Vluchten voor water. Door klimaatverandering stijgt het water sommige mensen letterlijk tot de lippen. Van Kiribati tot Noord-Engeland.
|
|
- Juliana Smits
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Rising Seas Vluchten voor water Door klimaatverandering stijgt het water sommige mensen letterlijk tot de lippen. Van Kiribati tot Noord-Engeland. foto s Kadir van Lohuizen tekst Harm Ede Botje Fiji De kustlijn van veel Fiji-eilanden, in de Stille Oceaan, kalft af, mede door het kappen van mangrovebossen. Door afnemende regenval en verzilting worden zoetwaterbronnen onbruikbaar. De regering is al begonnen met het verplaatsen van complete dorpen.
2 VN Fotospecial De oprukkende zee knabbelt aan de voortuinen van de huizen in Skipsea (Yorkshire). Weggeslagen wegen (onder) zijn inmiddels afgesloten Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt. Het KNMI voorspelde onlangs dat hier over een paar decennia een klimaat als in Bordeaux zal heersen: warmer, maar ook onstuimiger. Volgens klimaatdeskundigen zitten we nog wel even veilig achter onze dijken. Maar hoe staat het met de rest van de wereld? Voor zijn project Rising Seas reisde fotojournalist Kadir van Lohuizen de afgelopen jaren van het inmiddels half ondergelopen tropische Kiribati naar de uitgestrekte delta van Bangladesh en van Groenland naar het Verenigd Koninkrijk om te zien wat de gevolgen zijn van het wassende water. Waar gaan mensen naartoe die door het water worden verjaagd? In Kiribati, een uitgestrekt eilandenrijk in de Grote Oceaan, zag Van Lohuizen van nabij welk stil drama zich daar voltrekt, ver van de camera s van de grote nieuwsmedia. De eilanden steken maximaal anderhalve meter boven de zeespiegel uit. Doordat het zeewater door de opwarming uitzet en ijskappen en gletsjers in rap tempo verdwijnen, wordt het steeds moeilijker voor de eilandbewoners om zich te handhaven. Binnen dertig jaar zal Kiribati zijn verzwolgen door de zee, voorspelt president Anote Tong. Het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC), waar duizenden klimaatwetenschappers samenwerken, voorziet voor honderden miljoenen mensen in de laaggelegen gebieden in Bangladesh, Viet nam, India en China grote problemen door overstromingen en zware tropische stormen. Ook de vluchtelingenorganisatie van de VN (UNHCR) voorspelt dat de inwoners van Kiribati, maar ook die van de Malediven en Tuvalu, allemaal zullen moeten worden verplaatst omdat hun eilanden verdwijnen. Van Lohuizen: Het is angstig om te zien hoe de zee oprukt in Kiribati. Bij hoog water staan al hele stukken onder water, dorpsbewoners proberen Deze mensen worden vaak aan hun lot overgelaten. Ik wil ze een gezicht geven met zandzakken hun stukjes land te beschermen, maar veel helpt het niet. Omdat landbouwgronden verzilten en waterbronnen zout worden, kunnen ze niets meer verbouwen. Deze mensen, maar ook de boeren en vissers in de kustgebieden van Bangladesh, Papoea-Nieuw- Guinea of Fiji, worden vaak aan hun lot overgelaten. Met deze serie wilde ik ze een gezicht geven. Vijftig miljoen Bengalen Nu door de opwarming van de aarde in de Himalaya gletsjers in hoog tempo smelten, voert de rivier de Ganges steeds meer water af. Hierdoor breken dijken en dammetjes in de uitgestrekte delta van Bangladesh. Die infrastructuur is door gebrek aan fondsen vaak dramatisch slecht onderhouden. Van Lohuizen liep er in de stromende regen over modderige dijkjes en zag hoe dorpsbewoners met provisorische middelen probeerden gaten in dijken te dichten. En dan zijn er nog de steeds heviger stormen en cyclonen en de stijgende zeespiegel waardoor de oceaan steeds verder oprukt en ook hier landbouwgebieden door verzilting waardeloos worden. De bewoners rest net als in Kiribati niets anders dan te verhuizen. In totaal gaat het om maar liefst vijftig miljoen Bengalen die in de nabije toekomst elders moeten gaan wonen. De afgelopen jaren ontvluchtten al 6,5 miljoen mensen het wassende water. Waar moet die enorme mensenmassa naartoe? Bangladesh is een van de dichtst bevolkte gebieden in Azië. De regering zette relocatieprojecten op in hoger gelegen gebieden, maar ook daar wonen al mensen, vaak behorend tot minderheden. Velen vonden dan ook een nieuw heenkomen in de krottenwijken rond de hoofdstad Dhaka. Maar ook de Bengaalse hoofdstad wordt al bedreigd door het oprukkende water. Sandy Van Lohuizen zette het Rising Seas project op in samenwerking met The New York Times. Daar waren ze verbaasd dat hij ook naar Boston wilde. Hoezo waren er ook problemen in de VS? Aan die vragen kwam een einde na de enorme ravage die de storm Sandy in de winter van 2012 aanrichtte. Hierbij werden de stad New York en de kustlijn van de staat New Jersey zwaar getroffen. Boston bleef overigens als door een wonder gespaard. Sindsdien lijken de vooral in Republikeinse kringen alom aanwezige klimaatsceptici enigszins in het defensief te raken. President Barack Obama, die de eerste vier jaar op zijn handen leek te zitten als het om klimaatbeheersing ging, is nu eindelijk in beweging gekomen. In juni vaardigde hij een decreet af dat de 600 kolencentrales in het land dwingt hun uitstoot voor 2030 met 30% terug te brengen de plannen moeten voor juni 2016 binnen zijn. Dit zal er naar verwachting toe leiden dat honderden centrales hun deuren zullen sluiten, omdat de aanpassingen om CO 2 af te vangen veel geld kosten. Het is nu afwachten of de regels overeind blijven tijdens de rechtszaken die de energiebedrijven ongetwijfeld zullen gaan aanspannen. Steden als New York en Boston hebben niet gewacht op het tot op het bot verdeelde Washington. Daar worden vaak in samenwerking met Nederlandse ingenieurs plannen ontwikkeld om verdedigingswerken te bouwen die de zee op afstand moeten houden. Klimaatvluchtelingen Hoe actueel het project van Van Lohuizen is, bleek toen half augustus de eerste klimaatvluchtelingen ter wereld werden erkend. Het ging om een gezin uit Tuvalu, ook een eilandengroep in de Grote Oceaan. Ze woonden al zeven jaar illegaal in Nieuw-Zeeland en hadden geprobeerd toegang te krijgen tot Australië. Dat werd keer op keer afgewezen, omdat klimaatvluchtelingen niet onder het Vluchtelin gen verdrag van de Verenigde Naties vallen. Daar om dienden ze deze keer op humanitaire gronden een verzoek in bij de Nieuw-Zeelandse regering. Niet alleen het klimaat, maar ook het feit dat familieleden wel legaal in Nieuw-Zeeland waren en er weinig kans was op werk op Tuvalu brachten de rechter ertoe nu wel een vergunning te verstrekken. Voorlopig zal het moeilijk blijven om op grond van klimaatverandering legaal toegang te krijgen tot een ander land. De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry zegde de verdwijnende eilandgemeenschappen in de Stille Oceaan geld toe om zich te wapenen tegen het water, maar over de toegang voor klimaatvluchtelingen zweeg hij wijselijk. De westerse wereld zit niet te wachten op nog meer mensen die op drift zijn geraakt. Toch zal de wereldgemeenschap op termijn met een oplossing moeten komen: de komende decennia zullen misschien wel honderden miljoenen mensen het gezin uit Tuvalu volgen. En niet alleen in Azië. In Noord-Afrika zal het zo droog en heet worden dat van daaruit grote vluchtelingenstromen richting Europa op gang zullen komen. Voedselprijzen zullen tot recordhoogte stijgen. We staan aan het begin van iets dat zal uitgroeien tot een wereldwijde noodtoestand, zei directeur Craig Johnstone van UNHCR al in n foto s Kadir van Lohuizen/Noor Verenigd Koninkrijk In Skipsea, een dorp in Noordoost-Engeland, rukt de Noordzee soms wel 1½ meter per jaar op, waardoor de kliffen afkalven. Huizen zullen snel door de zee worden verzwolgen. De overheid grijpt niet in, alleen grotere gemeenten leggen verdedigingswerken aan. Bewoners krijgen vooralsnog geen compensatie en weigeren te vertrekken. 42 Vrij Nederland 6 september 2014 Vrij Nederland 6 september
3 VN Fotospecial Eilandbewoners oogsten zeewier dat ze zelf eten of verkopen om zo een klein inkomen te verwerven Papoea-Nieuw-Guinea De Carteret-eilanden in de Stille Oceaan, behorend tot Papoea- Nieuw-Guinea, zijn wellicht al in 2015 onbewoonbaar. Zoetwaterbronnen zijn verzilt, de bevolking (2500 zielen) kan er geen groente meer verbouwen en lijdt honger. Ze zullen worden geëvacueerd naar Bougainville, een ander eiland van Papoea-Nieuw-Guinea. Geëvacueerde bewoners van de eilanden worden gehuisvest in Tinputz op Bougainville. Velen vinden het moeilijk om zich aan te passen Een bootje voor de kust van het eiland Yolasa. Op de achtergrond een eiland dat enkele jaren geleden in tweeën brak Geëvacueerde bewoners proberen hun leven op te pakken en bewerken het land 44 Vrij Nederland 6 september 2014 Vrij Nederland 6 september
4 Een visserschip voor het eiland Betio. Door de stijgende zeespiegel geeft het rif niet langer bescherming. Bij zware stormen, die steeds vaker voorkomen, dringt het water binnen Bewoners van Tebike Nikoora vissen tijdens hoog water vanachter zandzakken Kiribati Op de atollen van de afgelegen eilandstaat Kiribati in de Stille Oceaan leven mensen. Die moeten volgens de VN binnen 30 tot 60 jaar waarschijnlijk allemaal worden geëvacueerd. De regering heeft bij buurland Fiji een stuk land gekocht van de Anglicaanse kerk. Om voedsel te verbouwen, en als toevluchtsoord. Overzichtsfoto van het relatief dicht bevolkte Tebike Nikoora (het gouden strand) op het zuidelijk deel van het atol Tarawa, waar de hoofdstad is gevestigd. De slenken waar bij hoog water zeewater naar binnen stroomt, zijn duidelijk te zien Vanuit hun huis op palen kijkt een familie naar een spelend kind tijdens hoog water 46 Vrij Nederland 6 september 2014 Vrij Nederland 6 september
5 Dialis Moris (61) woont nu nog op Carti Sugdup ( Krabbeneiland ), maar zal snel verhuizen naar het vasteland, waar ze nu al vast een kijkje komt nemen Norberto Hernandez en zijn vrouw Olga wonen op het eiland Sucunguandup, waar ze met koraalblokken proberen de zee op afstand te houden Panama De provincie Kuna Yala in Panama bestaat uit een lange strook land aan de Caraïbische Zee en een archipel van 365 eilanden, waarvan er 36 zijn bewoond. In het gebied wonen de Kuna-indianen die in 1925 binnen Panama een eigen status kregen. In augustus 2012 zouden de bewoners van de eerste vier eilanden worden geëvacueerd die evacuatie is wegens gebrek aan middelen uitgesteld. Moeder en kind op een steiger op Carti Sugdup. Het eiland ligt het dichtst bij de kust, waar de weg naar Panama-stad begint. Die weg ligt er pas vier jaar, daarvoor was het een twaalf uur durende wandeltocht naar de Panamerican Highway Een eiland vlak bij het vasteland is al bijna helemaal geërodeerd Een man stort koraalblokken in zee die het eiland Rio Azucar moeten beschermen 48 Vrij Nederland 6 september 2014 Vrij Nederland 6 september
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Nadere informatieKustlijn van de Noordzee
International Wadden Sea School www.iwss.org 150.000 jaar geleden - 150.000 jaar geleden was het hele Noordzeebekken bedekt met een dikke ijslaag: dit was de Saale ijstijd. - Alle zeewater was in gletsjers
Nadere informatieKadir van Lohuizen portfolio. portfolio Kadir van Lohuizen. adir. Vissers en Rising Sea Levels
adir Kvan Lohuizen Vissers en Rising Sea Levels 28 31 Kadir van Lohuizen Momenteel loopt er in het Fries museum een tentoonstelling van Kadir van Lohuizen genaamd Vissers. Op het fotofestival Naarden toont
Nadere informatieVraag 1b. Wat was de oorzaak van deze ramp? Vraag 1a. In welke provincie was de Watersnoodramp van 1953? ...
Naam: DE WATERSNOOD- RAMP Het is 31 januari 1953. Het stormde vreselijk In Zeeland. Toch waren de meeste mensen gewoon rustig naar bed gegaan. Zij werden in hun slaap overvallen door een zware stormvloed.
Nadere informatieLesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de
Nadere informatieKlimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering. Klimaatverandering 8-10-2012. Klimaatverandering
Zonne-energie 2012: prijs 21 ct per kwh; 2020 prijs 12 ct kwh Groen rijden; energiehuizen, biologisch voedsel Stimular, de werkplaats voor Duurzaam Ondernemen Stichting Stimular www.stimular.nl 010 238
Nadere informatieKLIMAATVERANDERING. 20e eeuw
KLIMAATVERANDERING 20e eeuw Vraag De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met 0.2-0.5 C 0.6-0.9 C Antwoord De temperatuur op aarde is in de afgelopen honderd jaar gestegen met
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging?
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Op de Aarde wonen er ongeveer 6 446 131 400 mensen. In België wonen er 10 584 534. De meeste mensen wonen in de bergen / in de woestijn / in de nabijheid van water/
Nadere informatieBedreigingen. Broeikaseffect
Bedreigingen Vroeger gebeurde het nogal eens dat de zee een gat in de duinen sloeg en het land overspoelde. Tegenwoordig gebeurt dat niet meer. De mensen hebben de duinen met behulp van helm goed vastgelegd
Nadere informatieBANANEN LANGS DE NOORDZEE antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over klimaatverandering. Bedenk samen drie voordelen en drie nadelen van klimaatverandering. Schrijf op: Voordelen 1. bijvoorbeeld warmere zomers in Nederland 2. bijvoorbeeld
Nadere informatieKlimaatverandering Wat kunnen we verwachten?
Klimaatverandering Wat kunnen we verwachten? Yorick de Wijs (KNMI) Veenendaal - 09 05 2019 Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut 1 Klimaatverandering Oorzaken en risico s wereldwijd Trends en
Nadere informatieNoem de letters H t/m J en zeg welke oceaan het is. H = de Grote Oceaan (Stille Oceaan), I = de Atlantische Oceaan, J = de Indische Oceaan
Thuistopo. Noem de letters A t/m G en zeg welk werelddeel het is. A = Noord-Amerika, B = Europa, C = Azië, D = Zuid-Amerika, E = Afrika, F = Australië, G = Zuidpool/Antarctica Noem de letters H t/m J en
Nadere informatieLesbrief. watersnoodramp. 1 februari Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief watersnoodramp 1 februari 1953 www.wshd.nl/1953 Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta 1 februari 1953 Op zaterdagmiddag 31 januari 1953 stak een hevige wind op. Die wind groeide s nachts
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 5/6
LESINSTRUCTIE GROEP 5/6 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging? Korte versie Lerarenhandleiding
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Korte versie Lerarenhandleiding Benodigdheden: -Satellietkaart van de wereld.(the World seen from space, Michelin, 1/28 500 000) -Post-its -Schrijfgrief -Atlas -Glas
Nadere informatiee-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade
Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:
Nadere informatieKlimaat verandert toerisme
5 10 15 20 25 30 35 40 Tekst 4 Klimaat verandert toerisme (1) Het klimaat verandert, zoveel is inmiddels wel zeker. De temperatuur loopt op, neerslagpatronen veranderen, de kans op hittegolven neemt toe,
Nadere informatieeconomische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen
economische mogelijkheden sociale omgeving ecologisch kapitaal verborgen kansen REDD+ een campagne voor bewustwording van suriname over haar grootste kapitaal Wat is duurzaam gebruik van het bos: Duurzaam
Nadere informatiefoto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016
foto: Vera Siemons Resultaten onderzoek naar klimaatbeleving Uitgevoerd door Gfk i.o.v. Achmea - oktober 2016 1 De meeste jongeren (34%) houden zich niet bezig met de gevolgen van klimaatverandering Toch
Nadere informatieExtra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem gaan ook Nederland raken
Weerman Gerrit Hiemstra Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem gaan ook Nederland raken Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem
Nadere informatieNaam: Waar woon jij? Vraag 1b. Waarom wonen veel mensen in Kenia in een hut? Vraag 1a. In wat voor soort huis woon jij?
Naam: Waar woon jij? Wonen over de hele wereld Heb jij wel eens in een tent gewoond? Waarschijnlijk niet. In de vakantie is het leuk. Maar voor altijd? Toch zijn er mensen op de wereld die altijd in een
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
1. Aanzetten Tropisch Nederland 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieThe Day After tomorrow... Waarom wachten
The Day After tomorrow... Waarom wachten als we vandaag kunnen reageren? The Day After Tomorrow, de film van Roland Emmerich (Godzilla en Independence Day), verschijnt op 26 mei 2004 op het witte doek.
Nadere informatieverlaten nóóit bewoonde plek is wellicht nog fascinerender.
ECONOMIE teruglopende banenmarkt of oprukkende industrie Een verlaten nóóit bewoonde plek is wellicht nog fascinerender - 6 - - 7 - Tussen de verlaten steden en gebieden die we in kaart brengen zitten
Nadere informatieWaar of niet waar? Mensen met honger eten geven is een werk van barmhartigheid. Waar of niet waar? Nigeria is een land in het zuiden van Afrika.
Nigeria is een land in het zuiden van Afrika. Niet waar. Nigeria ligt in het westen van Afrika. Mensen met honger eten geven is een werk van barmhartigheid. Waar. In Nigeria moeten kinderen tussen 6 en
Nadere informatieInformatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk
Informatie over de versterking van de Noord-Hollandse kust Voor je spreekbeurt of werkstuk De kust is (niet) veilig! De dijk aan de kust van Petten ziet er zo sterk en krachtig uit, maar toch is hij niet
Nadere informatieNetje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp!
Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Haring! Verse haring! Wie maakt me los! Ik heb verse haring! Ha... ja, nou heb ik jullie aandacht, hè? Sorry, ik ben uitverkocht. Vandaag geen haring
Nadere informatieIk ben het Net. Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! VISSERIJ 7 8 GROEP. Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer.
VISSERIJ Ik ben het Net Netje is een meid! Vrolijke meid, uit een vissersdorp! Aangeboden door Dit verhaal is onderdeel van de Europese Verhalenkoffer. www.eu.nl -> onderwijs Europese Unie Haring! Verse
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect
Werkstuk Aardrijkskunde Broeikaseffect Werkstuk door een scholier 1310 woorden 20 juni 2006 6,2 45 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Het Broeikaseffect Inhoudsopgave Inleiding 1.0 Wat is het broeikaseffect?
Nadere informatie23/11/2018. Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar?
Hoelang is Hol-(Zee)land nog houdbaar? Sybren Drijfhout (KNMI, Universiteit Utrecht & Southampton) De zeespiegel blijft nog eeuwen stijgen. Zelfs als Parijs wordt uitgevoerd is over 200 jaar stijging 3-4
Nadere informatie3 havo 4 water, 2 t/m 4
3 havo 4 water, 2 t/m 4 Mozambique: soms te veel India: vaak te weinig De blauwe planeet: alles stroomt Welke kringloop heeft de meeste betekenis voor de mens en waarom? De lange kringloop (B) omdat deze
Nadere informatieStrategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau B
Strategieles Verbanden (Relaties en verwijswoorden) niveau B Wat doe je in deze les? Bij Nieuwsbegrip ga je vaak op zoek naar verbanden in de tekst. Wat zijn verbanden? Een tekst bestaat uit zinnen. Het
Nadere informatie5 jaar Kyoto. Lang geduurd! Wat is het klimaat? Auteur: Stijn Dekelver. voorbije jaren veel warmer op onze. aarde. Je leest verder in dit krantje hoe
Auteur: Stijn Dekelver In dit krantje vieren we een verjaardag! Hiep, hiep, hiep hoera voor het Kyotoverdrag. Dit verdrag gaat over het klimaat. Dat viert op 16 februari 2010 zijn vijfde verjaardag. Wat
Nadere informatieWat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie:
ENERGIE Wat is energie? Als een lichaam arbeid kan leveren bezit het energie Wet van het behoud van energie: energie kan noch ontstaan, noch verdwijnen (kan enkel omgevormd worden!) Energie en arbeid:
Nadere informatieProblemen met water vmbo12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 13 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/63438 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken
Nadere informatiePracticum: Hoezo Zeespiegelstijging? Uitgebreide versie Lerarenhandleiding
Practicum: Hoezo Zeespiegelstijging? Uitgebreide versie Lerarenhandleiding Benodigdheden: -Satellietkaart van de wereld.(the World seen from space, Michelin, 1/28 500 000) -Post-its -Schrijfgrief -Atlas
Nadere informatieProblemen met water hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52486
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 May 2016 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/52486 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatiePERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD
PERIODESCHRIFT AARDRIJKSKUNDE EUROPA EN DE WERELD HET KLIMAAT Het klimaat is, zo luidt de officiële definitie, het gemiddelde weer over een periode van 30 jaar. Dat wil zeggen dat het klimaat in een bepaald
Nadere informatieOpdracht 1 en 2. Voorbeeld: Deze toets is dat wel moeilijk; maar het toen is erg belangrijk dat je laat hondje zien wat je kunt.
leestoets Opdracht 1 en 2 In de volgende teksten staan heel wat woorden te veel. Dat komt doordat er iets fout is gelopen bij het printen van de teksten: er zat een virus op de computer en daardoor zijn
Nadere informatieBraziliaanse regenwoud. Jesse Klever. Groep 7
Braziliaanse regenwoud Jesse Klever Groep 7 Voorwoord Ik heb dit onderwerp gekozen omdat ik dit een heel interessant onderwerp vind. We hebben er al op school over gesproken en het leek mij wel een leuk
Nadere informatieLesbrief. watersnoodramp. 1 februari 1953. www.wshd.nl/1953. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief watersnoodramp 1 februari 1953 www.wshd.nl/1953 Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta 1 februari 1953 Op zaterdagmiddag 31 januari 1953 stak een hevige wind op. Die wind groeide s nachts
Nadere informatieLESINSTRUCTIE GROEP 7/8
LESINSTRUCTIE GROEP 7/8 Bij Samsam nr. 5 2017 De zee Burgerschap Samsam komt 5 x per jaar uit met een magazine, en een werkblad. Daarbij hoort een website met filmpjes en aanvullende informatie: samsam.net
Nadere informatieGalápagos-eilanden. Inleiding. Inhoudsopgave. 1. Algemeen
Galápagos-eilanden Inleiding Ik wil mijn spreekbeurt graag houden over de Galápagos-eilanden. De Galápagos-eilanden liggen in de Stille Oceaan en zijn heel bijzonder omdat er dieren en planten leven die
Nadere informatieINFOBROCHURE Schouwen-Duiveland
INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland SCHOUWEN-DUIVELAND KLIMAATBESTENDIG Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en de neerslag neemt toe. Studies brachten de huidige en toekomstige uitdagingen in kaart,
Nadere informatieWATER FOOTPRINT antwoordblad
Opdracht 1 In het filmpje ging het over watergebruik. Wat is de reden dat Charlotte zo veel water gebruikt? Ze denkt dat er genoeg water is. Ze vindt het heel gewoon dat er water uit de kraan komt. Jeannette
Nadere informatieGroentezaden en pootaardappels
Groentezaden en pootaardappels Actie Veld Vol Voedsel 2016 Een klein pakketje met rijke inhoud! Elk jaar opnieuw staan we er weer versteld van hoeveel mensen de actie Veld Vol Voedsel steunen. Het is hartverwarmend
Nadere informatieDe man van de drijvende stad
De man van de drijvende stad Door Hidde Tangerman (NRC Next, 28 januari 2014) Civiel ingenieur Rutger de Graaf (33) weet nu al waar hij over twintig jaar woont: op zee. Niet in een woonboot of op een zeiljacht,
Nadere informatieTSUNAMI S EEN KRACHTIGE NATUURRAMP NATUURRAMPEN. Hallo! WERKBOEK VOOR LEERLINGEN INHOUD. Vul hier je naam in. Vul hier je groep in.
EEN KRACHTIGE NATUURRAMP ERKBOEK VOOR LEERLINGEN Vul hier je naam in. INHOUD at is een tsunami? 2 Vul hier je groep in. Hoe ontstaat een tsunami? 3 aar komen tsunami s voor? 4 De gevolgen van een tsunami
Nadere informatieNaomi Knapen. Aardrijkskunde Biologie Naomi Knapen 3SA3 Actuele topics
Naomi Knapen 3SA3 Aardrijkskunde Biologie 2013-2014 Aardrijkskunde V. Gaeremynck Kiribati, de zinkende eilandrepubliek 1. Probleemstelling en Situering Asielaanvraag van "klimaatvluchteling" uit Kiribati
Nadere informatieWaddengebied in tijden van klimaatverandering
Waddengebied in tijden van klimaatverandering Oerol college cyclus Terschelling 14 Juni 2016 Pier Vellinga Universiteit Wageningen Vrije Universiteit Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor klimaat (2007-2015)
Nadere informatieZeespiegelstijging door klimaatverandering
Zeespiegelstijging door klimaatverandering Wat weten we? En wat kunnen we verwachten? De stemming in de media Zeespiegel bij Nederlandse kust vorig jaar hoger dan ooit (NOS) Zeespiegel stijgt steeds sneller
Nadere informatieOveral in ons land is water. Het water
Het verdwenen eiland Schokland Overal in ons land is water. Het water van de zee klotst tegen de kust. Rivierwater stroomt over de grenzen het land binnen. Soms is er een stukje land dat aan alle kanten
Nadere informatieEen tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling
Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket voor de leerling Hallo! Heb jij al ooit een tsunami meegemaakt? Nee? Dat is heel normaal, want in België kwam er nog geen
Nadere informatie8 mei 2019 Auteur: Lisette van Vliet. Onderzoek: klimaatverandering
8 mei 2019 Auteur: Lisette van Vliet Onderzoek: klimaatverandering Samenvatting Minder mensen geloven dat aarde opwarmt door de mens Een groeiende groep mensen gelooft niet dat de mens hoofdverantwoordelijk
Nadere informatieo Heuvelachtig o Platteland o Boven zeeniveau o Plat o Stad o Onder zeeniveau
Vragenlijst overstromingen Deze vragen zijn niet bedoeld als een test. Je krijgt er geen cijfer voor. 0. Waar woon je?. In welke klas zit je?... 1. Hoe zou je het gebied waarin je woont omschrijven? (kies
Nadere informatie: 8270 km2 (1/4e van Nederland).
Oppervlakte : 8270 km2 (1/4e van Nederland). Hoofdstad : Suva. Aantal inwoners : 945.000. Aantal inwoners per km2 : 115. Grootste godsdienstige groepen: christenen (64,5%), hindoes (27,9%) en moslims (6,3%
Nadere informatieWater - problemen met water. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content StudioVO 31 december 2013 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/45135 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieSpreekbeurten.info Spreekbeurten en Werkstukken http://spreekbeurten.info
Unicef Hoofdstuk 1: Geschiedenis van Unicef Unicef is de Kinderrechtenorganisatie van de Verenigde Naties (VN). De Verenigde Naties zijn een verbond van (bijna) alle landen van de wereld. Deze landen hebben
Nadere informatieKlimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland
Page 1 of 6 Klimaatverandering en klimaatscenario s in Nederland Hoe voorspeld? Klimaatscenario's voor Nederland (samengevat) DOWNLOAD HIER DE WORD VERSIE In dit informatieblad wordt in het kort klimaatverandering
Nadere informatieDe Nederlanders en hun vakantiebestemmingen
Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt één punt toegekend. De Nederlanders en hun vakantiebestemmingen 1 A 2 maximumscore 1 Uit het antwoord moet blijken dat het in dit gebied
Nadere informatieKlimaatmigratie: Als de vissen wegtrekken, trekken wij mee
1 van 10 7-12-2018 15:09 mo.be Klimaatmigratie: Als de vissen wegtrekken, trekken wij mee 13-17 minuten Meer dan een vijfde van de wereldbevolking woont op minder dan een meter boven de zeespiegel. Miljarden
Nadere informatieWadden in tijden van Klimaatverandering
Wadden in tijden van Klimaatverandering Oerol College 2018 Kunst ontmoet Wetenschap Marc van Vliet / Pier Vellinga Pier Vellinga, hgl klimaat en Water Waddenacademie; hgl. klimaatverandering VU Amsterdam
Nadere informatieOpdracht 1b. Welk soort afval is het meest schadelijk voor de natuur?
Opdracht 1a. In de tabel hieronder staan een aantal materialen. Bedenk per type materiaal 3 soorten afval die je tegenkomt onderweg naar school of op het schoolplein. Zoek per categorie van 1 soort afval
Nadere informatieVerenigde Staten: Je bent goed bezig. Kies nog duidelijker partij voor ofwel de Verenigde Staten, ofwel Bangladesh en Ethiopië!
Het klimaat: onder ons gezegd en gezwegen Weer > 3 e graad > lesmateriaal > moderatorkaart Verenigde Staten: Vergeet niet: je bent er vooral voor de mensen van de Verenigde Staten! Zorg er vooral voor
Nadere informatieZoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019
Zoet is goed maar een beetje zout smaakt beter door Pier Vellinga *) Spaarwater eindsymposium Schouwburg de Harmonie, Leeuwarden, 12 maart 2019 Presentatie in drie delen: 1. Het klimaat verandert; wat
Nadere informatieNEDERLAND HELPT NEPAL KOM IN ACTIE!
NEDERLAND HELPT NEPAL KOM IN ACTIE! NEPAL Nepal ligt in het werelddeel Azië en ligt tussen India en China. De oppervlakte van Nepal is 147.000 vierkante kilometer. Dat is vier keer groter dan Nederland.
Nadere informatieHelp, een overstroming!
Help, een overstroming! Lees het krantenartikel over tante Sil. Bewoners vluchten voor hoog water Crisiscentrum Rosmalen, 31 jan. 1995 Het is de tweede dag van de evacuatie. Duizenden inwoners uit Lith
Nadere informatieDe Aarde Zweet, Leuven 28 november IPCC voorspelt klimaatverandering en verdere zeespiegelstijging. Hoe erg is dat? December 1,
De Aarde Zweet, Leuven 28 november 2009 IPCC voorspelt klimaatverandering en verdere zeespiegelstijging. Hoe erg is dat? 2 Het hangt er vanaf hoe het verder gaat 1 1972 1976 4 2 Publieke opinie: De ijstijd
Nadere informatieLaat uw leerlingen het artikel Tuinen van de toekomst lezen op pagina 12/13 van 7Days.
42 2017 NEDERLANDS INSTRUCTIE (20 MINUTEN) Introductie Laat uw leerlingen het artikel Tuinen van de toekomst lezen op pagina 12/13 van 7Days. Voorkennis activeren Vraag uw leerlingen wat zij al weten over
Nadere informatieWeeshuisproject in Myanmar. Kerstactie Fioretti College
Weeshuisproject in Myanmar Kerstactie 2012 - Fioretti College Geografie Myanmar Myanmar heette tot 1989 Birma/Burma Het grenst aan Bangladesh, India, China, Laos en Thailand Het land is 16 keer zo groot
Nadere informatieOefenteksten: Vergelijking
efenteksten: ergelijking ndersteboven van lezen Tekststructuren Fietsen met en zonder motor Een fiets en een motorfiets zijn allebei een vervoermiddel. Bij een fiets moet je zelf trappen. De motorfiets
Nadere informatieKlimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers
Klimaatverandering, kansen voor agrarische ondernemers Nationale Najaarsconferentie POP 3 Workshop Klimaatverandering en Landbouw Utrecht, 17 Nov. 2016 door Pier Vellinga Wetenschappelijk directeur Kennis
Nadere informatieCyprus. Inleiding. Nicosia (Lefkosia)
Cyprus Inleiding Cyprus ligt in Zuidoost Europa. Het is het derde grootste eiland in de Middellandse Zee. Het bevindt zich ongeveer op 70 km onder de zuidkust van Turkije, en op 150 km van Syrië. Voor
Nadere informatie5,9. Werkstuk door een scholier 1657 woorden 30 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde
Werkstuk door een scholier 1657 woorden 30 april 2007 5,9 141 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De inhoud Pagina De inleiding 1 De geschiedenis...2 De regering.4 De bevolking..5 Wonen, gebouwen en Het
Nadere informatieWerkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS
Werkstuk Aardrijkskunde Binnenlandse migratie in de VS Werkstuk door een scholier 1543 woorden 8 januari 2003 6,5 185 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde De Geo Inleiding In dit werkstuk wil ik
Nadere informatieGevolgen van klimaatverandering voor Nederland
Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den
Nadere informatieHoe komt het dat er moesson is in Bangladesh?
Moesson Hoe komt het dat er moesson is in Bangladesh? Sanne Sas - 19 april 2017 MOESSON - H2A 1 Voorwoord Wat is moesson? Wat doet het? Wanneer is het aanwezig? Waardoor wordt het veroorzaakt? Wat zijn
Nadere informatieEen tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht
Japanese Red Cross/Toshirharu Kato Een tsunami, de kracht van water? Lespakket 3de graad lager onderwijs Handleiding voor de leerkracht Dit bundeltje is een aanvulling op het lespakket rond Aardbevingen.
Nadere informatieWereldwijde uitstoot CO2 dit jaar
1 van 5 7-12-2018 06:32 volkskrant.nl Wereldwijde uitstoot CO2 dit jaar weer toegenomen 6-8 minuten IJsklif in West-Groenland. Beeld Credit: Sarah Das / Woods Hole Oceanographic Institution De stijging
Nadere informatieExtra: Terpen hv123. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/79565
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 03 oktober 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/79565 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieHet klimaat op de kaart
Het klimaat op de kaart Het kartografisch productieproces achter de kaart Michel van Elk, infografiekenredacteur/kartograaf, Trouw Fig. 1. Originele kaart van de website van het Met Office van de Britse
Nadere informatieNOORDZEE SYMPOSIUM 2007
NOORDZEE SYMPOSIUM 2007 Wat leren de oceanen ons over klimaatsverandering? Dr Wouter Rommens UNESCO/IOC Project Office for IODE VLIZ Inhoud Inleiding: IOC, IODE, databeheer en klimaatverandering Veranderende
Nadere informatieLesbrief. Watersysteem. Droge voeten en schoon water. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta
Lesbrief Watersysteem Droge voeten en schoon water www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Droge voeten en schoon water Waterschappen zorgen ervoor dat jij en ik droge
Nadere informatieQuiz VENEZUELA ACTUEEL
Quiz VENEZUELA ACTUEEL Vraag 1: Hoe heeft Venezuela zijn naam gekregen? A) Venezuela betekent in het Spaans Land van het hart B) Vanwege zijn gelijkenis met Venetië C) Het land is genoemd naar zijn eerste
Nadere informatie4 Dodelijke vloedgolf
4 Dodelijke vloedgolf 1 a voor de kust van Sumatra b 9.0 c zeer catastrofaal d doordat de zeebodem werd opgetild en weer neergegooid e omdat de golven op zee niet erg hoog waren 2 a De zeebodem remt het
Nadere informatieDroogte en honger in Afrika
Droogte en honger in Afrika Ik ben bang. Als het de komende week niet regent, mislukt de oogst. Dan verlies ik mijn boerderij, zegt boer Pieter Uys in Zuid-Afrika. Mijn drie broers, mijn twee zussen, mijn
Nadere informatieSmelten ij op de Noordpool laat ook permafro t verdwijnen
Smelten ij op de Noordpool laat ook permafro t verdwijnen nos.nl Het snelle smelten van ijs op de Noordpool heeft veel meer invloed op de landen rond de Noordelijke IJszee, dan eerder werd gedacht. Dat
Nadere informatieGROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat
Naam GROOT-BRITTANNIË en zeeklimaat Groot Brittannië Groot-Brittannië is Schotland, Engeland en Wales samen. Engeland is het grootst van Groot-Brittannië en Wales het kleinst. Engeland heeft meer dan 46
Nadere informatieNaam : Klas : Datum :
Duurzame ontwikkeling Over duurzame ontwikkeling circuleren inmiddels honderden definities. Vaak wordt de internationaal aanvaarde definitie uit het rapport "Our Common Future" (Brundtland-rapport, 1987)
Nadere informatieHet probleem is: 160 miljard. September2009 (niet ingewerkt in het Technisch rapport 2003) September2009
Het probleem is: De zeespiegel stijgt! De rivieren stijgen mee! De bodem daalt! Grondwaterdruk stijgt! Nederland verzilt! Door Deltacommissie geschatte kosten, deze eeuw 120-160 160 miljard 1 September2009
Nadere informatieDagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen?
Dagboek Dagboek Nederland onder water?! Komt Nederland onder water te staan? En wat kunnen jij en de politiek doen om dit te voorkomen? Dat het klimaat verandert is een feit. Je hoort het overal om je
Nadere informatieTropisch Nederland. 1. Aanzetten. 1.a Tropisch Nederland
Tropisch Nederland 1. Aanzetten 1.a Tropisch Nederland Jij gaat aan de slag met het dossier Tropisch Nederland. Welke onderdelen van het dossier ga jij maken? Overleg met je docent. GA IK DOEN STAP ONDERDEEL
Nadere informatieDE WERELD VAN DE GROTE STAD
DE WERELD VAN DE GROTE STAD VIER KENMERKEN VAN HET BEGRIP STAD Een bepaalde omvang, per land verschillend Een hoge bebouwingsdichtheid in vergelijking met het omringende gebied Een beroepsbevolking die
Nadere informatiee-book: gebonden versie: e-book: gebonden versie: Chris Oxlade
Chris Oxlade Chris Oxlade Anita Ganeri Anita Ganeri Boeken in deze serie e-book: 978-94-6175-825-5 gebonden versie: 978-90-5566-931-8 e-book: 978-94-6175-822-4 gebonden versie: 978-94-6175-285-7 e-book:
Nadere informatieDatum 19 september 2014 Betreft Beantwoording vragen van de leden van Laar en Sjoerdsma over de strijd tegen Ebola
Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl DSH-2014.500215 Datum 19 september 2014
Nadere informatieWater - Problemen met water. VO-content StudioVO. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content StudioVO Laatst gewijzigd 31 December 2013 Licentie CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/45135 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs
Nadere informatieCompetentie: Leergebied: Zuid Nederland. Reflectie
Techniekkit: Domein: Competentie: Leergebied: Zuid Nederland Constructies Reflectie Aardrijkskunde Een groot deel van Nederland ligt lager dan de zee. Daarom zijn er dijken. De dijken houden het water
Nadere informatieDe Noordzee HET ONTSTAAN
De Noordzee De Noordzee is de zee tussen Noorwegen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland, Duitsland en Denemarken. De Noordzee is een ondiepe (30-200 m) randzee van de Atlantische oceaan met
Nadere informatieSeptember 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande. Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst. Hallo mede dierenvrienden,
September 2008 Door: Charlotte Storm van s Gravesande Bijbehorende foto's: zie onderaan de tekst Hallo mede dierenvrienden, Na mijn indrukwekkende reis naar India, is mij gevraagd om een kort verhaaltje
Nadere informatie