Directieverslag. Op 1 november 2011 is door het Gerechtshof Amsterdam een

Transcriptie

1 2011 Jaarstukken 1

2 Directieverslag Algemeen ECN, een privaatrechtelijke instelling, is een instituut dat door zijn kennisaanbod op het gebied van (duurzame) energie een unieke plaats inneemt in Europa. Door haar hoogwaardige onderzoeksinfrastructuur is zij in staat kennis en innovatieve technologie (verder) te ontwikkelen en te benutten. ECN wil grensverleggend onderzoek verrichten met grote invloed op de energietransitie, waarbij kennis en technologieontwikkeling naar feitelijke toepassing wordt gebracht. De wereld verandert in een snel tempo en de vraag naar innovatieve oplossingen en slimme toepassingen voor een duurzame samenleving is dringend. ECN onderschrijft deze noodzaak van duurzame verandering en zet een nieuwe koers in. In 2011 is hard gewerkt aan een nieuw strategieplan voor de jaren 2012 t/m Het vertrekpunt van dit ambitieuze strategieplan is dat een transitie naar een duurzame energiehuishouding onontkoombaar is. ECN hanteert een solide werkwijze om die duurzame energiehuishouding te bereiken. Het strategieplan beschrijft de veranderingen die de aanzet tot de koerswijziging hebben gegeven, de vernieuwde missie en de ambities van de organisatie. Onze koerswijziging is erop gericht samen met partners en relaties een transitie naar een samenleving met een duurzame-energiehuishouding te realiseren. Met deze nieuwe koers sluit ECN nauw aan bij het innovatiebeleid van de rijksoverheid. Wij werken mee aan het streven Nederland in de wereldtop-5 van kennis economieën te brengen. Deze koerswijziging heeft geleid tot een noodzakelijke aanpassing van de organisatie op het gebied van Programme Development, Operations en Business Development. Met het strategieplan en met een vernieuwde organisatie heben we het fundament gelegd voor 2012 en verder. De missie van ECN luidt als volgt: met en voor de markt ontwikkelen wij kennis en technologie die een transitie naar een duurzame energiehuishouding mogelijk maken. Deze transitie naar een duurzame-energiehuishouding is een antwoord op de internationale vraagstukken rondom voorzieningszekerheid, klimaatverandering en duurzaamheid. De duurzame vormen gekoppeld aan energieproductie en energieverbruik vormen de grondslag voor de activiteiten van ECN. Energie besparing en hernieuwbare energie zijn hierbij de aandachtsvelden, met aandacht voor beleidsmatige aspecten van de energie transitie. Het ministerie van EL&I heeft aangegeven de toekenning van onderzoeksgelden te zullen gaan verleggen, dit door minder rechtstreekse toekenning aan onderzoek, maar meer via de industrie door het bevorderen van publiek-private samenwerkingen. ECN speelt hier reeds op in door samenwerkingsverbanden met het bedrijfsleven te realiseren en actief mee te doen met het topsectorenbeleid. De Rijksoverheid heeft circa 1,5 miljard beschikbaar gesteld voor de topsectoren. de negen topsectoren zijn Agrofood, Tuinbouw en Uitgangsmaterialen, High Tech Systemen, Energie, Water, Chemie, Creatieve Industrie, Logistiek, Life Sciences & Health. ECN is met name actief in de topsector Energie, maar ook in High Tech Systemen en Water. ECN probeert hiermee de economische kansen die er liggen op het gebied van duurzame energie te realiseren in nauwe samenwerking met het bedrijfsleven. De onderzoeksactiviteiten van ECN zijn met name gericht op meerjarige vraaggestuurde programma s, die nu zijn ingepast binnen de innovatiecontracten en de topsectoren. De kwaliteit van het huidige ECN-onderzoek is over de gehele linie hoog en in een aantal gevallen toonaangevend in Europa. De geconsolideerde jaarrekening van Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) omvat de jaarrekening van ECN en de jaarrekening van de groepsmaatschappijen: V.o.f. Nuclear Research and consultancy Group (inclusief NRG Personeel v.o.f.) NRG Nuclear Services B.V. ECN Nucleair B.V. ECN Wind Energy Facilities B.V. (WEF) ECN Windturbine Testpark Wieringermeer C.V. SunLab B.V. De onderzoeksactiviteiten op het gebied van de nucleaire technologie zijn sinds 1998 ondergebracht in V.o.f. Nuclear Research and consultancy Group (NRG). Als expertisecentrum heeft NRG zich een goede positie verworven binnen de relevante, internationale wetenschappelijke wereld. Centraal daarbij staat de ontwikkeling van kennis, producten en processen voor veilige toepassing van nucleaire technologie voor energie, milieu en gezondheid. ECN is houder van een 70% kapitaalsaandeel in NRG. De resterende 30% wordt gehouden door ECN Nucleair B.V., een vennootschap die 100% eigendom is van ECN. Deze structuur is nog een restant van de situatie (tot 2006) dat het 30% belang werd gehouden door Kema. Vorming van een meer passende structuur is nader onderzocht. NRG vertolkt een voortrekkersrol bij de realisatie van de nieuwe Pallas reactor, die de Hoge Flux Reactor (HFR) zal moeten vervangen. Op 22 november 2011 is herdacht dat deze HFR inmiddels 50 jaar bestaat. Op 20 januari 2012 werd bekend gemaakt dat het kabinet groen licht heeft gegeven voor de komst van de nieuwe onderzoeksreactor in Petten. Het kabinet en de provincie Noord-Holland willen hiervoor elk 40 miljoen vrijmaken. Het is voor het eerst sinds 1973 dat in Nederland weer aan een nieuwe kernreactor wordt gewerkt. De activiteiten van ECN Wind Energy Facilities B.V. betreffen de exploitatie van een testpark voor megawatt-windturbines, waarbij door intensieve metingen en beoordelingen van de windturbines wordt gekeken naar de specifieke, onderlinge invloeden, zo genaamde zog-effecten, op de binnen dit park opgestelde windmolens. Teruglevering van de opgewekte energie, alsmede verhuur van testruimte aan derden t.b.v. plaatsing van eigen prototypes windmolens vormen onderdeel van het service pakket. Ultimo 2003 zijn de windmolens via een sale en lease back transactie verkocht aan NIB Capital. In september 2008 is aan het park een schaalpark toegevoegd waar onderzocht wordt hoe windturbines in grote windparken op elkaar reageren. SunLab B.V. brengt meerdere meetapparaten voor zonnecellen op de markt. Met deze apparaten kunnen fabrikanten de productie van zonnepanelen optimaliseren via producten als het Busbar to Busbar resistance measurement instrument, kortweg de SunLab B2B. Toestand per balansdatum Naar aanleiding van diverse stelselwijzigingen zijn de vergelijkende cijfers over 2010 in deze jaarrekening aangepast. Op deze wijze wordt een beter inzicht verschaft in de ontwikkelingen van de diverse balansposten in 2011 en het resultaat van ECN over 2011 ten opzichte van De hierna volgende vergelijkingen vinden plaats op basis van de aangepaste vergelijkende cijfers De solvabiliteit (eigen vermogen ten opzichte van balanstotaal) nam toe tot 11,0% (2010:9,7%). Voornaamste oorzaken zijn hiervan de afname van de voorzieningen m.n. afvloeiingkosten 5,5 miljoen en de afname van de vooruitontvangen gelden van derden. De liquiditeitspositie nam af van 102,5 miljoen tot 97,1 miljoen. Een fors deel van deze middelen staat niet tot de vrije beschikking van ECN, thans 47,9 miljoen (2010: 56,8 miljoen). Het aantal medewerkers in 2011 bij ECN daalde(-127) maar nam toe bij NRG(+48). In totaal is het personeelsbestand per ultimo 2011 afgenomen met 79 personen ten opzichte ultimo 2010, namelijk van (ECN 653/NRG 365) naar 939 (ECN 526/NRG 413). Het aantal full time equivalenten (FTE s) per ultimo nam af van 934 (ECN 595/NRG 339) naar 857 (ECN 479/NRG 378). Ontwikkelingen gedurende het boekjaar Het afgelopen jaar was voor ECN een jaar vol verandering. Enerzijds als gevolg van het besluit eind 2010 van het ministerie van EL&I om de regeling Energie Onderzoek Subsidie (EOS) stop te zetten. Anderzijds door de zich sterk wijzigende, economische omstandigheden. In vergelijking met voorgaande jaren is de overheidsbijdrage voor 2011 afgenomen met 8,1 miljoen als gevolg van het stoppen van het onderzoeksprogramma EOS. Daarnaast is een reductie van 0,5 miljoen op het VROM-programma toegepast. Naar verwachting zal de overheid gedurende de komende jaren meer moeten bezuinigen, hetgeen zal leiden tot een verdere verlaging van de subsidiegelden. Het beëindigen van de EOS-regeling ingaande 2011 resulteerde voor ECN in een verlies van circa 120 arbeidsplaatsen. Het ministerie van EL&I heeft ultimo 2010 ter financiering van een afvloeiingsregeling 9 miljoen ter beschikking gesteld. Bijzondere inspanningen zijn gedaan om het bij ECN lopende, specifieke onderzoek op het gebied van Gebouwde Omgeving en Intelligente Netten onder te brengen bij TNO. De ondertekening van deze succesvolle overdracht heeft op 12 april 2011 plaatsgevonden. Tevens is vooral gedurende het 1e halfjaar 2011 veel aandacht besteed aan een correcte afvloeiing van personeel. De ontwikkelingen op de markt voor met name de zonneceltechnologie zijn flink gestagneerd door de economische crisis. Hierdoor werd een groot aantal industriële projecten vertraagd dan wel moesten worden geannuleerd. Hier tegenover staan de positieve ontwikkelingen rond biomassa. Op 1 november 2011 is door het Gerechtshof Amsterdam een uitspraak gedaan, ten nadele van ECN en NRG, in het al lang lopende, juridische geschil met de Vereniging van Oud Medewerkers ECN&NRG (OMEN) over de pensioenindexatie. ECN is veroordeeld tot het alsnog voldoen van de benodigde dotaties voor een volledige indexatie voor medewerkers die op 31 december 2006 uit dienst waren. De hieruit voortvloeiende verplichtingen zijn van dien aard dat ECN/NRG cassatieberoep bij de Hoge Raad tegen het arrest heeft ingesteld. Het nieuwe strategie plan heeft geleid tot aanpassingen in de organisatie, waarvan de effecten na dit boekjaar zichtbaar zullen zijn. Door de economische crisis is de vraag uit de markt achtergebleven bij de verwachtingen. Reden waardoor minder omzet kon worden gerealiseerd bij ECN (enkelvoudig). De Europese Commissie heeft op grond van verrichte follow up audit in 2010 de door ECN in de jaren gehanteerde methodiek ter discussie gesteld in een rapport van december 2011 en op grond daarvan hercalculatie van een groot aantal lopende en reeds afgesloten projecten geëist. Kosten gerelateerd aan lopende projecten zijn naar verwachting voorzien. Echter effecten met betrekking tot reeds afgesloten projecten zijn niet eerder aan de orde geweest. De financiele consequenties hiervan moeten aanvullend worden voorzien hiermee is een bedrag gemoeid van 2,9 miljoen. Onderzocht wordt of er mogelijkheden zijn tot juridische acties tegen de Europese Commissie. De provincie Noord-Brabant heeft groen licht gegeven voor een financiële ondersteuning van het samenwerkingsverband genaamd Solliance. De partijen hierbij zijn TUE, Holst, TNO en ECN. Voor ECN betekent dit dat een eigen vestiging in Eindhoven zal worden geopend. Van hieruit zal worden gewerkt aan een verdere betrokkenheid van het bedrijfsleven bij de research activiteiten, met als doel een verdere ontwikkeling van de techniek voor vervaardiging van dunne film zonnepanelen. De eerste 2 3

3 medewerkers hebben op de High Tech Campus te Eindhoven hun intrek genomen. Met de nieuwe eigenaar van de High Tech Campus en de partners in Solliance wordt overlegd over de bouw van een dedicated hal en kantoorgebouw. Momenteel gaan we er van uit dat we de hal in het tweede halfjaar van 2013 kunnen betrekken. ADEM (Advanced Dutch Energy Materials innovation lab) is een gezamenlijk initiatief van ECN en de 3 Nederlandse universiteiten van technologie (Delft, Eindhoven en Twente), gericht op het stimuleren en versnellen van innovaties op het gebied van geselecteerde energietechnologieën. Het wordt gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) met bijdragen van particuliere partners. ADEM begon in 2010 en breidde haar onderzoeksactiviteiten uit in De meerderheid van de PhD-studenten zijn nu aangesteld (met uitzondering van die in het onderzoeksthema Batterijen, in afwachting van een besluit door het ministerie). In de loop van 2011 werd besloten dat ADEM deel uit zou moeten gaan maken van de Green Deal materialen voor energie toepassingen (GDME). Dit zorgt ervoor dat het programma voor onderzoek en investeringen volledig zou worden geïntegreerd in het nieuwe Nederlandse innovatie beleidskader, met duidelijke betrokkenheid en inzet van de particuliere sector. Namens de Nederlandse regering heeft Minister Verhagen in augustus 2011 een groot aantal Green Deal aanbiedingen ondertekend, waaronder GDME. Een groep in de energietechnologie actieve bedrijven heeft de GDME namens de particuliere sector en zich daarmee bereid verklaard te investeren in ADEM. Helaas kon de formele procedure, die volgende op de openbare ondertekeningsceremonie, nog niet worden afgesloten. Hierdoor heeft het ADEM-programma voor onderzoek en investeringen nog niet de volledige gewenste omvang bereikt. Niettemin, is er indrukwekkende vooruitgang geboekt in de onderzoeksprojecten die in 2010 en 2011 zijn gestart met een internationaal team van zeer getalenteerde en gemotiveerde jonge wetenschappers. De inkomsten uit licenties bedroegen 3,1 miljoen. Verder werden 18 nieuwe octrooien in 2011 geregistreerd. Door enerzijds een verhoogde productie, na de geslaagde reparatie van de HFR in 2010, en anderzijds de hogere prijzen in de markt voor isotopen, zijn zowel omzet als resultaat van NRG dit boekjaar ruim hoger uitgevallen. De mutatie van loonkosten ten opzichte van voorgaand boekjaar, een afname van 6,3 miljoen, is vooral het gevolg van mutaties in personeelsaantallen. Deze mutaties zijn met name het gevolg van het uitvoeren van het reorganisatieplan bij ECN 9,1 miljoen. NRG daarentegen heeft een toename van 2,8 miljoen. Dit is het gevolg van een toename in het personeelsbestand van NRG. In 2011 heeft geen algehele loonsaanpassing plaatsgevonden en waren alleen kostenmutaties als gevolg van persoonlijke loonontwikkelingen aan de orde. De deelnemingen, WEF B.V. en SunLab B.V., hebben beiden het boekjaar positief afgesloten, respectievelijk 774 en 447 (na belastingen). Het totaal behaalde netto resultaat na belasting uit deelnemingen in groepsmaatschappijen bedraagt (2010: 805). ECN en OMEN zijn, in afwachting van de uitspraak van de cassatie bij de Hoge Raad, na onderling overleg overeengekomen dat OMEN geen uitvoering van het arrest van het Hof zal vorderen in ruil voor een bankgarantie van 5 miljoen die zal kunnen worden geëffectueerd als ECN door de Hoge Raad in het ongelijk wordt gesteld. Voor 2011 zal voorlopig een dotatie worden gedaan, in overeenstemming met de afspraken ultimo Namelijk een storting van een vast bedrag van 2,0 miljoen per kalenderjaar verhoogd met een aandeel uit het resultaat In 2011 is een totaalbedrag van 5,0 miljoen (2010: 7,0 miljoen) geïnvesteerd (inclusief groot onderhoud). verwachtingen van de commerciële marktpartijen te verkennen en daarop met een passend kennis- en technologieaanbod te reageren. Van het ministerie van EL&I is een supportletter ontvangen op 5 juni 2012 ter waarde van maximaal 25 miljoen. Deze support letter maakt het mogelijk om het radioactief afval op een bepaalde wijze af te voeren in de komende jaren. Deze bijstand is bedoeld voor uitgaven voor het opruimen van radioactief afval die het bedrag van de stand van de voorziening ultimo 2011 te boven gaan. Deze support letter is niet verwerkt in de jaarcijfers Na afloop van het boekjaar is bekend geworden dat rijk en provincie bereid zijn geld ( 80 miljoen) beschikbaar te stellen voor de voorbereidende fase (onderzoek, ontwerp, vergunningen etc.) voor de bouw van een nieuwe onderzoeksreactor. De kosten voor werkelijke bouw zullen door marktpartijen moeten worden verzorgd. Naar verwachting zal rond 2020 deze nieuwe reactor genaamd Pallas in bedrijf genomen kunnen worden. De goede verkoopresultaten van afgelopen boekjaar van SunLab B.V. zijn gebaseerd op de kwaliteit van de geleverde apparatuur. Hierdoor worden producenten van zonne-energiecellen in staat gesteld hun processen te optimaliseren. Een mogelijke uitbreiding van de productenportfolio zal komend boekjaar worden overwogen. Hiermee wil SunLab alert reageren op de eisen van de markt, om continuïteit te kunnen waarborgen. Ook voor WEF B.V. worden geen negatieve invloeden voorzien. Gedurende 2012 zal nader onderzoek worden gedaan naar mogelijke uitbreiding van het windpark, al dan niet in samenwerking met andere partijen. Naar de mening van het management biedt de huidige en toe komstige markt voor duurzame energie voldoende kansen voor ECN om haar positie te handhaven dan wel uit te breiden. Uiteraard is het van belang dat ECN hierbij goed inspeelt op de zich veranderende markt. Petten, 14 juni 2012 Ir. P.A.O.G. Korting Samen met Gasunie, HVC, Taqa Energy, Royal Dahlman, Gemeente Alkmaar en de Provincie Noord Holland wordt hard gewerkt aan de verdere technologie ontwikkeling van de groen gastechnologie. Doel is nu het realiseren van een (grootschalige) demo, dat het hart zal moeten gaan vormen van een op te richten Expertisecentrum biovergassing. Het aandeel van ECN in Sulpcatch B.V. per ultimo 2011 bedraagt 100%. In 2011 zijn geen aanpassingen aan de lopende CAO-bepalingen gedaan. Er is geen algehele loonaanpassing voor 2011 geweest. Resultaten De som der bedrijfsopbrengsten nam toe tot 138,2 miljoen (2010: 137,2). Het gerealiseerde resultaat bedraagt 1,7 miljoen (2010: 1,5 miljoen). Verwachtingen voor 2012 Het ministerie van EL&I heeft aangegeven meer accent te zullen leggen op de wens te komen tot een meer actieve rol van industrie en bedrijfsleven bij het onderzoek naar duurzame energie. Het publieke geld voor onderzoek, daartoe wordt ook de bijdrage van EL&I gerekend, gaat vooral dienen als contrafinanciering bij innovatiecontracten met de industrie. Als gevolg van deze gewijzigde insteek en de minder gunstige economische omstandigheden heeft het ministerie van EL&I aangegeven de bijdrage vanaf 2013 tot en met 2015 jaarlijks met 1 miljoen te zullen verlagen. Op ECN rust de taak een plaats binnen dit proces in de markt te veroveren, om haar positie als adviseur te verbreden c.q. te versterken. Het nieuw ontwikkelde strategieplan heeft hiervoor de bouwstenen gedefinieerd. Op korte termijn moet de organisatie zodanig zijn ingericht dat zij in staat is om de behoeften en 4 5

4 Geconsolideerde jaarrekening ECN Geconsolideerde balans ( 1.000) (voor resultaatbestemming) Activa Toelichting Vaste Activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa: Deelnemingen in kennis en overige ondernemingen Effecten Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende Activa Onderhanden werk Vorderingen en overlopende activa Voorraden Liquide middelen Totaal Geconsolideerde winst- en verliesrekening ( 1.000) (voor resultaatbestemming) Bedrijfsopbrengsten Toelichting Subsidie door Staat der Nederlanden Opdrachten en overige financiering Toe- / afname onderhanden werk Geactiveerde productie voor eigen bedrijf Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Kosten van grond- en hulpstoffen Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenen Afschrijvingen op immateriële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa Overige bedrijfskosten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Geconsolideerd kasstroomoverzicht (x 1.000) Bedrijfsresultaat Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Mutatie voorzieningen Mutaties in werkkapitaal Onderhanden werk Voorraden Vorderingen en overlopende activa Kortlopende schulden Kasstroom uit bedrijfsoperaties Financiële baten: - ontvangen interest Betaalde winstbelasting Geconsolideerde balans ( 1.000) (voor resultaatbestemming) Passiva Toelichting Groepsvermogen 7 Aandeel rechtspersoon in het groepsvermogen Aandeel derden in het groepsvermogen Voorzieningen Voorziening afvloeiingskosten Voorziening pensioen indexatie Voorziening tegemoetkoming bij aanvang pensioenen Voorziening Regeling Bezwarende Functies (RBF) Voorziening voor jubileumuitkering Voorziening voor radioactief afval Voorziening onderhanden werk Andere voorzieningen Kortlopende Schulden Vooruitontvangen van derden Crediteuren Belastingen en sociale lasten Schulden terzake van overige personeelskosten Schulden terzake van pensioenen Overige schulden en overlopende passiva Totaal Aandeel in resultaat deelnemingen Financiële baten en lasten Geconsolideerd resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening Geconsolideerd resultaat na belastingen Overzicht van totaal resultaat van de rechtspersoon Bedrijfsresultaat Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen 0 0 Totaalresultaat na belastingen Investeringen immateriële vaste activa Investeringen materiële vaste activa Desinvesteringen materiële vaste activa Investeringen overige financiële activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten Financiële lasten (betaalde interest) Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen Beginstand liquide middelen Eindstand liquide middelen Mutatie liquide middelen

5 Toelichting op geconsolideerde jaarrekening Algemeen Voor zover niet anders aangegeven zijn alle bedragen in het jaarverslag vermeld in x Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) is statutair gevestigd te Petten, gemeente Zijpe. De stichting heeft tot doel kennis en ervaring op het gebied van energie te verwerven en ertoe bij te dragen dat deze op doelmatige wijze dienstbaar worden gemaakt aan het algemeen belang en de daarbinnen te onderscheiden deelbelangen. Activiteiten De activiteiten van ECN en haar groepsmaatschappijen bestaan voornamelijk uit: a) Het verrichten en doen verrichten van fundamenteel, strategisch en op toepassing gericht onderzoek en daarop gerichte studies op werkterreinen die worden bepaald op eigen initiatief, of in opdracht van rijksoverheid, lagere overheden, ondernemingen met inbegrip van elektriciteitsbedrijven, andere maatschappelijke groeperingen en natuurlijke personen. b) Het toegankelijk maken en overdragen van resultaten van onderzoek en studies, zoals bedoeld onder a), alsmede het begeleiden en ondersteunen bij de toepassing van die resultaten. c) Het samenwerken met ondernemingen, met inbegrip van energiebedrijven, en andere onderzoekinstellingen ter zake van onderzoek en studies zoals bedoeld onder a). d) Het leveren van bijdragen aan de coördinatie van onderzoek en studies in Nederland en aan internationale samenwerking op dit gebied. Groepsverhoudingen ECN staat aan het hoofd van een groep ondernemingen. Een overzicht van de gegevens, vereist op grond van de artikelen 2:379 en 2:414 BW, is onderstaand opgenomen: Geconsolideerde deelnemingen: Naam Statutaire zetel Aandeel in geplaatst kapitaal NRG v.o.f. Petten, gemeente Zijpe 70% NRG Personeel v.o.f. Petten, gemeente Zijpe 70% NRG Nuclear Services B.V. * Arnhem 100% ECN Nucleair B.V. ** Petten, gemeente Zijpe 100% ECN Wind Energy Facilities B.V. Petten, gemeente Zijpe 100% ECN Windturbine Testpark Wieringermeer C.V. Petten, gemeente Zijpe 100% SunLab B.V. Petten, gemeente Zijpe 100% * NRG Nuclear Services B.V. draagt zorg voor de vercommercialisering van licentierechten op het gebied van de belading van reactoren in de USA. ** ECN Nucleair B.V. is houder van het overige 30% belang in NRG v.o.f. en NRG Personeel v.o.f. Niet-geconsolideerde deelnemingen: Voor een specificatie van de niet-geconsolideerde deelnemingen wordt verwezen naar de toelichting op de deelnemingen in de geconsolideerde balans. Grondslagen voor de consolidatie In de geconsolideerde jaarrekening van ECN zijn de financiële gegevens verwerkt van de tot de groep behorende maatschappijen en andere rechtspersonen, waarop een overheersende zeggenschap kan worden uitgeoefend of waarover de centrale leiding wordt gevoerd. Ingeval van een te verwaarlozen betekenis voor het beeld van de geconsolideerde jaarrekening zijn deze deelnemingen buiten de consolidatie gehouden. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld met toepassing van de grondslagen voor de waardering en de resultaatbepaling van ECN. De financiële gegevens van de groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen zijn volledig in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen, onder eliminatie van de onderlinge verhoudingen en transacties. Belangen van derden in het vermogen en in het resultaat van groepsmaatschappijen zijn afzonderlijk in de geconsolideerde jaarrekening tot uitdrukking gebracht. De resultaten van nieuw verworven groepsmaatschappijen en de andere in de consolidatie meegenomen rechtspersonen en vennootschappen worden geconsolideerd vanaf de overnamedatum. Op die datum worden de activa, voorzieningen en schulden gewaardeerd tegen reële waarden. Betaalde goodwill wordt in het jaar van aankoop van de rechtspersoon volledig ten laste van het resultaat gebracht. De resultaten van afgestoten deelnemingen worden in de consolidatie verwerkt tot het tijdstip waarop de groepsband wordt verbroken. Algemene grondslagen voor de opstelling van de geconsolideerde jaarrekening De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Tenzij bij de desbetreffende grondslag voor de specifieke balanspost anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verplichtingen en mogelijke verliezen die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen, indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Stelselwijzigingen De impact van de stelselwijzigingen zijn in onder de betreffende posten (materiele vaste activa,voorzieningen, eigen vermogen en resultaat) in de jaarrekening separaat weergegeven. Groot Onderhoud Tot 2011 werden de kosten voor groot onderhoud verwerkt via een daarvoor gevormde voorziening. In 2011 is de verwerkingswijze van groot onderhoud gericht op het activeren van het groot onderhoud als een afzonderlijk samenstellend deel van het actief (componentenbenadering). Dit houdt in dat bij de uitvoering van groot onderhoud de kosten hiervan worden geactiveerd en de afzonderlijke component lineair wordt afgeschreven. Deze verwerkingswijze leidt tot een belangrijke verbetering van het inzicht dat de jaarrekening geeft. De stelselwijziging groot onderhoud is retrospectief verwerkt tot De vergelijkende cijfers 2010 in deze jaarrekening zijn aangepast. De gevolgen van deze stelselwijziging ten opzichte van het stelsel dat in het voorgaand boekjaar is gehanteerd voor de volgende balans en winst en verliesrekeningposten voor de hierna benoemde boekjaren is als volgt: Groot Onderhoud Materiële vaste activa Voorziening groot onderhoud Eigen vermogen Overige bedrijfskosten Afschrijvingskosten Decommissioning van nucleaire gebouwen en installaties Tot 2011 werden de kosten voor decommissioning van nucleaire gebouwen en installaties opgenomen in de voorziening voor Radioactief Afval. De verplichting tot herstel is ontstaan bij het neerzetten van het actief en inherent aan het uitoefenen van de activiteiten op het gebied van nucleaire technologie. In 2011 is gekozen voor de activering van de kosten voor decommissioning voor nucleaire gebouwen en installaties als onderdeel van de activa waarop zij betrekking hebben. Hierdoor kunnen deze herstelkosten worden toegerekend aan de productie waar ze betrekking op hebben. Deze verwerkingswijze leidt tot een belangrijke verbetering van het inzicht dat de jaarrekening geeft. De vergelijkende cijfers 2010 in deze jaarrekening zijn aangepast. De gevolgen van deze stelselwijziging ten opzichte van het stelsel dat in het voorgaand boekjaar is gehanteerd voor de volgende balans en winst en verliesrekeningposten voor de hierna benoemde boekjaren is als volgt: Decommissioning activering Materiële vaste activa Eigen vermogen Afschrijvingskosten Voorziening Radioactief afval Tot 2011 werd de voorziening voor Radioactief afval vastgesteld op basis van de contante waarde van de geschatte kosten met een rekenrente van 5% en een jaarlijkse inflatiecorrectie van 2,25% per jaar. In 2011 is gekozen om deze voorziening op te nemen tegen de geschatte kosten en jaarlijks een inflatiecorrectie toe te passen. Deze verwerkingswijze leidt tot een aanzienlijke verbetering van het inzicht dat de jaarrekening geeft in de kosten voor de behandeling c.q. de opslag van radioactief afval en de afwikkeling van de decommissioning van nucleaire gebouwen en installaties. De gevolgen van deze stelselwijziging ten opzichte van het stelsel dat in het voorgaand boekjaar is gehanteerd voor de volgende balans en winst en verliesrekeningposten voor de hierna benoemde boekjaren is als volgt: Oprenting voorziening radioactief afval Voorziening Radioactief afval Eigen vermogen Rentelasten en soortgelijke lasten Financiële instrumenten Onder financiële instrumenten worden zowel primaire financiële instrumenten, zoals vorderingen en schulden, als financiële derivaten verstaan. Voor de grondslagen van primaire financiële instrumenten wordt verwezen naar de behandeling per balanspost. Gedurende het boekjaar 2011 heeft de stichting het gelopen valuta- en renterisico niet afgedekt met financiële derivaten. Omrekening van vreemde valuta s Vorderingen, schulden en verplichtingen in vreemde valuta s worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta s gedurende de verslagperiode worden in de jaarrekening verwerkt tegen de koers die geldt op de datum van de transactie. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de winst- en verliesrekening. Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd op het bedrag van de bestede kosten, verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De jaarlijkse afschrijvingen bedragen een vast percentage van de bestede kosten, zoals nader in de toelichting op de balans is gespecificeerd, met uitzondering van de rechten op opslagruimte voor radioactief afval, die zijn gewaardeerd op c.q. afgeschreven op grond van het aantal verbruikte HABOG posities. De economische levensduur en de afschrijvingsmethode worden aan het einde van elk boekjaar opnieuw beoordeeld. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen vervaardigingsprijs verminderd met de cumulatieve afschrijvingen en indien van toepassing met bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingen worden gebaseerd op de geschatte economische levensduur en worden berekend op basis van een vast percentage van de vervaardigingsprijs, rekening houdend met een eventuele restwaarde. Er wordt afgeschreven vanaf het moment van ingebruikname. Op terreinen wordt niet afgeschreven. Periodiek groot onderhoud wordt volgens de componentenbenadering geactiveerd. Hierbij worden de totale uitgaven toegewezen aan de samenstellende delen. De kosten die noodzakelijk worden geacht voor de afwikkeling van de herstelverplichting voor ontmantelingskosten van gebouwen, worden geactiveerd als onderdeel van de boekwaarde van het actief. Financiële vaste activa De niet-geconsolideerde deelnemingen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op de netto vermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze netto vermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van ECN. Deelnemingen met een negatieve netto vermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de stichting geheel of ten dele 8 9

6 instaat voor de schulden van de betreffende deelneming, wordt een voorziening gevormd, primair ten laste van de vorderingen op deze deelneming en voor het overige onder de voorzieningen ter grootte van het aandeel in de door de deelneming geleden verliezen, dan wel voor de verwachte betalingen door de stichting ten behoeve van deze deelnemingen. Deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op verkrijgingsprijs en indien van toepassing onder aftrek van bijzondere waardeverminderingen. De vorderingen op en leningen aan deelnemingen alsmede de overige vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk is aan de nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte voorzieningen. De onder effecten opgenomen obligaties, die eveneens niet behoren tot een handelsportefeuille en die worden aangehouden tot het einde van de looptijd, worden gewaardeerd op de geamortiseerde kostprijs. Obligaties aangegaan voor 1 januari 2007 zijn gewaardeerd tegen aanschaffingswaarde of lagere marktwaarde per balansdatum, waarbij eventueel agio of disagio bij de aanschaf van obligaties, verdeeld over de looptijd, ten laste of ten gunste van het resultaat is gebracht. Voorraden en onderhanden werk De post voorraden bestaat uit grond- en hulpstoffen t.b.v. de dagelijkse operationele activiteiten en uit de brandstoffen nodig voor de bedrijfsvoering van de HFR. De grond- en hulpstoffen worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, welke is bepaald op de gemiddelde inkoopprijs, of lagere nettoopbrengstwaarde. De voorraad brandstoffen wordt gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs, gebaseerd op grond van het FIFO principe of lagere netto opbrengstwaarde. Deze lagere nettoopbrengstwaarde wordt bepaald door individuele beoordeling van de voorraad items. Het onderhanden werk wordt gewaardeerd tegen bestede kosten, verminderd met de op balansdatum reeds gedeclareerde termijnen en op balansdatum reeds voorzienbare verliezen. De bestede kosten omvatten het directe materiaalverbruik, de gerealiseerde mensuren en apparatuureenheden tegen kostprijstarief en de overige kosten, die rechtstreeks aan het onderzoeksproject kunnen worden toegerekend. De aan het project toe te rekenen financieringsbate wordt bepaald op basis van de op balansdatum aan het werk bestede kosten. De op het onderhanden werk betrekking hebbende gedeclareerde termijnen, worden in mindering gebracht op het onderhanden werk. Een eventueel hieruit voortvloeiend negatief saldo onderhanden werk wordt gepresenteerd onder de kortlopende schulden. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen worden bij eerste verwerking opgenomen tegen de reële waarde en vervolgens gewaardeerd tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk is aan de nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorzieningen voor het risico van oninbaarheid. Deze voorzieningen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de vorderingen. Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen In 2006 is het pensioenreglement gewijzigd, waardoor het karakter van de pensioenregeling is veranderd van een toegezegde pensioenregeling naar een toegezegde bijdrageregeling. Bij deze regeling betaalt de stichting vaste bijdragen aan pensioenverzekeraars en fondsen en heeft de stichting geen nadere betalingsverplichtingen dan deze vaste bedragen. De bedragen worden als kostenpost opgenomen wanneer deze verschuldigd zijn. ECN is in cassatieberoep gegaan tegen de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam. In afwachting van het cassatieberoep zijn de gevolgen van de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam niet verwerkt. De voorziening pensioenindexatie wordt gewaardeerd tegen contante waarde. Langlopende personeelsbeloningen welke deel uitmaken van het beloningspakket, zoals beloningen wegens jubilea, tijdelijk verlof en dergelijke hebben een langlopend karakter. De netto verplichting voor de personeelsbeloningen is het bedrag van de toekomstige uitkeringen die werknemers in ruil voor hun diensten hebben verdiend in huidige en vorige verslagperioden. Actuariële winsten en verliezen op overige langlopende personeelsbeloningen worden direct in de winst- en verliesrekening verwerkt. Vertrekregelingen betreffen verplichtingen uit hoofde van het vóór de nominale pensioendatum beëindigen van dienstverbanden met werknemers. Ontslagvergoedingen worden verwerkt indien aantoonbaar sprake is van een verplichting tot beëindiging van dienstverbanden met werknemers. Vergoedingen worden tegen reële waarde opgenomen. De verplichting wordt als zodanig op genomen en toegelicht onder de voorzieningen. Voor bonusregelingen en winstdelingen op basis van de relevante prestatieregelingen wordt een verplichting onder kortlopende schulden opgenomen. Voorziening voor radioactief afval Deze voorziening is bestemd voor de kosten van toekomstige verwerking c.q. opslag van op balansdatum aanwezig radioactief afval en de afwikkeling van de herstelverplichting van ontmantelingkosten van nucleaire gebouwen en installaties. Het deel van de voorziening bestemd voor de kosten van toekomstige verwerking c.q. opslag van op balansdatum aanwezig radioactief afval wordt gewaardeerd op basis van nominale waarde. De voorziening voor de afwikkeling van de herstelverplichting van ontmantelingkosten van nucleaire gebouwen en installaties wordt jaarlijks gecorrigeerd voor inflatie. Voorziening Reorganisatie Deze voorziening heeft betrekking op kosten in verband met de reorganisatie van activiteiten als gevolg van het beëindigen van de regeling Energie Onderzoek Subsidie (EOS). De voorziening is gebaseerd op de verwachte kosten als uitvloeisel van een geformaliseerd sociaal plan en de implementatie na balansdatum van een reorganisatieplan. Overige Voorzieningen Tenzij anders vermeld worden de overige voorzieningen gewaardeerd tegen de nominale waarde van de uitgaven die naar verwachting noodzakelijk zijn om de betreffende verplichtingen af te wikkelen. Grondslagen voor de bepaling van het resultaat Bedrijfsopbrengsten Onder de bedrijfsopbrengsten wordt verstaan de opbrengst uit hoofde van de in het verslagjaar verleende diensten en geleverde producten, onder aftrek van de over de omzet geheven belastingen. Opbrengsten van projecten worden opgenomen naar rato van voortgang. De bestede kosten van deze projecten worden aan dezelfde periode toegerekend. Kostprijs van de omzet De kostprijs van de omzet omvat de kostprijs van de verkochte en geleverde goederen, bestaande uit het directe materiaalverbruik, de directe loon- en machinekosten en de overige directe en in directe kosten die aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend. Aandeel in resultaat van deelnemingen Als resultaat van deelnemingen, waarin invloed van betekenis wordt uitgeoefend op het zakelijke en financiële beleid, wordt opgenomen het aan de stichting toekomende aandeel in het resultaat van deze deelnemingen. Dit resultaat wordt bepaald op basis van de bij ECN geldende grondslagen voor waardering en resultaatbepaling. Bij deelnemingen waarin geen invloed van betekenis op het zakelijke en financiële beleid wordt uitgeoefend, wordt het dividend als resultaat aangemerkt. Verwerking hiervan vindt plaats onder financiële baten en lasten. Belastingen De vennootschapsbelasting wordt berekend tegen het geldende tarief over het resultaat van het boekjaar, waarbij zonodig rekening wordt gehouden met permanente verschillen tussen de winstberekening volgens de jaarrekening en de fiscale winstberekening. Actieve belasting- latenties (indien van toepassing) worden slechts gewaardeerd voor zover de realisatie daarvan waarschijnlijk is. Grondslagen voor de opstelling van het geconsolideerde kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen. Kasstromen in vreemde valuta s worden omgerekend tegen een gemiddelde koers. Koersverschillen inzake geldmiddelen worden afzonderlijk in het kasstroomoverzicht getoond. Winstbelastingen, ontvangen interest en ontvangen dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Betaalde interest en betaalde dividenden worden opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten

7 Toelichting op de geconsolideerde balans 2. Materiële vaste activa De specificatie en het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt: Vaste activa Gebouwen en terreinen Bedrijfsinst. en inrichting Instrumenten en machines Bedrijfsmiddelen in uitvoering Totaal 2011 Totaal Immateriële vaste activa De specificatie en het verloop van de immateriële vaste activa is als volgt: HABOG Concessies, vergunningen en intellectuele eigendommen Ontwikkelingen Totaal 2011 Totaal 2010 Aanschafwaarde Per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Per 31 december Afschrijvingen Per 1 januari Afschrijving boekjaar Desinvesteringen Per 31 december Boekwaarde Per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Afschrijving boekjaar Per 31 december Onder de post concessies, vergunningen en intellectuele eigendommen zijn opgenomen software licenties. HABOG betreft extra rechten op opslagruimte voor hoog radioactief splijtstof afval bij Covra N.V. De boekwaarde ultimo 2011 bedraagt en is gebaseerd op de nog te gebruiken HABOG posities. Intellectuele eigendommen en ontwikkelingen worden in 5 jaar afgeschreven. Aanschafwaarde Per 1 januari act. decommissioning act. groot onderhoud Investeringen Overboekingen Desinvesteringen Per 31 december Afschrijvingen Per 1 januari act. decommissioning act. groot onderhoud Afschrijving boekjaar Overboekingen Bijzondere waarde vermindering Desinvesteringen Per 31 december Boekwaarde Per 1 januari act. decommissioning act. groot onderhoud Investeringen Overboekingen Bijzondere waardevermindering Desinvesteringen Afschrijving boekjaar Per 31 december Onder gebouwen en terreinen is per 31 december 2011 opgenomen een boekwaarde voor decommissioning ( 31 december 2010: en voor groot onderhoud (31 december 2010: 3.229)

8 De afschrijving geschiedt lineair, waarbij de volgende termijnen worden gehanteerd: Bedrijfsgebouwen 30 jaar Tijdelijke gebouwen en terreinvoorzieningen 10 jaar Bedrijfsinstallaties en inrichting 10 jaar Instrumenten, machines e.d. 5 jaar Computerapparatuur en programmatuur 3 jaar Groot onderhoud 5 jaar De herstelkosten decommissioning nucleaire gebouwen en installaties worden afgeschreven met ingang van 31 december 2000 tot het moment van herstel c.q. decommissioning. Het terrein is in 1957 van Staatsbosbeheer in erfpacht verkregen. De termijn van erfpacht is gedurende 2009 verlengd met 20 jaren en loopt nu tot Financiële vaste activa Het verloop van de deelnemingen is: Stand per 1 januari Investeringen 0 25 Resultaat deelnemingen De obligatieportefeuille heeft een nominale waarde van (2010: 6.013). De marktwaarde ultimo 2011 bedraagt (2010: 5.321). De portefeuille bestaat uit één fonds dat expireert in september Het verloop van de effectenportefeuille naar type: Obligaties Aandelen Totaal Stand per 1 januari Waardeverschillen Totaal per 31 december Overige vorderingen Onder deze post is gerubriceerd de vordering op Covidien B.V. (voorheen Tyco Mallinckrodt B.V.) uit hoofde van verschuldigde leasetermijnen inzake het leasecontract Molybdeengebouw. Basis is een investering van en een contract met doorlooptijd van 20 jaar. Op grond van een contractuele bepaling heeft per 2006 een renteherziening plaatsgevonden, op grond waarvan de leaseprijs voor de op dat moment nog resterende termijnen (40 kwartalen) opnieuw is vastgesteld. De nog openstaande vordering ultimo 2011 bedraagt: In 2012 wordt 789 afgelost, dit bedrag is opgenomen onder de vlottende activa. Het verloop van de Overige vorderingen is: 5. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen zijn opgenomen tegen de geamortiseerde kostprijs, welke gelijk is aan de nominale waarde, onder aftrek van benodigde voorzieningen. Ze vervallen binnen 1 jaar en zijn als volgt verdeeld: Handelsdebiteuren Vorderingen op deelnemingen 0 1 Overige vorderingen Stand per 31 december Per 31 december 2011 is onder handelsdebiteuren begrepen de post Voorziening dubieuze debiteuren ad. 414 ( per 31 december 2010: 426). Het verloop van de totale voorziening dubieuze debiteuren is als volgt: Stand per 1 januari Toevoeging Onttrekking Vrijval Stand per 31 december Passiva 7. Groepsvermogen Voor de toelichting op het eigen vermogen verwijzen wij naar de enkelvoudige jaarrekening. Het aandeel van derden in het groepsvermogen betreft kapitaal inbreng van de stille vennoten in ECN Windturbine Testpark Wieringermeer C.V. Voorzieningen De hieronder vermelde voorzieningen hebben overwegend een lange termijnkarakter. Voorziening afvloeiingskosten Voorziening pensioen indexatie Voorziening tegemoetkoming bij aanvang pensioenen Voorziening Regeling Bezwarende Functies (RBF) Voorziening voor jubileumuitkering Voorziening voor radioactief afval Voorziening onderhanden werk Andere voorzieningen Stand per 31 december Deelnemingen in kennis- en overige ondernemingen Vestigingsplaats ECN belang (in %) Sundye B.V. Petten 100, Aster Intellectual Properties B.V. Veessen 20,0 0 0 Solsilc Development Trontheim 10,0 1 1 BO2 Energy Concepts B.V. Petten 100,0 6 6 ToN2 B.V. Petten 95,0 0 0 Solar Academy B.V. Petten 100,0 0 0 Sulphcatch B.V. Petten 100,0 0 0 Fest GmbH Petten 100, Totaal per 31 december Stand per 1 januari Investeringen Aflossingen 0 0 Overboeking naar vorderingen en overlopende activa Stand per 31 december Specificatie van de vorderingen naar looptijd: < 1 jaar > 1 jr. < 5 jr. > 5 jaar Totaal 6. Liquide middelen Van het totaal van de liquide middelen staat niet ter vrije beschikking (zie specificatie hierna). In november van dit boekjaar is de kredietfaciliteit bij de ING-bank verlaagd tot De spaargelden van ECN zijn verpand tot maximaal de waarde van de verstrekte kredietfaciliteit bij de ING Bank (5.000). De kredietfaciliteit bij de ABN AMRO is ultimo 2011 opgeheven. Kas 3 4 ABN AMRO ING Voorziening voor afvloeiingskosten Deze voorziening is bestemd ter dekking van kosten als gevolg van de afvloeiing van personeel ten gevolge van reorganisaties. Het verloop van de voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval 0-52 Toevoeging Rentedotatie Stand per 31 december De activiteiten van Solar Academy B.V. zijn in het boekjaar 2011 gestaakt. Begin 2012 zijn de leningen beëindigd en de liquide middelen verdeeld. De deelneming Enatec B.V. is per ultimo boekjaar beëindigd. Effecten Het verloop van de portefeuille is: Stand per 1 januari Waardeverschillen Stand per 31 december Leasecontract Covidien Molybdeengebouw Vlottende activa 4. Onderhanden werk Onderhanden werk Voorziening op onderhanden werk* Voorziening op EU-projecten* Stand per 31 december * De hierboven genoemde voorzieningen zijn aan de creditzijde van de balans opgenomen. Stand per 31 december Niet ter vrije beschikking staan ING Escrow account ING 6e en 7e kader rekeningen Sale en lease back verplichting bij WEF BV Vooruitontvangen bedrag inzake reorganisatie Meetmast RWE ADEM project Solliance project Totaal Aan de ING Escrow account wordt jaarlijks rente gedoteerd. De rentedotatie geschiedt vanuit de vrije liquide middelen van ECN en bedraagt 882 in Voorziening pensioen indexatie De tot en met 2006 opgebouwde (premievrije) pensioenaanspraken voor zowel de nog actieve medewerkers als de oud medewerkers zijn ondergebracht bij pensioenverzekeraar Centraal Beheer Achmea (CBA). De pensioenvoorziening, zoals gepresenteerd, heeft feitelijk het karakter van nog te betalen premies aan CBA ; ofwel dit betreft geen in eigen beheer opgebouwde pensioenverplichting. Genoemde aanspraken, behoudens de aanspraken die zijn gebaseerd op het pensioenreglement van 1964 (de aanspraken met een vaste 3% jaarlijkse stijging), zullen door ECN en NRG jaarlijks voorwaardelijk worden geïndexeerd zoals hierna beschreven. De financiering van de indexering geschiedt separaat van de ingaande , nieuwe pensioenregeling bij het ABP. De regeling streeft naar indexering ter hoogte van de prijsindex, doch is in enig jaar beperkt tot hetgeen met de hiervoor beschik 14 15

9 bare middelen kan worden verkregen. In verband hiermede zijn daartoe de indexeringsclausules in de verschillende pensioenreglementen (eenzijdig) aangepast. Met deze indexerings systematiek wordt, binnen de beperkte financiële ruimte, maximaal aansluiting gezocht bij hetgeen marktconform is. Voor de financiering van de indexering zijn de volgende middelen beschikbaar, respectievelijk stellen ECN/NRG vanaf 2007 de volgende middelen beschikbaar: Gedurende een periode van 10 jaar zullen ECN/NRG een jaarlijks vast bedrag van 2 miljoen storten in het depot. Gedurende een periode van 10 jaar zal jaarlijks bij voorrang een uitkering van 1 miljoen van het behaalde resultaat worden gestort in het depot (preferente bijdrage). Deze uitkering is uitsluitend afhankelijk van een voldoende resultaat. Bij een positief resultaat kleiner dan 1 miljoen, zal het volledige resultaat worden gestort in het depot. Gedurende een periode van 10 jaar zal jaarlijks een uitkering van 1/3 van het positieve resultaat tussen 1 en 4 miljoen worden gestort in het depot. Deze uitkering is uitsluitend afhankelijk van een resultaat dat groter is dan 1 miljoen. Gedurende een periode van 10 jaar zal jaarlijks een uitkering van de helft van het positieve resultaat boven 4 miljoen worden gestort in het depot. Deze uitkering is uitsluitend afhankelijk van een resultaat dat groter is dan 4 miljoen. Onder resultaat wordt verstaan het netto geconsolideerde resultaat na belastingen. Op basis van een contante waardeberekening, gebaseerd op een rentepercentage van 5%, is in 2006 voor de vaste storting van 2 miljoen op geconsolideerd niveau 16,2 miljoen voorzien. De verplichting voor 2011 is opgenomen onder de kortlopende schulden. Het verloop van deze voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Reclassificatie Vrijval 0 0 Toevoeging 0 0 Rentedotatie Stand per 31 december De reclassificatie van heeft betrekking op overboeking van het korte termijn gedeelte naar kortlopende schulden ultimo De voorziening is opgerent tegen 5% in verband met aanpassing naar toekomstig prijspeil. In 2011 is ten behoeve van de indexering geconsolideerd totaal naar Centraal Beheer Achmea overgemaakt, bestaande uit de toegezegde vaste jaarlijkse bijdrage (2.000) en de resultaatafhankelijke bijdrage over 2010(1.338). Hierdoor is een indexatie van 1,073% over opgebouwde premievrije rechten bij CBA gerealiseerd. De bijdrage voor 2011 bedraagt totaal (bestaande uit de toegezegde vaste jaarlijkse bijdrage en de resultaatafhankelijke bijdrage over 2011 (1.857). Het dekkingspercentage bij het ABP is op op 94% bepaald. Het CBA werkt niet met een dekkingspercentage. Hier wordt de premie bepaald door de solvabiliteit van de organisatie. Reden hiervoor is dat het CBA een verzekeringsmaatschappij is en geen pensioenfonds. ECN en NRG zijn in juli 2007 gedagvaard door de Vereniging van Oud Medewerkers ECN & NRG (OMEN). OMEN vordert in deze zaak een verklaring voor het recht dat ECN c.s. niet bevoegd waren om de indexatiebepalingen in de pensioenreglementen te wijzigigen ten aanzien van ex-medewekers ECN en NRG. De rechter heeft in juli 2008 een tussenvonnis uitgesproken, waartegen door OMEN hoger beroep is ingesteld. In 2009 heeft de rechter in hoger beroep uitspraak gedaan en ECN en NRG in het gelijk gesteld en is de rechtszaak eind 2009 terugverwezen naar de rechtbank. De procedure is in eerste instantie bij de Rechtbank Alkmaar voortgezet. Op 8 september 2010 is vonnis gewezen, waarbij de vordering van OMEN is afgewezen. OMEN is daarop in hoger beroep gegaan. Op Op 1 november 2011 is in hoger beroep door het Gerechtshof Amsterdam de vordering van OMEN toegewezen. ECN is tegen dit vonnis in cassatieberoep gegaan bij de Hoge Raad. De gevolgen van de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam zijn in afwachting van het cassatieberoep niet in de jaarrekening 2011 verwerkt. ECN en OMEN zijn, in afwachting van de uitspraak van de cassatie bij de Hoge Raad, na onderling overleg overeengekomen dat OMEN geen uitvoering van het arrest van het Hof zal vorderen in ruil voor een bankgarantie van 5 miljoen die zal kunnen worden geëffectueerd als ECN door de Hoge Raad in het ongelijk wordt gesteld. Voor 2011 zal voorlopig een dotatie worden gedaan, in overeenstemming met de afspraken ultimo Namelijk een storting van een vast bedrag van 2,0 miljoen per kalenderjaar verhoogd met een aandeel uit het resultaat Voorziening tegemoetkoming bij aanvang pensioenen Uit de pensioenregeling 1999 is het Overgangsrecht artikel 24 lid 7, compensatie-uitkering bij uittreden, gehandhaafd. Deze uitkering, gebaseerd op een aflopende staffel gekoppeld aan de jaren 2000 t/m 2018, genereert een ontslaguitkering van 3 maandsalarissen in 2000 tot 1,25 maandsalaris in Met inachtneming van fiscale grenzen zoals deze gelden bij jubilea en ontslaguitkeringen wordt deze vergoeding verstrekt aan medewerkers die aansluitend aan het dienstverband met pensioen gaan. Het verloop van de voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval Rentedotatie Stand per 31 december Voorziening Regeling Bezwarende Functies (RBF v/h FLO) Medewerkers werkzaam in continudienst konden vanaf de leeftijd van 57,5 jaar gebruik maken van de regeling Functioneel Leeftijdsontslag Ontslag (FLO). In verband met de gewijzigde wetgeving is deze regeling vanaf 2006 niet meer toegestaan. In overleg met betrokkenen is in 2006 een nieuwe regeling overeengekomen die per 1 januari 2007 geëffectueerd is. De nieuwe Regeling Bezwarende Functies (RBF) voorziet in een toekenning van een persoonlijk budget, gedurende de periode van werken in een bezwarende functie. De werknemer kan met dit budget binnen een levensloopregeling een levenslooptegoed opbouwen, dat kan worden opgenomen ter financiering van levensloopverlof voorafgaande aan de pensioendatum. Daarnaast is voor medewerkers een overgangsregeling afgesproken. De overgangsregeling regelde het alsnog toekennen van persoonlijk budget over de jaren, waarin men in een bezwarende functie had gewerkt (tot 2006) en per leeftijdscohort daarnaast een compensatie in de vorm van extra verlofaanspraken. Hiervoor is een voorziening opgenomen. Hierbij is er van uitgegaan dat de Belastingdienst de overgangsregeling op onderdelen als een fiscaal onzuivere pensioenregeling beschouwt en 26% (t/m 2010) respectievelijk 52% (vanaf 2011) boete berekent over de toegekende verlofaanspraken. De onttrekking aan deze voorziening bestaat uit 2 delen: betalingen aan de bestaande groep uitkeringsgerechtigden uit de oude FLO-regeling en de betalingen aan de huidige medewerkers in de vorm van een toekenning van een persoonlijk budget uit de nieuwe RBF-regeling. De betaling van het persoonlijke budget is ten laste van deze voorziening genomen, evenals de kosten dit jaar voor de bestaande groep uitkeringsgerechtigden van de oude FLO-regeling. Met ingang van 2011 valt deze voorziening onder beheer van NRG. Het verloop van de voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval Toevoeging 0 0 Rentedotatie Stand per 31 december Voorziening jubileumuitkering Deze voorziening is bestemd voor toekomstige jubileumuitkeringen aan werknemers. Het verloop van de voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Onttrekking Toevoeging 73-2 Rentedotatie Stand per 31 december Uitgangspunten voor de vaststelling van de voorziening zijn geweest: het personele bestand per en een uitval van 3%; een rentedotatie 5% per jaar; een salarisontwikkeling 2% per jaar. 13. Voorziening voor radioactief afval Deze voorziening is bestemd voor de kosten van toekomstige behandeling c.q. opslag van radioactief afval en de afwikkeling van de herstelverplichting voor ontmantelingskosten. Het verloop van de voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Onttrekking Stelselwijziging Inflatiecorrectie Dotatie Stand per 31 december De stand per 31 december 2011 kan als volgt worden gesplitst: Voorziening voor decommissioning van nucleaire gebouwen en installaties Voorziening voor radioactief afval De onttrekking in 2011 aan de voorziening betreft met name gemaakte kosten inzake voorbereidingen op het verwerken van historisch afval en de kosten van de decontaminatie van radiologische laboratoria. Als gevolg van de stelselwijziging zijn de vergelijkende cijfers 2010 aangepast als volgt: is toegevoegd op basis van verwachte kosten tegen het actuele prijspeil. De inflatiecorrectie voor 2011 bedroeg ( 2010: 1650). 14. Voorziening onderhanden werk De voorziening onderhanden werk dient ter correctie van de waarde van de onderhanden werk, uit hoofde van dekking van een mogelijk risico voor kostenoverschrijding van in uitvoering zijnde projecten. Het verloop van de voorziening is als volgt: Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval 0 0 Toevoeging Stand per 31 december Andere voorzieningen Onder de Andere voorzieningen zijn opgenomen de voorzieningen voor Renovatie Loodcellen, tariefverschillen EU projecten, demontage activa SOFC en waardecorrectie claimrechten en deelnemingen. Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval Toevoeging Stand per 31 december

10 De voorziening bestaat uit: Tariefverschillen EU projecten Claim licentierechten Loodcellen Voorziening deelneming Solar Academy B.V Demontage activa SOFC Voorziening deelneming Sulphcatch B.V Voorziening deelneming ToN2 B.V Er is een reservering opgenomen van (2010: 4.244) voor de ingeschatte, financiële gevolgen van de herziene/nog te herziene declaraties met betrekking tot nog niet afgewikkelde projecten bij de Europese Unie (EU). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door aanpassingen in de methodiek voor de tariefbepaling, als gevolg van gedane bevindingen gedurende audits uitgevoerd namens/ door de Europese Commissie. De voorziening voor reiniging en onderhoud loodcellen is getroffen in het kader van de loodcellen in de Hot Cell Laboratories (HCL). De voorziening heeft het karakter van een voorziening voor herstelkosten en is gebaseerd op ervaringscijfers uit het verleden wat betreft de reinigingskosten per cel. Eind 2009 is besloten de SOFC activiteiten te stoppen omdat er geen toekomst voor dit onderzoeksprogramma werd voorzien. Van de gemaakte reservering resteert nog een klein deel ter dekking van de nog te verwachten kosten voor demontage en afvoer van de betrokken testfaciliteiten. 16. Kortlopende schulden De kortlopende schulden zijn als volgt verdeeld: 1 Vooruitontvangen van derden Crediteuren inzake leveringen en diensten van derden Belastingen en sociale lasten Vennootschapsbelasting Omzetbelasting 0 0 Loonbelasting Pensioenlasten Schulden terzake van overige personeelskosten Overige personele lasten Reservering vakantietoeslag en verloftegoeden Overige schulden en overlopende passiva Vooruitontvangen gelden 6e & 7e kaderrekeningen Overige diverse schulden Stand per 31 december De kortlopende schulden worden afgewikkeld binnen één boekjaar. In de post Vooruitontvangen van derden zijn verwerkt naast de van opdrachtgevers vooruit ontvangen subsidiegelden voor uit te voeren projecten, de vooruitontvangen subsidiegelden van EZ inzake het eerste kwartaal 2012, namelijk (NRG) en (ECN), dit is inclusief vooruitontvangen bedrag voor RWE meetmast. Daarnaast zijn opgenomen de vooruit ontvangen bijdragen van het Ministerie van Economische Zaken (EZ) voor reorganisatiekosten als gevolg van het beëindigen van het EOS onderzoeksprogramma. (zie ook punt 6 Liquide middelen) De posten vooruitontvangen van derden en de post vooruitontvangen gelden 6e en 7e kaderrekeningen betreffen ontvangen voorschotten voor partners van lopende projecten, die ECN in haar rol van projectcoördinator van de EU heeft ontvangen en conform de richtlijnen t.z.t. dient door te geven. Financiële instrumenten Hieronder worden de met financiële instrumenten verbonden risico s toegelicht: Valutarisico Voor de meeste transacties met leveranciers en afnemers hanteren ECN en dochterondernemingen de euro als betalingsvaluta. Het valutarisico van ECN en haar dochtermaatschappijen is daardoor beperkt tot een niet significant aantal transacties buiten de eurozone. Renterisico Het belangrijkste renterisico dat ECN geconsolideerd loopt is een verschil tussen opbrengsten van beleggingen en liquide middelen versus de benodigde rentetoevoeging aan voorzieningen. Door een actief middelenbeheer trachten wij dit risico zo veel mogelijk te verkleinen. Kredietrisico Dit wordt gereduceerd door zo veel mogelijk zaken te doen met derden met een goede kredietwaardigheid en een actief debiteurenbeheer. Niet in de balans opgenomen verplichtingen a) ECN is, als firmant van NRG, hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden van deze vennootschap. Tevens is ECN Wind Energy Facilities B.V., als 100% dochter van ECN, hoofdelijk aansprakelijk als beherend vennoot voor de schulden van ECN Windturbine Testpark Wieringermeer C.V. b) ECN heeft gedurende het jaar 2004 een bedrag van het Ministerie van Economische Zaken (EZ) ontvangen ter grootte van ruim Daarnaast is ook gedurende het jaar 2006 een bedrag van EZ ontvangen ter grootte van Beide bedragen zijn bestemd voor de betaling van de werkzaamheden met betrekking tot het opruimen van radioactief afval. Ingeval ECN, door welke omstandigheid dan ook, niet in staat zal zijn die werkzaamheden zelf dan wel onder haar regie uit te (doen) voeren, dan bestaat de verplichting het dan nog niet bestede bedrag aan EZ terug te betalen. Het doen van betalingen ten laste van deze specifiek daartoe geopende Escrow-rekening kan alleen plaatsvinden indien betalingsopdrachten door beide partijen (EL&I en ECN) zijn getekend. c) Het terrein is in 1957 van Staatsbosbeheer in erfpacht verkregen. De termijn van erfpacht is in 2009 verlengd met 20 jaar en loopt nu tot De jaarcanon is per 1 januari 2006 vastgesteld op 204 per jaar en dient per 1 januari 2009 opnieuw te worden geïndexeerd op grond van de ontwikkeling van de Consumentenprijsindex, reeks alle huishoudens. Deze indexatie heeft mede door de verlenging van de termijn per ultimo boekjaar nog niet plaatsgevonden. d) Gedurende het boekjaar 2003 is door ECN Windturbine Testpark Wieringermeer C.V., waarvan ECN Wind Energy Facilities B.V. (WEF) beherend vennoot is, een sale and lease back-overeenkomst aangegaan ter financiering van een windturbine testveld, waar grote windturbines voor offshore locaties worden getest. De hieruit voortvloeiende leaseverplichting bedraagt per jaar, gedurende de periode 2004 tot 2012 (zie ook punt f). e) ECN en NRG zijn op 5 juli 2007 gedagvaard door de Vereniging van Oud Medewerkers ECN & NRG (OMEN). OMEN vordert in deze zaak een verklaring voor recht, dat ECN c.s. niet bevoegd waren om de indexatiebepalingen in de pensioenreglementen te wijzigen ten aanzien van de ex-medewerkers van ECN. De indexatiebepalingen zijn in 2006 voor zowel actieve als inactieve medewerkers aangepast naar voorwaardelijke indexatie naar aanleiding van een eerder vonnis van de Rechtbank, waarin deze bepalingen als onvoorwaardelijk werden beschouwd. De consequenties van deze uitspraak zouden zijn dat ECN/ NRG in een financiële noodsituatie zouden komen. De rechter heeft op 16 juli 2008 een tussenvonnis uitgesproken. Tegen dit tussenvonnis is door OMEN hoger beroep ingesteld. De belangrijkste grief van OMEN tegen dit tussenvonnis richtte zich tegen het oordeel van de rechtbank dat ECN en NRG, bij ingrijpend gewijzigde financiële omstandigheden, bevoegd zouden zijn geweest ten opzichte van hun oud-werknemers, eenzijdig per 1 januari 2007 wijzigingen door te voeren in de pensioenreglementen. Het Hof Amsterdam heeft in zijn arrest van 29 december 2009 deze grief van OMEN ongegrond verklaard, aangezien een pensioenovereenkomst niet uitgewerkt is bij het einde van het dienstverband, maar pas op het moment dat er geen pensioenbetalingen meer verschuldigd zijn. Het Hof heeft daarbij tevens uitgemaakt dat een reglementswijziging gerechtvaardigd is indien het belang van ECN en NRG bij deze wijziging zo zwaarwichtig is dat het belang van de oud-werknemers dat door de wijziging wordt geschaad daarvoor naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid moet wijken. Na dit arrest is de procedure in eerste instantie bij de Rechtbank Alkmaar weer voortgezet. Op 8 september 2010 is vonnis gewezen, waarbij de vordering van OMEN is afgewezen. OMEN is inmiddels in hoger beroep gekomen van dit vonnis. Op 1 november 2011 is in hoger beroep door het Gerechtshof Amsterdam de vordering van OMEN toegewezen. ECN is tegen dit vonnis in cassatieberoep gegaan bij de Hoge Raad. De gevolgen van de uitspraak van het Gerechtshof Amsterdam zijn in afwachting van het cassatieberoep niet in de jaarrekening 2011 verwerkt. ECN en OMEN zijn, in afwachting van de uitspraak van de cassatie bij de Hoge Raad, na onderling overleg overeengekomen dat OMEN geen uitvoering van het arrest van het Hof zal vorderen in ruil voor een bankgarantie van 5 miljoen die zal kunnen worden geëffectueerd als ECN door de Hoge Raad in het ongelijk wordt gesteld. f) Specificatie van aangegane contractuele verplichtingen Omschrijving < 1 jaar >1jr <5jr >5jr Huur panden Amsterdam (ECN), Arnhem (NRG) Leaseauto s Leaseverplichting NIB WEF Huur schaalpark ECN/WEF Reprodiensten Schoonmaakdiensten Beveiliging Busververvoer Onderhoud Meteo Mast g) Onder andere voorzieningen is een reservering opgenomen van voor de ingeschatte financiële gevolgen van de herziene/nog te herziene declaraties met betrekking tot nog niet afgewikkelde projecten bij de Europese Unie (EU). Dit door aanpassingen ten gevolge van strijdigheden met de voorschriften van de diverse regelingen inzake de methodiek voor tariefbepaling. De EU is hierover schriftelijk geïnformeerd. Er is echter nog geen zekerheid dat de nu gehanteerde uitgangspunten door de Europese Commissie (volledig) zullen worden geaccepteerd. Gedurende het boekjaar is het contract inzake Horizontaal toezicht met de belastingdienst Alkmaar ondertekend. Tevens wordt nog nader onderzocht door de belastingdienst of en zo ja, tot in hoeverre ECN onder de wet VpB art. 2 lid 3 valt, c.q. als indirect overheidslichaam al dan niet (partieel) belastingplichtig is. Ook zal nader worden getoetst of ECN voor de wet Omzetbelasting als 100% ondernemer kan worden beschouwd, c.q. of alle betaalde BTW als voorbelasting kan worden verwerkt. h) Van het ministerie van EL&I is een supportletter ontvangen op 5 juni 2012 ter waarde van maximaal 25 miljoen. Deze support letter maakt het mogelijk om het radioactief afval op een bepaalde wijze af te voeren in de komende jaren. Deze bijstand is bedoeld voor uitgaven voor het opruimen van radioactief afval die het bedrag van de stand van de voorziening ultimo 2011 te boven gaan. Deze support letter is niet verwerkt in de jaarcijfers Verstrekte bankgaranties Per balansdatum heeft ECN 620 en NRG 795 aan bankgaranties via ABN/AMRO en ING verstrekt. Deze zijn hoofdzakelijk verstrekt op verzoek van de EU inzake KP6/KP7 projecten en het ministerie van VROM inzake vooruitontvangen gelden voor een vatinspectie EPZ. Na balansdatum is door ECN een bankgarantie van verstrekt aan OMEN

11 Toelichting op geconsolideerde winst en verliesrekening Bedrijfsopbrengsten 17. Subsidie door Staat der Nederlanden Basis-, Engine- en Kennisfinanciering Programma- en Samenwerkingsfinanciering Geactiveerde productie voor eigen bedrijf De geactiveerde productie voor eigen bedrijf betreft de eigen bedrijfskosten inzake de door eigen personeel verrichte werkzaamheden en werkzaamheden verricht met behulp van eigen bedrijfsmiddelen die aan investeringen zijn toegerekend of die ten laste van voorzieningen zijn gebracht. Materiële vaste activa Voorziening Radioactief afval Afschrijvingskosten op materiële vaste activa De specificatie van deze post is als volgt: Gebouwen en terreinen Bedrijfsinstallaties en -inrichting Instrumenten en machines Totaal Rentelasten en soortgelijke lasten Rentelasten rekening-courant Toevoeging rente voorziening afvloeiingskosten 0 3 Inflatie correctie voorziening radioactief afval Toevoeging rente voorziening ontslaguitkering Toevoeging rente voorziening Jubileum Toevoeging rente voorziening RBF 0 13 Toevoeging overgangsrecht pensioenen Overige rentelasten 8 10 Totaal Onder subsidie Staat der Nederlanden wordt verstaan de over het boekjaar 2011 toegekende subsidiebijdragen van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu. Deze subsidiebijdragen worden verwerkt in het boekjaar waarop de subsidiebijdrage betrekking heeft. Jaarlijks dient de rechtmatige besteding van de beschikbaar gestelde subsidiegelden te worden aangetoond. Afhankelijk van het oordeel van de betreffende ministeries is het mogelijk dat een deel van de reeds verkregen subsidies wordt verrekend met in de toekomst te verkrijgen subsidiegelden. In de opbrengsten zijn verwerkt de door NRG ontvangen EZS gelden totaal 9.345, de door ECN ontvangen Kennis- en Programmafinanciering totaal gebaseerd op de in 2005 gemaakte afspraken, alsmede de ontvangen VROM gelden totaal (2010: 2.215). Groot onderhoud en overige voorzieningen Totaal Overige bedrijfsopbrengsten De overige bedrijfsopbrengsten hebben betrekking op het volgende: Licentieopbrengsten Energielevering aan Eneco en Agentschap NL Verhuur prototypes Huuropbrengsten uit de leaseovereenkomst met Covidien Overig Totaal Overige bedrijfskosten De specificatie van deze post is als volgt: Project Kostenplaatsen Uitzend- en inleenkrachten Mutatie voorziening dubieuze debiteuren Mutatie voorziening radioactief afval Mutatie overige voorzieningen Totaal Specificatie kosten accountant is als volgt: Controle van de jaarrekening Totaal Belastingen Het nominale belastingtarief in 2011 bedraagt 20% over winsten tot 200 (2010: 200) en daarboven 25,0% (2010: 25,5%). Het effectieve belastingtarief bedraagt 17,8% (2010: 27,3%). Het verschil tussen nominale en effectieve belastingdruk ontstaat, doordat ECN en NRG zijn vrijgesteld van vennootschapsbelasting. De opgenomen belastingdruk heeft betrekking op de activiteiten van ECN Wind Energy Facilities B.V; SunLab B.V. en NRG Nuclear Services B.V. Bedrijfslasten Andere controleopdrachten Opdrachten en overige financiering Onder de opdrachten en overige financiering zijn opgenomen de inkomsten uit hoofde van 100% opdrachten derden, dan wel het deel derden uit samenwerkingsopdrachten. Onder derden zijn o.a. begrepen de opdrachten verstrekt door Agentschap NL namens EZ en opdrachten van EU. Specificatie opdrachten derden inclusief toe- /afname onderhandenwerk naar opdrachtgever. Bedrijfsleven binnenland Lonen en salarissen, sociale en pensioenlasten Dienstverband voor (on)bepaalde tijd (inclusief promovendi) Overige personeelskosten Sociale lasten Pensioenlasten Totaal Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke baten Rentelasten en soortgelijke lasten Totaal Energiesector binnenland Europese Commissie Bedrijfsleven buitenland Ministeries Kennisinstituten Agentschap NL Stand per 31 december Gemiddelde personeels bezetting (fte s) Dienstverband on bepaalde tijd 800,7 837,9 Dienstverband bepaalde tijd (inclusief promovendi) 67,1 100,7 Rentebaten en soortgelijke baten Rentebaten en soortgelijke baten Opwaardering effecten(inclusief promovendi) Overige rentebaten Totaal Totaal gemiddelde over boekjaar 867,8 938,6 Totaal De genoemde bezetting in fte omvat niet de uitzendkrachten

12 Enkelvoudige jaarrekening ECN Enkelvoudige balans ECN (x 1.000) (voor resultaatbestemming) Activa Toelichting Vaste Activa Immateriële vaste activa Enkelvoudige balans ECN (x 1.000) (voor resultaatbestemming) Passiva Toelichting Eigen vermogen 33 Stichtingskapitaal Enkelvoudige winst- en verliesrekening (x 1.000) Bedrijfsopbrengsten Toelichting Subsidie door Staat der Nederlanden Opdrachten en overige financiering Deelnemingen in groepsmaatschappijen waarin invloed van betekenis op het zakelijke en financiele beleid wordt uitgeoefend, worden gewaardeerd op nettovermogenswaarde, doch niet lager dan nihil. Deze nettovermogenswaarde wordt berekend op basis van de grondslagen van de betreffende groepsmaatschappij. Materiële vaste activa Financiële vaste activa: Deelnemingen in groepsmaatschappijen Deelnemingen in kennis en overige ondernemingen Effecten Overige vorderingen Totaal financiële vaste activa Totaal vaste activa Vlottende Activa Onderhanden werk Vorderingen op groepsmaatschappijen Vorderingen op kennis en overige ondernemingen Handelsdebiteuren Vorderingen en overlopende activa Voorraden Liquide middelen Totaal Wettelijke reserves Overige reserves Onverdeeld resultaat Voorzieningen Voorziening afvloeiingskosten Voorziening pensioen indexatie Voorziening tegemoetkoming bij aanvang pensioenen Voorziening Regeling Bezwarende Functies (RBF) Voorziening voor jubileumuitkering Voorziening voor radioactief afval Voorziening onderhanden werk Andere voorzieningen Kortlopende Schulden Schulden aan groepsmaatschappijen Vooruitontvangen van derden Crediteuren Belastingen en sociale lasten Schulden terzake van overige personeelskosten Schulden terzake van pensioenen Overige schulden en overlopende passiva Toe- / afname onderhanden werk Omzet in groepsmaatschappijen Overige bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfsopbrengsten Bedrijfslasten Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenen Afschrijvingen op immateriële vaste activa Afschrijvingen op materiële vaste activa Bijzondere waardevermindering vaste activa 0 0 Overige bedrijfskosten Inhuur groepsmaatschappijen Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Aandeel in resultaat deelnemingen Financiële baten en lasten Deelnemingen met een negatieve nettovermogenswaarde worden op nihil gewaardeerd. Wanneer de vennootschap geheel of ten dele instaat voor schulden van de desbetreffende deelneming, respectievelijk de feitelijke verplichting heeft de deelneming (voor haar aandeel) tot betaling van haar schulden in staat te stellen, wordt een voorziening gevormd. Bij het bepalen van de omvang van deze voorziening wordt rekening gehouden met reeds op vorderingen op de deelneming in mindering gebrachte voorzieningen voor oninbaarheid. Vaste Activa 26. Immateriële Vaste Activa Concessies, vergunningen en intellectuele eigendommen Totaal 2011 Totaal 2010 Aanschafwaarde Per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Per 31 december Afschrijvingen Schulden aan kredietinstellingen 0 0 Totaal Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belasting Belastingen resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening 0 0 Per 1 januari Afschrijving boekjaar Desinvesteringen Per 31 december Boekwaarde Netto resultaat na belasting Per 1 januari Investeringen Desinvesteringen Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening ECN De enkelvoudige jaarrekening is opgesteld volgens de bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. Afschrijving boekjaar Per 31 december Waarderingsgrondslagen Voor de algemene grondslagen van de jaarrekening, de grondslagen van de waardering van activa en passiva en de bepaling van het resultaat, alsmede voor de toelichting op de onderscheiden activa en passiva en de resultaten, wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening, voor zover hierna niet anders wordt vermeld. Stichting ECN heeft de boekwaarde van de immateriële vaste activa beoordeeld en heeft geen indicaties voor een bijzondere waardevermindering geïdentificeerd

13 27. Materiële Vaste Activa De specificatie en het verloop van de materiële vaste activa is als volgt: De stelselwijzigingen ten aanzien van groot onderhoud en de herstelkosten voor decommissioning van nucleaire gebouwen en installaties zijn in bovenstaande tabel verwerkt in de categorie gebouwen en terreinen. In onderstaande tabel zijn de gevolgen van de stelselwijziging separaat opgenomen. Gebouwen en terreinen Bedrijfsinst. en inrichting Instrumenten en machines Bedrijfsmiddelen in uitvoering Totaal 2011 Totaal 2010 Aanschafwaarde Per 1 januari act. decommissioning act. groot onderhoud Investeringen Overboekingen Desinvesteringen Per 31 december Afschrijvingen Per 1 januari act. decommissioning act. groot onderhoud Afschrijving boekjaar Overboekingen Desinvesteringen Per 31 december Boekwaarde Per 1 januari act. decommissioning act. groot onderhoud Investeringen Overboekingen Desinvesteringen Afschrijving boekjaar Per 31 december Onder gebouwen en terreinen is per 31 december 2011 opgenomen een boekwaarde voor decommissioning ( 31 december 2010: en voor groot onderhoud (31 december 2010: 3.229). 28. Financiële Vaste Activa Deelneming in groepsmaatschappijen De mutaties in de deelneming in groepsmaatschappijen zijn als volgt: Stand per 1 januari Resultaat groepsmaatschappijen Ontvangen dividenden/uitkeringen Stand per 31 december Vlottende Activa 29. Onderhanden werk Onderhanden werk Voorziening op onderhanden werk Voorziening op EU-projecten* Stand per 31 december *De hierboven genoemde voorziening is op de balans opgenomen onder de overige voorzieningen. 30. Vorderingen op groepsmaatschappijen V.o.f. Nucleair Research consulting Group (NRG) ECN Wind Energy Facilities B.V. (WEF) Sunlab B.V Stand per 31 december Vorderingen op kennis en overige ondernemingen De specificatie van de vorderingen op deelnemingen is als volgt: Solar Academy B.V. 0 7 Enatec B.V. 0 2 SulphCatch B.V ToN2 B.V Voorziening dubieuze debiteuren Stand per 31 december 0 1 De activiteiten van Solar Academy B.V. zijn in het boekjaar 2011 gestaakt. Begin 2012 zijn de leningen beëindigd en de liquide middelen verdeeld. De deelneming Enatec B.V. is per ultimo boekjaar beëindigd. De vordering op Eneco inzake de de beëindiging is begin 2012 ontvangen. Het verloop van de totale voorziening dubieuze debiteuren is als volgt: Stand per 1 januari Toevoeging Onttrekking Vrijval Stand per 31 december* * Op balansdatum is onder handelsdebiteuren begrepen voorziening dubieuze debiteuren voor 728 (2010: 375). 32. Liquide middelen Niet ter vrije beschikking staan ING Escrow account ING 6de en 7de kaderrekeningen Vooruit ontvangen bedrag inzake reorganisatie Meetmast RWE ADEM project Solliance project Totaal

14 33. Eigen Vermogen Het verloop van het Eigen Vermogen is als volgt: Stichtingskapitaal Wettelijke reserves Overige reserves Onverdeeld Resultaat Totaal Eigen Vermogen Beginbalans per 1 januari Allocatie van het resultaat Resultaat na belastingen Mutatie wettelijke reserve deelnemingen Eindbalans per 31 december Stelselwijzigingen: Oprenting voorziening radioactief afval Activering decommissioning Activering groot onderhoud Eindbalans per 31 december 2010 na stelselwijzigingen Allocatie resultaat Stelselwijzigingen: Activering decommissioning Activering groot onderhoud Oprenting voorziening radioactief afval Mutatie wettelijke reserve deelnemingen Overig resultaat na belastingen Eindbalans per 31 december Het stichtingskapitaal bedraagt 45 overeenkomstig de statuten van de stichting. De wettelijke reserves bestaan uit niet uitkeerbare resultaten deelnemingen uit hoofde van geactiveerde ontwikkelingskosten van deelneming SunLab B.V. De gevolgen van de diverse stelselwijzigingen zijn in bovenstaand verloopschema verwerkt. Voorzieningen 34. Voorziening pensioenindexatie Stand per 1 januari Reclassificatie Rentedotatie Stand per 31 december Voorziening tegemoetkoming bij aanvang pensioenen Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval Toevoeging 0 0 Rentedotatie Stand per 31 december Voorziening Regeling Bezwarende Functies (RBF v/h FLO) Stand per 1 januari Onttrekking 0-56 Toevoeging Rentedotatie Stand per 31 december Voorziening jubileumuitkering Stand per 1 januari Onttrekking 0 0 Vrijval Toevoeging 0 0 Rentedotatie Stand per 31 december Voorziening voor radioactief afval Stand per 1 januari Onttrekking Stelselwijziging Inflatiecorrectie Stand per 31 december Tot 2011 werd de voorziening voor Radioactief afval vastgesteld op basis van de contante waarde van de geschatte kosten met een rekenrente van 5% en een jaarlijkse inflatiecorrectie van 2,25% per jaar. In 2011 is gekozen om deze voorziening op te nemen tegen de geschatte kosten en jaarlijks een inflatiecorrectie toe te passen. Deze verwerkingswijze leidt tot een aanzienlijke verbetering van het inzicht dat de jaarrekening geeft in de kosten voor de behandeling c.q. de opslag van radioactief afval en de afwikkeling van de decommissioning van nucleaire gebouwen en installaties. 39. Voorziening onderhanden werk Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval 0 0 Toevoeging Stand per 31 december Andere voorzieningen Stand per 1 januari Onttrekking Vrijval Toevoeging Stand per 31 december De voorziening bestaat uit: Tariefverschillen EU-projecten Voorziening deelneming Solar Academy B.V Claim licentierechten Demontage activa SOFC Voorziening deelneming Sulphcatch B.V Voorziening deelneming ToN2 B.V Totaal

15 41. Kortlopende schulden 43. Opdrachten en overige financiering 46. Afschrijvingen op materiële vaste activa Rentelasten en soortgelijke lasten 1 Schuld aan groepsmaatschappij NRG Vooruitontvangen van derden Vooruitontvangen EZS financiering Vooruitontvangen inzake reorganisatie 0 0 Te betalen aan medecontractanten ADEM project Te betalen aan medecontractanten projecten Overig Schulden aan leveranciers en handelskredieten Te betalen aan crediteuren Nog te ontvangen facturen Belastingen en sociale lasten Omzetbelasting 0 0 Loonbelasting Schulden terzake van overige personeelskosten Overige personeelslasten Reservering vakantietoeslag en verloftegoeden Schulden terzake van pensioenen Overige schulden en overlopende passiva Vooruitontvangen gelden 6de kaderrekening Vooruitontvangen gelden 7de kaderrekening Overige diverse schulden Stand per 31 december Niet in de balans opgenomen verplichtingen Zie voor specificaties de toelichting Niet in de balans opgenomen verplichtingen zoals opgenomen in de toelichting van de geconsolideerde jaarrekening. Toelichting op de enkelvoudige resultatenrekening ECN Bedrijfsopbrengsten 42. Subsidie door Staat der Nederlanden Basis-, Engine- en Kennisfinanciering Programma- en Samenwerkingsfinanciering Bedrijfsleven binnenland Energiesector binnenland Europese Commissie Bedrijfsleven buitenland Ministeries Kennisinstituten AgentschapNL Totaal Overige bedrijfsopbrengsten Licentieopbrengsten Huuropbrengsten uit de leaseovereenkomst met Covidien Overig Totaal Lonen en salarissen, sociale en pensioenlasten Dienstverband voor (on)bepaalde tijd (inclusief promovendi) Overige personeelskosten Sociale lasten Pensioenlasten Stand per 31 december Gemiddelde personeels bezetting (fte s) Dienstverband on bepaalde tijd 464,0 544,3 Dienstverband bepaalde tijd (inclusief promovendi) 32,2 67,2 Gebouwen en terreinen Bedrijfsinstallaties en -inrichting Instrumenten en machines Totaal Overige bedrijfskosten Project Kostenplaatsen Uitzend- en inleenkrachten Mutatie voorziening dubieuze debiteuren Mutatie overige voorzieningen Totaal Inhuur groepsmaatschappijen V.O.F. Nucleair Research consultancy Group (NRG) ECN Wind Energy Facilities B.V. (WEF) Totaal Financiële baten en lasten Rentebaten en soortgelijke baten Rentelasten en soortgelijke lasten Totaal Rentebaten en soortgelijke baten Rentelasten rekening-courant bank / giro Toevoeging rente voorziening afvloeiingskosten 0 3 Toevoeging inflatiecorrectie voorziening radioactief afval Toevoeging rente voorziening ontslaguitkering Toevoeging rente voorziening Jubileum Toevoeging rente voorziening RBF 0 13 Toevoeging overgangsrecht pensioenen Afwaardering effecten 0 0 Overige rentelasten 8 7 Totaal Aandeel in resultaat deelnemingen V.o.f. Nucleair Research consultancy Group (NRG) ECN Nucleair B.V ECN Wind Energy Facilities (WEF) SunLab B.V BO2 Energy Concepts B.V. 0-3 Solar Academy B.V Solsilc Development Company 0 0 RGS B.V. 0 0 Sundey B.V. 0 0 Enatec B.V Sulphcatch B.V ToN2 B.V FEST GmbH Totaal Bezoldiging van (voormalige) bestuurders en commissaris De bezoldiging van bestuurders, incl. pensioenlasten De bezoldiging van leden van de Raad van Toezicht Totaal Totaal gemiddelde over boekjaar 496,2 611,5 Voornoemde bezetting in fte omvat niet de uitzendkrachten. Rentebaten obligaties 0 0 Rentebaten rekening-courant Opwaardering effecten Overige rentebaten Totaal

16 Ondertekening van de jaarrekening 2011 Petten, 14 juni 2012 Raad van Toezicht: Prof. drs. R.F.M. Lubbers (Voorzitter Raad van Toezicht) Dr. C.P. Jongenburger Drs. G.H.B. Verberg Mw. Drs. M. Scheltema Mw. Prof. Dr.ir. H. Bijl Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland Ir. P.A.O.G. Korting (Directievoorzitter ECN) Overige gegevens Controleverklaring Hiervoor wordt verwezen naar de hierna opgenomen verklaring. Statutaire regeling betreffende de bestemming van het resultaat Aangezien winstrealisatie niet het primaire doel is van Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland is geen regeling in de statuten opgenomen betreffende de bestemming van het resultaat. Het over het boekjaar behaalde resultaat wordt derhalve gedoteerd aan de overige reserves van de stichting. Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2010 Het resultaat over het boekjaar 2010 bedraagt 676. De Raad van Toezicht en de directie hebben besloten het resultaat over het boekjaar 2010 geheel ten gunste van de overige reserves te brengen. Bestemming van het resultaat over het boekjaar 2011 De directie stelt met goedkeuring van de Raad van Toezicht voor het resultaat over het boekjaar 2011 ten bedrage van geheel ten gunste van de overige reserves te brengen. Dit voorstel is nog niet in de jaarrekening verwerkt. Gebeurtenissen na balansdatum Na balansdatum is door ECN een bankgarantie van verstrekt aan OMEN. Van het ministerie van EL&I is een supportletter ontvangen op 5 juni 2012 ter waarde van maximaal 25 miljoen. Deze support letter maakt het mogelijk om het radioactief afval op een bepaalde wijze af te voeren in de komende jaren. Deze bijstand is bedoeld voor uitgaven voor het opruimen van radioactief afval die het bedrag van de stand van de voorziening ultimo 2011 te boven gaan. Deze support letter is niet verwerkt in de jaarcijfers Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Aan de Raad van toezicht en de directie van Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland te Petten. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2011 van de Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland te Petten gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde en enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de geconsolideerde en enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin opgenomen een overicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen va het directieverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgelijk Wetboek (BW). Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekeing mogelijk te maken zonder afwijking van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekeing op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaanheden ter verkrijging van contole-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude en fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de stichting. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de stichting gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stichting Energieonderzoek Centrum Nederland per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het directieverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Utrecht, 14 juni 2012 Deloitte Accountants B.V. Was getekend: drs. A.J. Heitink RA 30 31

17 ECN Westerduinweg LE Petten The Netherlands p.o.box ZG Petten The Netherlands Tel info@ecn.nl