep de bevindingen van de bureaustudie en het veldbezoek beschreven Vaatplanten Het plangebied is gelegen in een gebied dat gedomineerd wordt door menselijk activiteiten. Hoewel er volgens de verspreidingsgegevens een aantal beschermde plantensoorten voorkomt nabij het plangebied, betreft het hier waarnemingen gedaan in het nabijgelegen Natura 2000-gebied Lauwersoog. Het betreft hier soorten als de zwanenbloem, brede wespenorchis, grote kaardenbol, grasklokje (tabel 1), rietorchis en brede orchis (tabel 2). Genoemde soorten verlangen allemaal een natuurlijke standplaats. Het plangebied is volledig verhard en er is slechts sprake van enkele verspreid liggende ruigtes. Gezien het feit dat het plangebied volledig verhard is en er sprake is van saliene omstandigheden, maakt dat de aanwezigheid van strikt beschermde plantensoorten is uit te sluiten. In onderstaande figuur 4-1 is een korte foto impressie van het plangebied weergegeven. Figuur 4-1. Enkele voorbeelden van de aanwezige flora binnen het plangebied. Het betreft voornamelijk enkele ruigtes welke tussen de verharding door groeien. (Foto s: RHDHV, 2013). Het veldbezoek heeft plaatsgevonden op 13 november 2013, dus in een periode waarin weinig beschermde plantensoorten bloeien. Gezien het verharde en saliene karakter van het plangebied worden ook geen beschermde vaatplanten verwacht Grond- en watergebonden zoogdieren Binnen het plangebied is een enkele ruigte met kleine struiken aanwezig. Hierdoor is de aanwezigheid van vaste rust- en verblijfplaatsen van soorten als kleine marterachtigen, (spits)muizen en konijn niet volledig uit te sluiten. Voor deze soorten, die onder het eerste, lichte, beschermingsregime (tabel 1) vallen, geldt een algemene vrijstelling voor het verstoren en/of aantasten van vaste rust- en verblijfplaatsen. Volgens de gegevens van het NDFF, de website Waarneming.nl, de gegevens van De Zoogdiervereniging en de Atlas van Nederlandse Zoogdieren (1992) komen er in de omgeving van het plangebied enkele strikt beschermde zoogdiersoorten voor. Het gaat hier om de steenmarter, grijze zeehond (beide tabel 2), das, Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

18 gewone zeehond en bruinvis (allen tabel 3). Tijdens het veldbezoek zijn deze soorten (of sporen daarvan) niet waargenomen. Steenmarter De steenmarter is een soort die voorkomt in en nabij grote steden, dorpen en boerenerven, en lijkt zich aan de menselijke bebouwing te hebben aangepast. Van steenmarters is bekend dat ze rust- en verblijfplaatsen creëren in kruipruimtes en loze ruimtes tussen plafonds, muren en zolders in huizen en andere gebouwen. Gezien de afwezigheid van gebouwen, sporen, uitwerpselen, prooiresten en andere tekenen van de steenmarter in het plangebied, is de aanwezigheid van vaste rust- en verblijfplaatsen uit te sluiten. Grijze zeehond De grijze zeehond komt in de Waddenzee en Noordzee voor. De soort foerageert in open water op vis. Tijdens laag water rust de grijze zeehond op droogvallende zandplaten. De dichtstbijzijnde zandplaten liggen op circa 3,5 km afstand van de haven. Uit de verspreidingsgegevens ( blijkt dat de grijze zeehond incidenteel in de haven van Lauwersoog is waargenomen. Door de afwezigheid van de droogvallende zandplaten vervult de haven geen functie als rustgebied. Gezien de grote mate van menselijke activiteit betreffen de waarnemingen voornamelijk trekkende dieren die slechts incidenteel de haven aandoen. De haven doet daarmee enkel dienst als foerageergebied. Das Dassen maken hun grote en opvallende holen vaak op droge en zandige plaatsen. Ze maken daarnaast gebruikt van vaste looproutes welke worden gemarkeerd met uitwerpselen. Tijdens het veldbezoek zijn geen sporen aangetroffen van dassen en gezien de karakteristieken van het plangebied (verhard terrein met veel activiteit) wordt de soort ook niet verwacht. De aanwezigheid van de das is uit te sluiten. Gewone zeehond De gewone zeehond leeft voornamelijk in getijdengebieden waar plekken aanwezig zijn die bij eb droogvallen. De soort komt voor in de Noordzee en de Waddenzee en heeft een sterke voorkeur voor rustige plekken, zonder veel menselijke aanwezigheid. Uit de verspreidingsgegevens ( blijkt dat de gewone zeehond in de haven van Lauwersoog is waargenomen. Gezien het feit dat geschikte, bij eb droogvallende ligplaatsen ontbreken en de grote mate van menselijke activiteit, betreft het hier voornamelijk trekkende dieren die slechts incidenteel de haven aandoen. De haven doet enkel dienst als foerageergebied. Bruinvis De soort komt onder andere voor in de Waddenzee en Noordzee. Hun voedsel bestaat ondermeer uit vissen en garnalen. De dieren komen voor in ondiep zeewater van maximaal 200 meter diep. De bruinvis is waargenomen in en direct rondom de haven van Lauwersoog. Gezien de grote mate van menselijke activiteit, maakt de haven geen belangrijk onderdeel uit van rust- en foerageergebieden van de bruinvis Vleermuizen Op basis van de gegevens van de Zoogdieratlas ( de Atlas van Vleermuizen in Nederland (1997) en andere beschikbare verspreidingsgegevens (Waarneming.nl) is gebleken dat er in de omgeving verschillende vleermuissoorten voorkomen (zie ook tabel 4-1). Alle vleermuizen zijn beschermd op basis van bijlage IV van de Europese Habitatrichtlijn en de Flora- en faunawet (tabel 3). Vleermuizen verblijven s zomers in een zomerverblijfplaats of kraamkolonie, s winters zoeken ze een 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

19 winterverblijfplaats op. Holten in bomen kunnen zeer geschikt zijn als zomerverblijfplaats, veel soorten maken hier gebruik van. Ook verblijven sommige soorten in kieren en spleten in gebouwen. In tabel 4.1 is aangegeven welke elementen in het landschap door de verschillende vleermuissoorten worden gebruikt als foerageergebied en rust- en verblijfplaats. Daarnaast maken bijna alle soorten gebruik van lijnvormige elementen in het landschap als vliegroute tussen verblijfplaats en foerageergebied, of tussen zomer- en winterverblijven. Dit zijn vaak bomenrijen, maar soms ook wateren, oevers, dijken, taluds en dergelijke. Soort Foerageergebied Rust- en verblijfplaats Laatvlieger open en half open landschappen, langs gebouwen straatlantaarns en stadsranden Meervleermuis boven watergangen breder dan 10 meter gebouwen Watervleermuis Gewone dwergvleermuis Ruige dwergvleermuis Rosse vleermuis Vogels Tabel 4-1: Biotoop vereisten beschermde (Tabel 3) vleermuizen welke op basis van de beschikbare verspreidingsgegeven en aanwezige biotopen verwacht worden (Bron: Limpens et al., 1997, Dietz et al., 2011). Tweekleurige vleermuis boven water, zoals beken, plassen en kanalen In de beschutting van opgaande elementen; bebouwing en tuinen, langs singels, bosranden, houtwallen en holle wegen open bosgedeelten, bomenlanen en houtwallen open wateren, moeras en weilanden, parkeerterreinen en verkeerspleinen en lanen en straten water, open water landbouwgebieden, weiden, oeverzones en rond bewoonde gebieden boomholten en gebouwen gebouwen (dode) bomen en gebouwen bomen boomholten en gebouwen Binnen het plangebied zijn bomen en gebouwen afwezig. In de nabijheid van het plangebied zijn echter wel enkele gebouwen aanwezig. Deze bevatten open stootvoegen, gaten en roosters waardoor het niet kan worden uitgesloten dat gebouwbewonende soorten nabij het plangebied een verblijfplaats hebben. Mogelijk fungeert het plangebied zelf als foerageergebied voor verschillende vleermuissoorten. Tijdens het veldbezoek zijn de aalscholver, fuut, zilvermeeuw, meerkoet en kauw waargenomen. In het plangebied zijn geen bomen met horsten of holten aangetroffen. Ook zijn er geen gebouwen in het plangebied aanwezig.. Hierdoor zijn vaste rust- en verblijfplaatsen van jaarrond beschermde soorten uit te sluiten. Mogelijk komen er in het plangebied wel enkele algemene soorten als de meerkoet tot broeden Reptielen en amfibieën Uit de verspreidingsgegevens ( en komt naar voren dat de rugstreeppad is waargenomen in de omgeving van het plangebied. Overige amfibieën en reptielen zijn niet waargenomen. Deze worden ook niet verwacht. Rugstreeppad De rugstreeppad is een bewoner van zandige terreinen met een betrekkelijk hoge dynamiek, zoals de uiterwaarden van rivieren, opgespoten terreinen en akkers. Voor de voortplanting is de rugstreeppad afhankelijk van (tijdelijke) ondiepe wateren als poeltjes en plassen die vrij snel opwarmen. Ook ondiepe Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

20 4.2.6 Vissen sloten fungeren als voortplantingswater. Gezien de afwezigheid van vergraafbaar zand en het zoute milieu van het plangebied, is het gebied niet geschikt voor de rugstreeppad. De waargenomen exemplaren komen voor in het nabijgelegen Natura 2000-gebied Lauwersmeer. De aanwezigheid van de rugstreeppad in het plangebied is uit te sluiten. Uit de verspreidingsgegevens blijkt dat de kleine modderkruiper en rivierdonderpad zijn waargenomen in de directe omgeving van het plangebied. Beide soorten zijn alleen te vinden in zoetwatersystemen. Door het zoute milieu van het plangebied is het voorkomen van beide soorten echter uit te sluiten. De aanwezigheid van de kleine modderkruiper en rivierdonderpad is daarmee uit te sluiten Ongewervelde dieren Beschermde ongewervelde soorten komen op basis van verspreidingsinformatie en biotoopeisen niet voor. 4.3 Overzicht aanwezige beschermde soorten In onderstaande tabel 4-2 is een overzicht gegeven van de soorten die op basis van verspreidingsgegevens, een deskundigenoordeel en het veldbezoek in (de directe omgeving van) het plangebied te verwachten zijn. Tabel 4-2: Samenvatting aanwezigheid van beschermde soorten op en nabij de planlocatie. Soortgroep (mogelijk) in of nabij het plangebied Mogelijk voorkomende soorten Ffwet tabel Belangrijke elementen Vaatplanten Grond- en watergebonden zoogdieren in/nabij grijze zeehond gewone zeehond bruinvis Vleermuizen in/nabij watervleermuis ruige dwergvleermuis gewone dwergvleermuis meervleermuis laatvlieger Algemeen voorkomende broedvogels in/nabij meerkoet aalscholver fuut zilvermeeuw etc. 3 graslanden, ruigtes, wateren gebouwen nietjaarrond beschermd open water oevers Reptielen & amfibieën Vissen Ongewervelden november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

21 4.4 Effecten op beschermde soorten In deze paragraaf wordt een inschatting gemaakt van de effecten van het onderhavige project op de mogelijk aanwezige beschermde soorten op en rondom de planlocatie zoals vermeld in bovenstaande paragraaf Grond- en watergebonden zoogdieren Er zijn geen ligplaatsen aanwezig in de haven. Door de afwezigheid van ligplaatsen zal het plangebied uitsluitend dienst doen als foerageergebied voor de grijze en gewone zeehond en de bruinvis. De haven vormt maar een heel klein onderdeel van het totale foerageergebied van deze soorten. Het tijdelijk ongeschikt zijn van de haven als foerageergebied leidt daarmee niet tot effecten op zeehonden en de bruinvis. De dichtstbijzijnde ligplaatsen van de beide zeehondsoorten bevinden zich op circa 3,5 km (Tauw, 2012). Op een dergelijke afstand zal enkel geluid kunnen leiden tot een verstorende werking. Uit Tauw (2012b) blijkt dat bovenwatergeluid op een afstand groter dan 500 meter geen probleem vormt voor zeehonden. Bij onderwatergeluid is er bij een afstand groter dan 2,5 tot 3,5 km geen hinder meer omdat het geluid dan opgaat in het achtergrondgeluid. Dit houdt in dat de ligplaatsen op 3,5 km gevrijwaard blijven van hinder. Wel is de haven tijdelijk ongeschikt als foerageergebied voor zowel zeehonden als bruinvissen. In de directe omgeving is echter voldoende alternatief foerageergebied aanwezig. Negatieve effecten op zeehonden en bruinvissen in het kader van de Flora- en faunawet worden uitgesloten Vleermuizen Binnen het plangebied zijn geen bomen aanwezig. Net buiten het plangebied zijn enkele gebouwen aanwezig. Deze blijven met de bestaande plannen behouden, waardoor er geen potentiële verblijfplaatsen verloren gaan als gevolg van de werkzaamheden. Lijnvormige elementen zijn afwezig in het plangebied. Er worden geen vaste vliegroutes verstoord of vernietigd als gevolg van de werkzaamheden. Mogelijk doet het plangebied dienst als foerageergebied voor verschillende vleermuissoorten Vogels Indien er werkzaamheden plaatsvinden in de avond en nacht in de periode dat vleermuizen actief zijn, kan er verstoring van vleermuizen optreden bij gebruik van licht. Vleermuizen zijn grofweg actief tussen zonsondergang en zonsopkomst in de periode van maart tot en met oktober. Globaal genomen zijn vleermuizen van eind oktober tot en met begin maart in winterrust. Er kon tijdens het veldbezoek geen vaste rust- en verblijfplaatsen of vaste vliegroutes worden vastgesteld. Het tijdstip van het veldbezoek (buiten het actieve seizoen van vleermuizen) was hiervoor ook ongeschikt. Afhankelijk van het moment van de werkzaamheden kan er sprake zijn van een tijdelijke verstoring van foeragerende vleermuizen indien felle verlichting wordt gebruikt. Alle vogels zijn beschermd in het kader van de Flora- en faunawet. Gezien de afwezigheid van bomen en gebouwen in het plangebied zelf, is er geen sprake van verstoring of vernietiging van jaarrond beschermde nesten. Wel kan het plangebied fungeren als broedbiotoop voor enkele algemene vogelsoorten als de meerkoet. Broedende vogels en hun nesten mogen niet verstoord of aangetast worden. Indien de werkzaamheden plaatsvinden tijdens het broedseizoen, kunnen negatieve effecten op broedende vogels niet worden uitgesloten. Lange termijneffecten tijdens de gebruiksfase treden niet op, doordat er voldoende geschikt leefgebied in de omgeving aanwezig is voor broedvogels. Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

22 4.5 Conclusies In onderstaande tabel staat weergegeven voor welke soorten er negatieve effecten te verwachten zijn indien er geen mitigerende maatregelen worden getroffen. Tabel 4-3: Te verwachten negatieve effecten op de verschillende soortgroepen en juridische consequenties, indien er geen mitigerende maatregelen worden getroffen. Soortgroep Mogelijk effect Overtreding Ffwet Vogels (T3) Verstoren of vernietigen van nesten en doden of verwonden van jongen Ja, artikel 9 en 11 Vleermuizen (T3) Verstoren van individuen Ja, artikel 10 Uit tabel 4-3 blijkt dat de aanlegeffecten bestaan uit het mogelijk vernielen en verstoren van nesten van vogels. Indien er werkzaamheden plaatsvinden in de avond en nacht in de periode dat vleermuizen actief zijn, kan er verstoring van vleermuizen optreden bij gebruik van licht. Daarnaast is er mogelijk sprake van verstoring van algemeen voorkomende, licht of niet beschermde diersoorten (Ffwet tabel 1). Bij verstoring van deze soorten is er geen sprake van overtreding van de Ffwet, mits wordt voldaan aan de zorgplicht. Dit houdt in alle maatregelen die redelijkerwijs mogelijk zijn, genomen moeten worden om zodoende schade aan soorten te voorkomen. Voor broedvogels móet deze overtreding worden voorkomen. Dit kan door de werkzaamheden buiten het broedseizoen uit te voeren (dit heeft vanuit ecologisch oogpunt sterk de voorkeur) of door voorafgaand aan het broedseizoen in afstemming met een ecoloog het plangebied ongeschikt te maken voor broedende vogels. Ook kan het plangebied voorafgaand aan de werkzaamheden geïnspecteerd worden door een ter zake kundige op het gebied van vogels op het vóórkomen van broedende vogels. Indien deze niet worden aangetroffen of op voldoende afstand van de werkzaamheden aanwezig zijn, kunnen de werkzaamheden worden vrijgegeven. Daarnaast moet de zorgplicht in acht worden genomen. 4.6 Mitigerende maatregelen Vogels In deze paragraaf worden mitigerende maatregelen voorgesteld voor soorten waar negatieve effecten op te verwachten zijn. Er dient rekening te worden gehouden met het optreden van schadelijke effecten op (niet-)jaarrond beschermde broedvogels. Dit is te voorkomen door: buiten het broedseizoen te werken; voorafgaand aan het broedseizoen de broedbiotoop voor vogels ongeschikt te maken en (gedurende het broedseizoen) te houden. Dit laatste kan uitgevoerd worden door het plaatsen van staken met gekleurde linten, ritselende zwarte plastic zakken of door andere vogel afschrikkende methoden. Garantie dat deze methoden ook daadwerkelijk het optreden van broedgevallen voorkomen is echter vaak lastig te geven. Ook kan het plangebied voorafgaand aan de werkzaamheden geïnspecteerd worden door een ter zake kundige op het gebied van vogels op het voorkomen van broedende vogels. Indien deze niet worden aangetroffen of op voldoende afstand van de werkzaamheden aanwezig zijn, kunnen de werkzaamheden worden vrijgegeven. Ontheffing voor verstoring van broedgevallen wordt in principe niet verleend, waardoor het voorkómen van verstoring van broedende vogels noodzakelijk is. 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

23 4.6.2 Vleermuizen Om negatieve effecten op eventueel aanwezige vleermuizen te voorkomen wordt aanbevolen om in de periode april t/m oktober niet tussen zonsondergang en zonsopkomst te werken. Mocht dat niet vermeden kunnen worden, dan kan bij werkzaamheden gedurende de avond en nacht de uitstraling van kunstmatige lichtbronnen beperkt worden door te werken met naar beneden gerichte armaturen op korte palen en door zacht amberkleurige verlichting te gebruiken, zodat eventuele aanwezige vleermuizen zo min mogelijk worden verstoord als gevolg van deze kunstmatige lichtbronnen Overige algemeen voorkomende soorten In het plangebied zijn diverse algemene soorten (tabel 1) aanwezig. Voor deze soorten geldt in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen een vrijstelling. Wel is de algemene zorgplicht van de Flora- en faunawet van kracht. De zorgplicht (onderdeel van de Flora- en faunawet) stelt dat iedereen voldoende zorg in acht neemt voor dieren, planten en hun leefomgeving. Dit houdt onder andere in dat, voor zover redelijk, handelingen nagelaten of juist genomen worden om negatieve invloeden op soorten te voorkomen, beperken of tegen te gaan. Hierbij valt te denken aan het uitvoeren van de werkzaamheden buiten het voortplantingsseizoen (dus werken in de periode oktober maart). Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

24 5 TOETSING ECOLOGISCHE HOOFDSTRUCTUUR Bij de effectbepaling met betrekking tot de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) wordt gekeken naar de ligging van het plangebied (binnen of buiten de EHS-begrenzing), de natuurbeheertypen van het EHS-gebied en de mogelijke aantasting van de voorgenomen ingreep op het realiseren en behouden van deze natuur. 5.1 Aanwezige natuurwaarden Het plangebied ligt buiten de Ecologische Hoofdstructuur. Het dichtstbijzijnde EHS-gebied is het natuurgebied Lauwersmeer, dat op 600 meter afstand ligt. Figuur 5-1: Ecologische Hoofdstructuur in de directe omgeving van het plangebied (met een rode lijn weergegeven). Bron: Provincie Groningen. 5.2 Mogelijke effecten Het plangebied ligt buiten de EHS. Daarmee is er geen sprake van een (tijdelijk) ruimtebeslag op de EHS. Bij het beleid van de EHS speelt externe werking geen rol, zodat de voorgenomen ingreep niet toetsingsplichtig is. Daarnaast ligt het dichtstbijzijnde EHS gebied op minimaal 600 meter afstand. Effecten op de EHS kunnen worden uitgesloten. 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

25 5.3 Conclusies ten aanzien van de EHS De verlenging van de visserskade leidt niet tot ruimtebeslag op de EHS. Hiermee is geen sprake van aantasting van de EHS. Compensatie in het kader van de EHS is niet noodzakelijk. Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

26 6 VOORTOETS NATUURBESCHERMINGSWET 1998 Natura 2000-gebieden (welke bestaan uit Vogel- en/of Habitatrichtlijngebieden) worden beschermd door de Natuurbeschermingswet Bij ontwikkelingen binnen en nabij deze beschermde gebieden kunnen negatieve effecten optreden. In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van de toetsing aan de Natuurbeschermingswet Inleiding Op Figuur 6-1 is te zien dat het plangebied gelegen is nabij de Natura 2000-gebieden Waddenzee en Lauwersmeer (groene vlakken). Het plangebied zelf is geen onderdeel van een Natura 2000-gebied. Het Natura 2000-gebied de Waddenzee ligt op 200 meter afstand, het Natura 2000-gebied Lauwersmeer op 600 meter. Bij Natura 2000 mag de gunstige staat van de beschermde natuurwaarden niet worden aangetast, daarbij moet ook externe werking worden meegenomen. Negatieve effecten op kwalificerende soorten en habitats van deze Natura 2000-gebieden kunnen niet op voorhand worden uitgesloten. Derhalve wordt in onderstaande paragrafen de instandhoudingsdoelstellingen van de twee genoemde gebieden toegelicht en effecten van de voorgenomen ingreep beoordeeld. Waddenzee Lauwersmeer Figuur 6-1: Natura 2000-gebieden (groen) in de directe omgeving van het plangebied (rode cirkel). Bron: synbiosys.alterra.nl. 29 november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

27 6.2 Natura 2000-gebied Waddenzee De Waddenzee bestaat uit een complex van diepe geulen en ondiep water met zand- en slibbanken waarvan grote delen bij eb droog vallen. Deze banken worden doorsneden door een fijn vertakt stelsel van geulen. Langs het vasteland en de eilanden liggen verspreid kweldergebieden, die door grote verschillen in vocht- en zoutgehalte bijdragen aan een zeer diverse flora en vegetatie. Er is een nagenoeg ongestoorde hydrodynamiek en geomorfologie aanwezig, waarin natuurlijke processen zorgen voor instandhouding en ontwikkeling van karakteristieke ecotopen en habitats en de grenzen van land en water voortdurend wijzigen. Kwalificerende habitattypen en soorten Het door de Nbwet beschermde gebied Waddenzee is aangewezen als Natura 2000-gebied vanwege de aanwezigheid van dertien bijzondere habitattypen (vegetatietypen), zes voor Europese begrippen bijzondere habitatsoorten en daarnaast nog een groot aantal (niet-)broedvogels. De instandhoudingsdoelstellingen van deze kwalificerende habitattypen en -soorten zijn gegeven in Tabel 6-1. Tabel 6-1 Instandhoudingsdoelen Waddenzee (Bron: synbiosys.alterra.nl) Instandhoudingsdoelstellingen Habitattypen H1110A Permanent overstroomde zandbanken - = > H1140A Slik- en zandplaten (getijdengebied) - = > H1310A Zilte pionierbegroeiingen (zeekraal) - = = H1310B Zilte pionierbegroeiingen (zeevetmuur) + = = H1320 Slijkgrasvelden -- = = H1330A Schorren en zilte graslanden (buitendijks) - = > H1330B Schorren en zilte graslanden (binnendijks) - = = H2110 Embryonale duinen + = = H2120 Witte duinen - = = H2130A *Grijze duinen (kalkrijk) = = H2130B *Grijze duinen (kalkarm) -- = > H2160 Duindoornstruwelen + = = H2190B Vochtige duinvalleien (kalkrijk) - = = Habitatsoorten H1014 Nauwe korfslak - = = = H1095 Zeeprik - = = > H1099 Rivierprik - = = > H1103 Fint -- = = > H1364 Grijze zeehond - = = = H1365 Gewone zeehond + = = > SVI Doelst. Doelst. Doelst. Draagkracht Draagkracht Landelijk Opp.vl. Kwal. Pop. aantal vogels aantal paren Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept

28 Instandhoudingsdoelstellingen Broedvogels SVI Doelst. Doelst. Doelst. Draagkracht Draagkracht Landelijk Opp.vl. Kwal. Pop. aantal vogels aantal paren A034 Lepelaar + = = 430 A063 Eider -- = > 5000 A081 Bruine Kiekendief + = = 30 A082 Blauwe Kiekendief -- = = 3 A132 Kluut - = > 3800 A137 Bontbekplevier - = = 60 A138 Strandplevier -- > > 50 A183 Kleine Mantelmeeuw + = = A191 Grote stern -- = = A193 Visdief - = = 5300 A194 Noordse Stern + = = 1500 A195 Dwergstern -- > > 200 A222 Velduil -- = = 5 Niet-broedvogels A005 Fuut - = = 310 A017 Aalscholver + = = 4200 A034 Lepelaar + = = 520 A037 Kleine Zwaan - = = 1600 A039b Toendrarietgans + = = geen A043 Grauwe Gans + = = 7000 A045 Brandgans + = = A046 Rotgans - = = A048 Bergeend + = = A050 Smient + = = A051 Krakeend + = = 320 A052 Wintertaling - = = 5000 A053 Wilde eend + = = A054 Pijlstaart - = = 5900 A056 Slobeend + = = 750 A062 Toppereend -- = > 3100 A063 Eider -- = > A067 Brilduiker + = = 100 A069 Middelste Zaagbek + = = 150 A070 Grote Zaagbek -- = = 70 A103 Slechtvalk + = = 40 A130 Scholekster -- = > A132 Kluut - = = 6700 A137 Bontbekplevier + = = 1800 A140 Goudplevier -- = = A141 Zilverplevier + = = A142 Kievit - = = A143 Kanoet - = > A144 Drieteenstrandloper - = = 3700 A147 Krombekstrandloper + = = 2000 A149 Bonte strandloper + = = A156 Grutto -- = = 1100 A157 Rosse grutto + = = A160 Wulp + = = A161 Zwarte ruiter + = = 1200 A162 Tureluur - = = A164 Groenpootruiter + = = 1900 A169 Steenloper -- = > A197 Zwarte Stern -- = = november 2013, versie Concept Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog

29 Legenda SVI landelijk Landelijke Staat van Instandhouding (-- zeer ongunstig; - matig ongunstig, + gunstig) = Behoudsdoelstelling > Verbeter- of uitbreidingsdoelstelling =(<) Ontwerp-aanwijzingsbesluit heeft 'ten gunste van' formulering 6.3 Natura 2000-gebied Lauwersmeer Het huidige Lauwersmeer ligt op de plaats van de voormalige monding van het riviertje de Lauwers, de grensrivier tussen Groningen en Friesland. Dit voormalig estuarium (toenmalige Lauwerszee) is in 1969 door de aanleg van een dijk van de Waddenzee en daarmee van getijdenwerking afgesneden. Na de afsluiting ontwikkelde zich in het Lauwersmeer aanvankelijk een zoute pioniervegetatie. Dit werd gevolgd door grazige vegetaties van brak tot zoet milieu. Het gebied is weids door het vlakke, open landschap en bestaat tegenwoordig uit open water met een systeem van geulen, slikken en zandplaten en landaanwinningwerken. De moerassen, ruige graslanden en rietruigten ontwikkelen zich plaatselijk richting struweel en bos. Het gebied vormt een belangrijk onderdeel van de Fries/Groninger boezem en speelt een cruciale rol in de regionale waterhuishouding. Doordat het water, als gevolg van hoge waterstanden op de Waddenzee, niet altijd geloosd kan worden, treden regelmatig sterke schommelingen van de waterstand op. Het Lauwersmeer is een zeer belangrijk broedgebied voor broedvogels van rietmoerassen en rietruigtes (roerdomp, bruine kiekendief, blauwborst en rietzanger). Daarnaast is het gebied van enig belang voor broedvogels van vochtige tot natte graslanden (porseleinhoen, kemphaan en paapje) en kustbroedvogels (kluut en noordse stern). Tevens is het Lauwersmeer van zeer groot belang als broedgebied voor de grauwe kiekendief vanwege de aanwezigheid van open rietruigtes en ruige graslanden in combinatie met rustige akkerbouwgebieden. Kwalificerende habitattypen en soorten Het door de Nbwet beschermde gebied Lauwersmeer is aangewezen als Natura 2000-gebied vanwege de aanwezigheid van een groot aantal (niet-)broedvogels. De instandhoudingsdoelstellingen van deze kwalificerende vogelsoorten zijn gegeven in Tabel 6-2. Gemeente De Marne/Natuurtoets Kadeverlenging Lauwersoog 29 november 2013, versie Concept