Rekenbeleidsplan. Locatie de Waard. basis- en kaderberoepsgerichte leerweg vmbo

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Rekenbeleidsplan. Locatie de Waard. basis- en kaderberoepsgerichte leerweg vmbo"

Transcriptie

1 Rekenbeleidsplan Locatie de Waard basis- en kaderberoepsgerichte leerweg vmbo November 2015

2 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave Voorwoord Schoolprofiel Noodzaak en aanleiding Visie op rekenen en rekenbeleid Analyse startsituatie Gefaseerde invoering rekentoets Doelstelling Situatieanalyse rekenen tot Rekentoetsen Praktische uitvoering Aanbod rekenlessen Voorwaarden Evaluatie

3 2. Voorwoord Dit rekenbeleidsplan is bedoeld voor het Cambium College, locatie de Waard te Zaltbommel en wordt u aangeboden door Annelies Joore (locatiedirecteur) en Martine van der Linden (rekencoördinator). In het voorliggend stuk wordt het rekenbeleid van locatie de Waard beschreven. Als onderdelen breder worden getrokken wordt dit apart vermeld. De achterstanden in taal en rekenen zijn erkend door de overheid hetgeen geleid heeft tot de wet op de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen. Begin 2008 is het Referentiekader Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen (Meijerink, 2008) door de Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen uitgebracht. De wet geeft hiermee richtlijnen aan voor taal en rekenen en zijn bedoeld om de schoolprestaties in de verschillende schoolsoorten te verbeteren. Het doel van de bovenstaande ontwikkelingen is om de rekenprestaties van leerlingen te verbeteren en de doorlopende leerlijnen rekenen over de verschillende onderwijssectoren te verstevigen. Deze rekenprestaties hebben de afgelopen jaren volop in de belangstelling gestaan, mede door de tegenvallende resultaten. In het voorliggend stuk wordt aangegeven hoe er de komende jaren gewerkt zal worden aan de verbetering van de rekenvaardigheid bij onze leerlingen. Het uitgangspunt is dat zij aan het einde van hun schoolloopbaan op Cambium College locatie de Waard het referentieniveau 2F beheersen. Bij veel schoolvakken komt het vakgebied rekenen voor. Daarom is het verbeteren van de rekenvaardigheden een schoolaangelegenheid en niet alleen de verantwoordelijkheid van een selecte groep docenten. Het referentieniveau wordt als een apart onderdeel getoetst door middel van een rekentoets. Deze rekentoets mag in het voorlaatste en laatste jaar worden afgenomen. Het resultaat van de rekentoets gaat gefaseerd meetellen in de slaag- en zakregeling. 3

4 3. Schoolprofiel 3.1 Algemene gegevens Naam school Locaties Schoolgrootte Schoolorganisatie Rekencoördinator : Stichting Cambium College voor openbaar voortgezet onderwijs : Buys Ballot (VWO, Havo en vmbo-tl) De Waard (vmbo-kb en vmbo-bb) : Buys Ballot ±1400 leerlingen De Waard ±400 leerlingen : Dhr. W.A van de Veer, rector Mevr. E.L. van Buuren, directeur financiën & beheer Mevr. A.E.J. Joore, locatiedirecteur De Waard Dhr. L. van Bussel, conrector TL Mevr. M.J.M. Koolen, conrector Havo Dhr. M. Leupen, conrector VWO : Dhr. D. Damwijk (locatie Buys Ballot) Mevr. M.A. van der Linden (locatie de Waard) De rekencoördinator werkt in samenwerking met de locatiedirecteur/directie aan: Het verspreiden van actuele informatie over de rekentoets in de school. Het aansturen van veranderingen m.b.t. het vakgebied rekenen. Het verzorgen van interne en externe communicatie m.b.t. de rekentoets. Het organiseren van de afname van de rekentoets. Het bewaken en bevorderen van de kwaliteit van de opbrengsten. Het vormgeven en evalueren van het rekenbeleid. 4

5 3.2 Schematische weergave draagvlak rekenbeleid 3.3 Schematische weergave verdeling taken 5

6 4. Noodzaak en aanleiding 4.1 Extrinsieke motieven De Expertgroep Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen geeft aan dat zij niveau 2F als noodzakelijk beschouwt om maatschappelijk goed te kunnen functioneren op het gebied van taal en rekenen (Meijerink, 2008). Dit niveau is volgens het advies een voorwaarde voor het functioneren als burger in de samenleving (SLO Referentieniveaus in taal en rekenen, 2009). Het referentieniveau voor rekenen wordt als een apart onderdeel getoetst door middel van een rekentoets. Deze rekentoets mag in het voorlaatste en laatste jaar worden afgenomen. Vanaf schooljaar gaat het resultaat gefaseerd meetellen bij de zak- en slaagregeling. Leerlingen moeten dus voldoen aan de verschillende referentieniveaus voor rekenen om het diploma te kunnen behalen. Voor locatie de Waard geldt dat alle leerlingen moeten voldoen aan rekenniveau 2F. Voor leerlingen waarbij dit niveau niet haalbaar is, is er een 2A-toets (voor BB-leerlingen) en een 2ER-toets (ER = ernstige rekenproblematiek). In dit rekenbeleidsplan zetten we uiteen hoe het pad vanaf brugklas naar de rekentoets zal verlopen. Bron: SLO Referentieniveaus in taal en rekenen,

7 De referentieniveaus bouwen voort op het voorgaande niveau. Het streven is dat de leerlingen de basisschool verlaten en het referentieniveau 1F beheersen. Leerlingen werken op de Waard toe naar referentieniveau 2F en tonen aan d.m.v. de rekentoets of zij dit niveau beheersen. In onderstaand figuur wordt weergegeven wat de onderlinge samenhang is tussen de referentieniveaus in het F-spoor. Bron: SLO rekenen op niveau komen en blijven, Intrinsieke motieven Naast de invoering van de rekentoets zijn er ook intrinsieke motieven om een rekenbeleid op te stellen. Namelijk: Er komen signalen vanaf de werkvloer. Docenten zeggen herhaaldelijk: Ze kunnen niet rekenen!. Bepaalde vaardigheden zoals hoofdrekenen leken te verdwijnen. Rekenen is een basisvoorwaarde om goed te kunnen functioneren in de maatschappij. 7

8 5. Visie op rekenen en rekenbeleid 5.1 Onderwijsmissie algemeen Cambium College (beide locaties) De missie van de school zegt waar we voor staan, hoe we dat willen bereiken en waarop men ons en wij elkaar mogen aanspreken. Dit is onze missie: Het Cambium College is een openbare school met een regiofunctie. De school wil in het beleid rekening houden met kenmerkende aspecten (eigenheden) van die regio. Dit houdt onder meer in dat de school respect heeft voor alle levensovertuigingen die niet strijdig zijn met de Nederlandse grondwet. Het Cambium College wil een school zijn die in een open en veilige situatie leerlingen en medewerkers uitdaagt te groeien naar volledige ontplooiing, zowel op het gebied van kennis en cultuur, als op creatief en maatschappelijk terrein. Het Cambium College wil een school zijn waarin medewerkers en leerlingen samen verantwoordelijkheid dragen voor een zo goed mogelijk leer- en werkklimaat. Het Cambium College wil zijn onderwijskundige taak (overdragen van kennis en kunde) en zijn pedagogische taak (overdragen van normen en waarden) in evenwicht met elkaar uitvoeren. Het Cambium College heeft de locatie De Waard ingericht als de deelschool BB/KB en de locatie Buys Ballot voor de deelscholen TL, havo en vwo. (schoolplan Cambium College september 2012). De leerling leert het beste als differentiatie plaatsvindt in zowel klassikaal, individueel en groepsverband. Daarbij wordt de leerling de mogelijkheid geboden om: Zelfstandig en zelfverantwoordelijk te leren; Gebruik te maken van variatie naar persoonlijke leerstijlen; Samen te werken aan betekenisvolle opdrachten; Te leren gericht op wendbaar gebruik; Creativiteit, beleving en beweging in te zetten. 5.2 Leerlingprofiel locatie de Waard De leerlingen van de locatie De Waard zijn echte doeners. Zij leren vooral door te doen en worden voorbereid op een beroeps- en/of vakopleiding. Dit gebeurt bij vakken als Mens en Natuur, techniek en beeldende vorming en de profieluren. Natuurlijk ook bij de praktijkvakken in de bovenbouw en de theorielessen. De theorie staat heel dicht bij de praktische opdrachten die leerlingen moeten uitvoeren. LOB loopt als rode draad door het onderwijs. LOB-activiteiten beginnen vanaf de eerste week op school tot de diplomauitreiking. Leerlingen leren niet alleen vakinhoudelijk maar leren ook zichzelf kennen. In de bovenbouw zijn er naast het reeds gekozen profiel, keuze-onderdelen waar leerlingen zichzelf kunnen ontplooien. Leerlingen kunnen een brede of smalle route lopen binnen de school. Ze ontdekken hun talenten en zijn allemaal ergens goed in. 8

9 5.3 Visie op rekenbeleid locatie de Waard Algemeen zal de visie gebaseerd zijn op de uitspraak: Het belang van rekenen vindt men niet alleen in de schoolvakken, maar ook: - Als voorbereiding op het vervolgonderwijs. - Ter voorbereiding op functioneren in de maatschappij. De leeractiviteiten uit het rekencurriculum worden ondergebracht bij de rekenlessen. Deze lessen vormen de basis voor het rekencurriculum. Naast de reguliere rekenlessen zal er extra ondersteuning geboden worden aan leerlingen die qua rekenvaardigheden achter blijven. Daarnaast wordt schoolbreed het rekencurriculum gefaseerd ingevoerd. Dit zal o.a. terugkomen bij de lessen wiskunde en vakken met een rekencomponent zoals economie en techniek. 9

10 6. Analyse startsituatie Analyse gemaakt: april SWOT analyse Om een goed beeld te krijgen van de beginsituatie is er eerst gekeken naar locatie de Waard in het algemeen. Binnen deze organisatie moet het rekenbeleid geïmplementeerd worden en het succes van deze implementatie hangt af van het functioneren van de organisatie. Aan de hand van een SWOT-analyse (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats analyse) is schematisch weergegeven wat de krachten, de zwaktes, de kansen en de bedreigingen zijn van locatie de Waard. Kracht: Er is sprake van een hoge mate van betrokkenheid van de werknemers bij de organisatie, zowel op tactisch als op operationeel niveau. De communicatie heeft een open karakter en verloopt via korte lijntjes. Zwakte: Op tactisch niveau wordt er te vaak ad hoc gewerkt. Er moet planmatiger worden gewerkt met een lange termijn visie. Op operationeel niveau ontbreekt soms de wil en mogelijkheid om dingen te veranderen en plannen om te zetten in daden. Kansen: Op strategisch niveau is de motivatie om de communicatie te verbeteren en hogere resultaten te halen aanwezig. Zowel op tactisch als operationeel niveau valt er winst te behalen in de bewustwording. Binnen het taakbeleid is professionalisering een vast onderdeel van de taakomschrijving. Docenten staan open voor (bij)scholing en dit kan ook door de organisatie gefaciliteerd worden. Bedreigingen: Aan enthousiasme van de werknemers is geen gebrek, maar nog te vaak wordt er geen gevolg gegeven aan ideeën en projecten. Er worden te vaak zaken gestart maar niet afgerond. Er heerst bij sommige docenten twijfel of de leerlingen van locatie de Waard het referentieniveau 2F wel gaan beheersen ondanks inspanningen vanuit school. Dit kan leiden tot pessimisme en onnodig doemdenken. 10

11 6.2 Indicatie referentieniveau rekenen instroom basisschool - niveau BB+ (LWOO) In bovenstaande staafdiagram is het resultaat van Cito toets 0 (afgenomen in de brugklas september 2013 locatie de Waard) afgezet tegen het landelijk gemiddelde van Cito toets 0 van september Op basis van bovenstaande staafdiagram kan er een analyse gemaakt worden van de instroomniveau in vanuit de basisscholen. In dat jaar bleek: Het aandeel BB+ leerlingen (LWOO indicatie) met een rekenniveau onder 1F op onze school (62%) lager lag dan het landelijk gemiddelde (92%). Dit betekent dat van alle brugklassers BB+ 62% nog geen rekenniveau 1F heeft. Het aandeel BB+ leerlingen (LWOO indicatie) met een rekenniveau 1F op onze school (29%) hoger lag dan het landelijk gemiddelde (6%). Dit betekent dat van alle brugklassers BB+ 29% rekenniveau 1F heeft. Het aandeel BB+ leerlingen (LWOO indicatie) met een rekenniveau hoger dan 1F ( 2F) op onze school (10%) hoger lag dan het landelijk gemiddelde (2%). Dit betekent dat van alle brugklassers BB+ 10% een rekenniveau hoger dan 1F heeft. Onze instroom BB+ heeft gemiddeld een hoger rekenniveau dan het landelijk gemiddelde. Echter blijkt toch een ruime meerderheid rekenniveau 1F nog niet te beheersen bij het starten in de brugklas. Deze groep gaat in de onderbouw (leerjaar 1 en 2) tijdens de rekenles aan de slag om dit niveau te beheersen. De groep (29% + 10%) die rekenniveau 1F wel beheerst bij de aanvang van de brugklas zal dit rekenniveau moeten blijven onderhouden d.m.v. herhaling en verdieping in de onderbouw tijdens de rekenlessen. Deze leerlingen moeten tijdens de reguliere rekenlessen extra worden uitgedaagd (herhaling 1F en verdieping 2F). Deze leerlingen gaan in de onderbouw al starten met niveau 2F d.m.v. aanvullend lesmateriaal. Tijdens de trainingen rekendidactiek en differentiatie die de (reken)docenten in gaan volgen zal het lesgeven aan een groep leerlingen met verschillende (reken)niveaus aan bod komen. 11

12 6.3 Indicatie referentieniveau rekenen instroom basisschool - niveau BB In bovenstaande staafdiagram is het resultaat van Cito toets 0 (afgenomen in de brugklas september 2013 locatie de Waard) afgezet tegen het landelijk gemiddelde van Cito toets 0 van september Op basis van bovenstaande staafdiagram kan er een analyse gemaakt worden van de instroomniveau in vanuit de basisscholen. In dat jaar bleek: Het aandeel BB leerlingen met een rekenniveau onder 1F op onze school (65%) lager lag dan het landelijk gemiddelde (74%). Dit betekent dat van alle brugklassers BB 65% nog geen rekenniveau 1F heeft. Het aandeel BB leerlingen met een rekenniveau 1F op onze school (20%) hoger lag dan het landelijk gemiddelde (15%). Dit betekent dat van alle brugklassers BB 20% rekenniveau 1F heeft. Het aandeel BB leerlingen met een rekenniveau hoger dan 1F ( 2F) op onze school (15%) hoger lag dan het landelijk gemiddelde (11%). Dit betekent dat van alle brugklassers BB 15% een rekenniveau hoger dan 1F heeft. Onze instroom BB heeft gemiddeld een hoger rekenniveau dan het landelijk gemiddelde. Echter blijkt toch een ruime meerderheid rekenniveau 1F nog niet te hebben bij het starten in de brugklas. Deze groep gaat in de onderbouw (leerjaar 1 en 2) tijdens de rekenles aan de slag om dit niveau te beheersen. De groep (20% + 15%) die rekenniveau 1F wel heeft zal dit rekenniveau moeten blijven onderhouden d.m.v. herhaling en verdieping in de onderbouw tijdens de rekenlessen. Deze leerlingen moeten tijdens de reguliere rekenlessen extra worden uitgedaagd (herhaling 1F en verdieping 2F). Deze leerlingen gaan in de onderbouw al starten met niveau 2F d.m.v. aanvullend lesmateriaal. Tijdens de trainingen rekendidactiek en differentiatie die de (reken)docenten in gaan volgen zal het lesgeven aan een groep leerlingen met verschillende (reken)niveaus aan bod komen. 12

13 6.4 Indicatie referentieniveau rekenen instroom basisschool - niveau KB In bovenstaande staafdiagram is het resultaat van Cito toets 0 (afgenomen in de brugklas september 2013 locatie de Waard) afgezet tegen het landelijk gemiddelde van Cito toets 0 van september Op basis van bovenstaande staafdiagram kan er een analyse gemaakt worden van de instroomniveau in vanuit de basisscholen. In dat jaar bleek: Het aandeel KB leerlingen met een rekenniveau onder 1F op onze school (43%) lager lag dan het landelijk gemiddelde (59%). Dit betekent dat van alle brugklassers KB 43% nog geen rekenniveau 1F heeft. Het aandeel KB leerlingen met een rekenniveau 1F op onze school (43%) hoger lag dan het landelijk gemiddelde (22%). Dit betekent dat van alle brugklassers KB 43% rekenniveau 1F heeft. Het aandeel KB leerlingen met een rekenniveau hoger dan 1F ( 2F) op onze school (14%) lager lag dan het landelijk gemiddelde (19%). Dit betekent dat van alle brugklassers KB 14% een rekenniveau hoger dan 1F heeft. Onze instroom KB heeft gemiddeld een hoger rekenniveau dan het landelijk gemiddelde. Een meerderheid blijkt niveau 1F te hebben. De groep (43% + 14%) die rekenniveau 1F beheerst zal dit rekenniveau moeten blijven onderhouden d.m.v. herhaling en verdieping in de onderbouw tijdens de rekenlessen. Deze leerlingen moeten tijdens de reguliere rekenlessen extra worden uitgedaagd (herhaling 1F en verdieping 2F). Deze leerlingen gaan in de onderbouw al starten met niveau 2F d.m.v. aanvullend lesmateriaal. Daarnaast blijkt dat een redelijk deel (43%) van de brugklassers KB niveau 1F nog niet beheersen. Deze groep gaat in de onderbouw (leerjaar 1 en 2) tijdens de rekenles aan de slag om dit niveau te beheersen. Tijdens de trainingen rekendidactiek en differentiatie die de (reken)docenten in gaan volgen zal het lesgeven aan een groep leerlingen met verschillende (reken)niveaus aan bod komen. 13

14 7. Gefaseerde invoering rekentoets 7.1 Gefaseerde invoering (situatie juni 2015) Het behaalde resultaat op de rekentoets heeft consequenties voor leerlingen: vanaf schooljaar ( ) gaat al voor een groot deel van de leerlingen in vo en mbo het resultaat meetellen voor diplomering en vanaf het daarop volgende schooljaar ( ) gaat het resultaat voor het resterende deel van de leerlingen ook meetellen voor het behalen van hun diploma. Dit wordt onverminderd doorgezet, vanwege het belang voor leerlingen van de beheersing van deze vaardigheden op het niveau van de referentieniveaus en voor het vervolgonderwijs. De referentieniveaus worden niet den landen nog niet overal gehaald. Daar heeft men oog voor en de leerlingen mogen niet de dupe worden van rekenonderwijs dat nog niet op orde is. Daarom worden de nodige maatregelen ingezet om zorgvuldig, beheerst en waar nodig stapsgewijs in de periode toe te groeien naar In dat jaar moeten de (taal- en) rekenvaardigheden van alle leerlingen op orde zijn. In onderstaand schema is in beeld gebracht in welke fase van het tijdpad van de invoering van de rekentoets wij ons momenteel bevinden en waar we naar toe werken. Er wordt in de transitieperiode een opklimmende slaagcesuur gehanteerd die in het voordeel van de leerlingen werkt. De start van de transitieperiode is gekoppeld aan het schooljaar waarin de resultaten voor een schoolsoort en schoolsoort gaan meetellen. Dit is schooljaar voor het vmbo-kb en gl/-tl, het havo, het vwo en mbo-4. Voor vmbobb, mbo-2 en mbo-3 is dit een jaar later, namelijk

15 7.2 Gefaseerde invoering (situatie november 2015) Er volgt een wijziging n.a.v. een Kamerdebat in de Tweede Kamer over de rekentoets. Begin november 2015 zijn de ouders en leerlingen hierover geïnformeerd. Middels de website is men geïnformeerd over deze wijziging. De ouders en leerlingen van klas 3 en 4 hebben daarnaast een persoonlijke brief ontvangen en een mededeling in SOMtoday. Voor de kaderberoepsgerichte leerweg zou de rekentoets vanaf schooljaar en voor de basisberoepsgerichte leerweg vanaf mee gaan tellen in de zak- en slaagregeling. Na de eerste pilots en uitslagen in het hele land werd duidelijk dat het gevraagde niveau voor de meeste leerlingen van o.a. het vmbo nog een brug te ver is. Daarom is er door de minister en staatsecretaris besloten dat het resultaat van de rekentoets voorlopig niet zal meetellen in de zak- en slaagregeling. Leerlingen moeten wel verplicht deelnemen aan de afname van de rekentoets. Het mbo zal ook naar dit resultaat informeren. Alle leerlingen krijgt vier gelegenheden om voor de rekentoets te slagen. Het eerste afnamemoment vind plaats aan het einde van de periode waarin aan alle klassen rekenlessen worden verzorgd, namelijk aan het einde van leerjaar 3. De herkansingsmogelijkheden worden in klas 4 gepland. Een gevolg van deze verandering is dat een deel van het examenreglement m.b.t. de rekentoets zoals vermeld in het Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA) niet meer klopt. Er worden geen nieuwe PTA s verstrekt. Op basis van de landelijke resultaten in vmbo wordt het moment bepaald waarop het resultaat op de rekentoets alsnog zal gaan meetellen voor het behalen van het diploma in een vmbo-leerweg. 7.3 Score rekentoets Het cijfer van de rekentoets wordt tijdelijk uit de kernvakkenregel gehaald en gedurende de transitieperiode ondergebracht bij het voorwaardelijk deel van de slaag/zak-regeling waarbij de leerling de beoordeling voldoende moet hebben om te kunnen slagen. De rekentoets krijgt hiermee tijdelijk een zelfde soort status als de vakken lichamelijke opvoeding en CKV in het voortgezet onderwijs nu hebben. Dat betekent dat het behalen van de waardering voldoende voorwaardelijk is voor het behalen van een diploma. Leerlingen moeten in het eerste jaar van de transitieperiode ten minste een vaardigheidsscore behalen die gelijk staat aan het cijfer van een 4,5 om de toets te halen. De vaardigheidsscore waarmee een leerling de rekentoets behaalt, loopt in de transitieperiode op naar de vaardigheidsscore die gelijkstaat aan een voldoende op de referentiecesuur, dus een vaardigheidsscore die gelijk staat aan het cijfer 5,5. 15

16 7.4 Afnameperiodes Er komen vanaf schooljaar drie periodes per schooljaar waarbinnen de rekentoets op school kan worden afgenomen. Leerlingen hebben in totaal 4 gelegenheden om op te gaan voor de rekentoets. Leerlingen moet in ieder geval deelnemen bij de eerste afname, namelijk einde klas 3. Op de volgende momenten wordt de rekentoets afgenomen: 1. Klas 3: eind mei/ begin juni verplichte deelname voor alle leerlingen. 2. Klas 4: herkansing eind januari 3. Klas 4: herkansing begin maart. 4. Klas 4: herkansing eind mei/begin juni. 7.5 Herkansen Leerlingen die bij het eerste afnamemoment niet slagen moeten het eerstvolgende afnamemoment gebruiken om alsnog te slagen voor de rekentoets. Dit wordt net zo lang gedaan tot een leerling geslaagd is of de vier kansen verspeeld zijn. Wat betreft herkansingen is verder van belang dat een leerling na herkansen op een hoger niveau wat eveneens mogelijk wordt vanaf schooljaar ook kan terugvallen op het eerdere cijfer, op het lagere niveau. En herkansen op een hoger niveau betekent ook dat een leerling die een goed cijfer voor de toets voor leerlingen met ernstige rekenproblemen (de ER-toets) behaald heeft, de mogelijkheid heeft om te herkansen met de reguliere toets. 16

17 8. Doelstelling 8.1 De doelstelling van locatie de Waard met betrekking tot het vakgebied rekenen Invoeren van de referentieniveaus (doorlopende leerlijnen). Rekenen wordt door de hele school erkend en herkend. Rekenen is een verantwoordelijkheid van in principe alle vakken en wordt in zoveel mogelijk vakken zichtbaar gemaakt. Leerlingen groeien in hun rekenkennis en vaardigheden. Kwaliteitsverbetering, door het rekenniveau in de school te verhogen verbetert het rendement en het maatschappelijk functioneren van de leerlingen. Het behalen van de rekentoets op referentieniveau 2F voor alle leerlingen. Alle leerlingen slagen voor de rekentoets. 8.2 Doelstelling rekenlessen in de brugklas Leerlingen komen van allerlei basisscholen op onze locatie. Ze zouden minimaal met rekenniveau 1F van de basisschool moeten komen. Het beleid van het eerste leerjaar is gericht op: Het rekenvaardigheidsniveau van de leerling bepalen (a.d.h.v. CITO toets 0). De rekenvaardigheid (1F) verbeteren en onderhouden. 8.3 Doelstelling Deze leerlingen zijn goed voorbereid om in te slagen voor de rekentoets 2F. 100% van de leerlingen van klas 4 heeft een 5,0 (of hoger) voor de rekentoets. > 80% van de leerlingen van klas 4 heeft een 6,0 (of hoger) voor de rekentoets. 8.4 Doelstelling Deze leerlingen zijn goed voorbereid om in te slagen voor de rekentoets op niveau 2F. > 75 % van de leerlingen slaagt voor de eerste afname in klas % van de leerlingen is geslaagd voor de rekentoets einde klas 4. KB: er is geen leerling die zakt voor zijn diploma vanwege de rekentoets. 8.5 Doelstelling Deze leerlingen zijn goed voorbereid om in te slagen voor de rekentoets op niveau 2F. > 85 % van de leerlingen slaagt voor de eerste afname in klas % van de leerlingen is geslaagd voor de rekentoets einde klas 4. BB en KB: er is geen leerling die zakt voor zijn diploma vanwege de rekentoet 17

18 8.6 Implementatie van de doelstellingen De school heeft aan het begin van het eerste leerjaar een betrouwbaar inzicht in het niveau waarop elke leerling de basisvaardigheden voor taal en rekenen beheerst. In september in de brugklas wordt de toets CITO-0 afgenomen. De school stelt tenminste eenmaal per jaar van alle leerlingen het niveau vast waarop zij de basisvaardigheden voor rekenen beheersen. De school ontwikkelt binnen de kaders van het schoolplan en het rekenbeleid een individuele leerroute voor zwakkere* leerlingen. Deze leerroute is gericht op de bestrijding van de achterstanden in de basisvaardigheden rekenen. Er zal een rekenexpert worden aangesteld. Het doel is dat deze rekenexpert de remediërende activiteiten voor zijn/haar rekening neemt. De rekenexpert heeft voldoende kennis en vaardigheden om bij leerlingen het niveau en de knelpunten vast te stellen (diagnosticeren). De diagnostiek bij het rekenonderzoek vereist dat zij wordt uitgevoerd door een onderzoeker met ervaring in het voeren van diagnostische gesprekken. Hij/zij heeft zowel pedagogische en rekendidactische als diagnostische kennis en vaardigheden. Hij/zij werkt volgens het model van handelingsgerichte diagnostiek (HGD) (Pameijer & Van Beukering, 2004). Indien nodig zal de rekenexpert extra scholing moeten volgen. De rekendocenten volgen, analyseren en registreren systematisch de voortgang in de individuele ontwikkeling van de leerling op elk van de domeinen van de basisvaardigheden voor rekenen. De voortgang kan worden vastgesteld a.d.h.v. de behaalde resultaten voor toetsen en de gemaakte indruk (werkhouding, leerproces, betrokkenheid, interesse, inzet etc.) tijdens de lessen. De school evalueert jaarlijks de resultaten en effecten van het rekenbeleid inclusief het plan van aanpak voor de bestrijding van achterstanden, alsmede het plan van aanpak tot verbetering en uitdaging van de betere leerling. * Onder zwakke leerlingen verstaan we alle leerlingen waarbij op basis van behaalde resultaten en indrukken van de vakdocent kan worden vastgesteld dat de kans dat de rekentoets aan het einde van klas 3 behaald gaat worden zonder extra ondersteuning klein is. Tijdens de leerling-besprekingen en de rapportvergaderingen kan dit worden vastgesteld door het docententeam. 8.7 Huidige toetsen (met o.a. het onderdeel rekenen) op Cambium College locatie de Waard Er worden Cito-toetsen afgenomen (het Cito 0123 systeem): - Toets 0: begin van de brugklas (september). - Toets 1: einde van de brugklas (juni). - Toets 2: einde van de tweede klas (juni). - Toets 3: einde van de derde klas (maart/april). Het vak rekenen telt mee in het overgangsreglement. Het vak rekenen staat op het rapport en telt mee als regulier vak. De toetsen staan opgenomen in de jaarplanners (onderbouw) en het programma van toetsing en afsluiting (PTA, bovenbouw). 18

19 9. Situatieanalyse rekenen tot Situatie Er wordt in klas 1 t/m 3 rekenles gegeven; 1 lesuur (50 minuten) per week. Leerlingen mogen de rekentoets twee keer maken. De rekentoets telt nog niet mee in de zak-slaagregeling. Een eindresultaat van 5,0 wordt beschouwd als geslaagd. Leerlingen die bij het eerste afnamemoment niet slagen moeten het tweede afnamemoment gebruiken om alsnog te slagen voor de rekentoets. Leerlingen die in klas 3 niet slagen voor de rekentoets moeten in klas 4 verplicht rekenles volgen (1 lesuur per week). Leerlingen die bij het eerste afnamemoment slagen mogen het tweede afnamemoment gebruiken om hun resultaat te verbeteren. De reguliere afnamemomenten zijn aan het einde van leerjaar 3 (juni) en aan het einde van leerjaar 4 (juni). Het eindresultaat van de rekentoets komt niet op de cijferlijst. Het eindresultaat komt in een aanhangsel van het diploma. 9.2 Situatie Omdat taal- en rekenvaardigheid basisvaardigheden in een vervolgopleiding en voor het functioneren in de maatschappij zijn, is het belangrijk om leerlingen zoveel mogelijk uit te dagen. Wij zijn ervan overtuigd dat voor de grote meerderheid van de leerlingen de referentieniveaus haalbaar zijn. De onderwijsinspanningen moeten hier dan ook op zijn gericht. Maar zoals geconstateerd in de voortgangsrapportages taal en rekenen 2013 en 2014 zijn er groepen leerlingen voor wie rekenen moeilijk is en zal blijven en waarvoor zonder de mogelijkheid van een alternatieve toets het behalen van een startkwalificatie in gevaar komt. Dit zijn leerlingen uit vmbo-bb en leerlingen met ernstige rekenwiskundeproblemen en dyscalculie. Er is besloten een aparte toets voor het vmbo-bb (2Atoets) en aparte toetsen voor leerlingen met ER (ER-toetsen) te ontwikkelen Het is de verantwoordelijkheid van de scholen en instellingen om in het belang van de leerling zoveel mogelijk de ambitie op peil te houden en de afweging te maken welke toets aan de leerling aangeboden wordt. Dat betekent dat wat betreft de examinering de reguliere toetsen op 2F- en 3F-niveau leidend blijven, maar dat het voor scholen mogelijk is om op individuele basis, en in overleg met de leerling, een aangepaste toets af te nemen. Er zijn drie rekentoets vanaf om af te nemen: - Reguliere rekentoets niveau 2F - 2ER-toets (voor leerlingen met ernstige rekenproblematiek) - 2A-toets (voor leerlingen van BB) Voor meer informatie zie sectie 10. Rekentoetsen vanaf pagina

20 9.3 Overzicht situatie : Er wordt in klas 1 t/m 3 rekenles gegeven; 1 lesuur (50 minuten) per week. Er is extra steunles voor klas 2 en 3. Deelname aan deze steunles wordt voorgedragen door de mentor (in overleg met de rekendocent) en is verplicht. Deelname aan deze steunles wordt elke rapportperiode geëvalueerd. Leerlingen die in klas 3 niet slagen voor de rekentoets moeten in klas 4 verplicht rekenles volgen (1 lesuur per week). Leerlingen mogen de rekentoets vier keer maken. Het uitgangspunt is dat leerlingen de rekentoets behalen op niveau 2F. Indien dit niet haalbaar lijkt te zijn een leerling gebruik maken van de 2A-toets (alleen voor BB) of de 2ER-toets (ernstige rekenproblematiek). Herkansen op een hoger niveau wordt vanaf mogelijk, terugvallen op het eerder behaalde cijfer op het lagere niveau wordt daarbij mogelijk. Eveneens mag een leerling die is gestart met de ER-toets en die heeft behaald, herkansen met de reguliere toets. Ook hierbij geldt dat er teruggevallen kan worden op het eerder behaalde cijfer van de ER-toets. De eerste afname van de rekentoets moet plaatsvinden in het voorlaatste examenjaar. In het examenjaar zijn nog drie gelegenheden om de rekentoets te maken. Minimaal één deelname aan de rekentoets is verplicht om te kunnen slagen. De rekentoets telt nog niet mee in de zak-slaagregeling. De rekentoets staat niet in de kernvakkenregeling en heeft dezelfde status als LO en CKV. Het resultaat van de rekentoets wordt vermeld op de cijferlijst. Leerlingen die bij het eerste afnamemoment niet slagen moeten het eerstvolgende afnamemoment gebruiken om alsnog te slagen voor de rekentoets. Dit wordt net zo lang gedaan tot een leerling geslaagd is of de vier kansen verspeeld zijn. Leerlingen die bij het eerste afnamemoment slagen mogen volgende afnamemomenten gebruiken om hun resultaat te verbeteren. De eerste reguliere afnamemoment is aan het einde van leerjaar 3 (mei/juni). In klas 4 zijn er drie afnameperiode vastgesteld (januari, maart en mei/juni). De behaalde resultaten op de rekentoetsen worden betrokken in de risicoanalyses van de inspectie Situatie vanaf Er wordt in klas 1 t/m 3 rekenles gegeven; 1 lesuur (50 minuten) per week. Er is extra steunles voor klas 1 t/m 3. Deelname aan deze steunles wordt voorgedragen door de mentor (in overleg met de rekendocent) en is verplicht. Deelname aan deze steunles wordt elke rapportperiode geëvalueerd. Leerlingen die in klas 3 niet slagen voor de rekentoets moeten in klas 4 verplicht rekenles volgen (1 lesuur per week). Leerlingen mogen de rekentoets vier keer maken. 20

21 Het uitgangspunt is dat leerlingen de rekentoets behalen op niveau 2F. Indien dit niet haalbaar lijkt te zijn een leerling gebruik maken van de 2A-toets (alleen voor BB) of de 2ER-toets (ernstige rekenproblematiek). Herkansen op een hoger niveau is mogelijk, terugvallen op het eerder behaalde cijfer op het lagere niveau is mogelijk. Eveneens mag een leerling die is gestart met de ERtoets en die heeft behaald, herkansen met de reguliere toets. Ook hierbij geldt dat er teruggevallen kan worden op het eerder behaalde cijfer van de ER-toets. De eerste afname van de rekentoets moet plaatsvinden in het voorlaatste examenjaar. In het examenjaar zijn nog drie gelegenheden om de rekentoets te maken. Minimaal één deelname aan de rekentoets is verplicht om te kunnen slagen. De rekentoets telt nog niet mee in de zak-slaagregeling. De rekentoets staat niet in de kernvakkenregeling en heeft dezelfde status als LO en CKV. Het resultaat van de rekentoets wordt vermeld op de cijferlijst. Leerlingen die bij het eerste afnamemoment niet slagen moeten het eerstvolgende afnamemoment gebruiken om alsnog te slagen voor de rekentoets. Dit wordt net zo lang gedaan tot een leerling geslaagd is of de vier kansen verspeeld zijn. Leerlingen die bij het eerste afnamemoment slagen mogen volgende afnamemomenten gebruiken om hun resultaat te verbeteren. De eerste reguliere afnamemoment is aan het einde van leerjaar 3 (mei/juni). In klas 4 zijn er drie afnameperiode vastgesteld (januari, maart en mei/juni). De behaalde resultaten op de rekentoetsen worden betrokken in de risicoanalyses van de inspectie. 21

22 10. Rekentoetsen Vanaf zijn er drie varianten van de rekentoets, namelijk: Reguliere rekentoets niveau 2F Aangepaste rekentoets: 2ER-toets Rekentoets voor BB: 2A-toets Op het moment van schrijven is nog niet bekend wat inhoudelijk het verschil zal zijn tussen de 2ER-toets en de 2A-toets Reguliere rekentoets 2F Het uitgangspunt is dat alle leerlingen de rekentoets op 2F-niveau zullen gaan maken en/of op dit rekenniveau onze school zullen verlaten. Door de staatssecretaris wordt daar het volgende over gemeld: Dat betekent dat wat betreft de examinering de reguliere toetsen op 2F- en 3F-niveau leidend blijven, maar dat het voor scholen mogelijk is om op individuele basis, en in overleg met de leerling, een aangepaste toets af te nemen. Naam rekentoets: Tijd: Afname: Toetslengte: Hulpmiddelen: Gebruik eigen rekenmachine: 2F 90 minuten Digitaal 45 opgaven Kladpapier Niet toegestaan 10.2 Aangepaste rekentoets 2ER Dit is een aangepaste rekentoets voor leerlingen met ernstige rekenproblematiek. De aangepaste toets bevat ten opzichte van 3F resp. 2F eenvoudiger rekenopgaven. Te denken valt voor 2F aan de 50% eenvoudigste opgaven van de huidige 2F-voorbeelden, en voor 3F aan een mix van eenvoudige 3F-opgaven en opgaven vergelijkbaar met 2F. Echter wordt er wel een aantekening gemaakt bij het diploma dat deze toets is gemaakt. Naam rekentoets: Tijd: Afname: Toetslengte: Hulpmiddelen: Gebruik eigen rekenmachine: 2ER 150 minuten Digitaal 45 opgaven Kladpapier, rekenmachine en door CvTE goedgekeurde rekenkaart. Wel toegestaan 22

23 CRM = de rekenmachine zit in het programma geïntegreerd. Bij opgaven waar een rekenmachine gebruikt mag worden verschijnt deze in beeld. Leerlingen die in aanmerking komen voor de 2ER-toets moet een rekendossier aanwezig zijn op school. Deze leerlingen hebben de extra steunles gevolgd waarbij door de rekenexpert ook een begeleidingsplan is opgesteld. Als voorwaarde voor deelname aan de aangepaste rekentoets geldt dat: a) In het voortraject in het onderwijs (wellicht al tijdens de basisschoolperiode) is vastgesteld dat door dyscalculie of ernstige rekenproblemen de eisen van de standaardtoets niet haalbaar zijn, ook niet nadat in dat voortraject sprake was van remediëring en daarbij behorende extra inspanning (oefening) door de leerling. En. b) Voorafgaand aan de afname van de aangepaste toets door de school een intensief trainingstraject is geboden, gericht op de aangepaste afname, en dat traject ook door de leerling met extra inspanning (oefening) is gevolgd. En.. c) Er een goed toegankelijk dossier is van de leerling waarin de onderdelen a. en b. zijn beschreven, en tevens is aangegeven dat de leerling op de hoogte is van aantekening op de cijferlijst en mogelijke consequenties, en dat leerling en school resultaten en andere gegevens ter beschikking stellen van het CvE ten behoeve van onderzoek, waarbij het CvE zich zal houden aan de regels geldend op grond van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. 23

24 Een dyscalculieverklaring is geen voorwaarde voor toelating maar kan wel aan de basis liggen van het traject genoemd onder (a). Als de school (wellicht mede vanuit PO) beschikt over informatie over het gevolgde remediëringstraject, dan hoeft niet alsnog een dyscalculieverklaring te worden verkregen. Omgekeerd: als een leerling beschikt over een dyscalculieverklaring, maar er is niet voldaan aan de hier genoemde eisen onder a. en b., dan is deelname aan de aangepaste toets met aangepaste eisen niet toegestaan 10.3 Rekentoets 2A (alleen voor BB) Naam rekentoets: Tijd: Afname: Toetslengte: Hulpmiddelen: Gebruik eigen rekenmachine: 2A 90 minuten Digitaal 45 opgaven Kladpapier Niet toegestaan In maart 2015 vindt er een eerste hele pilotafname van de rekentoets 2A plaats, in navolging van het uittesten van 2A-vragen in de reguliere toets. Op basis van de uitkomsten van die pilot wordt gewerkt aan de ontwikkeling van een structureel aan te bieden rekentoets 2A. Deze toets zal beter passend zijn voor de leerlingenpopulatie BB en meer tegemoet komen aan wat leerlingen kunnen. Voor de zorgvuldige ontwikkeling van die toets en voor het regelen van de juridische basis voor de afname van de toets is tijd nodig. Daarom is er besloten tot een jaar uitstel van het meetellen van de resultaten voor diplomering van BBleerlingen, zodat hen een meer bij de doelgroep passend toetsenaanbod aangeboden kan worden. Dat betekent concreet dat de resultaten van deze leerlingen per schooljaar gaan meetellen voor diplomering. De 2A-toets kan als alternatief worden aangeboden aan leerlingen van de BB. Dit betekent niet dat er een dubbel aantal kansen is voor de leerlingen in de BB. Net als voor de rest van de leerlingen in het voortgezet onderwijs geldt een totaal aantal kansen van vier voor de rekentoets, ongeacht de examenvariant. Omdat we alle leerlingen willen uitdagen een toets af te leggen op een zo hoog mogelijk niveau, is het uitgangspunt dat de leerlingen zoveel mogelijk eerst de 2F toets maken. Als blijkt dat de 2F toets niet haalbaar is, ook niet met extra rekenonderwijs en herkansingen, dan kunnen we de leerling de 2A toets aanbieden. Om te voorkomen dat scholen onnodig veel leerlingen laten opgaan voor de 2A toets gaat men de deelname monitoren en gaat de inspectie de mate waarin scholen hun leerlingen in vmbo-bb de toets op 2F niveau laten afleggen, mee te nemen in het toezicht. De 2A toets is de ondergrens voor het behalen van het diploma. Leerlingen die een diploma hebben behaald met de 2A toets of de 2F toets, kunnen doorstromen naar een opleiding op het niveau mbo-2. Leerlingen die geen diploma halen, kunnen alleen doorstromen naar de entreeopleiding in het mbo. 24

25 11. Praktische uitvoering 11.1 Overzicht schoolloopbaan rekenen Leerjaar: Activiteit: Klas 1 De leerlingen behalen en onderhouden bij de rekenlessen niveau 1F. Klas 2 De leerlingen gaan bij de rekenlessen aan de slag met niveau 2F. Klas 3 De leerlingen behalen en onderhouden bij de rekenlessen niveau 2F. Klas 4 Extra steunles voor degene die nog niet geslaagd zijn voor de rekentoets. Er zijn gedurende de schoolloopbaan van leerlingen verschillende contactmomenten met ouders. In het 1 e en 2 e leerjaar zal de mentor het belang van rekenen benadrukken tijdens ouderavonden. Daarnaast zal het vak rekenen worden toegelicht op o.a. het open huis. In september van het 3 e leerjaar is er voorlichting over de bovenbouw en kennismaking met de mentor. Tijdens die ouderavond zal het traject m.b.t. rekenen aan ouders worden uitgelegd. Onder andere komt de afname van de rekentoets, de zak-slaagregeling en de rekenlessen aan bod. Er komen vanaf schooljaar drie periodes per schooljaar waarbinnen de rekentoets op school kan worden afgenomen. Elke leerling krijgt vier kansen om de rekentoets te halen. Het eerste afnamemoment volgt direct na de periode dat school rekenlessen biedt. Alle leerlingen volgen in het 1 e t/m 3 e leerjaar rekenles. De behandelde lesstof en vaardigheden zijn op dat moment nog vers. Mocht een leerling de rekentoets aan het einde van het 3 e leerjaar niet halen, volgt er nog een verplicht traject in leerjaar 4. Op de volgende momenten wordt de rekentoets afgenomen: 1. Klas 3: eind mei/ begin juni verplichte deelname voor alle leerlingen. 2. Klas 4: herkansing eind januari 3. Klas 4: herkansing begin maart. 4. Klas 4: herkansing eind mei/begin juni. Leerlingen die in klas 4 verplicht rekenles moeten volgen ontvangen aan het begin van het 4 e leerjaar een brief waarin dit wordt vastgesteld. Naast deze dwingende uitnodiging om aan deze rekenlessen deel te nemen worden ouders uitgenodigd om ook zelf initiatief te nemen het rekenniveau van hun zoon of dochter te verhogen. 25

26 11.2 Fasen in onderwijsbehoeften In onderstaande afbeeldingen staan de verschillende fasen van onderwijsbehoeften bij het leren van rekenen verwoord. Deze fasen staan omschreven in het protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (Groenestijn, Borghouts & Janssen 2011). Bron: protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (Groenestijn, Borghouts & Janssen 2011). Bron: protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (Groenestijn, Borghouts & Janssen 2011).

27 11.3 Overzicht onderwijsbehoeften en uitvoering Categorie 1: Reguliere traject Deze leerlingen volgen de reguliere les en hebben hier voldoende aan. Categorie 1: Reguliere traject + eventueel extra ondersteuning (extra rekenles) Deze leerlingen hebben extra ondersteuning en uitleg nodig op bepaalde gebieden. Deze leerling heeft soms extra, meer afgestemde instructie en meer oefentijd nodig. De rekendocent biedt extra instructie, eventueel in overleg met de rekenspecialist. De rekendocent voert korte rekengesprekken met zijn leerlingen om denkprocessen van de leerlingen helder te krijgen en te kunnen analyseren. Afhankelijk van de achterstand kan dit tijdens de reguliere les (en tijdens het extra ondersteuningsuur). Categorie 2: Regulier traject + extra ondersteuning (extra rekenles) Deze leerlingen volgen het extra ondersteuningsuur. Dit ondersteuningsuur wordt verzorgt door de rekenexpert. In deze categorie worden leerlingen geplaatst die ernstige rekenproblemen ondervinden. De begeleiding start met een diagnostisch rekenonderzoek. De rekenexpert voert dit rekenonderzoek uit. De rekenexpert stelt een individueel handelingsplan op. De rekenexpert en de rekendocent werken dit handelingsplan uit naar concrete lesdoelen en rekenactiviteiten. De rekendocent biedt aanvullende instructie tijdens de rekenles en begeleidt de leerling bij het oefenen. Bij aantoonbaar voldoende vorderingen gaat de leerling terug naar begeleidingscategorie 1 (groen/geel). Bij aantoonbaar onvoldoende vorderingen gaat de leerling door naar begeleidingscategorie 3 (rood). Categorie 4: Reguliere rekenles + externe hulp Voor deze leerlingen zal externe hulp worden ingeschakeld. Begeleiding in categorie 3 start met een psychodiagnostisch onderzoek. Op basis van de resultaten van dat onderzoek stelt de diagnosticus een handelingsadvies op. De rekenexpert koppelt dit advies aan het individuele handelingsplan voor rekenen dat in categorie 2 al is opgesteld. Hij stemt het handelingsplan nog specifieker af op de onderwijsbehoeften van de leerling. Bij aantoonbaar voldoende vorderingen gaat de leerling terug naar categorie 2 (oranje). Bij aantoonbaar onvoldoende vorderingen en in geval van een dyscalculieverklaring krijgt de leerling blijvende, structurele begeleiding op maat. Bron: protocol Ernstige RekenWiskunde-problemen en Dyscalculie (Groenestijn, Borghouts & Janssen 2011). 27

28 11.4 Remediërende activiteiten zwakke leerlingen Onderwijsbehoefte: Er wordt een extra rekenles op het rooster worden gezet. In is dit bij klas 2 en 3 (voor meer informatie zie sectie 11. Aanbod rekenlessen). De zwakke rekenaars moeten naast het reguliere rekenlesuur ook deze extra les volgen. Het doel is dat de rekenexpert zo veel mogelijk van de remediërende activiteiten voor zijn rekening neemt. De rekenexpert heeft voldoende kennis en vaardigheden om bij leerlingen het niveau en de knelpunten vast te stellen (diagnosticeren). Belangrijk is dat deze les geen verlengde wordt van de reguliere rekenles, maar dat leerlingen met een andere methode / ander lesmateriaal aan de slag gaan. Het liefst zo praktijkgericht mogelijk (bijvoorbeeld op de praktijkafdelingen). Het betreft hier niet de leerlingen met dyscalculie, maar de zwakke rekenaar zonder een aan rekenen verwante leerstoornis. Leerlingen zullen verplicht worden uitgenodigd voor deze les. Gedurende het leerjaar, maar in ieder geval aan het einde van het leerjaar tijdens de afsluitende rapportvergadering, zal worden bekeken welke leerlingen deze les nodig hebben. Hiervoor zal het rapportcijfer, de input van de docenten en het resultaat van de Cito toetsen worden gebruikt. De leerlingen starten in de extra les na de zomervakantie. Per rapportperiode zal worden gekeken of het nog nodig is dat de leerling de extra les volgt. Het kan zijn dat er andere leerlingen worden aangedragen na een rapportperiode. De gewenste groepsgrootte ligt op maximaal 15 leerlingen. 28

29 11.5 Rekenkisten Voor deze extra lessen zullen er 5 rekenkisten worden aangeschaft. Uiteraard kunnen deze rekenkisten ook gebruikt worden tijdens de reguliere lessen. De inhoud van deze rekenkisten bestaat uit het volgende: Onderdeel Omschrijving Rondje rekenspel SLO incl. uitleg (4 sets kaarten) Maatbekers verschillende formaten Meetlint (1,5 meter) Set levensmiddelen mini Abacus (t/m duizendtallen) 29

30 Geldset (munt- en briefgeld) Breukenset rond Breukenset vierkant MAB leerlingset Pionnen en fiches Set dobbelstenen D% min% spel 30

31 12. Aanbod rekenlessen 12.1 Planning rekenlessen en ondersteuningslessen Ingepland Formatief Klas 1 Reguliere rekenles 1 lesuur per klas Klas 2 Reguliere rekenles 1 lesuur per klas Klas 3 Klas 4 Reguliere rekenles + extra ondersteuningsuur Extra ondersteuningsuur voor wie nog niet geslaagd is voor de rekentoets (< 5,0) 1 lesuur per klas + 1 lesuur per leerjaar 1 lesuur per leerjaar 12.2 Planning rekenlessen en ondersteuningslessen en Ingepland Formatief Klas 1 Reguliere rekenles 1 lesuur per klas Klas 2 Reguliere rekenles + extra ondersteuningsuur 1 lesuur per klas + 1 lesuur per leerjaar Klas 3 Reguliere rekenles + extra ondersteuningsuur 1 lesuur per klas + 1 lesuur per leerjaar Klas 4 Extra ondersteuningsuur voor wie nog niet geslaagd is voor de rekentoets (< 6,0) 1 lesuur per leerjaar 12.3 Planning rekenlessen en ondersteuningslessen Klas 1 Klas 2 Klas 3 Klas 4 Ingepland Reguliere rekenles + extra ondersteuningsuur Reguliere rekenles + extra ondersteuningsuur Reguliere rekenles + extra ondersteuningsuur Geen extra hulp meer geboden. Dit zou niet meer nodig moeten zijn. Indien het wel nodig is wordt hier ook een ondersteuningsuur gegeven. Formatief 1 lesuur per klas + 1 lesuur per leerjaar 1 lesuur per klas + 1 lesuur per leerjaar 1 lesuur per klas + 1 lesuur per leerjaar n.v.t. 31

32 13. Voorwaarden Programmatische aanpassingen (docenten, coördinatie, ondersteuning). Overleg sectie rekenen m.b.t. praktische uitvoering van het rekenbeleid. Overleg sectie rekenen m.b.t. dagelijkse gang van zaken Monitoren voortgang leerlingen. Aanstelling rekenexpert Scholing Toets- en meetinstrumenten Evaluatie rekenbeleid Rekendocenten: volgen scholing / aanpassen lessen. Mentoren: contact met ouders over voortgang. Mentoren kunnen via het cijferregistratiesysteem en de leerlingbesprekingen op de hoogte blijven van de voortgang. Rekencoördinator: monitoren organisatie rekenen. Locatiedirecteur: personeelsbeleid. De rekencoördinator nodigt de sectie rekenen uit voor overleg m.b.t. de praktische uitvoering van het rekenbeleid. De rekencoördinator notuleert indien nodig en maakt de agenda voor het overleg. De sectievoorzitter nodigt de sectie rekenen uit voor overleg m.b.t. de dagelijkse gang van zaken. De sectievoorzitter notuleert indien nodig en maakt de agenda voor het overleg. In de leerling-besprekingen en rapportvergaderingen de cijfers van leerlingen besproken en actieplannen gemaakt indien nodig. De mentor van de leerling notuleert tijdens deze besprekingen en heeft contact met de ouders. Notulen worden opgenomen in het LVS (SOMtoday). Er zal een docent worden aangesteld als rekenexpert. Deze rekenexpert zal extra geschoold moeten worden. Het doel is dat deze rekenexpert de remediërende activiteiten doet. De rekenexpert heeft voldoende kennis en vaardigheden om bij leerlingen het niveau en de knelpunten vast te stellen. Het hele team gaat de komende 2 jaar geschoold worden in het gedifferentieerd lesgeven. De rekendocenten krijgen ook een training rekendidactiek. De rekenexpert heeft extra scholing nodig. Cito toetsen Toetsresultaten van toetsen voor het vakgebied rekenen. In de onderbouw staan deze toetsen opgesomd in de jaarplanner en in de bovenbouw staan de toetsen opgesomd in het Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA). Einde elk schooljaar door de rekencoordinator. 32

33 14. Evaluatie De rekencoördinator en de locatiedirecteur zijn verantwoordelijk voor de evaluatie van de activiteiten van het rekenbeleidsplan. De eindverantwoording ligt bij het MT. De evaluatie vindt plaats aan het einde van elk schooljaar. Indien nodig kan er door de directie worden besloten tussendoor zaken aan te passen. De evaluatie van de toetsen en toetsresultaten zal plaatsvinden met alle rekendocenten, mentoren, zorgcoördinator, leerling-coördinator en rekencoördinator. Het werken in de klas aan de verbetering van de rekenvaardigheden zal plaatsvinden met het hele team. De directie zal beslissen wat er met de evaluatie word

Maatregelen naar aanleiding van het advies van de commissie Bosker

Maatregelen naar aanleiding van het advies van de commissie Bosker Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen Brief aan Tweede Kamer d.d. 17 december 2014 Advies Doordacht doorzetten naar een hoger rekenniveau Dit is een servicedocument voor het voortgezet

Nadere informatie

Rekenbeleidsplan 1.0.2

Rekenbeleidsplan 1.0.2 Rekenbeleidsplan 1.0.2 Locatie Buys Ballot vmbo-tl, havo en vwo juni 2014 Luuk van Bussel, Dave Damwijk. Inhoudsopgave Inhoudsopgave. 2 Voorwoord... 3 Schoolprofiel... 4 Noodzaak en aanleiding... 5 Visie

Nadere informatie

Protocol Ernstige RekenWiskunde- problemen en Dyscalculie Elde College (in het VO wordt meestal alleen gesproken over rekenen). Esumrt.

Protocol Ernstige RekenWiskunde- problemen en Dyscalculie Elde College (in het VO wordt meestal alleen gesproken over rekenen). Esumrt. Protocol Ernstige RekenWiskunde- problemen en Dyscalculie Elde College (in het VO wordt meestal alleen gesproken over rekenen). Esumrt.2014 Inleiding Rekenen moet, ook in het VO, een aparte plek krijgen.

Nadere informatie

Dyscalculieprotocol (locatie mavo-havo-atheneum; versie januari 2015)

Dyscalculieprotocol (locatie mavo-havo-atheneum; versie januari 2015) Dyscalculieprotocol (locatie mavo-havo-atheneum; versie januari 2015) Inleiding Thorbecke Scholengemeenschap heeft de verplichting leerlingen voor rekenen op referentieniveau 2F (mavo) of 3F (havo/atheneum)

Nadere informatie

Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen

Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen Brief aan Tweede Kamer d.d. 17 december 2014 1 Notitie n.a.v. de aanbevelingen van de commissie Bosker Rapportage Doordacht doorzetten naar een

Nadere informatie

Colofon: Datum: september Notitie Rekenbeleid

Colofon: Datum: september Notitie Rekenbeleid Colofon: Datum: september 2016 Notitie Rekenbeleid 2016-2017 Inhoud Inleiding... 2 Beoogde referentieniveaus voor rekenen... 3 Doelstelling... 3 Rekentoets en de overgangsnormen... 3 Rekentoets en de slaag/zak-regeling...

Nadere informatie

Rotterdam, februari 2013 Betreft: Verandering invoering nieuwe eisen m.b.t. Nederlands en rekenen. Geachte ouders/verzorgers en leerlingen,

Rotterdam, februari 2013 Betreft: Verandering invoering nieuwe eisen m.b.t. Nederlands en rekenen. Geachte ouders/verzorgers en leerlingen, Postbus 57613 3008 BP Rotterdam Aan de ouders/verzorgers en leerlingen van CSG Calvijn Rotterdam, februari 2013 Betreft: Verandering invoering nieuwe eisen m.b.t. Nederlands en rekenen Bezoekadres Centrale

Nadere informatie

Protocol Ernstige rekenproblemen. Dyscalculie. Signalering, ondersteuning en begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en dyscalculie.

Protocol Ernstige rekenproblemen. Dyscalculie. Signalering, ondersteuning en begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en dyscalculie. Signalering, ondersteuning en begeleiding van leerlingen met ernstige rekenproblemen en dyscalculie. Vestiging Gunning op de Daaf Geluk Protocol Ernstige rekenproblemen en Dyscalculie P. Maradiaga-Schenke

Nadere informatie

Protocol Dyscalculie. Christelijk College de Noordgouw Heerde. oktober dhr. J.M. de Vries. mw. H. Bezuijen. rector-bestuurder.

Protocol Dyscalculie. Christelijk College de Noordgouw Heerde. oktober dhr. J.M. de Vries. mw. H. Bezuijen. rector-bestuurder. Protocol Dyscalculie Christelijk College de Noordgouw Heerde oktober 2016 dhr. J.M. de Vries rector-bestuurder mw. H. Bezuijen conrector Inleiding Het rekenonderwijs staat de laatste jaren hoog op de agenda

Nadere informatie

Begeleiding bij. (ernstige)rekenproblemen. /dyscalculie (2 e concept)

Begeleiding bij. (ernstige)rekenproblemen. /dyscalculie (2 e concept) Begeleiding bij (ernstige)rekenproblemen /dyscalculie (2 e concept) Nijverdal, januari 2014 Inhoudsopgave blz 0 Inleiding 3 1 Visie en uitgangspunten 3 2 Onderscheid tussen (ernstige) rekenproblemen en

Nadere informatie

Begeleiding bij (ernstige)rekenproblemen/dyscalculie

Begeleiding bij (ernstige)rekenproblemen/dyscalculie Begeleiding bij (ernstige)rekenproblemen/dyscalculie Januari 2014, aangepast mei 2016 1 Inhoudsopgave 0 Inleiding 1 Visie en uitgangspunten 2 Onderscheid tussen (ernstige) rekenproblemen en dyscalculie

Nadere informatie

Rekenbeleid Rudolf Steiner College

Rekenbeleid Rudolf Steiner College Rekenbeleid Rudolf Steiner College Missie en visie Als vrijeschool richten wij ons op onderwijs in gehelen. Dat betekent dat rekenvaardigheid binnen de context van de verschillende vakken wordt ontwikkeld;

Nadere informatie

Ontwikkelingen rondom het rekenbeleid

Ontwikkelingen rondom het rekenbeleid Ontwikkelingen rondom het rekenbeleid 26 maart 2015 Rianne Reichardt Stand van zaken rekenonderwijs Onderwerpen Brief 17 december Info vanuit CvTE (nieuwe rekenkaarten, nieuwe voorbeeldexamens) Verslag

Nadere informatie

Servicedocument Voortgangsrapportage invoering referentieniveaus rekenen 2015

Servicedocument Voortgangsrapportage invoering referentieniveaus rekenen 2015 Servicedocument Voortgangsrapportage invoering referentieniveaus rekenen 2015 Brief aan Tweede Kamer d.d. 25 juni 2015 Dit is een servicedocument voor het voortgezet onderwijs, bij de voortgangsrapportage

Nadere informatie

Rekenbeleid Sint-Janslyceum

Rekenbeleid Sint-Janslyceum Rekenbeleid Sint-Janslyceum Inhoud 1 Voorwoord... 2 2 Visie / doelen... 2 3 Beleid... 3 3.1 Rekenonderwijs... 3 3.2 Toetsing... 4 3.3 Rekenkaart... 5 4 Coördinatie en implementatie van het beleid... 5

Nadere informatie

www.masterplandyscalculie.nl

www.masterplandyscalculie.nl In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een student met ernstige rekenwiskunde-problemen.

Nadere informatie

Datum 17 december 2014 Betreft Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen in vo en mbo.

Datum 17 december 2014 Betreft Stand van zaken invoering referentieniveaus taal en rekenen in vo en mbo. >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag.. Voortgezet Onderwijs IPC 2650 Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

Protocol Ernstige Reken/Wiskunde problematiek en Dyscalculie

Protocol Ernstige Reken/Wiskunde problematiek en Dyscalculie Protocol Ernstige Reken/Wiskunde problematiek en Dyscalculie Naam notitie Protocol ernstige reken/wiskunde problematiek en dyscalculie Portefeuillehouder Karel de Waal Versienummer 3 Status document *

Nadere informatie

REKENBELEID

REKENBELEID 2018-2019 REKENBELEID BRAVO! COLLEGE CRANENDONCK Inhoud Inleiding... 1 Algemene doelstelling van het vak rekenen... 1 Basisvorming... 1 Rekenonderwijs BRAVO! College schooljaar 2018-2019... 2 Algemeen...

Nadere informatie

MBO Conferentie Het 2F-, 2ER- en 2A-examen: welke student laat ik wanneer opgaan voor welk examen?

MBO Conferentie Het 2F-, 2ER- en 2A-examen: welke student laat ik wanneer opgaan voor welk examen? Freark? MBO Conferentie Het 2F-, 2ER- en 2A-examen: welke student laat ik wanneer opgaan voor welk examen? 15-11-2017 Ronde 2: 13:45 15:15 Freark van der Kooi Ik wil mijn leerlingen nog beter begeleiden

Nadere informatie

toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011

toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011 TAAL EN REKENEN VAN BELANG toetsresultaten vmbo en mbo in de regio Den Haag oktober 2011 INHOUD Inleiding... 5 Hoofdstuk 1 Resultaten VMBO in de regio Den Haag... 7 1.1 Totaal overzicht van de afgenomen

Nadere informatie

Overgangsnormen bovenbouw

Overgangsnormen bovenbouw Overgangsnormen klas 3 en 4 VMBO / HAVO 2014-2015 OSG Sevenwolden Locatie Joure Overgangsnormen bovenbouw Overgangsnormen bovenbouw 2014-2015 - 1 - A. Overgangsnormen VMBO TL 3 TL 4 Aan het einde van het

Nadere informatie

Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie

Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie Protocol ernstige rekenproblemen en dyscalculie Olympus College 2016-2017 1 Inhoud Inleiding 3 Definitie 4 Signalering en diagnostiek 5 Faciliteiten 6 Organisatie 7 Bijlage 1 Aanmeldformulier dyscalculie

Nadere informatie

Aanvulling PTA & Examenreglement VMBO

Aanvulling PTA & Examenreglement VMBO Aanvulling PTA & Examenreglement VMBO 2017 2018 Herkansing In geval van herkansing geldt het hoogst behaalde cijfer. Algemene vakken: Elke examenkandidaat heeft het recht om na schoolexamenperiode 4 in

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 31 332 Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen Nr. 74 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS EN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Presentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten

Presentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten Presentatie ernstige rekenproblemen & Dyscalculie 22 oktober 2014; Johanna Jager & Annelie van Harten Programma Invoering van referentieniveaus en rekentoetsen in het onderwijs. Wat zijn ernstige rekenproblemen

Nadere informatie

Rekenbeleid. Procesbeschrijving. Versie: 1

Rekenbeleid. Procesbeschrijving. Versie: 1 Rekenbeleid Procesbeschrijving Versie: 1 Taakhouder: H. Cox Gemaakt: April 2016 Geldig tot: Januari 2018 Rekenbeleid HSL Hoe presteert HSL op de basisvaardigheden rekenen en hoe kunnen die prestaties worden

Nadere informatie

www.masterplandyscalculie.nl

www.masterplandyscalculie.nl In gesprek met... www.masterplandyscalculie.nl Gesprekken Deze waaier is voor zorgcoördinatoren, rekencoördinatoren en rekenspecialisten die gesprekken voeren met en over een leerling met ernstige rekenwiskunde-problemen.

Nadere informatie

Rekenbeleid Schooljaar 2015/2016 Wat is de rekentoets voor het voortgezet onderwijs? Vanaf het schooljaar 2013-2014 is de rekentoets verplicht in het eindexamenjaar van het voortgezet onderwijs. De rekentoets

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA..DEN HAAG

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet onderwijs & Middelbaar beroepsonderwijs Rijnstraat 50 Den

Nadere informatie

4 Checklist rekenen 4

4 Checklist rekenen 4 4 Checklist rekenen Protocol ERWD mbo 4.1 Rekenbeleid De mbo-instelling heeft in haar instellingsbeleid een visie vastgelegd op rekenonderwijs en de wijze waarop het rekenen wordt ingevuld, georganiseerd

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2018 2019 31 332 Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen Nr. 88 BRIEF VAN DE MINISTERS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP EN VOOR BASIS- EN VOORTGEZET ONDERWIJS

Nadere informatie

Protocol Dyscalculie. Olympus College 2014-2015. Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Pagina 1 van 7

Protocol Dyscalculie. Olympus College 2014-2015. Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Pagina 1 van 7 Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Protocol Dyscalculie Olympus College 2014-2015 Pagina 1 van 7 Inhoud Voorwoord 3 Protocol dyscalculie 4 De rekentoets 5 Bijlage 1 Aanmeldformulier dyscalculie

Nadere informatie

Informatieavond 3e leerjaar. Frank van Oosterhout. 31 augustus 2016

Informatieavond 3e leerjaar. Frank van Oosterhout. 31 augustus 2016 Informatieavond 3e leerjaar Frank van Oosterhout 31 augustus 2016 Programma Even voorstellen De 3 e klas Start examenjaren Vakkenpakket en aandachtspunten Programma van Toetsing en Afsluiting PTA Voorbereiding

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 31 332 Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen Nr. 36 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS EN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA..DEN HAAG

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus EA..DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 EA..DEN HAAG Voortgezet Onderwijs en Middelbaar Beroepsonderwijs Rijnstraat 50 Den

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. Datum 9 november 2018 Toekomst van rekenen in het vo en mbo

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG.. Datum 9 november 2018 Toekomst van rekenen in het vo en mbo >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG.. Voortgezet Onderwijs Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375 2500 BJ

Nadere informatie

Normering voor bevordering en doorstroom VMBO onderbouw & bovenbouw

Normering voor bevordering en doorstroom VMBO onderbouw & bovenbouw Normering voor bevordering en doorstroom VMBO onderbouw & bovenbouw Onderwerp Regeling voor bevordering en doorstroom vmbo OB & BB Datum September 2017 Kenmerk Vervangt ;regeling voor plaatsing & bevordering

Nadere informatie

Servicedocument Voortgangsrapportage invoering referentieniveaus rekenen 2015

Servicedocument Voortgangsrapportage invoering referentieniveaus rekenen 2015 Servicedocument Voortgangsrapportage invoering referentieniveaus 2015 Brief aan Tweede Kamer d.d. 25 juni 2015 Dit is een servicedocument voor het mbo bij de brief die door de minister en de staatssecretaris

Nadere informatie

najaar 2010 Bijeenkomst steunpunt taalenrekenenvo Freudenthal Instituut

najaar 2010 Bijeenkomst steunpunt taalenrekenenvo Freudenthal Instituut najaar 2010 Bijeenkomst steunpunt taalenrekenenvo Freudenthal Instituut Waarom? de aanleiding Wie gaat wat doen? wiskunde of schoolbreed Rol van de docent Wat ga je inzetten? materialen, ook ict Doelgroepen,

Nadere informatie

Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen

Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen Protocol dyscalculie en ernstige rekenproblemen Dit protocol heeft als doel richtlijnen te geven voor de begeleiding van leerlingen met dyscalculie en ernstige rekenproblemen op Thorbecke vmbo-pro. Het

Nadere informatie

Rekenbeleid in school. studiemiddag Nederlands en rekenen 27 januari 2011 Monica Wijers

Rekenbeleid in school. studiemiddag Nederlands en rekenen 27 januari 2011 Monica Wijers Rekenbeleid in school studiemiddag Nederlands en rekenen 27 januari 2011 Monica Wijers Waarom? de aanleiding Wie gaat wat doen? wiskunde of schoolbreed Rol van de docent Wat ga je inzetten? materialen,

Nadere informatie

Overgangsnormen en slaagregeling

Overgangsnormen en slaagregeling Overgangsnormen en slaagregeling 2018-2019 Marcanti College Jan van Galenstraat 31 1051 KM Amsterdam 020-6069000 www.marcanti.espritscholen.nl Overgangsnormen en slaagregeling 2018-2019 1. Overgangsregeling:

Nadere informatie

Beleidsplan Rekenen Bovenbouw HAVO havo

Beleidsplan Rekenen Bovenbouw HAVO havo Beleidsplan Rekenen Bovenbouw HAVO 2016-2017 4havo Voor het diploma is het verplicht dat de leerling minimaal 1 keer aan het rekenexamen heeft deelgenomen. Er is geen minimumcijfer; deelname volstaat.

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 31 332 Doorlopende Leerlijnen Taal en Rekenen Nr. 77 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS EN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Hoe doen jullie het? Rekenen in vmbo/mbo. Rekenen vmbo-mbo Jonneke Adolfsen

Hoe doen jullie het? Rekenen in vmbo/mbo. Rekenen vmbo-mbo Jonneke Adolfsen Hoe doen jullie het? Rekenen in vmbo/mbo Rekenen in de zorg Rekenen is een zorg Wat is het probleem? Wat is de gedeelde zorg van vmbo en mbo? Intensiveringstraject rekenen vo Eerste tranche: 300 scholen

Nadere informatie

Begin schooljaar: Mixweek 1: Mixweek 2: Maart: Juni: Beleidsplan Rekenen Bovenbouw HAVO 2015-2016

Begin schooljaar: Mixweek 1: Mixweek 2: Maart: Juni: Beleidsplan Rekenen Bovenbouw HAVO 2015-2016 Beleidsplan Rekenen Bovenbouw HAVO 2015-2016 4 havo Voor deze lichting geldt dat rekenen in de kernvakkenregeling komt. Dit houdt dus in dat ze voor Ne, En, Wi en Rek maximaal één 5 mogen hebben. Ze hebben

Nadere informatie

Exameninformatie Klas 3

Exameninformatie Klas 3 Exameninformatie Klas 3 2018-2019 Inhoudsopgave Exameninformatie voor 3 e klassen Examencijfers, rapporten, herkansingen en dossiers Informatie over praktische opdrachten Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding

Nadere informatie

OVERGANGSPROTOCOL GEERT GROOTE COLLEGE AMSTERDAM

OVERGANGSPROTOCOL GEERT GROOTE COLLEGE AMSTERDAM OVERGANGSPROTOCOL GEERT GROOTE COLLEGE AMSTERDAM Inleiding In dit protocol wordt beschreven wat de richtlijnen zijn die we hanteren bij de overgangen tussen de verschillende leerjaren en niveaus. De uitgangspunten

Nadere informatie

4 Checklist rekenen 4

4 Checklist rekenen 4 4 Checklist rekenen Protocol ERWD vo 4.1 Rekenbeleid De school heeft in haar schoolbeleid een visie vastgelegd op rekenonderwijs en de wijze waarop het rekenen wordt ingevuld, georganiseerd en ondersteund

Nadere informatie

Aan alle leerlingen van klas 4 vmbo en hun ouders/verzorgers. Datum : 23 februari 2015 Ref. : WIL/SvK/U15-42 (2.4.07) Betreft : rekentoets VO vmbo

Aan alle leerlingen van klas 4 vmbo en hun ouders/verzorgers. Datum : 23 februari 2015 Ref. : WIL/SvK/U15-42 (2.4.07) Betreft : rekentoets VO vmbo Aan alle leerlingen van klas 4 vmbo en hun ouders/verzorgers Datum : 23 februari 2015 Ref. : WIL/SvK/U15-42 (2.4.07) Betreft : rekentoets VO vmbo Beste leerlingen, (geachte ouder(s)/verzorger(s), Zoals

Nadere informatie

Referentiekaders. Doorlopende leerlijn Taal en Rekenen (Meijerink) 2. Station en de referentiekaders 6

Referentiekaders. Doorlopende leerlijn Taal en Rekenen (Meijerink) 2. Station en de referentiekaders 6 Referentiekaders Doorlopende leerlijn Taal en Rekenen (Meijerink) 2 Station en de referentiekaders 6 1 Doorlopende leerlijnen Taal en Rekenen (Commissie Meijerink) Een beknopte samenvatting/ de belangrijkste

Nadere informatie

FACILITEITEN IN DE ONDERBOUW

FACILITEITEN IN DE ONDERBOUW Dyscalculieprotocol Inleiding Dit protocol geeft inzicht in de afspraken met betrekking tot de dispenserende en compenserende maatregelen voor leerlingen met dyscalculie, voor ouders, docenten en schoolleiding.

Nadere informatie

Informatieblad Rekenen September 2012 Locatie Zusterstraat Schooljaar VWO, HAVO, MAVO en VMBO

Informatieblad Rekenen September 2012 Locatie Zusterstraat Schooljaar VWO, HAVO, MAVO en VMBO Informatieblad Rekenen September 2012 Locatie Zusterstraat Schooljaar 2012-2013 VWO, HAVO, MAVO en VMBO Informatieblad Rekenen, Johan de Witt, locatie Zusterstraat, september 2012 1 Beste ouder en/of verzorger,

Nadere informatie

Met de referentieniveaus naar schoolsucces

Met de referentieniveaus naar schoolsucces Met de referentieniveaus naar schoolsucces Zo stuurt u op taal- en rekenresultaten Corine Ballering René van Drunen 15 Bijlage 2 Format rekenbeleidsplan In dit format komen achtereenvolgens de volgende

Nadere informatie

ERWD-PROTOCOL ERNSTIGE REKEN- EN WISKUNDEPROBLEMEN EN DYSCALCULIE

ERWD-PROTOCOL ERNSTIGE REKEN- EN WISKUNDEPROBLEMEN EN DYSCALCULIE ERWD-PROTOCOL ERNSTIGE REKEN- EN WISKUNDEPROBLEMEN EN DYSCALCULIE FIORETTI COLLEGE VEGHEL VERSIE JANUARI 2018 Inleiding Doel en uitgangspunten Het Fioretti College wil iedere leerling de ondersteuning

Nadere informatie

REKENBELEID

REKENBELEID 2017-2018 REKENBELEID BRAVO! COLLEGE CRANENDONCK Inhoud Inleiding... 1 Algemene doelstelling van het vak rekenen... 1 Basisvorming... 1 Examenprogramma... 2 Rekenonderwijs BRAVO! College schooljaar 2017-2018...

Nadere informatie

Bevorderings- en instroomrichtlijnen. Carmelcollege Gouda

Bevorderings- en instroomrichtlijnen. Carmelcollege Gouda Bevorderings- en instroomrichtlijnen Carmelcollege Gouda voor ouders, leerlingen en docenten Carmelcollege Gouda, versie 5.1 een bundel voor ouders, leerlingen en docenten September 2017 1 Inhoud 1 Bevorderingsrichtlijnen

Nadere informatie

ALGEMEEN DEEL VAN HET PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING. MAVO 3 en 4 HAVO 4 en 5 VWO 4, 5 en 6 cursus

ALGEMEEN DEEL VAN HET PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING. MAVO 3 en 4 HAVO 4 en 5 VWO 4, 5 en 6 cursus ALGEMEEN DEEL VAN HET PROGRAMMA VAN TOETSING EN AFSLUITING MAVO 3 en 4 HAVO 4 en 5 VWO 4, 5 en 6 cursus 2016-2017 1 Algemeen deel van het PTA MAVO/HAVO/VWO Meander College - 2016-2017 1 Het onderwijsaanbod

Nadere informatie

Jacob-Roelandslyceum. Plan van aanpak rekenonderwijs

Jacob-Roelandslyceum. Plan van aanpak rekenonderwijs Jacob-Roelandslyceum Plan van aanpak rekenonderwijs 2015-2018 AANBEVELINGEN REKENEN 1. Organiseer structureel rekenoverleg. o Stel rekengroep samen, i.p.v. één rekencoördinator. Rekencoördinator onderbouw.

Nadere informatie

Bevorderings- en instroomrichtlijnen. Carmelcollege Gouda

Bevorderings- en instroomrichtlijnen. Carmelcollege Gouda Bevorderings- en instroomrichtlijnen Carmelcollege Gouda voor ouders, leerlingen en docenten Carmelcollege Gouda, versie 3, september 2018 een bundel voor ouders, leerlingen en docenten September 2018

Nadere informatie

ACHTERSTANDBESTRIJDING EN REFERENTIENIVEAUS voor taal en rekenen in het VO. Wat staat scholen te doen?

ACHTERSTANDBESTRIJDING EN REFERENTIENIVEAUS voor taal en rekenen in het VO. Wat staat scholen te doen? ACHTERSTANDBESTRIJDING EN REFERENTIENIVEAUS voor taal en rekenen in het VO Wat staat scholen te doen? Flitspresentaties september / oktober 2012 t.b.v. Steunpunt taal en rekenen VO Overzicht presentatie

Nadere informatie

Masterplan Dyscalculie Bunnik 2 april Pilot aangepaste rekentoets (ER-toets)

Masterplan Dyscalculie Bunnik 2 april Pilot aangepaste rekentoets (ER-toets) Masterplan Dyscalculie Bunnik 2 april 2014 Pilot aangepaste rekentoets (ER-toets) 2 opties in de pilot dyscalculie voor leerlingen: 1 = standaard rekentoets met gebruik van rekenkaart en 30 min. extra

Nadere informatie

Rekenbrief. Hanna Fisscher Jérôme Smits directie MBO

Rekenbrief. Hanna Fisscher Jérôme Smits directie MBO Rekenbrief Hanna Fisscher Jérôme Smits directie MBO Inhoud Perspectief 2020: rekenen op orde Advies Commissie Steur Vmbo-bb Entreeopleiding MBO-2 MBO-3 en -4 ER-toets Regelgeving Rekenonderwijs Vragen

Nadere informatie

Stappenplan groep 1-2

Stappenplan groep 1-2 Stappenplan Protocol E rnstige R eken W iskunde-problemen en D yscalculie (ERWD) Stappenplan groep 1-2 Moment Actie Uitwerking Stap 0 Aanvang, september Beginsituatie vastleggen met behulp van Bosos groep

Nadere informatie

REKENEN HAVO C&M. Christelijk Lyceum Delft Lonneke Boels Rekencoördinator bovenbouw, locatie havo-vwo (Molenhuispad) Docent rekenen, technator

REKENEN HAVO C&M. Christelijk Lyceum Delft Lonneke Boels Rekencoördinator bovenbouw, locatie havo-vwo (Molenhuispad) Docent rekenen, technator REKENEN HAVO C&M Christelijk Lyceum Delft Lonneke Boels Rekencoördinator bovenbouw, locatie havo-vwo (Molenhuispad) Docent rekenen, technator Inhoud Meten is weten Beleid - Wie RT? Inhoud lessen Historie

Nadere informatie

Voorbereidend MBO, leerjaar 2

Voorbereidend MBO, leerjaar 2 Voorbereidend MBO, leerjaar 2 Voortschrijdend gemiddelde In leerjaar 2 werken we met een voortschrijdend gemiddelde. Dat wil zeggen, dat de cijfers die behaald worden gedurende het gehele jaar meetellen

Nadere informatie

Inhoud. 4. Doorstroom van mavo XL 4 naar havo 4 Sondervick College. 6. Instroom vanuit havo in de bovenbouw van mavo XL (ljr. 3 en 4).

Inhoud. 4. Doorstroom van mavo XL 4 naar havo 4 Sondervick College. 6. Instroom vanuit havo in de bovenbouw van mavo XL (ljr. 3 en 4). Determinatie Inhoud Inleiding op de determinatie mavo XL 1. Plaatsing in mavo XL 1 2. Overgang naar mavo XL 2 3. Plaatsing in leerjaar 3 mavo XL 4. Doorstroom van mavo XL 4 naar havo 4 Sondervick College

Nadere informatie

Rekenbeleid Valuascollege VMBO - HAVO - VWO

Rekenbeleid Valuascollege VMBO - HAVO - VWO Rekenbeleid Valuascollege VMBO - HAVO - VWO Centrale vraag Hoe zorgt het Valuascollege er voor dat leerlingen in het examenjaar het juiste referentieniveau hebben? Waarom Rekenbeleid? Het Rekenbeleid is

Nadere informatie

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 Vastgesteld door de medezeggenschapsraad d.d. 27 mei 2015 ALGEMEEN In gevallen waarin deze

Nadere informatie

OVERGANGSREGELS VMBO Onderbouw

OVERGANGSREGELS VMBO Onderbouw OVERGANGSREGELS VMBO 2016 2017 1. Onderbouw leerjaar 1 BB (± LWOO) 1 naar BB 2 KB 1 naar KB 2 GT 1 naar GT 2 A. Bevorderd (gelijk niveau) A. Bevorderd (gelijk niveau) A. Bevorderd (gelijk niveau) Een leerling

Nadere informatie

Instemming MR PROTOCOL DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN

Instemming MR PROTOCOL DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN Instemming MR 2016-06-30 2015-2016 PROTOCOL DYSCALCULIE EN ERNSTIGE REKENPROBLEMEN Inleiding Dit dyscalculie-protocol is samengesteld om ouders, leerlingen docenten en onderwijs ondersteuners te informeren

Nadere informatie

Protocol ERWD en dyscalculie

Protocol ERWD en dyscalculie Protocol ERWD en dyscalculie Een leidraad voor de ondersteuning van en afstemming op rekenzwakke leerlingen. Scholengemeenschap, voor onderwijs dat zin geeft, voor vmbo havo atheneum gymnasium Bezoekadres:

Nadere informatie

PROTOCOL TOETSAFNAME

PROTOCOL TOETSAFNAME PROTOCOL TOETSAFNAME Inhoud: 1. Soorten toetsen 2. Regels rondom toetsafname 3. Regels rondom herkansing van toetsen 4. Regels rondom afwezigheid tijdens toetsen 5. Regels omtrent hulpmiddelen bij toetsen

Nadere informatie

Taal- en rekenbeleid op het Valuascollege

Taal- en rekenbeleid op het Valuascollege Taal- en rekenbeleid op het Valuascollege 1 Meer aandacht voor taal en rekenen 2 Invoering referentieniveaus 2.1 Referentiekader 2.2 Voordelen van het werken met referentieniveaus 2.3 Overzicht eindniveaus

Nadere informatie

Informatieavond 4e leerjaar. 6 september 2017

Informatieavond 4e leerjaar. 6 september 2017 Informatieavond 4e leerjaar 6 september 2017 Programma De 4 e klas + mentoren Algemene info Examen 2017-2018 Vervolgopleiding Kennismaking met de mentor Klassen: 4CT 4UV dhr. Sars dhr. De Jong 4 T&L1 dhr.

Nadere informatie

E E N G O E D B E G I N...

E E N G O E D B E G I N... Willem van Oranje College, locatie Wijk en Aalburg Oktober 2012 E E N G O E D B E G I N... In het examenjaar gaat het vaak over: - schoolexamen (SE) - centraal examen (CE) - centraal schriftelijk en praktisch

Nadere informatie

vormgeven van rekenen in het VO

vormgeven van rekenen in het VO vormgeven van rekenen in het VO Martin van Reeuwijk,, Susanne Spiele, Madeleine Vliegenthart, Peter van Wijk Allen werkzaam bij APS, versie 21 Februari 2013 vooraf Dit is een voorpublicatie, en zal als

Nadere informatie

BASIS/KADER, leerjaar 1 KADER/MAVO, leerjaar 1

BASIS/KADER, leerjaar 1 KADER/MAVO, leerjaar 1 BASIS/KADER, leerjaar 1 KADER/MAVO, leerjaar 1 Voortschrijdend gemiddelde In leerjaar 1 werken we met een voortschrijdend gemiddelde. Dat wil zeggen, dat de cijfers die behaald worden gedurende het gehele

Nadere informatie

Exameninformatie Klas 4

Exameninformatie Klas 4 Exameninformatie Klas 4 2018-2019 Inhoudsopgave Exameninformatie voor 4 e klassen Examencijfers, rapporten, herkansingen en dossiers Informatie over praktische opdrachten Loopbaan Oriëntatie en Begeleiding

Nadere informatie

Beleidsnota t.a.v. dyscalculie ( ) Inleiding

Beleidsnota t.a.v. dyscalculie ( ) Inleiding Beleidsnota t.a.v. dyscalculie (2017-2018) Inleiding Een leerstoornis wordt binnen de orthodidactiek opgevat als een leergebrek, als dat niet het gevolg is van een te lage intelligentie. Problemen ten

Nadere informatie

Voorlichting Klas 3 9-9-2015

Voorlichting Klas 3 9-9-2015 Voorlichting Klas 3 9-9-2015 Agenda 20.00 uur: Aula deel 20.30 uur: Sector deel 21.00 uur: Eindtijd U krijgt de komende presentatie in uw mail Van 2 naar 3 Nieuwe school / locatie / klasgenoten Start met

Nadere informatie

Bevorderings- en instroomrichtlijnen. Carmelcollege Gouda

Bevorderings- en instroomrichtlijnen. Carmelcollege Gouda Bevorderings- en instroomrichtlijnen Carmelcollege Gouda voor ouders, leerlingen en docenten Carmelcollege Gouda, versie 3.2 een bundel voor ouders, leerlingen en docenten Maart 2015 1 Inhoud 1 Bevorderingsrichtlijnen

Nadere informatie

3 e Jaarcongres VMBO. Praktisch VMBO. 24 januari 2012, Reehorst Ede

3 e Jaarcongres VMBO. Praktisch VMBO. 24 januari 2012, Reehorst Ede 3 e Jaarcongres VMBO Praktisch VMBO 24 januari 2012, Reehorst Ede 3 e Jaarcongres VMBO Deelsessie 9 Taal en rekenen: zéker actueel in het vmbo Inhoud van deze workshop Actieplan beter presteren (kort)

Nadere informatie

Onderzoek naar ER-toets/examen, een tussenstand Annemarie Groot Moninca Wijers

Onderzoek naar ER-toets/examen, een tussenstand Annemarie Groot Moninca Wijers Onderzoek naar ER-toets/examen, een tussenstand Annemarie Groot Moninca Wijers Ga naar http://www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl Klik op onderzoek examen rekenen ER. Vul de enquête nu in. Inhoud Achtergrond

Nadere informatie

Determinatie e.v.

Determinatie e.v. Determinatie 2016-2017 e.v. Inhoud Inleiding op de determinatie MAVO XL 1.Plaatsing in MAVO XL 1 2.Overgang naar MAVO XL 2 3.Plaatsing in leerjaar 3 MAVO XL 4.Plaatsing in leerjaar 4 MAVO XL (16/17) 5.Doorstroom

Nadere informatie

Vrijeschool voor voortgezet onderwijs vwo, havo, vmbo-tl. Studiewijzer. 10th

Vrijeschool voor voortgezet onderwijs vwo, havo, vmbo-tl. Studiewijzer. 10th Vrijeschool voor voortgezet onderwijs vwo, havo, vmbo-tl Studiewijzer 10th 2014/2015 Beste leerling, Hierbij ontvang je de Studiewijzer voor het examenjaar vmbo-tl-4. Lees de studiewijzer goed door en

Nadere informatie

Zwakke rekenaars in het vo

Zwakke rekenaars in het vo m.scholvinck@cps.nl Zwakke rekenaars in het vo Machteld Schölvinck, CPS. 9 December 2014. Verdiepingsconferentie Masterplan Dyscalculie Utrecht. BB-toets en ER-toets 2 CPS Onderwijsontwikkeling en advies

Nadere informatie

Gelet op artikel 29, vijfde lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs;

Gelet op artikel 29, vijfde lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs; Besluit van tot wijziging van het Besluit van 23 april 2012 (Stb. 2012, 217) in verband met examinering van de rekentoets als inspanningsverplichting in de invoeringsfase Op de voordracht van de Staatssecretaris

Nadere informatie

Rekenbeleid Valuascollege VMBO - HAVO - VWO

Rekenbeleid Valuascollege VMBO - HAVO - VWO Rekenbeleid Valuascollege VMBO - HAVO - VWO 2016-2017 Centrale vraag Hoe zorgt het Valuascollege er voor dat leerlingen in het examenjaar het juiste referentieniveau hebben? Waarom rekenbeleid? Het rekenbeleid

Nadere informatie

filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/)

filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/) SLO oktober 2009 filmpje bewindslieden (http://www.taalenrekenen.nl/) Achtergrond Nederland heeft een goed onderwijssysteem. Maar, er is maatschappelijke zorg over de kwaliteit van het reken- en taalonderwijs.

Nadere informatie

Inhoud: 1. Algemeen 1.1 Inhoud en doel van het PTA pagina 2 1.2 Het PTA en de wet pagina 2 1.3 Bijzondere gevallen pagina 2 1.4 Begrippen pagina 2

Inhoud: 1. Algemeen 1.1 Inhoud en doel van het PTA pagina 2 1.2 Het PTA en de wet pagina 2 1.3 Bijzondere gevallen pagina 2 1.4 Begrippen pagina 2 Inhoud: 1. Algemeen 1.1 Inhoud en doel van het PTA pagina 2 1.2 Het PTA en de wet pagina 2 1.3 Bijzondere gevallen pagina 2 1.4 Begrippen pagina 2 2. Algemeen PTA 2.1 Organisatie schoolexamen pagina 2

Nadere informatie

Bevorderingsnormen VMBO Wageningen

Bevorderingsnormen VMBO Wageningen Bevorderingsnormen 2016-2017 VMBO Wageningen Inleiding Op het vmbo Wageningen is het schooljaar verdeeld in 3 periodes van minimaal 13 weken. Aan het eind van elke periode - begin december, medio maart

Nadere informatie

Aan alle leerlingen van klas 4 vmbo en hun ouders/verzorgers. Datum : 12 februari 2014 Ref. : WIL/SvK/U14-77 (2.3.05) Betreft : rekentoets VO vmbo

Aan alle leerlingen van klas 4 vmbo en hun ouders/verzorgers. Datum : 12 februari 2014 Ref. : WIL/SvK/U14-77 (2.3.05) Betreft : rekentoets VO vmbo Aan alle leerlingen van klas 4 vmbo en hun ouders/verzorgers Datum : 12 februari 2014 Ref. : WIL/SvK/U14-77 (2.3.05) Betreft : rekentoets VO vmbo Beste leerlingen, (geachte ouders/verzorgers), Zoals je

Nadere informatie

Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO

Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO Workshop Gebruik stappenplannen ERWD VO en MBO Conferentie VO-MBO Rondom Rekenen 14 december 2016 Arjan Clijsen Met welke pet op bent u hier? Wie is werkzaam in het voortgezet onderwijs? Wie is werkzaam

Nadere informatie

Welkom. Welkom. Ouderavond BBL3 31 augustus Onderwijs op VMBO de Spindel. Ouderavond BBL3

Welkom. Welkom. Ouderavond BBL3 31 augustus Onderwijs op VMBO de Spindel. Ouderavond BBL3 Welkom Ouderavond BBL3 3 augustus 05 Welkom Opening door dhr. R. Overbeek (teamleider PKS) - Onderwijs op VMBO de Spindel - Examen Rekenen door dhr. A. Wesselink (coördinator Rekenen) Keuzebegeleiding

Nadere informatie

Welkom. Welkom. Ouderavond TGL3 31 augustus 2015. Programma van Toetsing en Afsluiting. Onderwijs op VMBO de Spindel. Examen:

Welkom. Welkom. Ouderavond TGL3 31 augustus 2015. Programma van Toetsing en Afsluiting. Onderwijs op VMBO de Spindel. Examen: Welkom Ouderavond TGL3 31 augustus 2015 Welkom Opening door dhr. R. Overbeek (teamleider PKS) - Onderwijs op VMBO de Spindel - Examen Rekenen door dhr. A. Wesselink (coördinator Rekenen) Toptraject door

Nadere informatie

Dyscalculieprotocol. Versie: September 2015 Status: defnitief d.d. december /9 TITEL VAN HET DOCUMENT

Dyscalculieprotocol. Versie: September 2015 Status: defnitief d.d. december /9 TITEL VAN HET DOCUMENT Dyscalculieprotocol Status: defnitief d.d. december 2015 1/9 TITEL VAN HET DOCUMENT Vlaardingen, september 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Visie van de school 3. Begeleiding 3.1 Aanpak in de klas 3.2

Nadere informatie

De Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van xxx, nr. xxx);

De Afdeling advisering van de Raad van State gehoord (advies van xxx, nr. xxx); Besluit van 2015 tot wijziging van onder meer het Examenbesluit VO en het Examen- en kwalificatiebesluit beroepsopleidingen WEB in verband met de invoering van een aangepast rekenexamen bij ernstige rekenproblemen

Nadere informatie

Koudum. Schooljaar 2014 / 2015 VMBO 3T. Programma van Toetsing en Afsluiting

Koudum. Schooljaar 2014 / 2015 VMBO 3T. Programma van Toetsing en Afsluiting Schooljaar 2014 / 2015 Programma van Toetsing en Afsluiting VMBO 3T Koudum Bogerman Christelijke school voor lwoo, vmbo, havo, atheneum, gymnasium en technasium www.bogerman.nl Koudum, september 2014 Aan

Nadere informatie