Religie en zingeving

Transcriptie

1 Religie en zingeving Hoofdstuk Religie Systemen van Verbondenheid 1) systeem van symbolen die 2) krachtige, doordringende en lang durende gemoedsgesteltenissen en motivaties scheppen 3) voorstelling fundamentele kenmerken van de menselijke existentie 4) omkleed met een aureool van feitelijkheid 5) gemoed en motivaties = uniek realistisch 1

2 Religieuze Stelsels Wereldbeschouwing kosmologie ideologie ethos Primitieve Religie mythe ritueel *menselijke kenmerken Natuurlijke = culturele bovennatuurlijke 2

3 Voorbeeld Primitieve Religie Animisme anima: : goede, slechte, neutrale spirituele wezens geen echte religieuze specialisten magie: gelijkenis, associatie magie: catharsis van emoties, angstreductie, beheersing van onzekerheden Animisme: Qiang Etnische groep: Qiang Bevolking: 306,072 Versspreidingsgebied: Sichuan Taal: Qiang Religie: Animisme 3

4 Voorbeeld Primitieve Religie Totemisme totem: : plant, dier, natuurverschijnsel totem en clan/sociale organisatie: identiteit afbeeldingen van totem: churingas churinga en sacrale waarde totem/churinga en mana: : sacrale kracht sociale organisatie/clan = totem = mana Churinga: : Australië 4

5 Aboriginals: Totemisme was de centrale structuur in de Aboriginalwereld => hielp vorm geven aan hun 'sociale groeperingen en mythologieën, inspireerde hun rituelen en verbond hen met het verleden."(elkin Elkin) = een manier om mensen, natuurlijke fenomenen & levende organismen te classifi- ceren i.e.algemeen systeem. Totem = om het even wat in de natuur waarmee een Aboriginal zich identificeert en zorg voor draagt. Totem = niet noodzakelijk verbonden aan een individu. Totems worden gedeeld. Totemisme: Aboriginals Totems lieten de Aboriginals toe samen te werken met hun omgeving en gaven hen vertrouwen in de natuur. Een totem was virtueel alles wat in de natuur werd gevonden: planten, dieren, bloemen,, de wind, regen, stormen, donder, bliksem,, de sterren,, de zon,, de maan, wolken, gereedschappen, wapens, voedsel, cosmetica, vuur,, rook, water, lichaamsdelen, verlangens, ziekte, gezondheid, dierlijke organen,, en stukken van een object (Bernt( Bernt,, 226). 5

6 7.2.2 Archaïsche Religies klassentegenstellingen landbouwsamenleving priesters politieke macht verleend door bovennatuurlijke De inhoud van religieuze systemen? verbeelden van ervaringen soort ervaringen: individueel (emoties); sociaal (strijd, conflict, tegenstellingen) ervaringen worden vertaald in handelingen van religieuze actoren (goden, geesten) 6

7 De vorm van religieuze systemen (verklaring Guy Swanson) geesten/goden: streven doelen na, hebben intenties geesten onsterfelijk - overstijgen het individuele : sociale relaties overstijgen het individu geesten / goden symboliseren sociale relaties (vormen van sociale organisatie) Swanson (vervolg) polytheïsme: differentiatie, arbeidsverdeling monotheïsme: gecentraliseerde macht voorouderverering: sociale organisatie gebaseerd op bloedverwantschap hekserij: ontbreken van afdoende sociale controle 7

8 7.2.3 Historische Religies hemel = perfectie aardse = slechts redding door uit de wereld te treden belang priesters neemt toe Judaisme (2000 vt) upanishadic hindoeisme (3000 vt) Boedhisme (566 vt) christendom islam Historische Religies van egalitaire stammen naar gecentraliseerde, bureaucratische en gestratificeerde staten militaire, economische, politieke expansie profeten verkondigen boodschap die nieuwe sociale orde moet brengen ontstaan van identiteiten op basis van religies in plaats van etniciteit of lokaliteit 8

9 7.2.1 Voormoderne Religie Protestantisme redding nu ook in de wereld wereldlijk handelen is onderdeel van redding, dagelijks handelen wordt ethisch verdwijnen van bemiddelingsystemen en agenten (sacramenten en priesters) individualiteit in plaats van hiërarchie Moderne Religie afbouw doctrinaire zoeken naar zinvolheid in plaats van geloven privatisering zingeving los van kerken de-institutionalisatie of onzichtbaar worden van religie 9

10 7.3 secularisatie & verzuiling Secularisatie macro niveau: : instituties niet door religie gedomineerd/doordrongen meso niveau: : religieuze marktsituatie, nieuwe religieuze bewegingen micro niveau: : privatisering, ontkerkelijking secularisatie is niet gelijk aan minder religiositeit 10

11 7.3.2 Verzuiling geheel van organisaties die veelvoudige dienstverlening verschaffen en die filosofisch of religieus onderbouwd zijn organisatie op verticale basis: doorkruist de stratificatie kan gezien wordt als een recuperatiebeweging na scheiding van kerk en staat (na functionele differentiatie) Verzuiling (2) gesegmenteerde differentiatie: netwerk van gespecialiseerde dienstverlening binnen religieus of filosofisch kader coöptatie van de zuilen door de staat 11

12 Nieuwe religieuze bewegingen onvervalste spirituele oplevingen (wanneer kerken hun dynamiek verliezen) bevestiging van secularisatie (laatste oprisping van het religieuze) economische bedoelingen experimentele religie (vrijheid en individualiteit) uiting van vervreemding (antimaterialisme) toenadering Oosten (immanent/transcendent) 7.4 Religieuze organisaties Interne Beschouwing Pluralistisch legitiem Externe Beschouwing Respectabel Deviant Uniek legitiem Kerk Sekte Denominatie Cult 12

13 Religieuze Organisaties kerken: : eigenen de wereld toe; banden met machthebbers; ascese en leven na dood sekte: : duldt de wereld; banden met machtelozen; ascese als afwending van de wereld, persoonlijke religieuze prestatie, sociaal isolement denominatie: : kerken die andere kerken tolereren; geen omvattende waarheid cult: : los georganiseerd, individualistisch, geen exclusief geloofssysteem 13