Praktijkgebaseerd Onderzoek in de Bachelor opleidingen Sociaal Werk: visie en uitdagingen

Transcriptie

1 Praktijkgebaseerd Onderzoek in de Bachelor opleidingen Sociaal Werk: visie en uitdagingen Peter Raymaekers Lector en coördinator onderzoek en dienstverlening Departement Sociale School Heverlee KHleuven Internationaal congres 5 jaar Master in het sociaal werk van 28 en 29 mei Inhoud 1. Wat is praktijk gebaseerd onderzoek? 2. Waarom onderzoek in de professionele bacheloropleidingen sociaal werk? 3. Wat zijn de onderzoeksthema s voor sociaal werk? 4. Welke zijn de middelen? 5. Kwaliteit van onderzoek 6. Enkele uitdagingen voor de toekomst 2 1

2 1. Wat is praktijkgebaseerd onderzoek? Onderzoek binnen de professionele bacheloropleidingen Gericht op kennisontwikkeling en ondersteunen van innovatie in de beroepspraktijk Uitvoeren van PGO kan helpen om de basisdoelstelling van het professioneel onderwijs te bereiken, zijnde: het opleiden van studenten tot op innovatie gerichte, beroepsbekwame professionals of kenniswerkers, die beschikken over de wetenschappelijk-analytische vaardigheden, het leervermogen en de creativiteit om zich flexibel aan te passen aan veranderende (arbeidsmarkts-) omstandigheden. (Visietekst Associatiewerkgroep OPB, 2006) 1. Wat is praktijkgebaseerd onderzoek? Wisselwerking tussen onderzoek, werkveld/maatschappij en onderwijs is essentieel Eigenschappen Vertalen van algemene wetenschappelijke kennis naar een specifieke context Het komt voort en is gesteund op de praktijk Een andere relatie docenten werkveld via onderzoek Speerpunten met een zekere kritische massa Een voorbeeld 2

3 2. Waarom onderzoek in de professionele bacheloropleidingen sociaal werk? Een toenemend belang van onderzoek in het sociaal werk in Vlaanderen Algemeen maatschappelijke ontwikkelingen O.m.: Evolutie naar de kennismaatschappij Belang van innovatie Ontwikkelingen in de sectoren van het sociaal werk Professionalisering Kwaliteitszorg Aantonen van effectiviteit (Evidence Based Practice) Handelen meer baseren op wetenschappelijk onderzoek 3

4 2. Waarom onderzoek in de professionele bacheloropleidingen sociaal werk? Ontwikkelingen in de opleiding sociaal werk Voor 2003: weinig of geen onderzoek, omwille van: Driejarige opleiding op bachelorniveau en geen financiering Wel traditie in maatschappelijke dienstverlening Onder invloed van EU: Bama structuur en EQF Begin van academisering van sociaal werk Meer studenten die na de Bachelor doorstromen naar de Master Sinds 2004: financiering van PWO onderzoek 2. Waarom onderzoek in de professionele bacheloropleidingen sociaal werk? Integratie van onderzoek in het onderwijs is expliciete keuze Doelstelling: Ontwikkeling van informatie- en onderzoekscompetenties bij studenten en docenten Koppeling van onderzoeksthema s met externe netwerken, stages en eindwerken 4

5 2. Waarom onderzoek in de professionele bacheloropleidingen sociaal werk? Belang en meerwaarde van onderzoek en dienstverlening voor professionele bacheloropleidingen in het algemeen (Cfr. Associatiewerkgroep Onderzoek aan de Prof. Bach. Opl.) Voor studenten en personeel Een op innovatie gerichte houding bij studenten bijbrengen Houding bij docenten om valorisatie- en innovatiekansen op te sporen en door te geven aan studenten Studenten betrekken bij onderzoek zal houding aanwakkeren Voor de kwaliteit van het professioneel hoger onderwijs Schept kader voor monitoring en implementatie van kennis en expertise uit de beroepspraktijk en uit academische instellingen Bevorderd doorstroming naar master Kennisbasis van docenten wordt verbreed en verrijkt 2. Waarom onderzoek in de professionele bacheloropleidingen sociaal werk? Onderzoek en dienstverlening als maatschappelijke opdracht Via verbondenheid met werkveld en beroepspraktijk kunnen bijdragen aan de venieuwing van de beroepspraktijk Via kenniscirculatie, maar ook via kennisontwikkeling, kennistoepassing en kennisvalorisatie 5

6 3. Wat zijn de onderzoeksthema s? Aansluitend bij de afstudeerrichtingen MW, SCW, MAD en PW Grote diversiteit hierbinnen: M.b.t. inhoudelijke terreinen en doelgroepen Bijzondere jeugdbijstand Problematische opvoedingssituaties De rol van vaders in de opvoeding Intra-familiaal geweld Adoptiegezinnen Herintegratie van ex-gedetineerden Verenigingsleven en vrijwilligersinzet Burgerschapsvorming Leefbaarheid Lokale diensteneconomie Studenten uit kansengroepen Financiële hulpverlening Veiligheid Geweld in de welzijnssector 3. Wat zijn de onderzoeksthema s? M.b.t. methodische kaders Contextuele hulpverlening Duurzame ontwikkeling en sociaal werk Het expliciteringsvraagstuk van praktijkkennis Empowerment bij ouderen Ondersteuning van ouderen met een verstandelijke handicap Vraagverduidelijking Maatschappelijke dienstverlening Vragen vanuit het werkveld aan lectoren omwille van expertise Intervisie en supervisie Vorming in communicatievaardigheden en hulpverleningsmethodes Expertadvies en consulting Procesbegeleiding Onderwijs- en Ontwikkelingsfonds 6

7 4. Welke zijn de middelen? PWO Projectmatig Wetenschappelijk Onderzoek Impulsfinanciering om: Onderzoekservaring op te doen Expertise en onderzoekscapaciteit te ontwikkelen Netwerken op te bouwen Performantiecriteria Wetenschappelijke kwaliteit Relevantie voor werkveld en onderwijs Outputindicatoren Publicaties in boeken en artikelen Presentaties op studiedagen Betrokkenheid van lectoren en studenten 4. Welke zijn de middelen? Twee enveloppes: Onderzoeksfonds met twee- of driejarige onderzoeksprojecten Structurele financiering van de onderzoeksomkadering Schrijfstimuli en outputstimuli Externe middelen Defiscaliseringsmiddelen 7

8 5. Kwaliteit van onderzoek Wetenschappelijke kwaliteit van onderzoeksprojecten Wetenschappelijke standaarden m.b.t. de onderzoeksmethoden Optimaal gebruik maken van bestaande wetenschappelijke kennis Samenwerking met experts uit wetenschap, beleid en werkveld Via reflectie- en stuurgroepen Leveren van een bijdrage op studiedagen Gezamenlijk verzorgen van publicaties Gevolg: wisselwerking tussen fundamenteel onderzoek en praktijkgerichte toepassingen 5. Kwaliteit van onderzoek Kwaliteit van de onderzoeksorganisatie Kwaliteitszorgsysteem voor onderzoek in de hogeschool Handboek kwaliteitszorg (Associatie) Projectmanagement Opleidingen voor coördinatoren, projectleiders Ondersteunende structuur Op Associatieniveau: Werkgroep onderzoek in de professionele bacheloropleidingen Op hogeschoolniveau: Centrale dienst onderzoek en dienstverlening Interdepartementale werkgroep onderzoek en dienstverlening Centrale en departementale coördinatoren 8

9 6. Enkele uitdagingen voor de toekomst De toekomstige positie van de opleiding sociaal werk Positie in EU: EQF: niveau 6 Duitsland, Nederland, Groot-Brittanië, : vierjarige opleidingen, sterk geacademiseerd Vlaanderen is een uitzondering University colleges binnen een universitaire associatie Tussen hoger beroepsonderwijs (niveau 5) en het academisch onderwijs Zal de huidige opleiding sociaal werk in de toekomst op universitair niveau worden georganiseerd? Voor- en tegenstanders Positief voor academisering en onderzoeksgerichtheid van de opleiding 6. Enkele uitdagingen voor de toekomst Samenwerking met de masteropleidingen sociaal werk, e.a. Er wordt vandaag reeds samengewerkt, maar deze samenwerking is onvoldoende structureel verankerd In reflectiegroepen van PWO-projecten In onderzoeksplatforms rond gemeenschappelijke onderzoeksthema s Statuut van geaffilieerd onderzoeker De samenwerking kan verbreed en verdiept worden, via o.m.: Samenwerken, o.b.v. gelijkwaardigheid, in onderzoeksprojecten Opleidingsonderdelen, bv. rond informatie- en onderzoeksvaardigheden, gezamenlijk inrichten Inhouden van de masterproeven beter afstemmen op de noden van werkveld en opleiding en resultaten ervan terugkoppelen 9

10 6. Enkele uitdagingen voor de toekomst Capaciteitsopbouw Ontwikkelen van onderzoekscapaciteit in de hogescholen is nodig We staan nog maar aan het begin Vb. dept SSH, van KHLeuven: 16 lectoren zijn betrokken bij onderzoeks- en dienstverleningsprojecten, zijnde 4 vte s of 5.5% van het totaal aantal vte s. Ambitie: minstens verdubbelen 6. Enkele uitdagingen voor de toekomst Een verhoging van de PWO-middelen Onderfinanciering van de hogescholen in het algemeen O.a. Indexaanpassing lonen en wedden is niet volledig doorgerekend in de enveloppe Huidige PWO-middelen in Vlaanderen: 9.5 miljoen euro Per 1000 studenten: één tot anderhalve onderzoeker Vraag Vlhora: verdubbeling Voorwaarde: meerwaarde aantonen voor onderwijs, beleid, werkveld en wetenschap 10

11 Besluit Het onderzoek aan de bacheloropleidingen is van recente datum en volop in ontwikkeling Eerste resultaten van PWO-projecten komen beschikbaar Uitdaging voor de toekomst: Het eigene van het praktijkgebaseerde onderzoek waarmaken Hoge wetenschappelijke kwaliteit Bruikbare resultaten voor het werkveld Inspirerend voor de onderwijsactiviteit Vertrekkende van een visie op de toekomst van sociaal werk en inspelend op de noden en behoeften van sociale ontwikkelingen in Vlaanderen, Europa en de wereld Dit zal medebepalend zijn voor de toekomstige uitbouw van onderzoek en dienstverlening en voor de middelen hiervoor Best in samenwerking tussen hogeschool en universiteit 11