Het aanbod biedt u de keus uit drie benaderingen: presentatie, cursus en liturgie.

Transcriptie

1 Geloven in kunst biedt groepen, bijvoorbeeld in kerken en het volwassenenonderwijs, een verscheidenheid aan programma s. In cursussen, presentaties of een liturgie verkent u de wisselwerking tussen geloof en kunst. Kunst maakt geloven zichtbaar. Doordat geloven verandert in de loop van de geschiedenis, toont ook de kunst een ander gezicht. Het zien van verschillen maakt mensen bewust van hun eigen tradities. Dat verrijkt de beleving. Het aanbod biedt u de keus uit drie benaderingen: presentatie, cursus en liturgie. Koos Sluiter, geboren in 1946 in Emmen en van 1970 tot 2011 predikant in de PKN legt zich toe op het aanbieden van cursussen, presentaties en liturgie. Geloven en kunst in hun samenhang zijn mij steeds meer gaan boeien. In mijn werk als predikant heb ik gemerkt hoe boeiend het is om mensen rondom geloof en kunst met elkaar in gesprek te brengen. Je ziet hoe kunstwerken en gedichten een krachtige taal spreken. De taal van beelden is onuitputtelijk en daarom van groot belang voor het geloven, juist in een beeldcultuur zoals we die nu beleven.

2 Presentatie Presentaties bieden u een kennismaking in één of meer dagdelen met kunstenaars, theologen en thema s die voor vandaag van belang zijn. De verleden tijd is vaak verrassend actueel. Het aanbod wordt regelmatig uitgebreid en bestaat onder andere uit: De kruistochten Ontstaan en verloop van de kruistochten worden aan de hand van beeldmateriaal geplaatst in de samenhang van de Middeleeuwen. De kruistochten hebben het gezicht van Europa en de verhoudingen tussen kerk en islam veranderd. De kruistochten zijn voorbij; het begrip kruistocht speelt nog steeds een rol in de verhouding tot de islam. In drie avonden komen achtereenvolgens aan de orde: Achtergrond, ontstaan en verloop van de kruistochten vanuit en binnen Europa; De periode van de kruistochten bezien vanuit het perspectief van moslims; Het beeld van de kruistochten in contacten en confrontaties tussen islam en christendom.de vraag is of we te maken hebben met een eindeloze spiraal of dat bezinning op de kruistochten de mogelijkheid opent nieuwe wegen in te slaan. De Katharen De Katharen streefden in de 12 e en 13 e eeuw naar een andere kerk. Er zijn invloeden van het orthodoxe christendom, van de gnostiek en van de mystiek. De Katharen zijn uitgeroeid in zeer gewelddadige campagnes; groepen die streven naar emancipatie zien in de Katharen hun voorlopers. Waren de Katharen een bedreiging voor de bestaande orde? Katharenroute Van de Katharen zijn, behalve enkele geschriften, amper zichtbare sporen overgebleven. Toch wordt het gebied in Zuid-Frankrijk waar het drama zich afspeelde wel Katharenland. In deze presentatie een korte kennismaking met de beweging en met het gebied waar ze leefden. Lissabon Een tocht door Lissabon is een tocht door de geschiedenis van de kerk en door de geschiedenis van een koloniaal rijk. De stad is in meer dan één opzicht getekend door de enorme aardbeving (tsunami?) die de stad in 1750 verwoestte. De wereldtentoon-stelling heeft de stad een eigentijdse uitstraling gegeven. De Bijbel lezen met een leesbril Wie de Bijbel ter sprake brengt betreedt ongemerkt een ingewikkeld speelveld. De lezer maakt zelf deel uit van allerlei werelden. Je kunt de Bijbel niet onbevangen lezen en eeuwenoude leestradities spreken onwillekeurig een woordje mee. Ook de Bijbel zelf heeft een bewogen ontstaansgeschiedenis. Iedereen leest de Bijbel door een persoonlijke bril. Het is waardevol en spannend om te onderzoeken hoe die bril bij elke lezer weer anders werkt. Rembrandt en zijn tijd Het Rembrandtjaar 2006 bood een uitgelezen mogelijkheid om kennis te nemen van het werk van Nederlands grootste kunstenaar uit de Gouden Eeuw. Rembrandt maakte met zijn atelier deel uit van het kunstbedrijf in die en daarom komen ook de relaties van Rembrandt met zijn tijdgenoten aan de orde. Rembrandt en de Bijbel Binnen het werk van Rembrandt neemt de Bijbel een aparte plaats in. Rembrandt werkte de verhalen op een eigen manier uit in schilderijen, maar vooral ook in etsen en tekeningen. Opmerkelijk is zijn belangstelling voor engelen en zijn voorliefde voor het boek Tobith. Maerlant s rijmbijbel Jacob van Maerlant was een schrijver die de wetenschappelijke kennis en inzichten van zijn tijd populariseerde door geschriften uit het Latijn in het Nederlands te vertalen en nog wel op rijm. Van zijn hand is ook de Rijmbijbel die hij in 1271 voltooide. Het manuscript in het museum Meermanno (Den Haag) is één van de allermooiste; in 1332 werd het prachtig verlucht met door Michiel van der Borch. In de tekst bracht hij (kleine) tekeningen (miniaturen) aan - allemaal kleine kunstwerken. Het is het vroegste gesigneerde en gedateerde handschrift uit de Noordelijke Nederlanden. Psalm 106, een wijze les Israël kijkt in de spiegel van de geschiedenis en ziet een onthutsend beeld van falen en tekort. Kunstenaars uit de vroegere DDR geven in 25 afbeeldingen hun visie op de psalmtekst en op hun eigen situatie. De combinatie van tekst en beeld roept de vraag op hoe we naar de geschiedenis kijken. Gedichten van Nederlandse dichters geven een antwoord op de vraag wat we kunnen leren van de geschiedenis. Psalm 106 verbindt zelfkritiek

3 met geloof in God en laat zien dat een religieuze invalshoek de blik niet vertroebelt maar verheldert. Edvard Munch, bezeten en beheerst Edvard Munch was als kunstenaar tegelijk beheerst en bezeten. Dat klinkt tegenstrijdig. Munch is bekend door werken zoals De schreeuw ; hij lijkt bezeten door angst en wanhoop. Toch is dat maar het halve verhaal. Hij verwerkte de kennismaking met de moderne stromingen van zijn tijd. Daarbij ging hij zeer beheerst te werk. Al tijdens zijn leven wist hij een beeld van zichzelf als kunstenaar op te roepen, dat bij een bepaald publiek zeer gewild was. Max Beckmann, een ietsist ; Max Beckmann is een van de belangrijkste Duitse kunstenaars van de vorige eeuw. De nazi s bestempelden zijn werk als entartete Kunst (ontaarde kunst). Daarom vertrok Beckmann in 1937 naar Amsterdam, waar hij tot 1947 in ballingschap verbleef. Die jaren in Amsterdam vormden een moeilijke tijd; het was ook de tijd waarin veel werken tot stand kwamen. Hij schilderde er vijf van zijn negen beroemde triptieken. Theater, variété en circus vormen terugkerende thema s in zijn hele werk. Beckmann laat zien hoe de verklede wereld ons een werkelijkheid toont die de alledaagse ervaring doordringt en stuurt. Die grotere werkelijkheid die alleen langs een omweg, zoals in de kunst, is te benaderen, duidde Beckmann aan met het. Hij was daarmee een ietsist avant la lettre. Theologen van de 20 e eeuw Een aantal theologen uit de 20e eeuw heeft indringend de vraag gesteld naar de betekenis van de heilige teksten van de kerk. Die teksten verwijzen naar een werkelijkheid die meer omvat dan het alledaagse. Het zoeken van een betekenis van een tekst in de ene situatie en die betekenisvol overbrengen naar een andere situatie is ingewikkelder dan het lijkt. Het is de verdienste van deze theologen dat ze velen geholpen hebben om oude betekenissen te herontdekken en nieuwe betekenissen op te doen. Deze theologen leefden in de 20e eeuw maar hebben in de 21e hun betekenis nog niet verloren: aan gaf en die daarbij ook nog kans zag om met de verschillende vleugels in de kerk in gesprek te blijven. Hij is ook van onschatbare betekenis als bruggenbouwer naar de oecumene en naar de cultuur van zijn tijd. Dietrich Bonhoeffer, theoloog en verzetsman Bonhoeffer neemt onder de theologen en voorgangers van de 20 e eeuw een bijzondere plaats in. Hij zocht een eigen weg in de theologie en in directe samenhang daarmee een eigen weg in de vervulling van zijn rol als voorman van de kerk in Duitsland onder de nazi s. Zijn verbluffende vergezichten doen beklemmend aan tegen de achtergrond van zijn gewelddadige dood in de nadagen van de oorlog. Hans Küng, Wat ik geloof Hans Küng gaat als theoloog het gesprek aan met de moderne godsdienstkritiek. Hij biedt tegelijk een nieuwe verantwoording en een kritische benadering van de eigen traditie. Hij betrekt later ook andere godsdiensten in zijn werk. Vanaf de jaren 90 zet Küng zich in voor zijn project Weltethos. De presentatie volgt het boek Wat ik geloof als leidraad. Dorothee Sölle Voor de theologe Dorothee Sölle is spreken over de verbondenheid van God en mens alleen zinvol als die verbondenheid concreet aanwijsbaar is in de werkelijkheid van alledag. De symboliek van het avondmaal/ de eucharistie verwijst naar Gods voorkeur voor wie in onze samenleving in een marginaal bestaan zijn gedrongen. Edward Schillebeeckx Na het tweede Vaticaans concilie vestigde Schillebeeckx zijn naam als theoloog definitief met zijn twee Jezus-boeken. Hij betrekt de methode die hij in deze boeken toepast ook op het denken over het kerkelijk ambt. Met zijn publicaties Pleidooi voor mensen in de kerk en Mensen als verhaal van God onderzoekt hij de relatie tussen de geloofsgemeenschap en de mensen die deze gemeenschap als ambtsdrager dienen. Het ambt ondergaat een betekenisverandering. Hendrikus Berkhof, theoloog Berkhof was een theoloog die de ontwikkelingen in de moderne theologie volgde, er een eigen betekenis

4 Cursus Een reeks van zeven à acht bijeenkomsten biedt een originele inleiding in de bijbelse en kerkelijke beeldtaal. Deelnemers worden uitgenodigd de eigen zienswijze en beleving actief in te brengen. Er zijn vier cursussen: vroege Westerse, Latijnse kerk. In getuigenis, zelfonderzoek, studie en lofprijzing tonen ze belangrijke trekken van de theologie. De kerkmoeders Maria, Maria Magdalena, Catharina en Barbara voegen daar liefde, toewijding, vasthoudendheid en opofferingsgezindheid aan toe. Geloven in kunst Een kennismaking met de kerkelijke beeldtraditie; In zeven thema s (godsbeeld, paradijs, engelen, geboorte, Christusbeeld, wonderen, kruis) wordt de relatie tussen geloof en kunst verkend. Vertrekpunt is steeds een beeld uit de moderne kunst. De moderne kunst heeft de kerk vaarwel gezegd maar niet de christelijke beeldtraditie. Dat blijkt als we kijken naar de geschiedenis van de beelden van vroeger tot nu. 8 Psalmen Psalmen opgevat als moderne poëzie, in samenhang met Nederlandse poëzie en kunst uit de 20e eeuw; Het lezen van Psalmen als eigentijdse poëzie is een boeiende ervaring. Met 8 Psalmen komen de eigen kenmerken van psalmteksten aan de orde en daarnaast de plaats van de teksten in het geheel van de Psalmenbundel. Moderne Nederlandse poëzie, toonzettingen van de Psalmen en moderne Nederlandse schilderkunst helpen bij het ontdekken wat Psalmen voor ons vandaag kunnen betekenen. Verschillende toonzettingen van de Psalmen brengen de traditie op een andere manier tot leven. Profeten en evangelisten in beeld Tekst en beeld versterken elkaar: De vier evangelisten (Mattheüs, Marcus, Lucas, Johannes) en de vier grote profeten (Jesaja, Jeremia, Ezechiël, Daniël) nemen in de religieuze kunst een grote plaats in. Niet alleen hun teksten en verhalen maar ook de personen zelf zijn veelvuldig uitgebeeld. Langs die beelden komen we de betekenis van profeten en evangelisten op het spoor voor mensen van vandaag. Voorbeelden uit de muziekgeschiedenis onderstrepen dat profeten en evangelisten ook daar hun sporen hebben nagelaten. Kerkvaders en kerkmoeders, Vier kerkvaders en vier kerkmoeders, figuren die het geloof van de vroege kerk vorm gaven; In de kerkelijke kunst vormen de kerkvaders Ambrosius, Augustinus, Hieronymus en Gregorius een vast viertal. Zij bepalen het gezicht van de

5 Liturgie Voor groepen die met kerkelijke hoogtijdagen samen willen ervaren wat de geloofstraditie voor hen betekent kan een viering worden verzorgd. Het werk van kunstenaars die aan het verbeelden van de kerkelijke hoogtijdagen hebben bijgedragen krijgt daarbij ruime aandacht. Binnen de liturgie is daarnaast ook ruimte voor eigen inbreng. Er zijn zeven liturgieën: Kerst: Lucas en Mattheüs in beeld Lucas en Mattheüs brengen elk een eigen verhaal over Jezus geboorte. In deze twee presentaties komen de bekende woorden met talrijke beelden op een nieuwe manier tot leven. In al hun verscheidenheid nodigen deze beelden uit om onszelf het verhaal voor ogen te stellen. Rembrandt en Dürer over de stille week Deze twee grote kunstenaars hebben op een persoonlijk doorleefde wijze uitdrukking gegeven aan de grote thema s van lijden, sterven en opstanding van Jezus Christus. Hun werken zijn van belang voor wie zoekt naar bezinning en inkeer. Op weg naar Pasen De bijzondere momenten uit de dagen voor Pasen komen aan de orde in de beelden van verschillende kunstenaars uit verschillende tijden. Ze nodigen ons uit om de diepe betekenis van Pasen op het spoor te komen. Tijd voor Pasen In de tijd van Pasen komen bepaalde thema s steeds terug: Jezus als vorst in het lijden, het kruis als levensboom, de werktuigen van het lijden, Maria en Johannes onder het kruis en de opstanding. In de loop van de tijd ondergaan die thema s grote veranderingen. Dat maakt de weg vrij voor overdenking van onze beleving van deze bijzondere dagen. Het wordt Kerst Van alle kerkelijke hoogtijdagen spreekt kerst het meest tot de verbeelding. In de kerst vinden we dat weerspiegeld. De beelden nodigen ons uit om uiting te geven aan onze hoop en verwachting. Midden onder u Al heel vroeg vierde de kerk dat God in Christus als mens in ons midden kwam. Drie verhalen krijgen daarbij de aandacht: de aanbidding van de wijzen (6 januari, Driekoningen), de doop in de Jordaan (17 januari) en de bruiloft in Kana. Deze feestkring heet Epifanie en is ouder dan het Kerstfeest.

6 In overleg met u worden plaats, datum en tijd van een programma vastgesteld en kan een programma op maat worden ontwikkeld. Contact Voor informatie kunt u contact opnemen met: Koos Sluiter, Ledeboerslaan 14, 7606 HS Almelo telefoon: mail: info@geloveninkunst.nl Tarieven Het tarief voor een bijeenkomst (presentatie, cursus, liturgie) is 60 per keer, aflopend naar 45 per bijeenkomst bij meer dan vier bijeenkomsten. Eén bijeenkomst 60 Twee bijeenkomsten 110 Drie bijeenkomsten 160 Vier bijeenkomsten 200 Vijf bijeenkomsten 225 Zes bijeenkomsten 270 Zeven bijeenkomsten 315 Acht bijeenkomsten 360 Het tarief is exclusief reiskosten (openbaar vervoer of eigen vervoer 0,19 p. km) en is vrij van btw-heffing.