van Steunpunt Mantelzorg naar Expertisecentrum Familiezorg

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "van Steunpunt Mantelzorg naar Expertisecentrum Familiezorg"

Transcriptie

1 van Steunpunt Mantelzorg naar Expertisecentrum Familiezorg Klaartje van Montfort directeur Expertisecentrum Familiezorg

2 Inhoud 1.1 Weg van de mantelzorg, op naar familiezorg 1.2 Expertisecentrum Familiezorg 1.3 Leiderschap nader bekeken Familiecounseling Leiding geven toen Voorwoord Het begin Hoe verder met het Leiding geven nu Eén Dag van de Mantelzorg, Expertisecentrum Familiezorg? Kwaliteit en regelgeving één locatie Diensten gemeenten Procedures en protocollen 1 van Steunpunt Mantelzorg Structurele ondersteuning Educatie Midden-Brabant Diensten Innovatie naar Expertisecentrum Kansen en bedreigingen Bijlage 1 Familiezorg Voorbereiding naar Gemeenten en Hoogte- en dieptepunten Inleiding zelfstandigheid mantelzorgondersteuning Leeswijzer Directeur Gemeenten krijgen meer St. Mantelzorg Midden-Brabant nieuwe taken Bijlage 2 Deirdre Beneken genaamd Gemeenten moeten bezuinigen Tien gouden tips Kolmer We hebben gezaaid, de bodem Wat houdt de methode is vruchtbaar familiezorg in? We blijven bij onze leest De Familie Academie Meerdere kapers op de kust Op drie niveau s werken voor We zijn een kleine club van zorgorganisaties medewerkers 2

3 Inhoud 2 De methode familiezorg nader bekeken 2.2 Welke stappen zet de organisatie? 2.4 Familiezorg in breder perspectief Inleiding Werkgroep instellen Inleiding Definitie Werkprocessen en Waarom scholing in Theoretisch onderzoek hulpmiddelen aanpassen de methode familiezorg? De praktijk Luisteren naar wensen van Wat leren studenten over Open communiceren medewerkers de methode? Behoefte Effect van de methode op de Invoering van de methode in Wat vinden mantelzorgers zelf? organisatie het curriculum van de opleiding Voor wie is de methode? Belemmerende factoren Hulpmiddel voor de opleidingen Geschikt voor alle gezinnen? Condities Welke organisaties hebben Meer tevredenheid bij gezinnen Draagvlak familiezorg in de opleiding? Voor welzijns- en zorgorganisaties Geld en tijd Ten slotte: hoe verder? Versnippering en oplossing 2.1 Begeleiding 2.3 Directe kosten Oproep aan bestuurders en van organisaties Families managers Inleiding Organisaties Onderwerpen Vanuit mesoniveau bekeken Nawoord Thema s in de methode Evalueren familiezorg, toegepast in Colofon Zorgcentrum Den Herdgang 3

4 Voorwoord Iedere dag dat wij aan het werk zijn ben ik blij dat ik dit werk mag doen. Samenwerken in een klein team dat bestaat uit enkel specialisten met een geweldig vakmanschap en een groot hart voor families in een langdurige intensieve zorgsituatie. Het lijkt zo vanzelfsprekend, maar de praktijk leert anders. De juiste persoon op de juiste plaats en dan iedereen in de trein houden is geen simpele opdracht, maar we zijn zover dat we een aantal jaar in dezelfde samenstelling een hoge graad van professionaliteit bereiken. Van 2000 tot 2013 is veel gebeurd. Met deze brochure poog ik in grote lijnen een inkijk te geven in de stappen die genomen zijn vanuit een visie met een missie die consequent zichtbaar is. Belangrijk om te laten zien is dat onze werkwijze afwijkt van de reguliere mantelzorgondersteuning in Nederland. Daarom deze brochure. In deel 1 beschrijf ik chronologisch hoe wij van een Steunpunt Mantelzorg het Expertisecentrum Familiezorg [Exfam] zijn geworden; geen zakelijk maar een persoonlijk verhaal. In deel 2 leest u hoe wij onze zienswijze vertaald hebben naar de methode familiezorg om zodoende onze kennis over te dragen naar collega s van zorgorganisaties en gemeentelijke instellingen. Zodat zij het goede kunnen doen in de relatie met de zorgvrager en diens familie. Ik wens u veel genoegen en inspiratie bij het lezen van deze brochure. Klaartje van Montfort 4

5 Deel 1 van Steunpunt Mantelzorg Midden-Brabant Inleiding Voor u ligt een brochure over een totaal andere zienswijze ten aanzien van mantelzorgondersteuning in Nederland. Wat ik wil laten zien is een ontwikkeling die leidt tot een andere werkelijkheid van de mantelzorgondersteuning. Zonder aarzeling zou ik die ondersteuning, sinds 20 jaar vormgegeven door steunpunten mantelzorg, een dwaling in het beleid van de overheid willen noemen. naar Expertisecentrum Familiezorg Ik beschrijf de wijze waarop wij van het bedienen van een nieuw uitgevonden doelgroep teruggaan naar de kern van het werk van de hulp-, dienst- en zorgverlening, waarin de sociale component weer de plek krijgt die het verdient. De zieke die centraal staat als klant en de familie die wij als partner in de zorg recht van spreken geven. Wij hebben inhoud gegeven aan deze visie door het ontwikkelen van een hulpmiddel, bedoeld voor beroepskrachten, bestuurders en managers in bovenstaande sectoren: de methode familiezorg. Deze brochure is een persoonlijk manifest, geen theoretische verhandeling. Feiten, doorspekt met persoonlijke ervaringen en visie op verandermanagement in de zorg. 5

6 Hiermee wil ik laten zien dat persoonlijke drijfveren de wijze van werken van het Expertisecentrum Familiezorg gebracht heeft tot waar deze organisatie nu staat. Met onmiddellijk daarbij vermeld dat zonder inspirerende voorbeelden, ondersteunende woorden, deskundig advies en medewerking van vele mensen om mij heen, het werken met de methode familiezorg er niet gekomen was. Met een terugblik, een pas op de plaats én een blik op de toekomst laat dit manifest zien hoe deze wijze van werken en het toepassen van de methode familiezorg tot stand kwam, wat bereikt is en welke beloftes er liggen. Ik hoop dat diverse andere regio s onze kennis gebruiken om hun eigen expertisecentrum op te bouwen. Waar gaat het mij om? Het leven, ook het mijne, is één grote verbeterslag. Vooral in de zorg zie ik, door vergrijzing en verzakelijking, de steeds groter wordende behoefte aan betrokkenheid, aan ontmoeting. Door het steeds verder ontwikkelen van de methode familiezorg, lever ik samen met anderen een bijdrage aan het verbeteren van de kwaliteit van zorg binnen relaties, zowel in gezinnen als in organisaties. Die kwaliteit verbeter je overigens niet alleen met een bepaald gedachtegoed. Het gedachtegoed is een hulpmiddel. De manier waarop je het hulpmiddel introduceert bij je medewerkers is zo mogelijk van nog groter belang. Daarvoor is leiderschap nodig. Terug naar kwaliteitsverbetering. De sleutel daarvan ligt in openheid binnen menselijke relaties in alledaagse situaties. Door gerichte en intense aandacht te schenken, elkaar positief te waarderen krijg je openheid. Door vriendelijkheid in een winkel, op straat, thuis. Door je te houden aan afspraken. Het uitgangspunt is heel gewoon, de uitvoering allesbehalve. Het is de basis van ons gedachtegoed. We doen een appèl op algemeen menselijk handelen. Daarom is ze toepasbaar in de zorg, en met hetzelfde gemak in onderwijs en arbeid. Verbeteringen aanbrengen in zorgsituaties, hoe doen wij dat? Niet door méér regels en wetten te accepteren, niet door meer te administreren, te controleren, of door altijd als eerste geld- of tijdproblemen te benoemen. Wel door te investeren in mensen; door de zorgvrager te vertrouwen en intensief te begeleiden. Door vakmensen in de zorg goed op te leiden. 6

7 Door te discussiëren over de betekenis van een dienstbare houding, door gebruik te maken van de ervaringsdeskundigheid van mensen in een langdurige en intensieve zorgsituatie. Door te scholen en te leren welke vaardigheden daarvoor nodig zijn. Deze brochure dient een breed publiek. Collega s van steunpunten mantelzorg kunnen op eenzelfde idee komen. Beleidsmedewerkers in zorginstellingen krijgen inzicht waar Exfam voor staat en locale en landelijke overheden kunnen het relationeel werken meer handen en voeten geven. Het gezegde in ons team is dat wij onszelf overbodig willen maken. Door in de nabije toekomst minder afhankelijk te zijn van subsidies zijn we onderweg naar een onderneming die zelf haar broek ophoudt en haar diensten aanbiedt aan gemeentelijke instellingen en zorgorganisaties, zonder winstoogmerk maar met een groot hart voor de zorg. Leeswijzer In het eerste deel beschrijf ik in hoofdstuk 1 de chronologische weg van mantelzorg naar familiezorg; een reis vol hobbels en kuilen. Hoofdstuk 2 beschrijft het ontstaan van Expertisecentrum Familiezorg en het beleid naar de toekomst. In hoofdstuk 3 neem ik mezelf onder de loep; hoe zag en ziet mijn rol als leider eruit, met leerpunten en al, en welke stokpaardjes berijd ik? In deel 2 ga ik dieper in op het gedachtegoed van de methode familiezorg. Ten slotte kraak ik een persoonlijke noot voor wat betreft mijn diepste motivatie om de regie bij de klant en zijn familie te leggen. Te beginnen bij het goede voorbeeld in de zorgsector: honoreer het vakmanschap van de uitvoerende medewerkers en geef hen de verantwoordelijkheid terug om het zelfdenkend vermogen in te zetten in het directe contact met klant en familie. 7

8 1.1 Weg van de mantelzorg, op naar familiezorg Begin jaren 90 voert Nederland op grote schaal het methodisch registreren in; controle op handelingen van zorgmedewerkers bij Thuiszorgorganisaties, inclusief de definitie voor productieve en niet-productieve uren. Thuiszorgmedewerkers worden gedwongen zo min mogelijk nietproductieve uren te maken. Het sociale gesprek van de wijkverpleegkundige met families in een intensieve zorgsituatie wordt als niet-productief geoormerkt en dus niet meer uitgevoerd. De toenmalige Wethouder Zorg en Welzijn van de gemeente Tilburg signaleert hier een probleem. Mensen met een intensieve zorgvraag worden niet meer begeleid en ondersteund bij het zoeken naar de juiste zorg, vooral op sociaal en emotioneel gebied. Dat is onacceptabel. Er moet aandacht blijven voor de familieleden van de zieke. We schrijven 1994, het begin van het project mantelzorgers centraal met mijn voorganger als projectleider. 8

9 Het begin Op 4 september 2000 begint een nieuw hoofdstuk uit mijn werkende leven. Ik maak kennis met mijn voorganger die binnen een maand zal vertrekken en krijg voor de eerstkomende maanden een afschrikwekkend scenario te horen. Op 10 november 2000 organiseer ik voor negen gemeenten in Midden-Brabant samen met veertig vrijwilligers de Dag van de Mantelzorg. Iedere gemeente organiseert namelijk zo n eigen Dag. Per gemeente is daar een aparte werkgroep een jaar mee bezig. Elke maand komen plusminus zes vrijwilligers bij elkaar om gemiddeld veertig mantelzorgers in hun gemeente een dagje uit te bezorgen. Ik ken niemand, er is geen fatsoenlijke administratie, geen adequate bestanden en geen secretariële ondersteuning. Ik heb geen kaas gegeten van de werkzaamheden die me te wachten staan. Van mijn fysieke werkplek word ik ongelukkig. Ik maak kennis met de manager van Thebe, toen mijn broodheer, en vertel dat dit zo niet gaat. Ik heb hulptroepen nodig. Die worden geregeld. Een oud-collega van Thebe wordt voor een half jaar aangesteld; ik krijg een secretaresse die alles in een computersysteem zet en mijn voorganger blijft een maand langer. In de race naar 10 november ontmoet ik in korte tijd vrijwilligerswerkgroepen, verricht hand-en-spandiensten, bel me suf, vraag mijn collega waar ze goed in is (correspondentie versturen naar honderden adressen, hoera!) en zorg dat mijn voorganger al het werk afmaakt waar hij niet aan toe is gekomen. Moe maar voldaan bereiken we 10 november. Dan begint het echte werk, het afbouwen van diezelfde Dag van de Mantelzorg, met respect voor de vrijwilligers. De Dag ervaar ik als een dag waarbij mensen iets leuks aangeboden krijgen, zonder te kijken naar de werkelijke behoeften van de mantelzorger. Mij staat iets anders voor ogen: 9

10 elke maand een bijeenkomst waarbij ze hun problemen kunnen bespreken, handvatten krijgen en daarmee toewerken naar meer kennis en mondigheid. Die overtuiging levert me het eerste jaar veel stress op. Op de eerste plaats moet ik de vrijwilligers ervan overtuigen dat we beter op één locatie op één dag de Dag van de Mantelzorg in Midden-Brabant kunnen organiseren. Op de tweede plaats wil ik structurele ondersteuning: per gemeente een inloopochtend of -middag. Zo n inloopochtend heeft als doel: kennisoverdracht, bijvoorbeeld over een bepaald ziektebeeld; vragen naar wensen en verwachtingen van de mantelzorgers; gesprekken met mantelzorgers over de eigen verantwoordelijkheid, met name over de verhouding draagkracht versus draaglast; ontmoeting van mantelzorgers met elkaar; emanciperen in de relatie met de arts, verpleegkundige en overige hulpverleners; een huisbezoek bij een disbalans in de zorgsituatie. Eén Dag van de Mantelzorg, één locatie Het eerste probleem is enorme weerstand. Oisterwijkers en Goirlenaren moeten bij elkaar aanschuiven, Waalwijkers bij mensen uit Waspik en Drunen. Het lijkt onoverkomelijk. Door constant dezelfde boodschap uit te dragen, namelijk dat mensen gelijkwaardig zijn en dat ze voorbij hun angst moeten kijken, probeer ik dit probleem te doorbreken. Ik krijg steeds meer de handen op elkaar voor het standpunt dat de mantelzorgdag niet bijdraagt aan een vermindering van de last van de mantelzorger en een duurzame oplossing voor overbelasting van de mantelzorger. 10

11 De zorgvrager is voor mij de eerste klant, daar gaat het om. Welzijnsactiviteiten als een dagje uit kunnen overgedragen worden naar de plaatselijke Stichtingen Welzijn. Structurele ondersteuning De tweede opgave - structurele ondersteuning - houdt in dat ik alle wethouders Zorg en Welzijn van de negen Midden-Brabantse gemeenten moet benaderen. Hun medewerking is nodig om de vrijwilligerswerkgroepen onder te brengen bij de Stichting Welzijn in hun gemeente. Bij een paar gemeenten lukt dit, vooral omdat er een bloeiende Stichting Welzijn is. Bij andere gemeenten komen we tot de conclusie dat onderbrengen geen optie is omdat die welzijnsorganisaties geen belangstelling hebben. Ik ben alert op de manier waarop deze organisaties de mantelzorgondersteuning willen uitvoeren. Als zij alleen gezellige activiteiten willen organiseren, gaat de overdracht niet door. Daar waar de overdracht niet mogelijk is, voeren wij de activiteiten met de vrijwilligerswerkgroepen zelf uit. In een later stadium gaan we met alle geïnteresseerden op verschillende regionale bijeenkomsten het gesprek aan. 11

12 Inmiddels weet ik waar mantelzorgers behoefte aan hebben: aandacht, serieus genomen worden, goede zorg voor de zieke en aan één centrale beroepskracht die de afstemming regelt met de familie en die van de verschillende hulpverleners onderling. Eer het zover is hebben we nog een lange weg te gaan. Het PON (Kennisinstituut in het sociale domein in de Provincie Noord- Brabant) wordt benaderd om onze diensten uit te schrijven, zodat we een jaar lang intensief tijd kunnen registreren. Zodra we de kostprijs hebben berekend maken we een dienstenboek. Zo wordt voor onze opdrachtgever, het Zorgkantoor, duidelijk hoe het geld wordt besteed en wat ze kunnen inkopen. Op het moment dat de Wet Maatschappelijke Ondersteuning in 2007 in zicht komt, en we onderhandelingen aangaan met de gemeenten in Midden-Brabant, zijn we goed voorbereid. In 2007 worden de gemeenten in Midden-Brabant onze financiers. 12

13 Diensten Onze taak is te professionaliseren, inzichtelijk te maken wat we doen. We ontwikkelen een dienstenboek. Een greep uit de 22 diensten: systeembegeleiding bij families met een langdurige zorgvraag; de maandelijkse inloop voor mantelzorgers; individuele begeleiding van mantelzorgers met informatie en advies; Dag van de Mantelzorg; cursus ondersteuning van mantelzorgers; website; mantelzorggids; cursussen voor familieleden van dementerenden; cursussen voor naasten van een familielid met een borderlinestoornis en met een manische depressie; voorlichtingsbijeenkomsten; thema-avond voor familie van psychiatrische patiënten; JFZ (jonge familiezorger) weekenden; mantelzorgondersteuning bij de thuiszorg; Alzheimer Café. 13

14 Maar we zitten pas in In eerste instantie verhuizen we naar een gebouw in de Lanciersstraat in Tilburg en ga ik op zoek naar geld bij het Zorgkantoor. Om onze positie te versterken en onze organisatie op de kaart te zetten is meer geld nodig. Ik schrijf een helder en compact plan, dat resulteert in extra. Hiervan wordt eerst een secretaresse aangenomen en later drie consulenten. We blijven hard werken aan de volgende professionaliseringsslag. Er komt een visie en een missie, een beleidsplan en een jaarverslag. Het dienstenboek is gereed. We maken een website en een sociale kaart voor mantelzorgers en professionals. Bij het presenteren van die website en sociale kaart in november 2002 verschijnen 150 gasten. Steunpunt Mantelzorg wordt een echte netwerkorganisatie. We investeren veel in de relatie met gemeentelijke instellingen en zorgorganisaties die zorgvragers en mantelzorgers als eerste tegenkomen. Die organisaties helpen ons de mantelzorgers te bereiken en te begeleiden. Mantelzorgers die wij met ons kleine team nooit in beeld krijgen. We lopen voorop om het sociale netwerk van de zorgvrager te betrekken in de zorg voor een ziek familielid. We worden serieus genomen. Men krijgt sympathie voor en vertrouwen in onze werkzaamheden. Met alle netwerkpartners werken we vraaggericht. Dat doen we al met de families met een zorgvraag, maar nu verlegt ons werkgebied zich naar samenwerking met gemeenten en zorginstellingen. Perikelen komen en gaan. In het vierde jaar van ons bestaan doet de formele opstelling van Thebe ons de das om. De thuiszorginstelling verzorgt onze financiële administratie. Ze bieden ons een dienstenpakket aan voor een buitensporig bedrag. Dat is niet in verhouding tot de diensten die we afnemen. Bovendien vinden we de boekhouding ondoorzichtig en zijn we veel geld kwijt aan externe controles van de accountants. Het moment is gekomen na te denken over het oprichten van een zelfstandige stichting. Gelukkig heb ik de juiste mensen om me heen, onder andere de mensen in de Adviescommissie. Tot op de dag van vandaag ben ik hen dankbaar voor hun betrouwbare en deskundige ondersteuning. We verkeren in een onafhankelijke positie, hoeven geen knieval meer te maken. Dat brengt lucht, licht en liefde. 14

15 Voorbereiding naar zelfstandigheid: Stichting Mantelzorg Midden-Brabant In de aanloop naar de ondertekening van de statuten, krijg ik de tip te gaan praten met de directeur van het Zorgnetwerk Midden-Brabant (netwerkorganisatie voor transmurale gezondheidszorg in Midden-Brabant). Dat netwerk verhuist naar een zorgverzamelgebouw, daar is nog ruimte over. Samen met Transvorm (adviseert en ondersteunt werkgevers en werknemers uit de sector zorg en welzijn op het terrein van arbeidsmarkt en opleiden) en het Zorgnetwerk verhuizen we op 22 december 2004 naar de tweede verdieping van een spiksplinternieuw gebouw: de Hasseltveste aan de Dr. Deelenlaan 11. Een prachtige plek waar we nu nog steeds met veel plezier zitten. We werken succesvol samen, waarbij we effectief gebruik maken van elkaars deskundigheid. Van alles moet veranderen: een nieuwe ict-leverancier, accountant, logo en briefpapier. We krijgen een andere naam. Op 31 december 2004 is Stichting Mantelzorg Midden-Brabant een feit. Samen met de bestuurder van Thebe zet ik mijn handtekening bij de notaris. 15

16 Thebe en Stichting Mantelzorg Midden-Brabant blijven samenwerkingspartners om onze gezamenlijke klanten in goed overleg te bedienen. We benoemen een Raad van Toezicht en zoeken geschikte mensen, mensen zonder belang in de sectoren zorg en welzijn in Midden-Brabant: mensen uit de financiële wereld, een jurist, een econoom en kritische mensen met interesse voor de wereld van zorg en welzijn. Ik vind ze. Drie van hen zijn anno 2013 nog steeds een baken in woelige tijden Directeur Stichting Mantelzorg Midden-Brabant De volledige verantwoordelijkheid voor het slagen van onze inspanningen drukte indertijd zwaar op me. Ons team bestaat (nog steeds) uit zeven mensen: twee secretaresses, drie familiezorgconsulenten cq trainers, een bureaumanager en ikzelf. Ik mag mij directeur noemen. Blijf ik mezelf, ga ik niet naast mijn schoenen lopen? Zal ik nog gemakkelijk bereikbaar zijn? Zal ik nog wel huisbezoeken afleggen bij mantelzorgers? Zal ik mij anders kleden? Zal ik aanschuiven bij collega-directeuren van grote instellingen? Ik blijf doen wat ik deed: de zorgsituatie centraal stellen in mijn dagelijkse werk. 16

17 Waar het gaat over langdurige, intensieve zorgsituaties met weinig uitzicht op een betere toekomst vinden we beiden dat de zorgvrager en zijn familie aan zet zijn. Wat is hun wens? Ons antwoord: weer een gezin, familie mogen zijn. Niet meer één hulpverlener voor elk gezinslid, maar samen aan één tafel. Praten. In gesprek over de ziekte die hun gezin ziek heeft gemaakt. Deirdre Beneken genaamd Kolmer Mijn ontmoeting met Deirdre Beneken genaamd Kolmer op een symposium in het Provinciehuis in Den Bosch in 2003, geeft een extra impuls aan mijn strijd voor die betere positie van de klant en zijn familie in intensieve langdurige zorgsituaties. Deirdre is net begonnen met een promotieonderzoek aan de Universiteit van Tilburg over zorgverantwoordelijkheid met als titel Care responsibility and the art of meeting each other. We zijn het roerend eens: de zorg in Nederland verdient een ander geluid. Ik regel financiën om Deirdre in onze dagelijkse mantelzorgpraktijk onderzoek te laten doen. Ze kan gebruik maken van ons bestand van 1500 mantelzorgers. Alle 1500 worden benaderd om een vragenlijst in te vullen. Wat willen ze? Wat verlangen ze? Waarvoor voelen zij zich verantwoordelijk? Waarvoor niet? Hoe houden zij de zorg voor het zieke familielid vol, hoe zien zij de toekomst van de zorg in Nederland? De resultaten leiden tot het formuleren van praktische handvatten. Manieren om beroepskrachten te laten werken vanuit de vraag van de cliënt mét zijn of haar familie: de methode familiezorg. Daarnaast nemen we de kans om beroepskrachten van Thebe (de dienst praktische thuisbegeleiding) te gaan trainen. Die komen met hun thuisbegeleiding het cliëntsysteem het eerste tegen. 17

18 Tegelijkertijd met de promotie van Deirdre in november 2007, presenteren we het boek De kunst van het ontmoeten. Daarin wordt de inhoud van de training methode familiezorg beschreven, het proces van implementatie van het geleerde in een zorginstelling en de zienswijze van Tranzo (Wetenschappelijk centrum voor zorg en welzijn, onderdeel van de Universiteit van Tilburg) en de Wetenschapswinkel (bemiddelt tussen maatschappelijke vraagstukken en wetenschappelijke kennis). De promotie is voor alle partijen een groot feest en een mooie netwerkbijeenkomst. Deirdre komt in dienst van Stichting Mantelzorg Midden-Brabant. Zij kan haar gedachtegoed het beste zelf overbrengen, dus traint zij in 2008 een jaar lang 125 medewerkers van Den Herdgang, een woonzorgcentrum van Stichting de Wever. Daarna volgt de Kievitshorst, ook onderdeel van Stichting de Wever. Er moeten nieuwe trainers bijkomen. We verzamelen een groep van acht mensen, die samen met onze eigen medewerkers, allemaal tot trainer worden opgeleid. Het kernteam blijft bestaan uit zeven medewerkers, externe trainers krijgen flexcontracten. Wat houdt de methode familiezorg in? In het kort: uitgangspunt is dat gezondheidszorgbeleid, naast de zorg voor een ziek persoon, onlosmakelijk gericht dient te zijn op de mensen die voor hun naaste zorgen, op de familie, op het familiesysteem (relationeel werken). In zulk beleid is aandacht voor de wederkerige relatie tussen de gevers van zorg (de familiezorgers) en vragers van zorg (zorgvragers). Zo n relatiegericht beleid helpt bovendien voorkomen dat een nieuwe groep zorgvragers ontstaat: de familiezorgers zélf. Uit zowel theorie als praktijk blijkt dat het t beste werkt als hulpverleners en de familiezorgers samen zoeken naar handvatten om grenzen te stellen aan die zorg. 18

19 kracht is, onze ervaringen en overtuigingen niet kunnen bundelen in een aparte Stichting of een BV? Een naam is snel gevonden: de Familie Academie. We leggen de naam vast en laten een website maken. Voortaan wordt de methode familiezorg aangeboden vanuit de Familie Academie. Maar het wordt geen aparte stichting, noch een BV. We geven het t label project. Het is het begin van werken in opdracht van zorgorganisaties. Tegelijkertijd voeren we tal van werkzaamheden uit die in het kader van de WMO in het verlengde liggen van onze prestatie-afspraken met acht gemeenten. We blijven anticiperen op de vraag vanuit de samenleving. Een gedegen beschouwing van wat de methode familiezorg nu eigenlijk is en hoe het werkt verdient de juiste aandacht. Omdat het in het kader van dit eerste deel vooral gaat om de omgeving waarin het gedachtegoed tot stand kwam, hoe de stand van zaken is en waar de beloftes liggen, wordt het gedachtegoed separaat beschreven in deel 2. De Familie Academie We denken na over de gewenste koers van Stichting Mantelzorg. Zullen we, wetende dat de verbinding tussen beleid, praktijk en onderzoek onze De laatste door ons georganiseerde Dag van de Mantelzorg is in aantocht. Het wordt een groot en gezellig feest in de Postelse Hoeve. Hoera! Met de gemeente Tilburg maken we de afspraak dat de Twern onze welzijnsactiviteiten overneemt. Maar niet nadat voldoende ouderenadviseurs en maatschappelijk werkers in de buurten zijn geschoold in de methode familiezorg. Daarbij experimenteren we met het materiaal dat Deirdre heeft geschreven. In 2011 wordt de Familie Academie omgedoopt tot Educatiecentrum Familiezorg als onderdeel van het Expertisecentrum Familiezorg. 19

20 Op drie niveau s werken voor grote zorgorganisaties Met de training aan de medewerkers van de Twern en Den Herdgang krijgen we volop gelegenheid te experimenteren met de invoering van de methode familiezorg als hulpmiddel voor de participatie van de familie in de zorg. We gaan met elkaar mee om te leren. We worden experts. Op micro- en meso-niveau, met name in de samenwerking met andere zorgpartners. Zonder schroom nodigen we collega-organisaties uit om af te stemmen wie wat kan doen in complexe zorgsituaties. Op macro-niveau, met directeuren en bestuurders, voer ik gesprekken om beleidsmatig een antwoord te formuleren op de vraag van de klant en zijn familiesysteem. Het werken met het gedachtegoed krijgt hoe langer hoe meer vorm. In 2007 en in 2008 bekwamen we ons in het werken met de methode familiezorg, vooral door middel van supervisie, casuïstiekbesprekingen, training on the job en trainingsdagen. Wat we eerst intern leren (voorleven), leren we onze collega-beroepskrachten. Uitgangspunt blijft dat we families met een zorgvraag, samen met andere partners in het veld, op een zo breed mogelijk terrein willen bedienen. 20

21 1.2 Expertisecentrum Familiezorg Naamgeving Studenten van de opleiding Bedrijfskunde doen al jaren in tweetallen onderzoek bij Stichting Mantelzorg voor hun eindscripties. In het kader van een eventuele nieuwe naamgeving krijgen twee van hen al in 2006 de opdracht onderzoek te doen naar de term mantelzorg en het effect van een mogelijke overgang naar de term familiezorg. Het resultaat is duidelijk: het grote publiek weet niet wat de term mantelzorg betekent. Mantelzorgers herkennen zich ook niet in de term. Zelf ervaar ik deze term als problematisch omdat het een imago heeft van een zielige, zwaarbelaste medeburger. Een mantelzorger is partner, kind, moeder of vader. Zoals een heer opmerkte tijdens een recente bijeenkomst in de gemeente Hilvarenbeek: Ik zorg 24 uur per dag voor mijn vrouw. Zij heeft Parkinson, een beginnende dementie en zij is blind. Ze kan niet alleen zijn. Volgens u ben ik een mantelzorger, maar ik voel me geen mantelzorger. Ik voel mij prima, ik heb alles goed geregeld en ik ben zeker niet overbelast. 21

22 De term familiezorg wordt door het grote publiek beter begrepen. Het zegt wat het betekent. We zijn het snel eens dat we geleidelijk over gaan tot het gebruik van die term in de uitvoering van ons werk en later in de naam van onze Stichting Expertisecentrum Familiezorg. Dat alles wordt versterkt door het feit dat we internationaal niet meetellen met de term mantelzorg. Familiezorg sluit veel beter aan bij de Engelse term Family Care (Informal Care). Eind 2008 komt een ander logo en briefpapier, in maart 2009 is het Expertisecentrum Familiezorg een feit. Expertisecentrum Familiezorg [Exfam] Expertisecentrum, maar zijn we wel experts? Gedeeltelijk wel, maar niet over de hele breedte van de organisatie. We hebben net een nieuwe consulent ingewerkt, we krijgen uitbreiding van het secretariaat, er komt iemand bij ons werken in het kader van het Actieplan Familiezorg van de Provincie, zie bijlage op pagina 44. Het jaar 2009 gebruiken we om het team op volle sterkte te krijgen. Een van de vaste medewerkers wordt ingewerkt als beleidsmedewerker (later bureaumanager). Zij is verantwoordelijk voor de subsidies in Midden-Brabant en de financiële administratie. Zij neemt alle contacten met de beleidsambtenaren van de gemeenten in Midden-Brabant over. Ik kan me toeleggen op het vermarkten van de methode familiezorg. Advieswerk in Uden wissel ik af met het project Familiezorg op Curaçao en onderhandelingen met organisaties in Brabant en de rest van Nederland die geïnteresseerd zijn in ons gedachtegoed. Ik maak kennis met mogelijke nieuwe samenwerkingspartners, waarna we een overeenkomst sluiten met MEE Brabant Noord, MEE Tilburg en later met het ROC Tilburg. 22

23 Ondertussen lopen de aanvragen voor trainingen binnen. In de vier Brabantse regio s organiseren we bijeenkomsten in het kader van het Actieplan van de Provincie voor beleidsambtenaren en wethouders, met als doel kennismaken met en interesse wekken voor het werken met de methode familiezorg. We willen alle scepsis wegnemen door eenieder te laten deelnemen aan een workshop. jaren systeembegeleiding in de vorm van coaching. Het getroffen gezin wordt door een familiecoach begeleid in het delen van ieders wensen, mogelijkheden en beperkingen ten aanzien van de zorgvraag van het totale gezin. Hierdoor wordt de zorgverantwoordelijkheid gedeeld en verdeeld onder alle betrokkenen: zorgvrager(s), familiezorger(s) en zorgverlener(s), de zogenaamde zorgtriade. Familiecounseling Naast de scholing voor de beroepskrachten ontwikkelen we ons als specialist voor families in langdurige zorgsituaties. Regelmatig worden we gevraagd om huisartsen en/ of collega s van andere organisaties te ondersteunen bij het voeren van een familiegesprek. Zeker wanneer de relaties onder grote spanning staan en ouders en kinderen niet meer communiceren. Exfam biedt al In de coaching gaan we uit van het hier-en-nu en de toekomst. Ons doel is draaglast en draagkracht naar vermogen te verdelen. Gezinnen worden middels het relationeel werken in staat gesteld om ervaringen, gedachten en gevoelens rondom de zorgsituatie met elkaar te delen. Hierdoor worden relaties van gezinsleden onderling hersteld of kan men de relatie een andere invulling geven. Belangrijk gevolg is dat gezinsleden in hun kracht worden gezet door het maken en delen van bewuste keuzes rondom de zorg. Door open communicatie ontstaat minder stress. Er ontstaat ruimte voor erkenning, begrip, acceptatie en ontschuldiging. Tijdens het begeleidingsproces is tevens aandacht voor de belemmeringen in het gedrag. Het is mogelijk dat hun oorsprong te vinden is in de ontwikkeling van de betrokken gezinsleden. De persoonlijke geschiedenis kan bepalend 23

24 zijn hoe men omgaat met zorgverantwoordelijkheid. Om meer zicht te krijgen op de zogenaamde ingesleten geulen, biedt counseling een reikende hand. Belangrijk is om het verworven inzicht om te zetten in cognitieve- en gedragsveranderingen ten behoeve van de zorgsituatie. Het inzicht kan ook dienen voor acceptatie en ontschuldiging. Alle counseling is gericht op het vergroten van zorgverantwoordelijkheid binnen het eigen gezin/ systeem. Gezinnen worden steeds meer verantwoordelijk voor de eigen zorgsituatie. Zonder familiecounseling blijft structurele ondersteuning vanuit zorgprofessionals langduriger noodzakelijk; dreigt men van crisis naar crisis te werken doordat er geen inzicht is in de reële verwachtingen en mogelijkheden. De kans op het vergroten van eigen verantwoordelijkheid blijft onaangeroerd. Een gemiste kans vanuit de WMO gedachte 1. Hoe verder met Exfam? Natuurlijk vraagt onze werkwijze om voortdurende kwaliteitsverbetering. Daartoe stellen we in het voorjaar 2011 een vertrekpunt vast. Met het hele team formuleren we een missie en visie en naar aanleiding daarvan stellen we jaarlijks activiteitenplannen vast 2. MISSIE Exfam Wij zijn van mening dat het versterken van relaties op elk niveau bijdraagt aan een meer efficiënte en effectieve bedrijfsvoering in zorg en welzijn. Vanuit dat besef zal elke beroepskracht moeten leren samen te werken met interne en externe collega s om families in intensieve zorgsituaties te begeleiden naar herstel van de onderlinge relaties. Hierdoor is het mogelijk tot een gelijkwaardige verdeling van zorgverantwoordelijkheid te komen. VISIE Exfam We zijn een netwerkorganisatie en dragen bij aan vakkundige begeleiding van mensen in intensieve zorgsituaties, door het inzetten van de methode familiezorg. We adviseren, begeleiden en trainen zorgorganisaties, gemeentelijke- en onderwijsinstellingen in het kader van de methode familiezorg cq relationeel werken. Daarom blijven medewerkers van Exfam zich ontwikkelen en blijven we onze diensten en producten voortdurend vernieuwen. 1-2 Bron: Familiecounseling Exfam 24

25 Onze organisatie Exfam bestaat uit drie organisatieonderdelen die ieder voor zich én in samenhang met elkaar de visie van het Expertisecentrum tot leven brengen. Het werkgebied voor Diensten Gemeenten bestrijkt Midden-Brabant. Diensten Gemeenten We zijn een netwerkorganisatie en dragen bij aan professionele begeleiding van mensen in intensieve zorgsituaties door inzet van familiezorg. Ons motto luidt: Open communicatie tussen familieleden (zorgvrager en familiezorgers), tussen medewerkers en managers, tussen familieleden en medewerkers en managers én de verschillende zorginstellingen, hulp- en dienstverlenende organisaties, leidt tot minder stress, minder ziekteverzuim, meer zorgvreugde, en meer klanttevredenheid! Educatie We adviseren, begeleiden en trainen zorgorganisaties, gemeentelijke- en onderwijsinstellingen in het kader van familiezorg. Innovatie In onze organisatie ontwikkelen de medewerkers zich: we vernieuwen onze diensten en producten. 25

26 De volgende Diensten worden aan zorgvragers en professionals aangeboden: informatieverstrekking aan familiezorgers en hun zorgvrager (direct); begeleiding van familiezorgers en hun zorgvragers (direct); systeembegeleiding of casemanagement (direct); voorlichting en samenwerking met organisaties (intermediair) (indirect); training, scholing en coaching-on-the-job van professionals en vrijwilligers, die met familieproblematiek in aanraking komen, als deze begeleiding valt binnen de opdrachten van de gemeenten in Midden- Brabant (indirect); advisering van gemeenten met betrekking tot het ontwikkelen van nieuw beleid (indirect). Het werkgebied voor Educatiecentrum Familiezorg [Edufam] is heel Nederland. 26

27 De volgende producten worden in het kader van Edufam aan onze opdrachtgevers aangeboden: workshop (1 dagdeel), programma op maat; verkorte training (3 dagdelen), programma op maat; volledige training (3 dagen), in-company of samengestelde groep. Vast programma en onderdelen op maat; train-de-trainer (volledige training + 2 dagen), vast programma; implementatie: het vertalen van het geleerde naar de eigen organisatie door middel van - coaching on the job en/of - casuïstiekbespreking en/of - intervisie en/of supervisie. borging (6 dagdelen), tijdens en na de implementatie: familiezorg onderdeel maken van werkprocessen, zorgleefplannen, protocollen en procedures; organisatieadvies; proces- en projectbegeleiding; detachering; ondersteuning van de organisatie op casusniveau. 27

28 In het Innovatiecentrum [Innofam] worden op dit moment de volgende producten ontwikkeld: levensbibliotheek; uitvoering van opdrachten en best practices beschrijven; handen en voeten geven aan Beleidsgestuurde Contract Financiering (BCF) waardoor Diensten gemeenten gefinancierd gaat worden op basis van prestaties en beoogde effecten; productontwikkeling: Intensieve integrale familiezorg. samenwerking met STOC en Amarant Academie in de vorm van licentie-overeenkomst. Accenten liggen op duurzame zorg, advisering aan gemeenten, gebruik maken van elkaars landelijk netwerk, helpen bij het definiëren van missie en visie op bestuurlijk niveau. Uitgangspunten bij de dienstverlening zijn: het begrip familiezorg bekend (blijven) maken bij familiezorgers, vrijwilligers, professionals en gemeentelijke instellingen; het bevorderen van samenwerking van (vrijwilligers)organisaties op het gebied van welzijn, zorg, wonen en gemeentelijke instellingen om gezamenlijk adequate begeleiding te bieden aan familiezorgers; 28

29 (h)erkennen van familiezorgers in wet- en regelgeving en in werkprocessen van organisaties die in het primair proces in aanraking komen met een zorgvraag; maatschappelijke ontwikkelingen en het regeringsbeleid op de voet blijven volgen; ontwikkelen en uitvoeren van een nieuw vraaggericht aanbod; gezondheidszorgbeleid dient onlosmakelijk van de zorgvrager gericht te zijn op de mensen die voor de zorgvrager zorgen, familiezorgers zijn geen doelgroep op zich; familiezorg vormt de schroef door de gehele gezondheidszorg; open communicatie leidt tot minder stress; de Nederlandse gezondheidszorg verdient een ander geluid van zelfreflectie, betrokkenheid, dienstbaarheid, respect voor ieder individu en betrouwbaarheid; vraaggericht werken: het stellen van de vraag achter de vraag staat centraal met als doel het leveren van maatwerk. Kansen en bedreigingen Exfam ziet de volgende kansen: Gemeenten moeten de uitvoering van de Wmo kantelen De Wmo en Welzijn Nieuwe Stijl gaan uit van participatie. Iedereen moet mee kunnen doen. Indien dit problemen geeft, kent de gemeente de verplichting om beperkingen in het participeren te compenseren. Hierbij geldt dat eerst gekeken moet worden wat iemand nog kan en wat de sociale omgeving van de zorgvrager kan betekenen. Voor deze manier van werken zijn kennis, vaardigheden en een vriendelijke houding nodig om op een prettige manier in gesprek te gaan met de zorgvragers. Gemeenten vragen Exfam hierbij te ondersteunen. De expertise in het werken met familiezorg geeft namelijk antwoord. Gemeenten en mantelzorgondersteuning Onder andere door inzet van Exfam raken gemeenten er steeds meer van doordrongen dat zij prestatieveld 4 anders willen gaan organiseren. Van een aanbod aan familiezorgers als aparte doelgroep naar integrale hulp-, dienst- en zorgverlening. Het Expertisecentrum kan hierin ondersteunen. Concreet betekent dit dat het gesprek met de klant en zijn systeem, 29

30 voordat er sprake is van een indicatie voor een individuele voorziening als hulp in de huishouding, leidt tot een effectief resultaat: het juiste hulpverleningstraject. Hierdoor wordt voorkomen dat zorgvragers van het kastje naar de muur worden gestuurd en de familie door kopzorgen overbelast raakt en zelf een zorgvrager wordt. Gemeenten krijgen meer nieuwe taken Gemeenten moeten steeds meer uitvoering gaan geven aan nieuwe taken zoals de begeleiding en opvang van mensen met een verstandelijke beperking (zoals de transitie van de AWBZ en de jeugdzorg). Samen met de burger met een ondersteuningsvraag zoeken naar een juist aanbod is een nieuwe taak: regie over eigen leven en zelfredzaamheid van de burger staan hierbij voorop; algemene voorzieningen boven een individuele voorziening is de gedachte voor de toekomst: de participatiemaatschappij. en de adequate oplossing van het feitelijke probleem. Dit bespaart erg veel nutteloze en frustrerende inzet. We voeren een respectvolle dialoog, die recht doet aan de mogelijkheden en onmogelijkheden van de zorgvrager en diens familie. Faciliteren in plaats van overnemen, zorgen dat in plaats van zorgen voor, meehelpen aan de emancipatie van de burger. Onze expertise in deze zorgtrajecten anticipeert op deze nieuwe gedachte binnen de Wmo. We hebben gezaaid, de bodem is vruchtbaar De afgelopen jaren is, onder andere in samenwerking met de provincie Noord- Brabant, gezaaid. Erg veel partijen in de zorg-, hulp- en dienstverlening zijn geïnformeerd en geënthousiasmeerd over het werken met familiezorg. De tijd is nu rijp om deze inzet om te zetten in oogst: het binnenhalen van opdrachten. Gemeenten moeten bezuinigen Een manier om te bezuinigen is een integrale aanpak vanaf het eerste contact met een zorgvrager. Dat betekent dat de verantwoordelijke beroepskracht de familie en andere organisaties betrekt bij de vraagverheldering We blijven bij onze leest Ons aanbod lijkt beperkt, maar is breed. Dit betekent dat we over volledige expertise en ervaring beschikken voor een effectieve werkwijze in de begeleiding van de zorgvrager en diens familie. 30

31 Het is van belang veranderingen in de maatschappij en de vragen uit de samenleving scherp in de gaten te houden en met onze diensten hierop te anticiperen. We blijven vakmensen. Exfam kent de volgende bedreigingen: er zijn meerdere kapers op de kust Dat is geen probleem indien zij dezelfde visie op zorg-, hulp- en dienstverlening hebben. Verschillende partijen bestormen het land met de term familiezorg en pretenderen volgens deze werkwijze te werken. Zij dragen echter een visie uit die haaks staat op het gedachtegoed van de methode familiezorg, zoals het voorop stellen van het organisatiebelang in plaats van de klantvraag te dienen. We richten ons op het continueren van onze eigen kwaliteit. We zijn een kleine club van medewerkers Inmiddels hebben we een brede eerste cirkel van trainers door het land en hebben we verschillende samenwerkingsrelaties met partijen die zich ook toeleggen op de methode familiezorg. Het is belangrijk deze samenwerkingsrelaties te formaliseren zodat we weten dat er kwaliteit wordt geleverd en dat we gezamenlijk aan de vraag in Nederland kunnen voldoen. 31

32 1.3 Leiderschap nader bekeken Feitelijk is de methode familiezorg een hulpmiddel. En met een hulpmiddel alleen ben je er nog niet; een goede hamer betekent niet dat je vakwerk aflevert. Dat gebeurt door de vakvrouw/man die het hulpmiddel hanteert. De manier waarop een leidinggevende zo n hulpmiddel overbrengt aan de medewerkers, de ervaring, betrokkenheid en passie waarmee dat wordt gedaan en de visie, de strategie en het geduld waarmee het wordt gelanceerd is bepalend voor het succes. In dit hoofdstuk vindt u, behalve een beschouwing over mijn manier van leidinggeven, enkele stokpaardjes die ik als leidinggevende hanteer. Leiding geven toen Hoe ben ik als leidinggevende? Met trots kijk ik terug op de periode dat ik leiding geef op de afdeling geriatrie in het TweeSteden Ziekenhuis. Ik heb een duidelijk doel voor ogen: het vakmanschap van verpleegkundigen etaleren. De eerste stap is het investeren in de eigenwaarde van de verpleegkundigen. Maak ze zelfbewust en kritisch. Ik betrek hen daarom vanaf het begin bij alle ontwikkelingen, laat ze meedenken en maak ze 32

33 medeverantwoordelijk. Het motto is: opleiden en reflecteren. Elke manager met visie kan dit doen door te zeggen: Ik ga met mijn medewerkers het verantwoordelijkheidsprincipe volgen. Ik laat hen meedenken in het proces. Staflid ouderenzorg bij Thebe Thuiszorg is de volgende stap. Vervolgens word ik gevraagd voor de functie van coördinator Steunpunt Mantelzorg. Zoals beschreven verloopt het begin van mijn werkzaamheden bij het Steunpunt Mantelzorg niet harmonieus. Verantwoordelijkheid geven en nemen betekent dat ik mijn eigen problemen mee moet helpen oplossen. Vanuit moeilijke situaties oplossingsgericht denken en handelen heeft mij hierbij geholpen. Wishful thinking past niet bij mij. Intermezzo Moeder zijn van drie kinderen heeft absoluut geholpen om met meer gevoel en kennis mijn weg te kiezen. Kinderen dwingen mij als opvoeder grenzen te trekken, duidelijk te zijn en helder en transparant mijn bedoelingen uit te leggen. Vol liefde, met veel humor en in grote saamhorigheid hebben zij geholpen het evenwicht te zoeken tussen werk en privé. Het is een grote speelplaats geweest waarin we samen hebben leren spelen. Gelukkig hadden mijn ouders en mijn drie zussen al gezorgd voor een goede basis. Ook in het ouderlijk huis werd niet geschuwd om moeilijke dingen ter sprake te brengen, samen te groeien naar volwassenheid en vooral veel te lachen. Allemaal ingrediënten die ik nodig heb gehad om te kunnen doen wat ik gedaan heb. 33

34 Leiding geven nu Ben ik nog steeds scherp als leidinggevende? Ik heb het idee dat leiding geven een sluitstuk is van mijn werkzaamheden. Per slot van rekening begin ik in 2000 als kleine zelfstandige, die altijd onderweg is en alles moet aanpakken. In 2008 volg ik daarom de cursus de nieuwe leider bij het GITP. Bij de 360 graden feedback (van eigen medewerkers, mezelf en twee collega directeuren) spring ik er uit als vernieuwer en netwerker, in iets mindere mate als mentor en producent. Als analist en teambouwer word ik nog iets lager beoordeeld en in de rol van coördinator als minste. Men vindt mij een relatiegerichte leidinggevende. Aan de mening van het team hecht ik veel waarde. Zij geven eerlijk feedback en vinden dat prettig om te doen. Ik ben blij dat ze zich als teamlid bewust zijn van hun eigen beleving en dat ze zonder aarzelen hun mening ventileren. Tijdens een teamdag bespreken we alles. Punten als kritisch naar elkaar zijn, de tijd nemen om informatie duidelijk uit te leggen en een beter gestructureerd werkoverleg organiseren zijn inmiddels aangescherpt. Kwaliteit en regelgeving Waaraan meet je kwaliteit af? Niet aan de gebruikelijke tevredenheidsonderzoeken. Wel aan vragen als: Voelt u zich gerespecteerd in uw wens? Waar blijkt dat uit? Komt de verpleegkundige op een tijd dat u zelf gewassen wilt worden? Als er een probleem is, heeft ze dan de tijd om erbij stil te staan? Zo concreet mogelijk. Dus niet in het algemeen: komt de verpleegkundige op tijd? Dan antwoordt de klant, loyaal als die is, nou, ze mag best een half uurtje later komen van mij. Tot nu toe is het ons gelukt om zo min mogelijk tijd kwijt te zijn aan het vastleggen van klantgegevens in dossiers. De gegevens die wij voor onze administratie en voor een overdracht nodig hebben, beperken zich vooral tot adresgegevens, leeftijd, geslacht en een hypothese van de hulpvraag. Als wij adequaat families willen helpen hebben wij binnen een week contact. De tijdregistratie hebben we zo efficiënt mogelijk ingericht, waardoor ieder teamlid maandelijks korte tijd bezig is de uren weg te schrijven. Wél vragen de gemeenten inmiddels jaarlijks, naast de verantwoording in een financieel jaarverslag, dubbele accountantscontrôles. Duur en overbodig als je beseft dat er veel voor nodig is om aan te tonen dat 34

35 je in aanmerking komt voor structurele subsidie. Het zoeken naar een balans tussen overleg, uitvoering, reflecteren, scholing en de afstemming daarop van financiën, is een dagelijkse afweging. Ik kan die inmiddels maken. We doen tenslotte ieder jaar meer dan we hebben afgesproken. Dat voelt niet als een zware werklast, het geeft ons energie. Procedures en protocollen Door procedures en protocollen zijn in Nederland, onder het mom van het bieden van kwaliteit, teveel arbeidsplaatsen op de verkeerde plek gecreëerd. Uit angst fouten te maken en juridische procedures aan de broek te krijgen. Die procedures en protocollen zijn vooral bedoeld ter controle. De controlesystemen zijn echter duurder geworden dan de uitvoering. Individuele zorgvragers (en hun families) worden volgens hetzelfde protocol benaderd en vaak tref je aangeleerde beleefdheid aan. Zorg op maat vergt een andere mentaliteit. 35

36 Bijlage 1 Hoogte- en dieptepunten Vijf hoogte- en dieptepunten en vooral leermomenten tussen 2001 en

37 1. De gids, het signaleringsboekje en de checklist In 2001 mogen we, op uitnodiging van het stafbureau van Thebe, met plusminus medewerkers in de thuiszorg een vierjarig project uitvoeren. Het resultaat is de ontwikkeling van drie instrumenten: de gids (sociale kaart Midden-Brabant), het signaleringsboekje (verpleegplan voor medewerkers van de thuiszorg met daarin een planmatige aanpak van hulpvragen van families in een zorgsituatie) en de checklist voor mantelzorgers zelf. Die checklist komt in het zorgdossier. Door het ontwikkelen van deze instrumenten leren we samen te werken met een grote zorgorganisatie en onze ideeën over mantelzorgondersteuning handen en voeten te geven. Overpeinzing Dit project blijkt uiteindelijk niet succesvol. Een les voor alle latere projecten. Goede samenwerking in de totstandkoming van instrumenten die nog steeds bruikbaar zijn. Maar... implementatie en borging komen in gevaar door een verschil van visie op kwaliteit van zorg. Tijdens te korte instructiebijeenkomsten van nauwelijks een half uur moeten medewerkers leren werken met de instrumenten. Er is geen eenduidigheid in handelen, niet binnen de teams en al helemaal niet organisatiebreed. 37

38 Deze vrijblijvendheid heeft als effect dat in 2012 een medewerker van Thebe in een openbaar overleg vertelt dat de ondersteuning van familie geen vaste plek heeft in de uitvoering van de zorg. 2. It s Your Life en Cirkels van zorg In 2003 vieren we in 013, het poppodium in Tilburg, uitbundig het project It s Your Life voor de jonge familiezorgers (JFZers, de familiezorgers van 12 tot 18 jaar). Frénk van der Linden is onze gastheer, samen zetten wij de jonge familiezorgers op de kaart. Die dag wordt duidelijk wat de vraag van jongeren is: Geef onze familie weer recht op een goed bestaan! Aandacht voor de hele familie! It s Your Life dient als inspiratie voor het project Cirkels van zorg. Deirdre schrijft het projectplan. We organiseren drie grote bijeenkomsten. Voor de eerste cirkel, jonge gezinnen met een zieke, organiseren we een bijeenkomst in de Efteling. De tweede cirkel, de beroepskrachten in contact met de families, komt bij elkaar bij uitspanning Boerke Mutsaers. Tenslotte is daar de derde cirkel, de beleidsmakers van de sector zorg en welzijn en overheidsinstellingen. 38

Open communicatie leidt tot minder stress. verdieping. 1 methode familiezorg verdieping

Open communicatie leidt tot minder stress. verdieping. 1 methode familiezorg verdieping Methode Familiezorg Open communicatie leidt tot minder stress verdieping 1 methode familiezorg verdieping Voorwoord Inleiding Het hart van de zorg is daar waar de zorg gegeven wordt, waar kwetsbare families

Nadere informatie

Open communicatie leidt tot minder stress. introductie. 1 methode familiezorg introductie

Open communicatie leidt tot minder stress. introductie. 1 methode familiezorg introductie Methode Familiezorg Open communicatie leidt tot minder stress introductie 1 methode familiezorg introductie Voorwoord Inleiding Het hart van de zorg is daar waar de zorg gegeven wordt, waar kwetsbare families

Nadere informatie

Traject: De kunst van het ontmoeten

Traject: De kunst van het ontmoeten Methode Familiezorg Open communicatie leidt tot minder stress Traject: De kunst van het ontmoeten Afstemming tussen beroepskrachten, zorgvragers en familiezorgers Achtergrondinformatie Het hart van de

Nadere informatie

Mantelzorgbeleid. Mantelzorgbeleid De Gouden Leeuw Groep - mei

Mantelzorgbeleid. Mantelzorgbeleid De Gouden Leeuw Groep - mei Mantelzorgbeleid Mantelzorgbeleid De Gouden Leeuw Groep - mei 2016-1 Inleiding De Gouden Leeuw Groep hecht veel waarde aan een goede relatie tussen de cliënt, de mantelzorger en de medewerker(s) van De

Nadere informatie

Rapportage Onderzoek Mantelzorg

Rapportage Onderzoek Mantelzorg Rapportage Onderzoek Mantelzorg Westelijke Mijnstreek, september 2015 Inhoudsopgave pagina Inleiding - 1-1. Voorbereiding - 2-2. Bevindingen - 3-3. Conclusie & aanbevelingen - 5-4. Dankwoord - 6 - Inleiding

Nadere informatie

Frisse-blik-sessie Mantelzorg

Frisse-blik-sessie Mantelzorg Vilans 12 februari 2017 Frisse-blik-sessie Mantelzorg Een stevig beleid voor informele zorg is belangrijk Mantelzorgers, familieleden, buren, vrienden en vrijwilligers leveren een belangrijke bijdrage

Nadere informatie

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg

Trainingen Coaching Intervisie Supervisie. Voor de zorg Trainingen Coaching Intervisie Supervisie Voor de zorg Professioneel communiceren met 2013 Training Professioneel communiceren met Voor wie? De training is bedoeld voor mensen in de zorg die hun communicatie

Nadere informatie

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis

Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden

Nadere informatie

Begrijpen Verbinden Meedoen communicatieplan transities sociaal domein Rivierenland

Begrijpen Verbinden Meedoen communicatieplan transities sociaal domein Rivierenland september 13 Begrijpen Verbinden Meedoen communicatieplan transities sociaal domein Rivierenland Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg. (Albert Einstein, 1879-1955) M e r k c o a

Nadere informatie

De mantelzorg DER LIEFDE

De mantelzorg DER LIEFDE De mantelzorg DER LIEFDE Ongeveer 3,5 miljoen Nederlanders zorgen onbetaald en langdurig voor een chronisch zieke, gehandicapte of hulpbehoevende partner of familielid. Ook op de HAN zijn veel medewerkers

Nadere informatie

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei

Centrum voor Jeugd en Gezin. Bouwstenen voor de groei Centrum voor Jeugd en Gezin Bouwstenen voor de groei Moduleaanbod Stade Advies Centrum voor Jeugd en Gezin; Bouwstenen voor de groei Hoe organiseert u het CJG? Plan en Ontwikkelmodulen: Module Verkenning

Nadere informatie

Ondernemend werken in welzijnsorganisaties

Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Training & Advies Ondernemend werken in welzijnsorganisaties Betere resultaten met nieuwe competenties Ondernemend werken in welzijnsorganisaties De welzijnssector is sterk in beweging, dat weet u als

Nadere informatie

Teamkompas voor Zelfsturing

Teamkompas voor Zelfsturing Teamkompas voor Zelfsturing Wat is het teamkompas: Met dit instrument kun je inzicht krijgen in de ontwikkeling van je team als het gaat om effectief samenwerken: Waar staan wij als team? Hoe werken wij

Nadere informatie

DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN. Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen

DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN. Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen DESKUNDIG AAN HET WERK OUDEREN Trainingen op het gebied van psychische problemen of psychiatrische stoornissen 2 3 INHOUDSOPAVE PAGINA Kennis over psychische problemen bij ouderen nodig?! 4 Praktische

Nadere informatie

we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein

we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein we zijn in beeld VPTZ-ZU/ Hospice Nieuwegein Beleid 2012-2013 Inleiding Dit beleidsstuk is geschreven om in beeld te brengen wat onze organisatie doet, waar we voor staan en waar we goed in zijn, hoe we

Nadere informatie

CASUS. Het belang van de methode familiezorg voor cliënt, familie en samenleving

CASUS. Het belang van de methode familiezorg voor cliënt, familie en samenleving Het belang van de methode familiezorg voor cliënt, familie en samenleving CASUS Wat is de impact voor een gezin met een moeder die met een ernstige handicap moet leven? SAMENVATTING VAN DE CASUSBESCHRIJVING

Nadere informatie

Beleid mantelzorg. Versie 031109 Herzieningsdatum 031112

Beleid mantelzorg. Versie 031109 Herzieningsdatum 031112 Beleid mantelzorg Herzieningsdatum 031112 Mantelzorgbeleid Cederhof Mantelzorg kan worden gedefinieerd als de extra zorg en begeleiding die mensen, vrijwillig, langdurig en onbetaald, verlenen aan personen

Nadere informatie

Onderwijskundige Visie

Onderwijskundige Visie Onderwijskundige Visie 1 Inleiding Missie Het kind Het kind staat voorop en dus centraal. Ieder kind is uniek en heeft talenten. Elk kind is bijzonder en elk kind mag er zijn. Kinderen zijn niet gelijk,

Nadere informatie

Mantelzorg en professionals: bondgenoten in de zorg

Mantelzorg en professionals: bondgenoten in de zorg Mantelzorg en professionals: bondgenoten in de zorg Workshop Mantelzorg Febe Lenie de Pater Consulent Mantelzorg Freelancer Mantelzorgondersteuning November 2014 Doel workshop Bewustwording rol en positie

Nadere informatie

Goed samenspel met mantelzorgers loont! SharingDay 7-11 13

Goed samenspel met mantelzorgers loont! SharingDay 7-11 13 Goed samenspel met mantelzorgers loont! SharingDay 7-11 13 1 Wat is Mezzo? Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg Visie: Wij maken het mogelijk dat mensen op eigen wijze voor elkaar

Nadere informatie

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen,

waardering Zwolle Jonge mantelzorgers (jonger dan 18 jaar) zijn in de onderzoeken van de gemeente niet meegenomen, Zwolle Rapportage Mantelzorg in beeld Resultaten uit onderzoeken onder mantelzorgers 2012 en 2014 De gemeente Zwolle wil de positie van de mantelzorger versterken en hun taak verlichten. Met de komst van

Nadere informatie

Workshop: Familiegericht werken. SOFA-model

Workshop: Familiegericht werken. SOFA-model Workshop: Familiegericht werken SOFA-model In de zorg staat de zorgvrager centraal, maar ook de familie is betrokken partij als iemand wordt opgenomen in het WZC. Om de zorg goed te laten verlopen, is

Nadere informatie

Trainingen en workshops maart - juni 2019

Trainingen en workshops maart - juni 2019 academie Leren en doen! Trainingen en workshops maart - juni 2019 www.academie.zorgbelang-brabant.nl Trainingen & workshops KRACHTIG PITCHEN Vrijdag 29 maart 2019 Hoe vertel je kort en krachtig jouw idee

Nadere informatie

TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA, VUMC

TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA, VUMC Morele dilemma s in de afstemming van zorg tussen cliënten met NAH, mantelzorgers en zorgprofessionals TRIADISCHE ZORG: WAT BETEKENT DIT IN DE PRAKTIJK? SUSAN WOELDERS, ANNETTE HENDRIKX AFDELING METAMEDICA,

Nadere informatie

Van de macht van management naar de kracht van leiderschap

Van de macht van management naar de kracht van leiderschap Van de macht van management naar de kracht van leiderschap Inez Sales Juni 2011 INHOUDSOPGAVE Leiderschap... 3 1. Leiderschap en management... 4 2. Leiderschapstijl ten behoeve van de klant... 5 3. Leiderschapstijl

Nadere informatie

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER

HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein HULP BIJ ZORG VOOR EEN ANDER Steunpunt Mantelzorg Nieuwegein Zorgen voor een ander, dan doe je gewoon.. Maar soms is een beetje hulp en steun meer dan welkom! In Nieuwegein

Nadere informatie

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente.

Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 1. Het zou het beste zijn als maatschappelijke steunsystemen georganiseerd werden door de gemeente. 2. De overheid moet niet achter de voordeur van mensen willen treden. Dat is privégebied en de eigen

Nadere informatie

Uw naaste op de polikliniek of dagcentrum Informatie voor mantelzorgers

Uw naaste op de polikliniek of dagcentrum Informatie voor mantelzorgers Uw naaste op de polikliniek of dagcentrum Informatie voor mantelzorgers Zorgt u voor uw zoon of dochter? Is uw partner langdurig ziek? Is uw vader of moeder (ineens) hulpbehoevend? Dat heeft ook voor

Nadere informatie

Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda

Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda Toeleg Meedoen & Samenwerken in Breda 2012-2013 Inleiding M&S Breda bestaat uit acht organisaties die er voor willen zorgen dat de kwetsbare burger in Breda mee kan doen. De deelnemers in M&S Breda delen

Nadere informatie

Van dromen... Finext. 72 Het Nieuwe Werken

Van dromen... Finext. 72 Het Nieuwe Werken Finext Finext is een club van hondertachtig mensen die diensten verlenen aan financiële afdelingen binnen profit en non-profit organisaties. Eén van de echte kenmerken van Finext is dat er geen regels

Nadere informatie

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid

18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid 18 tips om te werken aan je eigen inzetbaarheid Goed, gezond en gemotiveerd aan het werk tot je pensioen? Dat bereik je door kansen te pakken op het werk. Leer aan de hand van onderstaande punten hoe je

Nadere informatie

Informele zorg in Eindhoven, nu en in de toekomst

Informele zorg in Eindhoven, nu en in de toekomst Informele zorg in Eindhoven, nu en in de toekomst Netwerk Informele Zorg en Netwerk Mantelzorg Eindhoven Contact adres secretariaat: Mw. Marijke van der Zanden tel: 040-238 27 97 m.vd.zanden@eindhoven.nl

Nadere informatie

Training Creatief denken

Training Creatief denken Training Creatief denken Creatief denken: een oplossing voor elk probleem Creatief denken is vandaag de dag een must. De markt verandert razendsnel en als je niet innovatief bent, loop je achter de feiten

Nadere informatie

Voorbereiden op het keukentafelgesprek?

Voorbereiden op het keukentafelgesprek? Voorbereiden op het keukentafelgesprek? Deze brochure helpt u daarbij! 2015 een coproductie van: Voor kinderen, partners, verwanten, vrijwilligers die mantelzorgtaken vervullen voor hen die hun dierbaar

Nadere informatie

Stichting Vrijwilligers Thuiszorg Geldrop - Mierlo & Nuenen c.a.

Stichting Vrijwilligers Thuiszorg Geldrop - Mierlo & Nuenen c.a. Stichting Vrijwilligers Thuiszorg Geldrop - Mierlo & Nuenen c.a. Jaarverslag 2013 Inhoudsopgave. Gedicht 3. Voorwoord 4. Doelstelling en werkwijze van de Stichting 5. Verslag van het bestuur 6. Verslag

Nadere informatie

Samen voor een sociale stad

Samen voor een sociale stad Samen voor een sociale stad 2015-2018 Samen werken we aan een sociaal en leefbaar Almere waar iedereen naar vermogen meedoet 2015 Visie VMCA 2015 1 Almere in beweging We staan in Almere voor de uitdaging

Nadere informatie

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg

Manifest. voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Manifest voor de intensieve vrijwilligerszorg Meer dan 15.000 mensen zijn vrijwilliger bij een Waarom dit manifest? organisatie voor Vrijwillige Thuishulp,

Nadere informatie

Broodje met. Familiezorg

Broodje met. Familiezorg Broodje met. Familiezorg UMCG, 07-02-2017 Family Nursing: van patiënt centraal naar de familie centraal Dr. M.L.A.Luttik, Senior onderzoeker Lectoraat Verpleegkundige Diagnostiek, Projectleider IWP Familiezorg,

Nadere informatie

Speel het spel. stimulansen

Speel het spel. stimulansen Speel het spel In een mix van hints, pictionary, ganzenbord en spijker slaan staan we stil bij belevingsgericht werken. In twee teams strijden we om de eer: wie is het meest belevingsgericht? Hierbij moeten

Nadere informatie

Leven zoals thuis, in de straat en in de wijk

Leven zoals thuis, in de straat en in de wijk Ons visiedocument? www.wilgaerden.nl Leven zoals thuis, in de straat en in de wijk Bij Wilgaerden draait alles om het welzijn van ouderen met een zorgbehoefte of zorgvraag die samenhangt met het ouder

Nadere informatie

mantelzorgers/familie 2 e 2 e masterclass IVVU 23 april 2015 Will Schutte en Cecil Scholten

mantelzorgers/familie 2 e 2 e masterclass IVVU 23 april 2015 Will Schutte en Cecil Scholten Organiseren en faciliteren van het samenspel met mantelzorgers/familie 2 e 2 e masterclass IVVU 23 april 2015 Will Schutte en Cecil Scholten Opzet masterclass Terugkoppeling verwerkingsopdracht Hoe krijg

Nadere informatie

Zorgacademie Midden Brabant: Toekomst bestendig zorgonderwijs

Zorgacademie Midden Brabant: Toekomst bestendig zorgonderwijs Zorgacademie Midden Brabant: Toekomst bestendig zorgonderwijs Uitdagingen zorg Sterke vergrijzing Toename zorgvraag: chronisch zieken Arbeidsmarkt: zorgvraag overtreft aanbod Veranderende sociale en culturele

Nadere informatie

OPLEIDING LEIDINGGEVEN IN DE KINDEROPVANG. Een opleiding om hoger op te komen

OPLEIDING LEIDINGGEVEN IN DE KINDEROPVANG. Een opleiding om hoger op te komen OPLEIDING LEIDINGGEVEN IN DE KINDEROPVANG 2012 Een opleiding om hoger op te komen 1 OPLEIDING 2012 Ervaring: De training heeft me sterker gemaakt in mijn rol als leidinggevende. Ik heb mijn beleid en doelen

Nadere informatie

EVALUATIE PROJECTLEIDERSCHAP FAMILIEZORG Klaartje van Montfort Ad van Oorschot 5 januari 2018

EVALUATIE PROJECTLEIDERSCHAP FAMILIEZORG Klaartje van Montfort Ad van Oorschot 5 januari 2018 EVALUATIE PROJECTLEIDERSCHAP FAMILIEZORG 2016-2017 Klaartje van Montfort Ad van Oorschot 5 januari 2018 EVALUATIE PROJECTLEIDERSCHAP FAMILIEZORG INLEIDING Van januari 2016 tot en met december 2017 waren

Nadere informatie

Mantelzorg, waar ligt de grens?

Mantelzorg, waar ligt de grens? Mantelzorg, waar ligt de grens? CDA Talentacademie 2014-2015 Anita Relou Wat is volgens het christendemocratisch gedachtengoed de grens van mantelzorg. Inleiding 2015. Een jaar met veel veranderingen in

Nadere informatie

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS

Klanttevredenheid. Vereenzaming Ouderen Soest VOS 2011 Klanttevredenheid Vereenzaming Ouderen Soest VOS Stichting Welzijn Ouderen Soest Molenstraat 8c 3764 TG Soest 035 60 23 681 info@swos.nl www.swos.nl KvK 41189365 Klanttevredenheidsonderzoek Vereenzaming

Nadere informatie

Carefulness AANDACHT VOOR ZORG ZORG VOOR AANDACHT

Carefulness AANDACHT VOOR ZORG ZORG VOOR AANDACHT Carefulness AANDACHT VOOR ZORG ZORG VOOR AANDACHT Inleiding Aandacht is een essentieel onderdeel in de zorg. Aandacht voor de patiënt en de zorgverlener vergroot de vitaliteit, de effectiviteit en de kwaliteit

Nadere informatie

gezegdes over Zeg nou zelf! medezeggenschap familiezorg van

gezegdes over Zeg nou zelf! medezeggenschap familiezorg van 60 gezegdes over Zeg nou zelf! medezeggenschap en familiezorg van Beste deelnemers aan de Medezeggenschapsdag van 28 oktober 2017, Twee jaar geleden ontmoetten wij - Klaartje, Ad en Toon - elkaar bij een

Nadere informatie

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg

Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Wie doet wat hij deed, krijgt wat hij kreeg Voor wie? Waarom? Wat? Hoe? Voor Omdat leiding Ervaringsgerichte Door middel van leidinggevenden, geven, adviseren en coaching en werkvormen waarbij het adviseurs

Nadere informatie

Recept 1: Wat is de smaak van onze organisatie?

Recept 1: Wat is de smaak van onze organisatie? Recept 1: Wat is de smaak van onze organisatie? Het gerecht Het resultaat: een Kwaliteitswijzer voor uw organisatie. Een model dat de basis vormt om uw kwaliteitszorg in samenhang opnieuw handen en voeten

Nadere informatie

Of misschien zoek je een leuke werkplek of dagbesteding voor jezelf of voor een familielid. Of je wilt iets zinnigs doen in je vrije tijd.

Of misschien zoek je een leuke werkplek of dagbesteding voor jezelf of voor een familielid. Of je wilt iets zinnigs doen in je vrije tijd. Welkom bij De Zijlen Wie wil het niet? Wonen in een prettig dorp of in een leuke buurt. Waar je kunt zijn wie je bent en je leven kunt leiden zoals dat bij jou past. Waar je meedoet aan dat wat er om je

Nadere informatie

BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting

BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven. Coachend Leidinggeven. Sales Force Consulting BROCHURE Workshop Coachend Leidinggeven Coachend Leidinggeven Sales Force Consulting inleiding Leidinggeven aan de alledaagse uitvoering van het werk, is één van de belangrijkste kerntaken van elke manager.

Nadere informatie

Post-hbo opleiding seksuologie

Post-hbo opleiding seksuologie Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo

Nadere informatie

Ben Ik Tevreden? Meetinstrument cliënttevredenheid

Ben Ik Tevreden? Meetinstrument cliënttevredenheid Ben Ik Tevreden? Meetinstrument cliënttevredenheid De kracht van Ben ik tevreden? ligt in het hier en nu. Wensen van cliënten zetten direct aan tot actie. Meten is dus niet alleen weten, maar de start

Nadere informatie

Schakelring. Zorgorganisatie in Midden Brabant. In mei 2015 uitgevoerd CliëntTevredenheid Onderzoek (CTO) gaf de volgende score

Schakelring. Zorgorganisatie in Midden Brabant. In mei 2015 uitgevoerd CliëntTevredenheid Onderzoek (CTO) gaf de volgende score Schakelring Zorgorganisatie in Midden Brabant In mei 2015 uitgevoerd CliëntTevredenheid Onderzoek (CTO) gaf de volgende score NPS 56% Rapportcijfers 8,7 Trots en toch. Reacties bij CTO Sinds januari moeten

Nadere informatie

1. Kijk en luister naar de bewoner/gast 2. Zorg voor de bewoner/gast en diens omgeving 3. Verkoop geen 'nee', zoek naar alternatieven 4.

1. Kijk en luister naar de bewoner/gast 2. Zorg voor de bewoner/gast en diens omgeving 3. Verkoop geen 'nee', zoek naar alternatieven 4. 1. Kijk en luister naar de bewoner/gast 2. Zorg voor de bewoner/gast en diens omgeving 3. Verkoop geen 'nee', zoek naar alternatieven 4. Ben trots op je werk en werk samen 5. Durf verwachtingen van de

Nadere informatie

Betrokken mantelzorger(s) en/of sociaal netwerk

Betrokken mantelzorger(s) en/of sociaal netwerk Betrokken mantelzorger(s) en/of sociaal netwerk Bronnen: Toolkit familieparticipatie, Poster goed verbonden, juridische aspecten van informele zorg, invoormantelzorg en exptertisecentrum mantelzorg Twee

Nadere informatie

Managers en REC-vorming ----- GEEN VOORUITGANG ZONDER VOORTREKKERS

Managers en REC-vorming ----- GEEN VOORUITGANG ZONDER VOORTREKKERS @ ----- Managers en REC-vorming ----- AB ZONDER VOORTREKKERS GEEN VOORUITGANG De wereld van de REC-vorming is volop beweging. In 1995 werden de eerste voorstellen gedaan en binnenkort moeten 350 scholen

Nadere informatie

Inclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie. Petri Embregts

Inclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie. Petri Embregts Inclusie van mensen met een verstandelijke beperking: Reële mogelijkheden zelfbepaling en participatie Petri Embregts Participatie Geplande ratificatie VN verdrag voor rechten van mensen met beperking

Nadere informatie

In verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts

In verbinding zelf keuzes maken. Petri Embregts In verbinding zelf keuzes maken Petri Embregts Cliënten eigen keuzes laten maken, ze regie geven over hun eigen leven, dat is wat we nastreven Dhr Hans Bouter Leidsch Dagblad Eigen regie, zelf keuzes maken

Nadere informatie

Ondernemingsplan Opella

Ondernemingsplan Opella Ondernemingsplan Opella 02 08 Op weg naar 2020 Bijzonder en gewoon Zorgdienstverlener Opella ondersteunt mensen op allerlei manieren, waarbij het zo zelfstandig mogelijk leven en wonen voorop staat. Ondanks

Nadere informatie

Beleid mantelzorg en vrijwilligers Fener Zorg

Beleid mantelzorg en vrijwilligers Fener Zorg P a g i n a 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Begrippen 1-2 3. Verschillen tussen mantelzorg en vrijwilligerswerk 2 4. Mantelzorg in Rotterdam 2-3 5. Visie van Fener Zorg op mantelzorg en vrijwilligers

Nadere informatie

Nieuws in 2013: Eerste (O)ma-vrijwilligers in. gezet: ervaren vrouwen als maatje voor jonge. moeders met een verstandelijke beperking / 10

Nieuws in 2013: Eerste (O)ma-vrijwilligers in. gezet: ervaren vrouwen als maatje voor jonge. moeders met een verstandelijke beperking / 10 Nieuws in 2013: Eerste (O)ma-vrijwilligers in gezet: ervaren vrouwen als maatje voor jonge moeders met een verstandelijke beperking / 10 vrouwen die deelnamen aan AMWAHT-opleiding krijgen hun certificaat,

Nadere informatie

Steunpunt Mantelzorg Dokkumer-Walden Het bieden van: Informatie (brochures, website, speciale gelegenheden) Advies en begeleiding (individueel) Emotionele steun: Luisterend oor Weg naar steunpunt soms

Nadere informatie

Doelgroep De doelgroep voor de methode Meer Mens is onder te verdelen in drie hoofdgroepen. Dit sluit niet uit dat de methode niet van toepassing is

Doelgroep De doelgroep voor de methode Meer Mens is onder te verdelen in drie hoofdgroepen. Dit sluit niet uit dat de methode niet van toepassing is Inleiding In de zorgsector wordt een breed pakket aan zorg- en dienstverlening aangeboden aan mensen met een beperking. Hulpvragen van deze mensen variëren in aard en complexiteit. Deze vragen hebben betrekking

Nadere informatie

Mantelzorgondersteuning in de oncologische zorg. Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt!

Mantelzorgondersteuning in de oncologische zorg. Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt! 1 Mantelzorgondersteuning in de oncologische zorg Voorkom dat er achter de patiënt nog een patiënt opduikt! Ans Verdonschot Beleidsmedewerker IKNL Jopke Kruyt Zorginnovatie en begeleiding PROGRAMMA Waar

Nadere informatie

Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan

Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan Zorgleefplan, ondersteuningsplan en begeleidingsplan Methodisch werken met zorgleefplan, ondersteuningsplan of begeleidingsplan Om goede zorg en/of ondersteuning te kunnen geven aan een cliënt is het werken

Nadere informatie

HOE U DE SAMENWERKING MET THUISZORGMEDEWERKERS VERBETERT

HOE U DE SAMENWERKING MET THUISZORGMEDEWERKERS VERBETERT HOE U DE SAMENWERKING MET THUISZORGMEDEWERKERS VERBETERT Tips voor mantelzorgers die voor thuiswonende ouderen zorgen ZORGNETWERK VAN EEN KWETSBARE OUDERE Team van verpleegkundigen en verzorgenden Partner

Nadere informatie

Kennisplatform Mantelzorg West Friesland. Samen vernieuwen in de Wmo, 15 juni 2015

Kennisplatform Mantelzorg West Friesland. Samen vernieuwen in de Wmo, 15 juni 2015 Kennisplatform Mantelzorg West Friesland Een netwerkorganisatie van gemeenten, zorgaanbieders, hulverlenende instellingen en belangenbehartigers van mantelzorgers Samen vernieuwen in de Wmo, 15 juni 2015

Nadere informatie

Wijkteams en informele zorg. 22 juni 2015 Inge Redeker (Vilans)

Wijkteams en informele zorg. 22 juni 2015 Inge Redeker (Vilans) Wijkteams en informele zorg 22 juni 2015 Inge Redeker (Vilans) 1 Kort kennismaken Wie zit er in de zaal? Professionals uit wijkteams? Mantelzorgers? Vrijwilligers? Overig? Wir-war aan wijkteams In veel

Nadere informatie

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt

Instructie 1. Heb jij je voelsprieten uitstaan? De relatie met je cliënt Instructie 1 De relatie met je cliënt Heb jij je voelsprieten uitstaan? Met behulp van dit werkblad onderzoek je of je je voelsprieten hebt uitstaan naar de cliënt. Kies een cliënt en vul met die cliënt

Nadere informatie

Mantelzorgers. Herstel bij ons. Overdag bij ons. Tijdelijk bij ons. Beschut thuis

Mantelzorgers. Herstel bij ons. Overdag bij ons. Tijdelijk bij ons. Beschut thuis Mantelzorgers Beschut thuis Overdag bij ons Herstel bij ons Tijdelijk bij ons Behandeling en expertise Bij u thuis Nieuw thuis Praktische hulp en voorlichting Advies en begeleiding Emotionele steun Mantelzorg

Nadere informatie

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen

eflectietool Reflectietool Reflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool eflectietool Reflectietool Test jezelf op professioneel ondersteunen Redactie: Marieke Haitsma en Corrie van Dam Eindredactie: afdeling communicatie

Nadere informatie

Tevredenheids- en ervaringsonderzoek Wmo over 2010 Klanten hulp bij het huishouden, mantelzorgondersteuning en andere individuele voorzieningen

Tevredenheids- en ervaringsonderzoek Wmo over 2010 Klanten hulp bij het huishouden, mantelzorgondersteuning en andere individuele voorzieningen Tevredenheids- en ervaringsonderzoek Wmo over 2010 Klanten hulp bij het huishouden, mantelzorgondersteuning en andere individuele voorzieningen Gemeente Huizen Inleiding... 3 1. Verantwoording onderzoek...

Nadere informatie

?Hoe Zo! >> Werken bij de gemeente betekent je inzetten voor burgers en bedrijven. En daarbij geldt:

?Hoe Zo! >> Werken bij de gemeente betekent je inzetten voor burgers en bedrijven. En daarbij geldt: Wabo effectief ?Hoe Zo! >> Het toepassen van de Wabo is meer dan alleen de IT-structuur aanpassen, de procedures herzien en/of de processen opnieuw beschrijven en herinrichten. Het zijn de medewerkers

Nadere informatie

2. Digitale interactieve cliënten systemen. Je hoeft geen titel te hebben om een goed leider te zijn Oefening Unpack your backpack

2. Digitale interactieve cliënten systemen. Je hoeft geen titel te hebben om een goed leider te zijn Oefening Unpack your backpack Aantal praktijkvoorbeelden uit de Internationale Planetree Conferentie 2012 1. De kracht van vrijwilligers 2. Digitale interactieve cliënten systemen 3. Een aantal bijzondere en praktische initiatieven.

Nadere informatie

Bronnen: Toolkit familieparticipatie, Poster goed verbonden, juridische aspecten van informele zorg, invoormantelzorg en exptertisecentrum mantelzorg

Bronnen: Toolkit familieparticipatie, Poster goed verbonden, juridische aspecten van informele zorg, invoormantelzorg en exptertisecentrum mantelzorg Betrokken mantelzorger(s) en/of sociaal netwerk Bronnen: Toolkit familieparticipatie, Poster goed verbonden, juridische aspecten van informele zorg, invoormantelzorg en exptertisecentrum mantelzorg Twee

Nadere informatie

SAMENWERKEN AAN GOEDE ZORG

SAMENWERKEN AAN GOEDE ZORG KWALITEITS- BELEID LAVERHOF SAMENWERKEN AAN GOEDE ZORG HET VERHAAL VAN LAVERHOF Het verhaal van Laverhof begint bij onze wortels. Dat zijn de missie, visie en kernwaarden. Zij vertellen wie wij zijn, waar

Nadere informatie

Levensloopbegeleiding

Levensloopbegeleiding Levensloopbegeleiding vanuit bekeken Omdat een andere blik je leven verrijkt Levensloopbegeleiding bij autisme Levensloopbegeleiding is ondersteuning in iedere fase van het leven, op alle levensgebieden

Nadere informatie

Ouderen en seksualiteit:

Ouderen en seksualiteit: Ouderen en seksualiteit: een oud taboe of een sexy verhaal? Vaak denken jongeren dat mensen van boven de 60 geen seks meer hebben, of daar toch zeker niet van genieten. Niets is minder waar. Maar ook in

Nadere informatie

Mats Werkt! WWW.MATSWERKT.NL DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER.

Mats Werkt! WWW.MATSWERKT.NL DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. Mats Werkt! DÉ CURSUS VOOR HET BEGELEIDEN VAN MENSEN MET EEN ARBEIDSBEPERKING OP DE WERKVLOER. WWW.MATSWERKT.NL Mats werkt: Dé cursus voor het begeleiden van mensen met een arbeidsbeperking op de werkvloer.

Nadere informatie

Voor informatie over Meer Mens: meermens@prismanet.nl 06-21 86 47 70. Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl

Voor informatie over Meer Mens: meermens@prismanet.nl 06-21 86 47 70. Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl Voor informatie over Meer Mens: meermens@prismanet.nl 06-21 86 47 70 Meer info? 0800-2357747 www.prismanet.nl Meer Mens Zorg voor kwaliteit van leven In de zorgsector wordt een breed pakket aan zorg- en

Nadere informatie

Kaderbrief 2018: Sterker in dialoog

Kaderbrief 2018: Sterker in dialoog Kaderbrief 2018: Sterker in dialoog Deze kaderbrief geeft richting aan onze (team)plannen voor 2018. Zo zorgen we ervoor dat ontwikkelingen binnen Cello elkaar versterken én dat we invulling blijven geven

Nadere informatie

Catharina Stichting visie op zelfsturing

Catharina Stichting visie op zelfsturing Catharina Stichting visie op zelfsturing Verhalende versie Binnen Catharina Stichting werken we steeds nadrukkelijker op basis van zelfsturing. Een belangrijk uitgangspunt daarbij is dat we werken vanuit

Nadere informatie

Het Signalerend. Toegankelijke. Activerende. Netwerk

Het Signalerend. Toegankelijke. Activerende. Netwerk Stean foar Stipe Visie op cliëntondersteuning zorg, welzijn en aangepast wonen Het Signalerend ignalerende Toegankelijke Effectieve Activerende Netwerk (dat stiet as in hûs!) Inleiding Sinds januari 2007

Nadere informatie

De weg naar zinvolle dagbesteding voor mensen met dementie. begeleidingsprogramma voor organisaties die zorg leveren aan mensen met dementie

De weg naar zinvolle dagbesteding voor mensen met dementie. begeleidingsprogramma voor organisaties die zorg leveren aan mensen met dementie De weg naar zinvolle dagbesteding voor mensen met dementie begeleidingsprogramma voor organisaties die zorg leveren aan mensen met dementie Context Het aanbieden van welzijn, dagbesteding of zingevingactiviteiten

Nadere informatie

Meander Nijmegen. Samen groot worden. Zorg voor jeugdigen. Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen BEGELEID (KAMER) WONEN

Meander Nijmegen. Samen groot worden. Zorg voor jeugdigen. Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen BEGELEID (KAMER) WONEN BEGELEID (KAMER) WONEN OPVOEDINGS- ONDERSTEUNING HULP OP MAAT LOGEERHUIS Meander Nijmegen stgmeander.nl Zorg voor jeugdigen Begeleiding en (tijdelijk) wonen voor kinderen, jongeren en gezinnen Samen groot

Nadere informatie

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft

Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Gezinsinterventie Gezinsgesprekken voor gezinnen waarbij de ouder psychische problemen heeft Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Zorgen en vragen 1 Gezinsinterventie 2 Tien praktische

Nadere informatie

Ervaringsdeskundigheid in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Petri Embregts

Ervaringsdeskundigheid in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Petri Embregts Ervaringsdeskundigheid in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking Petri Embregts Inhoud Waarom een kans in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking? Inzetbaarheid en effectiviteit

Nadere informatie

Het White Box model:

Het White Box model: Het White Box model: Een krachtige veranderstrategie die mensen in beweging brengt. Visie, aanpak en trainingsadvies Een waardevol gespreksmodel voor, WMO en Jeugdwet, consulenten om eigen initiatief en

Nadere informatie

Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven

Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven Training Leiderschap Leiderschap, krachtig en inspirerend leidinggeven Als leidinggevende komt er veel op je af. Je moet doelen halen, maar je wilt ook je medewerkers motiveren. Hoe houd je dat in balans?

Nadere informatie

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm

zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm zorgen voor elkaar over mantelzorgers met een migranten achtergrond stamm Mantelzorg is... Mooi De hulpvrager is je dankbaar, mantelzorg geeft veel voldoening Divers De taken lopen uiteen: huishoudelijke

Nadere informatie

LIMBURG POSITIEF GEZONDHEID

LIMBURG POSITIEF GEZONDHEID positieve gezondheid Je gezond voelen Fitheid Klachten en pijn Slapen Eten Conditie Bewegen Zorgen voor jezelf Je grenzen kennen Kennis van gezondheid Omgaan met tijd Omgaan met geld Kunnen werken Hulp

Nadere informatie

Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz

Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz Antwoorden op vragen over veranderingen Wmo/Awbz BEREIKBAARHEID EN INFORMATIE Hoe word ik als cliënt geïnformeerd over de veranderingen? Met een brief van de gemeente Met een persoonlijk gesprek in 2015

Nadere informatie

RUIMTE VOOR HELDEN Ouderbrochure

RUIMTE VOOR HELDEN Ouderbrochure GOO! voor Opvang en Onderwijs RUIMTE VOOR HELDEN Ouderbrochure Elk kind heeft een held of heldin in zich om moeilijke situaties te overwinnen. Hiervoor is niet alleen moed nodig, maar ook inzicht, de juiste

Nadere informatie

Ik sta er niet meer alleen voor!

Ik sta er niet meer alleen voor! Ik sta er niet meer alleen voor! Zelfredzaamheid en eigen kracht zijn centrale begrippen in onze participatiesamenleving. Eén gezin, één plan, één hulpverlener is al uitgangspunt van beleid. Daaraan wordt

Nadere informatie

Participatieverslag Nieuw & Anders

Participatieverslag Nieuw & Anders Participatieverslag Nieuw & Anders Op 26 en 31 maart vonden twee bijeenkomsten plaats met de titel Nieuw & Anders plaats. Twee bijeenkomsten die druk bezocht werden door vrijwilligers, verenigingen en

Nadere informatie

In de Visie is beschreven waar SGL in de toekomst voor wil staan, rekening houdend met ontwikkelingen die op dit moment aan de orde zijn.

In de Visie is beschreven waar SGL in de toekomst voor wil staan, rekening houdend met ontwikkelingen die op dit moment aan de orde zijn. Bijlage 1 meerjarenbeleidsplan Missie, visie en kernwaarden SGL In dit document vindt u de hernieuwde Missie, Visie en kernwaarden. In de Missie is beschreven wat SGL uit wil dragen naar buiten. Daarbij

Nadere informatie

Reactie op advies Mantelzorgondersteuning en waardering

Reactie op advies Mantelzorgondersteuning en waardering bericht Ontwikkeling Maatschappelijke Ontwikkeling Retouradres: Postbus 10007, 8000 GA Zwolle Participatieraad Zwolle t.a.v. de heer J. van der Heiden Sassenstraat 33 8011 PB..ZWOLLE Stadskantoor Lübeckplein

Nadere informatie

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out

Online Psychologische Hulp Overspanning & Burn-out Online Psychologische Hulp 2 Therapieland 3 Therapieland Online Psychologische Hulp In deze brochure maak je kennis met de online behandeling Overspanning & Burn-out van Therapieland. Je krijgt uitleg

Nadere informatie