Een brede kijk op standaardisering

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Een brede kijk op standaardisering"

Transcriptie

1 van de uniforme normtaal in Nederland, omdat het de eigenschappen mist die het klassieke ABN voor jongeren onacceptabel maakten: het is juist niet stijf, niet bekakt en niet vormelijk (p. 222). Als spreekster van het verzorgde Belgisch-Nederlands ontgaat het mij wat er stijf is aan de uitspraak van niet-verlaagde diftongen als ei, ui en ou, net zoals ik niet zie wat er comfortabel is aan het uitspreken van luide aai senaau s. De uitspraakvernieuwingen die Jan Stroop als Poldernederlands bestempelt, staan model voor de verruiming van de standaardtaalnorm die in Nederland sinds 1970 aan de gang is. Het strenge, burgerlijke ABN maakte plaats voor een democratischer en informeler Standaardnederlands, dat veel meer dan voordien open staat voor vernieuwingen. Of deze vernieuwingen ook algemeen zullen worden aanvaard als de nieuwe norm voor het Nederlands, moet de toekomst uitwijzen. Ann Marynissen Marijke van der Wal & Eep Francken (red.), Standaardtalen in beweging. Münster, Nodus Publikationen, pp. ISBN ,50. Een brede kijk op standaardisering Standaardisering is een populair onderwerp in de neerlandistiek. De grote, historische lijnen zijn bekend: in de zestiende eeuw ontstaat een bovengewestelijke geschreven norm, die zich via een proces van selectie, codificatie, functie-uitbreiding en acceptatie tot een standaardtaal ontpopt. Vanaf het einde van de negentiende eeuw richt de standaardisering zich ook op de gesproken taal. Door de politieke gebeurtenissen tijdens en na De Opstand haakt Vlaanderen wat later aan bij Nederland. Wat er vervolgens aan het einde van de twintigste eeuw gebeurt, is niet zo duidelijk. Volgens sommigen krijgen we eind twintigste eeuw een verbrokkeling van de standaardtalige eenheid te zien, enerzijds doordat de standaardtaal aan beide zijden van de rijksgrens van het Nederlandse taalgebied intra muros divergeert en anderzijds doordat de standaardtaal bedreigd wordt door de opmars van nieuwe variëteiten als het Poldernederlands (in Nederland) en Tussentaal (in Vlaanderen). Of dat nu betekent dat de standaardtaal op de helling staat, staat nog te bezien. Van de Velde, Kissine, Tops, Van der Harts & Van Hout (2010) wijzen er bijvoorbeeld op dat de autonome ontwikkelingen in de Nederlandse en Vlaamse standaardtaal binnen de perken blijven, zodat er geen reden is om van twee afzonderlijke standaardtalen te gaan spreken. In het geval van het Poldernederlands gaat het trouwens alleen maar om een uitspraakvariant van het Nederlands en ook de Tussentaal heeft zich in het geheel niet op het terrein van het geschreven Nederlands begeven (als we ons even tot de traditionele media 189

2 internationale neerlandistiek beperken). Wat het aantal sprekers betreft, heeft het Standaardnederlands er eigenlijk nog nooit zo goed voorgestaan (zie Van der Horst & Van der Horst 1999, hoofdstuk 9), zeker niet als je de versoepeling van de norm niet per se als afbraak van de standaardtaal ziet. Wat de zaken er niet gemakkelijker op maakt, is de terminologische wildgroei: over wat precies verstaan moet worden onder standaardisering, destandaardisering, restandaardisering en substandaardisering is verschil van mening (zie onder andere Van der Horst 2010). Voor studenten Nederlands extra muro is de situatie eind twintigste, begin eenentwintigste eeuw verwarrend, maar de taalkundigen zijn natuurlijk erg geïntrigeerd door de ontwikkelingen, en aan vrijwel alle Vlaamse en Nederlandse universiteiten zijn onderzoekers te vinden die zich intensief bezighouden met de genoemde verschijnselen. Opvallend is dat daarbij een grote interesse aan de dag gelegd wordt voor variatie binnen en buiten de standaardtaal, en aan historische aspecten, zoals de veranderingen van onderop (language history from below, zie bijvoorbeeld Elspaß, Langer, Scharloth & Vandenbussche 2007 voor deze term). In de bundel Standaardtalen in beweging, onder redactie van Marijke van der Wal en Eep Francken, wordt verslag gedaan van recent onderzoek naar de ontwikkelingen in de standaardtaal van het Nederlands en het Afrikaans. Het betreft hier een selectie van bijdragen aan een taalkundig symposium over dat onderwerp aan de Leidse Universiteit in De bundel bestaat uit tien artikelen, waarvan er twee in het Afrikaans geschreven zijn en de andere in het Nederlands. Elk artikel is voorzien van een Engelstalig abstract. Door de beperkte ruimte die voor een recensie beschikbaar is, is het niet mogelijk om elke bijdrage apart kritisch tegen het licht te houden. Ik zal me daarom beperken tot enkele algemene observaties. Dat deze recensie geen samenvatting bevat van alle bijdragen, is overigens niet zo n ramp, want de lezer kan daarvoor verwezen worden naar het erg heldere inleidende artikel van Marijke van der Wal. De bundel als geheel is een nogal breed palet van verschillende onderwerpen en methodes. Daarmee kan het boek een breed publiek aanspreken en door ook het Afrikaans als focus op te nemen kunnen bovendien interessante parallellen getrokken worden tussen de verschillende wegen die het Nederlands in al zijn vormen sinds de zeventiende eeuw ingeslagen heeft. Dat is bijvoorbeeld het geval in de bijdrage van Van Keymeulen, die de Vlaamse integrationistische standaardisering en de Afrikaanse particularistische standaardisering met elkaar vergelijkt. De lezer moet echter wel goed voor ogen houden dat het hier gaat om een toevallige selectie van stukken, die geen overzicht pretendeert te geven van het hele veld van (de)standaardiseringsonderzoek. Wie goed ingevoerd wil worden in het lopende onderzoek naar vooral de hedendaagse situatie doet er goed aan minstens ook het rijk gestoffeerde artikel van Grondelaers en Van Hout (2011) te lezen. 190

3 De sterkste stukken in het boek zijn, naar mijn smaak, de artikelen die sterk data-georiënteerd zijn, en oude en nieuwe bronnen en corpusdata onder de loep nemen, vooral als daar ook nieuwe inzichten uit gedistilleerd worden. Naast het stuk van Gijsbert Rutten en Rik Vosters, die met een bewonderswaardig oog voor detail de taalvervalmythe in het achttiende-eeuwse Vlaanderen te lijf gaan, denk ik dan vooral aan het stuk van Gerald Stell, die in een multivariate analyse de convergentie- en divergentietendensen in het Afrikaans in Namibië in verband brengt met etniciteit, regio en leeftijd. Boeiend is ook het stuk van Reinhild Vandekerckhove en Judith Nobels, die hun aandacht richten op de Vlaamse Tussentaal een hot topic in de Vlaamse neerlandistiek. Door te kijken naar West-Vlaamse chattaal van tieners kunnen de auteurs nagaan in hoeverre er regionale standaardisering van de Brabants-gekleurde Tussentaal optreedt naar de andere regio s in Vlaanderen toe ( acceptatie ; zie ook Taeldeman 2008 voor een genuanceerde visie op de Brabantse inslag van de Tussentaal). Uit hun onderzoek blijkt dat de West-Vlaamse chattaal duidelijk als regionaal herkenbaar is, maar de chattende tieners bevinden zich niet in een diglossische situatie dialect-standaardtaal, maar veeleer in een diaglossische situatie met een hele reeks varianten, van dialect over regiolect, tussentaal tot standaardtaal, die ze op een functionele manier blijken in te zetten in een subtiel proces van code switching en code mixing, waarin trouwens ook het Engels een belangrijke rol speelt. Allemaal erg boeiend, al bekruipt de lezer toch het gevoel dat er nog meer in de materiaalverzameling zit dan de auteurs hier prijsgeven. Andere erg interessante stukken vond ik die van C. Jac Conradie en van Cor van Bree, omdat die naar het hart van het taalsysteem gaan de morfosyntaxis, waar het diachrone onderzoek over het algemeen toch wat moeizamer verloopt, terwijl de auteurs laten zien dat er helemaal geen reden is om precies dat domein links te laten liggen voor het onderzoek naar (de)standaardisatie. Conradie gaat na hoe het Nederlandse werkwoordsysteem zich in het gedeflecteerde Afrikaans ontwikkeld heeft. Relicten van Nederlandse voltooide deelwoorden zijn nog aan te treffen in het Afrikaans, vooral in vaste uitdrukkingen (bedroë daarvan afkom), en in derivationele morfologie (gebondenheid) maar in de loop van de twintigste eeuw loopt hun aantal terug, wat te maken heeft met het feit dat deze formele vormen laat verworven worden, bijvoorbeeld in het onderwijs, en dus kwetsbaar zijn in processen van taalverandering. Conradie gebruikt het tempo waaraan de onregelmatige deelwoorden uit het Afrikaans verdwijnen als een maat voor destandaardisering een originele manier om empirische onderbouwing te bieden voor de destandaardiseringstendens. Van Bree onderzoekt de microselectie van syntactische constructies in de Nederlandse standaardtaal. Syntactische normering is zowel in het codificatieproces zelf als in de vakliteratuur minder aan de orde gesteld, en Van Bree snijdt hier dus grotendeels onontgonnen terrein aan. Op basis van de recente toevloed aan dialectsyntactische data tracht hij na te gaan welke kenmerken doorgedrongen zijn tot de standaardtaal. Daarbij onderzoekt Van 191

4 internationale neerlandistiek Bree 57 constructies die min of meer regionaal afgebakend zijn, zoals de oostelijk de band lek-constructie of de V2-imperatieven. Het onderzoek bevestigt dat de standaardtaal gebaseerd is op het Hollandse dialect, met zuidelijke invloeden. Voor de zogenaamde oostelijke hypothese van Van der Sijs (2004) vindt Van Bree weinig aanwijzingen in de syntaxis. Interessant is verder dat de standaardtaal op sommige punten afwijkt van het Hollands, waarin Van Bree een ondersteuning ziet voor het idee dat standaardtalen niet alleen tot stand komen via een macroselectioneel proces waarbij een dialect gepromoveerd wordt tot standaardtaal, maar ten dele een gepolijste variëteit sui generis vormen. Een genre apart is het intrigerende bronnenverhaal van historiografisch spoorzoeker Noordegraaf, dat laat zien dat ontwikkelingen in de standaardtaal niet alleen het gevolg kunnen zijn van grote sociale veranderingen (toegenomen mobiliteit, verbeterd onderwijs enzovoort) maar ook van het uitwisselen van ideeën tussen gezaghebbende en gedreven individuen. Wat de inspanning van enkelingen vermag in de ontwikkeling van een taal, is trouwens niet alleen in Zuid-Afrika te zien: de sterke positie van het Nederlands in Suriname, in vergelijking met de veel beroerder toestand op de ABC-eilanden, is bijvoorbeeld in hoge mate te danken aan het werk van één man: H.D. Benjamins (Kenneth Boumann, p.c.). Andere lezers hebben misschien meer aan de beschouwender stukken, zoals het verhaal van Van Keymeulen over de parallellen en verschillen in de standaardisatieprocessen in het Nederlands aan de marges van het taalgebied intra en extra muros, het stuk van Kotzé of het opiniërende stuk van Webb, beide over het post-1994 Afrikaans. Zulke goed geïnformeerde stukken hebben het voordeel dat ze onmiddellijk ingepast kunnen worden in het onderwijs of in lopende discussies, waarbij ze de kwaliteit van dit soort vaak hoog oplopende discussies kunnen bevorderen. Freek van de Velde Bibliografie Elspaß, S., N. Langer, J. Scharloth & W. Vandenbussche (red.), Germanic language histories from below ( ). Berlin, Grondelaers, S. & R. van Hout, The standard language situation in the Low Countries: topdown and bottom-up variations on a diaglossic theme. Journal of Germanic Linguistics 23, (3) 2011, Horst, J.M. van der, Het einde van de standaardtaal. Een wisseling van Europese taalcultuur. Amsterdam, Horst, J.M. van der, Het einde van de standaardtaal in België. E. Hendrickx, K. Hendrickx, W. Martin, H. Smessaert. W. van Belle & J. van der Horst (red.), Liever meer of juist minder? Over normen en variatie in taal. Gent, 2010, Horst, J.M. van der & K. van der Horst, Geschiedenis van het Nederlands in de twintigste eeuw. s- Gravenhage,

5 Sijs, N. van der, Taal als mensenwerk: het ontstaan van het ABN; met hertalingen van Piet Verhoeff. s-gravenhage, Taeldeman, J., Zich stabiliserende grammaticale kenmerken in Vlaamse tussentaal. Taal & Tongval 60, (1) 2008, Velde, H. van de, M. Kissine, E. Tops, S. van der Harts & R. van Hout, Will Dutch become Flemish? Autonomous developments in Belgian Dutch. Multilingua 29, 2010,

Marijke van der Wal en Eep Francken, reds Standaardtalen in beweging

Marijke van der Wal en Eep Francken, reds Standaardtalen in beweging Review 107 Marijke van der Wal en Eep Francken, reds Standaardtalen in beweging Amsterdam: Stichting Neerlandistiek VU. 2010. 217 pp. ISBN 978-3-89323-763-0 De titel van het boek Standaardtalen in beweging,

Nadere informatie

Standaardtalen in beweging Standaardisatie en destandaardisatie in Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika

Standaardtalen in beweging Standaardisatie en destandaardisatie in Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika Standaardtalen in beweging Standaardisatie en destandaardisatie in Nederland, Vlaanderen en Zuid-Afrika Marijke van der Wal Summary During the last decades of the twentieth century, research on standardization

Nadere informatie

Het jonge Nederlands:

Het jonge Nederlands: Het jonge Nederlands: Pluricentrisch en dynamisch Reinhild Vandekerckhove Chattende Antwerpse tiener volges mij is mijn moeder dement aant worde gast die zei da ik nr tornooi mogt ergens dees week en nu

Nadere informatie

DOEL EN INHOUD VEREISTEN VERPLICHTE LITERATUUR

DOEL EN INHOUD VEREISTEN VERPLICHTE LITERATUUR DOEL EN INHOUD FF: NI05_24 Taalvariatie (wintersemester 2015) Sofie Royeaerd Ústav germanistiky, nordistiky a nederlandistiky Arna Nováka 1 602 00 Brno CZ sofie.royeaerd@gmail.com Het Nederlands kan worden

Nadere informatie

Op het einde van de negentiende eeuw werd het Nederlands een van de officiële talen in België. Maar welk Nederlands? Er waren twee kampen.

Op het einde van de negentiende eeuw werd het Nederlands een van de officiële talen in België. Maar welk Nederlands? Er waren twee kampen. 1 Op het einde van de negentiende eeuw werd het Nederlands een van de officiële talen in België. Maar welk Nederlands? Er waren twee kampen. De particularisten pleitten voor een eigen Nederlands pleitten,

Nadere informatie

Masarykova univerzita Filozofická fakulta. Ústav germanistiky, nordistiky a nederlandistiky. Nizozemský jazyk a literatura

Masarykova univerzita Filozofická fakulta. Ústav germanistiky, nordistiky a nederlandistiky. Nizozemský jazyk a literatura Masarykova univerzita Filozofická fakulta Ústav germanistiky, nordistiky a nederlandistiky Nizozemský jazyk a literatura Bc. Terézia Orviská Wat wilt ge nu eigenlijk zeggen? Aanspreekvormen in Nederlandse

Nadere informatie

Een kritische terugblik op honderd jaar taalzorg en taaladvisering in Vlaanderen. En wat brengt de toekomst?

Een kritische terugblik op honderd jaar taalzorg en taaladvisering in Vlaanderen. En wat brengt de toekomst? Ronde 8 Peter Debrabandere Katholieke Hogeschool VIVES Contact: peter.debrabandere@vives.be Een kritische terugblik op honderd jaar taalzorg en taaladvisering in Vlaanderen. En wat brengt de toekomst?

Nadere informatie

Poldernederlands en Verkavelingsvlaams: afscheid van het AN

Poldernederlands en Verkavelingsvlaams: afscheid van het AN Poldernederlands en Verkavelingsvlaams: afscheid van het AN Het gaat goed met onze taal. Het aantal sprekers groeit elke dag: steeds meer immigranten voeden hun kinderen in het Nederlands op en ook het

Nadere informatie

De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie / 15:06 Pag. 27

De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie / 15:06 Pag. 27 De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie 07-11-13 / 15:06 Pag. 27 Kaart 7. Toon wast zich, uit Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten, deel 1 (68b). Kaart 8. Eduard kent zichzelf goed,

Nadere informatie

Wat heeft het schoolvak Nederlands te winnen bij taalkunde? Hans Hulshof Maaike Rietmeijer Arie Verhagen

Wat heeft het schoolvak Nederlands te winnen bij taalkunde? Hans Hulshof Maaike Rietmeijer Arie Verhagen Wat heeft het schoolvak Nederlands te winnen bij taalkunde? Hans Hulshof Maaike Rietmeijer Arie Verhagen Taalkunde? Taalculturele vorming? 2003: Taalkunde ter keuze in het eindexamen SLO: Naar onze mening

Nadere informatie

De richtprijs voor een lezing is 400,- excl. reiskosten. Voor een workshop zijn de kosten afhankelijk van de invulling van de workshop.

De richtprijs voor een lezing is 400,- excl. reiskosten. Voor een workshop zijn de kosten afhankelijk van de invulling van de workshop. Lezingen Een lezing duurt 45 minuten tot een uur, gevolgd door de mogelijkheid om vragen te stellen en te discussiëren. De lezingen worden op locatie gegeven. Workshops Meer dan tijdens een lezing zijn

Nadere informatie

Boekbesprekingen. Rik Vosters

Boekbesprekingen. Rik Vosters Boekbesprekingen Judith Nobels. (Extra)Ordinary letters. A view from below on seventeenth-century Dutch. Utrecht: LOT, 2013. IV + 319 blz. ISBN 978-94-6093-111-6. EUR 23,69 Rik Vosters In de zeventiende

Nadere informatie

Taalvariatie. Dr. Janneke Diepeveen m.m.v. Johanna Ridderbeekx, Agnes Dilliën, Rita Van Elsen en Gabri van Sleeuwen

Taalvariatie. Dr. Janneke Diepeveen m.m.v. Johanna Ridderbeekx, Agnes Dilliën, Rita Van Elsen en Gabri van Sleeuwen Taalvariatie Dr. Janneke Diepeveen m.m.v. Johanna Ridderbeekx, Agnes Dilliën, Rita Van Elsen en Gabri van Sleeuwen Projectinformatie Gemeenschappelijk project: Examples and new models for learning and

Nadere informatie

Taalvariatie in Nederland: Fonologische Atlassen

Taalvariatie in Nederland: Fonologische Atlassen Taalvariatie in Nederland: Fonologische Atlassen Marc.van.Oostendorp@Meertens.KNAW.nl 1/3 november 2004 1 Fonologische atlassen van het Nederlands Verschillen in uitspraak van woorden horen tot de opvallendste

Nadere informatie

5,2. Spreekbeurt door een scholier 1862 woorden 26 februari keer beoordeeld. Nederlands

5,2. Spreekbeurt door een scholier 1862 woorden 26 februari keer beoordeeld. Nederlands Spreekbeurt door een scholier 1862 woorden 26 februari 2002 5,2 92 keer beoordeeld Vak Nederlands dialect (v. Gr. dialektos = spreken, gesprek), regionaal gebonden taalvariant die niet als standaardtaal

Nadere informatie

Educatief Startbekwaam (STRT) - B2

Educatief Startbekwaam (STRT) - B2 Educatief Startbekwaam (STRT) - B2 Voor wie? Voor hogeropgeleide volwassenen (18+) of jongeren (16+) aan het einde van het secundair of voortgezet onderwijs in het buitenland die starten met een studie

Nadere informatie

Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen

Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen Samenvatting Transfer en toegang tot Universele Grammatica in tweedetaalverwerving door volwassenen Negen casestudies naar de verwerving van het Engels, Duits en Zweeds door volwassen moedertaalsprekers

Nadere informatie

Programmaschema BA Taalwetenschap. Traject Taalbeschrijving

Programmaschema BA Taalwetenschap. Traject Taalbeschrijving Programmaschema BA Taalwetenschap Traject Taalbeschrijving 2 e jaar: semester Cursusnaam ECTS Niveau I Beschrijvende taalkunde I 5 200 I Historische taalkunde II 5 200 I Wetenschapsfilosofie 5 200 I Trajectgebonden

Nadere informatie

Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguïstiek

Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguïstiek Basisbegrippen van de taalwetenschap: Variatielinguïstiek Marc van Oostendorp M.van.Oostendorp@umail.LeidenUniv.NL 29 november 2004 Variatielinguïstiek Wat is variatielinguïstiek? De studie van taalvariatie

Nadere informatie

Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol?

Waar Bepaal ten slotte zo nauwkeurig mogelijk waar het onderwerp zich afspeelt. Gaat het om één plek of spelen meer plaatsen/gebieden een rol? Hoe word ik beter in geschiedenis? Als je beter wilt worden in geschiedenis moet je weten wat er bij het vak geschiedenis van je wordt gevraagd, wat je bij een onderwerp precies moet kennen en kunnen.

Nadere informatie

In maart 2012 vond in Aalter de vierde Vlaamse Dialectendag van

In maart 2012 vond in Aalter de vierde Vlaamse Dialectendag van 118 Overgangsdialecten op de kaart In maart 2012 vond in Aalter de vierde Vlaamse Dialectendag van Variaties vzw plaats, met als thema Overgangsdialecten. Onderstaande tekst is een samenvatting van de

Nadere informatie

Hier leer je verschillende academische teksten lezen, schrijven en voordragen. Deze cursus dient ook als een soort voorbereiding op je scriptie.

Hier leer je verschillende academische teksten lezen, schrijven en voordragen. Deze cursus dient ook als een soort voorbereiding op je scriptie. 1 e Jaar Master (MA) Academisch schrijven Code: MHL 1011 hoorcollege Hier leer je verschillende academische teksten lezen, schrijven en voordragen. Deze cursus dient ook als een soort voorbereiding op

Nadere informatie

aard zijn. De techniek kan ook gebruikt worden bij het onderzoeken van de taalkundige variatie tussen sociale klassen, sexe, en andere dimensies.

aard zijn. De techniek kan ook gebruikt worden bij het onderzoeken van de taalkundige variatie tussen sociale klassen, sexe, en andere dimensies. Samenvatting Dit proefschrift onderzoekt synchrone en diachrone aspecten van de Engelse fonetiek en fonologie door middel van de eerste systematische toepassing van een uitgebreide set van kwantitatieve

Nadere informatie

De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie / 15:06 Pag. 47. Kaart 17. Ik heb de band lek, getekend door C. van Bree in 1991.

De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie / 15:06 Pag. 47. Kaart 17. Ik heb de band lek, getekend door C. van Bree in 1991. De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie 07-11-13 / 15:06 Pag. 47 47 Kaart 17. Ik heb de band lek, getekend door C. van Bree in 1991. De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie 07-11-13 / 15:06

Nadere informatie

Van nae des Conings doot tot het milieu der musicalfanaten. De ontwikkeling van de genitief in het Nederlands en in het Duits

Van nae des Conings doot tot het milieu der musicalfanaten. De ontwikkeling van de genitief in het Nederlands en in het Duits hoe zit het met de lezers die net als de auteur van het boek (al dan niet eeuwige) studenten zijn van het Nederlands als tweede taal? Dankzij de duidelijke en dubbel en dwars toegelichte marginale en daardoor

Nadere informatie

TUSSENTAAL ALS ONDERWERP

TUSSENTAAL ALS ONDERWERP Gepubliceerd in Ons Erfdeel 2013/4. Zie www.onserfdeel.be of www.onserfdeel.nl. TUSSENTAAL ALS ONDERWERP VAN (VREEMDETALEN)ONDERWIJS EEN BUITENLANDS PERSPECTIEF De tijd waarin er in de Lage Landen een

Nadere informatie

Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Noord- Holland

Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Noord- Holland Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Noord- Holland Februari 2015 Inleiding Stichting Politieke Academie deed in opdracht van Nederland Lokaal onderzoek naar de mening van gemeenteraadsleden. Aan

Nadere informatie

Tellen met Taal. Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten. Marco René Spruit

Tellen met Taal. Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten. Marco René Spruit Tellen met Taal Het meten van variatie in zinsbouw in Nederlandse dialecten Marco René Spruit Taalkundige afstand Iedereen weet dat de afstand tussen Amsterdam en Utrecht kleiner is dan de afstand tussen

Nadere informatie

Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes

Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes Geeraerts, Dirk. 2001. "Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes". Ons Erfdeel 44: 337-344. Een zondagspak? Het Nederlands in Vlaanderen: gedrag, beleid, attitudes Dirk Geeraerts

Nadere informatie

Talen, dialecten, nijlpaarden en fruitvliegjes

Talen, dialecten, nijlpaarden en fruitvliegjes Talen, dialecten, nijlpaarden en fruitvliegjes Sjef Barbiers... VARIATIE IN ZINSBOUW Als de zinsbouw verschilt dan is het geen dialect meer maar een andere taal. Aldus de bozige reactie van de hoofdredacteur

Nadere informatie

Ronde 1. Jongeren warm maken voor taalvariatie. 1. Inleiding. 2. Didactische tools taalvariatie

Ronde 1. Jongeren warm maken voor taalvariatie. 1. Inleiding. 2. Didactische tools taalvariatie Ronde 1 Matthias Lefebvre Universiteit Gent Contact: matthias.lefebvre@ugent.be Jongeren warm maken voor taalvariatie 1. Inleiding Vlaamse middelbare scholen contacteren de redactie van het Woordenboek

Nadere informatie

De rol van demografie in taalverandering. Freek Van de Velde KU Leuven

De rol van demografie in taalverandering. Freek Van de Velde KU Leuven De rol van demografie in taalverandering Freek Van de Velde KU Leuven Het verlies van morfologie Afgezien van enkele nieuwe synthetische vormen (Van Haeringen 1950), hebben de Germaanse talen (de Romaanse

Nadere informatie

Johan van Veen. Wat kan Johan nog bijdragen aan het veiligheidsdenken voor de komende eeuwen?

Johan van Veen. Wat kan Johan nog bijdragen aan het veiligheidsdenken voor de komende eeuwen? Johan van Veen Wat kan Johan nog bijdragen aan het veiligheidsdenken voor de komende eeuwen? 1 Wie was Johan van Veen Geboren in Uithuizermeeden, 1893 Afgestudeerd in Delft in 1919 Dom baantje in Drenthe

Nadere informatie

GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK. Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve

GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK. Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve Rationele paradigma Empirische paradigma Simulatieparadigma

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2016 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Engelse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig artikel 7.13

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 15

Inhoud. Woord vooraf 15 Inhoud Woord vooraf 15 1 Taalverandering en de geschiedenis van het Nederlands 1.1 Talen veranderen 17 1.2 Verandering op verschillende taalniveaus 18 1.3 Illustratie 19 1.4 Taalverandering en taalwetenschap

Nadere informatie

Syntheseproef kerst 2013 Theoretische richtingen

Syntheseproef kerst 2013 Theoretische richtingen Syntheseproef kerst 2013 Theoretische richtingen Vooraf De syntheseproef bestaat uit een aantal onderdelen. 1. Schriftelijke taalvaardigheid Het verslag dat je maakte van de aidsgetuigenis van Kristof

Nadere informatie

Kaarten in soorten en maten

Kaarten in soorten en maten De kaartenbank.indd Sander Pinkse Boekproductie 07-11-13 / 15:06 Pag. 20 Kaarten in soorten en maten Joep Kruijsen en Nicoline van der Sijs 20 De Kaartenbank die in januari 2014 is gelanceerd (www.meertenskaartenbank.nl),

Nadere informatie

Ge G sc s h c i h edeni n s s v an a n he h t Ned e er e l r a l n a d n s d Stand n a d ardi d satie

Ge G sc s h c i h edeni n s s v an a n he h t Ned e er e l r a l n a d n s d Stand n a d ardi d satie Geschiedenis van het Nederlands Standaardisatie A.Inleiding standaardisatie & deelprocessen (theorie) STANDAARDISATIE = Guy Janssens en Ann Marynissen, Het Nederlands vroeger en nu. Leuven/Voorburg (2005)²,

Nadere informatie

Educatief Professioneel (EDUP) - C1

Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Voor wie? Voor hogeropgeleide volwassenen (18+) die willen functioneren in een uitdagende kennis- of communicatiegerichte functie: in het hoger onderwijs, als docent

Nadere informatie

Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens

Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in Language: A Typological Study S.C. Leufkens Transparency in language. A typological study Sterre Leufkens Een taal kun je zien als een verzameling vormen (woorden, zinnen, klanken, regels),

Nadere informatie

1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen

1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen 1. Soorten wetenschappelijke informatiebronnen Wanneer je als student in het hoger onderwijs de opdracht krijgt om te zoeken naar wetenschappelijke informatie heb je de keuze uit verschillende informatiebronnen.

Nadere informatie

DIALECTVERLIES IN VLAAMS-BRABANT:

DIALECTVERLIES IN VLAAMS-BRABANT: DIALECTVERLIES IN VLAAMS-BRABANT: ENKELE RECENTE GEGEVENS Natascha Derese & Rik Vosters* 1. Inleiding Het is ironisch: een stuk over dialectverlies opdragen aan een onderzoeker die nagenoeg zijn hele carrière

Nadere informatie

Leuke wetenswaardigheden over taal

Leuke wetenswaardigheden over taal Prisma Taalbeheersing Leuke wetenswaardigheden over taal Jenny van der Toorn-Schutte Uitgeverij Unieboek Het Spectrum bv, Houten - Antwerpen ISBN: 978 90 00 32216 9 NUR: 240 2012 Jenny van der Toorn-Schutte

Nadere informatie

Educatief Professioneel (EDUP) - C1

Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Educatief Professioneel (EDUP) - C1 Voor wie? Voor hogeropgeleide volwassenen (18+) die willen functioneren in een uitdagende kennis- of communicatiegerichte functie: in het hoger onderwijs, als docent

Nadere informatie

Midden in de week maar zondags niet

Midden in de week maar zondags niet Midden in de week maar zondags niet over het levensbeschouwelijk begeleiden van kinderen in het primair onderwijs redactie: drs. Tom Schoemaker Narratio ISBN 978 90 5263 800 3 NUR: 707 2011 theologische

Nadere informatie

Matthias Hüning Kroniek van de taalkunde 2005/2006

Matthias Hüning Kroniek van de taalkunde 2005/2006 Matthias Hüning Kroniek van de taalkunde 2005/2006 De maatschappelijke autoriteit van de taalkundige en inzonderheid van de neerlandicus is in ons land gering, constateert Henk Schultink in een bijdrage

Nadere informatie

Zakelijk Professioneel (PROF) - B2

Zakelijk Professioneel (PROF) - B2 Zakelijk Professioneel (PROF) - B2 Voor wie? Voor hogeropgeleiden die hun taalvaardigheid in het Nederlands zullen moeten bewijzen op de werkvloer in Vlaanderen, Nederland of in een buitenlands bedrijf

Nadere informatie

Lesbrief nummer 23 december 2015

Lesbrief nummer 23 december 2015 Lesbrief nummer 23 december 2015 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@tlpst.nl. Hoe klink jij? Wat vinden andere mensen van hoe jij

Nadere informatie

Spojená východoindická společnost. Comenius Státní překlad Bible

Spojená východoindická společnost. Comenius Státní překlad Bible Inleidende les Nederlands, een probatio pennae? Quiz Kongo Peter Stuyvesant Max Havelaar Erasmus Olga Krijtová Anna Franková Nieuw Amsterdam nootmuskaat Flandry Spojená východoindická společnost Comenius

Nadere informatie

Gebruik van Engels door leerlingen tijdens de Engelse les.

Gebruik van Engels door leerlingen tijdens de Engelse les. Gebruik van Engels door leerlingen tijdens de Engelse les. Een onderzoek op het Scala College 6-6-2011 Shera Gerber, Marit de Jong, Jacob de Ruiter, Sander Stolk en Femke Verdonk Inhoud Context... 2 Relevantie...

Nadere informatie

Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp

Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp Semantic Versus Lexical Gender M. Kraaikamp Samenvatting Semantisch versus lexicaal geslacht: synchrone en diachrone variatie in Germaanse geslachtscongruentie De meeste Germaanse talen, waaronder het

Nadere informatie

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

CONCEPT. Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

Inleiding taalkunde. Inleiding - 23 april 2013 Marieke Schouwstra

Inleiding taalkunde. Inleiding - 23 april 2013 Marieke Schouwstra Inleiding taalkunde Inleiding - 23 april 2013 Marieke Schouwstra 1 Dit college Overzicht cursus Wat is natuurlijke taal? Wat is taalkunde? 2 Docenten Marieke Schouwstra taalevolutie en betekenis Yoad Winter

Nadere informatie

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons:

Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: Lesbrief 54: januari 2019 Wilt u laten weten wat u van deze TLPST vond? Hebt u tips voor de volgende aflevering? Mail ons: redactie@onzetaal.nl. Alarm! 3660 talen worden bedreigd! Uit een recent onderzoek

Nadere informatie

Informed Floating Voters? The Impact of Media on Electoral Volatility. S. Geers

Informed Floating Voters? The Impact of Media on Electoral Volatility. S. Geers Informed Floating Voters? The Impact of Media on Electoral Volatility. S. Geers Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING 171 In de afgelopen decennia is het aantal zwevende kiezers in westerse

Nadere informatie

Maatschappelijk Formeel (FORM)- B1

Maatschappelijk Formeel (FORM)- B1 Maatschappelijk Formeel (FORM)- B1 Voor wie? Voor jongeren (16+) of volwassenen (18+) die zelfstandig willen functioneren in meer formele contexten in de Nederlandse of Vlaamse samenleving. Hoe wordt er

Nadere informatie

De geschiedenis van de achttiende-eeuwse syntaxis

De geschiedenis van de achttiende-eeuwse syntaxis De geschiedenis van de achttiende-eeuwse syntaxis De geschiedenis van de achttiende-eeuwse syntaxis Gijsbert Rutten* 1 Algemene opmerkingen Deze bijdrage gaat over boek VI van Joop van der Horsts Geschiedenis

Nadere informatie

Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Zeeland

Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Zeeland Uitslagen enquête onder raadsleden Provincie Zeeland Februari 2015 Inleiding Stichting Politieke Academie deed in opdracht van Nederland Lokaal onderzoek naar de mening van gemeenteraadsleden. Aan hen

Nadere informatie

De Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen

De Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen 1 De Nieuwe Overheid: nieuwe mogelijkheden, nieuwe vragen In het publieke domein worden allerlei nieuwe technieken gebruikt: ambtenaren gebruiken Twitter, games, webplatformen en monitoringtools om de

Nadere informatie

Delen Vlaanderen en Nederland een culturele identiteit? Prof. Dr. Ludo Beheydt

Delen Vlaanderen en Nederland een culturele identiteit? Prof. Dr. Ludo Beheydt Delen Vlaanderen en Nederland een culturele identiteit? Prof. Dr. Ludo Beheydt Delen Vlaanderen en Nederland een Culturele identiteit? Culturele identiteit is: de groepsidentiteit die leden van een gemeenschap

Nadere informatie

Geachte lezer, Ik wens u veel leesplezier! Met vriendelijke groeten,

Geachte lezer, Ik wens u veel leesplezier! Met vriendelijke groeten, Geachte lezer, Ik hoop dat u met belangstelling deze vernieuwde NOA Nieuwsbrief, het middel om u op de hoogte te brengen van actuele ontwikkelingen binnen het werkterrein van NOA, zult lezen. Om u goed

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Dit proefschrift bestudeert het gebruik van handelskrediet in de rijstmarkten van Tanzania. 18 We richten ons daarbij op drie aspecten. Ten eerste richten we ons op het

Nadere informatie

Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur

Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Samenvatting Impliciet leren van kunstmatige grammatica s: Effecten van de complexiteit en het nut van de structuur Hoewel kinderen die leren praten geen moeite lijken te doen om de regels van hun moedertaal

Nadere informatie

TUSSENTAAL IN VLAANDEREN

TUSSENTAAL IN VLAANDEREN Koen Plevoets TUSSENTAAL IN VLAANDEREN De Standaard, 7 november 2013 De Grote Taalpeiling : 80% van de Vlaamse gezinnen gebruikt tussentaal 78% gebruikt gij-vorm tegen partner; 59% op het werk Jongeren

Nadere informatie

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo

Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Tussendoelen Engels onderbouw vo havo/vwo Preambule Voor alle domeinen van Engels geldt dat het gaat om toepassingen van kennis en vaardigheden op thema s die alledaags en vertrouwd zijn. Hieronder worden

Nadere informatie

SPOKER IN REINAERT DE VOS

SPOKER IN REINAERT DE VOS Natievorming en poëzie SPOKER IN REINAERT DE VOS TEKSTUELE ANALYSE EN CONTEXTUELE STUDIE VAN DE NATIONAAL-POLITIEKE TEKSTEN VAN GUIDO GEZELLE [PS. SPOKER] IN HET WEEKBLAD REINAERT DE VOS (1860-1865) ADELHEID

Nadere informatie

Vaksubkernen Inhouden vwo kerndoelen onderbouw. De leerling kan zijn Latijnse woordenschat inzetten bij het tekstbegrip

Vaksubkernen Inhouden vwo kerndoelen onderbouw. De leerling kan zijn Latijnse woordenschat inzetten bij het tekstbegrip Tussendoelen Latijn ( vwo ) Latijn havo/vwo onderbouw K = gericht op voorbereiding op deze vakken in bovenbouw (Turquoise) KGV= gericht op algemene gymnasiale vorming (Zilver) = K = Kgv Taalsysteem Vocabulaire

Nadere informatie

Pluricentrisme in de taal en cultuur van de Lage Landen

Pluricentrisme in de taal en cultuur van de Lage Landen Faculteit Letteren & Wijsbegeerte Pauline Van Daele Pluricentrisme in de taal en cultuur van de Lage Landen Over de (a)symmetrische verhouding tussen het Belgisch- Nederlands en het Nederlands-Nederlands

Nadere informatie

JAARGANG 8 / NUMMER 6 FEBRUARI Mede mogelijk dankzij:

JAARGANG 8 / NUMMER 6 FEBRUARI Mede mogelijk dankzij: JAARGANG 8 / NUMMER 6 FEBRUARI 2014 Partners: Mede mogelijk dankzij: VRAAG 1 Tattas be like De afgelopen maand was de Facebook-pagina Tattas be like erg populair, een pagina waarop de draak wordt gestoken

Nadere informatie

PTA Kunst VWO Belgisch Park cohort

PTA Kunst VWO Belgisch Park cohort Examenprogramma Kunst Het eindexamen Kunst bestaat uit: een schoolexamen Kunst Beeldende Vormgeving en een centraal schriftelijk examen Kunst Algemeen. Domeinen Kunst Beeldende Vormgeving Domein A: Vaktheorie

Nadere informatie

MINOR TAAL & MAATSCHAPPIJ I: INLEIDING SOCIOLINGUÏSTIEK. Onderdeel Taalverandering en Taalcontact. 2007-2008, 1e semester. 4e college (29-11-2007)

MINOR TAAL & MAATSCHAPPIJ I: INLEIDING SOCIOLINGUÏSTIEK. Onderdeel Taalverandering en Taalcontact. 2007-2008, 1e semester. 4e college (29-11-2007) MINOR TAAL & MAATSCHAPPIJ I: INLEIDING SOCIOLINGUÏSTIEK Onderdeel Taalverandering en Taalcontact 2007-2008, 1e semester 4e college (29-11-2007) Leven en dood van talen 1. Hoe ontstaan talen? 2. Bedreigde

Nadere informatie

Spoor je leerlingen dus aan om een verzorgde taal te hanteren tijdens en buiten de lessen. Je maakt hen enkel sterker!

Spoor je leerlingen dus aan om een verzorgde taal te hanteren tijdens en buiten de lessen. Je maakt hen enkel sterker! Jongeren en chattaal geen probleem, standaardtaal is ook een must in ons systeem! September Aandacht voor Standaardnederlands Taal verbindt en maakt van een groep mensen een samenleving. Een rijke taal

Nadere informatie

en andere prangende taalkwesties Cor van Bree

en andere prangende taalkwesties Cor van Bree en andere prangende taalkwesties Cor van Bree 22-07-14 14:30 Aan allen wie het Nederlands ter harte gaat WOORD VOORAF Een belangrijk deel van mijn leven heb ik besteed aan de studie van de nederlandse

Nadere informatie

Intralinguale ondertiteling op de Vlaamse televisie: een spiegel voor de taalverhoudingen in Vlaanderen?

Intralinguale ondertiteling op de Vlaamse televisie: een spiegel voor de taalverhoudingen in Vlaanderen? Intralinguale ondertiteling op de Vlaamse televisie: een spiegel voor de taalverhoudingen in Vlaanderen? Reinhild Vandekerckhove, Annick De Houwer en Aline Remael* 1. Inleiding In januari 2005 ging aan

Nadere informatie

Taalverandering. 19. Taalverandering. Opdracht 19.1

Taalverandering. 19. Taalverandering. Opdracht 19.1 19. Taalverandering Opdracht 19.1 Vraag: Noem twee voorbeelden van varianten in het Nederlands (of in een andere taal) die steeds meer gebruikt lijken te gaan worden. Geef een lexicale en een andere variant.

Nadere informatie

Enquête crowdsourcing knaw voor onderzoekers en collectiebeheerders

Enquête crowdsourcing knaw voor onderzoekers en collectiebeheerders Bijlage 1: Enquête crowdsourcing knaw voor onderzoekers en collectiebeheerders Algemene informatie: 59 reacties in 4 weken Geachte collega s, Binnen de geesteswetenschappen van de knaw ontwikkelt een consortium

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting 11 Nederlandse Samenvatting Bij beslissingen over het al dan niet vergoeden van behandelingen wordt vaak gebruikt gemaakt van kosteneffectiviteitsanalyses, waarin de kosten worden afgezet tegen de baten.

Nadere informatie

Taalkundige onderbouwing voor docenten van het lespakket Taalvariatie

Taalkundige onderbouwing voor docenten van het lespakket Taalvariatie Taalkundige onderbouwing voor docenten van het lespakket Taalvariatie Les 1 Formeel en informeel taalgebruik De lessenserie begint met een les over formeel en informeel taalgebruik. Uitgangspunt hierbij

Nadere informatie

R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E T I L B U R G C O B B E N H A G E N C E N T E R

R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E T I L B U R G C O B B E N H A G E N C E N T E R R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E T I L B U R G C O B B E N H A G E N C E N T E R 1 R E L I G I O U S J O U R N A L I S M C O M M U N I T Y O F P R A C T I C E

Nadere informatie

Daar en waar staan relatief niet ver van elkaar. Relatieve bijwoorden en relatieve voornaamwoordelijke bijwoorden in de achttiende en negentiende eeuw

Daar en waar staan relatief niet ver van elkaar. Relatieve bijwoorden en relatieve voornaamwoordelijke bijwoorden in de achttiende en negentiende eeuw Daar en waar staan relatief niet ver van elkaar Relatieve bijwoorden en relatieve voornaamwoordelijke bijwoorden in de achttiende en negentiende eeuw MA-scriptie Naam: B.M.E. Assendelft Collegekaartnummer:

Nadere informatie

Daarom krijg je feedback bij iedere taak over je eigen werk. Het kan echter nuttig zijn om ook uit de fouten van je klasgenoten te leren.

Daarom krijg je feedback bij iedere taak over je eigen werk. Het kan echter nuttig zijn om ook uit de fouten van je klasgenoten te leren. Tijdens het schooljaar werken we in de les Nederlands voortdurend aan nieuwe onderwerpen. Deze onderwerpen lijken soms los van elkaar te staan, maar het is natuurlijk de bedoeling dat we alles wat we leren

Nadere informatie

Griekse en Latijnse taal en cultuur. Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang.

Griekse en Latijnse taal en cultuur. Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang. Griekse en Latijnse taal en cultuur Je wordt een all-round classicus met een brede blik én diepgang. Griekse en Latijnse taal en cultuur In de bachelor Griekse en Latijnse taal en cultuur word je opgeleid

Nadere informatie

Onderwijs- en examenregeling

Onderwijs- en examenregeling Onderwijs- en examenregeling geldig vanaf 1 september 2011 Opleidingsspecifiek deel: Bacheloropleiding: Griekse en Latijnse taal en cultuur Deze Onderwijs- en examenregeling is opgesteld overeenkomstig

Nadere informatie

Brieven als Buit: het belang van het handschrift

Brieven als Buit: het belang van het handschrift Brieven als Buit: het belang van het handschrift Het Leidse Brieven als Buit-project (2008-2013), gefinancierd door NWO, zit in de afrondende fase. De belangrijkste resultaten komen dit jaar gereed, waaronder

Nadere informatie

Vu: Tom Van Grieken, Madouplein 8/9, 1210 Brussel - Niet op de openbare weg werpen!

Vu: Tom Van Grieken, Madouplein 8/9, 1210 Brussel - Niet op de openbare weg werpen! Vu: Tom Van Grieken, Madouplein 8/9, 1210 Brussel - Niet op de openbare weg werpen! WE BEHOUDEN DE PENSIOENLEEFTIJD OP 65 JAAR VERKIEZINGS- PROGRAMMA CD&V U MOET WERKEN TOT 67 JAAR! Wij verzetten ons tegen

Nadere informatie

Programma Publiekssymposium 15 juni 2013

Programma Publiekssymposium 15 juni 2013 Programma Publiekssymposium 15 juni 2013 Leiden University Centre for Linguistics Universiteit Leiden Programma Publiekssymposium Prescriptivisme Wie is de baas over de taal? 15 juni 2013 Welkom bij ons

Nadere informatie

Reglement Bachelorscriptie Geschiedenis Vastgesteld op 1-9-2015, verbeterd en goedgekeurd door de examencommissie op 10-9- 2015

Reglement Bachelorscriptie Geschiedenis Vastgesteld op 1-9-2015, verbeterd en goedgekeurd door de examencommissie op 10-9- 2015 Faculteit der Geesteswetenschappen Afdeling Geschiedenis, Europese studies en Religiewetenschappen Spuistraat 134 1012 VB Amsterdam Datum 10-9-2015 Contactpersoon J.J.B.Turpijn@uva.nl Bijlagen Beoordelingsformulier

Nadere informatie

Toetsvragen bij domein 8 Taalbeschouwing

Toetsvragen bij domein 8 Taalbeschouwing bijvoorbeeld Exemplarische opleidingsdidactiek voor taalonderwijs op de basisschool Toetsvragen bij domein 8 Taalbeschouwing Bart van der Leeuw (red.) Jo van den Hauwe (red.) Els Moonen Ietje Pauw Anneli

Nadere informatie

HET WETTELIJK DEPOT VAN NUMERIEKE

HET WETTELIJK DEPOT VAN NUMERIEKE HET WETTELIJK DEPOT VAN NUMERIEKE PUBLICATIES Sophie Vandepontseele Operationeel directrice Hedendaagse Verzamelingen Dag van de Bibliothecaris 17 november 2016 Maatschappelijk belang? HET BELGISCHE UITGEVERSERFGOED

Nadere informatie

Nederlandse Filologie

Nederlandse Filologie Nederlandse Filologie Seminarie Oude Brieven Rik Vosters Centrum voor Linguïstiek 01/14/2008 Herhaling titel van presentatie 1 Herhaling: opdrachten Seminariewerk 3 opdrachten voor thuis: één transcriptie

Nadere informatie

Collectievormingsprofiel Engelse taal en cultuur

Collectievormingsprofiel Engelse taal en cultuur Collectievormingsprofiel Engelse taal en cultuur Actuele relatie met O&O (specifieke opleidingen etc.) De collectie Engelse taal en cultuur richt zich met name op de studenten, docenten en onderzoekers

Nadere informatie

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste

hoofdstuk 2 een vergelijkbaar sekseverschil laat zien voor buitenrelationeel seksueel gedrag: het hebben van seksuele contacten buiten de vaste Samenvatting Mensen zijn in het algemeen geneigd om consensus voor hun eigen gedrag waar te nemen. Met andere woorden, mensen denken dat hun eigen gedrag relatief vaak voorkomt. Dit verschijnsel staat

Nadere informatie

Onderwerpen voor werkcolleges taalverandering

Onderwerpen voor werkcolleges taalverandering Onderwerpen voor werkcolleges taalverandering I. Algemeen: - uitgangspunt voor de opdrachten is het verkrijgen van inzicht in wat taalverandering is en hoe gevarieerd die is. M.a.w. het aspect taalverandering

Nadere informatie

Jij moet naar de logopedist! Leonie Cornips. Cornips.indd 1 07-01-2008 13:17:45

Jij moet naar de logopedist! Leonie Cornips. Cornips.indd 1 07-01-2008 13:17:45 Jij moet naar de logopedist! Leonie Cornips Cornips.indd 1 07-01-2008 13:17:45 Cornips.indd 2 07-01-2008 13:17:45 3 Op haar middelbare school in Heerlen haalde Leonie Cornips steevast negens en tienen

Nadere informatie

Grieks ( vwo ) K = gericht op voorbereiding op deze vakken in bovenbouw (Turquoise) KGV= gericht op algemene gymnasiale vorming (Zilver) = K = Kgv

Grieks ( vwo ) K = gericht op voorbereiding op deze vakken in bovenbouw (Turquoise) KGV= gericht op algemene gymnasiale vorming (Zilver) = K = Kgv Tussendoelen Grieks ( vwo ) Grieks havo/vwo K = gericht op voorbereiding op deze vakken in bovenbouw (Turquoise) KGV= gericht op algemene gymnasiale vorming (Zilver) = K = Kgv Taalsysteem Alfabet Het Grieks

Nadere informatie

Openbaar bestuur op expeditie

Openbaar bestuur op expeditie Dit boek is geschreven ter gelegenheid van het afscheid van prof. dr. A.F.A. Korsten als hoogleraar Bedrijfs- en bestuurswetenschappen, in het bijzonder Bestuurskunde, aan de Open Universiteit Nederland.

Nadere informatie

Het is met een immens plezier dat wij vanavond, namens de Vereniging voor

Het is met een immens plezier dat wij vanavond, namens de Vereniging voor Jury rapport Daniel Heinsius scriptie prijs 2016 Het is met een immens plezier dat wij vanavond, namens de Vereniging voor Politieke Wetenschappen en de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek,

Nadere informatie

Vaksubkernen Inhouden vwo kerndoelen onderbouw. kiezen. De leerling kan referentiële verwijzingen expliciteren.

Vaksubkernen Inhouden vwo kerndoelen onderbouw. kiezen. De leerling kan referentiële verwijzingen expliciteren. Tussendoelen Latijn ( vwo ) Latijn havo/vwo onderbouw K = gericht op voorbereiding op deze vakken in bovenbouw (Turquoise) KGV= gericht op algemene gymnasiale vorming (Zilver) = K = Kgv Taalbeschouwing

Nadere informatie

Omgaan met de kloof tussen een strikt eentalig taalbeleid en een taaldiverse klaspraktijk: strategieën van leerkrachten en leerlingen

Omgaan met de kloof tussen een strikt eentalig taalbeleid en een taaldiverse klaspraktijk: strategieën van leerkrachten en leerlingen Panel Het Nederlands als pluricentrische taal: taalideologische en didactische aspecten 19 augustus 2015 19 e Colloquium Neerlandicum Hyperdiverse neerlandistiek Omgaan met de kloof tussen een strikt eentalig

Nadere informatie